Robot Cong Nghiep Dao Van Hiep

download Robot Cong Nghiep Dao Van Hiep

of 244

Transcript of Robot Cong Nghiep Dao Van Hiep

Ni dung mn hcgm ba phn 1. Cc khi nim c bn, nn tng c hc c kh trong kt cu robot. 2. iu khin robot. 3. ng dng robot. Ti liu tham kho: 1. Modernling and control robotic. 2. Robotic control. 3. Robot v h thng cng ngh robot ho. 4. K thut robot. 5. Robot cng nghip. Cc lnh vc c quan h cht ch: 1. Ton hc cao cp. 2. C l thuyt. 3. C hc my. 4. K thut iu khin. 5. ng hc v ng lc hc my. 5. Cng ngh thng tin. Chng 1: Cc vn c bn v robot. (3 tit) 1.1. Cc khi nim c bn v phn loi robot: 1.1.1. Robot v robotic:Theo tiu chun AFNOR ca php: Robot l mt c cu chuyn i t ng c th chng trnh ho, lp li cc chng trnh, tng hp cc chng trnh t ra trn cc trc to ; c kh nng nh v, di chuyn cc i tng vt cht; chi tit, dao c, g lp theo nhng hnh trnh thay i chng trnh ho nhm thc hin cc nhim v cng ngh khc nhau. Theo tiu chun VDI 2860/BRD: Robot l mt thit b c nhiu trc, thc hin cc chuyn ng c th chngtrnhhavnighpccchuynngcachngtrong nhngkhongcchtuyntnhhayphituyncangtrnh.Chng c iu khinbi cc b phn hp nhtghp ktnivi nhau,c kh nng hc v nh cc chng trnh; chng c trang b dng c hoc cc phng tin cng ngh khc thc hin cc nhim v sn xut trc tip hay gin tip. Theo tiu chun GHOST 1980: Robot l my t ng lin kt gia mt tay my v mt cm iu khin chng trnh ho, thc hin mt chu trnh cng ngh mt cch ch ng vi s iu khin c th thay th nhng chc nng tng t ca con ngi. Bncnhkhinimrobotcnckhinimrobotic,khinimnyc th hiu nh sau: Robotics l mt nghnh khoa hc c nhim v nghin cu v thit k, chtoccrobotvngdngchngtrongcclnhvchotng khc nhau ca x hi loi ngi nh nghin cu khoa hc - k thut, kinh t, quc phng v dn sinh. Roboticslmtkhoahclinnghnhgmckh,int,kthut iukhinvcngnghthngtin.Nlsnphmcthca nghnh c in t (mechatronics). 1.1.2. Robot cng nghip: Mc d lnhvc ngdngcarobot rt rngv ngycng cm rng thm,song theo thng kv ccngdngrobotsauy chng ocsdngchyutrongcngnghip,vvykhinhcnrobot ngi ta thng lin tng n robot cng nghip. Lnh vc19851990 Hn Phc v my NC v h thng TLH c Lp rp Phun ph Sn Cc ng dng khc 35% 20% 10% 10% 10% 5% 10% 5% 25% 5% 35% 5% 15% 10% Robot cng nghip l mt lnh vc ring ca robot, n c c trng ring nh sau: - L thit b vn nng oc TH theo chng trnh v c th lp trnh li p ng mt cch linh hot kho lo cc nhim v khc nhau. - c ng dng trong nhng trng hp mang tnh cng nghip c trng nh vn chuyn v xp d nguyn vt liu, lp rp, o lng. Do c hai c trng trn nn robot cng nghip c th nh ngha nh sau: Theo Vin nghin cu robot ca M xut: RBCN l tay my vn nng,hot ng theo chng trnh v c th lp trnh li hon thnh v nng cao hiu qu hon thnh cc nhim v khc nhau trong cng nghip, nh vn chuyn nguyn vt liu, chi tit, dng c hoc cc thit b chuyn dng khc. Hay theo nh ngha GHOST 25686 85 nh sau: RBCN l tay my c t c nh hay di ng, bao gm thit b tha hnh dng tay my c mt s bc t do hot ng v thit b iu khin theo chng trnh, c th ti lp trnh hon thnh cc chc nng vn ngv iu khin trong qu trnh sn xut. Trong mn hc ny ch i su nghin cu v robot cng nghip trn cc kha cnh phn tch la chn s dng, khai thc 1.2. Cc cu trc c bn ca robot cng nghip: 1.2.1. Cu trc chung: Mt RBCN bao gm cc phn c bn sau: Tay My: (Manipulator) l c cu c kh gm cc khu, khp. Chng hnhthnhcnhtay(arm)toccchuynngcbn,Ctay (Wrist)tonnskholo,linhhotvbntay(Hand)hocphn cng tc (End Effector) trc tip honthnh cc thao tctrn i tng.H thng cm bin: gm cc sensor v thit b chuyn i tn hiu khc. Cc robot cn h thng sensor trong nhn bit trng thi ca bn thn cc c cu ca robot v cc sensor ngoi nhn bit trng thi ca mi trng. C cu chp hnh: tochuyn ng cho cc khu ca tay my. Ngun ng lc ca cc c cu chp hnh l ng c cc loi: in, thu lc, kh nn hoc kthp gia chng. H thng iu khin: (controller) hin nay thng l h thng iu khin s c my tnh gim st v iu khin hot ng ca robot 1.2.2. Kt cu tay my: Tay my l phn c s quyt nh kh nng lm vic ca robot. l phnckhmbochorobotkhnngchuynngtrongkhng gianvkhnnglmvicnhnng,hvt,lprp...Taymyhin nay rt a dng v nhiu loi khc xa vi tay ngi. Tuy nhin, trong k thut robot vn dng cc thut ng quen thuc ch cc b phn cataymynhvai(shoulder),Cnhtay(Arm),ctay(Wrist),bn tay (Hand) v cc khp (Articulations),...Trongthitkquantmnccthngscnhhnglnnkh nng lm vic ca robot nh: - Sc nng, cng vng, lc kp ca tay... -Tmvihayvnglmvic:Kchthcvhnhdngvngmphn lm vic c th vi ti. -Skholo,lkhnngnhvvnhhngphncngtctrong vng lm vic. Cctaymyccimchungvktculgmccckhu, c ni vi nhau bng cc khp hnh thnh mt chui ng hc h tnh t thn n phn cng tc. Cc khp c dng ph bin l khp trt v khp quay. tu theo s lng v cch b tr cc khp m c th to ra cc tay my kiu to Decac (Cartesian), to tr (Cylindrical), to cu (Revolute), SCARA, POLAR, kiu tay ngi (Anthropomorphic).Taymykiutacc,cngilkiuchnht,dngbakhp trt, cho php phn cng tc thc hin mt cch c lp cc chuyn ngthng,songvibatrcta.Vnglmviccataymyc dng hnh hp ch nht. Do s n gin v kt cu tay my kiu ny c cng vng cao, chnh xc c m bo ng u trong ton bvnglmvic,nhngtkholo.Vvy,taymykiucc c dng vn chuyn v lp rp. Taymykiutatrkhcvitaymykiucckhpu tin: Dng khp quay thay cho khp trt. Vng lm vic ca n c dnghnhtrrng.Khptrtnmngangchophptaymyth c vo khoang rng nm ngang. cng vng c hc ca tay my trtt,thchhpvitinngnhngchnhxcnhvgctrong mt phng nm ngang gim khi tm vi tng. Tay my kiu ta cu khc kiu tr do khp th hai (khp trt) c thay bng khp quay. Nu qu o chuyn ng ca phn cng tc c m t trong ta cu th mi bc t do tng ng vi mt kh nng chuyn ng v vng lm vic ca n l khi cu rng. cng vng ca loi tay my ny thp hn hai loi trn v chnh xc nh v ph thuc vo tm vi . Tay my Scara c xut dng cho cng vic lp rp. l mt kiutaymyccutocbit,gmhaikhpquayvmtkhp trt, nhng c ba khp u c trc song song vi nhau. Kt cu ny lmtaymycngvnghntheophngthngngnhngkm cng vng theo phng c chn l phng ngang. Loi ny chuyn dngchocngviclprpvititrngnhtheophngng.T Scara l vit tt ca selective compliance assembly robot arm m tcccimtrn.VnglmviccaScaralmtphncahnh tr rng. Tay my kiu phng sinh, c c ba khp u l khp quay, trong trcthnhtvunggcvihaitrckia.Dostngtvitay ngi,khpthhaicgilkhpvai,khpthbagilkhp khuu ni cng tay vi khuu tay. Vi kt cu ny khng c s tng nggiakhnngchuynngcacckhuvsbctdo.Tay my lmvic rt kho lo, nhng chnh xc nh v ph thuc v tr caphncngtctrongvnglmvic.Vnglmviccataymy kiu ny gn ging mt phn khi cu. Ton b dng cc kt cu m t trn mi ch lin quan n kh nng nh v ca phn cng tc mun nh hng n, cn b sung phn c tay. Mun nh hng ty phn cng tc c tay phi c t nht ba bc t do. Trong trng hp trc quay ca ba khp gp nhau ti mt im ta gi l khp cu. u im chnh ca khp cu l tch c thao tc nh v v nh hng ca phn cng tc, lm n gin vic tnh ton. Cc kiu khp khc c th n gin hn v kt cu c kh, nhng tnh ton ta kh hn do khng tch c hai loi thao tc trn. Phn cng tc l b phn trc tip tc ng ln i tng ty theo yu cu lm vic ca robot phn cng tc c th l tay gp, cng c (sng phun sn, m hn, dao ct, cha vn c) 1.3. Phn loi Robot: 1.3.1. Phn loi theo kt cu: Ly hai hnh thc chuyn ng nguyn thy lm chun: Chuyn ng thng theo cc hng X, Y, Z trong khng gian ba chiu thng thng to nn nhng khi hnh c gc cnh, gi l Prismatic (P). Chuyn ng quay quanh cc trc X, Y, Z k hiu (R). Vi ba bc t do, robot s hot ng trong trng cng tc ty thuc t hp P v R v d: PPP trng cng tc l hp ch nht hoc lp phng. RPP trng cng tc l khi tr. RRP trng cng tc l khi cu. RRR trng cng tc l khi cu. Bng thng k sau y trn 200 mu robot v phng din t hp bctdo,theophbinlloirobotctrngcngtclmt khi tr vi t hp l mt khi tr PPR chim 72%. S bc t do trn 4 chim khng nhiu. 3T4%4%-- 2T3%3%3%- 1T--10%- 0T---2% Tnh tin/ Quay0R0R2R3R 1.3.2. Phn loi theo phng php iu khin: C 2 kiu iu khin robot: iu khin h v iu khin kn. iu khin h, dng truyn ng bc ( ng c in hoc ng c thy lc, kh nn,..) m qung ng hoc gc dch chuyn t l vi s xung iu khin. Kiu ny n gin, nhng t chnh xc thp. iu khin kn ( iu khin kiu servo ), s dng tn hiu phn hi v tr tng chnh xc iu khin. C 2 kiu iu khin servo: iu khin im - im v iu khin theo ng ( contour). Vi kiu iu khin im - im, phn cng tc dch chuyn t im ny n im kia theo ng thng vi tc khng cao ( khng lm vic ). N ch lm vic ti cc im dng. Kiu iu khin ny c dng trn cc robot hn im, vn chuyn, tn inh, bn inh, iu khin contour m bo cho phn cng tc dch chuyn theo qu o bt k, vi tc c th iu khin c. C th gp kiu iu khin ny trn cc robot hn h quang, phun sn. 1.3.3. Phn loi theo ng dng : Cch phn loi ny da vo ng dng ca robot. V d, c robotcngnghip,robotdngtrongnghincukhoahc, robotdngtrongkthutvtr,robotdngtrongqun s Ngoinhngkiuphnloitrncnc:Phnloitheo hthngnnglng,phnloitheohthngtruynng, phn loi theo chnh xcChng 2: ng hc tay my. (15 tit) 2.1. V tr v hng ca vt rn trong khng gian: 2.1.1. H ta vt: Mt vt rn trong khng gian hon ton xc nh nu v tr v hng ca n c m t trong mt h quy chiu cho trc. Trong hnh v di y h ta Oyxz vi cc vc t n v l x, y, z c dng lm h quy chiu gc. m t v tr v nh hng ca ca vt rn trong khng gian, thng phi gn ln n mt h ta , gi l h quy chiu a phng, chng hn h ta Oxyz gc cah ta ny i din cho v tr ca vt trong h quy chiu gc Oxyz, biu thc sau y ni ln quan h gia chng:

z o y o x o Oz y x' ' ' ' + + =Trong l cc hnh chiu vung gc ca vc t O lnhtaOxyz.CthmtnhvcaimOquavct O(3.1) nh sau: Hng ca vt c i din bi cc vc t n v x, y, z ca h quy chiu Oxyz, v c m t bng quan h sau:

Ccthnhphncaccvctnv(xx,xy,xz)lcosinch phngcacctrccahtaaphngsovihquychiu chung. ((((

=zyxoooo''''z y xo o o ' , ' , 'z z y z x z zz y y y x y yz x y x x x xz y xz y xz y x' ' '' ' '' ' ''''+ + =+ + =+ + =

Hnhvdiymtvtrvhngcavt rn trong khng gian:

2.1.2. Ma trn quay: cho gn, 3 vc t n v trn c th biu din di dng ma trn (3.3) gi l ma trn quay nh sau: Phpquayquanhmttrctaltrnghpcbitcaphpquaymtvt quanh mt trc bt k trong khng gian, chiu quay c quy c l dng nu nhn t ngn v gc ca trc thuc h quy chiu ang xt thy ngc chiu kim ng h. | |((((

=((((

= =z z z y z xy z y y y xx z x y x xz y xz y xz y xz y x RT T TT T TT T Tz z zy y yx x x' ' '' ' '' ' '' ' '' ' '' ' '' ' ' Gi s h Oxyz nhn c do quay h Oxyz quanh trc z mt gc , vc t n v ca h ny c biu din trong h Oxyz nh sau: Ln lt ma trn quay quanh trc z, trc y, trc x ca h quy chiu O so vi h O c dng: Tccphpquaycnbnquanhcctrccahquychiucho php thnh lp ra cc ma trn quay mt i tng quanh mt trc bt k. Cn lu rng cc ma trn ny c tnh cht trc giao, ta c th xc nhnghch o can theo hai cch, hoc thay gc bnggi tr i du ca n vo ma trn quay, hoc chuyn v ma trn quay ang c.((((

=((((

=((((

=100' ;0cossin' ;0sincos' z y x oooo((((

=| || ||cos 0 sin0 1 0sin 0 cos) (yR((((

=1 0 00 cos sin0 sin cos) ( o oo oozR((((

= cos sin 0sin cos 00 0 1) (xR2.1.3. Quay mt vc t: Cthmtphpquaymtvctbngcchsdngccma trn quay nu trn, hy xem m t ca im P trong hai h quy chiu trng gc nh sau: Ln lt m t im P trong hai h ta ri tin hnh ng nht hai ta nh sau: V cng m t mt im nn c ng nht thc: Hay cng c th bin i c dng: Nu vit di dng khai trin ma trn quay c dng y ca php quay nh sau: Trongccctcamatrnquaychnhl cccosin chphng ca cc cp trc tng ng gia hai h quy chiu. V 3trc camt h quy chiu c quan h i mt vung gc nn 9 thnh phn ca ma trn quay ch c ba thnh phn thc s c lp tuyn tnh. ((((

=((((

=zyxzyxpppppppp'''' ;| | ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' Rp p z y x z p y p x p p pz y x= = + + = =p R pT= ''1 0 00 cos sin0 sin cosp p((((

= o oo o Tm li ma trn quay R c 3 ngha tng ng nhau: Biu din hng gia hai h ta trong cc ct ca ma trn quay l cosin ch phng gia cc trc ta tng ng ca hai h mi v c. Biu din s chuyn i ta ca mt vc t gia hai h ta c gc trng nhau. Biu din php quay ca mt vc t trong cng mt h quy chiu. 2.2. Quay mt vc t quanh mt trc bt k: 2.2.1. Tng hp cc ma trn quay: Trong qu trnh bin i ha hoc nhn din cc i tng trong khng gian, cc php quay c th khng thc hin i vi trc c s l trc c bn ca h quy chiu, m quanh mt trc quay bt k. Khi thc hin c php quay cn bit 2 im c bn sau y: Vic quay quanh mt trc bt k c th tng ng vi nhiu ln quay quanh cc trc c bn ca h quy chiu, m mi php quay quanh cc trc c bn ca h quy chiu cc trng bi ma trn Ai tng ng c dng nu trn. Vic biu din mt lot cc thao tc bin i quay c thc hin bng cch nhn lin tip theo ng trt t cc ma trn c trng cho tng bc. Nu k hiu Pi l im P biu din trong h quy chiu i, cnl biuthmatrnquaycahisovihj.Hyxemchui quan h sau:120102202010102121R R RP R PP R PP R P====2.2.2. Php quay quanh trc bt k: ylmttrnghpthngxuyngpkhimtng hc tay my, v cch thc thc hin phi nm c tng nh sau: 1- Bin i trc quay so vihquy chiu (hoc bin i h quychiusovitrcquay)bngmatrnquaytiuchun trnhbytrnsaochongngvaitrtrcquayv trng vi 1 trong 3 trc c bn ca h quy chiu, gi A1 l ma trn c s dng bc ny. y cn ch rng nu bin i trc quay gi nguyn h quy chiu, ma trn A1 l ma trn tiu chun trnh by trn,cnnubinihquychiusovitrcquayc nh,phisdngmatrnA1Tlchuynv(nghcho) ca ma trn quay tiu chun. Ma trn A1 ni trn trong trng hp tng qut lun l tch ca hai ma trn quay tiu chun quanh 2 trong 3 trc c bn ca h quy chiu, hy xem v d sau: ng thng v trn hnh v ng vai tr trc quay, y khng biu din i tng quay s ly n lm c s. V v khng trng vo trc c bn no ca h quy chiu Oxyz ang xt nn n b coi l trc bt k. Tuy nhin m t v phi bit trcnh hnh v. a c v v trng vi 1 trong 3 trc c bn c th thc hin nh sau: Gi A2 = Rot(z, - ) l ma trn quay v quanh trc z gc theo chiu kim ng h khi nhn t ngn v gc trc z. Mc ch ca bc ny l lm cho v v trng vi mt phng xoz. Trong mt phng xoz, gi A3 = Rot(y, ) l ma trn quay v quanh trc y gctheo chiu kim ng h khi nhn t ngn vgctrcy.LcnyvtrngvitrcOz,phpquay quanhtrcvtrngviOzlphpquaycbnni trn.VythaotcbinivvtrngviOzthcragm hai bc nh sau: A1 = A2A3

CthrtraktlunrngavvtrngvitrcOx hoc Oy cng ch gm hai thao tc tng t, v d liu gc m t v nh trn l d a v v trng vi bt c trc no. o| 2-Khitrcquaybtktrngvimttrongba trc c bn ca h quy chiu ni trn c th s dng ma trn A4 l ma trn quay tiu chun thc hin php quay quanh trc v (lc ny l trc c bn). 3-Trktquvhquychiucbngcchthc hinngclinhngglmbc1,matrn biningclchuynv(hocnghcho)ca ma trn bin i thun. Chnghntrongvdtrn,trktquvhquy chiu c cn: QuayvngckimnghquanhtrcOybngmatrn A3T. QuayvngckimnghquanhtrcOzbngmatrn A2T. Vytonbqutrnhmtmtphpquaygcmti tngnoquanhtrcvbtk,lmtmatrntnghp nhiu bc bin i m trnh t thc hin c lin quan n th t sp xp ca tng ma trn trong mt php nhn sau: Hy nhn xt quy tc trn v xy dng cho nhng trng hp khc cn li. T TA A v z Rot A A v Rot2 3 3 2). , ( . ) , ( = 2.2.3. M t ti thiu ca hng: 2.2.3.1. Gc Euler: Gclehnhthnhmthngtithiubng cchthpccthnhphnclptuyntnhca ma trn quay trong h ta hin thi (ba ln quay quanhbatrccabahquychiukhcnhau).Ty theocchthpcth3thnhphnclpt9 thnhphnbanucthtc12bgcle khc nhau. (V d mt b gc le l zyz, ngha l quay quanh trc z, quay quanh trc y, ri li quay quanh trc z, tc l trong mtbgclecthquayquanhmttrctia2ln, songphil2lnkhnglintip.Vykhixutnumt trcquay cthcmthailnthban uscb6ln quay, quanh 6 trc x, y, z, x, y, z. C ba kh nng chn trc quay u tin hoc x, hoc y, hocz. C hai kh nng chn trc quay th hai, chn 2 trong 3 trctrntrtrcchnbctrc,vhaitrcquay ging nhau khng c thc hin lin tc. Chaikhnngchntrcquaylnbavcthchn lp li trc u tin v cn mt trc cha dng ln no. Vy s kh nng ca php quay le l k = 3.2.2 = 12) V d: Php quay le ZYZ = Quay mt gcquanh trc Oz u tin c h O. QuaymtgcquanhtrcOyvanhncch O. QuaymtgcquanhtrcOzvanhncch O. Phng trnh m t bin i hn hp ny l tch ca ba ma trnquaylintipnitrn,matlabschoraktquchnh xc v vy khng trnh by y. REUL = Rot(z, ).Rot(y, ).Rot(z, ) Nuchotrcmatrnktqucaphpbinilevi trnh t cc php quay quanh cc trc cho trc, yu cu tm gi tr gc quay y l bi tan ngc. Bi ton ny c th gii d dng bng cch ng nht cc thnh phn tng ng ca ma trn thun bit dng tng qut (ma trn cha ccbingc)vmatrnngcchotrc(chacchng s).Kholochnccphngtrnhsaochovicgiil n gin nht to 3 phng trnh cn bng vi ba n. ) , , ( 0 0V d: Kt qu php nhn ma trn: Cho trc ma trn sau khi nhn bng cc gc c th l: Nhn thy ct cui cng ca hai ma trn c dng n gin nht, ta c th to ra h phng trnh sau: Chia v ca phng trnh th nht cho phng trnh th hai, tnh c mt n. Th n va tm c vo phng trnh th nht tnh c mt n na. S dng tip mt biu thc khc c cha ta tnh nt c bin ny. ((((

+ + = 0 =0 0 00 0 0 0 0 0 c s s c ss s c c s c s s c c c ss c c s s c c s s c c c) , z ( Rot ). , y ( Rot ). , z ( Rot R, , ,EUL((((

=33 32 3123 22 2113 12 11a a aa a aa a aR= ==332313a ca s sa s c00 0 2.2.3.2. Gc Roll pitch Yaw: Ngi ta thng v y l dao ng ca mt con tu. Trn c s hiu th no l gc Euler, chng ta c th hiu ngn gn l RPY chng qua l b gc EULER theo trnh t (zyx) = ( song im khc bit cn bn l ba ln quay u thc hin quanh ba trc ca cng mt h quy chiu ban u. Tng t nh trng hp gc EULER, bi ton ngc c gii bng cch so snh ma trn kt qu ni trn vi ma trn nh hng cho trc: B thng s gc quay c th xc nh c bng cch ng nht cc phn t tng ng to ra mt h ba phng trnh ba n. ((((

++ = = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 c c s c ss c c s s c c s s s c ss s c s c c s s s c c cx R y R z R RRPY) , ( ) , ( ) , (((((

=33 32 3123 22 2113 12 11r r rr r rr r rR Nhn xt: Php quay le v php quay RPY khc nhau ch: Phpquaylequaybalnquanhbatrccabahquychiu khc nhau, t th ca vt cn nh v vi h quy chiu quay i3lncxcnhbngmatrnle.Thcchtlvtth t ti nh hng ca n bng cch quay h quy chiu cn bn thnnngcnh.(itngquayitrongphpquayny l h quy chiu) Php quay RPY li nh v vt th bng cch gi h quy chiu c nhtrongkhixoayvtlintipbalnquanhbatrccah quychiubanu.(itngquayitrongphpquaynyl vt th) -Phpquayhquychiuilintip(le)theocctrccah quy chiu a phng va sinh ra (trong iu kin vt th c nh) cho kt qu ging nh php quay lin tip vt th (RPY) so vi h quy chiu c nh song theo th t ngc li. Chng minh: Gi A l ma trn im biu din im mt vc t cn bin hnh trongc hai h quy chiu. Php quay vt so vi h quy chiu c nh lin tip: (1) Hay gi A1 l nh ca A qua nh x ta c: (2) Sau khi quay vt i ln th nht bi phpthc hin bnh thng v trc z lc ny l trc c bn. Ln quay th hai quanh trc y khng c ma trn quay v y lc ny l trc bt k, ta phi lm trng n vi mt trc ca h quy chiu ri s dng php quay c bn quanh trc y c, sau tr kt qu li nh sau: (3) Lc ny trc x li l trc bt k, c ma trn quay ta li phi lm trng trc quay trc khi quay, sau khi quay bng ma trn quay tiu chun tr kt qu li nh sau: (4) Vy biu thc t c cui cng y chnh l mt trnh t ngc li vi(2). Biu thc (2) biu thi php quay RPY cn (4) biu th le. ) , " ( ) , ' ( ) , ( 0 x R y R z R RRPY =) , " ( ) , ' ( ) , ( .1 0 x R y R z R A A =) )R(z, (y, . ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( .1 0 0 R A z R y R z R z R A =) , ( ) , ( ) , ( . ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( )R (z, )R )R(z, (y, .-1 -1 0 0 0 0 z R y R x R A z R y R x R y R A =2.3. Php bin i thun nht: Trong gio trnh CAD/CAM khi hc v bin i ha ni r rng ma trn (3.3) khng ph hp cho vic th hin php bin i tnh tin, mc d th hin php quay ma trn quay ch cn c kch thc (3.3), cc php bin i t l u, khng u, quay, tnh tin c th c biu th t hp trong mt ma trn duy nht (4.4), nu trng s a44 = 1 khng th hin php t l. Php bin i nh ma trn thun nht gi l php chuyn i thun nht. Quy c ma trn im vit sau ma trn bin hnh c cc ma trn bin hnh nh sau: Nh4matrnnycthbiuthchuynngcamt vt bt k trong khng gian, song tnh trc giao ca ma trn quay biu din di dng thun nht khng c m bo. (((((

=(((((

=(((((

=1 0 0 00 00 00 0 0 1) , ( ;1 0 0 00 00 0 1 00 0) , ( ;1 0 0 00 1 0 00 00 0) , ( | || |o oo o | oc ss cx Rotc ss cy Rotc ss cz Rot(((((

=1 0 0 01 0 00 1 00 0 1) , , (PNMP N M Trans2.4. Bi ton ng hc thun ca tay my: Nhim v ca bi ton thun l khi cho trc cc bin khp phi xc nh v tr v nh hng ca tt c cc khu trn cnh tay, thng thng nu khng khng ch qu o ca cc khu trn cnh tay nhm trnh va chm vi cc i tng khc trong vng lm vic, ngi ta thng ch xc nh v tr v nh hng ca khu sau cng. Trn cnh tay c cc khu v cc khp t hp vi nhau m to thnh, cnh tay c hai hnh thc c bn, c th chui ng hnh thnh nn n l kn, hoc h. Cc khu v cc khp c m t qua cc thng s c chia ra hai loi, cc thng s khng thay i (chiu di khu) gi l tham s. Cc thng s thay i (gc quay ca khu, lng di chuyn di ca khu tnh tin) gi l bin khp. Trong k thut robot s dng ph bin hai loi khp thp l quay v tnh tin, khp cu c t hp t ba khp quay c ng trc quay giao nhau ti mt im. Php chuyn i ta c biu din bng ma trn chuyn i thun nht: Trong l vc t nh v, l cc vc t nh hng didngcosinchphngcaphnlmvic.Chnghnvima trn thun nht c th chn nh sau: Cc phn t a12; a13; a23 l cc phn t nh hng, cc phn t a14; a24;a34lccphntinhv.Nhvychcn6phntmt nh v v nh hng. ((

=1 0 0 0) ( ) ( ) ( ) () (0 0 0 00q p q a q s q nq T(((((

=1) (3424 2314 13 120aa aa a aq T) (0q p) ( ), ( ), (0 0 0q a q s q n nh v v nh hng tng khu trn cnh tay cng nh khu tcng sau cng ngi ta phi gn cc h ta suy rng ln tng khu, c c cu c mt h quy chiu chung ni vi gi c nh, h quy chiunycchcnngvamtnhv,nhhngkhutc ng sau cng ca tay my, va m t i tng tc ng ca tay my m n cn nhn din. Vic xy dng cc h quy chiu ny cn c tnhthngnhtcao,ihitnhxcnhduynht.Sauysxem xt quy tc DH l mt quy tc in hnh.

Mt cch tng qut tay my coi l c n khu, trong khu th i lin kt khp (i) vi khp (i+1) nh hnh v. Theo quy tc DH cc h ta c xc nh theo quy c sau: Trc ta zi trng vi trc quay ca khp (i + 1), gc trng vi chn ca ng vung gc chung gia trc quay khp (i) v trc quay khp (i+1), trc x ca n trng vi ng vung gc chung v hng t trc (i-1) ti trc (i), trc y t xc nh theo quy tc bn tay phi. Trc ta zi-1 trng vi trc quay ca khp (i), trc x trng phng ng vung gc chung gia trc (i-1) v khp (i), chiu dng hng t trc (i-1) ti khp (i). Trc y t xc nh theo quy tc bn tay phi. Quy c cc gc v khong cch trn lc nh sau: l khong cch gia hai khp theo phng ng vung gc chung. di l khong cch gia giao im ca hai ng vung gc chung vi trc quay, tnh theo phng ca ng vung gc chung. l gc quay quanh trc xi zi-1 n trng vi zi. l gc quay quanh trc zi-1 xi-1 n trng vi xi. Cng vic cn li l bin i sao cho h quy chiu Oi-1 trng vi h quy chiu Oi. Trnh t bin i thc hin nh sau: Tnh tin Oi-1 theo trc (Oi-1zi-1) mt lng di bng ma trn tnh tin. Quay h quy chiu Oi va nhn c mt gcquanh trc zi bng ma trn quay. Nhn hai ma trn ny vi nhau c ma trn bin i thun nht ca bc ny nh sau: Tnh tin h quy chiu Oi theo trc xi mt lng ai bng ma trn tnh tin. Quay h quy chiu nhn c bc trn quanh trc xi gc hon thin. (((((

=1 0 0 01 0 00 00 01'ii ii iiidc ss cA0 00 0 Nhnhaimatrnnyvinhaucmatrnbinithun nht ca bc ny nh sau:

Ma trn bin hnh tng hp t c bng cch nhn hai ma trn trn c dng: (((((

=1 0 0 00 00 00 0 1'i ii iiiic ss caAo oo o(((((

= = 1 0 0 00) (' 1'1i i ii i i i i i ii i i i i i iiiii iiid c ss a s c c c sc a s s c s cA A q Ao o0 o 0 o 0 00 o 0 o 0 0C mt s trng hp c bit ca quy tc DH nh sau: Cc h quy chiu c nh v da vo giao im ca ng vung gc chung gia hai trc quay, vy trong trng hp hai trc quay song song vi nhau c th ty chn v tr gc h quy chiu. ng thi trong trng hp vic quay quanh trc x l khng cn thit. Trong trng hp hai trc quay giao nhau, lng tnh tin theo phng trc x bng khng 2.4.2. Mt s v d ng dng quy tc DH: Tay my ba khu phng: S ng hc ca tay my cho thy nh hnh v: Thayccthngstngngvoccmatrnmutngqutni trn nhn c ma trn bin hnh cho tng bc nh sau: Khinhnccmatrnnyvinhaucmatrnchuynitng hp: y k hiu:(((((

=1 0 0 00 1 0 000) (1 i i i ii i i iiiis a c sc a s cA 0(((((

+ ++ + = =1 0 0 00 1 0 000) (123 3 12 2 1 1 123 123123 3 12 2 1 1 123 12323120103s a s a s a c sc a c a c a s cA A A q T) cos( c3 2 1 1230 + 0 + 0 =Tay my ta cu: S ng v bng thng s DH cho thy nh hnh v: V z0 v z1 ct nhau nn d1 = 0. T bng thng s DH c cc ma trn chuyn v thnh phn nh sau: Nhn cc ma trn trn vi nhau c ma trn chuyn v tng hp: (((((

=1 0 0 00 0 1 00 00 0) (1 11 1101c ss cA 0(((((

=1 0 0 00 1 00 00 0) (22 22 2212dc ss cA 0(((((

=1 0 0 01 0 00 0 1 00 0 0 1) (3323dd A(((((

+ = =1 0 0 00) (3 2 2 22 1 3 2 1 2 1 1 2 12 1 3 2 1 2 1 1 2 123120103d c c sd c d s s s s c c sd s d s c s c s c cA A A q T2.4.3. Vng hot ng ca phn cng tc: Tphpccimmtaymyckhnngnhvv nhhngphncngtcthamnyucucngvicto thnh mt hoc vi min lin tc, min c gi l min cngtc,hayvnglmvic,Nhngimthucvovng lm vic m tay my khng th t c nh v do cc l do kt cu gi l l trng. Vnglmviccataymylmtthngsquantrng can,thtchvhnhdngcavnglmvicphthuc vo kt cu ca tay my v gii hn ca cc bin khp. i khi ngi ta c phn bit vng vi ti v vng vi ti cnhhng,biudincvnglmvic,xcnh phn vi ti c inh hng v vi ti khng nh hng cn c cc knng ton hc, v trn c s c im cth ca tng loi tay my. 2.5. Bi ton ng hc ngc ca tay my: Bi ton thun ng hc nhm xc nh nh v v nh hng ca phn cng tc khi cho trc cc bin khp. Bi ton ngc cho trc v tr v nh hng ca khu tc ng sau cng i hi phi xc nh b thngstasuyrngmbochuynng cho trc ca phn cng tc. ivitaymycktcudngchuingh, nuchotrcbthngsbinkhpthvtrv nhhngcaphncngtcxcnhduynht, iunykhngngvicctaymyccutrc dng chui ng kn. ivicctaymydngchuingh,ngvimtbthngs m t nh v v nh hng ca phn cng tc khi gii bi ton ngc c th xy ra cc trng hp: C th c nhiu li gii khc nhau; Ccphngtrnhngnhtthcthngcdngphituyn,siu vit, thng khng cho li gii ng; Cthgp nghimvnhvccc linktthagingkiukt cu siu tnh; Cthcligiitonhc,songligiinykhngchpnhn c v mt vt l do cc yu t v kt cu ca cu trc khng p ng c. Nhnchungkhisbctdocnglnthbiton ngccngkhgii,snghimtonhclicngnhiu, khichncnghimiukhinihiphiloi bccnghimkhngphhpdatrncsccrng bucvgiihnhotngcacckhp.Viclachn phngphpgiibitonngccnglmtvn, chonnaykhngcphngphptngqutnocth p dng cho tt c cc robot. Sau y gii thiu mt s v d bi ton ngc tay my ca cc c cu gii bi ton thun mc trc. 2.5.1. C cu ba khu phng: Da trn ktqu trinkhai bi ton thun,tacphngtrnh ng hc ca tay my ny di dng ma trn ng nht (4.4): Ma trn nh v v nh hng phn tc ng sau cng trn cnh tay c cho trc trong bi ton ngc di dng nh sau: Nhim v ca bi ton ngc phi xc nh mt b cng thc tnh da trn cc ng nht thc to ra t hai ma trn trn. (((((

+ ++ + = =1 0 0 00 1 0 000) (123 3 12 2 1 1 123 123123 3 12 2 1 1 123 12323120103s a s a s a c sc a c a c a s cA A A q T(((((

=44 43 42 4134 33 32 3124 23 22 2114 13 12 11a a a aa a a aa a a aa a a aA3 2 1; ; 0 0 0 V bin s nm trong gc nn nu gii trc tip h phng trnh m t nh v v nh hng l khng th. Hy xem h thit lp c trn 2 iu kin ny: Ba phng trnh u ca h m t nh hng ca khu sau cng, ba phng trnh sau m t nh v ca khu sau cng. V h suy bin nn thc cht cn ba phng trnh, ba n: == + + + + += + + + + +=== + + 3424 3 2 1 3 2 1 2 1 114 3 2 1 3 2 1 2 1 1231312 3 2 10) sin( ) sin( ) sin() cos( ) cos( ) cos(00) sin(aa a a aa a a aaaa0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 00 0 0= + + + + += + + + + += + + 24 3 2 1 3 2 1 2 1 114 3 2 1 3 2 1 2 1 112 3 2 1) sin( ) sin( ) sin() cos( ) cos( ) cos() sin(a a a aa a a aa0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 00 0 0 Nu t, m t nh hng ca khu sau cng, phi cho trc gi tr ny. Vy nu xem y l h hai phng trnh hai n vi Matlab c thgiiraktqu,ttnhratuynhinktqurtdikhngc tnh thc t. NucoiimWltmcakhpquaythba,haylimtacng ngh.nhhngcakhusaucngstctrncsxoay hng khu sau cng phi l t im ny. 3 2 10 0 0 + + =2 1,0 0 im ta cng ngh W c th xc nh bng hnh hc nh sau: Bnh phng hai v phng trnh ny ri cng li nhn c: C2 phi tha mn min gi tr ca hm cosin. Tnh c:Thay c2 vo h phng trnh trn v gii ra c: Cui cng tnh c: 03 = | - 01 - 02

Bi ton ngc kt thc phn xc nh nghim ton hc, cn tip tc cn c vo cc yu cu c th chn nghim iu khin. 2 122212 222 a aa a p pcwy wx +=22 21 c s =2 22 2 2 2 11) (wy wxwx wyp pp s a p c a as+ +=2 22 2 2 2 11) (wy wxwy wxp pp s a p c a ac+ + += ) , ( 2 tan2 2 2c s A = 0+ = =+ = =12 2 1 1 312 2 1 1 3s a s a s a p pc a c a c a p py wyx wx|| 2.5.2. C cu cu: Phng trnh ng hc c cu cu xc nh trong bi ton thun, nu tng qut bi ton ngc i hi p ng c nh v v nh hng ca im qun l, s phi gii h 6 phng trnh (ba nh v, ba nh hng) xc nh cc bin khp . Xut pht t phng trnh ng hc trong bi ton thun: Ma trn m t nh v, nh hng ca phn cng tc bit trc: (((((

+ = =1 0 0 00) (3 2 2 22 1 3 2 1 2 1 1 2 12 1 3 2 1 2 1 1 2 123120103d c c sd c d s s s s c c sd s d s c s c s c cA A A q T(((((

=44 43 42 4134 33 32 3124 23 22 2114 13 12 11a a a aa a a aa a a aa a a aA H 6 phng trnh ba n nh sau: Chngtathybaphngtrnhumtnhhngca phn lm vic v vy khng lin quan g n tm vid3, m chyulinquannhaibctdoquay.Ngcli,ba phngtrnhsaumtnhvnnlinquanchtchn tm vi d3. Nu khng i hi nh hng, ch xt h gm ba phng trnh sau trong h == += == =34 3 224 2 1 3 2 114 2 1 3 2 12 1 232 1 131 12a d ca d c d s sa d s d s cs s as c as a2.6. Bi ton vn tc: Bitonvntccthgiitheohaicch,datrnquanhhnh hc hoc da trn quan h gii tch. y trnh by li gii theo quan h gii tch (vi phn ng hc) c th k tha c cc kt qu ca phn tnh ton ng hc ni trn. Bitrngchuynvlligiicabitonngcnghc,cn o hm bc nht ca chuyn v theo thi gian chnh l vn tc. Hy xem quan h sau: -Vntcchuynngtnhtincaphncngtcsovihcs c tnh bng cch ly o hm ca ta p(q) theo thi gian: ' ) ( ' ' q q J qqppp=cc=- Tng t, vn tc quay ca phn cng tc c tnh bng o hm ca ) (q ' ) ( ' ' q q J qq =cc= Tnghplitacphngtrnhbiudinnhhngca cc vn tc khp n vn tc ca phn cng tc nh sau: Trong JA(q) gi l Jacobian gii tch. ' ) ( ') () (''' q q J qq Jq JpxAp=(((

=((

=Chng 3: ng lc hc tay my (7 tit) ng lc hc tay my nghin cu mi quan h gia lc, mmen,nnglngviccthngschuynngca n.Nghincunglchctaymynhmccmcch sau: Mphnghotngcataymy,khost,th nghimqutrnhlmviccanmkhngphidng tay my tht. Phn tch tnh ton kt cu ca tay my. Phn tch thit k h thng iu khin ca tay my. 3.1. Phng php Lagrange: 3.1.1. C s ton hc: Phng php Lagrange da trn mi quan h gia tng nng lng ca h thng vi lc tng qut trong mt h ta tng qut. Gi s xc nh mt tp hp cc bin vi i = 1n, vi t cch l cc thng s m t v tr cc khu ca mt tay my c n bc t do, hm lagrange ca c h l hm s tng qut ca cc bin ni trn: Trong T v U tng ng l ng nng v th nng ca h thng. Cng thc Lagrange c vit nh sau: L = T U iii iL Ldtd =cccc'vi i = 1nii Trong l lc tng qut lin kt vi cc ta tng qut. i vi cc tay my c cu trc dng chui ng h, chn cc ta tng qut l vc t cc bin khp (khp quay l gc quay, khp tnh tin l lng tnh tin): Lc tng qut c th bao gm m men pht ng trn trc ngc,mmenmastticctrc,lctngtcgia phn cng tc vi i tng ((((

=nq1 V d 1: M hnh ng hc ca trc dao ng tng trng cho mt khuchuynngquaytrncarobot,cdnngbi mt ng c c lp nh hnh v: Trn hnh v ng c in c c mmen qun tnh Im , nivihpgimtcctstruynkr,nh,trcc truyn mt m men ch ngv c vn tc gc . Vt quay c khi lng m, mmen qun tnh I v ta trng tm t cch trcdn ng mt khong l. Chnthng s chnh m tvtrcatrcquaylgcquaycatrc(xemhnh v). C ngha l tnh ngc li qua t s truyn ca hp gim tc trc ng c phi quay mt gc . Khi ng nng ca h thng tnh theo cng thc: 222'21'210 0r mk I I T + = Trong tha s th nht m t ng nng ca khu chp hnh, tha s th hai m t ng nng ca ng c. Th nng ca h thng ph thuc vo chiu cao th nng ca khu chp hnh: Thay vo phng trnh Lagrange c: Cng thc Lagrange m t quan h gia cc ta suy rng vi lc suy rng, i hi phi tnh trc mt s i lng c mt nh: ) cos 1 ( 0 = mgl U) cos 1 ( mgl ' k I21' I21L22r m20 0 + 0 =000 000 00sin" "'' ''22mglLk I ILdtdk I ILr mr m =cc+ =cc+ =ccThay cc kt qu trung gian vo cng thc Lagrange v gi thit rng lc tng qutgm m men pht ng, v m men ma stc m hnh sau: Hay di dng quan h vi lc pht ng ca ng c:

' sin " ) (20 t 0 0 F mgl k I Ir m = = + +t' 0 Ft 0 0 0 = + + + sin ' " ) (2mgl F k I Ir m Phng trnh ny c ngha nh sau: quay trc chp hnh i mt gccn tc dng ln trc ng c mt lc ti thiu, lc ny dng to ra tt c cc thnh phn c cng m v tri, trong : Cc i lng gn vitrong phng trnh m t hiu ng ca lc qun tnh (o hm bc hai ca gc quay l gia tc gc, gia tc gc gn vi lc qun tnh). Cc i lng gn vitrong phng trnh m t hiu ngtngh(ohmbcnhtcagcquaylvn tc, vn tc ly tha mt gn vi lc ma st). Cc i lng gn vi trong phng trnh m t hiu nglitm(trongvdnybquahiunglitmnn khng c mt tha s ny). Cc i lng gn vitrong phng trnh m t hiu ng trng lc (lc trng trng). 0t" 0' 02' 00Hai khu ca robot c chiu di d1; d2 vi cc khi lng tng ng m1;m2.Cckhpquayhotngvibinhyxcnhbiu thc tnh lc tng qut. Vi khu 1: Trong K k hiu ca ng nng, y ch xt ng nng ca khu m khng k ng c, P l th nng ca khu V tr ca khu 2 tnh theo biu thc sau: Chiu cao th nng ca khu 2 tnh bng tung im 2: . 2 1;u u1 1 1 12121 121 1 1cos'2121uugd m Pd m v m K == =) cos( cos) sin( sin2 1 2 1 1 22 1 2 1 1 2u u uu u u+ =+ + =d d yd d x) cos( cos2 1 2 1 1u u u + + = d d h Khu 2 chuyn ng theo phng trc x v trc y ng thi nnvntctnghpbngngchohnhchnhttnh theo pitago nh sau: Vy: ) ' ' )( cos( ' cos) )( cos( cos '2 1 2 1 2 1 1 12 12 1 211 1 2 2u u u u u uu uu uuu+ + + =+ + + = =d ddtddtdddtdd xdtdx) ' ' )( sin( ' sin '2 1 2 1 2 1 1 1 2 2u u u u u u + + + = = d d ydtdy)] ' ' ' ( ' cos 2 ) ' ' ' 2 ' ( ' [ ' '2 121 2 2 122 2 121222121222222u u u u u u u u u + + + + + = + = d d d d y x v| | ) cos( cos)] ' ' ' ( ' cos 2 ) ' ' ' 2 ' ( ' [21212 1 2 1 1 2 22 121 2 2 122 2 121222121 222 2 2u u uu u u u u u u u u+ + =+ + + + + = =d d g m Pd d d d m v m K3.1.2. Tnh ng nng: S tnh ng nng chuyn ng

ng nng ca h thnggmhai phn l ng nngcaphn chp hnhvngnngcaccuphtngcngvihthngtruyn ng: ng nng chuyn ng Tli c th c tnh theo s trn: Trong :=+ =nim iT T T1) (dV p p21T' *iliT ' *l li = }' *ip l vector vn tc di (v2 = p*iT.p*i)

l khi lng ring ca phn t th tch dV Vli l th tch ca khu th i: i i'li' *ir p p e + =S tnh ng nng khu dn Sau khi tnh cc thnh phn di du tch phn ca (1), ta nhn thy ng nng Tli c 3 thnh phn: tnh tin, qua li v quay. Tng thnh phnchyultnhtinvquay,saukhitnhcctchphntng ng, bng: Ngoi cc k hiu dng t trc, cc k hiu trong phn ny c quy c nh sau: T - ng nng U - Th nng m - Khi lng J Jacobian I Tensor qun tnh tng ng vi khi tm Ch s l tng ng vi khu (link); m vi ng c (motor). ngnngcamotorcngctnhtngt.Githitngnng castatorctnhvokhumangn.Phnphitnh lngnng ca cc phn chuyn ng, quy v rotor. Mt gi thit na l ng c iu khin khp th i s c gn trn khu th i l*. ' q J R I R J q21q J J q m21TlioTiTli iT ) li (oT ' ' ) li (PT ) li (PT 'li li+ =(2) Trong s tnh ng nng khu dn, ng nng ca motor c tnh nh cng thc: Trong cc thng s ca rotor: mmi: khi lng : vn tc di Imi: Tensor qun tnh ca rotor i vi khi tm ca n : vn tc gc Ta nhn c cng thc tng t: Cng ng nng ca tt c cc khu tng ng vi cc biu thc (2) v (4) c cng thc tnh ng nng ca ton h thng: mi miTmi'miT 'mi mi miI21p p m21T e e + =mie'miP' q J R I R J q21q J J q m21TmioTmiTmi miT ) mi (oT ' ' ) mi (PT ) mi (PT 'li mi+ =' T ' 'j'in1 jijn1 iq ) q ( B q21q q ) q ( b21T = = = =(4) 3.1.3. Tnh th nng: Thnngcahthngcngbaogmthnngcatngkhuv ca tng ng c: Trong k hiu li - ch link khu. mi - ch motor - ng c (ngun chuyn ng). Gi thit cc khu rn tuyt i v lc duy nht gy nn th nng l trng lc, khi th nng ca cc khu c tnh bi cng thc: Trong g0 l vc t gia tc trng trng trong h c s, ngha l: g0 = [0, 0, -g] nu trc z t thng ng. Th nng ca ng c: Cng tt c vi nhau, th nng ca h thng m t nh sau: =+ =nimi liU U U1) (} = =liliTli iTlip g m dV p g U0*0miTmi mip g m U0 ==+ =nimiTmi liTlip g m p g m U10 0) ( 3.1.4. Tnh lc tng qut v phn tch ngha c hc ca m hnh Lagrange: Tr li vi v d 2, trong mc 3.1.1 v robot hai khu. ng nng v th nng ca hai khu u xc nh c trong mc . tnh lc tng qut c phng trnh Lagrange nh sau: Khitnhlctngqutkhiu:q1=;q2=,vikhu1xy dng cng thc Lagrange,di dng:) cos( cos ) () ' ' ' ( cos ( ) ' ' ' 2 ' (21' ) (21) ( ) (2 1 2 2 1 1 2 12 121 2 2 1 122 2 12122 22121 2 12 1 2 1u u uu u u u u u u u u+ + + ++ + + + + + =+ + =gd m gd m md d m d m d m m LP P K K L1u2u11 1'FL Ldtd=ccccu u' cos ' cos 2 ) ' ' ( ' ) ('2 2 2 1 2 1 2 2 1 2 2 122 2 121 2 11u u u u u u uud d m d d m d m d m mL+ + + + + =cc i tnh ton cc i lng c mt trong cng thc: " cos ' sin " cos 2' ' sin 2 ) " " ( " ) ('2 2 2 1 222 2 2 1 2 1 2 2 1 21 2 2 2 1 2 2 122 2 121 2 11u u u u u uu u u u u uud d m d d m d d md d m d m d m mLdtd+ + + + + =cc) sin( sin ) (2 1 2 2 1 1 2 11u u uu+ + =ccgd m gd m mLThay vo phng trnh Lagrange tng qut v nhm cc tha s: 1u quay khu 1 i mt gcng c phito ra mt lc ti thiu l F1, Lcnycctnhphituyn,lhpcanhiuyutnhquntnh, tng h, trng lc, li tm | | | |) sin( sin ) ( ' sin ' ' sin 2" cos " cos 2 ) (2 1 2 2 1 1 2 122 2 2 1 2 1 2 2 2 1 22 2 2 1 222 2 1 2 2 1 122 221 2 1 1u u u u u u u uu u u u+ + + + + + + + + =gd m gd m m d d m d d md d m d m d d m d m d m m FTng t xy dng cng thc lc tng qut cho khu 2: phntchngha ccthnhphntrongbiuthctnhlc tng qut, biu din gn li nh sau: Tha s gn vi : m t hiu ng qun tnh; : M t hiu ng li tm; : M t hiu ng tng h ( ma st, chuyn ng theo..); : M t hiu ng trng trng. | |) sin( 2 ' ' sin 2' sin " " cos2 1 2 2 2 1 2 2 1 221 2 2 1 2 222 2 1 2 2 1 122 2 2u u u u uu u u u u+ + + =gd m d d md d m d m d d m d m Fi i i iD D D D F u u u u4 322 1' ' " + + + ="iu2'iu'iuiu 3.2. Phng php NEWTON EULER: ViphngphpLagrange,mhnhnglchccataymy xutphtttngnnglngcahthng.PhngphpNewton Euler xy dng m hnh da trn s cn bng ca h lc tc dng ln h thng. (Nguyn l almbe cho h lc cn bng) S ng hc dn n cng thc Newton Euler nh sau: fi fi+l + migo = mip Chuynngtnhtincatrngtmcmtbngcngthc Newton: CngthcEulercdngchochuynngquaycakhu,trong ccmomenctnhivitatmvtrnglc migo khng gy nn momen, v n c t ngay ti trng tm: o hm thnh phn th nht ca v phi: o hm thnh phn th hai: Thay vo cng thc Euler Lc tng qut c th tm c bng cch chiu lc fi ( i vi khp trt ) hocmomen(ivi khp quay )ln trc khp, cng thm momen qun tnh ca rotor: ) z I q k I (dtdr f r fl mi l mi'l i l i , r i i Ci , i l i l i Ci , l i i i + + + + + + + e = + ) ( ) ('i i i i i i iI I Idtde e e e + =l mi i l mi l i l mi l mi l i l mi l mi l iz I q z I q z I qdtd+ + + + + + + + ++ = e' " ') (l mi i l mi l i l i r l mi l mi l i l i r i i i i i Ci i l i l i Ci l i i iz I q k z I q k I I r f r f+ + + + + + + + + + + + + = + e e e e ',",', ,) (e + e += tmiT 'mi mi ri l iTimiT 'mi mi ri l iTiiz I k zz I k z f3.2.2. Tnh gia tc ca khu: Tnh gia tc di: ivikhu(i),tnhcgiatccnbitvntcvgcca vn l cn bit vc t xc nh v tr ca trng tm khu (i). Vi khp trt, k hiu pi-1; pi ln lt l vc t v tr ca khp (i 1)vkhp(i),ri-1,ilkhongcchgiahaitrccachng,dil khong dch chuyn theo khp (i) ta c: Trongcngthcny,thasthnhtlvntccakhumang khuangxt.Thasthhailvntctnhtin(dokhptrt). Tha s th ba l vn tc di (chuyn ng quay to ra). ) ' ' ( ', 1 1 1 i i i i i i ir z d p p + + = eo hm hai v theo thi gian phng trnh ni trn c: Thayvo phng trnh trn c: Vi khp quay: o hm vn tc theo thi gian, c: Tng hp li, ta c cng thc tnh gia tc di ca khu th i: ) ( ' ' ' " " ", 1 1 1 , 1 1 1 1 1 i i i i i i i i i i i i i i i i ir z d r z d z d p p + + + + + = e e e e ei i i i i i ir z d r, 1 1 1 ' , 1' + = e) ( ' ' 2 " " ", 1 , 1 1 1 1 i i i i i i i i i i i i i ir r z d z d p p + + + + = e e e ei , l i i'l i'ir p p e + =) (, ,' " "i l i i i i l i i l i ir r p p + + = e e e'ipe e + e +e e + e + += ) r ( r p) r ( r d 2 z d ppi , l i i i i , l i'i"l ii , l i i i i , l i i'i l i"i"l i"iTnh gia tc gc: i vi khp trt: V nn: i vi khp quay,v nn: Tng hp li ta c cng thc tnh gia tc gc ca khu th i: l i i = e e' 'l i i = e el i i l i iz + ='0 e el i l i i l i il iiz z + + = e 0 0 e e' " ' 'e 0 + 0 + ee= e l i l i'i l i"i'l i'l i'iz z Chng 4: C s iu khin robot (5 tit) ng hc v ng lc hc tay my phc v vic phn tch kt cu ca tay my, lm nn tng cho vic thit k phn c kh ca tay my. Mt khc quan h gia lc tng qut, m men v chuyn ng li rt cn cho vic thit k c cu dn ng, chn ngun chuyn ng, song v c bn nhng cng vic trn mi ch cp n phn tay my. Theo nh cc nh ngha a ra trong chng 1, tay my l thit b ciukhintngtheochngtrnh.Ngmhaiphnli tngiukhinvhthngiukhin.Nhimvcahthngiu khin l iu khin tay my thc hin cc nhim v t ra, ngha l phn cng tc phi dch chuyn theo qu o nh trc v thc hin cc chc nng cng tc. Ni dung chnh ca iu khin robot lin quan ti nhng vn sau: - Quan h gia qu o hot ng ca phn cng tc vi cc thng s ng hc, ng lc hc ca tay my. - Lut, phng php iu khin v cu trc ca h iu khin. -Ccccucahthngiukhinnhccuphtng,cmbin,b iu khin, cng cc c cu chuyn i v truyn tn hiu gia chng. - Lp trnh cho robot. Ccvntrnlinquannnhiunghnhkhoahckhcnhau,trong phm vi chng ny chng ta cp n cc vn thin v c kh trong bi ton iu khin robot. 4.1. Thit k qu o: Qu o l vn chung trong iu khin robot, v hon thnh nhim v c th ca mnh th trc ht phn cng tc phi di chuyn theo ng qu o xc nh. Ni cch khc, qu o l yu t c bn m t hot ng ca robot. Vic thit k qu o cung cpdliuuvochohthngiukhinnncnglcstrctipchoviciu khin. Tmphnbithaithutngngdchchuynhmchtphpccimtrong khng gian m khu cn iu khin phi i qua trong qu trnh lm vic, n cha ng cc yu t hnh hc thun ty, iu ny c nghin cu k khi hc v to hnh v m t ban u ca cc dng ng cong khc nhau trong CAD/CAM hc phn I. Thut ng qu o chuyn ng hay gi tt l qu obao gm c yu t hnh hc ca ng dch chuyn ln yu t thi gian thc hin chuyn ng nh vn tc, gia tc. V vy bi ton thit k qu o lin quan n cc vn ng hc v ng lc hc. Ccyutuvocabitonbaogmngdchchuynvcciukinrng buc v ng hc v ng lc hc. Ccyuturalquocaphncngtc.Nichung,mtchnhxcng dch chuyn l rt kh khn. Ngi ta gim bt cc tham s bng cch quy nh cc im bin ca vng hot ng, thm cc im trung gian m ng phi i qua, sau xp x (nisuy)bngccngngin.tngtnhvy,yutthigiancaquo khng th xc nh cho tng im m thng quy nh cho c on ng. Chng cng thngcquynhbngccgitrgiihnnhvntcchophp,haygiatccho php, hoc gn bng cc gi tr mc nh. Bi tonthitkquoctratrongckhnggiankhplnvnghotng. Cc rng buc v ng dch chuyn thun ty cc yu t hnh hc thng c m t trong vng hot ng. Ngc li lc chuyn ng ca h thng thng xut pht t cc khp, nn vic iu khin cc ng c dn ng i hi xc nh quy lut bin thin theo thi gian ca cc bin khp, vic ny thc hin trong khng gian khp. 4.1.1. Thit k qu o trong khng gian khp: Chuyn ng ca tay my thng c m t trong vng lmvicbngccimnt(gmimu,imcui,v c th c mt s im trung gian) v thi gian chuyn ng. V vy, thit k qu o trong khng gian khp phi gii bitonngcnghcxcnhgitrccbinkhp ti cc im nt. Sau thit lp cc hm ni suy q(t) m t qu o va nhn c. Thuttonthitkquotrongkhnggiankhpyu cu: Khng i hi tnh ton qu nhiu; V tr, vn tc, c th c gia tc ca cc khp phi c biu din bng cc hm lin tc; Gim thiu cc hiu ng bt li, v d qu o khng trn. Dng dn gin ca qu o l chuyn ng im - im, nuthmccimtrunggianthquocdngchuyn ng theo ng. 4.1.1.1. Chuyn ng im - im: Chuyn ng im- im s dng cho mt s loi robot nh robot hnim,tninh,xpdvtliu,trongdngchuynngny, ngi ta ch quan tm n cc ta im u, im cui ca ng dchchuynvthigianchuynnggiaccimchkhng quan tm n dng hnh hc ca ng dch chuyn. Nhim v t ra lxcnh quochuynngthamnccyucuchungvc th thm c mt s tiu ch ti u no . Gi I l mmen qun tnh ca mt vt rn quay quanh trc ca n, cn xc nh quy lut thay i ca gc q, gia gi tr u qi (i: initial) v gi tr cui qf trong khong thi gian tf. (f: finish). Lc pht ng l m men t mt ng c. Tiu chun ti u t ra l nng lng tiu th trn ng c l nh nht. Dokhiugcquaycakhuchphnhlq,vyquanhcagc quay v vn tc gc th hin di dng o hm nh sau: Song nu biu th gia tc qua vn tcquan h ny c dng nh sau: te = ' qt = e' IV ch xt trong khong thi gian ti n tf nn cn c iu kin: C k n tiu chun ti u: Phng trnh vi phn cp 2, bc mt vi m men qun tnh v lc suy rng ni trn c li gii tng qut l mt a thc bc hai i vi thi gian t: Theoquanhohm,chuynvhayquochuynngc dng mt a thc bc ba: Nghimringcavntccdngmtathcbchaivitlinh sau: Gia tc thay i theo quy lut bc nht: } =fti fq q dt t0) ( e}ftdt t02min ) ( tc bt at t + + =2) ( e0 12233) ( a t a t a t a t q + + + =1 2232 3 ) ( ' a t a t a t q + + =2 32 6 ) ( " a t a t q + = xc nh c 4 h s gi nh thng cn c 4 iu kin u, thng l v tr u qi v v tr cui qf, vn tc u qivntccuiqf.Thngchnvntcuvvntc cui bng khng qi = qf= 0.Cc h sgii nh c xc nh t h phng trnh: = + += + + +==f f ff f f fiiq a t a t aq a t a t a t aq aq a' 2 3'1 2230 1223310Vd1:Chotrcquylutchuynngmtbctdoca tay my nh sau: Gc xut pht qi = 0, gc cui cng qf = ; Thi gian chuyn ng ti = 0, thi gian cui tf = 1; Vn tc du v vn tc cui bng khng:ti = tf = 0. Thay cc thng s ny vo h phng trnh gi nh trn xc nh c cc n s nh sau: a0 = a1 = 0; a2 = 3a3 = -2C dng y ca tt c cc ng cong gi nh, v li cc quan h chuyn v, vn tc v gia tc ni trn theo kt qu va tm c v tin hnh kho st s b cc c im ca chng c cc gii hn chnh nh sau: Vn tc c quy lut bc 2 vi gi tr cc i: qmax = khi t = 1/2; Gia tc bin thin theo quy lut bc nht vi:qmax = khi t = 0 vt = 1; ttt2 / 3tt 6Vtr(rad)Thi gian (s)01230 0.2 0.4 0.6 0.8 1Vn tc (rad/s)00Thi gian (s)0.6 0.2 0.4 0.8 112345Vn tc (rad/s^2)0-20Thi gian (s)0.6 0.2 0.4 0.8 1-1001020q0qc0qittc tm tf - tc tfq'tq"tqmqf0 tc tf - tc tfq' cq"c- q"ctctf - tc tfMt dng qu o thng s dng trong cng nghip l dng a thc hn hp, dng qu o ny chn quy lut vn tc hnh thang. Quochiaralmbaphnrrt,khingvigiatckhng i,chuynngtipvivntckhngi,vchvigiatc khng i. Qu o thc t l hai on parabol (mu en)ni vi nhau bng mt on thng (mu ) Gi thit qi = qf = 0, gi thit thi gian tng tc v thi gian gim tc bng nhau (q c gi tr bng nhau im u v im cui). Cc iu kin trn dn n qu o i xng nhau qua im gia qm = (qf qi)/2 ti tm = tf/2. m bo qu o l hm lin tc, vn tc ti cc im tip gip on parabol v on thng khng c nhy bc, ngha l trn th chuyn v on thng phi tr thnh tip tuyn ca on parabol, hay hsgccaonthngphibnghsgccaonparabolti im tc. (h s gc ca ng thng phngtrnhcaonchuynngnhanhdnungvion parabol l

( c mc mt tq qtg= o2"21c c i ct q q q + = vy h s gc bng o hm bc nht ca chuyn v l ). Vy iu kin lin tc ti im tip gip c th hin nh sau: Trong qc l gi tr bin khp q t ti ti thi im kt thc on parabol tc di dng nhanh dn u, vi gia tc qc, v q(0) = 0 nn: Kt hp vi rng buc lin tc ni trn c phng trnh: Nu cho trcy l phng trnh bc hai mt n vi tc, gii phng trnh ny trong khongnhn c nghim nh sau: c c ct q q " ' =c mc mc ct tq qt q= "2"21c c i ct q q q + =0 " "2= + i f c f c c cq q t t q t q biu thc di du cn dng, cn phi c: f i f cq q t q ; ; ; "2fctts") ( 4 "2122ci f c f fcqq q q t tt =24"fi fctq qq> Nu biu thc trn nhn du bng th khng c on nm ngang ca vn tc, biu vn tc c dng tam gic. Nh vy, vi cc gi tr cho trc ca qi; qf v tf t biu thc ny cho php tnh c gia tc qc, sau tnh c tc, cui cng xc nh c qu o t ba on: Ch rng quy lut vn tc hnh thang khng m bo ti u v nng lng nh t c vi qu o l a thc bc ba, n tng khong 12,5% so vi gi tr ti u s s s s +s s +=f c f f c fc f ccc c ic c it t t t t t q qt t t ttt t q qt t t q qt q; ) ( "21);2( "0 ; "21) (22 4.1.1.2. Chuyn ng theo ng: Trongnhiuhotng,vdhnhquang,sn,xpdvtliutrong khng gian c nhiu chng ngi vt, robot cn c iu khin theo ng. Khislngimcaminglnhnhai.cthkhngchl imphiiquanthunmticthphikhngchcvntcv giatcpngyucucngngh.Ccimnhvygilccim cht, s lng im ny nhiu hay t ty thuc yu cu chnh xc ca qu o. BitontralxcnhquoquaNimcht.Nhvymibin khpphithamnNiukinrngbuc.thchiniu,cth ngh n qu o dng a thc bc (N1). Tuy nhin giiphp ny c cc nhc im: Khng th khng ch c vn tc ti im u v im cui. Bcathccngcaothkhnngdaongcngln,nhhngxu n trng thi lm vic ca robot. chnhxctnhtoncchscaathcgimkhibccaathc tng. H phng trnh rng buc phc tp v kh gii. Cc h s ca a thc ph thuc tt c cc im, v vy khi cn sp xp li mt im th cng phi tnh ton li ton b. C th khc phc cc nhc im trn bng cch s dng mt qu o lai, trong mt s on a thc bc cao c thay th bng cc on a thc c bc thp hn. Cc a thc thay th gi l a thc ni suy. m bo tnh lin tc ca vn tc ti cc im cht, bc ca a thc ni suy khng th nh hn bc ba, xt quy lut binthintheothigiancamtbinkhpq(t).ng cong bin thin ca n gm N 1 on a thc ni suy bc bavi k = 1..(N-1). Hm q(t) nhn gi tr qk ti im tk (k = 1..N). Ti im u t1 = 0, gi tr q1 = qi (i : initial), ti im cui tN = tf (f: finish) c qN = qf. Cc gi tr qk chnh l i din cho cc im cht ca qu o Qu oc thit kcn phithamnnhngiukin rng buc, nht nh c th xem xt cc trng hp sau: Gi tr vn tc ti cc im q(t) ti cc im cht l xc nh, Gi tr q(t) ti cc im cht c tnh theo cc ch tiu xc nh, m bo tnh lin tc ca gia tc q(t) ti cc im cht. ) (tk[Qu o vi cc im cht v cc a thc ni suy athcnisuyvigitrchotrccavntcticcim cht: C hai iu kin chnh cn phi m bo: Cc a thc ni suy phi i qua cc im cht (iu kin vi hm chuyn v). Vntcticcimchtphibnggitrnhtrc(iukin vi o hm bc nht ca chuyn v). NutrnquocNimchtthsathcbcbanisuyk hiuni cc im qk v qk+1 l (N 1). Trong mi a thc phi tha mn cc rng buc sau: Miathcnisuybcbac4hsginh.Chngcxcnh bng cch gii cc h phng trnh c dng nh trn, cn phi gii (N 1) h xc nh (N 1) b h s gii nh, thng gi tr vn tc ti imuvtiimcuiclybng0.iukinlintccavn tc ti cc im cht c m bo bi iu kin: ) (tk[= [= [= [= [+ ++ +1 11 1' ) ( '' ) ( ') () (k k kk k kk k kk k kq tq tq tq t) ( ' ) ( '1 1 1 + + +[ = [k k k kt t a thc ni suy vi gia tr vn tc tnh ton ti cc im cht: Trong trng hp ny gi tr ca vn tc ti cc im cht c tnh ton t nhng iu kin nht nh. Bng cch ni cc im cht bng cc on thng, vn tc ti cc im cht c tnh theo quy tc sau: Trong lhsgc,tngtrngchodccaonthngtrongkhong thi gian (tk tk-1). Xem hnh v b) minh ha trng hp ni trn vi s liu sau: Ta thy vn tc tin ti gi tr 0 ti cc im cht. 11=k kk kkt tq qv0 ' ; 0 '; 5 ; 3 ; 2 ; 0;2; 2 ; 04 14 3 2 14 3 2 1= == = = == = = =q qt t t tq q q q ttt a thc ni suy vi gia tc lin tc ti cc im cht: Chaitrnghpnitrnukhngmboctnhlintc cagiatcticcimcht.Munmbotnhlintccac chuynv,vntcvgiatcthathcnisuygiahaiimcht lin nhau phi tha mn cc iu kin rng buc: Trong v ngha cc rng buc din t cc im chnh nh sau: Rng buc th nht ch iu kin i qua; Rng buc th hai ch iu kin i qua cng mt im; Rngbucthbachhsgctiptuynbngnhautiim chuyn tip trn biu chuyn v (hoc vn tc chuyn tip bng nhau trn biu vn tc); Rng buc th ba ch bn knh cong tc thi ti im chuyn tip bng nhau trn biu chuyn v (hoc gia tc bng nhau ti im chuyn tip trn biu gia tc). [ = [[ = [[ = [= [) ( " ) ( ") ( ' ) ( ') ( ) () (1111k k k kk k k kk k k kk k kt tt tt tq t Xem hnh v c) minh ha trng hp ni trn vi s liu sau:0 ' ; 0 '; 5 ; 3 ; 2 ; 0; ;2; 2 ; 06 16 4 3 16 4 3 1= == = = == = = =q qt t t tq q q q ttt Ni suy ng bc nht bng cc on parabol: Mt trong nhng dng n gin nht ca qu o tay my gm cc on thng, ni vi nhau bng cc on parabol ti cc im cht. GistrnquocNimcht,ngvithiimtk,ti bin khp t gi tr qk vi k = 1N. Qu o nguyn thy gm cc onthngnivinhauticcimcht.mbotnhlintc ticcimcht,ngchuynngcnibngccon parabol. Vn tc v gia tc ti cc im cht c tnh nh sau: Trong , vn tc bng qung ng di chuyn chia cho thi gian, gia tc bng s gia vn tc chia cho s gia thi gian (o hm ca vn tc theo thi gian). Cc i lng sau y i hi bit trc. kk k k kkkk kk ktq qqtq qq'' '"', 1 1 ,11, 1A=A= +k k k kt t t = A+ + 1 1 ,1 ,'+ k kqkq"1 ,'+ k kql khong thi gian gia hai v tr qk v qk+1; l vn tc khng i ng vi khong thi gian l gia tc tng ng vi on ni parabol v khong thi gian;4.1.2. Qu o trong khng gian cng tc: Qu o trong khng gian khp m t din tin theo thi gian ca cc bin khp q(t), sao cho phn cng tc di chuyn thng t im u n im cui ca qu o hoc i qua cc im trung gian. Thc t khithitkquotrongkhnggiankhpkhcthmbo chuyn ng chnh xc ca phn cng tc do nh hng phi tuyn ca vic chuyn i cc quan h ng hc t khng gian khp sang khng giancngtc.Munchophncngtcdi chuyntheongltrnh nh trong khng gian cng tc cn thit k qu o trc tip trong chnhkhnggianny.Quocthxclpbngcchnisuy ng dch chuyn qua cc im cht hoc xc lp bng gii tch hm chuyn ng. Nhim v ca vic xy dng qu o trong khng gian cng tc l quylutbinthincabinkhptrongkhnggianthcphic chuynivquylutbinthincabinkhptrongkhnggian khp iu khin ng c lm vic. Qu o ca robot trong khng gian cng tc xy dng thng qua vic gii bi ton ngc ng hc. y chnh l chun u vo ca h iu khin, ngi ta dng php vi ni suy ng thng tng tn s cp nht chun u vo ci thin c tnh ng lc hc ca h thng. 4.1.2.1. Cc nguyn t ca ng dch chuyn: Mt ng dch chuyntrongkhnggiancth tham sha theo mtsbinchntrc.Gisplmtvct(3.1)vf()lmt hm vc t lin tc trong khong, xt phng trnh: Khi thay i trong khongth tp hp cc gi tr tng ng ca p hnh thnhmtng trong khnggian, phng trnh ni trn chnhlphngtrnhthamscangcongbiudinquo chuyn ng trong khng gian cng tc, trong i lngl tham svhng.Khitngimpdichuyntrnquotheomt hng nht nh. Gi s giim pi c nh lm gc, gi s l di cung tnh t pi ti p. Mi im p trn qu o ng vi mt ta s, v vy s c th dng nh mt tham s ca ng dch chuyn: P = f(s) o) (o f p =| |f i o o ;o | |f i o o ;ooXt mt ng G biu din theo tham s (s) nh hnh v:

t0z(G)xyOPiPfnbpHytngtngrngng(G)cmtctngangvunggcvi ng tm ca n ti p l mt mt phng, php tuyn ca mt phng tipltiptuynt,chiucatlchiutngcathamssit pinitial n pfinish, mt phng mt tip (O) l mt cha t vln cn ca (G) pha php tuyn t.Phngcavctphptuynchnhnlgiaotuynca mtphngnhntlphptuyn,vimtphngmttip, chiu ca n sao cho t, ln cn ca (G) pha sau t, v n cng pha. Vc t b, trc th ba ca h quy chiu xc nh theo quy tc bn tay phi. Theo nh ngha v ta s ca im p trn ng (G), ta c cc quan h sau: ===n t bdsp ddsp dndsdpt.12222Sau y l hai phn t hnh hc in hnh thng s dng trong xy dng qu o. on thng trong khng gian cng tc: Xt on thng ni hai im pi v pf. N c biu din di dng tham s bi phng trnh sau: (dng tng qut ca phng trnh tham s ng thng x = x0 + a.t y pi ng vai tr mt im u ca ng thng, s l tham s nh t, l cosin ch phng ca ng thng, hay quen gi tt l vc t ch phng). Ch rng: p(s = 0) = pi vp(s =) = pf.) ( ) (i fi fip pp psp s p + =i fi fp pp p on thng trong khng gian cng tc: Xt on thng ni hai im pi v pf. N c biu din di dng tham s bi phng trnh sau: (dng tng qut ca phng trnh tham s ng thng x = x0 + a.t y pi ng vai tr mt im u ca ng thng, s l tham s nh t, l cosin ch phng ca ng thng, hay quen gi tt l

vc t ch phng). Ch rng: p(s = 0) = pi vp(s =) = pf. V vy hng ca ng thng l i t pi n pf. H s gc ca ng thng xc nh bi: Bn knh cong ca ng thng xc nh bi: iu c ngha l tn ti v s mt phng mt tip, vy khng th xc nh h ta (t, n, b) mt cch duy nht. i fi fp pp pi fi fp pp pdsdp=022=dsp d ng trn trong khng gian cng tc: Gi s c ng trn trong khng gian nh hnh v: Trong vc t n v r nm theo trc ng trn; Vc t v tr d m t mt im nm trn trc ca ng trn; Vc t pi m t v tr ca mt im nm trn ng trn. Khiu,nupikhngnmtrntrc,nghalngtrn khng suy bin thnh mt im th iu kin sau y phi c tha mn: Khi c th xc nh tm ca ng trn thng qua vc t sau: Cnbiudinngtrndidngtacas.chohmny ngin,cnchnmthtathchhpOxyz.TrongO trng vi tm ng trn; trc x hng theo chiu vc t (pi c), trc zhngtheor, cnycxcnh theoquytcbntayphi.ta captronghnytngtnhxcnhphngtrnhthams ng trn trong ta cc: d pi = oo o o o s = ) ; cos( r r rT Tr r d cT) (o + =((((((((

=0) sin() cos() ( 'sss p Trong l bn knh ng trn v im pi l gc ta .Khi thay ih quy chiu phng trnh biu din ng trn tr thnh: Trong R l ma trn quay ca h ta O so vi h ta O. Biu thc ca vn tc v gia tc di dng hm s ca ta s nh sau: c pi = ) ( ' ) ( s Rp c s p + =((((((((

=((((((((

=0)ssin(1)scos(1Rdsp d0)pscos()pssin(Rdsdp224.1.2.2. V tr v hng trn qu o: Qu o trong khng gian cng tc m t bng hai yu t l nh v v nh hng,c th m t c hai yu t ti mi mt v tr thng qua vc t: V tr ca phn cng tc: Gip=f(s)(3.1)lvctbiudinngdchchuyn(G)di dng hm cata(s). Gc ta ca phn cng tcdi chuyn t impinimpftrongkhongthigiantf,.ngintgc ta ti im pi hng ca (G) i t pi n pf. Ta ca im p bt k trn (G) chnh l di cung (s) tnh t pinitial n p. Ta ny l mt hm biu din theo thi gian t, hay cn c th vit c s = s(t). V p = f(s) nn tnh c vn tc di chuyn trn ng (G) bng cch tnh o hm bc nht ca p theo (s): ((

=pxt sdsdps p ' ' ' = =Trong t l vc t tip tuyn ca ng cong ti p. Nh vy, s biu dinlncavctvntctip.Gitrcacapbinthint0 (thi im u t = 0) bin thin theo quy lut hnh thang, ty theo chng ta s dng php ni suy bc ba hay bc nht v tr li bng khng khi t = tf. iviccquothngsdnglngthngv ng trn th cch tnh vn tc v gia tc c th nh sau: Nu qu o c dng ng thng: Ln lt ly o hm bc nht v bc hai: ) ( ) (i fi fip pp psp s p + =t s p pp pspt s p pp pspi fi fi fi f" ) (""' ) (''= == = Nungdch chuyn l ng trn biu din biphng trnh ni mc trc,ln lt ly o hm theo thi gian, ch rng s = s(t) ta c: Ch rng vn tc c hng tip tuyn vi qu o ti im ang xt. Cn gia tc c hai thnh phn l tip tuyn v hng tm.(((((

+ =((((((((

=) cos( "1)) sin( ' () sin( "1)) cos( ' ("0) cos( ') sin( ''22 ssssssssR ppssssR pHng ca phn cng tc: Hng ca phn cng tc nh nghin cu trong chng 2, c m t thng qua nh v v nh hng ma trn quay ca h quy chiu a phng gn vi khu chp hnh so vi h quy chiu c s gn vi gi. Hng ca phn cng tc c th m t thng qua cc ma trn quay, trong ch rng ba ct ca ma trn quay c 3.3 = 9 thnh phn ca cosin ch phng, chng khng c lp tuyn tnh nn xc nh 9 thnh phn ny l khng cn thit. Vic m t nh hng y da trn cc php m t hng ti thiu (MRO) nh php quay RPY hoc EULER. nhhngcaphncngtccmttivtruvvtr cui ca qu o, ti cc im trung gian c tin hnh ni suy bnh thngnhnisuyccthngsnhv.Hmnisuycnglcc hm bc ba hoc hm bc nht nh thc hin i vi v tr. Nh chraccphntrcvntcgccquanhtuyntnhvio hm bc nht thng s m t gc quay , l mt hm lin tc theo thi gian. C ngha l nu gil gc m t hng ti thiu ti im u v im cui ca qu o theo th t , cng thc ni suysthayinhhngcakhu,vntcthayi,giatcthay itimuchotrc,nimcuichotrcnhhngnh sau: finish initial ; Mtphngphpnamtsthayilintccaccthngs trong b thng s nh hng ti thiu, l vn dng ma trn bin i quayquanhmttrcbtk.tngcaphngphplnucho trc nh hng ban u trong ma trn Ri, v cho trc nh hng khi kt thc lm vic l Rf, ta tng tng khu chp hnh bin i v tr lin tc t Ri n Rf th tn ti mt ma trn chuyn tng qut RT c gitrthayititngimtrnquo,saochohthcsaulun c tha mn: ) ("") ('') (i fi fi fi fi fi fisss ==+ =iTfR R R =Vic xc nh ma trn RT thc hin bng cc thut ton ngc ng hc. 4.2. iu khin chuyn ng: 4.2.1. iu khin qu o trong gian khp: ybitonnghcngccgiitrcchun cc thng s t khng gian cng tc sang khng gian khp. Xem lc sau: Mchiukhinnhngitrtcaccbinkhp(c thquahschuynino)viukhinkhptheo stdintinthigiancabinkhp.Mchiukhinny n gin song chnh xc b hn ch do i tng b gim sttrctiplphncngtclinmngoimchiu khin. 4.2.2. iu khin trong khng gian cng tc: Nhntrctipthngscakhnggiankhplmsliu u vo, bi ton ngc c gii trong mch phn hi. S ny c hai nhc im c bn l h iu khin phc tp hn.Thhaihthngothnggnlncccckhp, gimsttrctipccthngscakhp.Munchuyn chng sang khng gian cng tc th phi thc hin cc php tnhnghcthun,cnglnguynnhnphtsinhsai s. Chng 5: Thit k v la chn robot(7 tit) 5.1. Cc thng s k thut ca robot cng nghip: 5.1.1. Sc nng ca tay my: l khi lng (kg) m robot c th nng c (khng kttrngbnthncacckhuthuccnhtay)trong nhng iu kin nht nh, v d khi tc dch chuyn cao nhthockhitmvilnnht.Nurobotcnhiutayth l tng sc nng ca cc tay phi hp vi nhau, thng s nyquantrngviccthngsvnchuynlprpCc robotcscnnglnthngdnghtruynngin hocthylc,khuynhhngsdngngcinngy cng tng, truyn ng kh nn thng ch p dng vi cc tay my i hi sc nng di 40(kg). i vi mt s kiu robot ngi ta cn quan tm n lc hoc m men ln nht m cnh tay hoc bn tay c th to ra. 5.1.2. S bc t do ca phn cng tc: l tng s cc ta m phn cng tc c th dch chuyn so vi thn robot. S bc t do cng ln th hot ng ca robot cng linh hot nhng iu khin n cng phc tp, thng k thc t cho thy phn ln robot c 4 5 bc t do. Vphnkpkhngctnhvobctdo,trnthctbc t do c to ra bi hai phn chnh l cnh tay v c tay. Cng thc tng qut tnh s bc t do ca mt cu trc l: DOF = 6n i.ki Trong n l s khu chuyn ng c ca cu trc, i l s khp loi i. phhpvdnngcckhpkhnggian(khpcu, khptr..)ctothnhbngcchphihpcckhploi5, nh vy vi chui ng h s khu bng s khp v bng bc t do. Nhn nh ny ch ng khi cc iu kin nu trn tha mn, ch khi vn dng. 5.1.3. Vng cng tc: Vngcngtchayvnglmvicdintkhnggian quanhrobot,ltphpnhngimmbnkphay dng c trong bn kp c th tha mn ng thi c nh v v nh hng ti im bt k thuc vng . i khi ngi tacnghiulchcntcnhv.Khininvng lm vic ngi ta ni n hai yu t, l hnh dng ca n v cc kch thc c trng m t vng . Kch thc ca vng lm vic khng ch ph thuc vo kch thc cc khu m c th t chuyn ng ca cc khu. Mtthngskhclinquannvnglmvicltm vi ca cnh tay, tm vi tng mc mt n nh cng gia tng, ng thi chnh xc gim. Vnglmviclmtminlintcsongtrongli chanhngimmkhutcngsaucngkhngth vn ti do cc gii hn v kt cu, thut ng chuyn mn gi cc im ny l l trng. 5.1.4. chnh xc nh v: chnhxcnhvthhinkhnngitngt cchnhxctiimch.lmtthngsquan trng,nhhngnsthaotcchnhxccaphncng tcvkhnngbmquocan.ivithitbiu khin s, chnh xc nh v lin quan n hai vn , phn gii iu khin v chnh xc lp li. 5.1.5. Tc dch chuyn: Xt v yu t nng sut ngi ta mong mun tc dch chuynnichungcngcaocngtt.Tuynhinvmtc hc, tc cao s dn n nhng vn nh gim tnh n nh, lc qun tnh ln, cc c cu ma st mn nhanh hn.Xtvmtiukhinviphngiisnccab iu khin, khi tng tc dch chuyn c th lm gim chnhxcnhv.Vvyvnchntcdchchuyn hp l cng t ra khi thit k v la chn robot. 5.1.6. c tnh ca b iu khin: Robot l sn phm c in t nn ngoi khu khp cn c b no ca robot l cc thit b iu khin. Kiu iu khin: c hai kiu iu khin hay dng nht cho RBCN l iu khin im -imviukhincontuor.iukhinim-imthngdngchoccrobot hn im, tn inh, vn chuyn. iu khin contuor dng cho cc robot hn ng, phun sn, to mu Dung lng b nh: B nh trn robot hin i chia lm hai phn: Bnhhthnglutrccphnmmhthng,phnmmcngdngchung nh h iu hnh, d liu my, cc m un chng trnh tnh ton ng hc, ng lc hc. B nh chng trnh dng l tr cc chng trnh ng dng do ngi dng to ra. Thng b nh chng trnh l RAM, dung lng ca n l mt thng s ng quan tm. Giao din vi cc thit b ngoi vi: Cc thit b ngoi vi l cc thit b m robot phi phcvhayphihplmvic.Chnghnmycngc,phngtinvnchuyn nhbngti,mngti,thitbolng,hocccthitbhinth,innnhpd liuHuhtccrobotphcvtrongdychuynckhnngghpnitrongh CIMthngquagiaodintruynthngchun.iunycthgipmrngkh nng cng ngh vn c ca robot ra ngoi c tnh chun ca n, thng qua vic xy dng d liu bng ngn ng chun ca nh sn xut sau kt ni vo t bn ngoi. Cc tin ch: Tin ch ca robot bao gm lp trnh c tr gip ha, h thng dy - hc, m phng gia cng. Nhng tin ch ny lm cho robot thn thin hn vi ngi s dng. 5.2. Thit k v t hp robot: Thit k robotgm hai mng cng vic chnh,thit k cu trc c kh v thit k phn iu khin. Thit k cu trc c kh cng tun th cc nguyn tc chung ca thit k my. Nhn chung cc bc t do dn ngclp,sdngccngundnngtiuchun.Nhngiu ny l iu kin thun li xy dng cc mun c kh chun. Cc m un quay thn, m un c tay, m un nng h cnh taytrn c s cc robot c chc nng v hnh dng vng lm vic c to ra bng cch ghp cc m un c chc nng v cng sut tng ng vi nhau. Xutphttyucucngngh:Robotctnhvnnngsongmi robot c thit k v ch to trc tip thc hin, hoc phc v cho mt qu trnh sn xut c th. V vy cc thng s k thut ca robot phipngcccyucucngnghcaqutrnhsnxutc th.Mimtqutrnhcngnghccimring,cnnghin cu k trc khi bt tay vo thit k. mbosngbvihthng:Robotphilmvictrongh thngcngnghcngviccitngkhc,nnchngphilm victheongnhpcthphihptheong.Vvy trng thi ca robot cng nh cc i tng khc phi c gim st thng xuyn, thc cht y l ni dung nm trong thit k phn iu khin. Chn kt cu in hnh: Tng t nh thit k my, qu trnh thit k robot cng c tnh k tha, cn c trn mu cc thit k c, cc kt cuinhnh,lmvicnnhmkhngcncitinsaig hnnascgili.Sphttrincao cakthutnyl tora ccmuntiuchun.Khicnc mtrobotmi,sthpccm uncchcnngvcngsutphhpvinhaupngtc xy dng thit b. mboshahpgiarobotvmitrng:robotbnlu, hiuquantonvtincythcnphilmchogiaccitng nycshiha.Hoccitomitrngnhlcbi,iuha khng kh v m, thng gi, hoc bo v robot lm kn, cch li, lm mtccbchorobotkhicctcngbtlicamitrng.Cc thit b in t cng nghip ngy nay c thit k chuyn dng nn c thch nghi rt cao vi mi trng. S ha hp gia robot vi ngi dng: p ng tiu ch d s dng, thm m cng nghip. Thit k c nh hng sn xut: Ni v tnh cng ngh trong ch to, hay c th l tnh cng ngh trong kt cu. 5.2.2. Cc bc cn thc hin khi thit k: Robot l mt my t ng kh trnh, l sn phm in hnh ca c in t. V nguyn tc thit k ging nh thit k my v c bn. 1.Phntchqutrnhcngnghxcnhkhunocnphisdngrobot, ch cc cng on c iu kin lao ng khc nghit, cc cng on lp i lp li n iu. S b nh gi hiu qu s dng robot vo khu . 2.Nghincuccthngsktcucaitngdnhsxlbngrobot, nh hnh dng, khi lng, trng thi vt l, s phn b khi lng ca vt th. 3. Nghin cu iu kin mi trng s dng robot nh nhit , bu, rung ng, kh nng gy chy n. 4. Xc nh cc thng s k thut chnh ca robot theo yu cu cng ngh, t tnh ton cc ch tiu kinh t k thut, la chn cc ch tiu kinh t, k thut ph hp. 5. Phn chia kt cu thnh cc cm c cu chnh. Xc nh cm no c kh nng trng vi cc m un c sn, cm no c th s dng cc thit k tng t, cm no phi thit k ch to mi hon ton. Phn chia nhim v cho cc cm chuyn nghnh ph hp. 6. T hp h thng, th nghim trn m hnh. Trong giai on ny nn s dng cckthutmphng,mhnhhatrnmytnhgimchiphvthigian th nghim. 7. Ch th, th nghim robot trong phng thit k v trong sn xut. 8. nh gi kt cu v tnh nng k thut, cng ngh ch to v tnh kinh t. T xut cc bin php hon thin kt cu v cng ngh ch to. 5.2.3. Thit k theo phng php t hp mun: Mcchcaphngphpthpmun,llmgimthigianchunb snxutkhicyucuthayithitbcngngh.Datrnnguyntctiu chun ha kt cu cc cm c cng dng chung, c ngun dn ng c lp, c mt lp ghp tiu chun. Trong tng kiu mun li c nhiu gam ng vi cng sut khc nhau ng dng cho cc mc tiu khc nhau. V c bn c th ch to thm cc chi tit ph khc nn c th hon thin thit b vi tnh nng nng mi trong thi gian ngn nht. Thit k theo phng php t hp m un c cc u im chnh nh sau: Gim thi gian thit k v ch to, v s dng cc bn thit k c sn hoc cc cm ch to c sn trn th trng. Nhim v ca ngi thit k mi ch l t hp cc cm c chn theo yu cu thc t v ch to b xung cc chi tit ph. Thamn cc iu kin lm vic tiu chun vi kt cu n gin, s dng cccgiiphpktcutiu,tphmphiccktcuvchcnng tha. Khi thay i yu cu cng ngh. Nng cao cht lng v tin cy ca thit b, v cc cm tiu chun c ch to vi cht lng cao, c th nghim ti cc c s chuyn mn ha ckinhnghim,cutyccthitbgiacngvthnghim chuyn dng. Gimgi thnh thit b v cc cm c sn xut vi tnh lot cao. Vccmunctiuchunhacaonnnhiurobotscngsdng chungmtsmunnoy,iunytosthunlikhibotrbo dng, sa cha, thay th v sau. Nhc im c bn ca phng php t hp m un l kh tha mn cc yu cu c bit. C mt s trng hp lm cho thit b cng knh, nngn,tnhnngkthutkhnghpl.mtkhcphitnkmrt nhiu cho s thng nht ha tiu chun ha kt cu. S tiu chun ha kt cu nhm gim s lng chng loi sn phm nnlunlunmuthunviyucuadngvyucusdng chng.Mtkhcsphttrinkhngngngtrongkthutvtliu, trnh thit k, cng ngh ch to lun lun c xu hng ph v tiu chun xy dng. La chn ch tiu tiu chun ha v thng nht ha l iu kh kh khn, i vi robot ngi ta da trn cc ch tiu sau: - Theo tnh nng: Robot trong cc gam khc nhau c th khc nhau v sc nng khi cng kt cu, c th khc nhau v tc dch chuyn, cthkhcnhauvchnhxcnhvtngtngitacng phnchiarobottheokiuiukhin,vdiukhinim-im, iu khin contuor. -Theochcnng:Thngnhthavtiuchunhacccmc chcnngcbnnhcmtorachuynngthng,torachuyn ng quay, cm bn kp, cm c chc nng o lng - Theo cng ngh: Thng nht ha v tiu chun ha theo iu kin s dng, v d robot phun sn, robot hn, robot lp rp 5.3. Mt s kt cu in hnh ca robot: minh ha cc quan im trn trong mc ny s gii thiu mt s kt cu in hnh ca cc tay my cng nghip, do cc nc tin tin trn th gii thit k v ch to. Cc kt cu ny c th k tha trong cc thit k v sau nu thy khng c vn g cn ci tin sa i. 5.3.1. Robot c nh trn nn dng h ta cc v ta tr: c trng ca phn to ra ta tr l kt cu dnhngtheophngthngng,phncnh tayctmvithayitrongmtphmvihpva ckhnngthayicaocamtphnglm vic, nu khng k cc bc t do khc vng lm vic torabiktcunychlmthnhchnht hngtmtrongmtphngthngng.Mttr c to ra ton b hoc mt phn ty theo kt cu ckhcthnhchuynngquaytonbphn dn hng thng ng. 5.3.2. Rbot c nh trn nn dng h ta cu: Khp cu c to thnh t ba khp quay c ng tm giao nhau, in hnh cho kt cu ny l c tay robot kiu cu: C cu c ba bc t do vi truyn ng vi sai kh khe h b truyn, mi mt chuyn ng chp hnh l h qu ca vic tng hp chuyn ng t hai ngun cng quy lut truyn ti c tc dng to ra chuyn ngvnngcnhauhaikhungtrc.Bachuynngcbn khu nn (1, 2, 3, B). Tm ca khp cu l giao im ca 8 bnh rng cnnhlc.ktcunylmviccncphnngmch mang cc c cu vi sai na. Phngphptoratacuthhai,lkthphaichuynng quay trng tm vmt chuyn ng tnh tin hng knh qua tm quay . 5.3.3. Robot treo: Robot treo c lp v chuyn ng trn cc ng ray trn khng, u im ca chng l khng chim din tch sn xut, t cn tr hot ng ca cc thit b khc v c vng lm vic rng. Cc robot treo c thvnchuynnguyn vtliu, thitbtrongtngphnxnghoc gia cc phn xng. Chng c th phc v nhiu thit b khc nhau trongdychuyn,cthsdngchngvoviclprp,phunsn hochnCcrobottreocthphnrahailoi,chuynngtheo mtphng(kiupalng),hocchuynngtheohaiphng(kiu cu trc). 5.3.4. Robot c iu khin thch nghi: Robot thch nghi l robot c kh nng t phn ng c li trc nhng din bin bt li ca mi trng m ngi lp trnh khng lng trc c, h iu khin ca robot treo thngcxydngtrncsiukhinm.Sphn ngcarobotdavoccthngsoccami trng, v d v tr, tnh cht vt l ca i tng, hoc da vo trng thi cc c cu trong robot. Trong trng hp ny chng trnh iu khin ch nh hng s b cc hot ng carobot,chnhnsphitmhiuvchnhxchacc hotngcamnhtrncsphntchccthngtinthu nhnctmitrng.Nhkhnngthchnghim robot kiu ny c th lm c nhng vic m robot thng thng khnglmc,chnghntmkim,lprp,thay i lc kp ph hp Phn ln cc robot thng thng u c th tr thnh robot thch nghi nu trang b cc sensor thunhnccthngtinvmitrng,chngtrnhphn tchthngtinthucvraquytnhvithngtinthu c. Ccrobotsauycthcmnmcnhngvtkhc nhau v hnh dng v kch thc l do cm bin lc gn vi ngn tay iu khin. 5.4. C cu tay kp: Phn cng tc ca robot rt a dng, trn cc robot chuyn dng th phncngtccnglthitbchuyndng.Vdmhn,mct, sng phun sn, cha vn vt, bn kp. Trn cc loi robot vn nng thng l robot lp rp, vn chuyn, xp d th phn cng tc c chc nng nm gi v thc hin cc thao tc khc nhau vi i tng (xoay, nhc, lt, th..), nu khng cp n s khc bit v kt cu m cn c vo chc nng chnh ca chng, ta gichungltaykp.Cchnhnhsauminhhaccktcutn gin n phc tp ca b phn ny. minh ha y v chi tit hn ton b kt cu v dn ng ca mt robot, xem bn lp tng th th hin di dng 3D mt robot 5 bc t do c bn kp truyn ng c kh nh sau:Di y l bn lp ca phn cnh tay v truyn ng ca n: Kt cu lp ng c vi phn quay thn robot: Kt cu lp ca cc ng c, cc b truyn v phn c s ca robot: 5.4.1. Khi nim v phn loi tay kp: Taykpcarobotlphntngngvibntaytrn cnhtayngi,cchcnngthaotctrctipvii tngcngngh,cthltcnglnitngthay i v tr, nh hng ca i tng t nhng mc ch cng ngh xc nh. Taykpcphnloitheonhiuctrngkhcnhau nhtheocngdng,theophngphpgivt,theotnh vnnng.Chngtaquantmnccctrnglinquan trc tip n kt cu nh sau: Theo nguyn l tc ng c tay kp c kh, chn khng, t trng, tnh in Theo kh nng iu khin, c tay kp khng iu khin, iu khin cng, iu khin thch nghi. Theo ngun nng lng c cc loi tay kp c dn ng v khng c dn ng. 5.4.2. Kt cu ca tay kp: 5.4.2.1. Tay kp c kh: lloitaykpgi,dichuynitngbngccmkp, mc, cng, tm (xem cc minh ha phn trn). Tay kp khng c iu khin dng cc loi m, nhp, chu kp vt nh tc dng ca l xo hoc nh lc n hi ca chnh cc chi tit tronghthng.Ktcucaccloikpnyrtngin,chng khngcngundnngring,khngcccuhmnnlckp dao ng theo kch thc ca i tng. V vy chng thuc loi tay kpchuyndng,cthitkchotngloiitngcth,vi phmvithayikchthchp.Docccimnutrn,chng cdngchyutrongsnxuthngkhi.Xemminhhaccu ny nh sau: m bo lm vic tin cy v n nh ngay c khi c bin ng kchthccaitng,taykpcbxungccuhm,vd nhccminhhadiy.Nhcccuhmmtaykplm vic vi hnh trnh kp v nh rnh mch hn d vn khng c ngun dnngring.Cctaykpdngvivttrnxoaynhhnhv(), lc kp c to ra di tc dng ca trng lc, tm nm 4 tc ng ln ui ca cc m kp 1. Khi t vt xung, nm 4 tin gn n vt, haimkpcgiiphng,vtcnhraditcdngcalc ko t l xo 13. Ch ti c cu hm, n gm thn 7 gn lin vi cn 5.Chthm10gntrncn12nhngcthquaytdotrn. Trong l ca thn 7 c lng 2 bc khng quay c 8 v 9. Bc 8 c ccvuphadi,bc9ccvu trnvdi.Ccvunykhin khp v trt tng i vi cc vu trn cht 10 s lm quay cht 450. Trong hnh trnh nh, thn 7 tin gn n u 3, cht 10 tip xc vi bc 8, quay 450, khi i xung tip xc vi mt trn ca bc 9 li quay tip 450 v b mc trong l. Hai m kp b gi trng thi nh. Trong hnh trnh kp, sau khi cht 2 tip xc vi vt, u 3 v thn 7 tingnnnhau.Cht10tipxcvibc8,bquay450.Khii xung cht 10 li tip xc vi bc 9, b quay tip 450 na. Kt qu l cht lt qua c rnh v lt ra khi l. Cc m 1 c kha trng thi kp. 12345678910111213 kp cc chi tit c dng bnh rng, bc, a t th thng ng thngsdngloitaykpcnguynlhotngtngtvikt cu nh sau: Hai loi tay kp trn c dng trong sn xut lot ln hng khi, nhcccvttrnxoaykhilngkhngqu30(kg),kchthc khngcdaongqu0,5(mm).Chngccoiltaykpc phm vi cng tc cng. Loitaykpcphmvicngtchpchophpsaiscamtc kpti1,52(mm),trongktcuminhhadiy,nkpvo mt tr trong ca l bnh rng nh vo dy bi 2, xp theo vng trn. Mt cn 1 c gc ma st nh hn gc ma st gia cc vin bi v vt liuchitit(thngt5060),torachuynngkhinhcvt (chuyn ng ln) v nh vt (chuyn ng xung). 321 tng tin cy khi kp v nh, c lc kp ln, phm vi cng tc ln, ngi ta dng tay kp c dn ng.Ngun ng lc l ng cthy lc hockhnn. Di y l hnh minh ha ccu tay kp c truyn ng thy lc, s dng hai cng kp. M kp c th thay th c v vy c th kp vo mt trong hoc mt ngoi ca i tng. iu chnh khong cch gia hai m kp trong phm vi khng ln lm, c th s dng kt cu cng kp quay quanh tm nh vt iu chnh nh s di y: Sau y l cc c cu tay kp vi truyn ng kh nn. Cc tay kp cmkpthayicdngviccbmtkhcnhauvhnh dng v kch thc. Ccuhnhbnhhnhcsdngduytrsongsonghai m kp, khi kch thc vt kp thay i trong mt phm vi ln. Thaychodngccutayn,cngkp,trnnhiutaykp ngitadngccuthanhrng,trongccuimkpcdng qut rng. u im ca c cu ny l gn, lm vic tin cy. Cc s trnhnhvcngbiudinccdngmkptnhtm.Chngc thlmvichaivtr,vdvtrkpphivvtraphivo mm cp my tin: 5.4.2.2. Tay kp chn khng v in t: Ktcucahaikiutaykpnycthhinnhhnhvdi y.Cckiutaykpnydnglchtchnkhng(hoclct) nhc v di chuyn i tng. Trong mt vi trng hp, ngi ta cn dngclchttnhin.uimchnhcalaitaykpnylc kt cu n gin, c th dng vi cc loi b mt hay cc loi vt liu m tay kp c kh kh p ng, v d chi tit phng, mng nhng rng nhtmtn,hocgiymng,hnhdngchititphctp,vtrca chititthayingunhin.Tuycnhiuimgingnhausongc cukpintvkpkhnncnhngcimkhcnhauvs dng thng k trong bng sau: 5.4.2.3. Tay kp dng bung n hi: Bungnhithngclmbngcaosu,chtdo.Lckp sinh ra do s bin dng ca bung n hi di tc dng ca kh nn hoc th lc. Hnh v di y minh ha cho kt cu v nguyn l lm vic ca tay kp kiu ny. Cc chi tit c th c nh v v kp cht mt tr trong hoc mt tr ngoi nh bung n hi hnh tr, cng c th nh v bng khi V v kp cht bng vng m n hi. 12345LDD1D2123456LDD1D212345LGB5.4.2.4. Tay kp thch nghi: Trncctaykpkiunyngitalptccsensorthunhn thng tin v s tn ti, v tr, hnh dng, kch thc khi lng, trng thi bmt,musccaitngrobottngtmcchxlthch hp. Chng hn nhn hay khng nhn, thay i ni chuyn n, thay i v tr v lc kp. Trn hnh v minh ha tay kp kiu Anthropomorphic (tayngi)c4ngnkp,cci nivibntaybng cht,ccngn c th co dui nh tay ngi. Trn cc ngn tay, lp mu ti l cm bin c gn vo ngn tay l im trc tip tip xc vi i tng thao tc ca robot. Cc cm bin c dytruyntnhiuvcmiukhintrung tmxl.Robottch c c bp, pht trin n ch c thn kinh nh con ngi gi l robot phng sinh. 5.4.3. Phng php tnh ton tay kp: 5.4.3.1. Tnh ton tay kp c kh: - Tnh lc tip xc: Lc tc dng ti im tip xc gia m kp v i tng cxcnhvihaimcch:lckpngthi khng lm hng b mt c kp. Trong phn ny s dng cc k hiu sau: Q - ti trng tnh tan; C-Khongcchtimtimttinmkpang xt; L Kch thc tay kp; Rn - Phn lc trn m kp th n; - Gc gia trc phi v lc Rn; Ni - Lc tip xc gia m kp v vt; -GcgiahnhchiucalcRnlnmtphngvlc Ni; - Gc ma st gia vt liu m kp v vt liu vt kp. uiCc tnh ton da trn cc nguyn tc nu trn, kt qu cho mt s dng tay kp in hnh th hin nh sau: Trng hp a, chu lc i xng:

Trng hp b, chu lc khng i xng:Hnh aLcR1 R2 QHnh bcLR1QR2QR1LcR2Qlc lR=1QlcR =2Qlc lR+=1QlcR =2 cim:itngcbiccukpnnlcmastnh hng rt t n lc kp. Vi khi V thng ng to lc p t hai bn, va nh tm, va kp cht nh hnh v: Lin h ton hc gia cc i lng c mt trong m hnh: Trong i, j, k = 1, 2, 3 Vi i, j, k khng trng nhau.N1N2N3Rn0123)] sin( ) sin( ) )[sin( 1 () sin( ) 1 (cos)) cos (cos sin (sin sin1 3 3 2 2 1221 u u + + = k jn k j k jR N cim:itngcbiccuhmnnlcmastnh hng nht nh n lc kp VikhiVnmngangvanhvvakpcht,trnglctheo phng thng ng: Trong trng hp ny Trong i, j, k = 1, 2, 3 Vi i, j, k khng trng nhau. N1N2RnN3213) sin( ) sin( ) sin() sin(RN ; 01 3 3 2 2 1k jni0 + + = = u c im: i tng c gi bi lc ma st, nh hng ca lc ma st n lc kp rt ln. Trong trng hp s dng c hai khi V nh hnh v: Cng thc xc nh cc phn lc: Vi i, j khng trng nhau. Trong i, j, k = 1, 2 N1 N2Rn1221N1 N2Rn) cos( 2 ) sin(cos sin2 1 2 1 + +=j jn iR N cim:itngcbiccukpnnlcmastnh hng rt t n lc kp. Khi vt kp c nh v bng khi V, gi bng c cu hm: Cng thc xc nh phn lc: N22RnN11;sin 2 cos1;sin 2 coscos sin;; 9021201 +=+===nnR NR N cim:itngcbiccuhmnnlcmastnh hng nht nh n lc kp Khi vt kp c gi bng hai tm phng da vo ma st: Cng thc xc nh lc kp: N1RnN2 2; 02 12 1nRN N = == = c im: i tng c gi bi lc ma st, nh hng ca lc ma st n lc kp rt ln. Tnh lc dn ng: Lc dn ng do c cu dn ng sinh ra, t ln u vo ca tay kp. Yu cu lc kp ln gi vt trong t th lm vic, thng qua cc quan h c bn ca c cu, cc c cu thng dng nh nm, n, thanh rng c tnh lc kp nh sau: Vi c cu nm: aib|pMjFi Ni Trng hp chung (dng nm mt bn) lc kp ti thiu tnh nh sau: Trng hp hai nm i xng,lc kp nhn i: Trong cc cng thc trn: m: S cng kp dn ng bng chm; l gc nm; khi dng trt,khi dng ln; pmjjbtg MPq |=+>1) (pjbtg MPq | ) ( 2 +>9 , 0 =pq08 4 = |' 10 10= Trng hp dng n kp: n kp c th c mt trong hai kt cu in hnh sau: Trng hp chung, c m n kp tc ng ln i tng ng thi: Trng hp c hai n kp, kt cu i xng: vi poMjNiFiaipNiFiaioMjpmjjbMPqo=>1cospjbMPqo cos 2>95 , 0 9 , 0 = qTrng hp dng c cu thanh rng: Trng hp c hai c cu ging nhau, b tr i xng: Trnghpchungcmnkpdnngbngqutrngthanh rng: pMjZc; mcNiFiZc; mcpMjFi Nia1p c cmjjz mMPq=>12p c cjz mMPq4>94 , 0 = q Cc k hiu dng trong mc ny: m:S lng m kp; Ni: Lc tip xc gia m kp v vt (N), tra bng k tip; Mj:Mmenkp(N.m)camkpthjtnhtheocng thc: k: S im tip xc; :Gcmastquyictnhnlccntrncc cht ca n; : Gc nm; : Hiu sut ca c cu; : Gc nghing ca n; mc ; zc : M un v s rng ca qut rng; = =kii i i i i i i i jtg c a c tg a N M1)] ( [ cos |pqo Tnh ng sut tip xc: Tnh ng sut tip xc l khng ch ng sut tip xc ln nht, nh hn gi tr ph hng chi tit ti im tip xc. Trong mt s trng hp, nht l khi kp nh lc ma st th ng sut tip xc kh ln. iu c th dn n ph hng chitithocmkp,nhtlccchititgiacngtinh. Cng thc tnh ng sut xy dng trn c s dng tip xc, din tch tip xc gia chi tit v m kp. rdLdLdLdrdrH-1H-2 H-3 H-4a H-4b hnh1,chititvmkptipxcng,ngsutphtsinhtnh theo cng thc: hnh2,chititvmkptipxc2ng,ngsutphtsinh tnh theo cng thc: hnhs4,tipxcimvtipxcngcong,ngsutphtsinh tnh chung nh sau: hnh3,chititvmkptipxcng,ngsutphtsinhtnh theo cng thc:)2( 418 . 0rld lNEq+ = o)2( 418 . 0rld lNEq = oldNEq2418 . 0 = o322rNEmq= ord Ra) s dn ti trng thi iu khin momen: 'cvvkK~ e)Kkv (kkCv'cilme ~ Mi quan h gia cc i lng vo (in p iu khin Vc, momenphnngCr)viccilngra,lvntcgc i vi iu khin vn tc: i vi iu khin momen: rl vm al va'cl vm avCk kI Rs 1k kRVk kI Rs 1kK++= ermmm'cmmm ilCFIs 1F1VFIs 1F kk++= e 6.2.2. iu khin ng c thu lc: Cc ng c thu lc u c iu khin bng cch thay i lu lng du qua bm. Bt k s khc nhau v cu trc vtl,ccmiquanhcbngialulngvpsut, chuyn ng ca cht lng v chuyn ng ca cc chi tit, s cn bng c hc ca cc chi tit u xut pht t o hm quan h vo/ra. GisQllulngcungcp,Qmllulngvo ng c, Ql l lu lng tn hao do lt du trn bm, Qc l lulngtnhaodotnhnnccadu,tanhnc phng trnh cn bng lu lng nh sau Q = Qm + Ql + Qc CcilngtnhaoQlvQcctnhnkhih thng lm vic di p sut cao, c hng trm atmosphe. GiPlchnhlchpsutgiauravuvoca bm do ti, ta c quan h Ql = klP Tnhaolulngdotnhnnccachtlngtlvithtch tc thi ca cht lng V vpsutP thngquahs nn v bin phc s: T tathy rng h st lkc = Vgiaohmtheo thigian ca p sut P v lu lng Qc ph thuc vo th tch V ca cht lng. Vvy,i vingcquaythkclhngs,cnivingc tnhtinthVthayinnphnngcahthngtuthucim cng tc. Lulngchtlngvongctlvilngbinthintrong mtnvthigiancathtchchtlngtrongbcha.Mtkhc lng bin thin ny li t l vi vn tc gc ca ng c. Cui cng nhn c: VsP Qc =e =q mk Q Cui cng th momen ca ng c t l vi chnh lch p sut ca bm: iu kin cn bng c hc ca cc chi tit chuyn ng c m t bng phng trnh : ivivaniukhin,hmtruyngiav trXcavanvin p iu khin Vc c xc nh nh sau: r m m mC ) F sI ( C + e + =P k Cl m =sscsT 1GVX+= 6.3. H thng cm bin 6.3.1. Khi nim v phn loi cm bin * Cc khi nim: Cmbinlthitbdngnhngitrcailng vtlcnovbininthnhtnhiumthitbo hay iu khin c th x l c. Nhvy,cmbinchaichcnng:cm,nghal nhn tn hiu cn o v bin, ngha l chuyn i dng v gi tr ca tn hiu sn sng cung cp cho thit b hin th hay x l tip theo. C nhiu i lng vt l, nh lc, rung ng,thnhphnhahc,rtkhotrctipmtmi cch chnh xc v r tin. Ngi ta phi chuyn chng sang i lng tng ng khc, thng l i lng in nh in p, dng in, in tr d s dng cc thit b hin th v x l chun, thng dng v r tin. Dng v gi tr tn hiu xut ra ca cc cm bin thng c chun ha d ghp ni vo cc mch x l tip theo. Cmbincnctnkhc,nhuo,sensor,...TcgcAnh sensor c ph cp rng ri trn th gii, k c trong cc ti liu xut bn Vit Nam. Sensor l tn gi chung ca Switch v Transducer. Switch l thit b ng m, thng gi l cng tc, ch c hai trng thi tn hiu ra l ngvm.Transducerlthitbbini.Tnhiuravtnhiu vo ca n c th khc nhau v gi tr bn cht vt l v gi tr, nhng khng khc nhau v quy lut bin thin theo thi gian. V d vi cng tnhiuvolpsutkhngkh,Switchctrngthingnup sut ppo, c trng thi m nu ppo cn Transducer th cho tn hiu ra l in p nhng khng thay i quy lut bin thin theo thi gian vn c ca tn hiu vo. * Phn loi sensor: Theo chc nng ngi ta phn bit 2 nhm sensor. Mt nhm dng gim st trng thi cng tc ca bn thn robot, c gi l sensor trong (proprioceptive sensor). Nhm th hai, c gi l sensor ngoi (heteroceptive sensor), dng o cc thng s ca mi trng v s tng tc ca robot vi mi trng. Ccloisensortrongchyul:sensorvtr,sensorvntcv sensor gia tc hay sensor lc. Sensorngoicrtnhiuloituthucthngsmitrngcn o, v d sensor nhit o nhit ca mi trng m robot hot ng,sensorlcolcnm(kp)catayhocnhvi tng (v d lng trc vo bc khi lp rp), thit b quan st (vision system) nhn dng i tng Ngoi cch phn loi sensor theo chc nng cn c nhiu cch phn loi khc nh: Theoilngcno,csensornhit,psut,vntc,giatc, lu lng Theoktcuvnguynllmvic,csensorintr,indung, in cm, p in, quang in, in ng Theophngthccmnhn,csensortipxc(tactilesensor), khng tip xc (proximity sensor). 6.3.2. Nguyn l lm vic ca mt s loi sensor * Cm bin v tr Cc cm bin v tr c dng gim st v tr tc thi caccccu.Tutheodngchuynngcnquantm mvtrcthctnhbngnvdihaynvgc. nh cc chuyn i c kh cn thit mc th dng sensor o gc o chiu di v ngc li. Cc sensor o chiu di c th l bin tr, bin th vi sai, encoder thng. o gc quay c cc loi sensor o gc, nh bin tr quay, encoder gc,resolver,Sauaynivhailoisensorthnggp nht l encoder v resolver. Encoderlthcovtrtheonguyntcs,trong tocmhotheohnhphn.Tutheonvo, chngtadngencoderthng(linearencoder)hayencoder gc (rotary encoder). Hai loi ny ging nhau v nguyn l lmvic,chkhcnhauchccvchckhctheo ngthnghaytheovngtrn.Theophngphpm ha,chailoiencoderltuyti(absolute)vgias (incremental). 6.3.2. Nguyn l lm vic ca mt s loi sensor * Cm bin v tr Cc cm bin v tr c dng gim st v tr tc thi ca cc c cu. Tu theo dng chuyn ng cn quan tm m v tr c th c tnh bng n v di hay n v gc. nh cc chuyn i c kh cn thit m c th dng sensor o gc o chiu di v ngc li. Cc sensor o chiu di c th l bin tr, bin th vi sai, encoder thng. o gc quay c cc loi sensor o gc, nh bin tr quay, encoder gc, resolver, Sau ay ni v hai loi sensor thng gp nht l encoder v resolver. Encoder l thc o v tr theo nguyn tc s, trong to c m ho theo h nh phn. Tu theo n v o, chng ta dng encoder thng (linear encoder) hay encoder gc (rotary encoder). Hai loi ny ging nhau v nguyn l lm vic, ch khc nhau ch cc vch c khc theo ng thng hay theo vng trn. Theo phng php m ha, c hai loi encoder l tuyt i (absolute) v gia s (incremental). Thcovtrtheogiasc1hoc2aquang,c khc cc vng trong v c xen k nhau. Nu dng mt a thncgnvitrcquay.Nudng2athmta gn vi trc quay, cn a kia c nh. Mt pha ca a t ngunsng,phaidint3conmtinthutn hiucatngvngtrn.Timtvtrnhtnhcaa, vng no cho tia sng i qua s c m ha l l, vng no ngn tia sng s c m ha l 0. S vng sng, ti trn a quyt nh phn gii ca encoder. Tithiimbtulmvic,hthngphicquy khng bng cch quay l st vng trn th hai ti v tr i dinngunsngconmtthbanhnthytiasng.Khi h thng bt u lm vic, mt b x l s m s ln con mt ngoi cng nhn thy tia sng, t tnh ra gc m a quay.Chiuquaycaacnhnbitnhsphi hp tn hiu ca hai vng: nu a quay theo chiu kim ng hthmtngoicngnhnthytiasngtrcmtthhai v ngc li. Cn c vo chiu quay m gia s s c cng hoc tr vo tng s. Thcovtrtuyti(AbsoluteEncoder)cmta quang, trn c nhiu vng trn ng tm. Mi vng cha cc vng trong v c xen k nhau. S vng trn quyt nh phn gii ca encoder. Nu s vng trn l n th s phn m mt vng trn c th c chia ra bng 2n, gc nh nht m encoder phn bit c l 360o/2n. V d nu s vng l n = 4 th s phn chia ca vng trn l 24 = 16, encoder s phn bit c gc quay 360o/16 = 22,5o. Nu n = 8 th gc l 360o/4096 = 0,088o. Resolverkhngphtratnhiusnhencodermphtra tn hiu tng t i din cho v tr ca i tng o. Nhn vbngoingingngcinnhngnguynllm vic ca n ging bin th nhiu hn. Cun dy rotor c cp in p xoay chiu thng qua cc vnh dn in. inpcungcpchorotorcdnghnhsin,dng , cn trn cun kia c in p . R rng gi tr in p ra ph thuc gc gia rotor v stator. Tn hiu phn hica gc quay c cung cp cho 2 cun dy qua hmv ,saukhinhnvitnhiuuvov cng i s c tn hiu ra l. Tn hiu nyckhuchivgitikhingb,mbogi tr ca n phi t l vi nu c sai lch, tn hiu cbbithitbb.Sau,tnhiuctchphn. Mchphnhicbtodaong,chuyniinp thnhtns(voltage-to-frequencyconverter-VCO),v khi m xung. Gi tr s i din cho gc quay . 0 e cos . t sin V0o sino cos) sin( . sin o 0 et V) sin( o 0o0* Cm bin vn tc Mc d c th xc nh vn tc t kt qu o v tr, ngi tavnthngotrctipnbngcmbinclp.Cc cmbinvntcthngdngctnltachometer.C2 loi tachometer l DC tachometer v AC tachometer. DCtachometerlmtmyphtinmtchiu,dng nam chm vnh cu. Yu cu c bit i vi chng l quan h tuyn tnh gia tn hiu vo (tc quay) v tn hiu ra (inp); gimhiungttrvnhhngcanhit. NhcimcaDCtachometerldngcgpinv khng th loi tr c hin tng mch p bng phng phplc,vtnstnhiurathayithngxuyn. tuyn tnh ca DC tachometer c th t trongkhong 0,1 - 1%, h s p mch bng khong 2 5% gi tr danh nh ca tn hiu ra. AC tachometer khc phc c hin tng mch p. N gm stator, c2cundyvrotorkiucc.Cundythnht(cunkcht) c cp in p xoay chiu hnh sin vi tn s khong 400 Hz. Khi rotor quay, trn cun dy th hai s xut hin in p xoay chiu t l thun vi tc quay ca rotor . Hin tng mch p vn c nhng c th loi tr bng b lc thch hp, v tn s tn hiu ra khng i. Ngoi ra, AC tachometer cn c cc u im khc, nh khng gp cc phin phc do c gp, rotor khng c cun dy nn nh, momen qun tnh nh, d cn bng v chc chn. Nhc im ca n l c in p d u ra ngay c khi rotor khng quay do h cm k sinh gia cc cun dy. * Cm bin o lc Mt vt chu tc dng ca lc v momen bao gi cng b bin dng, ngha l c s chuyn v tng i gia cc phn ca n. V vy cc phpolcvmomenthngcquyvochuynv.Thngs ca cc linh kin in, nh in tr, in dung, in cm, thng thay i khi b bin dng. Da vo ngi ta ch to cc u o kiu in tr, in dung, in cm o lc. Trong mt s tinh th vt cht, nh thchanh,khibbindngscchnhlchinpgiaccvng. Davo,ngitachtoraccuolckiupin (piezoeletric). Trongsccloisensorlcktrn,ngitahaydng kiuintr,giltensiometer.lintrlmbng dydnmnh,cdnnnphntbindng.Nuphn tbkothtitdindybgim,dointrcan tng.Ngoiyucuvtuyntnh,intrsutcavt liu lm tensiometer phi t thay i theo nhit . tng vng lm vic tuyn tnh, ngi ta dng cu cn bng, trong tensiometerlmtnhnh(Rs).Khichatcdnglc, cu cn bng, ngha l Vo = 0. Khi c lc Rs thay i, lm cu mt cn bng. Tn hiu ra c tnh theo cng thc: bsnhhngcanhit,ngitadngR3nh intrb,gnlnvngkhngchulc.NugnR3ln phaidincaphntbindng,saochoRschuko cn R3 chu nn th s tng c nhy ca sensor. is 3s2 12oV )R RRR RR( V++= Quan h gia lc tc dng v tn hiu ra ph thuc rt nhiu vo cch gn sensor ln phn t bin dng. Sau y l vdminhhovngdngtensiometervoolctc dng ln c tay khi nng vt. Trong trng hp ny phn t bindngcdngchthp(kiuMaltese),ngvaitr truyn lc gia kp v c tay. Cc tensiometer c dn ln ccnhnhchthp,saochosensornhnctnhiulc tc dng theo bt c phng no. Mi nhnh ch thp c dn2tensiometer,nntngsgitrocl8,t n . Lc tng qut tc dng ln c tay c 6 thnh phn:3thnhphnlchngtheo3trcta(fx,fy,fz) v 3 thnh phn momen quanh 3 trc ( ). Quan hgiaccthnhphnlcvmomenviccgitro c biu din qua mt ma trn, gi l ma trn chun nh (calibration matrix): 1e8ez y x, , ((((((((((((

eeeeeeee(((((((((

=(((((((((

8765432167 65 63 6156 5248 4438 36 34 3225 2117 13zyxzyx0 c 0 c 0 c 0 c0 0 c 0 0 0 c 0c 0 0 0 c 0 0 0c 0 c 0 c 0 c 00 0 0 c 0 0 0 c0 c 0 0 0 c 0 0fffCc sensor thng dng kiu ny c ng knh khong 10 cm, cao khong 5 cm; c gii hn o lc (50 500) N v momen (5-70)Nm;phngiiolckhong0,1%vmomen 0,05% gi tr cc i; tc ly mu ca mch x l khong 1 Hz. * Thit b quan st (Visual System) Thit b quan st l mt sensor c bit, c kh nng nhn bit v x l hnh nh ca i tng. Thit b quan st c ngdngrngritrongcngnghipnichung,songng dngtrongrobotlngdngctrngnht.Mtkhcx lnhcnglmttrongnhnglnhvcphttrinmnh nht ca cng ngh thng tin hin i, nn thit b quan st trn robot gn lin vi my tnh. Trnhnh6.12lmththngquanstnginca robot,nhnbit2vt:mtvtcaovmtvtthp.H thng c mt ngun sng v 2 sensor thu nh sng. Nu c vt cao trc ngun sng th c 2 sensor u nhn c nh sngphnx.Nuchcvtthpthchringsensorthp nhn c. Nu khng c vt no th khng sensor no nhn c tn hiu. Hnh nh ca i tng ch gm c 2 im nh (trong k thut x l nh, im nh c gi l pixel). Tn hiu v i tng, tuy ch c 2 pixel nhng cng cn b phn tch, v d mt PLC. N c lp trnh : Bohiuchorobotnucvtcaotrcmt.Vvyrobot ch phi phn ng khi gp vt cao. Ni hiu lnh cho ngi nu ch c vt thp trc mt. Nh vy ngi ch phi phn ng nu gp vt thp. Gi h thng trn l thit b quan st c th l hi lm dngtnyvhthngnhvyclkhngtntitrn thct,nhngnchomthnhdungbanuvthitb quan st. Thit b quan st tht s cng c cc b phn c bn nh h thng v d trn. l h thng n gin nhn dng chi tit. N c kh nng phn bit cc chi tit trong trng quan st ca mnh. H thng nhn dng ni trn gm c: Ngun sng, tia sng do n pht ra s b phn x bi vt v c thu bi Camera,biniquangnngthnhinnng,cungcp cho Bthunh(Framegrabber),gmmchintvphn mmphntchtnhiuthnhccpixelvbiudin chng di dng m nh phn. S phn b cc im nh gi l bitmap. S ny s c chuyn ti My tnh lu tr v x l tip. my tnh s so snh s im nh ca vt vi s im nh chun (gi l template) trongthvinxemvtthucloino.Mytnhsch chorobotbitchititnangnhnthylchititno, thng qua Giao din u ra. N chuyn tn hiu t h thng nhn dng cho b iu khin robot. V d, mt m H (nu chi tit l hp), m C (nu chi tit l c l) s c truyn theo giao din chun RS 232. Thit b nhn dng cng chnh xc nu c s im nh trn mt n v din tch nh (ngha l phn gii) cng ln. n v chun ca phn giildpi(dotsperinch).Mnhnhmytnhcphngiic100 dpi,cnmyinlaserthnhcphngiicaohn(c300dpitr ln). phngii ca nh cng ln th tc x lv dung lng b nhcamytnhcngphicao.Khnngnhndngchnhxcca thit b quan st cn cho nhng trng hp sau: Phn bit cc chi tit kh ging nhau Phn bit cc sn phm tt v ph phm S dng mu sc nhn dng i tng o kch thc ca chi tit Nhn bit vt cn trnh va chm Nhn bit khong cch v hng ca chi tit Nhn bit tc v hng chuyn ng ca i tng Nhn bit i tng 3 chiu Cc thit b nhn dng mc tiu ca my nm bom, nhn dng ng cho cc t t li, l nhng v d v cc thit b quan st hin i. 6.4. H thng iu khin Cc phn trn trnh by v h thng c kh (xng ct) vhthnkinhngoivi.Muniukhincrobotcn mt h thng thn kinh trung ng, tc l no b. l h thng iu khin. 6.4.1. Kin trc chc nng H thng iu khin robot cn c cc kh nng sau: -iukhinchuynngcaccccuckh (manipulation ability); - Thu nhn thng tin v trng thi ca h thng v v mi trng cng tc (sensory ability); - Phn tch thng tin v phn ng trc iu kin thc t trong phm vi xc nh (intelligent behavior ability); -Lutr,xlvcungcpthngtinvhthng(data processing ability); Mun vy, b iu khin cn c cc khi (modul) c bn: -Modulcmbinthunhn,bini,hiuchnh,tnghp thng tin v trng thi ca h thng v v mi trng. -Modultnghp,thitlpmhnhtnghpvhthng v mi trng trn c s thng tin do modul cm bin cung cp. -Modulraquytnh,araphngthchnhng.T chinlchnhng,lpkhoch,iukhinhotng ca c cu thc hin nhim v theo tnh hung c th. Ccmodultrntng linktvi nhautheo nhimv cquynhtrongchngtrnh,ctnhnkhnng thchngcahthngtrongqutnhhungcth.Tuy vy,vncncgiaodinvingivnhnhkhicncon ngi c th kim tra, gim st, can thip vo h thng. Tnh n cng trao i thng tin gia cc modul vi nhau v gia hthngvingivnhnh,cncbnhchunglutrcc thng tin ban u v thng tin cp nht ca h thng v mi trng. Cu trc chc nng trn c phn cp theo th bc. Cu trc bc thplinquannccdchchuynvtl.Cutrcbccaognvi chcnngphntchlogic.Ccbclinhvinhauthngquadng dliu.Strnhnh6.14chophpnhnnhntngquanvcu trc chc nng v cu trc th bc ca h iu khin robot. Tu theo yu cu i vi hot ng ca robot, cc chc nng c phncpvimckhcnhau.Nichungcthphnthnh4cp chnh: - Cp nhim v (task level), gii quyt cc vn chung v nhim v. Sosnhyucutravikhnngchpnhncahthng,tnh trng hin ti ca h thng vi mi trng -Cpchinlc(actionlevel),giiquytphngthchnhng chung, v d h ta , v tr ca phn cng tc, cc im phi i qua, hm ni suy s s dng -Cp k hoch (primitive level