Roczny plan dydaktyczny przedmiotu historia w zakresie ......Związek Peloponeski, oligarchia,...

Roczny plan dydaktyczny przedmiotu historia w zakresie podstawowym dla klasy I szkoły ponadpodstawowej, uwzględniający

kształcone umiejętności i treści podstawy programowej

Temat

(rozumiany jako

lekcja)

Liczba

godzin

Treści

postawy

programowej

Cele ogólne

Uczeń:

Cele szczegółowe

Uczeń:

Kształcone

umiejętności

Uczeń:

Propozycje

metod

nauczania

Propozycje

środków

dydaktycznych

Uwagi

I. Początki ludzkiej cywilizacji

1. Historia jako

nauka; metody

badania dziejów

człowieka

1 I.1, I.2, I.3 usystematyzo-

wanie wiedzy

na temat perio-

dyzacji dzie-

jów, źródeł

historycznych i

ich roli w nau-

czaniu historii

– wyjaśnia pojęcia:

prehistoria, historia,

historiografia, źródło

historyczne, periody-

zacja dziejów, era,

chronologia – rozpoznaje rodzaje

źródeł historycznych,

podaje ich przykłady

– rozróżnia czas cy-

kliczny i linearny (li-

niowy)

– omawia podział na

epoki według kryterium

materiału, z którego

wykonywano narzędzia,

np. paleolit, neolit, epo-

ka brązu i epoka żelaza

– charakteryzuje

podział historii ze

względu na przed-

miot i obszar geogra-

ficzny badań

– porównuje źródła

relacyjno-narracyjne

ze źródłami norma-

tywnymi, adresowa-

ne z nieadresowa-

nymi oraz bezpo-

średnie z pośrednimi

– dostrzega różne

wymiary historii

– uzasadnia, na czym

polega np. metoda

radiowęglowa

– analizuje swój sto-

sunek do naucza-

nia/uczenia się histo-

rii

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, tekstu

źródłowego i

schematów

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– podręcznik M.

Ustrzycki, J.

Ustrzycki, Histo-

ria. Starożytność.

Podręcznik dla

szkół ponadpod-

stawowych, Wy-

dawnictwo Ope-

ron, Gdynia 2019

– schemat: Podział

historii według

przedmiotu badań,

podręcznik, s. 11

– schematy: Po-

dział historii ze

względu na badany

obszar i Podział

historii Polski na

okresy, podręcz-

nik, s. 12

– schemat: Podział

źródeł historycz-

nych ze względu na

typ przekazu, pod-

ręcznik, s. 16

2. Przemiany

sposobów życia

człowieka w

okresie prehi-

storycznym

1 II.1 uświadomienie

przemian za-

chodzących w

sposobie życia

człowieka w

okresie prehi-

storycznym i

znaczenia

rewolucji neoli-

tycznej


istoty humanoidalne,

ewolucja, rewolucja

neolityczna

– przedstawia zasadni-

cze zmiany, jakie zaszły

w budowie ciała homi-

nidów w okresie prehi-

storycznym

– wyjaśnia, jakie zna-

czenie w dziejach czło-

wieka miało opanowa-

nie umiejętności posłu-

giwania się ogniem

– wskazuje na mapie

obszary, na których

człowiek zapoczątko-

wał uprawę zbóż i

hodowlę zwierząt

– charakteryzuje zna-

czenie pojawienia się

gatunku Homo sapiens

– uzasadnia, dlaczego

przemiany zapocząt-

kowane na Bliskim

Wschodzie noszą mia-

no rewolucji neoli-

tycznej

– analizuje zjawisko

pojawienia się myśle-

nia symbolicznego w

dziejach człowieka,

argumentuje, jakie to

miało znaczenie

– uzasadnia, w jaki

sposób umiejętność

obróbki kamienia i

metali wpłynęła na

jakość życia ludzi

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego i schema-

tów

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– prezentacja

na temat:

„Rozwój Ho-

mo sapiens w

epoce prehi-

storycznej”

– podręcznik

– schematy: Ewo-

lucja człowieka w

okresie prehisto-

rycznym i Ewolu-

cja czaszki, pod-

ręcznik, s. 20

– mapa Obszary,

na których zapo-

czątkowano upra-

wę różnych gatun-

ków roślin i ho-

dowlę zwierząt,

podręcznik, s. 23

3. Cywilizacja

Mezopotamii

1 II.2, II.3, II.4,

II.5

zapoznanie z

najważniej-

szymi cywili-

zacjami Bli-

skiego Wscho-

du i ich osią-

gnięciami

cywilizacyj-


Mezopotamia, Żyzny

Półksiężyc, system iry-

gacyjny, ziggurat, ko-

deks, antropomorfizm,

politeizm, pismo klino-

we

– omawia uwarunko-

– charakteryzuje orga-

nizację państw i struk-

turę społeczeństw w

cywilizacjach staro-

żytnego Bliskiego

Wschodu

– analizuje najważ-

niejsze osiągnięcia

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, ikono-

graficznego i

– podręcznik

– mapy: Obszar,

na którym rozwija-

ła się cywilizacja

starożytnej Mezo-

potamii i Imperium

asyryjskie w okre-

sie największego

nymi wania geograficzne

rozwoju cywilizacji na

Bliskim Wschodzie

– przedstawia wierzenia

ludów tworzących cy-

wilizacje starożytnego

Bliskiego Wschodu

kulturowe starożyt-

nych cywilizacji Me-

zopotamii

– uzasadnia ponadcza-

sowe znaczenie osią-

gnięć kulturowych i

naukowych cywilizacji

Mezopotamii

tekstu źródło-

wego

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

rozwoju terytorial-

nego, podręcznik,

s. 26 i 32 – źródła ikonogra-

ficzne, podręcznik

s. 27‒30, 32‒35 – tekst źródłowy:

Kodeks Hammura-

biego, podręcznik

s. 30

4. Starożytny

Egipt

1 II.2, II.3, II.4,

II.5

poznanie cywi-

lizacji Staro-

żytnego Egiptu,

jej organizacji,

wierzeń i osią-

gnięć


Egipt Dolny, Egipt

Górny, monarchia de-

spotyczna, faraon, mu-

mifikacja, hieroglify


wania geograficzne

rozwoju cywilizacji

starożytnego Egiptu


cywilizacji starożytnego

Egiptu


nizację państwa egip-

skiego i strukturę jego

społeczeństwa



kulturowe starożytne-

go Egiptu





starożytnego Egiptu

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych i prezen-

tacji

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– mapa men-

talna

– podręcznik

– schemat Schemat

hierarchii społecz-

nej w Egipcie,

podręcznik, s. 40

– źródła ikonogra-

ficzne, podręcznik

s. 37, 39, 41‒44 – mapa Obszar, na

którym rozwijała

się cywilizacja

starożytnego Egip-

tu, podręcznik, s.

38

5. Izraelici i ich

religia ‒ juda-

izm

1 II.2, II.3, II.4,

II.5

uporządkowa-

nie wiedzy o

początkach

państwa Izrae-

litów, religii

judaistycznej i

osiągnięciach

Fenicjan


monoteizm, judaizm,

Arka Przymierza, Tora,

Dekalog, Talmud, dia-

spora, Świątynia Salo-

mona, Stary Testament,

„niewola babilońska”,

menora, alfabet, purpu-

– charakteryzuje pro-

ces powstania i orga-

nizację państwa Izrael

i Fenicji

– sporządza linię czasu

z najważniejszymi

wydarzeniami z dzie-

jów Izraela

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego i źródeł

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 47, 49‒52 – mapa Królestwa

Judy i Izraela,

podręcznik, s. 48

ra


wania geograficzne

rozwoju cywilizacji

starożytnego Izraela i

Fenicji

– wyjaśnia założenia

religii monoteistycznej

na przykładzie judai-

zmu



kulturowe starożytne-

go Izraela i Fenicji

– uzasadnia uniwer-

salne, ponadczasowe

wartości Dekalogu





starożytnego Izraela i

Fenicji

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– techniki

dramowe (ka-

lambury)

– linia czasu

6. Cywilizacje

Środkowego i

Dalekiego

Wschodu: Indii

i Chin

1 II.2, II.3, II.4,

II.5

zapoznanie z

okolicznościa-

mi powstania

dwóch cywili-

zacji Środko-

wego i Dale-

kiego Wscho-

du, systemami

politycznymi,

społecznymi i

religijnymi

Indii i Chin

oraz ich naj-

ważniejszymi

osiągnięciami


animizm, braminizm,

hinduizm, sanskryt,

Wedy, nirwana, rein-

karnacja, kasta, terako-

towa armia, konfucja-

nizm, taoizm, Wielki

Mur, jedwabny szlak


wania geograficzne

rozwoju cywilizacji

starożytnych Indii i

Chin


cywilizacji starożytnych

Indii i Chin


ces powstania i orga-

nizację państwa staro-

żytnych Indii i Chin



kulturowe starożyt-

nych Indii i Chin

– przedstawia najważ-

niejsze przesłania z

nauk Buddy i Konfu-

cjusza





starożytnych Indii i

Chin

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego i źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– metoda pro-

jektu (wywiad)

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 54‒55, 57, 59, 61, 63 – mapa Indie w

czasach prehisto-

rycznych i w okre-

sie rządów dynastii

Maurjów w III w.

p.n.e., podręcznik,

s. 55 – mapy: Obszar

pod panowaniem

dynastii królew-

skiej Shang (XVIII

–XI w. p.n.e.) oraz

obszar pod pano-

waniem Pierwsze-

go Cesarza – Shi

Huangdi z dynastii

Qin (ok. 210 r.

p.n.e.) na tle granic

współczesnych

Chin, podręcznik s.

60 – tekst źródłowy:

podręcznik s.

57‒58

7. Początki

ludzkiej cywili-

zacji − lekcja

powtórzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

8. Początki

ludzkiej cywili-

zacji – lekcja

sprawdzająca

1 jw. jw. jw. jw. – samodzielna

praca z testem

II. Starożytna Grecja

1. U początków

greckiej cywili-

zacji

1 III.1 uporządkowa-

nie wiedzy na

temat kształto-

wania się cywi-

lizacji greckiej,

wpływu wa-

runków geogra-

ficznych na jej

rozwój oraz

formy ustrojo-

wej greckiej

polis


kultura minojska, kultu-

ra mykeńska, Helleno-

wie, Hellada, Wieki

Ciemne, polis, Wielka

Kolonizacja, falanga,

hoplita


wania geograficzne

kształtowania się cywi-

lizacji greckiej

– wskazuje obszary

objęte kolonizacją

grecką od VIII do VI w.


ces powstania i przy-

czyny upadku cywili-

zacji minojskiej i my-

keńskiej

– omawia wpływ wa-

runków naturalnych na

życie codzienne

mieszkańców Hellady



kulturowe Minojczy-

ków i Achajów

– porównuje cechy i

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 71, 73‒74, 78,

80‒81

– mapa Obszar, na

którym rozwinęła

się cywilizacja

grecka, podręcznik

s. 72 – mapa: Koloniza-

cja grecka i fenic-

ka, podręcznik s.

75

p.n.e. zasięg kolonizacji

fenickiej i greckiej

– uzasadnia wpływ

wartości związanych z

ideą greckiej polis na

współczesne przemia-

ny polityczne i spo-

łeczno-gospodarcze w

Europie

2. Sparta i Ate-

ny – dwie drogi

rozwoju spo-

łecznego i

ustrojowego

polis

1 III.2 porównanie

dwóch dróg

rozwoju spo-

łecznego i

ustrojowego

greckich polis

Aten i Sparty;

zaprezentowa-

nie procesu

kształtowania

się demokracji

ateńskiej


Dorowie, spartiaci,

periojkowie, heloci,

Związek Peloponeski,

oligarchia, geruzja,

eforowie, wychowanie

spartańskie, Areopag,

tyrania, demokracja,

fyla, Rada Pięciuset,

Archonci, strateg,

ostracyzm


wania geograficzne

kształtowania się cywi-

lizacji Sparty i Aten

– wyjaśnia uprawnienia

poszczególnych orga-

nów władzy w Sparcie i

Atenach


nizacje społeczeństwa

Sparty i Aten

– omawia wpływ wa-

runków naturalnych na

życie codzienne

mieszkańców Sparty i

Aten

– przedstawia sytuację

społeczno-polityczną

w obu polis

– analizuje, na czym

polegał oligarchiczny i

demokratyczny system

ustrojowy w owych

czasach

– porównuje ideał

wojownika-obywatela

w Sparcie z ideałem

obywatela w Atenach

– uzasadnia, jaką rolę

w historii Aten oraz

Europy odegrali Dra-

kon, Solon i Klejstenes

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, tekstu

źródłowego i

źródeł ikono-

graficznych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– podręcznik

– tekst źródłowy:

Fragment elegii

poety spartańskie-

go Tyrtajosa, VII

w. p.n.e., podręcz-

nik s. 85


ficzne, podręcznik

s. 82‒83, 89

3. Grecja w

okresie klasycz-

nym

1 III.3 zapoznanie z

wielkim impe-

rium ‒ Persją i

charakterem

wojen grecko-

perskich


Imperium Perskie, sa-

trapie, Związek Hele-

nów, Związek Morski,

wojna peloponeska

– opisuje różne formy

ekspansji w świecie

greckim, kolonizację

grecką i fenicką

– wymienia najważniej-

sze bitwy Greków z

Persami: pod Marato-

nem, Termopilami,

Salaminą i Platejami

– omawia okoliczności

i przyczyny, które

doprowadziły do wo-

jen Grecji z Persją w I

połowie V wieku

p.n.e.

– sporządza linię czasu

prezentującą etapy

przebiegu wojen grec-

ko- perskich

– wyjaśnia, na czym

polegała potęga grec-

kiej polis w V wieku

p.n.e.

– analizuje proces,

który doprowadził do

jej załamania w końcu

tego stulecia

– uzasadnia czynniki,

które utrudniały Hele-

nom osiągnięcie zwy-

cięstwa i te, które

zwycięstwu sprzyjały i

je umożliwiły

– podaje i ocenia sym-

bolikę wojen grecko-

perskich, która funk-

cjonuje we współcze-

snym świecie, np. bieg

maratoński, „Polskie

Termopile”

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, tekstów

źródłowych,

źródeł karto-

graficznych i

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– dyskusja

– podręcznik

– tekst źródłowy

Tukidydes o wojnie

peloponeskiej,

podręcznik, s. 99


ficzne, podręcznik

s. 92, 94-95

– mapa Imperium

Perskie i Hellada

na początku V w.


s. 93

– mapa Wojny

grecko-perskie w V

w. p.n.e., podręcz-

nik, s. 96

4. Religia i oby-

czaje Greków

1 III.4 uświadomienie,

w co wierzyli

Grecy oraz


mitologia, heros, igrzy-

ska olimpijskie, wieniec

– charakteryzuje reli-

gię starożytnych Gre-

ków

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

– podręcznik


ficzne, podręcznik

wpływu mito-

logii na litera-

turę, sztukę,

życie obycza-

jowe i kultural-

ne Hellady

laurowy, gimnazjon,

sympozjon

– wymienia głównych

bogów greckich i okre-

śla ich „specjalizację”

– omawia różne formy

religijności w starożyt-

nej Grecji

– przedstawia życie

obyczajowe i kultural-

ne w Helladzie

– ocenia, jaka rolę

odgrywały igrzyska

olimpijskie w życiu

politycznym i kultu-

ralnym starożytnych

Greków

– określa sytuację i

rolę społeczną kobiet

w Helladzie

– uzasadnia, jaki

wpływ wywarła mito-

logia na literaturę i

sztukę w starożytnej

Grecji

– podaje argumenty, o

ponadczasowej roli

ducha rywalizacji w

kontekście tradycji

igrzysk olimpijskich

niem podręcz-

nika i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– projekt

– techniki

dramowe

(przemówie-

nie, scenki

rodzajowe)

s. 101‒106

5. Kultura grec-

ka w epoce ar-

chaicznej i kla-

sycznej

1 III.5 przedstawienie

najwybitniej-

szych twórców

starożytnej

Grecji oraz jej

dziedzictwa

kulturowego


dramat grecki, kome-

dia, teatr, filozofia,

akademia, liceum, tym-

panon, styl dorycki,

joński i koryncki, styl

czarnofigurowy, styl

czerwonofigurowy

– wymienia osiągnięcia

kulturowe starożytnych

Greków

– podaje najwybitniej-

– charakteryzuje grec-

ką myśl filozoficzną

– omawia greckie po-

rządki architektonicz-

ne: styl dorycki, joński

i koryncki

– ocenia najbardziej

znaczące osiągnięcia

cywilizacyjne i arty-

styczne Greków epoki

archaicznej i klasycz-

nej

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika i tekstów

źródłowych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– wywiad

– debata za i

– podręcznik


Plutarch, O dzie-

łach architekto-

nicznych w Ate-

nach czasów Pery-

klesa, podręcznik

s. 114


ficzne, podręcznik

s. 109‒111,

113‒116

szych twórców staro-

żytnej Grecji

– uzasadnia, które z

nich najsilniej wpłynę-

ły na rozwój cywiliza-

cji europejskiej

– dostrzega różnice w

historiografii starożyt-

nej Grecji na przykła-

dzie dzieł Herodota i

Tukidydesa

– analizuje system

wartości prezentowany

przez filozofów grec-

kich, tzw. wartości

stałe, jak sprawiedli-

wość, dobro i liche,

jak tchórzostwo,

mściwość i nienawiść

przeciw

– plakat

6. Podboje ma-

cedońskie i

świat grecki w

okresie helleni-

stycznym

1 III.3 zapoznanie z

rządami Alek-

sandra Mace-

dońskiego,

przedstawienie

jego wpływu

na kształtowa-

nie się kultury

hellenistycznej


kultura hellenistyczna,

diadochowie, synkre-

tyzm religijny, retoryka,

Filipiki, Siedem cudów

świata (starożytnego)

– omawia ekspansję

Aleksandra Macedoń-

skiego


sze bitwy z wojny

Aleksandra Wielkiego z

Persami: Issos, Gauga-

mela

– przedstawia okolicz-

nościach wzrostu zna-

czenia Macedonii w

IV w. p.n.e.


kraje podporządkowa-

ne przez Aleksandra

Wielkiego

– charakteryzuje cechy

kultury hellenistycznej

– wyjaśnia podłoże

budowy imperium

przez Aleksandra

Wielkiego

– uzasadnia, w jaki

sposób działania Alek-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

ikonograficz-

nych i karto-

graficznych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– wywiad

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 119‒120,

123‒127

– mapa Rozwój

terytorialny Mace-

donii za Filipa II i

Związek Koryncki,

podręcznik, s. 118

– mapa Imperium

Aleksandra Wiel-

kiego, podręcznik,

s. 120

– mapa Państwa

hellenistyczne ok.

sandra Wielkiego

wpłynęły na kształto-

wanie się kultury hel-

lenistycznej i jej dzie-

dzictwa

200 r. p.n.e., pod-

ręcznik, s. 121

7. Starożytna

Grecja − lekcja

powtórzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

8. Starożytna

Grecja – lekcja

sprawdzająca


praca z testem

III. Starożytny Rzym

1. Początki

Rzymu i repu-

bliki rzymskiej

1 IV.1 poznanie pro-

cesu kształto-

wania się

Rzymu, jego

początków,

rządów repu-

bliki i ekspansji

terytorialnej w

Italii


Wilczyca kapitolińska,

rzymska oligarchia,

republika, Etruskowie,

patrycjusze, plebejusze,

komicja, konsul, pretor,

cenzor, rózgi liktorskie,

kwestor, trybun ludowy,

zgromadzenie ludowe,

senat, dyktator, Związek

Latyński

– podaje źródła rzym-

skiej cywilizacji i po-

czątków Rzymu

– omawia problem nie-

wolnictwa w republice

rzymskiej

– wyjaśnia znaczenie

powiedzenia „pyrruso-

we zwycięstwo”

– charakteryzuje

przemiany ustrojowe i

społeczne w republice

rzymskiej


kierunki podbojów

rzymskich oraz obsza-

ry podporządkowane

przez Rzym w kolej-

nych etapach jego

ekspansji

– charakteryzuje sys-

tem ustrojowy repu-

bliki rzymskiej, wska-

zując uprawnienia

poszczególnych insty-

tucji republikańskich


opierał się sukces

rzymskiej ekspansji na

teranie Italii

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych i ikono-

graficznych

oraz tekstu

źródłowego

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– podręcznik


Tytus Liwiusz,

Dzieje Rzymu od

założenia miasta ‒

Podział obywateli

rzymskich na cen-

turie przypisywany

przez tradycję

szóstemu królowi

Rzymu Serwiuszo-

wi Tuliuszowi,

podręcznik, s.

136‒137


ficzne, podręcznik

s. 134‒140

– mapa Rzym i

jego sąsiedzi, Pod-

ręcznik, s. 134

– mapa Etapy pod-

boju Italii przez

Rzym, podręcznik,

s. 140

2. Podboje

Rzymu poza

Italią i przemia-

ny społeczne u

schyłku repu-

bliki

1 IV.1, IV.2 uporządkowa-

nie wiedzy na

temat podbo-

jów Rzymu,

przemian spo-

łecznych za-

chodzących w

republice i

narodzin Impe-

rium Romanum


Kartagina, wojny pu-

nickie, prowincja, laty-

fundium, proletariusz,

popularzy, optymaci,

gladiator

– omawia charakter

ekspansji rzymskiej

– wymienia główne

bitwy wojen punickich:

Kanny, Zama oraz do-

wódców i polityków,

np.: Hannibal, Scypion

Afrykański Starszy,

Tyberiusz i Gajusz

Grakchowie

– wyjaśnia ideę impe-

rium rzymskiego

– charakteryzuje prze-

jawy kryzysu społe-

czeństwa rzymskiego

oraz rolę, jaką odgry-

wali w państwie i spo-

łeczeństwie rzymskim

niewolnicy

– ocenia następstwa

nierównego podziału

ziemi, który dokonał

się w okresie podboju

Italii przez Rzymian

– charakteryzuje kon-

flikty społeczne i pró-

by reform u schyłku

republiki

– analizuje okoliczno-

ści, w jakich Rzym

zaczął dokonywać

podbojów poza obsza-

rem Italii

– podaje i ocenia na-

stępstwa podbojów i

źródła konfliktów spo-

łecznych w schyłko-

wym okresie republiki

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika źródeł

kartograficz-

nych i ikono-

graficznych

oraz tekstu

źródłowego

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– podręcznik


Appian z Aleksan-

drii, Historia

rzymska, t. II,

Wojny domowe ‒ o

zagarnianiu ziemi

w Italii w

okresie podbojów

przez najzamoż-

niejsze rody, pod-

ręcznik, s. 147


ficzne, podręcznik

s. 144, 146,

148‒149

– mapa Rzym i

Kartagina w 264 r.

p.n.e. w momencie

wybuchu wojen

punickich, pod-

ręcznik, s. 143

– mapa Podboje

republiki rzymskiej

do końca II w.


s. 145

3. Upadek repu-

bliki. Cesarstwo

Rzymskie w

1 IV.1, IV.2 przedstawienie

okoliczności

przeobrażenia


legion, weteran, wojny

domowe, powstanie

– charakteryzuje oko-

liczności przeobraże-

nia się republiki w

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

– podręcznik


Publiusz Korne-

okresie pryncy-

patu

się republiki w

Cesarstwo

Rzymskie

Spartakusa, triumwirat,

August, pryncypat, Pax

Romana, romanizacja,

obywatelstwo rzymskie

– wymienia głównych

polityków, którzy do-

prowadzili do przemian

ustrojowych w I w.

p.n.e., np. Sulla, Marek

Krassus, Gnejusz Pom-

pejusz, Juliusz Cezar

Cesarstwo Rzymskie

– przedstawia, na

czym polegał system

rządów w Cesarstwie

Rzymskim określany

jako pryncypat

– ocenia rolę Juliusza

Cezara i Oktawiana

Augusta w przemia-

nach ustrojowych

– wyjaśnia uniwersal-

ne znaczenie słów

Cezara „przybyłem,

zobaczyłem, zwycię-

żyłem”

– uzasadnia okoliczno-

ści, w jakich w I w.

p.n.e. dochodziło w

republice rzymskiej do

wojen domowych

– wnioskuje, jakie

były przyczyny przej-

mowania władzy przez

ambitne jednostki w

okresie przemian

ustrojowych

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

liusz Tacyt, Rocz-

niki – o władzy

Oktawiana Augu-

sta, podręcznik, s.

156


ficzne, podręcznik

s. 151-159

– mapa Cesarstwo

Rzymskie około

200 r. n.e., pod-

ręcznik, s. 158

4. Kultura,

osiągnięcia cy-

wilizacyjne,

wierzenia w

starożytnym

Rzymie

1 IV.3, IV.4,

IV.6

zrozumienie

kulturowego

dziedzictwa

Rzymu i jego

oddziaływania

na kulturę

europejską


prawo, drogi rzymskie,

beton, kopuła, łuki,

akwedukt, termy, mo-

zaiki, cyrk, Koloseum,

amfiteatr, Panteon, łuk

triumfalny, Kolumna

Trajana, forum, epope-

– charakteryzuje wie-

rzenia religijne staro-

żytnych Rzymian i ich

związek z życiem pu-

blicznym

– przedstawia proces

rozpowszechniania się

chrześcijaństwa w

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 161‒164, 166,

168‒169

– źródło ikonogra-

ficzne Henryk

Siemiradzki, Po-

ja, satyra, wróżbiar-

stwo, westalka, mitra-

izm, chrześcijaństwo,

sekta, Nowy Testament,

doktryna

– omawia genezę chrze-

ścijaństwa i zmiany

sytuacji chrześcijan w

państwie rzymskim

– wyjaśnia, kim byli

wybitni twórcy kultury

rzymskiej, np.: Seneka

Młodszy, Marek Aure-

liusz, Cyceron, Wergi-

liusz, Horacy, Owi-

diusz.

starożytnym Rzymie

– rozpoznaje i ocenia

osiągnięcia kulturowe

starożytnych Rzymian

– wyjaśnia, jakie były

przyczyny popularno-

ści wśród Rzymian

kultów wschodnich i

czym się one charakte-

ryzowały


sowe znaczenie słów

Seneki Młodszego:

„ojczyznę kocha się

nie dlatego, że wielka,

ale dlatego, że własna”

– analizuje dziedziny,

w których rzymska

cywilizacja osiągnęła

najbardziej oryginalne

rezultaty i oddziałuje

do dzisiaj najsilniej na

kulturę europejską

wykładu

– burza mó-

zgów

– plakat

chodnie Nerona

(Świeczniki chrze-

ścijaństwa), XIX

w., podręcznik s.

169

5. Rzym w

III‒V w. Upa-

dek cesarstwa

na Zachodzie

1 IV.4, IV.5 uporządkowa-

nie wiedzy na

temat przemian

politycznych w

Rzymie w

III‒IV w oraz

okoliczności

upadku Cesar-

stwa Zachod-

niorzymskiego


barbarzyńcy, Germanie,

prześladowanie chrze-

ścijan, dominat, sobór,

herezja, patriarcha,

biskup Rzymu, diecezja,

Edykt mediolański,

kolonat, wielka wę-

drówka ludów

– omawia zmiany sytu-

acji chrześcijan w pań-

– przedstawia przeja-

wy kryzysu imperium

rzymskiego w III w.

– charakteryzuje we-

wnętrzne i zewnętrzne

przyczyny upadku

państwa rzymskiego

– ocenia przemiany

polityczne w Rzymie

w okresie od III do V

w.

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– podręcznik


ficzne, podręcznik

s. 171‒173,

177‒178, 180,

182‒183

– tekst źródłowy:

Fragmenty tzw.

edyktu mediolań-

skiego z 313 r.,

podręcznik, s. 175

stwie rzymskim od III

do V w.

– określa, jakie obszary

znalazły się we

wschodnim, a jakie – w

zachodnim Cesarstwie

Rzymskim po jego po-

dziale w 395 r.

– analizuje różnice

kulturowe i cywiliza-

cyjne Cesarstwa Za-

chodniorzymskiego i

Wschodniorzymskiego

– uzasadnia wpływ

wielkiej wędrówki

ludów na przemiany

kulturowe i cywiliza-

cyjne w zachodniej

Europie

– argumentuje, czy

zmiany dokonane w II

połowie V w. świad-

czą o przejściu do

nowej epoki

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– dyskusja

– mapa Podział

Cesarstwa Rzym-

skiego między sy-

nów Teodozjusza I

w 395 r., podręcz-

nik s. 174

– mapa Najazdy

plemion barba-

rzyńskich (Germa-

nie i Hunowie) w V

w., podręcznik s.

179

6. Starożytny

Rzym − lekcja

powtórzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

7. Starożytny

Rzym – lekcja

sprawdzająca


praca z testem

IV. Wczesne średniowiecze – do końca X w.

1. Cesarstwo na

Wschodzie (Bi-

zancjum)

1 V.1 umiejscowienie

w czasie i

przestrzeni

Cesarstwa

Wschodnio-

rzymskiego,

zapoznanie ze

sztuką bizan-

tyjską


Bizancjum, Kodeks

Justyniana, Awarowie,

ogień grecki, dynastia

macedońska, ikona,

ikonoklaści, kościół

Hagia Sophia

– lokalizuje w czasie i

przestrzeni Cesarstwo

Bizantyjskie

– charakteryzuje osią-

gnięcia w zakresie

kultury Cesarstwa

Bizantyjskiego

– przedstawia cechy

sztuki bizantyńskiej

– ocenia rolę Kościoła

chrześcijańskiego w

Cesarstwie Bizantyj-

skim

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych, źródeł

ikonograficz-

nych i tekstu

źródłowego

– podręcznik


Prokopiusz z Ceza-

rei – o kościele

Hagia Sophia,

podręcznik, s. 19


ficzne, podręcznik

cz. 2 s. 12, 14,

– wyjaśnia genezę Bi-

zancjum jako dziedzic-

two grecko-rzymskiej

cywilizacji

– analizuje problem

kultu ikon w Bizan-

cjum i problem ikono-

klazmu

– uzasadnia rolę cesa-

rza Justyniana I Wiel-

kiego w dziejach Bi-

zancjum

– argumentuje, czy

Prokopiusz z Cezarei,

historyk bizantyński

miał wpływ na pełny

obraz rzeczywistości

VI w.

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– wywiad

16‒18

– mapa Cesarstwo

Bizantyńskie za

Justyniana I Wiel-

kiego w połowie VI

w., podręcznik, cz.

2, s. 13

– mapa Cesarstwo

Bizantyńskie w

połowie IX w.

przed podbojami

dokonanymi przez

dynastię macedoń-

ską, podręcznik cz.

2, s. 15

2. Arabowie i

islam

1 V.2, V.3, V.4 zapoznanie z

genezą islamu,

głównymi

zasadami no-

wej religii,

kierunkami

ekspansji arab-

skiej, kultury i

osiągnięciami

arabskimi


beduini, karawany,

hidźra, prorok, Koran,

islam, Czarny Kamień,

Al.-Kaba, Allah, rok

nowej ery, szariat, ra-

madan, dżihad, kalif,

emir, kaligrafia, Abba-

sydzi, Umajjadzi, Faty-

midzi

– wyjaśnia genezę isla-

mu omawia główne

zasady, filary islamu,

które znalazły się w

Koranie

– charakteryzuje

główne kierunki eks-

pansji arabskiej do IX

w.

– opisuje charaktery-

styczne cechy kultury

arabskiej i rozpoznaje

jej najważniejsze osią-

gnięcia

– analizuje cechy cha-

rakterystyczne dla

społeczności arabskiej

w okresie przed naro-

dzinami nowej religii ‒

islamu

– ocenia osiągnięcia

cywilizacyjne Arabów

i cechy charaktery-

styczne kultury i nauki

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– podręcznik


ficzne, podręcznik

cz. 2, s. 21‒24,

27‒28

– mapa Podboje

arabskie w VII–IX

w., podręcznik cz.

2, s. 25

arabsko-islamskiej

3. Europa bar-

barzyńska po

upadku cesar-

stwa na Zacho-

dzie

1 VI.1, VI.3 uświadomienie

roli Kościoła w

okresie wę-

drówki ludów,

zapoznanie z

początkami

państwa Fran-

ków


Frankowie, romaniza-

cja plemion germań-

skich, Anglosasi,

Ostrogoci, Wizygoci,

Merowingowie, prawo

salickie, majordom,

Celtowie, Państwo Ko-

ścielne, biskup Rzymu,

reguła zakonna

– opisuje proces two-

rzenia się państw w

Europie z uwzględnie-

niem ich chrystianizacji

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrali w dziejach

Franków Chlodwig I,

Karol Młot i Pepin

Krótki

– charakteryzuje rela-

cje pomiędzy Germa-

nami a podbitą przez

nich ludnością romań-

ską

– wyjaśnia, co zdecy-

dowało o ostatecznej

romanizacji (z wyjąt-

kiem Brytanii) ger-

mańskich najeźdźców

– na podstawie tekstu

źródłowego przedsta-

wia życie codzienne

mnichów w klaszto-

rach kierujących się

regułą św. Benedykta

– analizuje losy Italii,

Półwyspu Iberyjskiego

i Wysp Brytyjskich w

V‒VIII w.


niejsze zjawiska, które

zachodziły w Kościele

na Zachodzie

– argumentuje, jakie

było miejsce Kościoła

w rzeczywistości spo-

łeczno-politycznej,

która wytworzyła się

we wczesnym śre-

dniowieczu

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– dyskusja

– podręcznik


Fragmenty reguły

św. Benedykta z

Nursji, podręcznik

cz. 2, s. 38


ficzne, podręcznik

cz. 2 s. 31‒34,

36‒37

– mapa Europa i

basen Morza Śród-

ziemnego w poło-

wie VII w., pod-

ręcznik cz. 2, s. 35

4. Odrodzenie

idei cesarskiej

na Zachodzie.

1 VI.2, VI.3 zaprezentowa-

nie odrodzonej

idei cesarskiej


hrabia, margrabia,

kapitularz, dziesięcina,

– przedstawia postać

Karola Wielkiego i

jego zasługi dla pań-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

– podręcznik


Kapitularz (zbiór

Monarchie ka-

rolińska i ottoń-

ska

na Zachodzie w

monarchii

karolińskiej i

ottońskiej

renesans karoliński,

skryptorium, minuskuła

karolińska, miniatura,

traktat w Verdun, Karo-

lingowie, Rzesza, Świę-

te Cesarstwo Rzymskie

Narodu Niemieckiego,

monarchia uniwersali-

styczna, dynastia saska

– opisuje zasięg teryto-

rialny i organizację

państwa Franków ze

szczególnym uwzględ-

nieniem polityki Karola

Wielkiego

stwa

– charakteryzuje zja-

wisko renesansu karo-

lińskiego i ocenia jego

znaczenie dla rozwoju

kultury

– charakteryzuje ideę

cesarstwa karolińskie-

go i porównuje ją z

ideą cesarstwa Otto-

nów


źródłowego wyjaśnia,

na czym polegał nale-

żyty i sprawiedliwy

sposób sprawowania

rządów przez chrześci-

jańskiego władcę opi-

sany w kapitularzu

Karola Wielkiego

– analizuje przyczyny i

następstwa rozpadu

monarchii karolińskiej

po traktacie w Verdun

– argumentuje, na

czym polegała idea

odnowienia cesarstwa

na Zachodzie w mo-

narchii karolińskiej i w

monarchii niemieckich

Ottonów

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– dyskusja

zarządzeń) Karola

Wielkiego z 802 r.,

podręcznik, s. 43


Helmold, Kronika

Słowian – o Otto-

nie I, podręcznik s.

48


ficzne, podręcznik

cz. 2, s. 41‒42,

44‒46, 48‒51

– mapa Podział

monarchii karoliń-

skiej według po-

stanowień traktatu

w Verdun z 843 r.,

podręcznik, cz. 2,

s. 45

– mapa Rzesza

niemiecka w okre-

sie panowania

dynastii saskiej,

podręcznik cz. 2, s.

47

5. Gospodarka,

społeczeństwo,

kultura wcze-

snośrednio-

1 VIII.1, VIII.3 uporządkowa-

nie wiedzy na

temat przemian

społeczno-


kolonat, poddaństwo,

produkcja rzemieślni-

cza, dwupolówka, trój-


blemy gospodarcze

występujące w za-

chodniej Europie w

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

– podręcznik


Akt komendacji,

podręcznik, s. 57

wiecznej Euro-

py Zachodniej

gospodarczych

we wczesnym

średniowieczu.

Narodziny

systemu feu-

dalnego

polówka, feudalizm,

senior, wasal, benefi-

cjum, lenno, hołd, inwe-

stytura, akt komendacji,

relikwie, suzeren, im-

munitet, pańszczyzna,

bazylika, hagiografia,

ornament zoomorficzny

– opisuje gospodarkę i

kulturę państwa Fran-

ków ze szczególnym

uwzględnieniem polity-

ki Karola Wielkiego

epoce wczesnego śre-

dniowiecza

– ukazuje ich wpływ

na życie mieszkańców



na czym polegał oso-

bisty stosunek wasala

do seniora określony w

akcie komendacji

– charakteryzuje i

ocenia kulturę wcze-

snego średniowiecza

oraz jej osiągnięcia

– argumentuje, jakie

znaczenie w życiu

społecznym i politycz-

nym miał system na-

dawania ziemi na za-

sadzie lenna

nika, schema-

tu, źródeł iko-

nograficznych

oraz tekstu

źródłowego

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– mapa myśli

– schemat Schemat

uprawy ziemi przy

zastosowaniu trój-

polówki, podręcz-

nik, s. 55


ficzne, podręcznik

cz. 2 s. 54‒56, 58,

60, 62‒63

6 . Narodziny

państwa pol-

skiego i rządy

Mieszka I

1 IX.1, IX.2,

IX.3, IX.4

poznanie naro-

dzin państwa

polskiego i roli

Mieszka I w

kształtowaniu

państwowości

polskiej


gród, dynastia piastow-

ska, Grody Czerwień-

skie, palatium, Dagome

iudex, opole, drużyna

książęca, drzewo genea-

logiczne

– opisuje proces two-

rzenia się państwa pol-

skiego z uwzględnie-

niem jego chrystianiza-

cji

– przedstawia kolejne

etapy rozwoju teryto-

rialnego państwa

– przedstawia stosunki

Mieszka I z sąsiadami


nizację państwa i rolę

drużyny książęcej w

państwie Mieszka I

– analizuje, jakie zna-

czenie dla powstające-

go państwa polskiego

miało przyjęcie chrze-

ścijaństwa



jakie znaczenie dla

Mieszka I i kształtują-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– podręcznik


Niemiecki kroni-

karz Thietmar o

bitwie pod Cedy-

nią, podręcznik s.

69


Państwo Mieszka I

według relacji

Ibrahima ibn Ja-

kuba, podręcznik

cz. 2, s. 72


ficzne, podręcznik

Mieszka I cego się państwa pol-

skiego miało zwycię-

stwo pod Cedynią

– analizuje różne źró-

dła o początkach pań-

stwa polskiego, łączy

ich autorów z pań-

stwami lub kręgami

kulturowymi

– uzasadnia tendencje

centralistyczne w ży-

ciu politycznym pań-

stwa polskiego w X

wieku

– ranking dia-

mentowy

cz. 2. s. 65, 67‒68,

70‒72

– mapa Kierunki

ekspansji państwa

Polan, podręcznik,

cz. 2, s. 64

– mapa Granice

państwa Mieszka I

w 992 r., podręcz-

nik cz. 2, s. 70

– Drzewo genealo-

giczne Piastów (od

Mieszka I do Ka-

zimierza Odnowi-

ciela), podręcznik,

cz. 2, s. 73

7. Wczesne śre-

dniowiecze – do

końca X w. –

lekcja powtó-

rzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

8. Wczesne śre-

dniowiecze – do

końca X w. –

lekcja spraw-

dzająca


praca z testem

V. Europa i Polska w okresie pełnego średniowiecza – XI‒XIII w

1. Polska za

panowania Bo-

lesława Chro-

brego

1 IX.1, IX.2,

IX.3, IX.4

uporządkowa-

nie wiedzy na

temat organiza-

cji państwa

wczesnopia-

stowskiego za


misja chrystianizacyjna

biskupa Wojciecha,

kanonizacja, Drzwi

Gnieźnieńskie, Zjazd

gnieźnieński, kopia

– wyjaśnia uwarunko-

wania narodzin pań-

stwa polskiego i jego

chrystianizacji z

uwzględnieniem roli

Bolesława Chrobrego

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

– podręcznik


ficzne, podręcznik,

cz. 2, s. 80‒82,

85‒87

– mapa Państwo

Bolesława

Chrobrego,

znaczenia zjaz-

du gnieźnień-

skiego i koro-

nacji Bolesława

Chrobrego

włóczni św. Maurycego,

drużyna książęca, dani-

na, Pięciu Braci Mę-

czenników, regalia,

prawo książęce, ciężary

prawa książęcego

– opisuje zmiany teryto-

rialne państwa polskie-

go w okresie rządów


– wymienia przyczyny i

opisuje przebieg wojen

prowadzonych przez

Bolesława w latach

1003‒1018

– omawia organizację

państwa polskiego za


– charakteryzuje poli-

tykę zagraniczną Bole-

sława Chrobrego z

uwzględnieniem mał-

żeństw zawartych

przez Bolesława i jego

syna Mieszka II

– zestawia najważniej-

sze wydarzenia z dzie-

jów Polski i Europy za


– na podstawie źródeł

wyjaśnia i ocenia,

jakie znaczenie dla

Bolesława i Polski

miał zjazd gnieźnień-

ski

– analizuje, jak ukła-

dały się stosunki Bole-

sława Chrobrego z

Ottonem III

– analizuje tendencje



stwa polskiego w

okresie rządów Bole-

sława Chrobrego

– analizuje i ocenia

znaczenie koronacji

królewskiej Bolesława

Chrobrego

– przedstawia konse-

kwencje długotrwa-

łych walk polsko-

niemieckich za Bole-

kartograficz-

nego i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– dyskusja

Bolesława Chro-

brego, podręcznik,

cz. 2, s. 84

sława Chrobrego

2. Kryzys pań-

stwa polskiego i

jego odbudowa

przez Kazimie-

rza Odnowiciela

1 IX.1, IX.2,

IX.3, IX.4

uświadomienie

przyczyn kry-

zysu monarchii

wczesnopia-

stowskiej i

czynników

odbudowy

kraju za cza-

sów Kazimie-

rza Odnowicie-

la


reakcja pogańska, bunt

możnych, trybut, prawo

rycerskie, główszczy-

zna, nawiązka



go w latach 1025‒1058

– wymienia terytoria

należące kiedyś do pań-

stwa pierwszych Pia-

stów, które pozostawały

poza granicami Polski

w 1058 r.

– wyjaśnia, dlaczego

powrót Kazimierza do

kraju w 1039 r. zakoń-

czył się sukcesem i

rozpoczął proces od-

budowy państwa pol-

skiego

– charakteryzuje re-

formy wojskowe Ka-

zimierza Odnowiciela

i ocenia ich znaczenie



jów Polski i Europy w

latach 1025‒1058

– na podstawie tek-

stów źródłowych wy-

jaśnia sytuację, jaka

zapanowała na zie-

miach polskich po

przejęciu władzy przez

Bezpryma, a następnie

po śmierci Mieszka II

– argumentuje tenden-

cje decentralistyczne i



stwa polskiego w la-

tach 1025‒1058

– uzasadnia, czy

słusznie Kazimierz

otrzymał przydomek

„Odnowiciel”

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– podręcznik


Gall Anonim o

reakcji pogańskiej

i początkach pa-

nowania Kazimie-

rza Odnowiciela,

podręcznik, s. 93


Kosmas o wywie-

zieniu relikwii św.

Wojciecha do

Czech, podręcznik,

s. 93‒94


ficzne, podręcznik

cz. 2, s. 90‒91,

94‒95, 97

– mapa Polska za

panowania Kazi-

mierza I Odnowi-

ciela, podręcznik

cz. 2, s. 96

– Drzewo genealo-

giczne Piastów (od

Mieszka I do Wła-

dysława Herma-

na), podręcznik,

cz. 2, s. 98

3. Europa w

XI‒XIII w. ‒

polityka, społe-

czeństwo, go-

spodarka

1 VIII.2, VIII.3 zapoznanie z

narodzinami

monarchii

Europy Za-

chodniej i

przemianami

jakie w niej

zachodziły w

XI‒XIII wieku


suzeren, manuskrypt,

nowe wsie, ruch koloni-

zacyjny, chomąto, jarz-

mo, młyn wodny,

czynsz, wolność osobi-

sta, targ, lichwa, po-

życzka, weksel, bank,

pieniądz, cechy, gildie,

warsztaty rzemieślnicze,

ośrodki miejskie

– opisuje charaktery-

styczne przejawy oży-

wienia społeczno-

gospodarczego w Euro-

pie od XI do XIII w.

– przedstawia realia

życia codziennego w

średniowiecznym mie-

ście i wsi

– charakteryzuje funk-

cjonowanie władzy,

struktur społecznych i

gospodarki w systemie

feudalnym

– przedstawia specyfi-

kę odmienności go-

spodarczej w Anglii,

Francji i Rzeszy Nie-

mieckiej




II połowie XI i w XII

w.

– wskazuje najważ-

niejsze czynniki, które

doprowadziły do oży-

wienia gospodarczego

w Europie

– ocenia wpływ ce-

chów i gildii na rozwój

miast oraz funkcjono-

wanie rzemiosła i han-

dlu


polegał wzrost zna-

czenia pieniądza w

gospodarce i codzien-

nym życiu mieszkań-

ców

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– podręcznik


Przywilej dla mia-

sta Goslar (w śro-

dowej części Rze-

szy Niemieckiej)

wydany przez Fry-

deryka II Hohen-

staufa w 1219 r.,

podręcznik, s. 108


ficzne, podręcznik

cz. 2, s. 101‒106,

108

– mapa Posiadło-

ści Henryka II

Plantageneta i

domena królów

Francji, podręcz-

nik, cz. 2, s. 102

4. Kościół w

realiach spo-

łeczno-

1 VII.1, VII.2,

IX.4

zrozumienie

przyczyn kry-

zysu w Koście-


celibat, inwestytura,

symonia, nepotyzm,

– wyjaśnia ideowe i

polityczne przyczyny,

a także charakter ry-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

– podręcznik


ficzne, podręcznik

politycznych

XI‒XIII w.

le zachodnim

od XI do XIII

wieku i rywali-

zacji cesarsko-

papieskiej o

zwierzchnictwo

nad średnio-

wieczną Euro-

pą

kardynał, reforma gre-

goriańska, ekskomuni-

ka, Dictatus papae,

antypapież, prawo ko-

ścielne, konkordat w

Wormacji, katolicyzm,

prawosławie, schizma

wschodnia, rekonkwi-

sta, krucjata, krucjata

ludowa, krucjata rycer-

ska, Królestwo Jerozo-

limskie, Cesarstwo Ła-

cińskie, zakony rycer-

skie, Liga Lombardzka,

świętopietrze, kongre-

gacja, zakon cystersów,

zakony żebracze, inkwi-

zycja

– przedstawia, na czym

polegał spór o inwesty-

turę świecką i domi-

nium mundi pomiędzy

papiestwem a cesar-

stwem

– omawia okoliczności,

w jakich doszło do roz-

łamu w Kościele w

1054 r.

walizacji papiestwa z

cesarstwem o

zwierzchnictwo nad

średniowieczną Euro-

pą


tyczne, społeczno-

gospodarcze i religijne

uwarunkowania wy-

praw krzyżowych do

Ziemi Świętej i rekon-

kwisty oraz przedsta-

wia ich skutki

– ocenia znaczenie

krucjat w dziejach

średniowiecznej Euro-

py

– wskazuje i ocenia

metody reformy Ko-

ścioła podjęte w XI–

XIII w. z uwzględnie-

niem działań Stolicy

Apostolskiej, a także

roli zakonów


ocenia cele podjęcia

przez chrześcijan wy-

praw krzyżowych oraz

sposoby ich realizacji

niem podręcz-

nika, źródeł

kartograficz-

nych i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– mapa myśli

cz. 2, s. 112,

115‒118, 121‒122

– mapa Katolicyzm

i prawosławie w

Europie po wiel-

kiej schizmie

wschodniej (1054),

podręcznik, cz. 2,

s. 114

– mapa Państwa

chrześcijańskie

w Palestynie po

I wyprawie krzy-

żowej, podręcznik

cz. 2, s. 117

5. Polska Bole-

sławów Śmiałe-

go i Krzywous-

tego

1 IX.2, IX.3,

IX.4

uporządkowa-

nie wiedzy na

temat panowa-

nia Bolesława

Śmiałego,


obóz papieski, legat

papieski, palatyn, bulla

gnieźnieńska, bulla,

zjazd w Merseburgu,


tykę zagraniczną Bole-

sława Śmiałego

(Szczodrego)

– podaje najważniejsze

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

– podręcznik



cz. 3, s. 125‒128,

130‒131

Władysława

Hermana i

Bolesława

Krzywoustego

statut (testament) Bole-

sława Krzywoustego,

ustawa sukcesyjna,

zasada senioratu, prin-

ceps (senior), zasada

pryncypatu




Bolesławów Śmiałego i

Krzywoustego

– wskazuje przyczyny i

omawia przebieg kon-

fliktu między Zbignie-

wem i Bolesławem –

synami Władysława

Hermana

osiągnięcia Bolesława

Śmiałego i Bolesława

Krzywoustego





sławów Śmiałego i

Krzywoustego

– charakteryzuje regu-

ły zawarte w ustawie

sukcesyjnej (tzw. te-

stamencie) Krzywous-

tego

– ocenia politykę za-

graniczną Bolesława

Śmiałego i Bolesława

Krzywoustego

– argumentuje tenden-

cje decentralistyczne i

centralistyczne w


sławów Śmiałego i

Krzywoustego

– analizuje, dlaczego

władca ustanowił za-

sady senioratu i pryn-

cypatu

kartograficz-

nego i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– wywiad

– mapa Polska w

latach 1058–1138

‒ w okresie pano-

wania: Bolesława

Śmiałego, Włady-

sława Hermana i

Bolesława Krzy-

woustego, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

125

6. Państwo pol-

skie w okresie

rozbicia dzielni-

cowego

1 X.1, X.2, X.4,

X.5

poznanie przy-

czyn i skutków

podziału pań-

stwa polskiego

na dzielnice


seniorat, pryncypat,

książę zwierzchni, zjazd

w Łęczycy, wiec książąt

w Gąsawie, Bracia

dobrzyńscy, zakon krzy-

– wyjaśnia przyczyny

polityczne i społeczno-

gospodarcze oraz na-

stępstwa rozbicia

dzielnicowego

‒ przedstawia nowe

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

– podręcznik


ficzne, podręcznik

cz. 3, s. 135‒140

– mapa Podział

Polski po śmierci

żacki, Nowa Marchia



go w okresie rozbicia

dzielnicowego

– podaje przyczyny i

konsekwencje upadku

zasady pryncypatu i

senioratu oraz wyda-

rzenia, które do tego

doprowadziły

zagrożenia zewnętrz-

ne: Marchia Branden-

burska, zakon krzy-

żacki i Mongołowie


ces przezwyciężenia

rozbicia politycznego

ziem polskich, ze

wskazaniem na rolę

władców i Kościoła


sze wydarzenia z okre-

su rozbicia dzielnico-

wego i dziejów Europy

– analizuje, dlaczego

Władysław (Wygna-

niec), a później

Mieszko (Stary) utra-

cili godność princepsa

nego i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

Bolesława Krzy-

woustego, pod-

ręcznik cz. 3, s.

134

– Drzewo genealo-

giczne Piastów (od

Bolesława Krzy-

woustego do Wła-

dysława Łokietka),

podręcznik, cz. 3,

s. 142

7. Przemiany

gospodarcze i

społeczne w

okresie rozbicia

dzielnicowego

1 X.3 analizowanie

przemian go-

spodarczych i

społeczno-

kulturalnych

zachodzących

na ziemiach

polskich w

okresie rozbicia

dzielnicowego


wolni goście, prawo

polskie, lokacja, lokacja

na prawie polskim,

kolonizacja na prawie

niemieckim, immunitet

ekonomiczny, immunitet

prawny, łan, sołtys,

wolnizna, daniny i po-

sługi, czynsz, ławnicy,

lokacja wsi na tzw.

surowym korzeniu,

podgrodzie, ośrodki

targowe, miasto, prawo

średzkie, prawo cheł-


przyczyny ożywienia

gospodarczego na

ziemiach polskich w

XII–XIII w.

– charakteryzuje przy-

czyny narodzin społe-

czeństwa stanowego w

XIII w. oraz omawia

poszczególne stany

– ocenia społeczno-

kulturowe skutki kolo-

nizacji na prawie nie-

mieckim oraz prze-

mian społeczno-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– techniki

dramowe

– podręcznik


Dokument lokacyj-

ny Miasta Krako-

wa nadany przez

Bolesława V Wsty-

dliwego w dniu

5.06.1257 r. we

wsi Kopernia koło

Pińczowa, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

150


Przywilej Leszka

Białego, Konrada

mińskie, prawo magde-

burskie, rynek, wójt,

rada miejska, trójpo-

lówka, statut kaliski,

brakteat, społeczeństwo

stanowe, pryncypat,

pospólstwo, plebs

– opisuje przemiany

społeczno-gospodarcze,

które zaszły w miastach

i na wsi w okresie roz-

bicia dzielnicowego

gospodarczych, jakie

zaszły na ziemiach

polskich w XII–XIII

w.



jakie korzyści uzyski-

wali osadnicy i miesz-

czanie na mocy przy-

wileju lokacyjnego


źródłowego analizuje

znaczenie immunitetu

borzykowskiego i

wolbromskiego dla

Kościoła katolickiego

na ziemiach polskich

(scenki – za-

kładanie wsi i

miasta)

Mazowieckiego,

Władysława Odo-

nica i Kazimierza I

Opolskiego dla

Kościoła nadany w

1215 r. w Wolbo-

rzu, podręcznik,

cz. 3, s. 153‒154

– schemat Układ

przestrzenny Kra-

kowa w XIII w.,

podręcznik, cz. 3,

s. 148



cz. 3, s. 146,

148‒152, 155‒157

8. Kultura euro-

pejska XI‒XIII

w.

1 XIII.1, XIII.2,

XIII.3, XIII.4

zapoznanie z

kulturą euro-

pejską pełnego

średniowiecza,

architekturą

romańską i

gotycką oraz

etapami rozwo-

ju filozofii

średniowiecz-

nej


kultura rycerska, kultu-

ra dworska, styl romań-

ski, styl gotycki, portal,

nawa, transept, sklepie-

nie kolebkowe, krzyżo-

we, krzyżowo-żebrowe,

absyda, prezbiterium,

przypory i łuki oporo-

we, witraże, rozeta,

siedem sztuk wyzwolo-

nych, scholastyka, teo-

logia, tomizm, uniwer-

sytet, trubadur, minstre-

le, renesans XII wieku


opierał się uniwersalny

– porównuje ze sobą

style romański i go-

tycki w architekturze

oraz wskazuje oko-

liczności, w jakich się

narodziły i dążenia,

jakie realizowały

– omawia charaktery-

styczne utwory lite-

rackie z tego okresu



jakie oczekiwania

wobec sztuki miał opat

Suger oraz w jaki spo-

sób miała

ona wyrażać wartości

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– plakat

– podręcznik


Napis na drzwiach

gotyckiej bazyliki

opactwa Saint-

Denis umieszczony

na polecenie opata

Sugera, podręcz-

nik, cz. 3, s. 164

– schemat Romań-

skie sklepienie

kolebkowe oraz

krzyżowe, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

161

– schemat Elemen-

ty konstrukcyjne

charakter kultury za-

chodnioeuropejskiego

średniowiecza oraz

jakie były jej wspólne

źródła i przejawy

– podaje przykłady

zabytków kultury ro-

mańskiej i gotyckiej

związane z chrześci-

jaństwem

– charakteryzuje po-

glądy Tomasza z

Akwinu i jego filozo-

ficzne podejście nauki

Arystotelesa

– analizuje znaczenie

siedmiu sztuk wyzwo-

lonych dla średnio-

wiecznego procesu

nauczania

– uzasadnia rolę Ko-

ścioła, którą odegrał w

kulturze średniowiecz-

nej

gotyckiej katedry w

Amiens we Fran-

cji, XIII w., pod-

ręcznik, cz. 3, s.

163



cz. 3, s. 160‒163,

165‒167, 169

9. Europa i Pol-

ska w okresie

pełnego śre-

dniowiecza –

XI‒XIII w. –

lekcja powtó-

rzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

10. Europa i

Polska w okre-

sie pełnego śre-

dniowiecza –

XI‒XIII w. –

lekcja spraw-

dzająca


praca z testem

VI. Schyłek średniowiecza w Europie i Polsce – XIV ‒ poł. XV w.

1. Przemiany 1 XI.1 zapoznanie z – wyjaśnia pojęcia: – charakteryzuje – praca pod – podręcznik

społeczne i zja-

wiska kryzyso-

we w Europie

późnego śre-

dniowiecza

politycznymi,

społecznymi,

gospodarczymi

i religijnymi

przemianami

późnego śre-

dniowiecza od

XIV do XV w.

czarna śmierć, rycerz

rozbójnik, wojsko za-

ciężne, pogromy Żydów,

biczownicy, monarchia

stanowa, niewola awi-

niońska papieży, tem-

plariusze, antypapież,

wielka schizma

zachodnia, koncylia-

ryzm


przyczyny problemów,

które dotknęły rolnic-

two na przełomie XIII i

XIV w. – podaje skutki

przemian społecznych i

gospodarczych w Euro-

pie późnego średnio-

wiecza

przemiany społeczne i

gospodarcze w Euro-

pie w późnym śre-

dniowieczu

– przedstawia, czym

była czarna śmierć i w

jaki sposób zmieniła

ona społeczeństwo

europejskie


źródłowego charakte-

ryzuje skutki, jakie na

umysłowość i zacho-

wania ludzi wywarła

czarna śmierć

– analizuje pojęcie

kryzysu społeczeństwa

zachodnioeuropejskie-

go u schyłku średnio-

wiecza

– argumentuje jego

przejawy oraz określa,

w jakim kierunku

zmierzały przemiany

społeczno-

gospodarcze w Euro-

pie

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT


Giovanni Boccac-

cio, Dekameron –

fragment opisujący

skutki czarnej

śmierci w Toska-

nii, podręcznik, cz.

3, s. 181‒182



cz. 3, s. 178‒179,

181‒184, 186‒187

2. Przeobrażenia

polityczne i

konflikty mili-

tarne w Europie

1 XI.2, XI.3 zrozumienie

przeobrażeń

politycznych i

przyczyn kon-

fliktów militar-

nych w Euro-

pie: wojny


wielkie bezkrólewie,

dynastie: Habsburgów,

Luksemburgów, Wit-

telsbachów, Złota Bul-

la, sejm Rzeszy, husy-

tyzm, powstanie husy-

– charakteryzuje na-

stępstwa upadku Ce-

sarstwa Bizantyjskiego

i ekspansji tureckiej

dla Europy

– porównuje przebieg

granic w Europie na

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródeł

ikonograficz-

nych, źródeł

– podręcznik

– tekst źródłowy Z

listu Jeana Jouve-

nela des Ursins,

biskupa Beauvais,

1433 r., podręcz-

nik, cz. 3, s. 194

stuletniej, re-

konkwisty i

ekspansji tu-

reckiej

tów, wojna stuletnia,

wojna Dwóch Róż, re-

konkwista, emirat Gre-

nady

– opisuje zmiany na

mapie politycznej Eu-

ropy w XIV–XV wieku

– przedstawia przyczy-

ny oraz następstwa

wojny stuletniej okre-

śla, jaką rolę odegrał

ten konflikt w historii

Europy

– omawia zmiany w

sposobie prowadzenia

wojen, roli armii rycer-

skiej i rycerzy, które

dokonały się w XIV i

XV w.

początku i w końcu

okresu schyłkowego

średniowiecza


źródłowego analizuje

położenie ludności we

Francji w czasie wojny

stuletniej

– charakteryzuje

przemiany polityczne i

ustrojowe, jakie zaszły

w cesarstwie między

połową XIII a połową

XV w.

– ocenia, dlaczego

upadek Konstantyno-

pola miał tak wielkie

symboliczne znaczenie

w dziejach Europy

– analizuje, jaka była

pozycja cesarza w

Rzeszy oraz uzasadnia,

czy Niemcy u schyłku

średniowiecza były

państwem czy związ-

kiem państw


polegał proces rekon-

kwisty oraz porównuje

go z innymi działa-

niami realizującymi

ideę świętej wojny i

ruchu krucjatowego

kartograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy



cz. 3, s. 190‒191,

193‒197

– mapa Rozwój

imperium osmań-

skiego do połowy

XV w., podręcznik,

cz. 3, s. 198

– mapa Europa

około połowy XIII

w., podręcznik, cz.

3, s. 199

– mapa Europa w

końcu XV w., pod-

ręcznik, cz. 3, s.

199

3. Odbudowa 1 XII.1, XII.5 uporządkowa- – wyjaśnia pojęcia: – na podstawie tekstu – praca pod – podręcznik

Królestwa Pol-

skiego przez

Władysława

Łokietka

nie wiedzy na

temat państwa

polskiego za

panowania

Władysława

Łokietka, pro-

cesu zjedno-

czeniowego i

rozwoju teryto-

rialnego Króle-

stwa Polskiego

psucie pieniądza, bunt

wójta Alberta, szczer-

biec, „rzeź Gdańska”

– opisuje proces zjed-

noczeniowy i rozwój

terytorialny państwa

polskiego w okresie

rządów Władysława

Łokietka

– wymienia etapy i

rezultaty konfliktów

zbrojnych i procesów

sądowych Polski z pań-

stwem zakonnym

źródłowego omawia,

w jaki sposób XV-

wieczny historyk uka-

zał rangę wydarzenia ‒

koronację Władysława

Łokietka na króla

– charakteryzuje kon-

flikty wewnętrzne z lat

1306–1314, które Ło-

kietek musiał prze-

zwyciężyć, aby zjed-

noczyć kraj

– wyjaśnia, w jaki

sposób źródło – zapi-

ski z Rocznika kapituły

krakowskiej przedsta-

wia motywy działań

mieszczan, a jakie

były rzeczywiste przy-

czyny konfliktu miast

małopolskich z księ-

ciem Łokietkiem

– ocenia znaczenie

koronacji Władysława

Łokietka

– uzasadnia znaczenie

zwycięstwa Włady-

sława Łokietka nad

Krzyżakami pod

Płowcami

– analizuje, jakie

czynniki utrudniały, a

jakie sprzyjały zjedno-

czeniu państwa przez

Władysława Łokietka

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT


Bunt wójta Alberta

według zapisku w

Roczniku kapituły

krakowskiej, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

203


Jan Długosz – o

koronacji Włady-

sława Łokietka,

podręcznik, cz. 3,

s. 205‒206



cz. 3, s. 201‒202,

205, 207, 209

– mapa Polska za

panowania Włady-

sława Łokietka,

podręcznik, cz. 3,

s. 208

4. Polska za

panowania Ka-

zimierza Wiel-

kiego

1 XII.1, XII.2,

XII.3, XII.4,

XII.5

zapoznanie się

z Królestwem

Polskim za

panowania

Kazimierza

Wielkiego,

jego polityką

wewnętrzną i

zagraniczną

– wyjaśnia pojęcia: sąd

arbitrażowy, wieczysty

pokój, Ruś Czerwona,

Ruś Halicko-

Włodzimierska, hołd

lenny, umowa sukcesyj-

na, korona regni Polo-

niae, kanclerz, pod-

kanclerz, podskarbi,

marszałek, starosta,

statut wiślicki i piotr-

kowski, kodyfikacja

prawa, fortyfikacja,

warownia, włodykowie,

żupy solne, domena

królewska, szkoły kate-

dralne i kolegialne,

przymus drożny i prawo

składu




polskiego w okresie

rządów Kazimierza

Wielkiego

– wymienia tereny

przyłączone lub zhoł-

dowane przez króla

Kazimierza

– podaje, w jaki sposób

zostały one przyłączone

lub stały się lennem

– wyjaśnia, w jaki

sposób statut wiślicki

regulował prawa i

obowiązki osób posia-

dających ziemie na

prawie rycerskim

– wyjaśnia międzyna-

rodowe i wewnętrzne

uwarunkowania

związków Polski z

Węgrami i Litwą w

XIV wieku

– charakteryzuje

rozwój monarchii

stanowej w Polsce za

Kazimierza Wielkie-

go

– uzasadnia znacze-

nie kodyfikacji pra-

wa dla państwa

– omawia politykę

wewnętrzną Kazi-

mierza Wielkiego i

jej konsekwencje dla

Polski – analizuje przemiany

gospodarcze i społecz-

ne zachodzące w Pol-

sce w czasach Kazi-

mierza

– ocenia rządy króla

Kazimierza

– uzasadnia, czy za-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stów źródło-

wych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– drzewko

owocowe

– podręcznik


Postanowienia

statutu wiślickiego

dotyczące sądow-

nictwa, podręcz-

nik, cz. 3, s. 217


Postanowienia

statutu wiślickiego

dotyczące służby

wojskowej, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

218


ficzne, podręcznik

cz. 3, s. 211, 213,

215‒218, 223

– mapa Polska w

czasach Włady-

sława Łokietka i

Kazimierza Wiel-

kiego, podręcznik,

cz. 3, s. 214

służył on na przydo-

mek „Wielki”

5. Od unii pol-

sko-węgierskiej

do unii polsko-

litewskiej

1 XII.3, XII.5 uświadomienie

międzynaro-

dowego i we-

wnętrznego

uwarunkowa-

nia Polski w

stosunku do

Węgier i Litwy,

a także kształ-

towania się

społeczeństwa

stanowego


rządy regencyjne, sądy

restytucyjne, przywilej

generalny, stacje, układ

w Krewie, elekcja, stan

rycerski, duchowny,

chłopski, kmiecie, Rada

koronna, monarchia

stanowa, nobilitacja,

możnowładztwo, pańsz-

czyzna




polskiego w II połowie

XIV w.

– podaje zobowiązania

Jagiełły, które wymie-

niono w dokumencie

wystawionym przez

niego w Krewie w 1385

r.

– przedstawia przy-

czyny zawarcia unii

polsko-litewskiej

– wymienia warunki,

na których została

zawarta

– wskazuje, jakie kon-

sekwencje społeczne i

gospodarcze dla Kró-

lestwa Polskiego miało

osadnictwo na prawie

niemieckim oraz przy-

łączenie Rusi Czerwo-

nej




II połowie XIV w.

– charakteryzuje ustrój

monarchii stanowej,

jaki ukształtował się w

Królestwie Polskim w

2. połowie XIV w.

– wyjaśnia, jaką rolę

odgrywali: król, moż-

nowładcy świecy i

duchowni, rycerstwo-

szlachta, mieszczanie i

chłopi

– wyjaśnia i ocenia

międzynarodowe i

wewnętrzne uwarun-

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– technika

SWOT

– podręcznik


Akt unii w Krewie,

1385 r., podręcz-

nik, cz. 3, s. 230


ficzne, podręcznik

cz. 3, s. 225‒227,

229‒230, 232‒236

– mapa Królestwo

Polskie za pano-

wania dynastii

węgierskiej (wraz z

lennami), podręcz-

nik, cz. 3, s. 227

kowania związków

Polski z Węgrami i

Litwą w II połowie

XIV w.


czenie dla kształtowa-

nia się ustroju Króle-

stwa Polskiego miał

okres panowania Lu-

dwika Węgierskiego

– ocenia, jakie znacze-

nie miał przywilej

koszycki

6. Polska i Li-

twa za panowa-

nia Władysława

Jagiełły

1 XII.3, XII.4,

XII.5

poznanie Polski

i Litwy za

panowania

Władysława

Jagiełły, oko-

liczności za-

wierania unii z

Litwą, genezy i

przebiegu

wojen z zako-

nem krzyżac-

kim i kształto-

wania się stanu

szlacheckiego;

zaznajomienie

z działalnością

prekursora idei

praw człowieka

i tolerancji

religijnej Pawła

Włodkowica


hospodar mołdawski,

hospodar wołoski, unia

wileńsko-radomska,

suwerenność, Nowa

Marchia, most ponto-

nowy, ciężkozbrojne

chorągwie koronne,

wieczyste przymierze,

unia w Horodle, sobór,

przywilej czerwiński,

przywilej jedlneńsko-

krakowski




polskiego w okresie

rządów Władysława

Jagiełły


sze postanowienia unii

– charakteryzuje sto-

sunki polsko-litewsko-

krzyżackie na płasz-

czyźnie politycznej,

gospodarczej i kultu-

rowej za panowania

Władysława Jagiełły

– podaje najważniejsze

postanowienia przywi-

lejów: piotrkowskiego

i jedlneńsko-

krakowskiego




II połowie XIV w.


czenie miało zwycię-

stwo pod Grunwaldem

dla dalszego przebiegu

konfliktu politycznego

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego, źródeł

ikonograficz-

nych oraz tek-

stu źródłowe-

go

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– ranking dia-

mentowy

– podręcznik

– tekst źródłowy ‒

myśli z traktatu

Włodkowica, pod-

ręcznik, cz. 3, s.

244‒245



cz. 3, s. 239‒245,

247

– mapa Korona

Królestwa Pol-

skiego wraz z len-

nami i Wielkie

Księstwo Litewskie

za panowania

Władysława Ja-

giełły, podręcznik,

cz. 3, s. 246

w Horodle i Grodnie –

wyjaśnia, jaką rolę ode-

grały w procesie kształ-

towania się wspólnoty

politycznej obejmującej

szlachtę koronną i li-

tewską

i zbrojnego z zakonem

krzyżackim

– ocenia wystąpienie

Pawła Włodkowica na

soborze w Konstancji

– uzasadnia, czym

różniły się jego poglą-

dy od poglądów prze-

ważających w śre-

dniowieczu

– ocenia międzynaro-

dowe i wewnętrzne

uwarunkowania

związków Polski z

Węgrami i Litwą w II

połowie XIV i na po-

czątku XV w.

– uzasadnia korzyści,

jakie Polsce i Litwie

przyniosło zawarcie

unii w Krewie, po-

twierdzone traktatami

unijnymi w Wilnie i

Radomiu

7. Polska i Li-

twa za panowa-

nia Władysława

Warneńczyka i

Kazimierza Ja-

giellończyka

1 XII.1, XII.2,

XII.3, XII.4,

XII.5

uporządkowa-

nie wiedzy na

temat panowa-

nia Władysła-

wa Warneń-

czyka i Kazi-

mierza Jagiel-

lończyka oraz

zmian teryto-

rialnych zacho-


bezkrólewie, wojna

trzynastoletnia, konfe-

deracja, Związek Pru-

ski, przywilej inkorpo-

racyjny, pospolite ru-

szenie, traktat pokojo-

wy, przysięga wierno-

ści, folwark szlachecki,

układ o sukcesji, sejm

– charakteryzuje roz-

wój monarchii stano-

wej w Polsce,

uwzględniając struktu-

rę społeczeństwa pol-

skiego w późnym śre-

dniowieczu i rozwój

przywilejów szlachec-

kich


– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika, źródła

kartograficz-

nego i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

– podręcznik



cz. 3, s. 250‒253,

255‒256, 260‒261

– mapa Zmiany

terytorialne po

zawarciu II pokoju

toruńskiego w

1466 r., podręcz-

dzących na

terenie państwa

polskiego

walny, sejmiki ziemskie

– opisuje rozwój teryto-

rialny państwa polskie-


Władysława Warneń-

czyka i Kazimierza

Jagiellończyka

ocenia stosunki pol-

sko-krzyżackie na

płaszczyźnie politycz-

nej, gospodarczej i

kulturowej




II połowie XIV w.


międzynarodowe i

wewnętrzne uwarun-

kowania związków

Polski z Węgrami i

Litwą w XV w.

wykładu

– burza mó-

zgów

– drzewko

owocowe

nik, cz. 3, s. 254

8. Europejska

kultura arty-

styczna u schył-

ku średniowie-

cza

1 XIII.1, XIII.2,

XIII.4

zrozumienie

uniwersalnego

charakteru

kultury arty-

stycznej schył-

ku średniowie-

cza i przeło-

mowych zja-

wisk zachodzą-

cych w malar-

stwie i rzeźbie

europejskiej


renesans, szkoła nider-

landzka, styl gotycki,

gotyk płomienisty, „ośli

grzbiet”, gotyk między-

narodowy, kultura

dworska

– omawia cechy malar-

stwa europejskiego

późnego średniowiecza

– przedstawia architek-

turę i rzeźbę gotycką

schyłku średniowiecza

– wyjaśnia uniwersal-

ny charakter kultury

średniowiecza, wska-

zując na wyjątkową

rolę chrześcijaństwa


dokonania okresu śre-

dniowiecza w dziedzi-

nie kultury

– uzasadnia, jakie zna-

czenie miał postępują-

cy rozwój literatury w

językach narodowych

w Europie

– analizuje fragmenty

dzieł literackich wy-

mienionych w rozdzia-

le


– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– plakat

– podręcznik



cz. 3, s. 263‒269

przesłanie w nich za-

warte na temat men-

talności ludzi żyjących

u schyłku średniowie-

cza, na przełomie epok

9. Kultura pol-

ska w epoce

średniowiecza.

Miejsce Polski

w średnio-

wiecznej Euro-

pie

1 XIII.1, XIII.2,

XIII.3, XIII.4

uświadomienie

znaczenia

chrześcijaństwa

łacińskiego dla

rozwoju kultu-

ry polskiej i

miejsca, jakie

zajmowała

Polska w śre-

dniowiecznej

Europie


kultura łacińska, kroni-

ki, Bogurodzica, Kaza-

nia świętokrzyskie,

psałterz, księgi sądowe,

kalendarz liturgiczny,

kalendarz juliański,

benedyktyni, cystersi,

franciszkanie, domini-

kanie, parafia, Akade-

mia Krakowska, Colle-

gium Maius, płyta wi-

ślicka, Barbakan, ołtarz

Mariacki, freski bizan-

tyjsko-ruskie

– wyjaśnia, jakie zna-

czenie miało przyjęcie

chrześcijaństwa w ob-

rządku łacińskim przez

Mieszka I dla polskiej

kultury

– wymienia najstarsze

zabytki piśmiennictwa

w języku polskim oraz

kroniki i ich twórców

– określa znaczenie

chrześcijaństwa w

obrządku łacińskim

dla rozwoju kultury

polskiej

– charakteryzuje sztu-

kę romańską i gotycką

na ziemiach polskich

– przedstawia przykła-

dy sztuki romańskiej i

gotyckiej na ziemiach

polskich oraz wymie-

nia najcenniejsze za-

bytki


dokonania okresu śre-

dniowiecza w dziedzi-

nie kultury, z

uwzględnieniem do-

robku polskiego śre-

dniowiecza

– charakteryzuje roz-

wój szkolnictwa w

Królestwie Polskim

– ocenia, jaką rolę

odgrywali monarcho-

wie, zakony, możno-

władcy świecy, du-

chowni oraz szlachta i

– praca pod

kierunkiem z

wykorzysta-

niem podręcz-

nika i źródeł

ikonograficz-

nych

– elementy

wykładu

– burza mó-

zgów

– drzewko

owocowe

– podręcznik



cz. 3, s. 273‒275,

277‒283

mieszczanie w rozwo-

ju kultury

– argumentuje, jaką

rolę w procesie eduka-

cji ziem polskich ode-

grała Akademia Kra-

kowska

10. Schyłek

średniowiecza

w Europie i

Polsce – XIV ‒

poł. XV w. –

lekcja powtó-

rzeniowa

1 jw. jw. jw. jw.

11. Schyłek

średniowiecza

w Europie i

Polsce – XIV ‒

poł. XV w. –

lekcja spraw-

dzająca


praca z testem

Roczny plan dydaktyczny przedmiotu historia w zakresie ......Związek Peloponeski, oligarchia,...

Documents

Transcript of Roczny plan dydaktyczny przedmiotu historia w zakresie ......Związek Peloponeski, oligarchia,...