Öğretmenlik Meslek Etiği

Sunu-4

Öğretmenlik Meslek Etiği İlkeleri-1

• Öğretmenlik mesleğinin ulusal ve uluslararası alanda belirlenmiş etik ilkeleri şu başlıklar altında toplanılabilir (Aydın; 2003, 60) :

Öğretmenlik Mesleği Etik İlkeleri-2

1 - Profesyonellik

2- Hizmette sorumluluk

3- Adalet

4- Eşitlik

5- Sağlıklı ve güvenlikli bir ortamın sağlanması

6- Yolsuzluk yapmamak

7- Dürüstlük- doğruluk ve güven

8- Tarafsızlık

9 - Mesleki bağlılık ve sürekli gelişme

10 - Saygı

11 - Kaynakların etkili kullanımı

1- Profesyonellik İlkesi – 1

• Öğretmenlik meslek etiğinden bahsedebilmek için öncelikle, öğretmenin işinde profesyonel olması yani öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği görevleri belirtilen standartlar içinde yapabilecek yeterlilikte gereklidir.

• Bu nedenle öğretmenlik mesleğinin birinci etik ilkesi profesyonelliktir. Bunun için profesyonel bir öğretmenin taşıması gereken nitelikler söz konusudur.

1- Profesyonellik İlkesi – 2

a) Görevle ilgili bilgi beceri ve tutumları eksiksiz taşımak

b) Hizmeti zamanında ve kusursuz sunmak

c) Mesleği daha iyi yapabilmek için sürekli öz eleştiri ve değerlendirme yapmak

d) Hizmette kaliteyi sağlamak

1- Profesyonellik İlkesi – 3

e) Görevini yerine getirirken kişisel yeteneklerini sonuna kadar kullanabilmek

f) Görevi ile ilgili konularda takdir yetkisini makul ölçülerde kullanmak.

g) Mesleğin yöntem ve tekniklerini sürekli geliştirmek

h) Öğrencilere öğrenebilecekleri bir sınıf ve ortam yaratmak

2- Hizmette Sorumluluk

• Sorumluluk, belli bir görevin istenilen nitelik ve nicelikte yerine getirilmesidir.

• Eğitim- Öğretim diğer mesleklerden farklı olarak bireyin ve toplumun yaşantısını doğrudan etkileyen bir iştir.

• Bu sorumluluk duygusu, öğretmeni, sorumlu olduğu eğitim etkinliklerinde istendik kazanımlar elde etme yönünde yaptığı çalışmalar şeklinde ortaya çıkmaktadır.

3- Adalet

• Öğretmen her türlü eyleminde adil olmak ve öğrenciler arasındaki ilişkilerde de adaleti sağlamak sorumluluğuna sahiptir.

• Öğrencilere söz hakkının adil olarak paylaştırılmasından başlayıp, sınıf içi ve dışı etkinliklere katılıma kadar uzayan her türlü etkinlikte adaletin sağlanması son derece önemlidir.

Öğretmenin adaletine hangi

noktalarda gereksinim vardır? • Öncelikle öğretmen sınıf içindeki öğrenme

fırsat ve olanaklarından öğrencilere adil yararlanma hakkı tanımalıdır.

• Öğretmen değerlendiren ve öğrenci performansı hakkında yargılarda bulunan biri olarak, değerlendirmede adaleti sağlamalıdır.

Öğretmenin adaletine hangi

noktalarda gereksinim vardır? • Öğrencilerin adaletsizliğe uğrayabildikleri

konulardan biri de öğretmenin ilgi ve desteğini kazanmak konusudur. Bazı öğrencilerle daha fazla ilgilenirken bazılarına daha aza zaman ve kaynak ayıran bir öğretmen ne derece adil davranmış olacaktır?

4- Eşitlik – 1

• Eşitlik yararların, sıkıntıların, hizmetlerin

dağıtılmasında sınırların belirlenmesini içerir.

• Temel Bireysel Eşitlik: bir okula kaydolan bütün öğrenciler eşittir. Öğretmen sınıfındaki bütün öğrencilerine eşit davranmalıdır.

• Kısmi Eşitlik: Farklı guruplara eşitlik sağlanması için farklı davranılmasını içerir. Buna göre sınıfta bir engelli öğrenci varsa ona farklı davranılarak onu diğer öğrencilerle eşit hale getirebilirsiniz.

4- Eşitlik – 2

• Blokların Eşitliği: Toplumda doğal olarak ortaya

çıkmış bloklar vardır. Örneğin; Kadın-erkek, yaşlı-genç vb. Günlük uygulamalara bakıldığında öğrencilerin pek çok eşitsizliğe maruz kaldığı görülebilir.

• Örnek: Bazı öğretmenlerin başarılı öğrencilerle daha çok ilgilenip daha çok zaman ayırdıkları, oysa başarısı düşük öğrencilerin bu durumda daha da başarısız oldukları bir gerçektir.

5- Sağlıklı ve güvenlikli bir ortamın sağlanması

• Öğretmenlerin en temel etik sorumluluklarından biri de sınıf ortamında düzen ve disiplini sağlayarak, öğrenci sağlığını ve güvenliğini tehdit edecek her türlü unsurun ortadan kaldırılmasını sağlamaktır.

• Bunun için, okullarda şiddet, kaza, yangın, sel, bulaşıcı hastalık, temizlik, hijyen, okul gezileri, oyun alanlarındaki tehlikeler konusunda tedbirler almak mesleki sorumluluğudur.

6- Yolsuzluk yapmamak

• En genel anlamıyla yolsuzluk bir çıkar karşılığında kamu yetkilerinin yasa dışı kullanımı olarak tanımlanabilir.

• Öğretmenin mesleğini kullanarak kişisel çıkar sağlamasına örnekler verecek olursak; kendi kitabını yada ders materyallerini üstü kapalı ve zorlamayla satması. Bunun yanında öğrenci velilerinden pahalı hediyeler kabul etmesi sıralanabilir.

7- Dürüstlük, doğruluk ve güven

• Etik davranış başkalarıyla ilişkilerde dürüst olmayı gerektirir. İçten ve dürüst davranmayan öğretmenler ilişkilerde kendi sonlarını hazırlarlar ve güven ortamı ortadan kalkar.

• Öğretmenlerin mesleki etkinlikleri yerine getirirken öncelikle kendilerine güvenmeleri gerekir. Bu özgüven onların toplumun güvenine ve saygısına layık olmalarını da sağlayacaktır.

8- Tarafsızlık • Nesnel olabilmek kişinin duygularını değil,

aklını kullanmasını gerektirir.

• Bireylerin nesnel olabilmeleri, karşılarındaki birey yada olaylar hakkında kendi ilgi, gereksinim ve korkularını işe karıştırmadan, bu görüntüleri çarpıtmadan aradaki farklılığın görülmesini gerektirir (Fromm, 1981, 113-114).

9. Mesleki bağlılık ve sürekli gelişme-1 • Öğretmenler bir lider olarak hem kendi hem

de öğrencilerin mesleki bağlılık ve gelişmesini sağlamaya çalışmalıdır.

• Mesleki bağlılığın bir gereği olarak sürekli gelişmeyi sağlamak için öğretmenlerin;

9. Mesleki bağlılık ve sürekli gelişme-2 • Meslekleri ile ilgili yeniliklere açık olması,

• Mesleki performanslarını artırabilmek için kendilerine sağlanan eğitim olanaklarından en iyi şekilde yararlanması,

• Mesleki yayınları ve teknolojik gelişmeleri sürekli izlemesi,

• Yeni gelen meslektaşlarının işe ve çevreye uyumlarına yardımcı olması gerekir.

10- Saygı – 1 • İnsan her şeyden önce insan olduğu için

değerlidir. İnsan canlı varlıklar içinde en gelişmiş olan, düşünen, akıl yürüten, iletişim kuran, gelecek için planlar yapan bir varlıktır ve bu yönleriyle saygıdeğerdir (Aydın, 1993).

10- Saygı – 2

• Bu açılardan değerlendirildiğinde öğretmenin her şeyden önce insanın değerine ve bütünlüğüne saygı göstermesi gerekir.

• Bu anlamda öncelikle öğrencinin varlığına ve bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerekmektedir.

• Öğrencilerin dayak, şiddet, hakaret, isim takma, belli özelliklerinden dolayı aşağılanma gibi öğretmen davranışlarına maruz kalması etik açıdan son derece yanlıştır.

10- Saygı – 3

• Bu doğrultuda özetlenecek olursa

öğretmenler:

1. Herkesin değerine ve varlığına saygı göstermelidir

2. Herkesin özel yaşamına saygı göstermelidir

3. Herkesin özerkliğine ve kararlarına saygı göstermelidir

4. İnsanlar arasındaki farklılıklara saygı göstermelidirler

11- Kaynakların etkili kullanımı

• Kurumsal ve kamusal kaynakların etkili

kullanımı öğretmenlerden beklenen bir başka önemli etik davranıştır.

• En kıt ve değerli kaynak zamandır. Bu açıdan öğretim ve eğitim zamanının etkili kullanımı öğrencilerin yararını en üst düzeye çıkaracaktır.

SON

• Teşekkürler…