RM2007-08 October

N E W S P A P E R P O S T

Ma˙r

u© m

ill‐Ìi

Ωwiti

Malt

in • S

ena

58 •

OTT

ubRu

200

7 •

Num

ru 8

78

, Mar

quis

Scicl

una S

treet

, Nax

xar N

XR 2

607

Kif se jghix?

Il-ÌWIENAÓ-IDEJNIl-ÌWIENAÓ-IDEJNIl-ÌWIENAÓ-IDEJN

OTTUBRU 2007 • RM2000 LiL‐ÓBieBNa

Wara nirien kbar li ˙akmu parti minn park nazzjonali, il-gwardjani tal-park telg˙u fuq g˙olja biex jaraw ftit xi ˙sarat kienu ˙allew in-nirien. Wie˙ed mill-gwardjani sab g˙asfur kompletament ma˙ruq ta˙t xi ftit zkuk ta’ si©ra. L-g˙asfur kien sar kwaΩi rmied imma xorta kien Ωamm il-forma tieg˙u.

Il-gwardjan b˙al donnu stmerrha din id-dehra kerha u ta’ dieqa u xejjer daqqa bil-bastun li kellu biex itajjar l-irmied u l-fdalijiet. Hekk kif l-g˙asfur tfarrak, tlett iflieles zg˙ar ˙ar©u minn ta˙t il-©wiena˙ ma˙ruqa t’ommhom.

L-omm, meta nteb˙et bil-qerda imminenti tan-nirien, kienet ˙adet liΩ-Ωg˙ar tag˙ha ta˙t si©ra u hemm ©abrithom ta˙t ©win˙ajha. Meta n-nirien la˙qu l-post fejn kienu, l-omm mietet bid-du˙˙an li belg˙et u l-©isem Ωg˙ir tag˙ha ixxawwat bis-s˙anat. Imma xorta Ωammet ©win˙ajha miftu˙in biex iΩ-Ωg˙ar setg˙u jg˙ixu minkejja li mietet hi…

U jekk daqsxejn ta’ g˙asfur kapa©i jissagrifika ru˙u g˙aç-çkejknin tieg˙u kemm aktar Alla, l-aqwa Omm u l-aqwa Missier.

Meta tara g˙asfur jittajjar, sew çkejken, sew kbir, iqaf ftit u ˙ares lejn dawk il-©wiena˙ mifruxa, ta˙t sema bla qies. Lil Alla ˙add u xejn ma jΩommu milli jittajjar ˙ieles ‘il fuq mill-miΩerji, in-nirien tat-tbatija u l-˙ruq tan-niket tal-˙ajja tal-bniedem. In˙arsu lejn

is-sema u qalbna tixxennaq g˙al dak il-˙elsien. Forsi wkoll ng˙iru g˙al Alla li jinsab daqshekk il-bog˙od, filwaqt li nammiraw il-maestà u s-sbu˙ija tieg˙u, a˙na li qisna kkundannati biex nitkaxkru fil-kruha ta’ dinja mda˙˙na minn elf kuntlarju u ˙aΩen.

Meta tara s-sbu˙ija ta’ g˙asfur jittajjar, bi ©wiena˙ miftu˙in, isaltan fuq l-irjie˙ u jiΩfen mal-kurrenti, ftakar ftit fl-istorja ta’ l-g˙asfur li uΩa l-©wiena˙ tieg˙u biex i˙ares liΩ-Ωg˙ar tieg˙u mill-mewt. Dawk l-istess ©wiena˙ li jg˙inu l-g˙asfur jitbieg˙ed mill-˙sara u min-niket ta’ l-art, sabu ru˙hom mi©bura u mkebbin madwar daqsxejn ta’ fellus çkejken. Jg˙attuh b’im˙abba liema b˙alha.

Dawk il-©wiena˙ huma id-dirg˙ajn fel˙ana ta’ Alla li jinfirxu biex jittajjar u jog˙la ‘l fuq miç-çokon ta’ qalb il-bniedem. Imma huma wkoll l-istess ©wiena˙ li g˙enuh jinΩel minn dak l-g˙oli u jersaq lejn dinja taqbad b’nirien kiefra. F’©enn ta’ m˙abba beda jfittex lil ˙utu, lil uliedu çkejknin, li kienu Ωg˙ar wisq biex itiru u jitbieg˙du minn periklu kbir b˙al dak. Ried isalvahom. G˙alhekk niΩel qalb in-nirien.

Sabhom hemm, kwaΩi midfuna fit-tajn u z-zkuk imxawta min-nirien. Ma jafux x’se jaqbdu jag˙mlu. Ja˙arbu ma jistg˙ux. Itiru ma jafux. Anqas tisfira ma ˙ar©et minn fommhom. Kienu mgeddsin f’ri©lejn si©ra taqbad b’nirien il-kefrija. Jistennew biss li d-d˙a˙en u l-©amar je˙dilhom il-˙ajja li kienu g˙adhom ma daqux.

U biex je˙les li©-©kejknin tieg˙u, Bin Alla u Bin il-Bniedem, ferfer ©wen˙ajh. Ried jg˙alaqhom biex bihom i˙ares lil ˙utu. Imma b’forza mxajtna xi ˙add feta˙omlu u sammarhomlu mas-si©ra. “Jekk noqtlu lill-Kbir… noqtlu lill-©kejknin…” qalu l-imxajtna.

Kemm xtaq jg˙atti liç-çkejknin imwerwrin b’dawk il-©wiena˙-dirg˙ajn. Imma hemm kienu, mwa˙˙lin mas-si©ra b’imsiemer imdemmija. Tniehed tnehida u qalbu nfniet, sa ma ntebah li dawk il-©wiena˙ setg˙u i˙arsu ferm a˙jar lil-˙utu çkejknin issa li sefg˙u imsammrin. G˙ax hekk in-nirien tal-mibg˙eda u l-qilla tal-˙aΩen issa kienu daru kollha kontrih u nsew liç-çkejknin. Huwa miet… imma huma baqg˙u ˙ajjin.

Imberkin dawk il-©wiena˙-idejn. L-g˙asafar ©kejknin issa setg˙u jikbru, ˙ielsa mill-©did. Huma wkoll rabbew ©wiena˙-idejn sbie˙ u fel˙ana. In-nirien intfew. Il-©amar kesa˙. Il-˙aΩen intreba˙. L-g˙asafar çkejknin bdew huma wkoll jittajru fl-g˙oli tas-sema ka˙lani.

X’im˙abba kellu l-Óallieq Omm u Missier, meta miet bil-©wiena˙-idejn miftu˙in. Hekk jibqg˙u darba g˙al dejjem!

‘Huwa jg˙attik bir-rix ta’ ©wen˙ajh. Ta˙t ©wen˙ajh issib il-kenn tieg˙ek”

(Salm 91:4)

Il-ÌWIENAÓ-IDEJNIl-ÌWIENAÓ-IDEJN

RM2000 LiL‐ÓBieBNa • OTTUBRU 2007

RACHELRACHELKienet tfajla fl-aqwa tag˙ha. Kellha tlieta u g˙oxrin sena. Kien jisimha Rachel Corrie u kienet studenta universitarja brillanti. Ma kinitx tifla˙ tara l-in©ustizzji li hawn fid-dinja. Riedet tag˙mel xi ˙a©a. Ing˙aqdet ma’ organiΩazzjoni internazzjonali li ta˙dem g˙all-pa©i. Kienet attiva u tie˙u sehem fi protesti u dimostrazzjonijiet kontra l-kefrijiet tal-gwerer.

Jum minnhom iddeçidiet li tag˙mel xi ˙a©a aktar. Marret IΩrael ting˙aqad mal-Moviment Solidarjetà Internazzjonali fuq il-fruntiera mal-Palestina. L-armata IΩraeljana kienet bdiet kampanja fejn min kien suspettat li g˙amel xi bomba sui©ida kienu jmorru bil-bulldozers biex iwaqqg˙u id-dar tal-familja u qraba tieg˙u.

Ma fel˙tix tara n©ustizzja b˙al din. Kitbet lil ˙biebha: “Is-suldati jmorru jwaqqg˙u id-djar bin-nies b’kollox li jkunu g˙adhom fihom. M’g˙andhom rispett g˙al ˙add u g˙al xejn!” Ftit wara marret flimkien ma’ grupp mill-Moviment kienet fih biex tipprotesta kontra din l-azzjoni kiefra tal-militar

4 OTTUBRU 2007 • RM2000 LiL‐ÓBieBNa

RACHELRACHEL fejn bosta nies inno©enti kienu jitilfu djarhom, jekk mhux ukoll ˙ajjithom.

Biex tipprova twaqqaf wie˙ed mill-bulldozers marret u qag˙det bilqieg˙da fl-art minn fejn ried jg˙addi dan il-bulldozer biex iwaqqa’ dar o˙ra. Emmnet li s-sewwieq kien se jieqaf quddiem persuna umana u hekk tag˙ti xhieda li din kienet azzjoni ina©©ettabbli.

Xi ˙bieb tag˙ha li kienu qed jaraw kollox jirrakkontaw dak li ©ara:

“Rachel kienet bilqieg˙da hemm… Is-sewwieq tal-bulldozer raha hemm quddiemu, imma baqa’ g˙addej g˙al fuqha… Il-bulldozer beda jwaddab il-˙amrija fuqha waqt li qorob lejha sa ma g˙adda minn fuqha!”

Óbiebha g˙amlu minn kollox biex iwaqqfu l-bulldozer, imma g˙alxejn. Ippruvaw jag˙tuha l-ewwel g˙ajnuna wara li kien g˙adda minn fuqha. Imma kienet di©a’ mietet. Rachel Corrie tat ˙ajjitha biex tiddefendi b’©isimha stess il-valuri tag˙ha u d-dritt tal-Palestinjani li jgawdu s-sliem fi djarhom stess.

L-awtoritajiet IΩraelin taw verΩjoni o˙ra tal-fatti. Imma r-ritratti u x-xhieda juru l-kontra. It-tfajla nqatlet b’mod barbaru

waqt li kienet tag˙mel protesta pa©ifika.

Mag˙ha, kuljum, jinqatlu eluf ta’ r©iel, nisa, tfal, xju˙, morda… Kull ma jixtiequ huwa li jgawdu ftit pa©i.

Imma l-bniedem ma ja˙milx li ˙utu jgawdu din il-pa©i. Il-mibeg˙da, il-pre©udizzju razzjali, il-firdiet bejn reli©jonijiet, il-kilba g˙all-poter u l-egoiΩmu fil-bniedem g˙adhom joqtlu u jeqirdu nies sempli©i u twajba, b˙al Rachel, fi gwerer bla sens u kiefra. Dan qed ise˙˙ mhux biss fil-Palestina u f’IΩrael, iΩda mad-dinja kollha.

Rachel imxiet fuq il-passi ta’ ra©el ie˙or li, eluf ta’ snin qabilha, g˙amel l-istess ˙a©a. Waqaf dritt quddiem bulldozer kiefer. Xtaq iwaqqfu biex ma jeqridx id-djar u l-˙ajja ta’ ˙utu l-bnedmin. F’idu ma kellux armi, anqas kanuni. Kellu biss g˙ajnejn miksura u mnikktin. Sab ru˙u wa˙du quddiem magna qerrieda u bla ˙niena. Il-bulldozer kien jismu ‘DNUB’, u r-ra©el kien jismu Ìesù.

“M’hemmx im˙abba akbar minn din: li wie˙ed jag˙ti ˙ajtu g˙al ˙biebu…”

Kif tista’ twaqqaf bulldozer qerriedi jekk mhux bil-qawwa ta’ m˙abba b˙al din!


1. Jiena hu l-im˙abba. T˙alli lil ˙add u lil xejn ˙liefi jikkmandak. 2. Sejja˙li biex ng˙inek u mhux biex tiΩfoga fija.3. Il-Óadd ˙allieh ©urnata ˙ielsa. A˙dem biex tg˙ix flok tg˙ix

biex ta˙dem. U bil˙aqq... nhar ta’ Hadd, nie˙u gost narak ftit… Ejj’ oqg˙od!

4. Il-©enituri, tistenniex li titlifhom biex tibda tapprezzahom. Tag˙mlilhomx ˙ajjithom infern. Óadd ma j˙obbok kif i˙obbuk huma!

5. Óobb il-˙ajja u ˙ares l-ambjent g˙ax minnu trid tg˙ix. Meta tifta˙ ˙alqek ftakar li lsienek jista’ jinfed aktar minn stallett! Mo˙˙ok hemm meta tiççajta!

6. Ming˙ajr rabta l-im˙abba hija ˙olma. Ming˙ajr im˙abba is-sess huwa gidba fa˙xija!

7. Dak li hu tieg˙ek gawdieh, dak li mhux tieg˙ek ˙allieh 8. Ne˙˙i l-bluff u l-faççoliΩmu. M’hawnx isba˙ mill-verità.9. Fedeltà fiΩ-Ωwie© tag˙mlek wie˙ed mill-ftit ‘strambi’ li

g˙adhom igawdu familja mag˙quda.10.Ifra˙ bil-©id ta’ ˙addie˙or. Tg˙irx u ti©©enninx b’dak li tara

fil-vetrini…L-aqwa mhux x’g˙andek, imma x’int.

U tinsiex… Dak li ˙alqek forsi jaf a˙jar minnek x’inhu tajjeb g˙alik!

Missierek tas-Sema

Alla ma fela˙x jara l-bnedmin li ˙alaq jitkissru u jibku g˙ax insew u kasbru l-Kmandamenti li kien tahom fl-antik. Sakemm xi ˙add qallu li l-bnedmin moderni

m’g˙adhomx jifhmuhom, ghax illum id-dinja nbidlet u l-lingwa©© antik m’g˙adux jiftiehem. G˙alhekk idde©ieda li jer©a’ jiktibhom bi kliem tal-lum. ‘Min jaf,’ ˙aseb,

‘forsi, ja˙asra, ma jibqg˙ux jag˙mlu ˙ajjithom miΩerja!’

(kellu bΩonn kul˙add jimxi fuqhom)KMANDAMENTI BIS-SENS


Kien hemm tifel ta’ tnax-il sena li gidmu serp. Il-velenu tas-serp wasslu g˙all-mewt. Qalbhom maqsuma l-

©enituri tieg˙u ˙aduh g˙and il-bniedem ta’ Alla u qieg˙du t-tfajjel mejjet quddiemu. G˙al Ωmien twil it-tlieta li kienu bkewh kemm fel˙u.

Fl-a˙˙ar il-missier qam minn postu, mar fuq il-kadavru ta’ ibnu u qieg˙ed idejh fuq ri©lejh u qal: “F’˙ajti kollha ma ˙dimtx g˙all-familja kif kelli nag˙mel.” F’dak il-waqt il-velenu ˙are© minn ri©lejn it-tifel.

Imbag˙ad qamet ommu minn postha, resqet lejn binha mejjet u po©©iet idejha fuq qalbu filwaqt li lissnet: “F’˙ajti kollha ma ˙abbejtx lil familja kif kelli nag˙mel.” F’dak il-waqt il-velenu ˙alla wkoll qalb it-tfajjel.

Hekk ukoll il-bniedem ta’ Alla po©©a jdejh fuq ras it-tifel mejjet u qal: “F’˙ajti kollha ma emmintx il-kliem li kont nippriedka.” Hekk il-velenu ˙are© minn ras it-tifel.

U t-tifel qam, u l-©enituri tieg˙u qamu u dak in-nhar kien hemm fer˙ kbir fil-villa©© kollu.

Liema hu l-ag˙ar velenu: dak li jid˙ol fil-bniedem jew dak li jo˙ro© minnu?

ÓRAFA INDJANA

LIEMA HU L-AGHAR VELENU?


Darba kien hemm sultan li kien ja˙kem fuq saltna Ωg˙ira. Din is-saltna ma kellha xejn speçjali g˙ax la kienet kbira b˙ala art u lanqas kellha riΩorsi. IΩda r-re kellu djamant mill-isba˙ li kien ilu jappartjeni g˙all-familja rjali g˙al ©enerazzjonijiet s˙a˙.

Dad-djamant kien tassew perfett. Is-sultan kien i˙allih fejn jistg˙u jarawh is-sudditi tieg˙u u dawn ma naqsux li ji©u mit-trufijiet kollha tas-saltna ˙alli jammirawh.

Il-fama ta’ dan id-djamant ©riet tant illi bdew ©ejjin jarawh nies minn pajjiΩi lil hinn mis-saltna wkoll. G˙alhekk is-sudditi bdew iqisu dan id-djamant b˙allikieku kien tag˙hom. Kien g˙amilhom kburin, tahom dinjità u valur li ma kellhomx. Ìara li jum minnhom ©ie suldat ji©ri g˙and ir-re bl-a˙bar ˙aΩina

li ming˙ajr ˙add ma missu, g˙ax kien mg˙asses sewwa, id-djamant kien ixxaqqaq.

Ir-re ©era lejn is-sala fejn kien id-djamant kien g˙all-wiri u ra b’g˙ajnejh stess il-˙sara li ©rat: xaqq kien jg˙addi minn nofs id-djamant g˙al isfel. Immedjatament sejja˙ lill-©ojjellieri kollha tas-saltna u ordnalhom jiflu d-djamant. Wie˙ed wara l-ie˙or ilkoll eΩaminawh u waslu g˙all-istess konkluΩjoni ta’ niket: id-djamant kien imxaqqaq u ma kien baqag˙lu l-ebda valur. Kien t˙assar darba g˙al dejjem. Is-sultan ˙assu mg˙attan b’din l-a˙bar filwaqt li s-sudditi tieg˙u ˙assew li kollox kien spi©©a g˙alihom.

Imbag˙ad f’daqqa wa˙da, ming˙ajr ma ˙add kien jaf minn fejn ©ie, jitfaçça xwejja˙ li beda jg˙id li kien ©ojjellier. Talab li

juruh id-djamant. Wara li eΩaminah bir-reqqa, resaq fuq ir-re u b’mod konfidenzjali qallu: “Nista’ nirran©ahulek. Anzi n©ibulek a˙jar milli kien qabel!” Is-sultan in˙asad u ˙ares lejn ix-xwejja˙ b’mod suspettuΩ. IΩda x-xwejja˙ insista: “Óallini nie˙u d-djamant u fi Ωmien ©img˙a n©ibulek irran©at.”

Issa r-re lanqas imkisser ma ried jinfired mid-djamant, u allura po©©a kamra g˙ad-dispoΩizzjoni tax-xwejja˙ fil-palazz tieg˙u stess, tah l-g˙odda u kull ma kellu bΩonn u beda jistenna l-©img˙a tg˙addi.

IΩ-Ωmien donnu ma seta’ jg˙addi b’xejn. IΩda fi tmiem il-©img˙a, ix-xwejja˙ deher bid-djamant f’idejh u raddu lis-sultan. Is-sultan ma setax jemmen lil g˙ajnejh. Id-

Id-Djamant Maqsum


Id-Djamant Maqsum

djamant kien tassew sabi˙. Ix-xwejja˙ kien irran©ah u veru li kien ©iebu wisq isba˙ milli kien qabel. Kien ˙a x-xaqq li kien hemm f’nofs id-djamant u uΩah b˙ala zokk u fuqu po©©a warda mill-isba˙ bil-weraq u x-xewk. Kien tassew sabi˙.

Is-sultan fera˙ tassew hekk li offra nofs is-saltna tieg˙u lix-xwejja˙ li minn ˙a©a sabi˙a, imma

U a˙na… Meta naraw xi ˙a©a mkissra jew im˙assra, l-ewwel ma na˙sbu hu biex narmuha u nibdluha. Qatt ˙sibt li ta˙t qalb miksura hemm sbu˙ija li qed tistenna lil xi ˙add jaraha u jo˙ro©ha fil-bera˙?

Mela, flok tmaqdar Ωball – tieg˙ek jew ta’ l-o˙rajn – mhux a˙jar tara xi sbu˙ija hemm mo˙bija ta˙tu?

li dehret im˙assra g˙al dejjem, kien irnexxilu jag˙mel xi ˙a©a wisq isba˙.

Min-na˙a tieg˙u x-xwejja˙ irrifjuta. “Mhux jien irran©ajtu dad-djamant. Dak li g˙amilt jien kien li dak li kien im˙assar ©ag˙ltu jwelled sbu˙ija ©dida. Is-sbu˙ija kienet qeg˙da hemm fit-ta˙sir stess. Kull ma riedet xi ˙add li kapaçi jaraha!”

RM2000 LiL‐ÓBieBNa • OTTUBRU 2007 9

Kienu xi t-tlieta u nofs ta’ filg˙odu. Konna qed nippruvaw nitfu nirien kbar li kienu qabdu ©od-dar. Konna ilna nissaraw man-nar, imma issa li konna wasalna fil-kçina, l-ilma ma riedx jo˙ro© iktar mill-pajpijiet ˙oxnin li kellna. Kien iffriΩa! Ma kienx hemm x’tag˙mel. Ta’ l-inqas in-nies ta’ ©od-dar konna salvajniehom. X’˙in g˙addew xi sag˙tejn o˙ra u n-nar beda jbatti, er©ajna d˙alna ©od-dar u salvajna dak li stajna fosthom xi rigali tal-Milied li xxarrbu imma ma ©ralhom xejn aktar. Mort ˙dejn l-omm u Ωew© uliedha li konna ˙ri©na minn ©od-dar. T˙assarthom ˙afna u g˙idtilhom: ‘Jiddispjaçini li ma stajna nsalvaw xejn aktar’. Imma l-omm qaltli: ‘Salvajtuli ‘l uliedi. Dak l-importanti. Nibqa’ nafulkom ˙ajti kollha.’

Kliem din il-mara ˙adni lura sena u nofs, meta kelli 15-il sena. Kont g˙addej minn Ωmien ta’ ribelljoni. Il-˙bieb li kelli ma kinux ˙bieb tajba, kont niskarta l-iskola, nibqa’ barra g˙al ˙inijiet twal, knisja ma mmur qatt u l-˙in kollu nargumenta m’ommi u missieri g˙al xejn b’xejn. Il-©enituri ippruvaw iwissuni, ikellmuni imma jien bqajt ng˙ajjat, insabbat il-bibien, nirrispondi u ng˙id affarijiet li wara kien jiddispjaçini li g˙idthom. Ma’ persuna wa˙da

biss kont in˙ossni komdu u lilu biss kont nirrispetta – in-nannu. Imma mbag˙ad in-nannu ©ralu in©ident tal-biΩa’.

Konna jien u ku©in tieg˙i g˙and in-nannu u konna qed innaddfu l-©nien. Kien hemm bejta ΩnaΩan u n-nannu ried li jeqridha billi jixg˙el xi nar. Xarrab x’injam bil-petrol u mar biex jixg˙el sulfarina. Imma, f’daqqa wa˙da rajna balla nar u l-fardal tan-nannu rajnieh jin˙araq. Jien u l-ku©in malajr sibna l-pajp ta’ l-ilma, sejja˙na lil tan-nar u l-ambulanza imma n-nannu xorta kellu ˙ruq tat-tielet grad fuq iktar min-nofs ©ismu. It-tobba g˙amlu minn kollox: operawh, biddlulu xi partijiet mill-©ilda tieg˙u…

Kont sikwit na˙seb li forsi stajt qg˙adt aktar attent u n-nannu ma kienx jin˙araq daqshekk. Sadanittant in-nannu kien veru mu©ug˙. Imma kieku xi darba semma l-u©ig˙. Diskorsu kien dejjem fuq meta jo˙ro© mill-isptar u mmorru nistadu flimkien. U l-˙in kollu jirringrazzja ‘l Alla li g˙adu ˙aj. Jien din ta’ l-a˙˙ar ma stajtx nifhimha. Kif jirringrazzja ‘l Alla? Li kieku dan Alla kien veru jag˙ti kas, kieku l-inçident ma kienx ji©ri. Imma n-nannu kien jg˙idli: ‘Ben, it-triqat ta’ Alla ˙add ma jifhimhom.’

Wara tliet xhur l-isptar, in-nannu

©ie d-dar. Il-˙ruq li kellu f’©ismu ma kienx fiq g˙al kollox u kien g˙adu mu©ug˙ ˙afna. Kont nara kif nag˙mel biex ng˙inu j˙ossu a˙jar. Konna bqajna nitkellmu fuq meta se mmorru nistadu imma rrealizzajt li x’aktarx din is-sajda qatt ma kienet se ti©ri.

Óinu kien jg˙addih id-dar, bilqieg˙da fuq it-terrazzin jaqra l-gazzetti u jitkellem ma’ min imur jarah. Jien kont immur darbtejn fil-©img˙a Ωgur, kultant anke aktar. Mela darba kien hemm Steve, ˙abib antik tal-familja, li beda jg˙id kif kien t˙ajjar u mar b˙ala voluntier ma’ tat-tifi tan-nar. Qalli: ‘Int missek ti©i wkoll. Na˙seb jinteressak.’

‘Mhux jien’, g˙idtlu. Minn dakinhar ta’ l-in©ident tan-nannu lanqas biss ridt in˙ares lejn nar, a˙seb u ara…

Imma n-nannu qalli: ‘Ben, na˙seb tajjeb g˙alik dan ix-xog˙ol.’ G˙amel idejh fuq spallti u qalli: ‘Ara x’nag˙mlu, ag˙ti naqra ©ans u a˙seb fuqha.’

U veru ˙sibt. Anzi ma stajt na˙seb fuq xejn aktar.

In-nannu ssielet kemm fela˙ mal-©rie˙i li kellu imma qalbu ma kinitx tifla˙ u ˙alliena. Il-mewt tieg˙u tatni ©ewwa ˙afna. Kont qed na˙seb li n-nannu ma kien se jmut qatt. Kien

ÛAGÓÛUGÓ RIBELLUÛ JEW QALBU TAJBA?


irnexxieli nkisser dak kollu sabi˙ li kelli madwari – ir-relazzjonijiet tieg˙i mal-˙bieb, ma’ tal-familja, ma’ l-iskola. Óa©a wa˙da kelli tajba f’˙ajti – ir-relazzjoni tieg˙i man-nannu u issa dan kien spiçça. Indunajt li kien hemm bΩonn ta’ bidla. BΩonn li ninbidel jien. U kif? F’mo˙˙i re©a’ ©ie kliem in-nannu fuq il-voluntiera tan-nar u ddeçidejt li nipprova.

Dawk il-˙addiema tan-nar ma tantx rawni sabi˙ – ©uvni ta’ 16-il sena! Imma rsistejt, qatt ma fallejt. U meta lestejt it-ta˙ri© kont noqg˙od hemm fl-istazzjon fejn i˙allu l-vetturi tat-tifi tan-nar. Wara ftit, il-kap g˙ajjatli u po©©ieni fi crew.

L-ewwel kaΩ tieg˙i lanqas kien kaΩ ta’ nar. Mara anzjana kienet qieg˙da ssajjar g˙an-neputijiet tag˙ha u f’daqqa wa˙da j˙ossha ˙aΩin. Il-kap tal-crew tag˙na induna li kellha attakk ta’ qalb u beda jtiha l-g˙ajnuna ta’ emer©enza. Beda jtiha n-nifs artifiçjali imma mbag˙ad ˙alla f’idejja. Qalbi bdiet t˙abbat sitta sitta – kont verament e©itat. Imma t-ta˙ri© li ˙adt sewa ˙afna u rnexxieli nag˙ti n-nifs lil din il-mara anzjana li st˙ajjiltha xi g˙asfur fra©li. G˙addew l-itwal tliet minuti li qatt kont g˙ext, imma lill-mara rnexxielna n©ag˙luha ter©a’ tie˙u n-nifs u ˙adnieha l-isptar.

Jien bdejt in˙ossni g˙ajjien ˙afna. L-isptar ma tantx kellu memorji sbie˙ g˙alija g˙ax l-a˙˙ar li kont hemm kien min˙abba n-nannu. Imma mbag˙ad ftakart li kont g˙ent biex salvajt lil din il-mara. Donnu n-nannu kellu ra©un meta qalli li t-triqat t’Alla ˙add ma jafhom!

G˙adda xahar u dik il-mara ©iet tarana fl-istazzjon tal-Fire Engines. Ìiet tirringrazzjana u ©abitilna xi pasti li kienet g˙amlet hi. Ìiet fuqi u qaltli: ‘Ìejt ng˙idilkom grazzi g˙ax salvajtuli ˙ajti.’ Óarset lejn il-badge b’ismi fuqha li kelli fuq il-qmis. ‘Int ti©i minn wie˙ed jismu…?’ staqsietni, filwaqt li semmiet isem in-nannu.

‘Iva. Dak in-nannu tieg˙i.’‘Sewwa ˙sibt’, qaltli. ‘Kemm

kien bniedem qalbu tajba. U inti b˙alu, tixbhu. Int bniedem tajjeb b˙alu.’

Ma nistax nesprimi dak li ˙assejt dak il-˙in. Ma setg˙etx g˙amlitli kumpliment akbar. Veru li kont g˙ent biex insalvalha ˙ajjitha lil din il-mara. Imma lili kien salvani l-Mulej. U n-nannu kien dak li nduna jien ma kontx sempliçiment Ωag˙Ωug˙ ribelluΩ, imma tassew bniedem tajjeb!

ÛAGÓÛUGÓ RIBELLUÛ JEW QALBU TAJBA?


Konna mixjin ©o g˙elieqi kbar tal-qam˙. IΩ-Ωbul beda jigrifli wi©©i. Il-˙afna ˙wejje© li kelli fuqi kienu qed joqtluni bis-s˙ana. Imma ma stajtx ninΩa’. Kull ˙a©a prezzjuΩa li kellna kienet me˙juta fil-kfief ta’ ˙wej©i.

Jien u membri o˙ra tal-familja konna qed nippruvaw na˙arbu, qalbna ttaqtaq g˙ax konna nafu li jekk is-suldati Russi jaqbduna, kienu j©eg˙luna mmorru lura fil-kamp u jag˙lquna ©o ˙abs bla dawl, ikel jew fa©ilitatijiet sanitarji. Kienu jittorturawna u j˙alluna mmutu. Kellna bilfors nippruvaw na˙arbu.

Kul˙add beda jistaqsi jekk konniex wasalna, konniex sejrin fid-direzzjoni t-tajba. F’daqqa wa˙da smajna Stoi! Kienu qabduna.

Kollox kien beda xi tliet snin qabel. Jien kelli biss 9 snin f’dak il-jum kiesa˙ fix-xitwa ta’ l-1944 li s-suldati Russi invadew ir-ra˙al fejn kont noqg˙od – Gakowa fil-Jugoslavia. Kienu qalulna biex mmorru kollha fil-pjazza tar-ra˙al u n˙allu d-djar tag˙na miftu˙a.

Ir-ra˙al fejn konna noqog˙du kien fil-Jugoslavja xi 3 mili biss ‘l bog˙od mill-Ungerija imma konna nitkellmu bil-ÌermaniΩ g˙ax konna dixxendenti ta’ bdiewa ÌermaniΩi li kienu ©ew fil-post mal-200 sena qabel. Ma konniex Nazisti, ma kellna xejn x’naqsmu ma’ Hitler jew l-Olokawst. Imma issa li l-gwerra kienet g˙odda spiççat, l-armata Russa kienet idde©idiet li a˙na konna ‘l-g˙adu’ ghax kellna demm ÌermaniΩ.

Ommi qabdet lil o˙ti Erna ta’ tliet snin u tlaqna lejn iç-çentru tar-ra˙al, fejn kien hemm ukoll ˙afna mill-©irien. ‘Kemm nixtieq li missieri qieg˙ed hawn’, ˙sibt. Imma lil missieri kienu ©eg˙luh jid˙ol fl-armata ÌermaniΩa xi xahrejn qabel.

Is-suldati ˙aduna fis-sala tal-belt fejn fittxewlna g˙al flus u affarijiet o˙ra li jiswew il-flus. Imbag˙ad il-kmandant Russu g˙amel avviΩ li issa d-djar tag˙na m’g˙adhomx tag˙na imma saru tar-Russja! Ìag˙luna nid˙lu ©od-djar li kien hemm l-iktar qrib iç-çentru, g˙alquna hemm, ˙allew gwardjan mal-bieb, u telqu.

Tant kien hemm nisa u tfal ppakkjati fid-djar li bilkemm stajna nie˙du nifs. Dak il-lejl sibna roqg˙a fejn norqdu u jien saqsejt lil ommi: ‘Min jaf x’se ji©ri

NIES TAJBA SSIBHOM KULLIMKIEN


minna g˙ada?’ Imma ommi, waqt li kienet qed tmelles xag˙ar o˙ti, we©bitni: ‘Tinkwetax. Kollox sew. Kullimkien hemm nies tajba.’ G˙al dan il-kliem t’ommi, serra˙t mo˙˙i u rqadt.

L-g˙ada filg˙odu, xi nisa u r©iel ©ew ordnati jmorru jitimg˙u lill-animali li kellna fid-djar. Ìew lura b’a˙barijiet koroh ˙afna. Is-suldati kienu serqu kull ma sabu, anke xi ikel li konna rfajna g˙ax-xitwa. Kellna noqog˙du ©o dak il-˙abs g˙al ©imag˙tejn s˙a˙, b’toilet wie˙ed, bir u ftit li xejn ikel. Imbag˙ad ˙allewna mmorru lura lejn djarna. Jien ˙sibt li l-kbir kien g˙adda.

Kemm mort Ωball! Fi Ωmien ftit ©img˙at lil ˙afna mill-©irien bag˙tuhom f’kampijijet tax-xog˙ol. L-o˙rajn ˙allewna ˙absin fi djarna stess.

Dik ir-Rebbieg˙a, mijiet ta’ nies imnissla mill-ÌermaniΩi u minn bliet u r˙ula differenti ©ew im©ieg˙la ji©u joqog˙du mag˙na. Il-belt tag˙na saret l-ag˙ar belt fil-Jugoslavia.

Tant kien hemm nies li ma kellna spazju ta’ xejn. Konna norqdu 20 f’kamra wa˙da u konna l-˙in kollu bil-©u˙. Jien kont dejjem ma˙mu©a ninten g˙ax ma stajniex nin˙aslu. Kien hemm kull far daqshiex. Kont nibΩa’ norqod li ma mmurx insib xi far jew ©urdien miexi fuqi.

Ma nafx ommi kinitx tibΩa’, imma jekk kienet mbeΩΩg˙a ma kienet turi xejn. Kellha fidi qawwija li l-Mulej kien qed i˙arisna u kien qed jg˙inna. Il-fidi tag˙ha g˙amlitli kura©© u kont b˙al nie˙u sa˙˙ti ming˙andha.

Darba minnhom jien u ommi rajna

xi nies jimmar©jaw fit-triq. Wie˙ed ra©el staqsiena g˙al ftit ilma. Ommi marret imliet ftit ilma mill-bir u tag˙tu tazza. ‘Grazzi ˙afna’, qalilna. ‘Ilna nimmar©jaw minn ˙afna bog˙od fejn g˙adni kemm dfint lil marti. Kellha t-tefojde.’ U re©a’ mar jimmarçja. Ommi xejritlu u re©g˙et marret ˙dejn il-bir. Ìabet ftit ilma ie˙or u xrobna jien u hi.

Ìimg˙a wara, jien u hi qabadna deni qawwi u telag˙lna raxx ma’ ©isimna kollu. A˙na wkoll kellna t-tefojde. Peress li din marda li tittie˙ed ˙afna, id-dar tag˙na ©iet svujtata u lil o˙ti ˙aduha g˙and nies o˙ra ji©u minna. Mal-bieb tag˙na wa˙˙lulna sinjal li konna morda u ˙add ma kien jersaq lejn darna ˙lief in-nanniet li kienu jie˙du ˙siebna.

NIES TAJBA SSIBHOM KULLIMKIEN


Ìieli smajt lil ommi tg˙ajjatli imma ma kienx ikolli s-sa˙˙a nwe©ibha. Darba minnhom smajt ˙afna lfieq u biki – ommi kienet mietet.

Wara 21 jum id-deni niΩel ftit. Kont g˙olobt tant li lanqas stajt nimxi. Bilkemm kont g˙adni ning˙araf g˙ax xag˙ri kienet waqg˙etli kollha.

Wara ftit is-suldati re©g˙u ˙adu d-dar tag˙na biex g˙amluha l-headquarters tag˙hom. Missieri issa kien ilu li telaq xhur s˙a˙ u konna nibΩg˙u li kien miet. Omm u missier missieri baqg˙u jie˙du ˙sieb lil Erna u lili bag˙tuni d-dar taz-zija. Iz-zija qaltli li jekk is-suldati Russi jindunaw li jien kont orfni kienu jibag˙tuni s-Serbja fejn kienu jg˙allmuna l-KommuniΩmu u jippruvaw inessuna l-familja u r-reli©jon tag˙na.

Kont ng˙ix fil-biΩa’. Darba jien u o˙ti kellna nin˙bew ©o kamra ta’ l-imbarazz g˙al ©img˙a s˙i˙a g˙ax is-suldati kienu qed ifittxu t-tfal orfni. Darba o˙ra g˙amilna 3 ijiem ©o kaxxa tas-sil© u niftakarni ng˙id lil o˙ti biex ma

tibkix g˙ax inkella jsibuna. Nirringrazzja ‘l Alla ma sabuniex.

Ma’ kull xahar li kien jg˙addi, il-kondizzjonijiet kienu dejjem sejrin g˙all-ag˙ar. Is-suldati kienu jsej˙u laqg˙at ta’ malajr u lil dawk li kienu jarawhom b’sa˙˙ithom kienu jibag˙tuhom f’kampijiet tax-xog˙ol. Drabi o˙ra kienu jaqbdu u jisparaw fuq in-nies, hekk, bla ra©uni ta’ xejn. Fl-a˙˙ar, tant il-qag˙da kienet ˙aΩina li z-ziju u z-zija qatg˙uha li ja˙arbu. Lili kienu se jo˙duni mag˙hom imma lil Erna kellna n˙alluha ma’ zijiet o˙ra li huma wkoll kienu se jippruvaw ja˙arbu xi ©img˙at wara. BΩajt li lil o˙ti ma ner©a’ naraha qatt imma z-zija assiguratni li g˙ad naraha. Dakinhar li g˙annaqt lil o˙ti tg˙idx kemm bkejna!

U issa konna hawn quddiem dawn is-suldati Russi. Imn’Alla Erna ma kinitx mag˙na. ‘Mulej, ˙u ˙siebna int’, bdejt nitlob.

Ordnawlna nimxu lejn l-istazzjon li kien hemm fuq il-fruntiera. Kif d˙alna hemm qalulna noqog˙du bil-qieg˙da.

Sadattant beda jisba˙. Damu Ωmien twil ifittxulna u jinterrogawna. Óadu dak kollu li g˙o©obhom. Meta kien wasal il-waqt li jfittxu lili, ©ibt lil ommi quddiem g˙ajnejja u b˙al smajtha tg˙idli: ‘Nies tajba ssibhom kullimkien. Ikollok il-fidi…’ U s-suldati g˙amlulna sinjal biex inkomplu miexja. L-affarijiet tieg˙i ma kinux fittxewhom. Il-flus u l-©ojjelli li kelli me˙jutin ma’ ˙wej©i ma sabuhomx. U l-kmandant qalilna: ‘Se n˙allikom tmorru…’

Ma stajtx nemmen lil widnejja: kien se j˙allina mmorru! Qbadna ˙wejji©na u tlaqna. Óadd ma seta’ jemmen dak li ©ara. Kienu g˙ajjew? Riedu je˙ilsu minna?

Imma jien kont naf il-verita’. Kien miraklu. F’nofs dik il-mibeg˙da konna sibna kmandant li ˙enn g˙alina. G˙ollejt rasi u bqajt miexja lejn il-libertà.

Qatt ma setg˙u jo˙duli l-memorji tieg˙i. U lanqas setg˙u jo˙duli l-fidi. Qatt ma staqsejt, “Fejn hu Alla?” Kien hu li Ωammni ˙ajja.’


Qed no˙lom b’wied ˙adrani u sabi˙,Bit-tfal ji©ru mal-plajjiet.In-nag˙a© jirg˙u fer˙anin,Mer˙la, mer˙la ˙dejn l-g˙oljiet.

Qed inxomm ri˙a tfewwa˙ ta’ wardiet ;Ìilji, papoççi u ©iΩimin.Qieg˙ed nisma’ l-g˙ana ˙elu ta’ g˙asfur,Li kull g˙odwa jsemma’ tieg˙u l-g˙anjiet.

Nixtieq nid˙ol iktar qrib u mmiss b’idejja dal-©miel,IΩda n˙oss x’ji©bidni lura minn dal-wied,Ni©i f’tieg˙i- mir-raqda nqum,Il-wied sparixxa- il-ward miet,Il-bini kiefer sfigura ‘l-plajjiet.

Nara biss bidwi xwejja˙,b’demg˙a tqattar minn g˙ajnejh,jiftakar fiΩ-Ωmien ˙elu meta,anke hu, flimkien ma’ s˙abu,Kienu jinΩlu jilag˙bu ©ewwa l-wied.

Dorian Sciberras

Il-Wied


G˙ax-xahar ta’ Ottubru, il-Papa g˙aΩel li jitlob g˙all-Insara li jinsabu f’minoranza. G˙aliex? Ta˙seb li a˙na l-Maltin ©ieli nsibu ru˙na f’din is-sitwazzjoni? Qatt sibt ru˙ek fi grupp fejn int kont l-uniku Nisrani? Staqsejna lil xi Ωg˙aΩag˙ Maltin dwar l-esperjenza tag˙hom meta huma, b˙ala Nsara, sabu ru˙hom f’minoranza. A. B. (22 sena)

Minn dejjem kont in˙obb niltaqa’ ma’ nies ©odda minn pajjiΩi differenti g˙ax l-idea ta’ kulturi varji taffaxxinani. G˙alhekk, il-mawra tieg˙i lejn il-Moldova, flimkien ma’ gruppi minn madwar g˙oxrin pajjΩ fl-Ewropa, hija wa˙da mill-esperjenzi li qatt ma ninsa. Kollha konna studenti, niftehmu bl-IngliΩ u ma domniex m’g˙amilna ˙bieb. Filwaqt li konna ©o pajjiΩ eks-komunista, iddiskutejna ideat politiçi. Imbag˙ad tkellimna fuq pajjiΩna: fuq x’nieklu u nixorbu, kif niddevertu u tinduna li m’a˙niex daqstant differenti. L-g˙aw© jinqala’meta tg˙idilhom li f’Malta, id-divorzju huwa illegali u li

dawk li jemmnu ma jag˙mlux sess qabel iΩ-Ωwie©. Ma jemmnukx jew jie˙duk biç-çajt u probabli jg˙ajruk li mo˙˙ok mag˙luq u li qed tg˙ix f’dinja o˙ra. U sadanittant, in-Nisrani jrid iΩomm sod f’ba˙ar ta’ valuri differenti!

C. M. (21 sena)Kont g˙amilt sentejn na˙dem b˙ala

wejter f’restorant u ma kinitx l-ewwel esperjenza ta’ xog˙ol g˙alija. Imma ma ninsa qatt kemm kont in˙ossni ˙uta barra mill-ilma g˙all-ewwel ftit xhur. Dan g˙aliex g˙all-bidu, kont nara lill-wejters l-o˙ra kollha mo˙˙hom fuq sess, droga, xorb, dag˙a sfrenat... insomma tip ta’ nies li kellhom stil ta’ ˙ajja differenti minn tieg˙i. Madankollu, hekk kif iΩ-Ωmien beda g˙addej, bdejt nrabbi relazzjoni ta’ ˙biberija ma’ xi u˙ud minnhom u, meta bdejt insir nafhom a˙jar, bdejt ninduna li huma nies twajba, imma kienu jibΩg˙u juru l-©enwinita’ tag˙hom min˙abba l-klima tax-xog˙ol. Waqt li Ωammejt il-valuri tieg˙i f’posthom (g˙alkemm xi drabi

kien hemm min prova jirridikolani), ftit minn s˙abi l-wejters raw li jekk ja˙bu l-©enwinita’ tag˙hom, ser jispiççaw ikunu nies bla awtentiçita’. Ma ng˙idx li biddilt xi ˙a©a kbira, imma forsi missejt dik il-qalb jew tnejn, ming˙ajr ma kelli g˙alfejn nippriedka l-Bibbja u l-affarijiet tal-Knisja. Minflok g˙aΩilt li ng˙ix il-kelma...

C. D. (22 sena)L-esperjenza tas-safar hija wa˙da

sabi˙a, speçjalment meta tkun ma’ ˙afna Ωg˙aΩag˙ ©o post famuΩ g˙ad-divertiment b˙all-Olanda. Din kienet l-esperjenza tieg˙i ftit xhur ilu, meta mort g˙al skambju ma’ studenti barranin. Óafna affarijiet g˙aqduna flimkien, bid-divertiment u x-xalar b˙ala l-priorita’. Malajr tag˙mel ˙bieb u tapprezza kemm hawn nies mill-a˙jar minkejja d-diversi kulturi. Biss meta jasal is-su©©ett tar-reli©jon, kul˙add ja˙rab minnu u tibda tin˙ass l-iskumdita’. Meta darba minnhom fta˙t dan is-su©©ett, rajt kemm hawn opinjonijiet differenti.

KontWahdi!

QATT SIBT RUÓEK FI GRUPP FEJN INT KoNT L-UNIKU NISRANI?


Appostolat tat-Talb – Intenzzjonijiet Issie˙eb int ukoll ma’ l-eluf ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-intenzzjonijiet li kull xahar il-Papa u l-Isqfijiet jag˙Ωlu. Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ it-talb tag˙na lkoll flimkien.

ottubru, 2007Ìenerali: Biex l-insara li jinsabu f’minoranza ma jaqtg˙ux qalbhom milli jkunu xiehda tal-Fidi tag˙hom.Missjunarja: Biex il-©urnata missjunarja t˙e©©e© lil kull nisrani ja˙seb fil-missjonijiet.Isqfijiet: Sabiex il-familji tag˙na jidraw jitolbu iktar fi djarhom, speçjalment bit-talba tar-RuΩarju.

L-iktar kumment li laqatni kien li r-reli©jon jitqies minn ˙afna b˙ala limitazzjoni fil-˙ajja tad-divertiment. G˙al o˙rajn, il-quddiesa mhi xejn ˙lief ˙ela ta’ ˙in. B˙ala Malti li trabbejt f’soçjeta’ fejn ir-reli©jon hija parti importanti minn ˙ajjitna, indunajt kemm dawn il-valuri qed jintilfu fil-bqija ta’ l-Ewropa. Nispera li ma nsirux nixbhu lill-Ewropej f’din is-sitwazzjoni!

R. S. (22 sena)Kont f’exchange ma’ diversi

Ωg˙aΩag˙ minn pajjiΩi differenti. Kont qed nie˙u gost pero’ ˙assejt çertu nuqqas ta’ liberta’ biex nesprimi lili nnifsi, speçjalment fejn jid˙lu l-valuri tieg˙i. Niftakar sew li darba minnhom kien il-Óadd u jien xtaqt ˙afna li mmur il-quddies. Kellna biss xi g˙oxrin

minuta mixi biex naslu fl-eqreb Knisja. Meta saqsejt lill-s˙abi l-Maltin x’jidhrilhom dwar dan, kienet persuna wa˙da biss li aççettat li ti©i mieg˙i! Qishom il-Maltin l-o˙ra nsew id-dmir tag˙hom li jmorru l-quddies nhar ta’ Óadd. G˙aliex hi daqshekk diffiçli li tkun assertiv/a u li timxi skond dak li temmen fih, speçjalment meta tkun f’minoranza? C. B. (23 sena)

Óafna ja˙sbu li l-omosesswalita’ u l-˙ajja Nisranija ma jmorrux flimkien. Mill-˙ajja personali tieg˙i, nista’ ng˙id li dawn iΩ-Ωew© fatturi jistg˙u jaqblu sew. Hi ˙asra li, fil-komunita’ ta’ l-omosesswali, ti©i i©©udikat u imwarrab g˙ax tkun Nisrani. G˙alija kienet diffiçli ˙afna biex ng˙id li

jien omosesswali u Nisrani fl-istess ˙in, g˙ax façli ˙afna li ma ti©ix aççettat. Sfortunatament, ˙afna ja˙sbu li jekk tkun omosesswali tkun xi o©©ett tas-sess bla valuri, iΩda dan hu Ωball kbir. Li tkun omosesswali ma jfissirx li tista’ tag˙mel li trid b’©ismek; xorta hemm kontroll u moralita’. G˙alkemm g˙al ˙afna dan li qed ng˙id kien da˙qa u paroli fil-vojt, xorta nibqa’ nemmen li jien kapaçi nkun Nisrani u jkolli kontroll tieg˙i innifsi. Illum g˙andi ˙bieb li ja˙sbuha b˙ali u m’g˙adnix in˙ossni mwarrab. S˙abi aççettawni kif jien u qeg˙din jg˙inuni biex, bl-im˙abba ta’ Alla, ng˙ix ta’ Nisrani, kif inhu xieraq.

Grupp Appostolat tat-Talb


IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONI

ÇENTRU SPIRITWALITà INJAzJANAUffiççju: Mount St Joseph Retreat House,Targa GapTriq il-Missjunarji Maltin, Il-Mosta, MST 9072Tel: 21 416 016

Jum ta’ Ìabra gÓall-gÓalliema fil-bidu tas-sena skolastikaF’˙ajti g˙andi mumenti ta’ waqfien, ta’ mistrie˙ m’Alla? Jista’ jkun li ˙ajti ©irja wa˙da? Jekk hu hekk, din tista’ tkun okkaΩjoni tajba fejn tieqaf ftit u tie˙u n-nifs f’ambjent sieket u sabi˙.Data: 14 ta’ Ottubru 2007 mid-9.00am sal-5.00pm (inkluΩ l-ikel)Imexxi: Fr Godwin Preca, SJ.

introduzzJoni gÓall-VanÌeli gnostiçi mill-Professur Anthony J. FrendoIl-GnostiçiΩmu kien l-aktar mag˙ruf permezz tas-Santi Padri b˙al Ìustinu u Irinew. IΩda fl-1945 bibljoteka s˙i˙a tas-setta Gnostika kienet misjuba ©o Nagd-Óammadi fl-E©ittu. Din is-sejba inkludiet dokumenti importanti b˙all-Van©eli Gnostiçi, per eΩempju l-Van©elu tal-Verità u l-Van©elu ta’ Tumas fost o˙rajn. Dan l-a˙˙ar, id-Da Vinci Code qajjem interess f’dawn il-kitbiet izda ming˙ajr distinzjoni bejn dak li huwa fattwali u dak li huwa fittizju.

F’dan il-‘weekend seminar’, il-Professur Frendo, jag˙ti introduzzjoni g˙all-Van©eli Gnostiçi u jiddiskuti wkoll il-problema tal-Kanoni tal-Bibbja. Ikun hemm ˙in g˙ad-diskussjoni fi gruppi zg˙ar ukoll.

Il-Professur Anthony J. Frendo, Kap tad-Dipartiment ta’ l-G˙arbi u ta’ l-Istudji ta’ Lvant Qarib fl-Università ta’ Malta, jg˙allem l-Istudji ta’ l-Lvant Qarib. L-oqsma li l-aktar jikkonçentra fuqhom huma l-Lhudi Klassiku, il-Bibbja, u l-Arkejolo©ija tal-Lvant Qarib (l-aktar l-Arkejolo©ija Bibblika).Data: Mid-9 fis-6.30 pm sal-11 ta’ Novembru fil-5.00 pmImexxi: Prof. Anthony J. Frendo (Professur tal-Iskrittura u Arkejolo©ija Bibblika)

irtir ta’ Weekend gÓall-miÛÛeWÌinDan il-Weekend huwa okkaΩjoni g˙all-dawk il-koppji miΩΩew©a li jixtiequ j©eddu u jiççelebraw il-weg˙ediet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza. Il-Weekend huwa mfassal li jkun kreattiv fejn il-partners

jirriflettu u jitolbu flimkien. Ikun hemm ˙in ta’ sharing fi grupp mag˙mul minn 8 koppji. Dan il-Weekend joffri opportunità lill-koppji parteçipanti sabiex jiskopru dejjem aktar l-im˙abba li Alla g˙andu g˙all-miΩΩew©in u l-familji tag˙hom.Data: Mill-Ìimg˙a 30 Novembru, fis-6.00 pm sal-Óadd 2 ta’ Diçembru, fil-5.00 pmJiffaçilitaw:Il-Koppja Carmen u Karm Conti u F. Vince Magri SJ.

nitolbu bl-eVanÌelJu (ErbA’ Ódud tAl-AvvEnt)Dati: 2, 9, 16, 23 ta’ Diçembru 2007 mis-7.00pm sat-8.15pmImexxi; Fr Paul Sciberras

bodY - mind – SPIrIt A PSycho-SPIrItuAl workShoP This workshop will consist mostly in learning a series of bodily, mental and spiritual exercises which you can then practise in your daily life. These exercises include: awareness, centering, breathing, focusing, guided fantasy, visualisation, bio-energetics, sub-personalities within you, and relaxation.

A few short inputs will be given to help participants integrate body, mind and spirit in a holistic way.

The workshop will be conducted in Maltese by Fr Alfred Darmanin SJ, a clinical psychologist.Date: Saturday 13th DecemberTime: 9.00 am – 1.00 pm ( lunch,optional)

DAR MANRESATriq Santa DminkaVictoria, G˙awdexTel: 21 556 635.Fax 21 559 314

in-nisrani u l-ambJent“u ˙ares Alla lejn kull ma kien g˙amel, u, ara, kollox kien tajjeb ˙afna.” (Ìen. 1, 31): G˙andna g˙ax niΩΩu ˙ajr ‘l Alla li fl-a˙˙ar il-bniedem tas-seklu 21 qed jag˙raf il-˙tie©a li jibda jibΩa’ u japprezza s-sbu˙ija tal-˙olqien ta’ madwaru. Kemm jien konxju tas-sbu˙ija tal-˙olqien? Kemm jien grat ‘l Alla g˙al dan ir-rigal li tani? Kemm iressaqni lejn Alla l-˙olqien? X’responsabbiltà n˙oss biex nibΩa’ g˙al dan il-˙olqien? Dawn huma xi

Gawdi int ukoll minn esperjenza li tkabbrek u tiffurmakAg˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex tibbukkja jew tikseb aktar informazzjoni

riflessjonijiet li nista’ nag˙mel f’atmosfera ta’ talb matul dan il-“week-end retreat”. Data: Mill-Ìimg˙a, 12, fis-7.00 ta’ filg˙axija, sal-Óadd, 14 ta’ Ottubru, wara l-pranzu.Imexxi: Fr V. Degabriele, SJ., meg˙jun minn Ms. Louise Vella.

MulEJ, gÓAllIMnA nItolbuHuwa l-Ispirtu ta’ Ìesù li f’qalbna jqanqalna biex nitolbu. IΩda a˙na rridu nag˙mlu l-parti tag˙na. F’dan l-irtir nitg˙allmu flimkien metodi differenti ta’ talb.Data: Mill-Ìimg˙a, 19 fis-7.00 ta’ filg˙axija, sal-Óadd, 21 ta’ Ottubru wara l-pranzu. Imexxu: Ms Rosaline Scicluna, Ms Mary Xuereb, Fr A. Cilia, SJ. u Fr V. Degabriele, SJ.

nErSqu lEJn krIStu u nSIru nAFuh AÓJAr PErMEzz tA’ SAn ÌorÌ PrEcAÛgur li g˙andna ˙afna x’nitg˙allmu mill-persuna u l-ispirtu ta’ San Ìor© Preca, bniedem li g˙ex ˙ajja tant intima mal-Mulej.

Matul dan l-irtir fis-silenzju nisimg˙u fuq aspetti u karatteristiçi partikulari ta’ l-ispiritwalità ta’ dan is-saçerdot qaddis u li jg˙inuna nid˙lu f’relazzjoni intima ta’ talb. Data : Mill-Ìimg˙a, 2 fis-7.00 ta’ filg˙axija, sal-Óadd, 4 ta’ Novembru wara l-pranzu.Imexxu: Is-Sur John Formosa, Superjur tas-Soçjeta’ tal-MUSEUM, u s-Sur Natalino Camilleri, soçju tas-Soçjetà tal-MUSEUM.

inÓeJJu ruÓna biex nilqgÓu lil dak li ÌeJ biex isalVana flimkien ma’ ommu mariJaL-Avvent hu Ωmien ta’ stennija u preparazzjoni g˙all-mi©ja tal-Mulej Ìesù. Dan iΩ-Ωmien litur©iku huwa wkoll Ωmien marjan, g˙aliex ˙add daqs il-Ver©ni Marija ma jista’ jg˙allimna kif g˙andna n˙ejju ru˙na biex nilqg˙u lill-Mulej. Dan nag˙mluh billi nirriflettu fuq l-ikona marjana « Pana ghia » jew kif ˙afna isejj˙ulha l-« Ikona tas-Sienja ». Dan g˙aliex Marija hija g˙alina s-sinjal tal-preΩenza ta’ Alla fostna.Data: Mill-Ìimg˙a, 14 fis-7.00 pm, sal-Óadd, 16 ta’ Diçembru wara l-pranzu.Imexxi: Fr. Gerard Buhagiar, S.Th.D, Dip Lit, Dip Arch.


DÓALT FIL-ÓAJJA TAX-XOGÓOL!


Tisma’ bosta Ωg˙aΩag˙ akkaniti biex jibdew ix-xog˙ol wara snin ta’ studju. G˙alihom tfisser il-qofol jew almenu il-bidu tal-karriera tag˙hom! Però ftit huma konxji dwar il-bidla tremenda li hemm bejn id-dinja ta’ student u l-˙ajja tax-xog˙ol. U ˙afna drabi l-istituzzjonijiet akkademiçi ma tantx jiippreparawna g˙al dan. Hemm ba˙ar jaqsam bejn it-teoriji ta’ l-edukazzjoni u l-prattika fuq il-post tax-xog˙ol.

G˙alija din il-bidla tfisser ukoll bidla minn adoloxxent g˙al adult! Wie˙ed isib ru˙u bla kenn u protezzjoni, f’sitwazzjonijiet fejn irid jie˙u deçiΩjonijiet u j©orr ir-responsabbiltà ta’ dak li jkun iddeçieda, bil-konsegwenzi li jistg˙u igawdu jew ibatu minnhom ta’ madwarek.

Id-dinja tax-xog˙ol tne˙˙ik minn ©ol-fosdqa mkennija li tkun trabbejt fiha meta tkun g˙adek l-iskola, s-Sixth Form jew l-Università. Forsi qabel dejjem tkun imdawwar ma’ Ωg˙aΩag˙ ta’ l-istess daqs tieg˙ek, mentri fuq ix-xog˙ol kuljum tiltaqa’ ma’ nies diversi, ta’ etajiet differenti, opinjonijiet diversi, valuri opposti g˙al tieg˙ek. Wie˙ed isib ru˙u

espost g˙al diversi tentazzjonijiet (ez: ˙las ta’ taxxi, kliem ˙aΩin etç…) u forsi jsib ru˙u jhewden imma kif nista’ ng˙ix il-˙ajja ta’ Kristjan anke fuq il-post tax-xog˙ol? Però sempliçiment tkellem lil kollega b’mod kalm u mhux bl-arroganza, jew tifta˙ il-bieb jew toffri si©©u lil xi ˙add – dawn huma kollha ©esti Ωg˙ar li kieku kul˙add jippratikahom ikun hemm ˙afna iktar kuntentizza u inqas tgergir fuq il-post tax-xog˙ol.

Wa˙da mill-ikbar sfidi li sibt meta bdejt na˙dem kienet li nissepara l-problemi tad-dar u tieg˙i personali mill-problemi tax-xog˙ol. Jekk tkun g˙addej minn Ωmien diffiçli f’˙ajtek mhux façli ΩΩomm kollox ©o fik g˙al wara x-xog˙ol u taffaççja l-©urnata qisu ma ©ralek xejn. Min-na˙a l-o˙ra lanqas g˙andu jkun illi l-problemi tax-xog˙ol ©©orrhom mieg˙ek id-dar. Mhux qed ng˙id illi ma titkellimx ma’ tal-familja fuq xi affarijiet li jkunu ©raw, però ma tridx iddejjaqhom iΩΩejjed, spe©jalment jekk huma wkoll ikunu waslu minn ©urnata xog˙ol iebes.

Matul din is-sena li ili na˙dem jiena skoprejt kemm kbirt anke fil-karattru tieg˙i; kemm sirt iktar

persuna assertiva. Importanti li wie˙ed jag˙mel distinzjoni bejn assertività u arroganza. M’hemmx g˙alfejn tkun arroganti biex tkun assertiv! Tg˙allimt ukoll li l-importanti hija l-attitudni li biha tmur ix-xog˙ol. Hawn min, qabel irodd is-salib u jirringrazzja ’l Alla talli qam f’sa˙˙tu u mar g˙ax-xog˙ol, jintefa’ jgerger minn sbi˙ filg˙odu u ma jiqafx sakemm tinΩel ix-xemx. Imma x-xog˙ol wie˙ed jista’ jag˙mlu kemm irid interessanti jew kemm irid monotonu... jiddependi kemm ser ipo©©i sforz u ener©ija fih!

Óa©a li umbrajt meta bdejt na˙dem hija li ©ejt esposta g˙az-zekzik... minn izekzek fuq dak u min fuq l-ie˙or jew l-o˙ra... Qisu m’hemmx mod a˙jar kif wie˙ed jg˙addi Ω-Ωmien!

Però g˙alija kienet esperjenza poΩittiva ˙afna u li kabbritni. Irrealizzajt kemm fid-dinja xejn ma jsir b’xejn imma biex taqla’ l-˙obΩna ta’ kuljum trid ta˙dem g˙aliha! Hija bidla li tkabbrek u tag˙mlek iktar matur u responsabbli. M’g˙andi l-ebda dispjaçir li bdejt din id-dinja ©dida u nittama li kull ©urnata tax-xog˙ol tkun a˙jar minn dik ta’ qabel…

Alexia Grech

DÓALT FIL-ÓAJJA TAX-XOGÓOL!


solidarjetà fl-ungerijaDan is-Sajf, jien flimkien ma’ ˙amsa o˙a li lestejna s-sixth form fil-Kulle©© San Alwi©i, g˙amilna esperjenza ta’ volontarjat ©ewwa Miskolc, l-Ungerija. Ix-xog˙ol tag˙na kien jikkonsisti fi programm ta’ tlett gimg˙at, ng˙allmu l-IngliΩ lil studenti tal-kulle©© Fenyi Gyula.

L-idea ori©inat mir-rettur tal-kulle©© UngeriΩ stess. Dan wara li studenti UngeriΩi kienu ilhom xi snin iΩuru l-kulle©© San Alwi©i g˙al ftit xhur biex itejbu l-IngliΩ tag˙hom. Din is-sena, Fr Forrai ppropona li nitilg˙u a˙na l-Ungerija ˙alli b’hekk, dan l-isforz jil˙aq iktar nies. B˙ala g˙ajnuna fl-organizzazzjoni minn Malta, kien hemm Charlene zammit li kienet di©a ospitat tfajla UngeriΩa d-dar tag˙ha u li g˙alhekk laqg˙et l-istedina ta Fr

Forrai b’entuΩjaΩmu liema b˙alu. L-amministrazzjoni tal-Kulle©© San Alwi©i, speçjalment Mrs Marion Pace Axiaq, g˙enuna fit-t˙ejjijiet me˙tie©a.

Il-mod kif kien imqassam il-pro©ett kien ori©inali fih innifsu. L-ewwel gimg˙a kienet ˙afna inqas intensiva mit-tnejn li ta’ wara. Kienet immirata lejn studenti ta’ età relattivament g˙olja, madwar is-sittax u s-sbatax-il sena. Dawn kellhom i˙ejju ˙argiet kulturali u ta’ divertiment g˙alina, filwaqt li kellhom ta’ bilfors jitkellmu mag˙na bl-IngliΩ. B’hekk kellhom l-opportunità li jipprattikaw il-lingwa li g˙alihom hi totalment barranija, f’ambjent ‘il barra mill-klassi ta’ l-iskola. Xi ˙a©a li vera laqtitna f’dawn iΩ-Ωag˙Ωag˙ kienet il-motivazzjoni li wrew. G˙alkemm g˙all-bidu sabuha diffiçli, ma

qatg˙ux qalbhom.Ma’ studenti li l-livell ta’ l-IngliΩ

huwa anqas tajjeb organizzajna klassijiet fil-bqija tal-©ranet tag˙na ©ewwa dal-pajjiΩ. Min˙abba n-numru kbir ta’ tfal li applikaw g˙al dan is-“Summer Camp”, kellna naqsmuhom f’Ωew© gruppi, kull ©img˙a grupp differenti. G˙aΩilna li nitqassmu Ωew© Maltin f’kull klassi biex kemm jista’ jkun nag˙tu attenzjoni Individwali lil kull student. Il-˙e©©a g˙at-tag˙lim f’dawn it-tfal re©g˙et spikkat. Fihom rajt potenzjal kbir. Dan Ωgur jag˙ti l-frott jekk jibqa’ jkun hemm nies li jinvestu fihom, kif çertament qed jag˙mlu l-ÌiΩwiti ta’ Miskolc.

B˙al kull esperjenza ta’ volontarjat, na˙seb irçevejna hafna affarijiet filwaqt li tajna. Qabel xejn, g˙al tlett ©img˙at

solidarjetà fl-ungerija


solidarjetà fl-ungerijasolidarjetà fl-ungerija s˙a˙ konna f’kuntatt dirett ma’ soçjetà fejn il-faqar u l-effetti tal-komuniΩmu g˙adhom jin˙assu sew. Fl-Ungerija g˙adha tirrenja n-nuqqas ta’ fiduçja fl-individwu. Din servietna biex qabel xejn napprezzaw u ng˙oΩΩu l-poΩittiv fis-soçjetà Maltija. Wie˙ed jista’ jara l-importanza kbira ta’ g˙aqdiet volontarji, fosthom il-Knisja Kattolika, biex ikun hemm Ωvilupp veru fil-˙ajja tan-nies. Din hi t-triq ta’ l-g˙aqda u l-paçi.

L-eΩempju tal-ÌiΩwiti ta’ Miskolc kien impressjonani ˙afna. Ma tistax ma tammirax l-isforz tag˙hom biex sa mill-1991,

ippruvaw jibnu komunità fost ir-residenti ta’ blokkijiet flats mibnija mis-sistema komunista. L-ambjent kien kollu kemm hu favur sekularizzazjoni u ateizmu totali. Is-sens ta’ paçi li nnutajt f’Fr Forrai, Fr Adam u l-o˙rajn, fosthom l-g˙alliema stess tal-Kulle©©, juri kemm dawn in-nies sabu missjoni f’˙ajjithom - missjoni mag˙quda ma’ dik ta’ Kristu favur l-Im˙abba.

B˙al kull esperjenza o˙ra li tinvolvi li tg˙ix g˙al ftit ta’ Ωmien ma’ persuni o˙ra, titg˙allem kif f’çertu kaΩijiet g˙andek tadatta

ru˙ek biex ma’ ddejjaqx lil ta’ madwarek. Dan mhux dejjem façli, iΩda wie˙ed ˙iltu biex jin˙oloq sens ta’ familja fil-grupp.

Din l-esperjenza kienet suççess kbir g˙al kul˙add g˙ax dak li kellna stajna ng˙adduh lil persuni o˙ra anqas ixxurtjati minnha. Esperjenza vera ta’ xi tfisser solidarjetà.

Dorian Sciberras


Kont taf li...L-iljunfant huwa l-uniku annimal li ma jafx jaqbeΩ?

Il-Polar Bears huma kollha xellugin!

Skond l-istatistika hemm aktar nies li jibΩg˙u mill-brimb milli mill-mewt

Il-friefet itieg˙mu l-affarijiet minn sieqg˙om


Il-kukkudrilli ma jistag˙ux jo˙or©u lsienhom minn ˙alqhom

Thomas Edison, li ivvinta d-dawl elettriku, kien jibΩa’ mid-dlam

L-g˙ajta ta’ papra ma to˙loqx eku. U ˙add ma jaf g˙aliex

L-ilsien huwa l-aktar muskolu b’sa˙˙tu fil-©isem

Il-muskoli ta’ qalbek kapaçi jisparaw demmek g˙axar metri ‘l fuq fl-ajru?

Wirdiena tista’ tg˙ix g˙al-disag˙t ijiem b’rasg˙a maqtug˙a. Imma fl-a˙˙ar tmut bil-©u˙!


IT-TEST TAR-RELIGJON1. “Min bena d-Dar tal-Providenza?” “Óeqq miss, mhux il-bennejja?” 2. “X’qallu Kristu lix-xitan meta dan

ittentah fid dezert? “Mur ittanta lilek innifsek ax in©iΩΩek!!” 3. “Min kienu it-tliet APPOSTLI li telg˙u

ma’ Kristu fuq il-muntanja Tabor?” “Ìesù, Alla u Mosé” 4. “Min kien il-gvern mexxej fi Ωmien

Ìesù?” “In-Nazzjonalisti, g˙ax daqhsekk ilhom

fil-gvern” 5. “Min bena d-dar tal-Providenza?” “Madre TereΩa” 6. “Min kien hemm ma’ l-appostli fiç-

çenaklu dak inhar tal-Pentekoste?” “L-g˙amara” 7. “Min kien SAN MARTIN?” “Dak li ivvinta il-©ewΩ li nieklu fil-festa” 8. COMPOSITION - Semmi esperjenza

konkreta ta’ att ta’ karità li g˙amilt f’˙ajtek:

“Isma’ din miss, mela darba iltqajt ma’ wie˙ed fit-triq u dan beda jibki bil-gu˙ u jien faqqajtlu naqra cash ‘il dan biex

jg˙ix, imma imbag˙ad g˙idt u le jien nista’ nag˙mel aktar u xtrajtlu flat biex ikun jista’ joqg˙od fih u imlejtlu ‘l-fridge u mbag˙ad sibtlu xog˙ol biex ˙eqq, inkella nitfaqqar noqg˙od nimlielu dejjem il-fridge imbag˙ad l-g˙ada tajtielu off u morna il-kaçça, imbag˙ad ried i˙allasni u jien tg˙idx kemm irrabjajt g˙ax dak li tajtu m’g˙andux prezz u issa hu kien sa jkun i˙ossu dejjem li g˙andu jtini xi ˙aga, dak kollox”

9. “X’inhi l-kuxjenza?” “Marda li i©©ag˙lek t˙oss it-tingiΩ

f’©ismek” 10. “Min kiteb it-talba “Mulej ag˙milni

strument tal-pa©i tieg˙ek?” “Fr.Colin” 11. “X’inhi il-marka tan-nisrani?” “Marka b˙al peugeot miss ji©ifieri?” 12. “G˙aliex m’g˙andniex niççappsu bis-

Satanizmu lanqas biex niççajtaw?” “G˙ax dak ma jmurx, jibqa’ mtebba’!” 13. “G˙aliex fil-©nien taz-Ωebbu©, Ìesù

g˙ereq l-g˙araq tad-demm?”

“G˙ax kien g˙adu kemm ©era ©irja biex ja˙rab mis-suldati.”

14. “X’inhu d-dag˙a?” Dan kitibli dag˙wa (mhux sa

nispecifika!!!!!) 15. “Liema kmandament jitlob minna li

nirrispettaw il-©enituri tag˙na?” “L-erbatax-il wie˙ed.” 16. “Lil dan Alla ˙alqu fuq ix xbiha tieg˙u” “Lix-xitan.” 17. “Dan ©ab il-fidi f’Malta…” “Il-Kappillan.” Ie˙or kitibli “RAXXINGER” (probabbli

ried jikteb ‘Ratzinger’) 18. “Fejn hemm in-niket g˙andna nxerrdu

..... “....it-theΩΩiΩ tas-snien!!!!” 19. “Kif ©ab ru˙u Kristu quddiem it-

tentazzjoni?” “Twerwer u ˙arab.” 20. “U a˙na?” “B˙al Ìesù” 21. “Lil dan, San Martin, qasmu minn nofs

biex jg˙in lil wie˙ed ra©el” “IΩ-Ωiemel.”

G˙alliema fi skola ©abret dawn it-twe©ibiet li kitbu studenti fl-eΩami tar-Reli©jon li tat lill-klassi tag˙ha is-sena li g˙addiet:

IT-TEST TAR-RELIGJON


IT-TEST TAR-RELIGJONIT-TEST TAR-RELIGJONKONKORS ESPERJENZI u NOVELLI 2008Ikteb xi ESPERJENzA li inti jew xi˙add li taf g˙adda minnha.• L-Esperjenza trid turi xi valur poΩittiv

jew uman biex twassal messa©© ta’ fara©, appo©©, u kura©© li min jaqraha.

• Flok issemmi l-ismijiet veri ta’ persuni jew postijiet, uΩa ismijiet o˙ra.

Is-su©©ett tan-NoVELLA jista’ jintg˙aΩel minn wie˙ed minn dawn l-oqsma:• Il-paçi tal-qalb • Il-ma˙fra • Il-vokazzjoni • Il-volontarjat • It-tfal • Il-˙elsien mid-drogi jew xi vizzju • L-ambjent • Ir-relazzjonijiet bejn il-©enituri u l-ulied • Ix-xju˙ija • Rispett lejn persuni ta’ reli©jon jew nazzjonalità differenti • Xi tag˙lima kbira li ˙adt mill-˙ajja • Kif tg˙ix it-tbatija b’mod poΩittiv • Xi valur poΩittiv ie˙or

Il-Perspettiva tan-Novella trid tkun wa˙da li tag˙ti kura©© u ispirazzjoni u li tirrifletti l-valuri tal-Van©elu.

It-TUL ta’ l-Esperjenza jew tan-Novella g˙andu jkun ta’ bejn id-900 u l-1,000 kelma u mhux iktar.

Kondizzjonijiet biex tie˙u sehem

1. L-Esperjenza jew in-Novella trid tkun ori©inali u ma tkunx dehret f’rivista o˙ra f’Malta u G˙awdex

2. Dak li tikteb g˙andu jintbag˙at, jew ittajpjat. jew preferibbilment fuq diskett.

3. Isem il-kittieb/a m’g˙andu jidher imkien ma’ l-Esperjenza jew in-Novella, iΩda g˙andu jing˙ata biss nom-de-plume.

4. In-numru tal-kliem g˙andu jidher fit-tmien l-Esperjenza jew in-Novella.

5. Indirizza l-kitba u / jew id-diskett tieg˙ek lil:Konkors Esperjenzi u Novelli 2008

RM 2000 - Lill Óbiebna 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar

6. F’envelop ie˙or ibg˙at: • In-nom-de-plume • Ismek u kunjomok • L-indirizz bil-kodiçi postali

• Jekk il-kitba hiex Esperjenza jew novella

7. Kull Esperjenza jew Novella li tintbag˙at

g˙all-Konkors tibqa’ proprjetà ta’ Lil Óbiebna u tista’ ti©i ppublikata.

8. L-Esperjenzi jew in-Novelli ji©u eΩaminati minn bord li d-deçiΩjoni tieg˙u titqies finali.

9. Wie˙ed jew iktar mill-premjijiet jistg˙u ma jing˙atawx jekk l-Esperjenzi jew in-Novelli ma jil˙qux il-livell mixtieq.

10. Id-data tal-g˙eluq biex jaslu l-Esperjenzi jew in-Novelli hi t-31 ta’ Diçembru, 2007

Premjijiet L-Ewwel: Lm25 It-Tieni: Lm15 It-Tielet Lm10

Il-Premjijiet ikunu book tokens li jistg˙u jissarfu fil-Librerija Preca, il-Blata l-Bajda.

DIN IS-SENA WKoLL QED NISTIEDNU LILL-QARREJJA JIKTBU NoVELLI, STEJJER U ESPERJENzI BIEX INÌIBUHoM FIL-MAGAzINE TAGÓNA.

Jade kellha madwar g˙axar snin meta bdiet tuΩa l-Internet. Tg˙allmet tuΩah flimkien ma’ o˙tha ikbar minnha. Kemm-il darba uΩatu biex tfittex xi informazzjoni g˙al xi pro©etti li jing˙ataw fil-klassi mill-g˙alliema. Ìieli tkellmet maz-zijiet u l-ku©ini tag˙ha li jinsabu fl-Awstralja permezz ta’ chatroom. Ìieli wkoll bg˙atitilhom xi ritratti tal-familja bl-email.

Madwar sena ilu, waqt li kienet qed tuΩa chatroom biex titkellem mal-ku©ina Maria fl-Awstralja, ir©eviet messa©© ming˙and persuna li qatt ma iltaqg˙et mag˙ha qabel. Dan qal li hu tifel ta’ l-istess eta’ tag˙ha u Jade ˙asset li ma fiha xejn ˙aΩin li tiççettja mieg˙u. Il-konverΩazzjoni bdiet u damet titkellem ma’ dan it-tifel mhux haΩin, sakemm sarilha l-˙in biex tmur tistrie˙ biex l-g˙ada tqum kmieni g˙all-iskola. Ftiemhet mieg˙u biex l-g˙ada jer©g˙u jitkellmu flimkien fl-istess ˙in u fl-istess chatroom.

Jade bdiet tqatta’ sig˙at twal titkellem mag˙ha bil-computer ma’ dan it-tifel u bdiet tiftiehem mieg˙u

kwaΩi kuljum. Kienu jitkellmu dwar il-homework, l-iskola, programmi favoriti fuq it-televixin, insomma fuq ftit minn kollox. Darba dan it-tifel staqsieha x’jisimha u hi ma ˙asbithiex darbtejn u qaltlu isimha. Staqsieha wkoll kemm g˙andha Ωmien u fejn tmur skola. Anki hi ©ietha l-kurΩità u riedet tkun taf iktar informazzjoni dwar dan it-tifel iΩda hu ftit kien jitkellem mag˙ha dwar l-affarijiet personali tieg˙u. Kien jg˙idilha biex ma tg˙id il-˙add dwar din il-˙biberija li kellhom bejniethom. G˙al Jade dan il-fatt ©ieg˙elha t˙ossha spe©jali. Din ir-relazzjoni bdiet tid˙ol aktar fil-fond sakemm darba talab li tibg˙atlu xi ritratti bl-email. G˙alkemm hi ma ˙assitiex komda li tibg˙at ir-ritratti tag˙ha, hu baqa jisforzaha.

Jade bdiet t˙oss li trid twaqqaf il-kuntatt malajr kemm jista’ jkun imma kienet bejn ˙altejn dwar x’inhu l-a˙jar li tag˙mel. Jade bdiet tirrealiΩΩa li din il-persuna li qed titkellem mag˙ha bil-computer taf wisq informazzjoni dwarha iΩda hi ma kienet taf kwaΩi xejn dwar dan it-tifel, jekk kien tifel wara kollox.

Kien hawnhekk fejn Jade bdiet tinkwieta.Ommha wkoll bdiet tinduna li

bintha qed tqatta’ iktar ˙in mis-soltu fuq il-computer. Innutat ukoll bidla fl-im©iba tag˙ha. Fejn qabel kienet tifla ferri˙ija, Jade donnha kkwietat u kienet tidher xi ftit im˙assba. L-omm iddeçidiet li titkellem ma’ Jade u tara x’seta’ kien qed jinkwetaha. Ma kienx diffi©li g˙al omm Jade biex issir taf, g˙ax hekk kif inkora©©ietha biex tifta˙ qalbha mag˙ha, Jade qaltilha dwar dak kollu li kienet g˙addejja minnu.

G˙addiet sena minn meta ©rat din l-istorja. Meta t˙ares lura lejn din l-esperjenza qarsa, Jade bdiet tirrealiΩΩa x’seta’ ©ara. F’dan il-kaΩ, l-omm kienet g˙aqlija biΩΩejjed biex indunat bil-kambjamenti f’bintha u ˙adet azzjoni mill-ewwel. Din il-persuna li kienet tit˙addet mag˙ha fuq il-computer Jade seta’ ma kellhiex intenzjonijiet ˙Ωiena iΩda setg˙et ukoll qarrqet bl-innoçenza ta’ Jade.

Illum l-internet sar g˙odda li bih kuljum niskopru opportunitajiet ©odda. Bl-Internet id-distanzi jitqassru u nistg˙u

SUPPORT LINE 179L-abbuΩ tat-tfal fuq l-internet. X’tista’ tag˙mel?


ng˙addu informazzjoni f’kull rokna tad-dinja f’˙akka t’g˙ajn. Meta jintuΩa sew, l-Internet jista’ joffri dinja ta’ opportunitajiet x’wie˙ed jiskopri. IΩda, b˙al kull mezz ta’ kommunikazzjoni ie˙or, il-bniedem jista’ jag˙mel uΩu ˙aΩin minnu. Tajjeb li wie˙ed jitg˙allem juΩa l-Internet biex ikun kapa©i jag˙raf it-tajjeb u l-˙aΩin li dan il-mezz jista’ joffri. Huwa importanti li nkunu nafu x’g˙andna nag˙mlu meta int jew uliedek tiltaqg˙u ma’ affarijiet fuq l-Internet li j©ieg˙lukom t˙ossukom skomdi. Aktar ma tie˙u azzjoni malajr, anqas til˙aq issir ˙sara!

Ftakar li qatt m’hu tard wisq biex titkellem ma’ persuna li tista’ tafda dwar dak kollu li tiltaqa’ mieg˙u fuq l-Internet. Tista’ ççempel SUPPORTLINE 179 - fuq il-linja dejjem se ssib persuni ppreparati biex jisimg˙uk 24 sieg˙a kuljum.

Barra minn hekk, tista’ wkoll tirrapporta l-affarjiet li ssib fuq l-Internet li j©ieg˙luk t˙ossok imdejjaq jew skomdu. Dan jista’ jsir billi tid˙ol fuq il-websajt ta’ l-A©enzija Appo©© www.apo©©.gov.mt. Ikklikkja fuq is-sinjal tal-iStop u id˙ol fil-formola fejn jista’ jsir ir-rapport.

Supportline 179 - Hotline huwa servizz kunfidenzjali offrut minn A©enzija APPOÌÌ, li tag˙mel parti mill-Fondazzjoni g˙al Servizzi ta’ ˙arsien Soçjali.

Elaine Attard

Supportline 179National Hotline

for Child Abuse over the Internet


F’hiex jikkonsisti dan Il-Kors?

Dan il-kors qed jistieden lilkom koppji miΩΩew©in biex tesperjenzaw f’˙ajjitkom is-sbu˙ija taΩ-Ωwie© kif jixtiequ Alla. Hu kors prattiku ˙afna u jipprovdi l-g˙odda u r-relationship skills neçessarji biex il-koppja jkunu jistg˙u jibnu Ωwie© b’sa˙˙tu g˙al matul ˙ajjithom kollha.

Temi DiskussiPedament g˙al Ûwie© B’Sa˙˙tuPjan t’AllaKommunikazzjioniNaççettaw lil XulxinIl-KunjatiErba’ Lingwi ta M˙abbaKif Insolvu l-KonflittiL-Ma˙fraIs-Sess: Don t’Alla

L-G˙an tal-KorsDan il-Kors huwa ma˙sub biex jg˙in lill-koppji jiskopru u jg˙ixu s-sbu˙ija taΩ-Ωwie© nisrani u l-qawwa li dan g˙andu biex itjjeb lil ˙ajjiethom u l˙ajja ta’ dawk ta’ madwarhom.Dan jitwettaq billi ng˙aqqdu flimkien id-dimensjoni naturali mad-dimensjoni spiritwali taΩ-Ωwie© nisrani.

G˙al min hu indirizzat dan Il-Kors?• G˙all dawk li jinsabu fl-ewwel snin taΩ-Ωwie© tag˙om

• G˙al dawk li jixtiequ jsa˙˙u Ω-Ωwie© tag˙hom

• G˙al dawk li jridu jkunu ppreparati biex jg˙elbu d-diffikultajiet li jinqalg˙u fiΩ-Ωwie©, minn Ωmien g˙al Ωmien

StedinaStedinaThe Marriage Enrichment

COURSENISKOPRU U NGÓIXU Û-ÛWIEÌ FIL-MILJA TIEGÓU

G˙al aktar informazzjoni:Genesis 2166 Old Bakery StreetValletta Tel: 21236767Fax: 21244153E-mail: [email protected]


Sur Editur,Nie˙u pjaçir naqra l-magazine

RM2000 u nitg˙allem ukoll. Jiena omm u g˙alliema ta’ 52 sena.

Storja vera li qrajt fil-magazine ta’ Ìunju-Lulju 2007 inkwetatni ˙afna u ˙assejt li g˙andi nikteb. Kienet l-istorja dwar vittma tal-bullying. Nafu li jeΩisti l-bullying g˙alkemm na˙seb li llum jista’ jonqos billi hawn ˙afna iktar edukazzjoni u bl-g˙ajnuna li teΩisti. Meta kont tifla jien, ji©ifieri madwar erbg˙in sena ilu, kien jeΩisti ˙afna iktar.

Óa©a li ddisturbatni fl-istorja kienet il-mod kif spiççat. Ma tajtu l-ebda parir dwar x’g˙andha tag˙mel persuna li qed tkun tisfa vittma tal-bullying. Tajjeb li kieku g˙amiltu appell lin-nies fil-kariga, b˙all-g˙alliema u l-pulizija, biex

ikunu ta’ eΩempju u ma j˙allu l-˙add, anqas animal, li ji©i ma˙qur. Imma ˙assejt li l-istorja kellha tispiçça b’xi soluzzjonijiet g˙all-vittma nnifisha. Trid titkellem. Il-©enituri jridu jie˙du passi g˙all-uliedhom u mhux jg˙idu kemm g˙andu xortih ˙azina u j˙allu kollox g˙addej. Irridu n˙e©©u l-vittmi biex jie˙du passi u jitolbu parir u kura fejn u kif hemm bΩonn. Fid-dinja kull bniedem g˙andu d-dinjità tieg˙u u din ma jista’ je˙odhielu ˙add, bil-grazzja jew le.

Mhux is-soltu tieg˙i nikteb imma dan is-su©©ett konxja ˙afna tieg˙u u n˙oss li g˙andna nipprote©u l-©enerazzjoni li tiela’ mill-bullying biex, b˙al ma n˙oss li naqas, forsi jinqata’ g˙al kollox. Il-mo˙qrija m’g˙andha postha imkien.

Grazzi u sa˙˙a, NN

Nota ta’ l-EditurNirringrazzjaw lil din il-

qarreja m©arrba g˙all-kummenti tag˙ha. Tajjeb wie˙ed jg˙id li dak l-artiklu kien esperjenza vera ta’ wie˙ed student u ntbag˙at b˙ala parte©ipazzjoni fl-Konkors ‘NoVELLI/ESPERJENzI’

JIKTBU L-QARREJJA

ta’ l-RM-Lil Óbiebna tas-sena l-o˙ra. G˙alhekk ©ibnih kif kien miktub, bla ma Ωidna xejn.

Imma dak li qalet il-qarrejja huwa mportanti. Tajjeb li n˙e©©u lil min jisfa vittma ta’ bullying biex jitkellem mill-aktar fis u bla biΩa’ ma’ xi ˙add li

jista’ jg˙inu u jie˙u l-passi biex abbuΩ ikrah b˙al dan jieqaf.

Tajjeb wie˙ed ikun jaf li jeΩisti Unit kontra l-bullying fid-Dipartiment ta’ l-Edukazzjoni. Wie˙ed jista’ jçempel fuq 21231567 u jsib min jg˙inu Ωgur.

StedinaStedina IL-BULLYING – X’nista’ naghmel?


TisLiBA OTTUBrU 2007

Car

pet

ZO

ne

©en

tilm

ent

joff

ri D

irt

Con

trol

ler

b˙al

a ri

gal g

˙ar-

rebb

ie˙/

a ta

l-Cro

ssw

ord

Puz

zle

Dis

inn

• O

utlo

ok C

oop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin

REBBIEÓ tat-Tisliba ta’ Awissu/Settembru 2007, hi Mrs Sandra Vella miΩ-Ûurrieq

IMPortAntI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: rM2000-lil Óbiena, 78, triq il-MarkiΩ Scicluna, naxxar, nXr 2067.It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at cheque, ag˙mlu fuq isem rM2000.

ÓaΩ-Zebbu© Carmena Micallef, in-nanna ta’ l-Istudent Renè Micallef, SJFloriana Çensina MifsudG˙ajnsielem Agnes CauchiIn-Naxxar ÌuΩeppi CachiaTas-Sliema Francis CiniTa’ Xbiex Dr J. PisaniIx-Xag˙ra Carmela Agius Victoria Hili Luigi Mercieca Marija Sultana

Mimdudin:1. Festa li ©©ib mag˙ha fer˙ kbir; 4. Isem ta’ tifel aktarx Ωg˙ir; 7. Mhux le imma……; 8. Isem mag˙ruf ˙afna g˙as-sa˙˙a tieg˙u; 9. Tajba biex tag˙mel xi ©abra fiha; 10. Fuq xi salib kbir insibu dawn l-ittri; 12. Rieda tajba; 14. New South Australia; 15. Meta turi xi ˙a©a hekk tg˙id; 16. Hekk _____ u hekk g˙amel; 18. Isem ta’ tfajla jew mara fil-qosor; 20. Óu Kajjin hekk kien jismu; 21. Tista’ tkun tfuh; 24. Il-kantant hekk jag˙mel; 25. Jekk g˙andek fiduçja fija g˙amel hekk; 26. Ma tfisser xejn; 27. Kunjom ta’ nisel Taljan; 28. Insibuha bejn Malta u G˙awdex.

Weqfin:1. Dawn Ωgur li mill-Mosta; 2. Belt kapitali kbira ˙afna; 3. Isem ta’ Sala mag˙rufa ©ewwa l-Imsida; 4. A©enzija ta’ l-a˙barijiet ©ewwa r-Russja; 5. Il-Maltin suppost huma kollha hekk; 6. Post Afrikan; 11. Wara li waqa’ huwa…..li kien mejjet; 13. Ilg˙ab u…..; 16. Tajba biex tiΩra jew t˙awwel fiha; 17. Prokuratur li jkun jaf il-li©i; 18. Kellu parti attiva fil-Passjoni ta’ Kristu; 19. Tag˙ti xi informazzjoni; 22. Kunjom ta’ KompoΩitur Malti; 23. Fuqu isiru wirjiet jew xi farsa.

TWEÌIBATAT-TISLIBA AWISSU/SETTEMBRU

MIMDUDIN: 1. Sannat; 4. Gwerra; 7. Ag˙; 8. Nisbel; 9. Arrigo; 10. Rpos; 12. Dawn; 14. ort; 15. The; 16 u 18. IΩΩuru; 20. BΩar; 21. Areg; 24. Tobsor; 25. Rekken; 26. Dru; 27. Irridu; 28. Nnamra.WEQFIN: 1. Sandro; 2. Nismot; 3. Tali; 4. G˙ar; 5. Arigat; 6. Aronne; 11. Prezz; 13. Where; 16. Ibatti; 17. zabbar; 18. Urikom; 19. Uganda; 22. Dudu; 23. Qrun.

ATTARD 2141 8028 2141 8031BALZAN 2149 2288BAÓRIJA 2145 9135BIRKIRK ARA 2149 2578 BIRÛEBBUGIA 2165 4518BURMARRAD 2158 1122BUSKETT 2145 6227DINGLI 2145 2859FGURA 2180 2021FLORIANA 2124 2230GÓARGÓUR 2143 1177GÓAXAQ 2189 8052 2189 2005GUDJA 2169 6336GÛIRA 2133 5231KIRKOP 2164 2144LUQA 2189 5174M’SCALA 2163 7881MANIKATA 2157 6769MELLIEÓA 2157 3317MÌARR 2157 4658MOSTA 2143 3769 2143 3835MQABBA 2168 3070MSIDA 2123 8804NAXXAR 2141 1859QORMI 2148 7282 2149 4097RABAT 2145 6824

SAFI 2167 6824SENGLEA 2169 0019SIÌÌIEWI 2146 1377 2146 4804SLIEMA 2133 2375STA LUÇIJA 2189 6093ST. JULIAN’S 2133 6914ST PAUL’S BAY 2157 1854TARXIEN 2189 7312XGÓAJRA 2169 0769ÛABBAR 2166 6267ÛEBBIEGÓ 2157 5652ÛEBBUÌ 2146 7453 2164 0651ÛEJTUN 2167 5009ÛURRIEQ 2164 9680 2168 2143 GÓAWDEXGÓASRI 2155 2613GÓAJNSIELEM 2155 5518MUNXAR 2155 4621NADUR 2155 2206QALA 2156 4206SAN LAWRENZ 2155 6355VICTORIA 2155 4088 2155 6487XAGÓRA 2155 3477XEWKIJA 2155 1329ÛEBBUÌ 2155 1135

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061891650619210

U TGÓIN FIL-ÓIDMA TAL-ÌIÛWITI

PERMEZZ TAL-MOBILE

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 3 e6.99(li minnhom 30 çenteΩmu e.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5 e11.65 (li minnhom 50 e1.16 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI:Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

BIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

G˙al kull tag˙rif:RM-LIL ÓBIEBNA, c/o 78, Triq il-MarkiΩ SciclunaIn-Naxxar NXR 03Tel: 2141 2606 • Mobile: 7982 6899Email: [email protected]

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA.

Biex i©©edded

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA:Biex ma ntellfux il‐©id li tag˙mel ir‐rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu

l‐abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l‐ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar. G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibg˙atu ir‐rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l‐abbonament.

Ibg˙at ismek, indirizz u telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien maΩ-Ωew© liri (04.66) ta’

l-abbonament regolari. Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

PERMEZZ TAT-TELEFONBiex i©©edded


Dan ifisser snin twal ta’ studju u esperjenzi: Sentejn novizzjat… Sentejn Filosofija… Sentejn esperjenza prattika ta’ xog˙ol pastorali… erba’ snin Teolo©ija… Sena formazzjoni spiritwali… Studji speçjali o˙rajn… Bejn wie˙ed u ie˙or dawn jg˙oddu g˙al madwar 12-il sena ta’ formazzjoni, kwaΩi kollha f’çentri ta’ studji barra minn Malta. Sbie˙, tajbin u tassew neçessarji dawn is-snin ta’ studju… Imma… jiswew ˙afna flus!

Int ukoll tista’ tg˙in biex jiΩdiedu l-vokazzjonijiet ÌiΩwiti… Int ukoll tista’ tg˙in biex il-Knisja jkollha saçerdoti ÌiΩwiti tajbin…Grazzi li tg˙inna l-ewwel u qabel kollox bit-talb tieg˙ek. Tista’ wkoll toffri BORÛA TA’ STUDJU b˙ala l-kontribut tieg˙ek biex isir saçerdot ÌiΩwita. Kull borΩa normalment tammonta g˙al Lm 300 (€ 698)(S’intendi kul˙add ˙ieles joffri s-somma li jixtieq u li jista’)F BorΩa ta’ Studju tista’ ssir minn persuna wa˙da jew minn grupp flimkienF Tista’ tit˙allas f’daqqa inkella bin-nifsF Tista ting˙ata aktar minn darbaF Tmur g˙al student ÌiΩwita partikolari li ssir taf min hu meta joqrob g˙all-Ordinazzjoni Saçerdotali tieg˙u.F G˙al kull BorΩa ta’ Studju jing˙ata çertifikat ta’ rikonoxximentF Isem id-donatur jitniΩΩel mal-lista ta’ benefatturi l-ÌiΩwiti jitolbu g˙alihom regolarment

Xi tkun‘BorΩa ta’ Studju’?

Kull ÌiΩwita je˙tie© formazzjoni twila biex jista’ jkun saçerdot tajjeb…X’jiswa li tixtieq tg˙in jekk ma tkunx taf kif?

Biex tag˙mel BORÛA TA’ STUDJU:Imla’ dil-formola t’hawn ta˙t u ibg˙atha lil: Id-Direttur, G˙aqda Benefatturi tal-ÌiΩwiti, Xavier House, 226, Triq San Pawl, Il-Belt.

Immarka fejn jg˙odd g˙alik:

Nixtieq aktar informazzjoni

Nixtieq nag˙mel BORÛA TA’ STUDJU

Isem

Indirizz

Telephone

Mobile

Email

Qieg˙ed nibg˙at çekk/money order (indirizzat lill-’ÌiΩwiti Maltin’) ta’ (niΩΩel l-ammont ta’ l-offerta tieg˙ek)

Hajja Gdida ghall-Mobile Qadim

Kampanja ta’ ©bir ta’ mobiles qodma g˙all-missjoni• G˙andek xi mobile phone qadim, imkisser, jew ta’ mudell antik?

• G˙adek kif xtrajt mobile ©did u ma tafx x’se tag˙mel bil-qadim?

Qatt ˙sibt li l-mobile qadim tieg˙ek jista’ jag˙ti ˙ajja ©dida lil xi ˙add batut jew fil-bΩonn?

Issa tista’ tg˙in li xi ˙add fil-missjoni bil-mobile imwarrab jew imkisser li g˙andek.

L-RM2000-Lil-Óbiebna ing˙aqad ma’ organizzazzjoni tal-ÌiΩwiti Taljani biex ji©bor mobiles uΩati, kemm dawk li g˙adhom ja˙dmu kif ukoll dawk imkissrin. Dawn jintbag˙tu g˙ar-riçikla©© u l-flus tag˙hom imorru g˙al pro©etti ta’ Ωvilupp fil-missjonijiet tal-ÌiΩwiti.

X’isir minnhom il-mobiles mi©bura?Dawn jintbag˙tu l-Ingilterra g˙and

kumpanija IngliΩa, CMR Corporate Mobile Recycling Ltd, li tirriçiklahom. Dawk li g˙adhom tajbin isirilhom manteniment jew jissewwew biex ikunu jistgΩ˙u jer©g˙u jintuΩaw. Dawk bil-˙sara jew imkissrin jiΩΩarmaw u l-plastic u materjal ie˙or tag˙hom idewbuh u jirriçiklawh.

Il-flus li jid˙lu minn dan il-pro©ess imorru b˙ala g˙ajnuna g˙al pro©etti ta’ Ωvilupp f’pajjiΩi fqar.

X’inhuma l-pro©etti ta’ Ωvilupp li se jgawdu minn din l-g˙ajnuna?1. Tchad (fl-Africa): Kçejjen li jsajru b’ener©ija tax-xemx

It-Tchad huwa wie˙ed mill-ifqar pajjiΩi ta’

l-Afrika. In-nisa tad-dar jg˙addu ©ranet ji©bru l-injam u z-zkuk biex jistg˙u isajru g˙all-familja. Óafna tbatija u ˙afna qerda g˙all-ftit si©ar li baqa’ fil-pajjiΩ, li qed isir aktar u aktar qisu deΩert. L-ener©ija tax-xemx tista’ ssolvi ˙afna minn dawn il-problemi filwaqt li teduka lin-nies fl-uΩu tat-teknolo©ija li t˙ares l-ambjent. Dan il-pro©ett ma˙sub li jg˙in madwar 3000 familja.

2. Kenya: Orfanatrofju g˙al tfal morda bl-AIDSId-dar jisimha NYUMBANI. Ìiet imwaqqfa

minn missjunarju ÌiΩwita. Tilqa’ madwar 100 tifel u tifla, minn trabi ta’ ftit ©img˙at sa adolexxenti ta’ ˙mistax-il sena. Joffrulhom kura u ambjent familjari f’sistema ta’ ‘homes’. Jag˙tuhom edukazzjoni u kull g˙ajnuna sa ma jo˙or©u mill-periklu tal-marda u jistg˙u jibnu l-futur tag˙hom we˙idhom.

Kif nista’ nibgg˙at il-mobile jew mobiles tieg˙i?

Jekk g˙andek xi mobile jew mobiles li tixtieq tag˙ti g˙all-missjoni tal-ÌiΩwiti, kull m’g˙andek tag˙mel hu li ççempel: 21412606 mit-tnejn tal-Ìimg˙a, bejn id-9.00 am u 12.30 pm. Nag˙tuk

id-dettalji ta’ x’g˙andek tag˙mel u fejn tista’ tmur.

Nista’ ni©bor il-mobiles ta’ s˙abi jew tal-grupp tieg˙i?

Iva. Óa©a sabi˙a jekk kull wie˙ed ixerred din l-inizjattiva fil-gruppi, post tax-xog˙ol, ˙bieb u familja tieg˙u. Importanti li min jixtieq irçevuta g˙al-mobile tieg˙u jibg˙atilna l-isem, indirizz u telefon flimkien mal-mobile/s li jkun qed joffri.

G˙al aktar informazzjoni ikteb jew çempel:

RM2000-Lil-Óbiebna 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna

Naxxar NXR 2067Tel: 21412606 SMS: 79826899

Email: [email protected]

Kampanja biex jin©abru mobiles qodma g˙all-Missjoni tal-ÌiΩwiti.

Ara ©ewwa g˙all-aktar informazzjoni

Hajja Gdida ghall-Mobile Qadim

RM2007-08 October

Documents

Transcript of RM2007-08 October