Rrj

eta

t d

he W

WW

Rrjetat kompjuterike

dhe WWW

Kapitulli 1

(gjenerata 2017/18)

Elver Bajrami

elver.bajrami@uni-pr.edu

Rrj

eta

t d

he W

WW

Përmbajtja e kapitullit

• Elementet kryesore të kompjuterit

• Numrat binar

• Themelet e rrjetave kompjuterike

Rrj

eta

t d

he W

WW

Elementet kryesore të kompjuterit

Rrj

eta

t d

he W

WW

Terminologjit elektronike

• Transistorët - Transistors

• Konektorët - Connector

• LED - Light Emitting Diode

• PCB - Printed Circuit Board

Rrj

eta

t d

he W

WW

Terminologjit elektronike (1)

• Procesori CPU - Central Processing Unit

• RAM - Random Access Memory

• ROM - Read-Only Memory

• CD-ROM drive

• Disku - Hard disk drive

• Magjistralet - Bus

Rrj

eta

t d

he W

WW

Terminologjit elektronike (2)

• Pllakëza amë - Motherboard (Mainboard)

• Sllotet për zgjerim - Expansion slot

• Kartela e rrjetës - Network Card

• Kartela grafike - Video Card

• Kartela e zërit - Sound Card

• Porti paralel, USB dhe serial - Parallel port, USB port and Serial port

Rrj

eta

t d

he W

WW

Terminologjit elektronike (3)

Rrj

eta

t d

he W

WW

Të kuptuarit e punës së kompjuterit

Rrj

eta

t d

he W

WW

Rrjedhja e informatës

Rrj

eta

t d

he W

WW

Shemb. – Ngritja e kompjuterit (Boot process)

BIOS

OS

SHELL

User Interface

ROM RAM

HDD RAM

RAM IO

Rrj

eta

t d

he W

WW

NIC: Network Interface Card (Kart. e rrjetës)

• IRQ

• I/O address

• Memory address

PCMCIA

Personal Computer Memory

Card International Association

Rrj

eta

t d

he W

WW

Zgjedhja e kart. së rrjetës

• Tipi i rrjetës:

– Ethernet, Token Ring, FDDI

• Tipi i mediumit:

– Twisted-pair, Coaxial, Fiber-optic cable,

Wireless

• Tipi i slloteve:

– PCI, ISA

Rrj

eta

t d

he W

WW

Numrat binar

Rrj

eta

t d

he W

WW

Ruajtja e informatës në kompjuter

• Simbolet ose "bit-ët", janë 1 dhe 0.

Rrj

eta

t d

he W

WW

1 Byte = 8 Bits. Njësia e informatës

•RAM 4 GB

•HDD 500-1000 GB

Rrj

eta

t d

he W

WW

Sistemet numerike

Rrj

eta

t d

he W

WW

Sistemi numerik binar

Rrj

eta

t d

he W

WW

Themelet e rrjetave kompjuterike

Rrj

eta

t d

he W

WW

Shembuj të rrjetimeve

Komunikimi

Transporti

Sistemi i shërb.

Shtetëror

Biologjik

(sist. Nervor)

Shembuj

të rrjetave

Rrj

eta

t d

he W

WW

Rrjeta - Network = Net + Work

• Çka është rrjedhja e informatës-flowing ?

• Çfarë lloje kemi të rrjedhjes kemi ?

• Cilat rregulla menaxhojnë rrjedhjen ?

• Ku paraqitet lëvizja e inform.

Rrj

eta

t d

he W

WW

Shënimet në rrjetë

• Çka rrjedhë si informatë ?

– Data (Shenimet)

• Çfarë lloje kemi të rrjedhjes kemi ?

– Teksti, Grafika, Video ...

• Cilat rregulla menaxhojnë rrjedhjen ?

– Standardet, Protokolet ...

• Ku paraqitet lëvizja e inform. ?

– Tel, Kabell, Atmosfere ...

Rrj

eta

t d

he W

WW

Evoluimi i rrjetave (1)

Kompjuterët individual

Rrj

eta

t d

he W

WW

Evoluimi i rrjetave (2)

• Duplifikimi i pajisjeve dhe resurseve

• Vështirësia në komunikim

• Vështirësit për të menaxhuar

Rrj

eta

t d

he W

WW

Evoluimi i rrjetave (3)

LAN: Local Area Network

Rrj

eta

t d

he W

WW

Evoluimi i rrjetave (4)

WAN: Wide Area Network

Rrj

eta

t d

he W

WW

Shënimet në rrjetë dhe emërtimet

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN = Local Area Network

• Lidhje fizike ndërmjet pajisjeve

• Operimi në zonë të kufizuar gjeografike

• Lëvizje mjaftë e shpejtë të shënimeve

• Lidhje e pandërprerë

• Kontrolimi më i lehtë i sigurisë

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Mediumet: Coaxial Cable

• 10Base2

• 10Base5

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Mediumet : UTP & STP

• 10BaseT

• 100BaseTX

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Mediumet : Fiber Optic

• 100BaseFX

• 1000BaseLX

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Pajisjet: Repeater

Rigjenerimi dhe përsëritja e sinjalit.

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Pajisjet : HUB

Repeater-i shumë portësh

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Pajisjet : Bridge

Filtrimi i trafikut bazuar ne MAC adresë

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Pajisjet : Switch

Bridge – shumë portësh

Rrj

eta

t d

he W

WW

LAN Pajisjet : Router

Percaktimi i rrugës

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN = Wide Area Network

• Pajisje të ndara në hapsirë të gjërë

• Lëvizja më e ngadalshme e shënimeve

• Lidhje e pjesërishme dhe tërë kohen

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN Mediumet: ISDN & PSTN

Lidhje e kohëpaskohshme (Dial-up me modem)

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN Mediumet : Frame Relay

Lidhje e pandërprerë

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN Mediumet : Leased Line

Lidhje e pandërprerë

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN Mediumet : Modem

MODEM = MOdulate and DEModulate

Syn Modem, Asyn Modem

Rrj

eta

t d

he W

WW

WAN Mediumet : Router

Lidhje për LAN dhe WAN

Rrj

eta

t d

he W

WW

Bandwidth - i

• Sa informata mund të rrjedhin nga një

vend në tjetrin për kohën e caktuar.

Rrj

eta

t d

he W

WW

Analogji për Bandwidth: Gypat

Rrj

eta

t d

he W

WW

Analogji për Bandwidth

• Rrugët me shumë kahje - Autostradat

• Sistemi radiofonik

Rrj

eta

t d

he W

WW

Bandwidth: LAN Mediumet

Rrj

eta

t d

he W

WW

Bandwidth: WAN Shërbimet

Rrj

eta

t d

he W

WW

Throughput

• Throughput referohet gjendjes momentale,

sasisë, bandwidth-it, në kohë të caktuar të

ditës.

• Faktorët që ndikojnë në throughput janë:

– Pajisjet e ndërlidhura

– Lloji i shënimeve që barten në rrjetë

– Topologjia e rrjetës

– Numri i shfrytëzuesve

– Kompjuterët server

– Ndikimet e rrymës dhe motit

<= Bandwidth

Rrj

eta

t d

he W

WW

Kalkulimi i kohës

Rrj

eta

t d

he W

WW

Rëndësia e Bandwidth

• Është i fundëm

• Është i lidhur direkt me koston

financiare

• Çelës për matjen e performansave të

rrjetave

• Çelës për njohjen e internetit

• Është duke u rritur në mënyrë konstante

Rrj

eta

t d

he W

WW

Përfundimisht

• Terminologjitë e rrjetave

• LAN, WAN

• Mediumet dhe pajisjet e rrjetës

• Bandwidth-i dhe Throughput-i