1

1

Rrjetat me TCP/IPDhe Interneti

2

Adresimi IPCdo pajisje ne nje rrjet qe bazohet ne TCP/IP ka njeadrese te vetme IPTe gjitha Adresat IP kane keto karakteristika:

Jane 32 BitesheNdahet ne 4 grupe 8 bitesheOktetet ngahen me pike (.) ne mes tyreVlerat e nje okteti variojne ne 0-255Cdo adrese permban dy pjese : Rrjetin dhe hostetPjesa qe percakton rrjetin (subnetin) tregon se ciles klase i perketadresa (A, B, C, D )Disa numra ne adresen IP rezervohen per funksione te vecanta

3

Adresa SpecialeAdresa me vlere numerike me te madhe ne rrjet

( ku bitet e hosteve jane 1) eshte nje adresebroadcast-pra eshte nje adrese qe perdoret per tekomunikuar ne te njejten kohe me te gjitha nyjet nerrjet.

(192.168.1.1-B)

Adresat qe oktetin e pare e kane 127 perdorenekskluzivisht per testime loopback

( 127.168.1.35-B)4

Protokolli i konfigurimit dinamik tehosteve DHCPAdresat IP mund te vendosen manualisht oseautomatikisht per nje grup pajisjesh nga sherbimi i DHCP-se.Nje adrese qe vendoset manualisht quhet adresestatikeNje adrese qe vendoset automatikisht nga DHCP quhet adrese dinamike sepse ajo mund tendryshoje ne cdo moment.

2

5

Shenimi i Adresave IPPer njerezit adresat IP shenohen ne trajten dhjetoreku oktetet e konvertuara nga binari ne dhjetorndahen me nga nje pike mes tyre.Per shembull adresa IP me poshte paraqitet ne dyformate:

10.65.10.1800001010 01000001 00001010 00010010.

Per analizimin dhe konfigurimin e rrjetaveprofesionale perdoret sistemi binar.

6

Klasat e rrjetave ( A, B dhe C)

7

Klasa te tjera( klasat D dhe E)Keto klasa nuk perodoren nga konsumatoretAdresat e klases D te cilat fillojne me nje oktetvlera e te cilit eshte nga 224-239, rezervohen per transmetimet multicasting. Ky tip transmetimilejon qe nje pajisje ti dergoje te dhena nje grupibrenda nje rrjeti dhe jo te gjithe rrjetit.Adresat e Klases E te cilat fillojne me nje oktetvlera e te cilit eshte ndermjet 240 dhe 254, jane per perdorime eksperimentale 8

Pamjaftueshmeria e AdresaveNga vete ndertimi i klasave duket qarte qe me kalimin e viteve njerezit ne varesi te kerkesaveper adresa IP rrisnin mundesite e subneteve nemenyre qe te kishte mjaftueshem adresa IP.Nevoja per Adresa IP rritet ne menyreeksponenciale dhe sot per sot nuk mund tembulohet nga sistemi ekzistuesZgjidhja per kete eshte IPv6 qe ndryshe quhet IP e gjenerates se ardheshme.(Adresa 128 bit-she)

3

9

Subnetting ( Ndarja ne nenrrjete)Subnetting eshte procesi i ndarjes i nje klase rrjetine disa rrjete me te vegjel, per nje perdorim me temire te adresave IP.Administratori i rrjetit mund te perdore nje klaseadresash per disa segmente rrjetesh.Kjo realizohet nese njeri nga oktetet e adresesperdoret per te treguar ndarjen e rrjetit ne subneteTani nje adrese me subnet tregon rrjetin subnetindhe hostin 10

Subnetting

11

SubnettingNje kompani fillimisht ka nje adrese te klases B, por me kalimin e kohes lind nevoja per adresa tetjera IP sepse rrjeti eshte zgjeruarSubnetting mundeson qe kjo kompani te kete njeadrese te barazvlefshme me nje adrese te klases C duke marre nje oktet nga hostet dhe duke iabashkangjitur rrjetitInformacioni mbi rrjetin + informacioni mbisubnetin = Prefiks i zgjeruar i rrjetit 12

Si percaktohet Subneti?Cdo pajisje interpreton nje maske subnetiSubnet mask = Nje numer special 32 bitesh i cilikur kombinohet (and logjik) me adresen IP , informon pjesen tjeter te rrjetit per klasen e rrjetitme te cilen eshte e lidhur pajisja.Maskat specifikohen njelloj si adresat IP

Manualisht ose AutomatikishtNe dhjetor (numri i njeshave) ose binar ( me sakte)

4

13

Maskat Subnet

14

Jo-SubnetKa tre arsye pse nuk do te nevojitej perdorimi i Subnetting:

Nese rrjeti qe keni eshte shume i vogelNese nuk do te futeni kurre ne internet keshtu qe nuk do te duhetti pershtateni standarteve te IPOrganizata ka me shume adresa sesa mund te perdore totalisht

Nese nuk specifikohet maska atehere ajo eshte255.0.0.0 per klasen A255.255.0.0 per klasen B255.255.255.0 per klasen C

15

Subnetting brenda LAN-itVetem pajisjet e LANit duhet te interpretojneinformacioninPajisjet e jashtme (routerat) i kushtojne rendesi vetempjeses se rrjetitPer shembull marrim nje organizate qe ka adresa teklases B qe fillojne me 166.144. Administratori i rrjetit e ka ndare kete adrese ne 6 rrjeteme te vegjel qe fillojne me prefikset e meposhtme teklases C:

166.144.40, 166.144.42, 166.144.56, 166.144.59, 166.144.60, 166.144.63

16

Subnetting brenda LAN-it

Kur routeri ne LAN-in e brendshem duhet te dergojete dhena nga makina me adrese 166.144.40.12 per tek makina me adrese 166.144.60.12,interpretimi i maskes se subnetit 255.255.255.0 i tregon router-it qe ato ndodhen ne subnete te ndryshem

5

17

Subnetting brenda LAN-it

Kur nje server ne internet duhet te dergoje nje faqe Web nemakinen me adrese 166.144.40.12, routeri i internetit nukperdor informacionin e maskes dhe supozon qe makinandodhet ne nje rrjet te klases BNe momentin qe te dhenat futen ne LAN-in e organizates , routeri i LAN-it interpreton masken dhe transmeton tedhenat per tek makina perkatese 18

Nderfaqja fizike e routeraveSherben per te lidhur segmente te ndryshme rrjetashNe rastin e subnetting routeri duhet te interpretojeadresa IP nga subnete te ndryshme dhe tetransmetoje te dhenat nga nje subnet ne tjetrinCdo subneti i korrespondon nje nderfaqe e vecanteCdo nderfaqe lidhet me nje adrese gateway e cilambaron me 1

19

Subnetting me nje router

20

Kalimi i te dhenave neper Subnete

6

21

Analiza e kalimit te te dhenaveRouteri i rrjetit proceson kerkesen dhe verteton ekzistencen e adreses IP te faqes Web dhe ia kalon kerkesen routerit te internetit.Routeri i internetit pasi lexon adresen IP te destinacionit ia kalon kerkesen Web-it te kerkuarServeri i ketij site-i interpreton kerkesen per te dhena dhe ia kalon pergjigjen routerit te internetit te cilit i tregonadresen IP te perdoruesitRouterat e internetit lexojne vetem pjesen e rrjetit neadresen IP dhe dergojne te dhenat tek routeri i rrjetitRouteri i rrjetit analizon prefiksin e zgjeruar te rrjetit dhe i dergon te dhenat tek makina perkatese.

22

Gateway-teLehtesojne komunikimin ndermjet subneteve tendryshemNe rrjetet TCP/IP ka nje default Gateway

Qe fillimisht interpreton kerkesat qe vijne nga subnetete jashtem dhe pastaj ato nga subnete te brendshemNe pergjithesi eshte nje nderfaqe te nje router, por njerouter mund te kete disa Gateway ku secila ka nga njeadrese IP

23

Perdorimi i default Gateway

24

Network Address Translation (NAT)Gateway-te mund te perdoren per te fshehuradresat IP per rrjetet e tjera publikeBrenda rrjetit (brenda Gateway) klientet mund teperdorin cfaredolloj skeme adresimi, e cila mund temos jete e vlefshme per tu lidhur me internetinPer tu futur ne internet Gateway i jep klientit njeadrese te vlefshme IP per transmetimKy proces quhet NATPergjithesisht behet per te kursyer adresat IP per internet

7

25

NAT me Gateway IP-je

26

Socket-et dhe portatSocketi eshte nje adrese logjike qe i vendoset njeprocesi qe ekzekutohet ne nje hostAdresa e Socketit kombinon adresen IP te hostit me numrin e portes qe lidhet me cdo proces

P.Sh. Sherbimi Telnet ne nje Web Server qe ka adresenIP 10.43.3.87 mund te kete adrese socket-i 10.43.3.87:23 , ku 23 eshte numri i portes standarte

Portat nga 0 ne 1023 quhen porta te njohura atojane caktuar me kohe nga interneti per sherbime tepergjithshme

27

Komunikimi TCP/IPPerdorimi i nr te portave thjeshteson komunikiminSiguron qe te dhenat te transmetohen per tekaplikimi i duhur

28

Emrat e Hosteve dhe DNS Domain Name ServicesPer te ndihmuar komunikimin e njerezve me kompjeterat cdo hosti vihet nje emer qepershkruan ate pajisje.Njerezit parapelqejne te bejne lidhjen e emrave me pajisjet ne rrjet sesa te mbajne mend adresat IPCdo host eshte anetar i nje domainiNje Domain eshte nje grup kompjuterash qe i perkasin te njejtes organizate dhe nje pjese teadreses IP e kane te perbashket

8

29

DomainetCdo domain identifikohet nga emri i tij, i cili lidhetme kompanine ose me organizaten qe formondomainin.ICANN ka vendosur konvencione per emertimin e domaineve me ane e aplikimit te disa sufikseve tecilet ndryshe quhet domaine te nivelit te larte

TLD – Top Level Domain

30

31

Skedaret e HosteveJane skedare qe bejne lidhjen e emrave me adresen IPKy file kerkon ndryshime konstante monitorime dhe nukeshte shume i perdorshem ne internet por brenda njekompanie vazhdon te aplikohet si metodeAlias-i eshte nje pseudonim per cdo host

# IP address host name alias132.55.78.109 bingo.games.com bingo132.55.78.110 parcheesi.games.com parcheesi132.55.78.111 c heckers.games.com checkers

32

Domain Name System (DNS)Nje menyre per te lidhur emrat dhe adresat IP neInternetBaza e te dhenave DNS nuk mbeshtetet ne njeskedar te vetem dhe as ne nje server te vetem, porne disa kompjutera kyce ne InternetDNS eshte nje sherbim TCP/IP qe i perket shtresesse aplikimit te modelit TCP/IP

9

33

Hierarkia Gjeografike e nje serveri DNS

34

DNS-ja AktualeNdahet ne tre komponenteVendim-marresit (Resolvers)- eshte cdo host neinternet qe duhet te manaxhoje informacionin e emrit te domainitServerat e Emrave- jane serverat qe mbajne bazate dhenash per emrat dhe adresat IP qe lidhen me keto emraHapsira e Emrave- i referohet bazes aktuale te tedhenave te internetit te adresave IP dhe te emrave tedomainit qe lidhen me keto adresaLexim: Konfigurimi i DNS

35

Hapsira e emrave DNSCdo server emrash mban nje pjese te hapsires se emrave DNSNe majen e Hierarkise ndodhet nje server Root i cili menaxhohet nga ICANN dhe ka autoritetin me te larteRegjistrimi i nje burimi eshte nje pjeseinformacioni ne bazen e te dhenave DNS

Regjistrimi i nje burimi adrese eshte nje tip regjistrimiburimi lidh adresen IP me emrin perkates 36

Protokolli BOOTPPerdor nje liste qendrore adresash IP dhe adresatreciproke MAC(fizike) per ti vendosur nje klientine menyre dinamike nje adrese IP

10

37

Funksionimi i BOOTPKlienti BOOTP dergon nje mesazh broadcast dhe kerkonnje adrese IPNe mesazh perfshihet dhe adresa MAC e klientitServeri BOOTP dallon nje kerkese nga nje klient BOOTP, regjistron adresen fizike te klientit ne tabelen e tijBOOTP dhe i pergjigjet klientit me informacioni e meposhtem:

Adresen IP te klientitAdresen IP te serveritEmrin e hostit te serveritAdresen IP te nje default routeri 38

Avantazhi BOOTPKlienti nuk duhet ta mbaje mend adresen e tij IPAdministratoret nuk duhet te konfigurojne cdo hostEshte situata ideale per sistemet pa disk (diskless)

Sisteme qe nuk kane Hard Disk por mbeshteten ne njememorie te vogel ROM vetem sa te lidhen me rrjetindhe te marrin nga rrjeti nje sistem shfrytezimi

39

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) ; Arsyet e perdorimit:

Per te reduktuar kohen e kerkuar per menaxhimine adresave IPPer te reduktuar gabimet potencile qe mund tendodhin gjate vendosjes se adreses IPPer te mundesuar zhvendosjen e pajisjeve pa pasurnevoje per ndryshuar konfigurimin TCP/IPPer te bere adresimin IP transpasent per perdoruesit e levizshem (Mobile)

40

Leasing (marrje me qera) ne DHCP

11

41

Perfundimi i Qerase DHCPNje Leasing DHCP perfundon ne varesi te kohesper te cilen eshte konfiguruar ose mund teperfundohet ne menyre manualeNe disa situata nje perdorues duhet ta perfundojelidhjen DHCPKy koncept quhet release ne TCP/IP ne e Windows-it

Lexim: WINS 42

Adresimi ne IPv6Avantazhet ne lidhje me IPv4:

Ka nje Header me eficentPerfshin tekniken IPsecSuport me te mire per cilesine e sherbimitKonfigurim automatik per adresimin IPOfron mundesine per biliona adresa IP me tepernepermjet nje skeme te re adresimi

Ndryshimi baze ndermjet nje adrese IPv4 dhe njeadrese IPv6 eshte madhesia (32b-v4dhe 128b-v6)

43

Paraqitja e adresave ne IPv6Adresa ka 8 fusha 16 bitesheCdo fushe ne adresat IPv6 mban numra hex tendare me “:” - F:F:0:0:0:0:3012:0CE3Disa fusha mund te kene vleren 0 dhe shkurtohen

FF::3012:0CE3Adresa Loopback 0:0:0:0:0:0:0:1

Shkurtimi Loopback ::1

44

Nderfaqet ne IPv6Cdo nderfaqeje ne nje pajisje i vendoset nje adresee vecante IP dhe jo me vetem nyja te kete njeadrese IPNe menyre qe te realizohet kjo adresimi IPv6 bendallimin ndermjet tipeve nderfaqeve

Adresa Unicast eshte nje adrese qe paraqet njenderfaqe te vetme ne nje pajisjeAdresa Multicast paraqet disa nderfaqe (shpesh nepajisje te ndryshme)Adresa Anycast paraqet cdo nderfaqe nga nje grupnderfaqesh, ate qe mund te pranoje transmetimin

12

45

Prefiksi i formatimit (Format Prefix)Eshte nje fushe me madhesi te ndryshueshme nefillim te cdo adrese qe tregon tipin e adreses per tebere dallimin ndermjet nje nderfaqeje apo njenyje apo dhe ndermjet tipeve te nderfaqeve

Nje adrese Unicast fillon me nje sekuence FEC0 oseFE80. Nje adrese Multicast fillon me nje sekuence FF0x,ku x eshte nje karakter qe i korrespondon nje ID-je te njegrupi

Percakton rradhen e fushave te adreses 46

Protokolli RARPReverse Address Resolution ProtocolARP lexonte adresen MAC te nje hosti lokal dhe e ruante kete informacion ne nje cache lokaleNese nje nyje njeh adresen e tij IP ai nuk mund teperdore ARP sepse nuk mund te leshoje kerkesaARP dhe te marre pergjigjeRARP mundeson qe klienti te dergoje mesazhebroadcast me adresen MAC te nje pajisjeje dhe temarre adresen IP te asaj pajisje si pergjigje

47

RARP