RIMSKI PUTEVI

Romanizacija je imala vie vidova. Pro-vincia je naziv davan onim teritorijama koje je neki vojskovodja osvojio, a kasnije taj naziv dobijaju sve teritorije van Italije. Eksploatisali su ih i izvozili svoju robu. Pokuavali su da romanizuju svoje provincije. Pre Rimljana u Gornjoj Meziji nije bilo puteva, ni gradova. Stanovnitvo je ivelo u selima, a postojali su opidumi tj. utvrdjenja na brdima okruena zemljanim rovom i tu je ivela aristokratija. Eventualno su Dardanci mogli imati gradove, ali to nije dokazano. Prvo to su Rimljani radili bila je izgradnja puteva, da bi snabdevali svoje legije. Te puteve su obino gradile same legije koje su u svom sastavu imale i ininjere. Zbog neprestanog ratovanja bili su im potrebni dobri putevi. U antikim itinerarima (kartama) ostali su pravci rimskih puteva. Pokuavali su da ih prave gde god su mogli. Pravili su vie vrsta puteva u zavisnosti od reljefa i materijala koji bi zatekli. Dosta su panje posveivali podlozi. Putevi su bili irine do 5 m. Prvo bi iskopali zemlju iz tog rova irine 5 m. Prva podloga bi bio pavimentum (kre i pesak), a onda su ile 4 podloge: stratumen (vertikalno poloeni blokovi kamena spojeni malterom, kreom ili glinom), rudus (krupniji ljunak i kre), nukleus (dobor utaban, od tucane opeke zatita od vlage, krea, peska i ilovae), a na vrhu je suma krusta (horizontalno postavljene kamene ploe pod nagibom sa kojih se voda sliva van puta). Ponekad putevi nisu imali ove bazaltne ploe ve samo ljunak odozgo jer je bilo jeftinije i ivotinje su se lake kretale. Pored puteva su bili miljokazi (kameni blokovi sa miljotaom i nazivom imperatora koji je podigao put).

1

Tamo gde je bilo movarno (Belgija, Engleska) prvo su zabijani drveni koevi do tvrdog tla, preko njih oblice drveta (balvani), preko njih kameni blokovi, a preko njih glina + sitan kamen (amalgam). U dananjoj Srbiji najstariji put je iao od severne Italije dolinom Save (kroz Panoniju) do Beograda i kod Viminacijuma se ravao u dva pravca: preko Nia i Skoplja (SCUPI) ka Solunu i preko Dunava ka Crnom moru. Medju vana mesta uz put je bio Sirmijum (rena luka). Drugo vano vorite je Ni. Od njega je preko Morave i Timoka vodio put na sever, a preko Sofije i Filipopolja u Aziju, prema Jedrenu u Albaniju (preko Lipljana (ULPIANA) i Prizrena), preko Novog Pazara i Kele u Dalmaciju.

2