Rola Towarowej Giełdy Energii w procesie liberalizacji ... · Rola Towarowej Giełdy Energii w...
-
Upload
nguyentruc -
Category
Documents
-
view
228 -
download
0
Transcript of Rola Towarowej Giełdy Energii w procesie liberalizacji ... · Rola Towarowej Giełdy Energii w...
Rola Towarowej Giełdy Energii w procesie liberalizacji rynku gazu w Polsce ndash korzyści dla uczestnikoacutew i możliwości handlu
TGE ndash kim jesteśmy
TGE powstała pod koniec 1999 roku z inicjatywy Ministra Skarbu Państwajako niezbędny element liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce
bull Jedyna licencjonowana giełda energii w Polsce ndash stały nadzoacuter KNF
bull Od lutego 2012 roku TGE jest częścią GK Giełdy Papieroacutew Wartościowych
bull Najdynamiczniej rozwijająca się giełda towarowa w regionie ndash aktywna w
o EUROPEX (zrzesza wszystkie towarowe i finansowe giełdy energii w Europie)o APEx (Association of Power Exchanges ndash światowa organizacja giełd energii)o AFM (Association of Futures Markets ndash stowarzyszenie giełd rynkoacutew
finansowych terminowych)
bull Prowadzi rynki energii elektrycznej gazu praw majątkowych
bull TGE a rynki międzynarodowe ndash od grudnia 2010 roku funkcjonuje market coupling ze Szwecją Trwają prace mające na celu włączenie się do rynku MRC (poprzednio określanego jako NWE) w ramach mechanizmu Price Coupling of Regions
Przejrzysty mechanizm funkcjonowania giełdy powoduje że cena towaru zależy tylko i wyłącznie od układu sił podaży i popytu w danym momencie
Warunki członkostwa na rynku giełdowymUczestnicy rynku
Korzyści z uczestnictwa na rynku giełdowym
bull Jawne i przejrzyste reguły zawierania transakcjibull Kumulacja popytu i podaży na poszczegoacutelne towary giełdowe ndash szeroka
oferta rynkoacutew i instrumentoacutew w jednym miejscubull Ustalenie obiektywnych rynkowych cen energiibull Jednakowy dostęp do informacji rynkowychbull Jednakowe warunki uczestnictwa w rynku dla wszystkich podmiotoacutew
niezależnie od ich wielkościbull Bezpieczeństwo zawierania transakcji - nadzoacuter Komisji Nadzoru Finansowegobull Bezpieczeństwo rozliczeń transakcji - licencjonowana Izba Rozliczeniowa
Giełd Towarowychbull Najniższa opłata transakcyjna na rynku polskimbull Nowoczesna i bardzo prosta w obsłudze aplikacja do składania zleceń -
CONDICO Trade na licencji NASDAQ OMX
Kto może zostać członkiem Giełdy
bull Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanieprzesyłanie dystrybucję lub obroacutet energią elektryczną
bull Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych będący osobamiprawnymi
bull Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie
bull Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerskąw zakresie obrotu towarami giełdowymi
bull Spoacutełki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi prowadzącedziałalność polegającą na nabywaniu i zbywaniu towaroacutew giełdowych
Członkami Giełdy mogą być podmioty określone w art 9 ust 3 ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
TGE ndash kim jesteśmy
TGE powstała pod koniec 1999 roku z inicjatywy Ministra Skarbu Państwajako niezbędny element liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce
bull Jedyna licencjonowana giełda energii w Polsce ndash stały nadzoacuter KNF
bull Od lutego 2012 roku TGE jest częścią GK Giełdy Papieroacutew Wartościowych
bull Najdynamiczniej rozwijająca się giełda towarowa w regionie ndash aktywna w
o EUROPEX (zrzesza wszystkie towarowe i finansowe giełdy energii w Europie)o APEx (Association of Power Exchanges ndash światowa organizacja giełd energii)o AFM (Association of Futures Markets ndash stowarzyszenie giełd rynkoacutew
finansowych terminowych)
bull Prowadzi rynki energii elektrycznej gazu praw majątkowych
bull TGE a rynki międzynarodowe ndash od grudnia 2010 roku funkcjonuje market coupling ze Szwecją Trwają prace mające na celu włączenie się do rynku MRC (poprzednio określanego jako NWE) w ramach mechanizmu Price Coupling of Regions
Przejrzysty mechanizm funkcjonowania giełdy powoduje że cena towaru zależy tylko i wyłącznie od układu sił podaży i popytu w danym momencie
Warunki członkostwa na rynku giełdowymUczestnicy rynku
Korzyści z uczestnictwa na rynku giełdowym
bull Jawne i przejrzyste reguły zawierania transakcjibull Kumulacja popytu i podaży na poszczegoacutelne towary giełdowe ndash szeroka
oferta rynkoacutew i instrumentoacutew w jednym miejscubull Ustalenie obiektywnych rynkowych cen energiibull Jednakowy dostęp do informacji rynkowychbull Jednakowe warunki uczestnictwa w rynku dla wszystkich podmiotoacutew
niezależnie od ich wielkościbull Bezpieczeństwo zawierania transakcji - nadzoacuter Komisji Nadzoru Finansowegobull Bezpieczeństwo rozliczeń transakcji - licencjonowana Izba Rozliczeniowa
Giełd Towarowychbull Najniższa opłata transakcyjna na rynku polskimbull Nowoczesna i bardzo prosta w obsłudze aplikacja do składania zleceń -
CONDICO Trade na licencji NASDAQ OMX
Kto może zostać członkiem Giełdy
bull Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanieprzesyłanie dystrybucję lub obroacutet energią elektryczną
bull Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych będący osobamiprawnymi
bull Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie
bull Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerskąw zakresie obrotu towarami giełdowymi
bull Spoacutełki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi prowadzącedziałalność polegającą na nabywaniu i zbywaniu towaroacutew giełdowych
Członkami Giełdy mogą być podmioty określone w art 9 ust 3 ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Warunki członkostwa na rynku giełdowymUczestnicy rynku
Korzyści z uczestnictwa na rynku giełdowym
bull Jawne i przejrzyste reguły zawierania transakcjibull Kumulacja popytu i podaży na poszczegoacutelne towary giełdowe ndash szeroka
oferta rynkoacutew i instrumentoacutew w jednym miejscubull Ustalenie obiektywnych rynkowych cen energiibull Jednakowy dostęp do informacji rynkowychbull Jednakowe warunki uczestnictwa w rynku dla wszystkich podmiotoacutew
niezależnie od ich wielkościbull Bezpieczeństwo zawierania transakcji - nadzoacuter Komisji Nadzoru Finansowegobull Bezpieczeństwo rozliczeń transakcji - licencjonowana Izba Rozliczeniowa
Giełd Towarowychbull Najniższa opłata transakcyjna na rynku polskimbull Nowoczesna i bardzo prosta w obsłudze aplikacja do składania zleceń -
CONDICO Trade na licencji NASDAQ OMX
Kto może zostać członkiem Giełdy
bull Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanieprzesyłanie dystrybucję lub obroacutet energią elektryczną
bull Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych będący osobamiprawnymi
bull Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie
bull Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerskąw zakresie obrotu towarami giełdowymi
bull Spoacutełki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi prowadzącedziałalność polegającą na nabywaniu i zbywaniu towaroacutew giełdowych
Członkami Giełdy mogą być podmioty określone w art 9 ust 3 ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Korzyści z uczestnictwa na rynku giełdowym
bull Jawne i przejrzyste reguły zawierania transakcjibull Kumulacja popytu i podaży na poszczegoacutelne towary giełdowe ndash szeroka
oferta rynkoacutew i instrumentoacutew w jednym miejscubull Ustalenie obiektywnych rynkowych cen energiibull Jednakowy dostęp do informacji rynkowychbull Jednakowe warunki uczestnictwa w rynku dla wszystkich podmiotoacutew
niezależnie od ich wielkościbull Bezpieczeństwo zawierania transakcji - nadzoacuter Komisji Nadzoru Finansowegobull Bezpieczeństwo rozliczeń transakcji - licencjonowana Izba Rozliczeniowa
Giełd Towarowychbull Najniższa opłata transakcyjna na rynku polskimbull Nowoczesna i bardzo prosta w obsłudze aplikacja do składania zleceń -
CONDICO Trade na licencji NASDAQ OMX
Kto może zostać członkiem Giełdy
bull Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanieprzesyłanie dystrybucję lub obroacutet energią elektryczną
bull Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych będący osobamiprawnymi
bull Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie
bull Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerskąw zakresie obrotu towarami giełdowymi
bull Spoacutełki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi prowadzącedziałalność polegającą na nabywaniu i zbywaniu towaroacutew giełdowych
Członkami Giełdy mogą być podmioty określone w art 9 ust 3 ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Kto może zostać członkiem Giełdy
bull Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanieprzesyłanie dystrybucję lub obroacutet energią elektryczną
bull Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych będący osobamiprawnymi
bull Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie
bull Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerskąw zakresie obrotu towarami giełdowymi
bull Spoacutełki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi prowadzącedziałalność polegającą na nabywaniu i zbywaniu towaroacutew giełdowych
Członkami Giełdy mogą być podmioty określone w art 9 ust 3 ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
bull Złożenie kompletnego wniosku o zawarcie umowy o członkostwo
bull Uzyskanie statusu Członka Giełdy
bull Uzyskanie zezwolenia KNF na prowadzenie rejestroacutew lub rachunkoacutewtowaroacutew giełdowych lub posiadanie zezwolenia na prowadzeniedziałalności maklerskiej
bull Uzyskanie członkostwa w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT)oraz uzyskanie statusu rozliczającego członka Izby
bull Zatrudnienie maklera giełd towarowych wpisanego na listę makleroacutewprowadzoną przez KNF
bull Złożenie kompletnego wniosku o dopuszczenie do działania na giełdzie
bull Dopuszczenie Wnioskodawcy przez Zarząd Giełdy do działania nawybranych rynkach
Procedura uzyskania statusu Bezpośredniego Członka Giełdy
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych
(IRGiT)
bull Od 2010 r IRGiT gwarantuje rozliczanie transakcji zawieranych nawszystkich rynkach TGE
bull System gwarantowania rozliczeń IRGiT oparty na profesjonalnymzarządzaniu ryzykiem zapewnia bezpieczeństwo rozliczeń każdemuCzłonkowi Izby w razie niewypłacalności poszczegoacutelnych uczestnikoacutewrynku
bull System rozliczeniowy oparty na kompensacji wielostronnej zobowiązańi należności redukuje ryzyko oraz zmniejsza koszty rozliczeń
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
8
bull 45 aktywnych uczestnikoacutew (ZUP - ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej)
- na RDNiBg 15 podmiotoacutew (w tym 3 domymaklerskie i 12 przedsiębiorstw energetycznych)
- na RTT w zakresie instrumentoacutew terminowych nagaz 15 podmiotoacutew (w tym 3 domy maklerskie oraz12 przedsiębiorstw energetycznych)
Uczestnicy na Rynkach Gazu TGE SA
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rozwoacutej rynkoacutew energii i gazu na TGE
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
10
Rozwoacutej TGE w ostatnich latach
TGE funkcjonuje na rynku od 15 lat Ostatnie 4 lata to okres szybkich wzrostoacutew
Źroacutedła TGE URE
Ustawodawstwo oraz odpowiednia oferta produktowa wpłynęły na podwojenie wolumenoacutew na TGE
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Produkty oferowane na TGE
Towarowa Giełda Energii
Energia
elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty
godzinowe
Kontrakty
godzinowe
blokowe
Kontrakty
blokowe
Kontrakty
terminowe
Kontrakty bazowe
szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet
giełdowy
RejestrRejestr świadectw
pochodzenia Prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Nadzoacuter
KNF
Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych ndash rozliczenia transakcji dokonywanych na TGE
Giełdowa Platforma Informacyjna
Energia elektryczna
Gaz ziemny
Prawa majątkowe
RDB RDN AukcjeRynek
terminowy
Kontrakty godzinowe
Kontrakty godzinowe
blokowe
Kontrakty blokowe
Kontrakty terminowe
Kontrakty bazowe szczytowe poza
szczytem
Kontrakty bazowe
Transakcje sesyjne i pozasesyjne na rynku spot
Obroacutet giełdowy
Rejestr
Rejestr świadectw
pochodzeniaProwadzenie rejestru świadectw pochodzenia energii elektrycznej
NadzoacuterKNF
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Szerokość oferty TGE ndash jeden z czynnikoacutew dynamicznego wzrostu
Źroacutedła Giełdy energetyczne w Europie
Oferta produktowa TGE tożsama z największymi giełdami UE łącząca w sobie rynki terminowe oraz spot gazu i energii elektrycznej
12
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Polski rynek gazu na tle innych krajoacutew UEPolska wśroacuted największych konsumentoacutew gazu ziemnego
97135
166169
314364
425687
752783
0 20 40 60 80
Polska
Holandia
Konsumpcja gazu ziemnego w 2012 r (mld m3)
-4 -2 0 2 4
HiszpaniaBelgia 04
Polska
Węgry -39Rumunia -35
-22Holandia -03
Francja 00Włochy -25Niemcy -19
Wlk Brytania -30
1Średnioroczny skumulowany wzrost Źroacutedła BP Statistical Review Eurostat obliczenia własne
Średnioroczny wzrost konsumpcji gazu w UE w latach 2007-2012
WęgryRumunia
BelgiaHiszpania
FrancjaWłochyNiemcy
Wlk Brytania
38
342 414
40 029
5 160 11 550 208 5 023
-
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
PEGAS (EEX +Powernext)
TGE Gaspoint Nordic CEGH Gas Exchange CEGH Czech Futures CEEGX
tys MWh
Platforma PEGAS obejmuje obszar huboacutew GPL NCG PEG N PEG S PEG TIGF TTF ZTP
Wolumen obrotu na TGE na tle innych giełd w okresie styczeń ndash sierpień 2014 r Zestawienie nie obejmuje kontraktoacutew OTC
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rynki gazu na TGE w 2014 r - efekt realizacji wprowadzonego obliga
Całkowity wolumen wszystkich transakcji na rynkach gazu w okresie od stycznia-września 2014r wynioacutesł 64 TWh (58 mld m3 gazu ziemnego)
-
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Styczeń 14 Luty 14 Marzec 14 Kwiecień 14 Maj 14 Czewiec 14 Lipiec 14 Sierpień 14 Wrzesień 14 Całkowitywolumen
obrotu
TWh
Zestawienie obejmuje też kontrakty z dostawą w następnych latach
Całkowity wolumen obrotu w 2014 r na wszystkich rynkach gazu TGE
RDBg RDNiBg RTTg
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Wolumeny oraz średnioważone wolumenem ceny na RDNg I-IX 2014 r
Na Rynku Dnia Następnego obroty gazem ziemnym w okresie I-IX 2014r osiągnęły wartość 18 TWh Średnioważona cena gazu za ten okres na RDNg wyniosła 8348 PLNMWh
11119 zł
10381 zł9787 zł
8957 zł
8285 zł
7324 zł 7063 zł7591 zł
9277 zł
0
100
200
300
400
500
600
700
800
000 zł
2000 zł
4000 zł
6000 zł
8000 zł
10000 zł
12000 zł
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
tys MWh
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Płynność kontraktoacutew na RTTg I-IX 2014 r Na Rynku Towarowym Terminowym w zakresie instrumentoacutew na gaz łączny wolumen obrotu wynioacutesł 62 TWh
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14
Tys MWh
RTTg - płynność instrumentoacutew terminowych towarowych na gaz
Tydzień
Miesiąc
Kwartał
Sezon
Rok
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Oferta TGE Rynek gazu
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rynek Terminowy Towarowy
bull Notowania ciągłe od 800 do 1400 w dni robocze aukcje
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Na RTT dostępne są instrumenty tygodniowe (GAS_BASE-W-YYY)
bull miesięczne (GAS_BASE_M) kwartalne (GAS_BASE_Q) roczne(GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S GAS_BASE_S-W)
bull Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następującysposoacuteb
bull instrument roczny - na cztery kwartalne
bull instrument kwartalny - na trzy miesięczne
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Podział kontraktoacutew terminowych na gaz
GAS_Y_2014
Q1 Q2 Q1 Q1
M1 M1 M1
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Aukcje gazu
bull Przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przezZarząd TGE
bull Wniosek należy złożyć najpoacuteźniej 7 dni przed proponowanymterminem istnieje możliwość wycofania najpoacuteźniej 2 dni przedterminem zaktualizowany o nowy limit ceny ndash najpoacuteźniej 1 dzień przedterminem
bull Aukcja jest ważna jeżeli zawartych zostanie minimum 100 kontraktoacutew
bull Limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości
bull Uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lubsprzedaży (aukcja kupna)
bull W rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniuuczestnika aukcji
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rynek Dnia Następnego gazu ndash RDNgbull Instrumenty typu GAS_BASE oraz GAS_WEEKEND
bull Określenie kursu jednolitego (fixing) o godzinie 915 notowania ciągłe od 916 do 1300
bull Instrument weekendowy notowany jest przez dwa dni w czwartek ipiątek
bull 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dniadostawy (kolejne godziny od godziny od 0600 dnia bieżącego do 0600dnia następnego przy instrumencie weekendowym - od 600 w sobotę do600 w poniedziałek
bull Cena minimalna 001 zł cena maksymalna 150000 zł
bull Do portfeli Członkoacutew Giełdy przyporządkowane są kody ZleceniodawcyUsługi Przesyłowej
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
bull Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rynek Dnia Bieżącego gazu ndash RDBg
bull Obroacutet prowadzony w dniu dostawy w okresie od 800 do 1330
bull Notowania prowadzone każdego dnia w systemie notowań ciągłych
bull Notowania prowadzone są na 24 instrumentach godzinowych Koniecnotowania instrumentu będzie następował 25h przed rozpoczęciemokresu dostawy np instrument z dostawą w okresie od 1100 do 1200będzie notowany do 830
bull Informacje o zawartych transakcjach zgłaszane są co godzinę(renominacje) do GAZ-SYSTEM
bull Rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Wyzwania
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Realizacja giełdowego obligo gazowego
Ścieżka dochodzenia do poziomu 55
Następne kroki do pełnej liberalizacji rynku gazu
bull Deregulacja cen gazu dla klientoacutew instytucjonalnych a w dalszej perspektywie całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu
bull Swobodny dostęp do infrastruktury import ndash export
bull Możliwość zmiany sprzedawcy lub częściowe wypowiedzenie umowy
bull Możliwość odsprzedaży gazu poprzez punkt wirtualny
bull Zmiana rozporządzenia o dywersyfikacji dostaw ustawy o zapasach
Obligo gazowe dotyczy sprzedaży gazu wysokometanowego wprowadzanego dosieci przesyłowej z importu i wydobycia
do końca 2013 r
30
w 2014 r
40
od 1012015 r
55
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Wsparcie procesu liberalizacji rynku gazu
bull Nowe produkty i instrumenty ndash rynek gazu na TGE rozwijany jestpoprzez uzupełnianie oferty TGE zgodne z oczekiwaniami uczestnikoacutewrynku zaroacutewno krajowych jak i międzynarodowych Nowe produktyi instrumenty giełdowe wprowadzone są po konsultacjach zuczestnikami rynku
bull Rola doradcza - TGE na bieżąco monitoruje rynek gazu i prowadzikonsultacje z uczestnikami tego rynku W celu utrzymywania stałejkomunikacji TGE powołało przy Zarządzie TGE Komitet Rynku Gazu wramach ktoacuterego odbywają się cykliczne spotkania i warsztatyz Operatorami i przedstawicielami Instytucji związanych z rynkiem gazu
bull Lobbing - TGE bierze czynny udział w pracach nad znoszeniem barierlegislacyjnych poprzez wspoacutełpracę z przedstawicielami MinisterstwaGospodarki Urzędu Regulacji Energetyki Forum Odbiorcoacutew EnergiiElektrycznej i Gazu oraz Izby Gospodarczej Gazownictwa
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Komitet Rynku Gazu ndash organ doradczy TGE
bull W odpowiedzi na prośbę Uczestnikoacutew Rynku z dniem 30 maja 2014 r TGEpowołała Komitet Rynku Gazu przy Towarowej Giełdzie Energii SA
bull Komitet jest organem doradczym w zakresie rozwoju giełdowego obrotugazem na TGE SA składającym się z przedstawicieli m in CzłonkoacutewGiełdy TGE IRGiT
bull Komitet jako ciało eksperckie może prezentować opinie Uczestnikoacutewgiełdowego rynku gazu przed URE MG KE
bull Komitet wspoacutełorganizuje cykl Warsztatoacutew dla Uczestnikoacutew Rynku Gazuwyjaśniający szczegoacutełowe zagadnienia związane z obrotem gazem ziemnymw Polsce
bull Analogiczne ciała doradcze powoływane są w innych europejskich giełdach gazu min w hiszpańskim Iberian Gas Hub
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Giełdowa Platforma Informacyjna ndash ważny element budowania transparentnego rynku energii
Informacje serwisoacutew TGE są uaktualniane na bieżąco w celu zwiększenia przejrzystości i aktywności uczestnikoacutew rynku
Zakres informacjibull Informacja o rynkach energii elektrycznej na
TGEbull Informacja o planowanej i rzeczywistej
generacjibull Informacja o zapotrzebowaniu systemubull Informacja o wymianie międzynarodowejbull Aktualne informacje o planowanych i
aktualnych wyłączeniachbull Informacja o mocach wytwoacuterczych z
podziałem na źroacutedła
Kompletny zespoacuteł informacyjnyW skład zespołu wchodzą członkowie
bull URE PSE Tauron PE PKP EnergetykaVattenfall PGE Zespoacuteł Elektrowni Pątnoacutewndash Adamoacutew ndash Konin SA TOE TowarzystwoGospodarcze Polskie Elektrownie FOEiG
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Giełdowa Platforma Informacyjna
bull GPI jest przygotowana do publikowania informacji w ramachobowiązkoacutew nałożonych Rozporządzeniem REMIT
bull TGE będzie ubiegać się o status RIS (Regulated Information Service)oraz RRM (Regulated Reporting Mechanism) w ACER
bull TGE uczestniczy w opracowywaniu systemu Architecture ofIntegrated Information Systems (bdquoARISrdquo) ndash platforma ACER doraportowania danych transakcyjnych
bull 18 marca 2014 r odbyła się w Parlamencie Europejskim prezentacjaGiełdowej Platformy Informacyjnej
bull Ruszyły prace nad platformą dla rynku gazu ndash GPI gaz planowany start2015 r
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku
Rynek finansowy
TGE zamierza w 2016 r zaoferować kontrakty futures na indeks cen gazu ziemnego (kontrakty finansowe rozliczane pieniężne)
Uruchomienie rynku finansowego wzmocni pozycję TGE w regionie
bull Spełnienie oczekiwań Członkoacutew TGE inwestoroacutew odbiorcoacutew i instytucji finansowych
bull Naturalne uzupełnienie oferty produktowej TGEbull Motywy działania na rynku
- Transakcje zabezpieczające arbitrażowe spekulacyjnebull Uruchomienie rynku finansowego wiąże się z udziałem nowych
podmiotoacutew z branży finansowej inwestoroacutewbull TGE przedstawi plany realizacyjne rynku finansowego po akceptacji KNF
oraz uzgodnieniach z uczestnikami rynku