1

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI MJEKËSOR TIRANË

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKËSORE TEKNIKE

VEÇORITË KLINIKO-EPIDEMIOLOGJIKE TË ULÇERAVE KRONIKE TË

KËMBËS NË PACIENTËT E QSUT

KANDIDATI: UDHËHEQËS SHKENCOR:

Blerta Gjoni Ass.Prof. Ermira Vasili

Tiranë 2014

2

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI MJEKËSOR TIRANË

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKËSORE TEKNIKE

DISERTACION

I PARAQITUR NGA

Zj. Blerta Gjoni

PËR MARRJEN E GRADËS SHKENCORE

DOKTOR

TEMA” Veçoritë kliniko-epidemiologjike të Ulçerave kronike të kembës në

pacientët e Pavionit Dermatologjise ne QSUT “ Nene Tereza”.

MBROHET NË DATË: ......./......2014 PARA JURISË:

1. .................................................................. KRYETAR

2. .................................................................. ANËTAR (OPONENT)

3. .................................................................. ANËTAR (OPONENT)

4. .................................................................. ANËTAR

5. ...................................................................ANËTAR

3

Parathenie

Ulcera kronike e këmbës është përcaktuar si një defekt në lëkurë nen nivelin e gjurit me

nje kronicitet për më shumë se gjashtë javë. Ajo perkufizohet si nje ―plage me thellesi te

plote ne trashesi te lekures‖ dhe ―nje tendence te ngadalte sheruese‖. Ulcerat kronike te

lekures rezultojne me humbje te shtrese epidermale dhe shpesh pjeserisht te dermes dhe

madje edhe shtreses yndyrore te nenlekures. Ulcera kronike e këmbës është e zakonshme

në moshat mesatare te te rriturve, prek 1% të popullsisë së rritur duke reduktuar edhe

cilësinë e jetës se pacientëve. Diagnostikimi i shpejtë dhe i saktë i saj ndihmon në

mjekimin ne kohën e duhur dhe shmangien e perkeqësimeve apo të komplikacioneve të

saj

Arritja e studimit u mundesua me mbështjetjen sistematike dhe të frytshme të

udheheqësit Ass.Prof. Ermira Vasili dhe te stafit te Sherbimit te Dermatologjise prane

QSUT.

4

PËRMBAJTJA

1. ABSTRAKTI..…………………….…………………………………………………5

2. HYRJE...…………………………….……………………………………………….6

2.1 Anatomia e fiziologjia e vazave të gjakut në këmbë………………………..6

2.2 Ekzaminimet diagnostike të patologjive të venave varikoze…..……………..8

2.3 Klasifikimi i Semundjeve kronike te venave varikoze sipas CEAP...……….11

2.4 Venat varikoze,epidemiologji, etiopatogjeneze,klinike,diagnostikim, ......…..14

2.5 Insuficenca venoze kronike, etiopatogjeneze, klinike, diagnostikim, ...……...16

2.6 Ulçerat venoze të këmbës……………….…………………………………….19

2.7 Ulçerat kronike të këmbës; Epidemiologjia, Etiopatogjenesa………………..23

3. QELLIMI DHE OBJEKTIVAT E STUDIMIT..…………………………..………..35

4. MATERIALI DHE METODA……..……………………………………………….36

5. REZULTATET……………………………………………………………………..38

5.1 Analizimi te dhenave ………………………………………………………..38

5.2 Limitet e studimit……………………………………………………………..38

5.3 Analiza krahasuese……………………………………………………………62

6. DISKUTIMI………..………………………………………………………….…….62

6.1 Prevalenca…………………………………………………………………….62

6.2 Korrelacioni i ulçerave kronike të këmbës me gjinine, moshen, etj......…….63

6.3 Forma klinike dhe lokalizimi i ulcerës sipas gjinisë...……………………….64

6.4 Faktorët e riskut që ndikojnë në dimensionin e ulcerës…………...………..65

7. KONKLUZIONE………………………………………………………………..….67

8. REKOMANDIMET………………………………………………………………...68

9. REFERENCAT……………………………………………………………………..70

10. ANEKSI……………………………………..……………………………………...74

5

1. ABSTRAKTI

Ulcera kronike e këmbës është një shkak i zakonshëm i sëmundshmërisë tek moshat e

vjetra. Incidenca e ulcerave është në rritje si rezultat i popullsisë në plakje dhe rritjes së

faktorëve te rrezikut sic jane pirja e duhanit, obeziteti dhe diabeti.

Qellimi: Studimi i vecorive klinike epidemiologjike të ulcerave kronike të këmbës në

QSUT ―Nënë Tereza‖ dhe i faktorëve të rrezikut te ecurisë klinikë të ulcerave.

Metoda: Nje studim crossectional me rishikim të kartelave të pacientëve të pranuar pranë

sherbimit te Dermatologjise ne QSUT ―Nene Tereza‖ diagnostikuar me ulcera kronike

të këmbës për vitet 2010-2013.Te dhënat janë mbledhur me anë të kartëles tip.

Rezultatet: Prevalenca e ulceres kronike të këmbës të trajtuar në spital në vitin 2010

është 4.6 për 100 000 banorë dhe është 2.6 në 2013. Mosha mesatare është 51 vjec

Forma klinike mbizotëruese është venoze ndërsa lokalizimi më i shpeshtë është ne pedis.

Meshkujt preken me shpesh sesa femrat dhe kohezgjatja ne shumicen e rasteve është më

e madhe se 3 muaj.Duhani, celuliti dhe hiperlipidemia rritin gjasat disa herë për

dimensione të mëdha të ulcerave. Sëmundjet shoqëruese si diabeti , tromboza venoze

dhe gjendje shëndetësore si hipertensioni arterial dhe obeziteti rritin gjasat disa herë për

dimensione të mëdha dhe ecuri jo të mirë të ulcerës.

Konkluzione: Prevalenca e ulcerave kronike të trajtuara në spital është në renie.

Faktorët demografikë, stili i jetës dhe sëmundjet shoqëruese ndikojnë në vecoritë klinike

dhe epidemiologjike të ulcerave kronike të këmbës.

Fjale kyçe : ulcer e kembës, epidemiologji, faktor risku.

Abstract:Chronic leg ulcer is a common cause of morbidity in the elderly. The incidence

of ulcers is increasing as a result of population aging and of risk factors such as smoking,

obesity and diabetes.

Aim:Study of the clinical and epidemiological features of chronic leg ulcers at University

Hospital Center " Mother Teresa " and the risk factors of the leg ulcer prognose.

Method: A crossectional study consisting on the review of the medical file of the

patients admitted with chronic leg ulcers for years at UHC Mother Teresa, dermatology

ward during the 2010 - 2013.The data were collected through a structured form.

Results: Prevalence of chronic leg ulcers treated in hospital in 2010 is 4.6 per 100 000

inhabitants and is 2.6 in 2013. Median age is 51 years old. The most predominant

clinical form is venous and most frequent localization is pedis. Men are affected more

often than women, and in most of cases the duration is greater than 3 months.Tobacco,

cellulite and hyperlipidemia increase several times the likelihood for a large dimensions

of the leg ulcer. The diseases such as diabetes, venous thrombosis and medical condition

such as hypertension and obesity increase several times the likelihood for poor prognosis.

6

Conclusions: Prevalence of chronic ulcers treated at the hospital is in decline.

Demographic factors, lifestyle and associated diseases affects the clinical and

epidemiological features of the leg ulcer

Key word: epidemiology, leg ulcer, risk factor .

2. HYRJE

Sëmundjet venoze janë nje problem i zakonshëm në vendet perëndimore. Në shumicën e

rasteve problemet lindin në venat e këmbëve. Në Evropë përqindjet e mëposhtme te

prevalencës janë gjetur në paciente me moshen 30 deri në 70 vjeç: 40 % e tyre vuajne

nga venat varikoze (15 % të formave jane te agravuara qe kërkojnë terapi mjeksore),

56% kanë insuficence kronike venoze (CVI) dhe 0,3-1 % kemi ulçera venoze te

kembes1. Në ShBA insuficenca kronike venoze është e vështirë për tu trajtuar pasi

mjekët e familjes, internistet, dermatologet dhe kirurgët duhet te kene kryer trajnime

specifike per ulcerat e kembes në të gjitha aspektet e saj. Në Gjermani, insuficenca

kronike venoze ka qenë tradicionalisht një semundje e diagnostikuar nga dermatologe të

specializuar vecanarisht per ulcerat e kembes. Në vitet e fundit bashkëpunimi evropian -

amerikan ka çuar në avancimin e trajtimit te ketyre semundjeve në SHBA2.

2.1 Anatomia e fiziologjia e vazave të gjakut në këmbë

Në këmbë gjaku i kthehet zemrës me anë venave sipërfaqësore (epifasciale) dhe të thella

(subfasciale). Të dy sistemet janë të lidhura nga venat transfasciale (Perforatoret). Venat

më të rëndësishme sipërfaqësore janë venat e mëdha dhe të vogla saphenous. Ajo e fillon

shtrirjen mbi dorsumin e këmbës, trungu i venës se madhe safena shtrihet mbi

maleolusin medial dhe anterior. Vena ngrihet pergjate siperfaqes mediale ne pjesen e

poshtme te këmbës, gju dhe kofshe. Në përfundimin e saj në faqen anteriore të venës

femorale (vendbashkimi), vena e madhe safena perfshin venat kolaterale te shumta qe

shkojne në abdomen dhe ne pelvis. Vena e vogel safene vendoset pas maleolusit lateral

1 Alam M, Nguyen TH (2006) Treatment of leg veins. Procedures in Dermatology series. Elsevier Saunders,

Philadelphia.

2 Bates SM, Ginsberg JS (2004) Clinical practice. Treatment of deep-vein thrombosis. N Engl J Med 351;488-498

Bergan JJ. Pascarella L, Mekenas L. (2006) Venous disorders: treatment with sclerosant foam. J Cardiovasc Surg

(Torino) 47:9-18

7

epifascial dhe përgjatë pjesës se prapme të këmbës nën fosa poplitea , ku vena hyn venë

poplitea në drejtime të ndryshme. Vena e madhe safena dhe venat e vogla safena janë të

lidhura nga vena dorsale pleksus në pjesen e pasme te këmbës dhe nga venat kolaterale.

Përveç kësaj të dyja janë të lidhura me sistemin venoz të thellë permes venave

përforatore te shumta.

Venat anteriore dhe posteriore tibiale dhe vena peroneale drejtohen afër arterieve te

këmbës. Ata bashkohen në vena surale ( venat e muskujve te pulpes se kembes : venat

soleus dhe venat gastroknemiale të cilat kanë kalime intra dhe ekstra - muskulare ) dhe

venat safena të vogla në fossa poplitea dhe pastaj lidhen me venën popliteale , e cila

ndiqet nga vena sipërfaqësore e femurit duke formuar një lidhje me venën e thellë te

femurit në ijë dhe venën iliake3.Disa nga venat perforatore janë të një rëndësie të tillë

klinike sa ato kanë emra të veçantë. Venat perforatore cockett lidhen me venën tibiale

posteriore. Venat perforatore boyd dhe dodd lidhen respektivisht me venën safena te

madhe me venat e thella në pjesën mediale të gjurit dhe të kofshës.

Figura 1 Anatomia e enëve të gjakut ne gjymtyrët e poshtëme 3.

3 Caggiati A, Bergan JJ, Gloviczki Petal (2004) International Interdisciplinary Consensus Committee on Venous

Anatomical Terminology. J Vasc Surg 39:1144.

8

Figura 2 Anatomia e venave të këmbës

Venat janë pjesë e një sistemi të presionit të gjakut ne ektremitetet e poshtme. Roli i tyre

kryesor është rikthimi i gjakut në zemër. Valvulat venoze nëse nuk jane të dëmtuara

parandalojne refluksin venoze. Ka një numër mekanizmash qe bejne te mundur rikthimin

e gjakut ne zemer si shtrirja e shputës se kembes ku ndodhen edhe venat, lëvizshmëria e

kyçit te këmbës, pompimi i muskujve poplitea te kembes, elasticiteti i fascieve.

Mekanizma të tjera më pak të rëndësishme janë tonet venoze, vazokonstruksioni

postural, pulsimet e vazave arteriale qe vendosen afer venave, lëvizjet e diafragmës për

shkak të frymëmarrjes dhe të presionit negativ shkaktuar nga kontraktime kardiake.

Në këmbë venat kanë një presion prej 85 mmHg në këmbë duke rënë fiziologjikisht në

25 mmHg gjatë ecjes. Ky reduktim i tensionit venoze në këmbë ndodh në personat e

shëndetshme pas 3-12 hapash ecje. Fenomeni është relativisht i pavarur nga shpejtësia e

ecjes por varet nga lëvizshmërinë e kyçit te këmbës dhe tendineve te gjurit se bashku me

efektin e muskujve pompues të pulpes së kembes.

2.2 Ekzaminimet diagnostike të patologjive të venave varikoze

Anamneza.Pikat e mëposhtme janë të rëndësishme në marrjen e një anamneze nga

paciente me sëmundje venoze: anëtarët e tjerë të familjes me sëmundje venoze dhe

ulcerat e këmbës, shtatzënitë, përdorimi i kontraceptivëve oral apo hormoneve,

hipertensioni, trombozat e mëparshme, nderhyrjet operacionale, immobilizim i zgjatur

dhe terapia me antikoagulante. Në anamneze duhet te orientohemi drejt simptomave qe

shfaqen si edema, ndjesia e rendeses, ngercet, dhimbja, dhimbja e barkut, këmbë e

lodhur si dhe rritja e vështirësise se ecjes me ngrohjen e temperaturave si dhe gjate ciklit

menstrual si dhe në qoftë se këmbët bëhet më të fryra ne mbrëmje4.

4 Coleridge-Smith PD (2001) Update on chronic venous-insufficiency-induced inflammatory processes.Angiology

52 Suppl 1:35-42.

9

Ekzaminimi objektiv.Natyra e venave varikoze ekzistuese , prania e ndryshimeve trofike

të lëkurës ( humbje ose pakesim te qimeve ne zonen e ulceres, lëkurë e butë ose e thatë,

ndryshime të pigmenteve dhe vatres ulcerative. Është më e lehtë për të ekzaminuar

venat kur pacienti qëndron mbi një platformë të vogël të ngritur. Prania e dermatitit

stazik, pigmentimit zakonisht ne ngjyre te kuqe ne kafe, me prani te purpurave te

pigmentuara, lipodermatosklerosa, atrofi e zbardhur, ulceracione, shenja atrofike të gjitha

keto sugjerojnë per insuficence te venave varikoze. Ndryshimet unilaterale te rritura te

eneve te gjakut, enet venoze te dukshme, ngrohtësi ne prekje te zones se lekures mbi

venat varikoze ose venat me variçe ne regjion pelvik te gjitha keto na sugjerojnë per

trombozë venoze ose gjendje post-trombotike. Duhet ti kushtohet vëmendje

deformimeve skeletore dhe lëvizjeve dëmtuese te kembeve si dhe gjurit pasi kjo mund

të kufizojë veprimet muskulare te pompimit te gjakut. Ne rastet e palpimit te venave ka

ndjesine e dhimbjes se forte dyshohet per tromboflebit. Ngurtësim i lipodermatosclerosis

është një shenjë e CVI5.

Testet klinike.Testi tap (testi Schartz) perdoret per te vlerësuar ne menyre te shpejte

nese valvulat sipërfaqësore te venave nuk funksionojne ne rregull dhe ndërlidhja në mes

të dy kanaleve venoze. Pacienti qëndron drejt dhe mjeku vendos një gisht në pjesen e

skajshme të venës dhe pastaj palpon ne të njëjtin venë ne pjesen proximale. Normalisht

valvulat parandalojne rikthimin mbrasht te qarkullimit te gjakut por në qoftë se ata janë

të dëmtuar mjeku mund të ndjeje një valë distale. Sa herë që përgjimi në një vend

prodhon një valë në një vene tjetër kjo tregon se të dy vazat venoze janë të ndërlidhura6

Egzaminimet Diagnostike.Eko Doppler është një ekzaminim non-invasive i shpejtë i

sakte dhe i vlefshem per venat. Me ane te sondes se holle mund te ekzaminohen dhe

degjohen valët e vazhdueshme te rrjedhjes se gjakut me vlere 4 ose 8 MHz e cila nuk

mund të dëgjohet nga veshi i njeriut. Per ta ekzaminuar venen vendoset fillimisht një xhel

aplikohet në lëkurë në zonën e interesuar e cila me ane te kokes se sondes tregon valët

ne të cilen kalojnë përmes lëkurës enët e gjakut ku janë pasqyruar duke lëvizur eritrocitet

e gjakut. Reflektimi të çon në një ndryshim në frekuencë (parim i Eko Doppler): valët e

pasqyruara janë marrë nga koka e sondes dhe pastaj paraqiten si valë me ze në ekranin e

ekos ne menyre grafike. Ne ultratingujt e marre nga ekzaminimi paraqiten sinjalet si

valë me amplitudë të ndryshme, si një elektroencefalograme: Eko doppler mund të

përdoret për të vlerësuar funksionin e valvulës në enet sipërfaqësore, të thella ose carje

te venave dhe refluksin patologjik ne vazat venoze. Ajo është përdorur edhe për të matur

presionin arterial në kyçin e këmbës 6.

5 Di NisioM, Wichers I, Middeldorp S (2007) Treatment for superficial thrombophlebitis of the leg. Cochrane

Database Syst Rev 18;CD004982

6 Nicolaides AN(2000) Investigation og chronic venous insufficiency; a consensus statment. Circulation 102;e126-

e163.

10

Sonografia dupleks eshte një sistem imazh-formimi duke përdorur ultratinguj B.

Komprimimi i venave lehtësisht tregon pėrshkueshmėrinė e tyre apo mbylljen e tyre

(trombozë). Sonografia duplex mund të zëvendësojë pothuajse tërësisht flebografine 7.

Flebodinamometria:Në këtë procedurë presioni venoz matet drejtpërdrejt në sipërfaqen

dorsale te këmbës me ane te nje punkture sensore te futur ne vaze duke matur presionin

e vërtetë venoz gjatë veprimeve te kerkuara si qendrimi ne gju e ne këmbë në majat te

gishtërinjve. Renia e presionit në pacientët të shëndetshme me aktivitet është normalisht

rreth 60 mmHg, ky parametër së bashku me kohën mbushëse tregon efikasitetin e

muskulit pompues te kembes. Ndërsa kjo është procedura më e saktë është njekohesisht

edhe me e dhimbshme dhe ka disa komplikime (si hematoma dhe phlebitis) kështu që

nuk perdoret si ekzaminim rutine vetem ne raste qe kerkohet nga specialisti angiolog.

Fletismografi venoze:Venat e këmbëve përbëjnë një rezervuar të madh të qarkullimit te

gjakut. Sasia e gjakut në venat ndryshon si funksion fiziologjik( tendosje , ngrohje ) dhe

faktorë patologjik (venat me variçe , trombozë e thellë venoze ). Disa anomali vaskulare

mund të zbulohen duke vlerësuar ndryshimet në masën e gjakut. Metodat fletismografike

mundësojnë llogaritjen e ndryshimeve në volumin e gjakut të këmbëve nën kushte te

ndryshme fiziologjike (staza shkaktuar nga një fashë për ndalimin e gjakrrjedhjes,

qendrimi ne qetesi, tendosjet muskulare) dhe në disa vendosje si këmbë, poplitea,

kofshë. Ekzaminimi është i thjeshtë dhe mund t'i besohet një tekniku por tani është bërë

mjaft e kufizuar që prej perdorimit koheve te fundit te sonografise se dyfishtë. Në disa

vende fletismografia është përdorur për të pare çrregullimet venoze me ane te ekranit8.

Studimet radiologjike: Flebografia është përdorur më pak për shkak të sasi të madhe të

informacionit qe merret nga teknikat non-invasive. Ajo është perdorur vetëm kur këto

metoda të tjera dështojnë për të orientuar drejt një diagnozë të sakte. Dokumentacioni

merret me imazhe radiologjike duke ofruar avantazhe të caktuara sidomos në rastet e

demtimeve. Në flebografine ascendente injektohet lende kontrasti në venë mbi kyçin e

këmbës kur eshte siguruar qe drenimi sipërfaqësore epifascial është i bllokuar. Kur

pacienti kryen një manovër Valsalva, kontrasti kthehet mbrapsht në sistemin sipërfaqësor

në ijë, në fossa poplitea ose nëpërmjet venave te perforuara si dhe në qoftë se ka

insuficence te valvules. Në përputhje me rrethanat mund të studiohen të dy dinamikat

funksionale dhe morfologjike. Në varikografi selektive lenda e kontrastit është e injektuar

në një pjese te venes varikoze te dukshme me ane te manipulimit qe behet me dorë. Kjo

teknikë eshte e vështirë dhe tregon kryesisht për venat me variçe të përsëritura ose kur

kryqëzimi i venës se vogël safena është e parregullt. Tomografia e kompjuterizuar dhe

rezonancë magnetike janë kryesisht me indikacion ne rastet e kontrollimit te enëve të

gjakut per keqformime 9.

7 Goldman MP, Weiss RA (2006) Advanced techniques in dermatologic surgery. Teylor & Francis, New York.

8 Goldman MP, Weiss RA (2006) Advanced techniques in dermatologic surgery. Teylor & Francis, New York

9 Nicolaides AN(2000) Investigation og chronic venous insufficiency; a consensus statment. Circulation 102;e126-

e163.

11

2.3 Klasifikimi i semundjeve kronike te venave varikoze sipas CEAP

Semundjet kronike te venave perfshijne të gjitha anomalitë klinike ( simptomat dhe

shenjat) që rezultojnë nga sëmundja e venave të këmbëve me nje progresion kronik.

SKV përfshijnë një spektër të madh të çrregullimeve, nga teleangioektazite minimale të

këmbëve në komplikacione të rënda të tilla si ulcerat e këmbëve. Kështu termi

pamjaftueshmëria kronike venoze (IKV) është e kufizuar detyrimisht duke iu referuar

formave të rënda dhe të avancuara të sëmundjes venoze që janë të shoqëruara me

crregullime ne lekure. Krijuar në vitin 1994 dhe rishikuar në vitin 2004 klasifikimi CEAP

i semundjeve kronike venoze perfshin shenjat klinike, etiologjike , anatomike dhe

karakteristikat fizpatologjike. Këto kritere janë pranuar në mbarë botën dhe kane

zëvendësuar ish klasifikimet (tabelat 1 dhe 2 ) 10

.

Tabela 1. Klasifikimi CEAP; Klinik (C)

Shkalla Pershkrimi

C0 Nuk ka shenja te dukshme ose palpuese te

semundjeve venoze.

C1 Teleangioectazi ose vena retikulare

C2 Vena varikoze (>3mm)

C3 Edema

C4 Ndryshime te lekures

C4a Pigmentime , ekzeme

C4b Lipodermatoskleroze, atrofi bardhe

C5 Ndryshime te lekures si ne piken C4 dhe

vatra ulcerative te sherueshme

C6 Ndryshime te lekures si ne piken C4 dhe

vatra ulcerative aktive

10

Hafner J, Ramelet AA, Schmeller W et al (1999) Management of leg ulcers. Current problems in dermatology, vol

27. Karger, Basel

12

Tabela 2. Klasifikimi CEAP ; Etiologjik ( E)

Shkalla Etiologjia

Ec Kongenitale

Ep Primare jo per shkak te nje arsye tjeter

Es Sekondare per shkaqe te identifikueshme;

Post-thrombotike,

Post-traumatike,

te tjera.

En Jo shkaqe venoze

Tabela 3. Klasifikimi CEAP ; Anatomik ( A )

Shkalla Anatomia

Venat siperfaqesore

1 Telengioektazi ose vena retikulare

2 Vena safena e madhe mbi gju

3 Vena safena e madhe poshte gjurit

4 Vena safena e vogel

5 Jo vena safena

Venat e thella

6 Vena Kave Inferiore

7 Vena e perbashket iliake

8 Vena iliake e brendshme

13

9 Vena iliake e jashtme

10 Vena pelvike

11 Vena femorale e perbashket

12 Vena e thelle femorale

13 Vena siperfaqesore femorale

14 Vena Poplitea

15 Venat e poshtme te gjurit (krurale); tibiale

anteriore, tibiale posteriore

16 Venat e muskujve ;gastronomike,soleus

Venat Perforating

17 Kofsha

18 Pulpa e kembes

Tabela 4. Klasifikimi CEAP; Fizpatologjike( P )

Shkalla Fizpatologjia

Pr Refluksi

Po Obstruksioni

Pr,o Te dyja se bashku refluksi dhe obstruksioni

Pn Idiopatike

14

2.4 Venat varikoze, epidemiologji, etiopatogjeneze, klinike, diagnostikim

Një venë varikoze është percaktuar si kombinim i një dilatimi dhe zgjatje te venave qe

kalojne permes dredhimeve rruga e të cilit bëhet e tërthortë duke shkaktuar qarkullim

patologjik të gjakut. Venat me variçe janë caktuar si primare ose sekondare te një

problemi tjetër te enëve të gjakut ose të bllokimit venoz nga komprimimet e jashtme

vaskulare. Pacientët me venat varikoze kanë më shumë gjasa për të zhvilluar

thromboflebit apo trombozë te thellë venoze ose janë të mundshme te ndodhin te dyja

njekohesisht. Diametri i nje venë varikoze mund të jetë së paku 3 mm.Paraqitja e venave

varikoze primare dhe sekondare nuk ndryshojne në mënyrë të konsiderueshme.

Diferencimi varet nga shenjat klinike të tilla si ato që dalin nga keqformimet venoze11

.

Epidemiologjia. Venat varikoze janë veçanërisht të zakonshme në vendet e

industralizuara . Në studimin e kryer ne Bon te Gjermanise, u raportua prani te venave

varikoze në 16% të meshkujve dhe 42% e grave dhe me komplikime venoze në 56%

te rasteve . Në studim vetëm 10 % e subjekteve tregojne ndryshime venoze ; 59 %

kishin teleangioektazi lokale ose vena retikulare 13 % edemë dhe 14 % venat me prani

te variçeve , pa ndonjë shenjë të semundjeve insuficences venoze. Semundjet e

insuficences venoze te avancuara është parë në 3%, ndërsa 0.7 % kishin ulcerat te

këmbës aktive apo te shëruara. Te tilla rezultate të ngjashme janë raportuar më parë në

studimet epidemiologjike nga Bazel dhe San Diego . Ndërsa prevalenca e crregullimeve

kronike venoze është ende e lartë , ashpërsia e insuficences kronike venoze (CVI) është

zvogëluar gjatë dekadave të fundit.

Etiologjia dhe Patogjeneza. Mosha, predispozita familjare, gjatesia trupore, aktiviteti

profesional, pirja e duhanit, dhe faktorët hormonal (tek femrat, shtatzëni të shumta)

luajnë një rol të madh. Faktorë të tjerë të tilla si obeziteti apo përdorimi i kontraceptivëve

oral , kanë një ndikim më të diskutueshme. Inflamacioni dhe ndryshimet në vazat e vogla

te gjakut mund të çojnë në një humbje të elementeve tkurrës , një rritje të indit lidhor

dhe shkatërrimin te valvulave, kështu që venat janë të dilatuara dhe funksioni i

valvulave bëhet i paaftë te kryeje procesin e mbylljes. Venat varikoze trunkale ndodhin

kur vena safena është e paaftë me ose pa refluks në përfundimin e saj. Venat varikoze

më të përhapura tregojnë një defekt të brendshme mureve te vazave te gjakut.

Shenjat klinike. Venat varikoze janë të dyja të dilatuara dhe të tejzgjatura. Ata janë

kryesisht të dukshme në këmbë, insuficenca e venes proximale mund të jetë e

padukshme dhe mund të ekzaminohet vetëm me echo Doppler dhe dupleks. Venat

varikoze mund të jenë asimptomatike ose të shfaqen me dhimbje, prurit, tension dhe një

ndjenjë e rendeses e shoqëruar me edemë ne kyçin e këmbës në mbrëmje. Disa forma të

venave varikoze mund të dallohen klinikisht:

11

Nicolaides AN, Allegra C, Bergan J et al (2008) Management of chronic venous disorders of the lower limbs;

Guidelines according to scientific evidence . Int Angiol 27;1-59

15

Teleangioektazi nuk janë vena te vërteta varikoze por jane një zgjerim i thjeshtë

intradermal i pleksur me vena subpapilare. Disa mund të pasqyrojnë një keqformacion

(hamartoma). Ata janë me nje diametër < 1mm ne ngjyre të kuqe ose ngjyre vjollce.

Teleangioektazite zakonisht janë simetrike. Në malleolin medial pamja është

karakteristike dhe quhet korona paraplantaris fleboktike. Këto janë të lidhura shpesh me

dëmtim të rrjetit venoz të thellë dhe në këtë mënyrë mund të shërbejnë si nje shenjë

mjaft domethenese per probleme shumë të rëndësishme te funksionimit te vazave te

gjakut . duke pasur kete rëndësi nuk duhet të nënvlerësohet. Teleangioektazite janë

nganjëherë të dhimbshme por në përgjithësi shkaktojnë vetem probleme kozmetike të

cilat janë shpesh mjaft te parendesishme ne vemendjen e pacientit.Teleangioektazite e

përhershme mund të zhvillohen pas trajtimit nga fleboktomia ose trajtimet me

sklerotizante te venave varikoze.

Venat retikulare (C1). Keto vena te rrjetezuara jane të kalibrit të vogël 1- 3mm krijohen

ne hipoderme e janë të vendosura me shpesh në fossa poplitea ose në pjesen laterale te

këmbëve. Venat varikoze retikulare kane kalime te dredhezuara që i ben te dallohen

ato nga rrjeti normal venoz e cila është shumë e dukshme në paciente me një lëkurë të

zbehtë (venat blu). Venat blu janë vetëm një problem kozmetike. Venat me variçe

retikulare shpesh paraqiten si fletët e teleangioektazise. Ata janë konsideruar si një

sëmundje dhe pasojat e tyre hemodinamike nuk janë të papërfillshme ndonjëherë pasi

rriskojne te shfaqin ulceracione duke u klasifikuar ne C2.

Venat safena varikoze (C2). Dilatacioni me i madh se (80-85 %) ose më i ulët (15-20 %) i

venes safena eshte percaktuar si vena me variçe trunkale. Pikë kyçe në vlerësimin e tyre

është të identifikojë insuficencen proximale.

Venat perforatore preken më shpesh nga dilatimi dhe bëhen të paafta. Këto vena shpesh

janë shkaktaret e krijimit të ulçerave venoze.

Ka disa forma të tjera të venave varikoze: Venat varikoze në shtatzëni (C1 - 2) ku rreth

një e treta e grave zhvillojne variçet në shtatzëninë e tyre të parë ndërsa numri rritet në

dy të tretën me shtatzënitë e shumta. Venat me variçe te mesme shkaktohen nga

keqformimet venoze të tilla si valvula që mungojnë apo jane të pamjaftueshme , fistulat

arteriovenoze apo prania e sindromit Klippel-Trenaunay. Ata gjithashtu mund të

zhvillohen pas bllokimit akut venoz p.sh. nga komprimimi extravaskular ose si rrjedhoje

e sindromit post-trombotik. Pompa e muskujve në këtë mënyrë e detyron gjakun te

rrjedhe në të dy drejtimet duke rritur presionin në sistemin e thellë në kete mënyrë

gjaku është i detyruar te kaloje nëpërmjet venave perforatore në sistemin sipërfaqësore.

Venat sipërfaqësore te zgjeruara cojne me kalimin e kohes në demtime të valvulave te

eneve te gjakut.

Ekzaminimi diagnostik. Venat varikoze mund të diagnostikohen me anë të inspektimit

dhe palpacionit por duhet edhe të ekzaminohen me eko doppler ose sonografi te dyfishtë

për të vlerësuar vendin e rikthimit mbrapsht te qarkullimit te gjakut si dhe natyrën e

perforatoreve dhe anastomozes. Ultrasonografia është e detyrueshme për të dalluar mes

venave varikoze primare dhe sekondare. Fletismografia dhe flebografia zakonisht mund

të zëvendësohet me sonografi me ngjyra.

16

Fig. 4 Venat me variçe trunkale me ndryshimet e para të insuficences kronike

venoze.

Ecuria dhe prognoza. Venat varikoze mund të jenë asimptomatike apo simptomatike.

Mungesa e simptomeve nuk tregon një paralajmërues të favorshme si ulçerë te këmbës

mund të komplikojë insuficence venoze asimtomatike. Venat varikoze vazhdojnë të

përkeqësohen me rritjen e moshes. Refluksi venoz ne venat safena mund të mbingarkoje

qarkullimin e sistemit venoz të thellë duke çuar në insuficence venoze (CVI) dhe

përfundimisht në krijimin e ulçerave.

Komplikacionet e venave varikoze janë të shumta. Ato përfshijnë:ndryshimet ne lekure,

hiperpigmentim, dermatit ose ekzeme stazike, lipodermatoskleroze dhe ulcera te këmbës.

Trajtimi i venave varikoze dhe komplikacioneve të tyre me ulcera venoze te kembes

jane dy probleme të ndërthurura qe kerkojne terapi te kombinuar.

2.5 Insuficenca venoze kronike, etiopatogjeneze, klinike, diagnostikim

Insuficenca venoze kronike (IVK) tregon një dekompensim të semundjeve venoze me

origjinë sipërfaqësore ose të thellë. Përdorimi i termit insuficence venoze kronike duhet

të kufizohet për të përshkruar sëmundjet të avancuara venoze shoqeruar me ndryshime

ne lekure. IVK shfaqet në 7-10 % të popullatës në vendet perëndimore, është më e

zakonshme në grate për shkak të shtatzënive. Rezultatet IVK varen nga hipertensioni

venoz periferik (në sistemin venoz sipërfaqësore /te thellë ose në venat perforatore) dhe

ndryshimet te njëpasnjëshme inflamatore te valvulave dhe mureve te venave. Ajo mund

të jetë primare si pasojë e venave varikoze apo sekondare kryesisht për shkak të

17

syndromit post-trombotik.Hipertensioni venoz ndodh si rezultat i refluksit venoze,

obstruksionit( sindroma post-trombotike nga kompresioni i jashtëm) ose kufizimin e

funksionit të muskujve te kyçit te këmbës ( trashje, kufizimin e levizmerise se kyçit te

këmbës). Lengjet, eritrocitet dhe proteinat depozitohen në inde intersticiale duke

shkaktuar inflamacion dhe pigmentim. Mekanizma të ndryshëm duke përfshirë edhe

efektin e stresit japin ngjitje te molekulave me njera-tjetren, forma te tjera te leukociteve

dhe çlirimin e radikaleve të lira dhe depozitim te fibrines perreth kapilareve. Të gjithë

keto stimulojne fibroblastet drejt rritjes se kolagjenit. Mikroqarkullimi zonal

sklerotizohet duke krijuar bllokim te vazave dhe mbyllje te tyre. Si rezultat i hipoksise

dhe inflamacionit rritet predispozita për shfaqje të ulcerave dhe shërimin e plagëve të

dëmtuara.

Figura 5. Pigmentimi (Dermite Ocre)

Shenjat klinike: Siç u përmenden më lart IVK i korrespondon klasa 4-6 e klasifikimit

CEAP por mund të përfshijë edhe edemë ( C3 ) dhe fleboektazi paraplantare e cila ende

nuk është përcaktuar saktësisht në klasifikimin CEAP. Karakteristika kryesore klinike e

IVK eshte Korona Flebectatica Paraplantare. Keto teleangioektazi perimaleolare dhe

periplantare janë jashtëzakonisht të zakonshme por shpesh neglizhohet. Ata janë

sugjerimi i parë i funksionit të dëmtuar venoz dhe janë shpesh te pranishme te dyja ne

venat varikoze primare dhe sekondare.Edema është një tjetër shenjë e zakonshme qe

tregon se si sistemi limfatik nuk është në gjendje për të transportuar sasinë e rritur te

lëngjeve intersticiale. Kur pacienti është në pozicion të shtrire lëngu del jashte nga indet

në sistemin vaskular.Dermatiti stazik subakut apo kronik shpesh shfaqet mbi insuficencen

e venave perforatore dhe venave varikoze në pjesen distale te këmbës. Tek pacientet me

IKV lekura demtohet më lehtë nga faktorë ekzogjene si dhe ka me ndjeshmeri edhe nga

mjekimet lokale. Dermatiti stazik shpesh tregon komponentet alergjike dhe toksike te

dermatitit. Dermatiti stazik mund të shpreh idi reagime stazike në vende të distancuara

nga vatra kryesore e ekzemes stazike. Ndonjëherë lezionet e ekzemes stazike mund të

18

ngjajnë me dermatitin numulare me ragade ose pllaka hiperkeratozike. Eshte e

domosdoshme te kryhen patch teste kutane ne shfaqjen e dermatitit stazik.

Figura 6. Ekzema stazike

Figura7. Insuficence kronike venoze me corona phlebectatica paraplantaris.

19

Figura 8. Ulcer ne terren te insuficences kronike venoze me edeme dhe

lipodermatoskleroze.

Pigmentimi i lekures. Hemorragjia e eritrociteve dhe shkatërrimi intrakutan i tyre rezulton

me depozitim te hemosiderines dhe me një stimulim të melanogjenezes nga inflamacioni

kronik. Petekiet fillestare dhe purpurat bëhen të verdhë ne kafe gjatë një periudhe prej

disa ditësh (dermite Ocre). Pigmentimet e lekures janë më të zakonshme mbi pjesen

mediale te pulpes se kembes dhe ne pjesen e kyçit te këmbës por shfaqet edhe mbi

venat perforatore në të cilin ngjajnë ose janë identike me lichen aureus.

Hipodermia eshte nje inflamacion jo infektiv i indit subkutan qe shfaqet në pjesën distale

te pulpes se kembes dhe shfaqet me lëkurë te padepertueshme ( pseudoerizipela). Lekura

peson trashje te saj dhe shoqerohet me dhimbje. Ekzaminimi histologjik tregon edemë,

fibrozë, trashje te eneve te gjakut dhe infiltrim limfocitar. Me kalimin e kohës

hipodermia transformohet ne lipo - dermatosclerosis. Lezionet shpesh keq diagnostikohen

si erizipele ose panikulitis kështu që është klinikisht e rëndësishme që të vleresohet drejt

mbi statusin lokal te lekures e plotesuar me ekzaminimet diagnostike.

Lipodermatoskleroza eshte proces sklerotizues i shtresave dermo-hipodermike e cila

shoqerohet me prani te fibrozës dhe hiperpigmentimit. Lipodermatosclerosis mund të

përfshijë të gjithë pjesen distale te kembes se poshtme duke krijuar një formacion lekuror

te forte si rezultat i edemes proximale (këmbë piano, këmbë shishe shampanjë).

Ndryshimet sklerotike dëmtojnë veprimin pompues te muskujve të këmbës duke dhene

përkeqesim dhe edemë.

2.6 Ulcerat venoze të kembes

Epidemiologjia. Ulcerat e këmbës janë shkaku kryesor i sëmundshmërisë me rritje të

shpejte me rritjen e moshës. Rreth 1 milion gjermanë vuajne nga ulcera kronike te

këmbës . Në grupin moshen 30 -70 vjeç ka rreth 0,3-1,0 % mundesi te zhvillimit të një

ulcerë stazike ndërsa deri në 12 % të pacientëve më të vjetër se 70 vjet ka të ngjarë të

20

vuajnë nga ulcerat venoze te këmbës. Ulcerat tek pacientet shkaktojë një humbje te

madhe te kohën se punes, koheqendrim te zgjatur në spital dhe perkujdesja e trajtimit te

vazhdueshem në kushte shtëpie nga anëtarët e familjes12

.

Etiologjia dhe Patogjeneza. Ulcerat paraqesin qe ne fillimet e shfaqjes edhe ne

komplikacione pranine e hipertensionit venoz. Rreth 40 % e ulcerave venoze jane të

lidhura me insuficencen venoze sipërfaqësore ( epifasciale ). Pjesa tjetër janë të lidhura

me dëmtim të thellë venoze qe shkaktohen zakonisht nga sindromi post- trombotike dhe

janë shumë më shqetesuese. Ndonjëherë traumat e vogla jane përgjegjëse për shfaqjen e

ulçerave ne zone traumatike por ka edhe raste kur ulcerat shfaqen edhe ne menyre

spontane. Nje shfaqje per kohe te shkurter te ulceres ndodh menjehere pas nje vene te

perforuar . Përveç kësaj infeksionet bakteriale dhe të dermatitet alergjike te kontaktit te

renda mund të zhvillojne ulcera te kembes.

Shenjat klinike. Vendi më i zakonshëm i ulcerave venoze është pjesa mediale e këmbës

në nivelin per rreth kyçit te këmbës. Forma e tyre është e ndryshueshme ndonjëherë

ovale ndonjëherë serpiginoze, nganjëherë mjaft të çuditshme. Shpesh zhvillohen ulcera

të shumta të cilat bashkohen së bashku. Ulcerat e mëdha mund të zhvillohen ne të gjithë

gjymtyrën rreth e qark në të cilin janë të njohura si ulcerat gete por në disa raste ulcerat

mund të jenë të vendosura direkt mbi insuficencen venoze. Ulcerat kanë shkallë të

ndryshme thellësie. Ulcerat venoze priren të përmbajnë mbeturinat nekrotike dhe qelb

me sasi të ndryshme të indit granular . Zakonisht buzet e ulceres jane te ashpra nga pjesa

e jashtme e saj. Shkalla e dhimbjes është e paparashikueshme. Ulcerat e vogla sidomos

ato qe japin si komplikacioni atrofite te bardha mund të jenë te dhimbshme ndërsa disa

ulcera te mëdha janë relativisht asimptomatike.

Kolonizimi bakteriale ndodh në 45% të ulcerave te këmbës, ndryshimet klinike jane ato

qe vendosin kur bakteret luajne një rol të nevojshme per trajtim terapeutik. Sekrecionet

shpesh shkaktojnë një pezmatim te lëkurës me erozione rreth ulcerave e cila mund të

përhapet me shpejtësi dhe të bëhet gërryese. Shumë rrallë (< 1,5000), transformimi

malinje mund të zhvillohet në një ulçerë kronike këmbës ku mund te shfaqet tumor i

qelizave squamoze i njohur si ulçera Marjolin 13

.

12

Weiss RA, Feied CF, Weiss MA (2001) Vein diagnosis and treatment. McGraw-Hill, N.Y.

13 Coleridge-Smith PD (2001) Update on chronic venous-insufficiency-induced inflammatory processes.Angiology

52 Suppl 1:35-4

21

Figura 9. Ulcera kronike e kembes ne terren te insuficences venoze.

Histopatologjia. Biopsi është kryesisht e dobishme për të përjashtuar një tumor te

ulceruar dhe ulceracione të tjera dermatologjike. Në kërkim të vaskulitis buzët e një

ulçerë jane nje zone jo shume domethenese pasi tregojnë një infiltrat kronik inflamator.

Ecuria dhe Prognoza. Ulçerat venoze janë zakonisht kronike ata mund të vazhdojnë për

vite apo edhe dekada. Edhe në qoftë se shërimi arrihet përmes trajtimit intensiv

riperseritjet janë gati të pashmangshme nëse kemi hipertensioni venoz kronik. Kur kemi

një stroma fibrotike mbetese dhe përsëritjet jane te shpeshta duhet qe i tere shtrati i

plages ulcerative te exizohet.

Diagnoza diferenciale. Tabela 5 liston shkaqet kryesore të ulcerave te këmbës.

Pavarësisht nga shumë faktorë etiologjikë të mundshme në një praktikë të zakonshme

mjekësore ose dermatologjike në vendet perëndimore pjesa më e madhe (më shumë se

90%) e ulcerave te këmbës do të jenë ulcerat venoze. Problemi nuk është që të kerkohet

një shkak tjetër. Duhet të theksojme se shpesh janë të përfshirë dy faktorë të tilla si psh

një arteriale e kombinuar dhe ulçere venoze (15% e ulcerave venoze) ose një ulçer

venoze me dermatit alergjik kontakti (sekondarë).

Rreth 90% e ulcerave te këmbës janë ulcera stazike te shkaktuara nga IVK ose nga nje

çrregullim i lidhur me IVK arteriale.

Tabela 5. Shkaqet e e ulcerave te kembes

Semundshmerite Semundjet specifike Semundshmerite Semundjet specifike

Insuficence

kronike venoze

Venat varikoze primare

Mungesa kongenitale

Sindromi Post-trombotik

Atrofi e bardhe

Dermatozat Vaskuliti

Leukocitoclastic

Pioderma gangrenosum

Erythema induratum

Vaskuliti nodulare

Perniones

Sarkoidoza

Skleroza sistemike

22

Lupus profund

Necrobioza lipoidike

Semundjet buloze

Dermatiti rradiative

Semundjet

arteriale

Arterioskleroza

Emboli arteriale

Emboli kolesteroli.

Tromboangiti obliterans.

Poliarteriti nodoze

Poliarteriti nodoze i

lekures.

Angiopati diabetike.

Hipertension(ulcera

Martorel; angiodermatit

nekrotik)

Fistula arteriovenoze.

Aneurizmat.

Semundjet

neurologjike

Paraplegjia

Syringomielia

Amiloidoza

Neuropatite periferike

(diabet mellitus, trauma,

leproza, borrelioza)

Semundjet e

gjakut

Koagulopatite e lindura

Sindromi mielo-

limfoproliferative.

Sferocitozis.

Talasemia.

Tromboctemia

Hiperviskoziteti.

Tumoret Karcinoma skuamoze

(karcinoma verrukoze,

ulcera Marjolin)

Karcinoma bazale

Melanoma malinje

Sarcoma Kaposi

Limfoma malinje

Metastazat e tumoreve

Traumat Demtimet, djegiet,djegiet

kimike, .

kafshimet.

Artefaktet.

Traumat e vogla tek

shenjat e djegieve.

Crregullimet

genetike

Sindromi Klinefelter

Sindrome Werner

Deficenca prolidases

Infeksionet Antraksi

Difteria

Sifilizi tercial

Leproza

Lupus vulgaris

Mykoza e indeve te buta

Leishmanoza

Infeksionet parazitare

Te ndryshme Vartesi medikamentoze

Kalcinozat

23

2.7 Ulcerat kronike të kembeve: Epidemiologjia , Etiopatogjeneza.

Ulcera kronike e këmbës është përcaktuar si një defekt në lëkurën e meposhtme ne

nivelin e gjurit me nje kohezgjatje prej gjashtë javësh dhe nuk jep shenja permiresimi p

perreth tre muaj apo më shumë. Ulcera kronike e këmbës është e zakonshme në moshat e

te rriturve, prek 1% të popullsisë së rritur dhe 3.6% e njerëzve më të vjetër se 65 vjet.

Ulcerat e këmbës japin efekte të mëdha negative dhe reduktojne cilësinë e jetës se

pacientëve. Shkaqet me të zakonshme janë sëmundjet venoze, sëmundje arteriale dhe

neuropatite.Shkaqet më pak të zakonshme janë çrregullime metabolike, çrregullime

hematologjike dhe sëmundjet infektive. Një diagnozë e saktë është e domosdoshme për të

shmangur trajtimin e papërshtatshme që mund të shkaktojë përkeqësimin e plagës.

Shkenctarët kanë shpikur modalitete të reja të trajtimeve për pacientët me ulceracione

kronike te këmbës në mënyrë që ata mund të kenë një cilësi më të mirë jetese dhe

reduktim te shpenzimeve financiare te mjekimit.

Epidemiologjia:Ulcerat kronike te këmbës prekin 0,6-3 % e atyre të moshës mbi 60 vjeç

dhe vjen duke u rritur në mbi 5 % tek pacientet e moshës mbi 80 vjec. Ulcera kronike e

këmbës është një shkak i zakonshëm i sëmundshmërisë dhe prevalenca e saj në

komunitet shkon nga 1.9% në 13.1%14

. Mendohet se incidenca e ulcerave është në rritje

si rezultat i popullsisë ne plakje dhe rritjes se faktorëve te rrezikut për okluzion

aterosklerotike sic jane pirja e duhanit, obesiteti dhe diabeti. Në rrjedhën e jetës

pothuajse 10 % e popullsisë mund te preket nga ulcerat kronike te kembes me një

vdekshmërisë prej 2.5 % te ulcerave te komplikuara15

. Sipas Shoqates së Ulcerave e

plageve rreth 15 % e moshave geriatrike në SHBA vuajnë nga ulcerat kronike duke

përfshirë kryesisht ulcerat venoze stazike, ulcerat te presionit dhe neuropatite diabetike

me ulcera tek gishtat e këmbës. Çdo vit 2-3.000.000 amerikanë janë diagnostikuar me

lloje të ndryshme të ulcerave kronike te kembes16

. Vlerësimi i incidencës vjetore të

ulçerave te këmbës në Britanine e Madhe dhe Zvicër janë respektivisht 3.5 dhe 0.2 per

1000 persona. Prevalenca e ulçerave te venave varikoze në SHBA është vlerësuar në

500.000 deri në 600.000 dhe rritet me rritjen e moshës17

.

Sipas studimit në Irlandë prevalenca eshte 0.12 % por në pacientët e moshës 70 vjeç e lart

ajo eshte 1,03 %. Gratë ishin dy herë më shumë gjasa për t'u prekur. Sëmundjet venoze

llogariten për 81% të ulcerave dhe sëmundjeve arteriale për 16.3% ndërsa ulcerat per

14

R. Rayner, K. Carville, J. Keaton, J. Prentice, and X. N. Santamaria, ―Leg ulcers: atypical presentations and

associated comorbidities,‖ Wound Practice and Research, vol. 17, no. 4, pp.168–185, 2009

15 C. Sasanka, ―Venous ulcers of the lower limb‖ Indian Journal of Plastic Surgery, vol. 45, n. 2, pp. 266– 274,

2012.

16 C. F. Cheng, D. Sahu, F. Tsen et al., ―A fragment of secreted Hsp90𝛼 carries properties that enable it to accelerate

effectively both acute and diabetic wound healing in mice,‖ The Journal ofClinical Investigation, vol. 121, no. 11,

pp. 4348–4361, 2011.

17 J. R. Mekkes, M. A. M. Loots, A. C. van der Wal, and J. D. Bos, ―Causes, investigation and treatment of leg

ulceration,‖ American Journal of Dermatology, vol. 148, no. 3,pp. 388–401, 2003.

24

shkak të neuropatise diabetike dhe vaskulitis reumatoid eshte me e ralle. Ulcerat e

këmbës janë një burim i rëndësishëm i sëmundshmërisë se popullates ne plakje 18

.Në

Brazil një studim i kryer në Botucatu, San Paulo raportoi një prevalencë te venave

varikoze 35.5 % dhe prevalencë 1.5 % te insuficencave të rënda kronike venoze me një

ulçerë19

. Sëmundje periferike arteriale, sëmundjet e qarkullimit të gjakut zakonisht

shoqerohen me plagët ulcerative prek rreth 8 milionë amerikanë dhe 12-20 % e

amerikanëve të grup moshës 65-72 vjet. Është vlerësuar se ka mbi 7,4 milionë ulcera

presioni në botë ku vlerësimi ishte e mundur me përjashtim të numrit të madh të vendeve

në zhvillim20

.

Ne Australia në vitin 1994 ulcerat e këmbës prekin 1.1 për 1000 banorë (0.11 % të

prevalencës ). Ky studim tregoi se 24 % e ulcerave ishin të pranishëm për 1vit , 35 %

kishin një problem të ulceracionit për 5 vjet, 20 % kishin përjetuar 10 ose më shumë

episode të ulceracionit dhe 45 % e tyre ishin shtepiake21

.

Sipas një studimi të kryer në Gjermani pamjaftueshmëria venoze ishte faktori dominues

në 47.6 % dhe pamjaftueshmëri arteriale në 14.5% , dhe 17.6 % e ulcerave ishin për

shkak pamjaftueshmërisë arteriale dhe venoze te kombinuar. Shkaqe të rralla përfshihen

vaskulitis ( 5.1 %), faktorët ekzogjene (3.8 %), dhe pyoderma gangrenoze ( 3.0 %)22

.

Ndërsa ka pak studime indiane në epidemiologjinë e ulcerave kronike ku eshte vlerësuar

nje prevalencë 4.5 për 1000 banore. Incidenca e ulcerave acute ishte me shume se dyfishi

në 10.5 për 1000 banorë 23

.

Sipas të dhënave nga studimet epidemiologjike incidenca e ulcerat kronike në pacientët e

hospitalizuar në Kinë është 1.5 % . Në një studim në 489 pacientë , 366 ose 63 % janë

ulcerat në gjymtyrët e ekstremiteve te poshtme 24

.

Periudha e prevalences se ulcerave te këmbës në Zelandën e Re është vlerësuar në 79

për 100.000 në vit. Përhapja e ulcerave te këmbës rritet në mënyrë dramatike me moshën

edhe pse ulcera mund të ndodhë në njerëz mjaft të rinj dhe ka të dhënat qe ka paciente e

që vuajnë me ulcerat venoze deri në 60 vjet.

18

J. F. O’Brien, P. A. Grace, I. J. Perry, and P. E. Burke, ―Prevalence and aetiology of leg ulcers in Ireland,‖ Irish

Journal of Medical Science, vol. 169, no. 2, pp. 110–112, 2000. 19

E. Faria, L. Blanes, B. Hochman, M. M. Filho, and L. Ferreira, ―Health-related quality of life, self-esteem, and

functional status of patients with Leg ulcers,‖ Wounds, vol. 23,no. 1, pp.4–10, 2011 20

C. K. Sen, G. M. Gordillo, S. Roy et al., ―Human skin wounds: a major and snowballing threat to public health

and the economy,‖ Wound Repair and Regeneration, vol. 17, no. 6 21

S. R. Baker and M. C. Stacey, ―Epidemiology of chronic leg ulcers in Australia,‖ Australian and New Zealand

Journal of Surgery, vol. 64, no. 4, pp. 258–261, 1994 22

A. Korber, J. Klode, S. Al-Benna et al., ―Etiology of chronic leg ulcers in 31, 619 patients in Germany analyzed

by an expert survey University Clinic,‖ Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft, vol. 9, no. 2, pp.

116–121, 2011. Ulcers 9 23

V. K. Shukla, M. A. Ansari, and S. K. Gupta, ―Wound healing research: a perspective from India,‖ International

Journal of Lower ExtremityWounds, vol. 4, no. 1, pp. 7–8, 2005. 24

X. Fu, Z. Sheng, G. W. Cherry, and Q. Li, ―Epidemiological study of chronic dermal ulcers in China,‖ Wound

Repair and Regeneration, vol. 6, no. 1, pp. 21–27, 1998.

25

Tabela 6. Shkaqet e ulcerave te këmbës.

Vaskulare

Venoze

Arteriale

Të kombinuara

Neuropatike

Diabet Mellitus

tabes

Syringomyelia

Metabolike

Diabet Mellitus

Podagra

Deficence enzime Prolidase

Hematologjike

Drepanocitoza

Cryoglobulinemia

Traumat

Presioni

Plagosje

Djegie

Tumoret

Karcinoma Bazocelulare

Karcinoma spinocelulare

Infeksionet

Bakteriale

Mykotike

Parazitozat

Panniculitis

Necrobioza Lipoidica

Nekrozat indeve

Pyoderma Gangrenoze

Te vecanta Ulçerat hipertensive

Etiologjia:Është raportuar se ulcerat që lidhen me pamjaftueshmërinë venoze përbëjnë

70% , sëmundjet arteriale 10 % dhe ulcerat me etiologji të kombinuar 15 %25

. Pjesa e

mbetur prej 5 % të ulcerave te këmbës rezultojnë nga shkaqe më pak të zakonshme

patofiziologjike dhe ky grup i fundit përbën sfide të konsiderueshme në diagnostikimin,

vlerësimin dhe menaxhimim 26

.

Në botën perëndimore, ulcerat e këmbës shkaktohen kryesisht nga insuficenca venoze,

insuficienca arteriale, neuropatia diabetike ose nje kombinim i ketyre faktorë27

.

Ulcerat venoze janë lloji më i zakonshëm i ulcerave te këmbës duke zënë rreth 70 % të

rasteve. Sëmundjet arteriale llogaritët 5% deri 10 % e ulcerave te këmbës shumica janë

25

G. Casey, ―Causes and management of leg and foot ulcers,‖ Nursing Standard, vol. 18, no. 45, pp. 57–58, 2004.

26 F. Gottrup and T. Karlsmark, ―Leg ulcers: uncommon presentations,‖ Clinics in Dermatology, vol. 23, no. 6, pp.

601–611, 2005

27 P. K. Sarkar and S. Ballantyne, ―Management of leg ulcers,‖ Postgraduate Medical Journal, vol. 76, no. 901, pp.

674–682, 2000.

26

shkak i neuropatise diabetike ose një kombinim të këtyre sëmundjeve28

. Studimi nga

India tregon se etiologjia e ulcerave kronike përfshin semundjet kronike të tilla si diabeti,

ateroskleroza, tuberkulozi dhe lebra. Shkaqe të tjera të mëdha përfshirë ulcerat venoze,

ulcerat presionit, vaskulitis dhe traumat. Raporti i studimit theksoi se trajtimi i

papërshtatshëm i ulcerave akute traumatike ishte shkaku më i zakonshëm i ulcerave

kronike. Studimi kineze tregon se etiologjia kryesore (67 %) e ulcerave është trauma ose

plagët traumatike të përbëra nga infeksionet.Ulcerat diabetike, ulcerat venoze dhe ulcerat

e presionit llogariten respektivisht ne 4.9 %, 6.5 %, dhe 9.2 %. Shumica e këtyre plagëve

u panë në fermerët dhe punëtorët e tjerë të bujqësisë 29

. Të paktën dy faktorë etiologjike

mund të identifikohen në një të tretën e të gjitha ulcerave te gjymtyrëve te poshtme.

Ulcerat venoze më së shpeshti ndodhin mbi malleolen mediale e laterale. Ulcerat

neuropatike priren te shfaqen në pikat shtypese te kembes30

. Pacientët me lëvizshmëri të

zvogëluar apo obeze mund të zhvillojnë ulçerë në pjesen e pulpes për shkak të

hipertensionit venoz si rezultat i funksionimit të pamjaftueshëm të muskujve pumpues.

Shkaqet më të zakonshme të ulcerat vaskulitis janë artriti reumatoid, lupus sistemik dhe

poliarteriti nodoze. Crregullimet e qarkullimit te gjakut zakonisht çojnë në ulceracione te

këmbës nga sëmundjet drepanocitare, talasemia, thrombocitonemia, dhe policitemia rubra

vera16

. Ulcerat e këmbës qe lidhen me çrregullimet hematologjike përgjithësisht

rezultojnë nga mbyllja e mikroqarkullimit31

. Mikroqarkullimi dhe çrregullimet vaskulare

që mund të rezultojnë në ulcerat atipike përfshijnë fenomeni Raynaud, ulcerat Martorell

dhe vaskuliti i lekures. Janë çrregullimeve të shumta që mund të rezultojnë në neuropatite

e ekstremiteteve te poshtme te shoqeruar me ulceracione për shkak të demtimeve

intensive, djegieve, ose ulcerave presive, lepra, neuropative dhe alkoolike17

. Sipas një

raporti të fundit sëmundjet kronike të veshkave, hipertensioni dhe ishemia miokardiake

mund të jetë shoqeruar me rritje të rrezikut të zhvillimit të ulcerave te këmbës duke

përfshirë ulcera të rënda që kërkojnë edhe amputim. Përveç kësaj ka raportime për ritme

më të larta të kequshqyerjes dhe mangësisë se vitaminave dhe mineraleve të tilla si zinku

në pacientët me ulcerat kronike venoze krahasuar me popullatën e përgjithshme32

.

28

M. C. Moloney and P. Grace, ―Understanding the underlying causes of chronic leg ulceration,‖ Journal of wound

care, vol. 13, no. 6, pp. 215–218, 2004.

29 X. Fu, ―Skin ulcers in lower extremities: the epidemiology and management in China,‖ International Journal of

Lower ExtremityWounds, vol. 4, no. 1, pp. 4–6, 2005.

30 N. J. M. London and R. Donnelly, ―ABC of arterial and venous disease. Ulcerated lower limb,‖ The British

Medical Journal, vol. 320, no. 7249, pp. 1589–1591, 2000.

31 A. Adeyi, S. Muzerengi, and I. Gupta, ―Leg ulcers in older people: a review of management,‖ The British Journal

ofMedical Practitioners, vol. 2, no. 3, pp. 21–28.

32 O. Amir, A. Liu, and A. L. S. Chang, ―Stratification of highes trisk patients with chronic skin ulcers in a Stanford

retrospective cohort includes diabetes, need for systemic antibiotics, andalbumin levels,‖ Ulcers, vol. 2012, Article

ID 767861, 7 pages, 2012.

27

Patogjeneza e ulcerave kronike te kembes

Ulcerat venose. Lidhja mes ulcerave në kyçin e këmbës dhe çrregullimeve venoze të

gjymtyrëve të poshtme ka qenë e njohur për më shumë se 2000 vjet. Qarkullimi i venave

të gjymtyrëve të poshtme progreson nga sipërfaqësore në venat e thella me valvulat në

secilin sistem per të siguruar rrjedhjen ne nje drejtim te gjakut. Si kontraktim te

muskujve te pulpes se kembes veprim i pompimit shkakton rrjedhje të gjakut nga venat e

thella në vena cava inferior. Sëmundja e këtyre kalimeve te eneve te gjakut rezulton në

insuficence venoze. Insuficenca venoze është shkaku më i zakonshëm i ulceres ne pjesen

e poshtme te këmbës duke zënë gati 80 % të të gjitha rasteve. Prej rreth 7 milion njerëz

në Shtetet e Bashkuara me insuficence venoze rreth 1 milion shfaqin ulcerat venoze te

këmbës 33

. Rreth 1% e popullsisë në jetën e tyre vuajnë nga ulcera kronike te këmbës.

Ulcera kronike venoze ne këmbë ka një prevalencë të llogaritur prej midis 0.1% dhe 0.3

% në Britanine e Madhe. Prevalenca rritet me moshën. Ulcerat venoze hasen më shpesh

në gratë dhe personat e moshuar. Faktorët e rriskut kryesore janë mosha e vjetër, obeziteti

traumat e mëparshme te këmbës, tromboza të thella venoze dhe phlebitis. Ulcerat venoze

janë shpesh të përsëritura dhe ulcerat të hapura mund të vazhdojnë nga javë në shumë

vite. Komplikime të rënda përfshijnë celulitis, osteomielitin dhe ndryshimet malinje34

.

Në sëmundjet venoze, ulcerat janë të vendosura zakonisht në pjesen mes qafes se kembes

dhe kycit te saj, dhe ne pjesen e pulpes se kembes. Ulcerat venoze shkaktohen nga

insuficenca e valvulave venoze .

Paaftësia e valvulës con fluksin e gjakut shtesë në venat e thellë pasi nuk janë në

gjendje te mbyllen plotesisht dhe rezulton në rikthim te rrjedhes se gjakut duke shkaktuar

hipertension venoz35

. Hipertensioni venoz çon në humbje te sasise se gjakut nga venat

në indet duke shkaktuar depozitimin te pigmentit te kafte / të kuq në zonën e pulpes se

kembes. Ulcerat venose ndodhin në zonën pulpes në 95% të rasteve.

sidomos rreth malleolares (në kyçin e këmbës)36

. Një faktor tjetër që ndikon në zhvillimin

e ulcerave venoze është dëmtimi i muskujve pompues te pulpes se kembes. Ky demtim

con drejt rritjes se rriskut per paralyze ose palëvizshmëri. Muskuj e pulpes përmes

tkurrjes dhe relaksimit ndihmon në rrjedhjen e gjakut per në zemër nëpërmjet venave.

Dështimi i këtij mekanizmi shkakton staze të gjakut dhe rritjen e presionit venoz 37

.

Ekzistojne tre teori madhore qe shpjegojne si zhvillohet ulcera.

33

A. Aydin, S. Shenbagamurthi, and H. Brem, ―Lower extremity ulcers: venous, arterial, or

diabetic?‖ Emergency Medicine, vol. 41, no. 8, pp. 18–24, 2009.

34 L. Collins and S. Seraj, ―Diagnosis and treatment of venous ulcers,‖ The American Family Physician, vol. 81, no.

8, pp. 989– 996, 2010.

35 M. H. Meissner, G. Moneta, K. Burnand et al., ―The haemodynamics and diagnosis of venous disease,‖ Journal of

Vascular Surgery, vol. 46, no. 6, supplement, pp. S4–S24, 2007.

36 J.E.Grey, K. G. Harding, and S. Enoch, ―Venous and arterial leg ulcers,‖ The British Medical Journal, vol. 332,

no. 7537, pp. 347– 350, 2006. 37

H. Newton, ―Leg ulcers: differences between venous and arterial,‖ Wounds Essentials, vol. 6, no. 1, pp. 20–28,

2011.

28

Ulcerat venoze duke qene një sëmundje kronike karakterizohet me periudhat e acarimit

dhe permiresimit. Ulcerat venoze shpesh marrin një kohë me të gjatë për tu shëruar e

cila rezulton në diskomfort fizike dhe psikologjike duke ndikuar negativisht në statusin

funksional të pacientit.

Ulcerat arteriale. Ulcerat arteriale te këmbës ndodhin si rezultat i rënies së fluksit të

gjakut arterial dhe perfuzionit të indeve. Mbyllja arteriale ose arteriolare për shkak të

ndonjë arsye mund te rezultojë në ishemi të lëkurës dhe indeve nënlëkurore të cilat mund

të çojë në ulceracione. Sëmundjet vaskulare periferike per shkak të arterosklerozës,

diabetit me sëmundjet mikrovaskulare ose makrovaskulare ose vaskulitis mund të

shkaktoje këmbën ishemike me ulceracione38

. Reduktimi i furnizimit me gjak si rezultat

te ishemise arteriale shkakton vdekjen e indeve në zonën e prekur. Zhvillimi i ulçerës

është shpesh i shpejtë me shkatërrimin e indeve të thella. Gjymtyra duket e zbehtë dhe ka

një mungesë te dukshme te qimeve. Ka tre mekanizma të përfshirë në fizpatologjine e

ulçerës ishemike te këmbës:1. bllokimi extramural; 2 trashje murale dhe 3 kufizimi i

brendshëm i rrjedhës së gjakut. Ka shpesh mbivendosje të konsiderueshme dhe

patogjeneza e saktë nuk mund të jetë forma gjithmonë e mire percaktuar. Format me te

shpeshta akute të vaskulitis dhe disa forma subakute dhe kronike ka të ngjarë të

shkaktojnë ulçerën e këmbës për shkak të hypoksise se indeve dhe rrjedhjes se

substancave fibrine39

.Ulcerat arteriale zakonisht ndodhin ne majat e gishtave te këmbës,

ne thember dhe prominencen kockëmadhe te këmbës. Kjo tip ulcere eshte me konture

të mirë kufizuar dhe me ngjyre te zbehtë, pa ind granular dhe me baze nekrotike40

.

Ulcerat diabetike te këmbes. Ulcerat diabetike te këmbës vlerësohen te prekin 15%

të gjithë individëve me diabet gjatë jetës së tyre. Për shembull rreth 18 % e pacientëve

diabetike mbi moshën 65 vjeçare në SHBA kanë ulcerat te këmbës41

. Ai është vlerësuar

tani që 15-20 % e pacientëve me ulcera të tilla këmbë të kene nevojë për amputim.

Pothuajse 85 % e amputacioneve janë të paraprirë nga ulcerat diabetike te këmbë42

. Në të

gjithë botën është llogaritur se një gjymtyrë ekstremiteve te poshtme është e humbur çdo

30 sekonda si rezultat i infeksionit te plagës tek diabetiket 43

. Pacientët diabetike janë në

rrezik të lartë për sëmundje arteriale dhe neuropatite e për këtë arsye mund të zhvillojnë

ulcera per shkak të dy semundjeve. Përveç kësaj hiperglicemia paraqet rrezikun e ulçerës

38

G. Irving and S. Hargreves, ―Venous and arterial leg ulceration,‖ InnovAiT, vol. 2, pp. 415–422, 2009. 39

X. Fu, ―Skin ulcers in lower extremities: the epidemiology and management in China,‖ International Journal of

Lower ExtremityWounds, vol. 4, no. 1, pp. 4–6, 2005. 40

C.Moffatt, ―Leg ulcers,‖ in Vascular Disease, S.Murray, Ed., pp. 200–237,Whurr Publishers, London, UK, 2001. 41

C. F. Cheng, D. Sahu, F. Tsen et al., ―A fragment of secreted Hsp90𝛼 carries properties that enable it to accelerate

effectively both acute and diabetic wound healing in mice,‖ The Journal of Clinical Investigation, vol. 121, no. 11,

pp. 4348–4361, 2011.

42 S. P. Pendse, ―Understanding diabetic foot,‖ International Journal of Diabetes in Developing Countries, vol. 28,

no. 5, pp. 519– 526, 2010

43 C. F. Cheng, D. Sahu, F. Tsen et al., ―A fragment of secreted Hsp90𝛼 carries properties that enable it to accelerate

effectively both acute and diabetic wound healing in mice,‖ The Journal of Clinical Investigation, vol. 121, no. 11,

pp. 4348–4361, 2011.

29

se mesme për dëmtime neuropatike dhe funksioneve anatomike, ndjesore e motore në

mënyrë tipike në duar dhe këmbë44

. Etiologjia e ulcerave te këmbës diabetike zakonisht

ka shumë komponente45

. Shkaktare madhore janë nenvizuar të jenë neuropatia periferike

dhe ischemia nga sëmundje vaskulare periferike. Faktorë të tjerë janë trauma,

deformimet, formimi i kallove dhe edema46

.

Ulçera Presuar. Ulcerat e presuara janë të shkaktuara kryesisht nga presioni i

vazhdueshem. Ato zakonisht ndodhin mbi kockën prominente te kembes por mund te

ndodhin ne cdo pjese te trupit qe i nënshtrohen presionit. Rreth 70% e të gjithë ulcerave

te presuara ndodhin në popullsisë geriatrike. Ulcerat presive mund të jenë burim madhor

i infeksionit dhe të çojë në komplikacione të tilla si septicemitë, osteomielit madje edhe

vdekje. Parandalimi i dëmtimit të presionit të lëkurës dhe të indit subcutan është një

pjesë thelbësore e trajtimit tek pacientët qe shfaqin nje rrezik te tille.

Vlerësimet Klinike: Anamnesa. Hapi i parë drejt diagnozën se çdo ulçerë te shfaqur ne

këmbë është plotesimi i nje anamnese të plotë dhe vlerësimi i pacientit sipas tabeles 747

.

Kjo duhet të përfshijë statusin e përgjithshme shëndetësore, gjendjen sociale dhe

profesionale, anamnesis vitae të sëmundjeve shoqeruese (trombozë te eneve venoze,

diabeti, semundjet autoimune, sëmundjet inflamatore të zorrëve, sëmundjet e indit

lidhor), gjendjen e lëkurës, statusin aktual vaskulare, madhësinë, formen dhe statusin e

ulçerës qe ne fillimet e shfaqjes se saj38

. Pacienti duhet të pyetet për dhimbje te

ekstremiteteve te poshtme, per pranine e ndonje parestesie35

.

Është e rëndësishme për të përcaktuar kohëzgjatjen e ulceres dhe nëse ajo është një

episod i parë apo i përsëritur. Dhimbja është një problem i madh për pacientët me ulcera

te këmbës.

44

A. Adeyi, S. Muzerengi, and I. Gupta, ―Leg ulcers in older people: a review of management,‖ The British Journal

ofMedical Practitioners, vol. 2, no. 3, pp. 21–28

45 W. Clayton and T. A. Elasy, ―A review of the pathophysiology, classification, and treatment of foot ulcers in

diabetic patients,‖ Clinical Diabetes, vol. 27, no. 2, pp. 52–58, 2009.

46 S. P. Pendse, ―Understanding diabetic foot,‖ International Journal of Diabetes in Developing Countries, vol. 28,

no. 5, pp. 519– 526, 2010.

47 A. Aydin, S. Shenbagamurthi, and H. Brem, ―Lower extremity ulcers: venous, arterial, or diabetic?‖ Emergency

Medicine, vol. 41, no. 8, pp. 18–24, 2009.

30

Tabela7 : Vlerësimi i ulcerave të ekstremiteteve te poshtme48

.

Pacienti

Statusi i përgjithshëm shëndetësor

Semundjet e kaluara dhe aktuale

Historia e zhvillimit te ulçerës

Profesioni

Ushqimi

Problemi i lëvizshmërisë

Obeziteti

Alkooli

Duhani

Ndryshimet e lëkurës

Arteriale

Malinje

Autoimune

Vlerësimi i enëve të gjakut

Matja e pulsit pedale

Indeksi presionit brakial te këmbës

Vleresimi i gjymtyrëve

Edema

Regjioni

Lymfedema

Problemet ortopedike

Ndjeshmeria

Dhimbja

Ulçera

Venoze/arteriale/e kombinuar / neuropatike

Madhesia

Baza e plages

Niveli exudativ

Lëkurë përreth ulcers

48

A. Adeyi, S. Muzerengi, and I. Gupta, ―Leg ulcers in older people: a review of management,‖ The British Journal

ofMedical Practitioners, vol. 2, no. 3, pp. 21–28.

31

Tabela 8: Vlerësimi i ulcerave te këmbës: Dallimi mes sëmundjeve venoze dhe

arteriale 49

.

Kriteret e vlerësimit Sëmundjet venoze Sëmundjet arteriale

Historia e paraqitur,

Faktorët e rriskut

social dhe fizik

Venat varikoze

Reduktim lëvizshmërie

Dëmtimet traumatike

Obeziteti

Shtatzania

Flebiti periodike

Kirurgji te vazave te gjakut

Ulcera te perseritura

Diabet Mellitus

Hipertensioni

Pirja e duhanit

Historia e mëparshme te

sëmundje vaskulare

Obeziteti

Pamundësia për te levizur

gjymtyret

Vendosja e ulceres Zone poplitea kembes

Zona mediale e kembes

Zonat me te shpeshta jane

maleolus laterale dhe zona tibiale

Pjesa anesore e gishtave te

kembes

Mbi pikat e presionit

Dhimbja Ndjenja dhimbje/ këmbë të

rënduara

Përmirësim me pozicionim

lart dhe shtrire te kembeve

Mund te perkeqesohet natën dhe

në qetesi.

Permiresim me vartesi

Karakteristikat

e ulçerës

Forme siperfaqesore me

kufij te sheshte.

Shpesh paraqitet e lagesht

me ind granular.

Moderuar me exudate të

rënde.

Formë e crregullt /thelle

Shtrati i plages jo i qarte

Prania e indit nekrotike

Exudat i paket

Vleresim i

ekstremitete te

poshtme

Cngjyrosje e erret

Trashje / fibrozë

Vena varikoze

Lekure hiperkeratozike

Ekzematoze

Pulsi tek kemba i pranishëm,

Gjymtyrë edematoze e

zakonshme

E hollë /me shkëlqim /thate

Qime te reduktuara

Lëkurë e ftohte

Zbehje te lekures ne brendesi te

këmbës

Pulsi i dobët ose mungon

Zhvillimi i gangrenës

49

H. Newton, ―Leg ulcers: differences between venous and arterial,‖ Wounds Essentials, vol. 6, no. 1, pp. 20–28,

2011.

32

Mungesa e dhimbjes sugjeron një etiologji neuropatike. Pacientët duhet gjithashtu të

pyeten për lëvizjet e tyre. Vleresimi klinik i ulçerës mund të sugjeroje etiologjinë e saj.

Duhet te kihet parasysh edhe shoqerimi ose prania e semundjeve te tilla si: diabeti,

hipertensioni, hiperlipidemia, sëmundje koronare arteriale, përdorimi i alkoolit dhe

duhanit, sëmundje vaskulare periferike; trombozë venoze; celuliti, traumat dhe

operacionet kirurgjikale50

.

Ekzaminimi. Ekzaminimi i këmbës duhet të përfshijë palpim te pulsit dhe një kërkim

për shenjat e hipertensionit venoz duke përfshirë venat varikoze, pigmentim

hemosiderine, ekzemë varikoze, atrofi e bardhe dhe lipodermatosklerosis. Lëvizjes e

legenit, gjurit, kyçin e këmbës duhet të kontrollohen dhe ndjesia duhet të testohet për të

përjashtuar një neuropatite periferike51

. Ekzaminimi i ulçerës duhet të përfshijë vendin,

madhësine, pamjen, baza e plagës, niveli eksudatit dhe lëkurës përreth. Regjioni përreth

duhet të shqyrtohet për dhimbje, edemë, eritemë, ngrohtësi, ngurtësim, njollë, carje,

thatësi, shenja nga plagët e mëparshme, gangrenizim te gishtave, cianozë dhe venat me

variçe. Është e rëndësishme që të mbajnë në mend se sëmundja venoze dhe arteriale

mund të bashkëjetojnë në të njëjtin pacient42

.Ulcerat venoze ndryshojnë nga ulcerat

arteriale dhe ulcerave te tjera të ektremiteteve të poshtme. Një ulçer me kufinj te

parregullt, nekrozë te zezë, eritemë ose crregullim ngjyrë vjollcë të lëkurës sugjerojnë

ulçer per shkak të vaskulitis52

. Një ulçerë e dhimbshme me kufijtë ngjyre vjollcë

dyshohet per pyoderma gangrenoze. Ekzaminim me Echo Doppler dhe

sphygmomanometer mund të kryhet për vlerësimin më të saktë të perfuzionit arteriale.

Keto ekzaminime përdoren për të përcaktuar insuficencen arteriale53

. Matja e saktë dhe

e rregullt e plagës është e rëndësishme për të dhënë një vlerësim objektiv të plan

menaxhimit.

50

A. Adeyi, S. Muzerengi, and I. Gupta, ―Leg ulcers in older people: a review of management,‖ The British Journal

ofMedical Practitioners, vol. 2, no. 3, pp. 21–28.

51 N. J. M. London and R. Donnelly, ―ABC of arterial and venous disease. Ulcerated lower limb,‖ The British

Medical Journal, vol. 320, no. 7249, pp. 1589–1591, 2000.

52 W. B. van Gent, E. D. Wilschut, and C. Wittens, ―Management of venous ulcer disease,‖ The British Medical

Journal, vol. 341, no. 7782, pp. 1092–1096, 2010.

53 J.E.Grey, K. G. Harding, and S. Enoch, ―Venous and arterial leg ulcers,‖ The British Medical Journal, vol. 332,

no. 7537, pp. 347– 350, 2006.

33

Tabela 9: Ulcerat e ekstremiteteve te poshtme 54

55

.

Lloji ulçerave Karakteristikat e

përgjithshme

Fizpatologjia Karakteristikat klinike

Venoze -Lloji me i

shpeshte

-Grate preken me

shume se meshkujt

-Prek me shume

personat e moshuar

-e dhimbshme

Hipertensioni

Venoze

-e cekët,

-e lokalizuar mbi kocken

prominente veçanërisht(mbi

malleolus medial);

-ind granuluar/prezence e

fibrines

-edemë,

- dermatit venoz,

-vena varikose

-lipodermatoskleroze

Arteriale

-Shoqeruar me

semundje kardiake

/semundje

cerebrovaskulare

-vështirësi në ecje

-shoqerohet me

dhimbje në këmbë

Ishemi te indit -e thellë

- të vendosura zakonisht mbi

kocken prominente

- e rrumbullakët me bordure te

ashpër

-ngjyrë të verdhe / nekrotike,

-ekspozimi i tendineve

- puls jonormale te kembes,

-gjymtyrë te ftohta,

Neuropatike

Shkaku më i

zakonshëm:

Diabet Mellitus/

Sëmundje

neurologjike

Trauma nga

presion i zgjatur

-te vendosura në pjesen

plantare te këmbës

Presioni

Zakonisht ndodh

në pacientët me

lëvizshmëri të

kufizuar

Ishemia e indit

nekrozë

sekondare

nga presioni i

vazhdueshem

-e lokalizuar mbi kocken

prominente

-eksudat i tepërt

54

A. Aydin, S. Shenbagamurthi, and H. Brem, ―Lower extremity ulcers: venous, arterial, or diabetic?‖ Emergency

Medicine, vol. 41, no. 8, pp. 18–24, 2009.

55 L. Collins and S. Seraj, ―Diagnosis and treatment of venous ulcers,‖ The American Family Physician, vol. 81, no.

8, pp. 989– 996, 2010.

34

Ekzaminimet laboratorike.Analizat e gjakut komplet, eritrosedimenti, niveli i sheqerit

në gjak, lipidograma , testet e funksionimit të veshkave dhe testet e funksionit të mëlçisë

janë thelbësore në pacientët me ulcer kronike te këmbës. Radiografia e thjeshtë e këmbës

së bashku me CT dhe MRI duhet të bëhet për të diagnostikuar ne kohe

osteomielitin.Analizat laboratorike për vaskulitin perfshijne: analizat e urinës për

proteinuri, hematuri, cilindruria , imunohistopatologjine e biopsise se lëkurës, antitrupat

antinukleare, faktori reumatoid, komplekset imune, fraksionet e imunoglobulinave,

antitrupa antineutrofile citoplazmike, teste serologjike dhe kulture për infeksionet

bakteriale56

.Analiza laboratorike për çrregullime të koagulimit: tromboplastina, koha

protrombines, koha e trombines, antitrombina III , proteina C.

Ekzaminimi venografik.Mund të kryhet si nje procedure e domosdoshme para

operacionit te valvulave. Ekzaminimi arteriografik i ekstremiteteve te poshtme eshte i

domosdoshme te kryhet ne pacientët me dhimbje ishemike, palevizshmeri te kembes,

shfaqja e nje gangrenë ose prania e ulcerave qe s’mbyllet me shkak dyshues te vazave

arteriale57

.Echo doppler me ngjyra kryhet për vlerësimin e ngushtimit venoz si dhe për

të vlerësuar vendndodhjen dhe shtrirjen e kthimit mbrapshte te qarkullimit te gjakut ne

venat varikoze58

.Flebosonografia dhe të dhënat e presionit venoz janë të rëndësishme për

të përcaktuar nevojën e nderhyrjes kirurgjikale apo zëvendësimin e valvulave.

Biopsia e ulçeres është e rëndësishme në vendosjen e një diagnozë të saktë dhe ne

raste e dyshimit per malinjezim. Kjo kërkon marrjen e një materiali biopsie të thellë te

indeve nga buza e ulçerës dhe zakonisht mund të kryhet nën anestezi lokale

Trajtimet mjeksore. Trajtimi i ulcerave kronike te gjymtyrëve të poshtme paraqet një

sfidë terapeutike. Trajtimi mjeksor bazuar ne shkaktaret e ulcerave duhet të ketë

prioritet. Një vlerësim të plotë diagnostike duke përfshirë ato vaskulare, metabolike dhe

aspektet fizike sic jane permendur më lart është e domosdoshme në fillim të trajtimit.

Parimet themelore të trajtimit orientohen drejt shkakut te krijimit te ulceres sic jane

nderhyrjet kirurgjikale qe behen për të nxitur qarkullimin e gjakut dhe për të

përmirësuar kthimin venoz ose terapite kompresive qe jane për të nxitur shërimin e

plages se ulceres. Edukimi per ndryshimet e jetesës me qellimin e promovimit te

kujdesit parandalues , trajtime aktuale kirurgjikale, scleroterapite, terapite konvencionale

dhe farmakoterapia ndihmese jane mjaft efikase ne trajtimet e ulcerave.

56

J. R. Mekkes, M. A. M. Loots, A. C. van der Wal, and J. D. Bos, ―Causes, investigation and treatment of leg

ulceration,‖ The British Journal of Dermatology, vol. 148, no. 3,pp. 388–401, 2003.

57 N. J. M. London and R. Donnelly, ―ABC of arterial and venous disease. Ulcerated lower limb,‖ The British

Medical Journal, vol. 320, no. 7249, pp. 1589–1591, 2000.

58 A. R. Siddiqui and J. M. Bernstein, ―Chronic wound infection: facts and controversies,‖ Clinics in Dermatology,

vol. 28, no. 5, pp. 519–526, 2010.

35

Modalitetet e fundit të trajtimit te ulcerave te kembes. Disa studiues janë ende duke

zbuluar modalitetet e tjera të trajtimit.Mjekësia rigjeneruese është duke u perdorur si nje

potencial terapeutik me ane te qelizave staminale qe nxisin rigjenerimin e lëkurës.

Premtimi i mjekësisë rigjeneruese qëndron në aftesine per të kuptuar dhe për të

rregulluar këto qelizë staminale për të promovuar rigjenerimin e lëkurës dhe materialet

bio do të vazhdojnë të luajnë një rol te rendesishem në mjekësinë rigjeneruese59

60

.

Terapia me qeliza staminale ofron nje potencial të madh për rigjenerimin e lëkurës nga

dëmtimet dhe sëmundjet. Aktualisht në Shqipëri ulcerat kronike të këmbës mjekohet

pranë mjekëve dermatologë dhe në varësisë se terapisë që ndiqet për trajtim nga mjeku

specialist. Deri me sot nuk ka ndonjë studim të mirefilltë epidemiologjik në lidhje me

ulcerta kronike të këmbës. Ndaj ky studim kërkon të hedhë dritë mbi këtë cështje dhe në

të njëjtën kohë të hedhe bazat e para për studime të tjera në këtë fushë.

3. QELLIMI DHE OBJEKTIVAT E STUDIMIT

Studimi i vecorive klinike epidemiologjike të ulcerave kronike te këmbës në pacientet e

sherbimit te Dermatologjise prane QSUT ―Nënë Tereza‖ dhe i faktorëve të rrezikut të

cilët ndikojnë në ecurinë klinikë të ulcerave.

Për të arritur qëllimin e studimit janë përcaktuar këto objektiva të studimit

1. Te përcaktoje përhapjen, strukturen dhe dinamiken e ulcerave kronike të kembës të

paraqitura në QSUT gjate periudhes së studimit.

2. Te studiojë format klinike të ulcerave te paraqitura ne periudhën e studimit dhe

shpeshtesinë e tyre.

3. Te studiojë korrelacionin e ulcerave me moshën, gjininë, vendbanimin dhe

profesionin ne periudhen e studimit.

4. Te percaktoje mikroorganizmat me frekuente qe mbivendosen ne vatren ulcerative

gjatë periudhës së studimit.

5. Të përcaktojë ndikimin e faktorëve të riskut dhe ato favorizues të ulcerave dhe

shoqërimin e saj me patologji të tjera.

59

V. W. Wong, B. Levi, J. Rajadas, M. T. Longaker, and G. C. Gurtner, ―Stem cell niches for skin regeneration,‖

International Journal of Biomaterial, vol. 2012, Article ID 926059, 8 pages, 2012.

60 M. A. C. Frade, J. C. Netto, F. G. Gomes, E. L. Mazzucato, and T. A. M. de Andrade, ―Natual membrane dressing

and hypersensitivity,‖ Anais Brasileiros de Dermatologia, vol. 86, no. 5, pp. 885–891, 2011.

36

4. MATERIALI DHE METODA

Për të arritur qëllimin dhe objektivat e studimit është përzgjedhur studimi transversal me

rishikim të kartelave të pacienteve.

Studimi transversal apo cross sectional është një lloj studimi teper ekonomik dhe arrin të

përcaktojë prevalencën e ngjarjeve të ndryshme shëndetësore në një periudhë të caktuar

kohore në rastin tonë në periudhë njëvjecare.

Gjithashtu, ky tip studimi arrin të nxjerrë disa lidhje midis ngjarjes shëndetësore të

interesit në rastin tone ulçeres kronike të këmbës dhe faktorëve shoqërues të riskut apo

gjendje të tjera shëndetësore duke respektuar llogjikën shkak –pasojë të fenomenit.

Vendndodhja e studimit

Studimi është spitalor dhe do të përfshijë kartelat e pacienteve të cilët kanë qenë

shtruar dhe trajtuar në pavionin e dermatologjisë në Qendren Spitalore Universitare

―Nënë Tereza‖ gjatë periudhës 2010-dhjetor 2013.

Instrumenti i mbledhjes së të dhënave.

Për të mbledhur të dhënat është përdorur Kartela Tip bazë e plotësuar me të dhëna te

tjera specifike qe kerkon qellimi yne i studimit. ( shih aneksin 1)

Subjektet e përfshira në studim

Në studim janë përfshirë pacientët të cilet janë diagnostikuar me ulcer kronike të këmbës

gjatë periudhës 2010-2013.

Të dhënat e mbledhura konsistonin në

Të dhëna sociodemografike si mosha në vite; gjinia dhe vendbanimi sipas rretheve ku

pacienti banon.Punësimi është një tjeter e dhënë sociodemografike dhe që është

kategorizuar si i punësuar , invalid , pensionist apo i papune.

Subjektet e punësuara janë klasifikuara si nëpunës, bujk apo punëtor.

Të dhena të lidhura me ulcerën ( klinika dhe ekzaminimi objektiv )

Në lidhje me karakteristikat e ulcerës janë marrë të dhëna në lidhje me formën klinike të

ulcerës e përcaktuar si venoze, arteriale , neuropatike, e kombinuar;

Me lokalizimin e ulcerës përcaktohet ku gjendet ulcera në këmbë (cruris) , shputë (

pedis ) dhe gishta dhe nëse lokalizimi i ulcerës është bilateral apo unilateral.

Me dimensionin e ulcerës ku është vlerësuar me anë të matjes me vizore të diametrit të

ulcerës ku me ulcer të madhe është vlerësuar një ulcer me diametër më të madhe se 5

cm , të mesme ulcera me diametër 1 deri në 5cm dhe të vogla -ulcera me diameter më të

vogël se 1cm.

37

Figura 10 . Matja e ulcerave.

Figura 11 Matja e ulcerave

Në ankesat klinike perfshire ne anamnezen e cdo pacienti është konsideruar prezenca e

dhimbjes në regjionit anatomik ku gjendet ulcera duke e kategorizuar si prezencë apo jo

të dhimbjes.

38

Faktorët e riskut të marrë në konsideratë janë duhani (përdorues ose jo i duhanit), alkooli

( përdorues ose jo i alkoolit), obeziteti ( indeksi i masës trupore më i madh se 29 dhe

vlerësuar si pesha /gjatësi në katror) , hiperlipidemia ( e vlerësuar më anë të

ekzaminimit laboratorik të lipideve sipas të dhënave të kartelën mjekësore), jeta

sedentare e përcaktuar si aktivitetit fizik të moderuar më pak se dy herë në javë ).

Sëmundjet shoqëruese të marra në konsideratë për të përcaktuar ndikimin e tyrë në

klinikën e ulcerës së këmbës janë prezenca ose jo e diabetit, hipertensioni arterial,

tromboza venoze, ekzema stazike, semundja arteriale dhe vena varikoze. Konfirmimi i

prezencës së sëmundjes shoqëruese është bazuar në të dhënat e anamnezës individuale të

pacientit.

Ngarkesa mikrobike në ulcer është vlerësuar sipas përgjigjeve të analizave

mikrobiologjike të materialit të marrë nga lezioni ulceroz dhe është përcaktuar patogjeni

prezent në ulcer gjatë kohës se shtrimit në spital.

5. REZULTATET

5.1 Analizimi i të dhënave

Për analizën e të dhënave është përdorur paketa statistikore për shkencat sociale SPSS 16

dhe teknikat e ofruara në këtë paketë.

Analiza deskriptive është përdorur për të përshkruar karakteristikat sociodemografike të

subjekteve të marra në studim.Variablat e vazhduar paraqiten duke përdorur mesataren

dhe deviacionin standard dhe për variablat kategorikë u paraqiten frekuencat në përqindje

sipas kategorive. ANOVA (One way of Variance) është përdorur si teknikë statistikore

për të parë nëse ka ndryshime sinjifikative midis klinikës (lokalizimi, madhësisë së

ulcerës) për sa i përket shpërndarjes së faktorëve të rriskut dhe sëmundjeve shoqëruese.

Janë llogaritur raportet e gjasave (OR) dhe intervalet e besimit 95%. Një vlerë e p <0.05

është konsideruar sinjifikante.

Për të vlerësuar lidhjen midis numrit të faktorëve të rriskut dhe madhësisë së ulcerës së

këmbës dhe midis numrit të sëmundjeve shoqëruese dhe madhësisë së ulcerës është

përdorur teknika e korrelacionit (Kendall's tau_b). Një vlerë e p <0.05 është konsideruar

sinjifikante.

5.2 Limitimet e studimit

Për shkak të tipit të studimit të zgjedhur limitimet e studimit janë: mungesa në të dhënat

në kartela të cilat kanë kufizuar variablat e marrë në studim si dhe pamundësinë për të

gjetur lidhjet shkak pasojë. Për të shmangur këto limitime janë marrë në konsideratë

gjatë analizës rrjedha llogjike e fenomenit shkak pasojë.

39

Në total në studim janë përfshirë 197 pacientë të cilët kanë qënë shtruar në pavionin e

dermatologjisë në QSUT me diagnozë ulcer kronike e këmbës gjate periudhës Janar

2010- Dhjetor 2013 ku shtrimet sipas viteve kane qene respektivisht 63 , 53, 43 dhe 38

pacientë (shih Grafiku 1).

Grafiku 1. Shpërndarja e pacienteve të shtruar të përfshirë në studim sipas viteve

të shtrimit

Bazuar në shtrimet e pacienteve të cilët kanë raportuar si vendbanim Tiranën, rezulton

që prevalenca e ulcerës kronike të këmbës per rajonin e Tiranës gjate vitit 2010 ka qënë

4.1 për 100 000 banorë dhe në vitin 2013 është 2.6 per 100 000 banorë ( shih grafikun 2).

Vihet re një ulje e prevalencës se ulcerës kronike të këmbës.

Grafiku 2. Prevalenca e ulcerës kronike të këmbës në Tiranë ne vitet 2010-2013.

Në tabelën 1 paraqiten të dhënat sociodemografike të mostrës së marrë në studim gjithsej

197 pacientë të shtruar në pavionin e dermatologjisë pranë QSUT Nënë Tereza.

63

53

43 38

2010 2011 2012 2013

0

10

20

30

40

50

60

70

Shperndarja e pacienteve sipas viteve

4,1

3,4 2,8 2,6

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

2010 2011 2012 2013

Prevalenca e rasteve me ulcer të kembës në Tiranë (për 100 000 banorë)

40

Tabela 11. Karakteristikat sociodemografike të mostrës

Variabli

Mosha mesatare (vite) Deviacioni standard

Mosha 51.1 10.9

n %

Gjinia

Meshkuj 140 71

Femra 57 29

Punësimi

Punëtor 67

33.9

Iinvalid 28 12.5

Papunë 42 21.4

Pensionist 44 25.0

Nëpunës 4 1.8

Bujk 12 5.4

41

Grafiku 3. Shpërndarja e mostrës sipas gjinisë

Sic shihet në grafikun 3 në pjesën më të madhe te rasteve të shtruara në pavionin e

dermatologjisë në QSUT, pacientët janë të seksit mashkull me gati 71 % të rasteve.

Mosha mesatare e pacientëve të diagnostikuar me ulcer kronike të këmbës në QSUT

është 51 vjeç me deviacion standard 10.9 vjec. Në grupin e pacienteve perfshire ne

studim mosha me e vogël rezultoi 18 vjec dhe mosha më e madhe është 73 vjec.

Të klasifikuar sipas grupmoshës , pjesa më e madhe e pacientëve janë të moshës 51-60

vjec dhe vetëm në 20 % të rasteve pacientët janë në moshën mbi 61 vjec. Pjesa tjetër e

pacienteve i përkasin grupmoshës më të re, më të vegjël se 50 vjec.

Tabela 12. Shpërndarja e pacientëve sipas grupmoshës

Grupmosha n %

<50 74 37.0

51-60 85 43.0

>61 38 20.0

42

Grafiku 4. Shpërndarja e mostrës sipas grupmoshës dhe gjinisë

Të shperndarë sipas moshës dhe gjinisë, në pjesën më të madhe femrat kanë prevalencën

më të madhe në grupmoshën nën 50 vjeç, ndërkohë që meshkujt kanë prevalencën më të

madhe në grupmoshën 51-60 vjec. Kjo diferencë në shpërndarje sipas moshave ulet pas

moshës 60 vjec respektivisht 28% tek femrat dhe 17 % tek meshkujt.

Lokalizimi i ulcerave në gishta sic verehet edhe ne fig nr 12. i përkasin me shume

moshave me te vogla se 60 vjec, ndërkohë që ulcerat të vendosura në pedis kanë një

përqindje më të madhe tek pacientet që i përkasin grupmoshës më të madhe se 60 vjec.

50

33

21 50

28 17

0

20

40

60

80

100

120

femer mashkull

Shpërndarja sipas moshës dhe gjinisë

>61

51-60

<50 vjec

43

Fig. 12 Shpërndarja e pacienteve sipas moshës dhe lokalizimit

Në lidhje me profesionin e pacienteve (paraqitur ne grafikun nr 5) rreth një në pesë

pacientë janë të papunë , një e katërta janë pensionistë dhe në më tepër se 50 % të

rasteve pacientët janë të punësuar apo janë invalidë.Vetëm një pjesë e vogël e pacienteve

të diagnostikuar me ulcer kronike të këmbës janë nëpunës ( vetëm 1.8 %).

44

Grafiku 5. Shpërndarja sipas statusit të punësimit.

Tabela 13. Shpërndarja e mostrës sipas vendbanimit

Vendbanimi n %

Ballsh 3 1.8

Berat 3 1.8

Durres 6 3.6

Elbasan 15 7.1

Fier 6 3.6

Gramsh 3 1.8

Korce 3 1.8

Kruje 3 1.8

Kukes 3 1.8

Lushnje 12 5.4

Mallakaster 3 1.8

Peqin 3 1.8

Permet 3 1.8

Peshkopi 3 1.8

Puke 3 1.8

Sarandë 3 1.8

Shkodër 12 5.4

Skrapar 12 5.4

Tirane 86 42.9

Vlore 12 5.4

33,9

12,5 21,4

25,0

1,8 5,4

punetor

invalid

papune

pensionist

nepunes

Bujk

45

Në pjesën më të madhe të rasteve pacientët kanë si vendbanim të tyre Tiranën me

afërsisht 43 % të rasteve ( tabela 3 dhe grafiku 6). Sic mund te shikohet dhe nga harta ka

dhe zona të cilat nuk kanë pacientë të shtruar në pavionin e dermatologjisë si Tropoja ,

Bulqiza, Pogradeci Erseka etj . Ka rrethe si Shkodra, Elbasani, Skrapari, Lushnja dhe

Vlora që kanë një nivel 7-15 pacientë dhe me pak pacientë kanë rrethe si Puka, Dibra,

Berati , Korca Saranda e Permeti.

Figura 13. Shpërndarja sipas numrit të pacientëve me ulcera kronike të këmbës

46

Tabela 14. Karakteristikat klinike dhe ekzaminimet objektive të ulcerave kronike

të këmbës ne pacientet perfshire ne studim.

Variabli n %

Lokalizimi

cruris 45 22.4

pedis 138 70.7

gishta 14 6.9

Kohëzgjatja e sëmundjes

< 3 muaj 7 4

3muaj -10 vjet 155 79

> 10 vjet 35 17

Dimensioni i lezionit

I madh 49 25

I mesëm 79 41

I vogël 69 34

Forma klinike

Venoze 135 68

E kombinuar 18 9

Arteriale 14 7

Neuropatike 26 13.5

Shperndarja e ulceres

Bilaterale 28 14

unilaterale 169 86

Presenca e dhimbjes

po 185 94.6

jo 12 5.4

Presenca e edemës

Po 32 16

Jo 165 84

Grafiku 6. Shpërndarja sipas format klinike të ulcerës kronike të këmbës.

47

Forma klinike venoze gjendet ne 68 % të rasteve të përfshira në studim dhe më e rralla

ndër format klinike të ulcerës kronike të këmbës është forma arteriale me vetëm 7 % të

pacientëve të shtruar.

Grafiku 7. Shpërndarja sipas formave klinike dhe seksit të ulcerës kronike të

këmbës

Të ndara sipas seksit, format klinike venoze dhe forma e kombinuar mbizotërojnë tek

seksi femër dhe ndërkohë që meshkujt kanë më shumë raste tek format neuropatike. Në

format klinike arteriale nuk ka ndryshime.( shih grafiku 7 dhe grafiku 8)

68

9 7 14

0

10

20

30

40

50

60

70

80

venoze e kombinuar arteriale neuropatike

Forma klinike e ulceres

68

8 7 16

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

forma venoze E kombinuar arteriale neuropatike

Format klinike sipas seksit

F

M

48

Figura 14. Shpërndarja e pacientëve sipas lokalizimit dhe formës klinike

Grafiku 8. Shpërndarja e rasteve sipas vendosjes së ulcerës kronike të këmbës

14%

86%

Shpërndarja e rasteve sipas vendosjes së ulcerës së këmbës

bilaterale

unilaterale

49

Në pjesëm më të madhe të rasteve, ulcerat janë të vendosura unilaterale dhe janë unike.

Vetem në 14% të pacientëve të shtruar ulcerat kronike të këmbës janë bilaterale.

Grafiku 10. Shpërndarja e pacientëve sipas lokalizimit të ulcerës kronike të këmbës

Në pjesën më të madhe të rasteve ulcerat janë të lokalizuara në pedis (71%), ne cruris

(22 % ) dhe më pak në zonën e gishtave (7%) paraqitur ne grafikun 10 dhe figuren nr 1.

Figura 15. Shpërndarja sipas lokalizimit të ulcerës.

22%

71%

7%

Shpërndarja e pacientëve sipas lokalizimit së ulçerës kronike

cruris pedis gishta

50

Grafiku 9. Shpërndarja e pacienteve sipas dimensioneve të ulcerës kronike të

këmbës.

Në pjesën më të madhe të rasteve madhesia e ulcerës kronike ka qënë e mesme dhe

vetëm një në katër ulcera rezultojne me dimensione me te madhe se 5 cm (shih grafikun

9).

Grafiku 10. Shpërndarja e pacienteve sipas kohëzgjatjes se sëmundjes ( ulcera

kronike e këmbës)

25%

41%

34%

Dimensioni i ulçerës

I madh

I mesëm

I vogël

4%

79%

17%

Shpërndarja e pacienteve sipas kohëzgjatjes së sëmundjes

< 3 muaj

3muaj -10 vjet

> 10 vjet

51

Shumica e pacientëve kanë një kohëzgjatje të sëmundjes 3 deri ne 10 vjet . Ulcera e re

është hasur vetëm në 4 % të pacientëve (shih grafikun 10).

Grafiku 11. Shpërndarja e pacientëve sipas presencës së dhimbjes

Në pjesën më të madhe të rasteve pacientët kanë pasur dhimbje të regjionit ku është

vendosur ulcera kronike e këmbës në historinë e tyre të sëmundjes dhe në 16 % të

rasteve kanë pasur presencë të edemës.

Grafiku 12. Shpërndarja e pacienteve sipas presencës së edemës në ekzaminimin

objektiv

16%

84%

Shperndarja sipas presences se edemes

Po

Jo

52

Tabela 15. Shpërndarja e pacientëve sipas formës klinike dhe pranisë së dhimbjes

dhe edemës.

Forma klinike Prania e Edemes Prania e dhimbjes

Venoze 5% 92%

E kombinuar 40% 100

Arteriale 75% 100%

Neuropatike 25% 100%

Dhimbja është e pranishme pothuajse në të gjitha format klinike, ndërkohë që edema

është më e shpeshtë në format arteriale ( 75%) dhe shumë e rrallë në format venoze.

Tabela 6. Karakteristikat e mostrës sipas sëmundjeve shoqëruese dhe faktorëve të

riskut shoqërues

Variabli n %

Semundjet shoqeruese

Vena varikoze 40 20.7

Tromboza 30 15.5

Obeziteti 25 13.8

Diabet Mellitus 57 29.3

Hipertensioni Arterial 25 13.7

Ekzema stazike 56 28.5

Semundje arteriale 14 7

53

Presenca e sëmundje shoqëruese n %

Pa semundje 18 9

Një semundje shoqëruese 75 38

Me shume se nje semundje shoqëruese 104 53

Faktor risku n %

Duhani 46 23.2

Alkooli 35 17.9

Celuliti 35 17.9

Hiperlipidemite 71 33.9

Jeta sedentare 74 37.5

Presenca e faktorëve të riskut n %

Pa faktor risku 30 16

Një faktor risku 84 43

Më shumë se një faktor risku 83 41

Në tabelën 6, paraqiten karakteristikat e mostrës sipas sëmundjeve shoqëruese dhe

faktorëve të riskut shoqërues.

54

Grafiku 13 . Shpërndarja e pacientëve sipas sëmundjeve shoqëruese.

Në sëmundjet shoqëruese më të shpeshta është diabeti, venat varikoze dhe ekzema

stazike (respektivisht 20.7% , 29.3 dhe 28.5 % të pacienteve të shtruar në spital ( shih

grafikun 13).

Të klasifikuara sipas prezencës apo jo të sëmundjeve shoqëruese dhe në numrin e

sëmundjeve shoqëruese, në më shumë se gjysmën e rasteve 59 % e pacienteve kanë një

sëmundje shoqeruese dhe në 23 % të rasteve kanë 2 ose me më shumë se dy sëmundje

shoqëruese ( shih grafikun 14)

Grafiku 14 . Shpërndarja e pacientëve sipas presencës së sëmundjeve shoqëruese.

20,7

15,5 13,8

29,3

13,7

28,5

7,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

vena varikoze tromboza obeziteti diabeti hipertensioni ekzemastazike

semundjearteriale

Frekuenca e semundjet shoqeruese

18%

59%

23%

Shpërndarja sipas presencës së sëmundjeve shoqëruese

pa sëmundje një sëmundje shoqëruese më shumë se një sëmundje shoqëruese

55

Grafiku 15. Shpërndarja e pacientëve sipas frekuncës së faktorëve të riskut.

Në lidhje me faktorët e riskut që janë prezent tek pacientët e shtruar, përdorimi i duhanit,

jeta sedentare dhe crregullimet e profilit të lipideve - dislipidemia janë më të shpeshtë (

me respektivisht 34%% , 37 dhe 23 % të rasteve të shtruara.) (Shih grafikun 15)

Grafiku 16. Shpërndarja sipas presencës së faktorëve të riskut

Të klasifikuara sipas prezencës apo jo të faktorëve të riskut dhe numrit të faktorëve të

risku në 42.9 % të rasteve pacientët kanë një faktor rreziku prezent në anamnezën e tyre

dhe në 41 % të rasteve pacientët kanë dy a më shumë faktorë risku. Në 16 % të rasteve

pacientët nuk kanë patur asnjë faktor rreziku të marrë në konsideratë (grafiku 16).

23,2

17,9 17,9

33,9

37,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

duhani alkooli celuliti Hiperlipidemi jeta sedentare

Frekuenca e faktoreve te riskut

16%

43%

41%

Presenca e faktoreve te riskut

pa faktor risku

nje faktor risku

me shume se nje faktor risku

56

Grafiku 17. Shpërndarja e pacientëve sipas analizës mikrobiologjike të kryer ne

rastet e mbivendosjes se lezionit ulcerat.

Në pjesën më të madhe të rasteve, analiza mikrobiologjike nuk është kryer pasi ne

lezionet ulcerative nuk ka pasur material mbivendoses me prani te baktereve dhe në rastet

në të cilat është kryer analiza mikrobiologjike e materialit të marrë nga lezioni ulceroze ,

patogjeni i identifikuar është stafilokoku në 23. 2% të rasteve dhe streptokoku në 7.1 % të

rasteve. ( shih grafikun 17)

5.3 Analiza krahasuese

Në këtë pjese të rezultateve, paraqitet shpërndarja e karakteristikave të pacientëve sipas

lokalizimit dhe madhësisë së ulcerës të këmbës.

69,6

23,2

7,1

Prezenca e patogjenit sipas kryerjes së analizës mikrobiologjike

analiza e pakryer

stafilokoku

streptokoku

57

Tabela 17. Shpërndarje e pacientëve sipas lokalizimit të ulcerës kronike, seksit dhe

formës klinike të ulcerës

cruris pedis gishta

Variabli n % n % n %

p në

ANOVA

Seksi < 0.05

Femer 25 42.9 28 50 4 7.1

Mashkull 20 16.7 110 73.8 10 9.5

Forma klinike

Venoze 42 31.6 90 65.8 3 2.6 < 0.05

Kombinuar 3 20 15 80 0 0

Neuropatike 0 0 15 50 11 50

Arteriale 0 0 18 100 0 0

Me te dhenat e paraqitura ne tabelën 7 verejme ndryshime sinjifikative midis gjinisë për

sa i përket lokalizimit të ulcerës kronike të këmbës. Femrat kane më shumë të shprehur

lokalizimin në cruris me 42. 9 % të rasteve në krahasim me meshkujt qe kanë më shumë

lokalizim në pedis.

Forma klinike venoze jane më të shpeshta në cruris dhe në pedis ndërkohë që në format

klinike jovenoze lokalizimi më i shpeshtë është në pedis.( p<0.05 në teknikën ANOVA).

Pra ulcerat e vendosura në cruris kanë më tepër mundësi të jenë më origjinë venoze

sesa format e tjera.

Format klinike neuropatike është më e lokalizuar në gishta dhe në pedis që është

sinjifikative nga ana statistikore.

58

Figura 16. Shpërndarja sipas lokalizimit dhe dimensioneve të ulcerës.

Sipas gjinisë, madhësia e lezionit ka ndryshim sinjifikative nga ana statistikore. Ulcerat e

mëdha në mënyrë sinjifikative gjenden me shpesh tek meshkujt 31% sesa tek femrat7 % ,

(p<0.05).

Madhësia e lezionit ka ndryshime sinjifikative sipas formave klinike–venoze ( ne

teknikën ANOVA p<0.05). Dimensioni i madh i ulceres është hasur me shume në rastet

klinike jo venoze (përfshi këtu format klinike arteriale, neuropatike dhe të kombinuara),

ndërkohë që forma e mesme është më e shpeshtë në pacientë me formë klinike –venoze.

59

Tabela 18. Shpërndarje e pacientëve sipas dimensionit të ulcerës kronike dhe

faktorëve të riskut.

p

në

ANOVA

Variabli madhe mesme vogel

n % n % n % <0.05

Seksi

Mashkull 45 31 47 35.7 48 33.3

Femër 4 7.1 32 57.1 21 35.7

Forma klinike <0.05

Venoze 18 13.2 71 52.6 46 34.2

Kombinuar 10 60 4 20 4 20

Neuropatike 12 39.5 2 12.5 12 48

Arteriale 9 50 2 10 7 40

Kohëzgjatja <0.05

< 3 muaj 0 0 7 100

3muaj - 10 vjet 26 21.3 67 44.7 62 34

> 10 vjet 23 66.7 12 33.3

Presenca e

faktorëve të riskut

<0.05

0 10 33.3 6 20 14 46.7

1 11 13 41 49 32 38

≥ 2 28 38.3 32 38.5 23 27.7

Presenca e

sëmundjeve

shoqëruese

<0.05

0 0 8 40 10 60

1 25 33.3 15 20 35 46.7

≥ 2 24 23.7 56 53.8 24 23.7

Lokalizimi i ulcerës <0.05

cruris 14 30.8 23 45.8 8 15.4

pedis 35 26.3 53 39.5 50 34.2

gishta 3 20 11 80

60

Në pjesën më të madhe të rasteve, pacientët të cilët kanë ulcera me madhësi të mesme i

përkasin grupit me kohëzgjatje 3 muaj deri në 10 vjet. Ndërkohë që pacientët të cilët

kanë ulcera të këmbës me madhësi të vogël janë me kohëzgjatje më të vogël se 3 muaj

dhe ulcerat me madhësi të madhe në pjesën më të madhe të rasteve janë ulcera qe kanë

kohëzgjatje me të madhe se 10 vjet.

Keto ndyshime midis grupeve të ulcerave sipas madhësive në lidhje me kohëzgjatjen e

sëmundjes janë sinjifikative nga ana statistikore.

Dimensioni i ulcerës në pjesën më të madhe të rasteve është i vogël në pacientë të cilët

nuk kanë faktor risku. Kjo përqindje ulet deri ne 25 % në pacientët me më shumë së një

faktor risku. Në mënyrë të kundert vihet re tek ulcerat me dimension te madh ku

pacientët pa faktor risku haset ne 25 % dhe në pacientë më më shume se një faktor risku

është 37.5 %.

Edhe nga ana statistikore (teknika ANOVA) ky ndryshim është sinjifikativ( p<0.05)

Në pacientët pa sëmundje shoqeruese në 60 % të rasteve ulcera është e vogël, në

pacientët me një sëmundje shoqëruese përqindja e ulcerës së madhe rritet në 33 %

ndërkohë që pacientë me shume se dy sëmundje shoqeruese perqindja e ulcerës së vogël

është 16.7 %.

Ndryshimet e madhesisë së ulcerës sipas pranisë së sëmundjeve shoqëruese është

sinjifikative ( p< 0.05 në teknikën Anova)

Ulcerat e vogla janë të vendosura kryesisht në gishta. Ndërsa në pedis hasen në të treja

lokalizimet, ulcerat e mëdha hasen në pjesën më të madhe në cruris dhe në pedis.

Ndryshimet e madhësisë së ulcerës sipas vendosjes se tyre janë sinjifikative (p<0.05 në

teknikën ANOVA)

Mosha e re nën 50 vjec ndikon si faktor mbrojtës në permasat e lezioneve ulceroze duke

e ulur rrezikun me 80 % në dimensionet e medha të ulcerës dhe 60 % tek madhësi e

mesme e ulcerës.

Punësimi nuk ndikon në ecurinë klinike të ulcerës por gjithësësi duhet të përmendim

faktin që në pacientët e shtruar vetëm një pjesë e vogël e tyre ishin nëpunës.

Ndër sëmundjet shoqëruese, tromboza venoze, obeziteti dhe diabeti janë sëmundje të cilat

ndikojnë në përmasat e ulcerës duke rritur shanset për të patur ulcera me permasa të

mëdha dhe të mesme dhe në këtë mënyrë ndikojnë negativisht në kohezgjatjen e

permiresimit te ulcers.

Faktorët e riskut që ndikojnë në mënyrë sinjifikativë në përmasat e ulcerës të këmbës janë

përdorimi aktual i duhanit, hiperlipidemia dhe celuliti duke rritur gjasat për ecuri jo të

favorshme të sherimit te lezioneve ulcerative.

61

Tabela 19. Rezultatet e analizës univariate per matjen e efektit të karakteristikave

sociodemografike, sëmundjeve shoqëruese dhe faktoreve të riskut në madhësinë e

ulcerës së këmbës.

OR* e vogel CI 95% OR* e vogel CI 95%

Dimensioni e madhe e mesme

Mosha

Mosha < 50 vjec 0.21 0.11-0.66 0.38 0.11-1.3

Mosha > 50vjec 1

1

Punësimi

I punësuar 1.2 0.16-7.2 0.4 0.09-1.6

I papunësuar 1

1

Prezenca e semundjeve

shoqeruese**

Vena varikoze 0.16 0.018-1.7 0.6 0.15-1.5

Tromboza venoze 2.6 1.4-4.2 0.03 0.01-1.9

HTA 4.9 0.4-52 11 1.3-52

Diabeti Mellitus 2.1 1.1-4.6 0.6 0.15-2.4

Obeziteti 1.4 0.17-2.1 1.7 1.3-11

Ekzema stazike 0.5 0.76-2.8 1.8 0.4-11

Prezenca e faktorëve te

riskut**

duhani 1.8 1.1-2.4 0.4 0.01-1.4

alkooli 1.02 0.18-5.5 0.6 0.1-5.4

hiperlipidemia 9.6 1.8-46 2.3 0.5-23

celuliti 3 0.24-36 7.8 1.3-11

jeta sedentare 1.5 1.3-5.2 1.19 1.01-3.2

*si reference është marrë madhësia e vogël e lezionit ulcerativ

** si reference është marrë mungesa e semundjes shoqëruese apo faktorëve të riskut.

Në tabelën 10. paraqitet koeficienti i korrelacionit për madhësisë e ulcerës dhe numrit

të faktorëve të riskut dhe të sëmundjeve shoqëruese. Ka një lidhje positive midis numrit

të faktoreve të rrezikut, sëmundjeve shoqëruese dhe dimensionit te ulcerës por që janë

lidhje të dobëta ndonëse jane shumë sinjifikative ( respektivisht rrho= 0.3 dhe rrho

=0.09) p<0.05). Gjithashtu dhe ka një lidhje pozitive midis kohezgjatjes se sëmundjes

dhe madhësisë së ulcerës që është një lidhje e fortë dhe sinjifikative ( rrho=0.04,

p<0.05)

62

Edhe mosha ka një ndikim të fortë në madhësinë e lezionit, kjo dhe për shkak se një

kohëzgjatje e madhe e sëmundjes ka për bazë një moshë më të madhe të pacientit.

( rrho=0.3 , p<0.05)

Tabela 20. Rezultatet e korrelacionit per matjen e lidhjes midis madhësisë së

ulcerës dhe numrit të faktoreve të riskut

Variablat Koeficienti i Korrelacionit p

Prania e semundjeve shoqëruese 0.3* <0.05

Prania e faktorëve shoqëruese 0.095* <0.05

Kohëzgjatja e sëmundjes 0.04* <0.05

Mosha 0.3^ <0.05

*-Kendall's tau_b

^-Spearman's rho

5. DISKUTIMI

Ky studim synoi të japë një përshkrim të modelit epidemiologjik të ulcerave kronike të

këmbës në Qendren Spitalore Universitare ―Nënë Tereza ― dhe përcaktuesve të ecurisë

se formave klinike të ulcerës të këmbës. Në njohuritë tona më të mira ky është studimi i

parë që synon të hedhë dritë mbi aspektin epidemiologjik të ulcerave kronike të këmbës

dhe që do të shërbejë si një burim informacioni dhe krahasues në vitet në vazhdim në

lidhje me ulcerat kronike të këmbës.

6.1 Prevalenca.

Ky është nje studim transversal ku janë analizuar të dhënat e pacientëve përgjatë

viteve 2010-2013 në QSUT Nënë Tereza. Gjate kesaj periudhe vihet re një ulje e

vazhdueshme nga viti në vit i numrit absolut të pacientëve të diagnostikuar me ulcera

kronike të këmbës të shtruar në Pavionin e Dermatologjisë në Qendren Spitalore

Universitare ― Nënë Tereza‖.

Një shpjegim i mundshëm i uljes së numrit të pacientëve të shtruar mund të jetë dhe

mjekimi i formavë të lehta në spitalet rajonale apo dhe përmirësimi i ndjekjes së

sëmundjeve të cilat kanë si komplikacione ulcerën kronike te kembes.

63

Edhe prevalenca e ulcerës së këmbës në popullatën e Tiranës që ka kërkuar trajtim

mjekësor në këtë pavion ka qënë në ulje nga 4.2 në 2.7 për 100 000 banorë.

Kjo ulje mund të jetë e lidhur me disa faktorë si me mjekimin më të mirë të gjendjeve

shendetësore që kanë si komplikacione ulcerën kronike të këmbës dhe me trajtimin e

ulceres kronike të kembës në kushte ambulatore apo dhe rritjes se ndërgjegjësimit të

popullatës në lidhje me parandalimin e ulcerave të këmbës si komplikacione të

sëmundjeve si diabeti etj . Kjo prevalencë është e ndryshme nga të dhënat e literatures61

të

cilat e përcaktojnë prevalencën më të lartë por kjo ndryshueshmëri në pjesën më të

madhe të rasteve lidhet me metodën e mbledhjen se të dhënave si dhe me burimin e të

dhënave që në studimin tonë është vetëm spitalor duke mos përfshirë pacientë të trajtuar

në klinika ambulatore apo dhë në klinika private.

6.2 Korelacioni i ulcerave kronike të kembës me gjinine, moshen dhe shpendarja

gjeografike

Në krahasim më studimet e tjera epidemiologjike 62

, numri më i madh i rasteve me ulcer

të këmbës i përket meshkujve ( meshkujt kanë një numër dyfish më të lartë së femrat).

Ndërkohë që mosha mesatare e pacienteve të shtruar është 51 vjec që është e ndryshme

nga rezultatet e studimeve të tjera epidemiologjike në të cilat mosha mesatare e

pacientëve është shumë më e madhe sesa rezultatet e studimit tonë.

Një shpjegim për këtë profil të ndryshëm epidemiologjik është fakti se studimi ynë nuk

është në popullatë por një studim në spital që mbart me vete limitimet e përfshirjes në

studim të të gjithëve individeve me ulcer kronike te kembes.

Të ndarë sipas grupmoshës, pjesa më të madhe të pacientëve të diagnostikuar me ulcer të

këmbës i përket grupmoshës 51-60 vjeç, por të klasifikuar sipas seksit gratë kanë një

prevalencë më të madhe në moshën <50 vjec dhe meshkujt e kanë prevalencën më të

madhe në moshën 51-60 vjeç duke e përcaktuar seksin si përcaktues në prevalencën e

ulceres se kembës sipas grupmoshës.

Sipas shpërndarjes në pjesën më të madhe të rasteve pacientet janë nga Tirana dhe kjo

është e shpjegueshme me faktin se QSUT në këtë rast funksionon dhe si spital rajonal për

qarkun e Tiranës, ndërkohë që pacientët e tjerë jane raste të referuara nga spitalet

rajonale ose në rastet kur spitalet rajonale nuk kanë mundësi të trajtimit të lezioneve

ulceroze.

61 J. F. O’Brien, P. A. Grace, I. J. Perry, and P. E. Burke, ―Prevalence and aetiology of leg ulcers in

Ireland,‖ Irish Journal of Medical Science, vol. 169, no. 2, pp. 110–112, 2000. C.Moffatt, ―Leg ulcers,‖ in Vascular Disease, S.Murray, Ed., pp. 200–237,Whurr Publishers, London, UK, 2001.

62 S. R. Baker and M. C. Stacey, ―Epidemiology of chronic leg ulcers in Australia,‖ Australian and New

Zealand Journal of Surgery, vol. 64, no. 4, pp. 258–261, 1994.

64

Tek pacientet me profesion nëpunës është vene re nje përqindje me e ulët në shfaqjen e

ulcerave të kembës dhe kjo mund të jetë e shpjegueshme dhe me faktin se ky grup

popullate mund të ketë mundësi më të mëdha për një kujdesim më të madh dhe trajtim

në kohë të sëmundjeve shoqëruese të ulcerave të këmbës.

Gjithësesi një studim tjeter do të ishtë i nevojshëm për të gjetur lidhjen midis edukimit te

popullates dhe nivelit ekonomik në lidhje me prevalencën e ulcerave të këmbës në

konteksin shqiptar.

6.3 Forma klinike dhe lokalizimi i ulcerës sipas gjinisë

Forma klinike venoze është forma klinike më e shpeshtë e ulcerave kronike të këmbës

dhe forma arteriale më pak e rrallë. Këto rezultate të studimit janë në përputhje me

studimet te tjera epidemiologjike të cilat përcaktojnë ulcerat venoze si forma më e

shpeshtë e ulcerave kronike të këmbës 63

.

Shpërndarja sipas formave klinike dhe gjinisë konkludon në faktin se sipas gjinisë nuk

ka ndryshime sinjifikative në lidhje me format klinike, me përjashtim të formës

neuropatike e cila në mënyrë me sinjifikative është më e shpeshtë tek meshkujt sesa tek

femrat.

Zakonisht lokalizimi i ulcerave është unilateral dhe sipas vendosjes së ulcerës në pjesen

me të madhe të rasteve ulcerat janë të vendosura ne cruris dhe në mënyrë sinjifikative

janë më të rrallë në pedis apo dhe në gishta.

Forma venoze është forma klinike që ka një shpërndarje në të treja lokalizimet anatomike

megjithatë ulcerat e vendosura në cruris kanë më tepër mundësi të jenë me origjinë

venoze sesa forma e tjera klinike ndërkohë që ulcerat e vendosura në gishta janë më

tepër me origjinë neuropatike dhe format klinike arteriale janë ulcerat e vendosura në

pedis.

Sipas gjinisë, meshkujt kanë më shpesh ulcera të vendosura në shputën e këmbës,

ndërsa tek femrat nuk vihet re ndonjë mbizoterim në lokalizim pra femrat kanë ulcera

si në këmbë dhe shputën e këmbës në mënyrë të barabartë.

Pjesa më e madhe e pacienteve kanë madhësi lezionit të konsideruar të mesme dhe në më

pak raste janë me dimensione me të medha të ulcerës ose të vogël. Të krahasuara në

lidhje me dimensionet e ulcerës, femrat kanë në mënyrë sinjifikative një përqindje më

të ulët të ulcerave me madhësi të madhe në krahasim me meshkujt. Kjo mund të ketë

shpjegim sepse tek meshkujt ka një prevalencë më të madhe të duhanpirjes dhe qe tek

63 Körber A ,Etiology of chronic leg ulcers • Journal of German Society of Dermatology DDG •2010; 8 DOI:

10.1111/j.1610-0387.2010.07535.

65

meshkujt pravalenca arrin kulmin tek mosha 50-60 vjec dhe mosha vetë ka efekt

negative në klinikën e ulcerës.

Femrat në pjesën më të madhe kanë ulcera me madhësi mesatare dhe të vogël ndërkohë

që të meshkujt ulcerat sipas madhësisë janë afërsisht të barabarta.

Dhimbja është karakteristika klinike më e shpeshtë tek pacientët e shtruar për ulcer të

këmbës pavarësisht formës klinikë të ulcerës , një rezultat që përputhet dhe me rezultate

të gjetura në literaturë 64

.

Ndërkohë që edema si simptomë klinike mungon te pacientët me ulcer të këmbës së

formave klinike venoze por është prezente në format e tjera klinike të ulcerës sidomos në

formën klinike artëriale të rasteve të pacientëve të shtruar.

6.4 Faktorët e riskut që ndikojnë në dimensionin e ulcerës.

Dimensioni i ulcerës dhe në mënyrë direkte dhe ecuria klinike e ulcerës së këmbës është

e përcaktuar nga mosha, kohëzgjatja e sëmundjes dhe faktorë e riskut prezent dhe

sëmundje shoqëruse prezente në historinë e sëmundjes të pacientit.

Madhësia e ulceres së këmbës varet nga një sërë faktorësh ku në rradhë të parë është

mosha e pacientit: në pacientët me moshë më pak se 50 vjeç janë më pak të rrezikuar për

të pasur ulcera me madhësi të mëdha. Mjekimi sa i shpejtë i ulcerave në këtë moshë

përmirëson dukshëm prognozën e tyre

Dimensionet e ulcerës ndikohet në mënyrë të dukshme nga kohëzgjatja e sëmundjes.

Sa më e gjatë të jetë koha e fillimit të ulcerës aq më e e madhe është dhe madhësia e saj.

Kjo shpjegohet dhe me fizpatologjine e ulcerës. Ka një ndërthurrje logjike midis moshës

dhe kohëzgjatjes sepse mosha e madhe është e shoqëruar dhe me një kohë më të gjatë të

sëmundjes.

Ecuria klinike dhe dimensionet e ulcerës ndikohen dhe nga faktorët e riskut prezent

tek individi apo dhe nga prania e sëmundjeve shoqëruese.

Ka një frekuencë të lartë të prezencës së faktorëve të rrezikut për ecuri negative të

ulcerës.Vetëm 1 në 5 pacientë nuk kanë prezent faktor risku për ulcerat e këmbës dhe

ndër faktorët e riskut që shoqërojnë më shpesh ulcerat e këmbës është jeta sedentare

dhe crregullimet e lipideve ,të pasuara nga përdorimi i duhanit dhe alkoolit.

Faktorët e riskut të marrë në konsideratë si në mënyrë të vecantë por dhe si kumulative

me njeri-tjetrin ndikojnë në mënyrë sinjifikative në përmasat e ulcerës kronike të këmbës.

Në mënyrë të vecantë, duhani është faktori risku që ndikon në madhësinë e ulcerës duke

rritur më shumë gjasat që të jetë një ulcer e këmbës me dimensione të medha.

64

Goncalves ML, de Gouveia Santos VL et al. Pain in chronic leg ulcers. Journal of wound, Ostomy, continence

nursing 2004; 31(5):275-283.

66

Edhe celuliti dhe prezenca e crregullimit të lipideve si faktor shoqërues në ulcerat e

këmbës ndikojnë në mënyrë të dukshme në madhësisë e ulcerës duke rritur gjasat e

zmadhimit te saj.

Gjithashtu jeta sedentare rrit gjasat per një ecuri klinike jo të mirë të ulcerës. Pacientët me

lëvizshmëri të zvogëluar për shkak të hipertensionit venoz si rezultat i funksionimit të

pamjaftueshëm të muskujve pompues, kanë një ecuri me negative të ulcerës65

.

Ndërkohë që faktorët e tjerë të marrë në konsideratë si përdorimi i alkoolit nuk duken

të kenë efekt të pavarur direkt në madhësinë e ulcerës.

Studimi arriti të gjejë një lidhje midis numrit të faktorëve të rrezikut dhe madhësisë se

ulcerës. Kështu konkludohet se shtimi i faktorëve të riskut nga një faktor në dy a më

shumë faktor risku shoqërohet me rritjen e madhësisë së ulcerës .

Në mënyrë të ngjashme është studiuar dhe ndikimi i prezencës së sëmundjeve shoqëruese

dhe numri i sëmundjeve shoqëruese tek pacienti.

Në vazhdim vetëm një numër i vogël pacientësh nuk kanë sëmundje shoqëruese dhe

pjesa tjetër kanë në mënyrë të barabartë një ose më shumë së një sëmundje shoqeruese

apo gjendje shëndetësore.Diabeti, ekzema stazike dhe venat varikoze janë disa nga

sëmundjet më të shpeshta shoqëruese të ulcerave kronike të këmbës.

Ndër sëmundjet shoqëruese të cilat ndikojne në mënyrë direkte tek madhesia e lezionit

është tromboza venoze duke e rritur dukshëm gjasat gati 3 herë për prezencën e një

madhësie të ulcerës të klasifikuar të madhe. Edhe prezenca e hipertensionit është e

shoqëruar me një rritje të gjasave për përmasat e ulcerës me gati 3 herë.

Pra në pacientë të cilët kanë tromboze venoze ose HTA presim të kemi përmasa të

mëdha të ulcerës duke patur parasysh dhe vendosjen e tyre sepse nuk mund te presim

ulcera të mëdha në gishta . Diabeti i shoqëruar në dekursin e vet klinik me ulcera të

këmbës duket të ndikojë në mënyrë sinjifikative në madhësinë e ulcerave të këmbës

duke rritur gjasat për ulcera me përmasa më të mëdha.

Në mënyrë të ngjashme si me numrin e faktoreve të riskut studimi arrin të nxjerrë te

dhena sinjifikative se rritja e numrit të sëmundjeve shoqëruese tek pacientët me ulcer të

këmbës shoqërohet me rritje të përmasave të ulcerës. Pra në pacientët me numër më të

madh të sëmundjeve shoqëruese me ulcera të vendosura në pedis apo dhe cruris presim

të kemi ulcera me përmasa të mëdha në krahasim me pacientë të cilën kanë një ose nuk

kanë asnjë sëmundje shoqëruese.

65 E. Faria, L. Blanes, B. Hochman, M. M. Filho, and L. Ferreira, ―Health-related quality of life, self-esteem, and

functional status of patients with Leg ulcers,‖ Wounds, vol. 23,no. 1, pp.4–10, 2011.

67

Në lidhje me florën bakteriale të gjetur në lezionet ulcerative në 23 % të rasteve është

identifikuar stafilokoku dhe vetëm në 7 % të rastëve është prezent streptokoku.

Streptokoku është më shpesh i gjendur vetëm në format venoze dhe neuropatike

ndërkohë që stafilokoku ështe izoluat në pjesëm më të madhe të rasteve në format

venoze dhe në më pak raste në format e kombinuara dhe arteriale. Në format

neuropatike gjendet vetëm streptokoku.

Megjithëse duhet theksuar se nga analiza e të dhënave lloji i patogjenit të gjetur në

lezionet ulcerative nuk ndikon në ecurinë klinike - madhësinë e ulcerës.

6. KONKLUZIONE

Ulcerat e kembës janë një entitet klinik i cili në Qëndren Spitalore Universitare

―Nënë Tereza‖ është i hasur më shumë në seksin mashkull dhe me shpesh në

grupmoshën 50-60 vjec pra në një moshe relativisht më të re sësa mosha mesatare

e vendeve të tjera. Femrat kanë një shpeshtësi më të madhe në moshën nën 50 vjec

ndërsa meshkujt në moshën 50-60 vjec. Pas moshës 60 vjeç ka ulje të diferencës

midis nivelit të ulcerës së këmbës sipas gjinisë.

Ulcera mund të hasen dhe në mosha të reja 18 vjec cka thekson rendësinë e

marrjes ne konsideratë dhe të ulcerave kronike gjatë procesit të diagnozës.

Sipas kohëzgjatjes se ulcerës në pjesën më të madhe të rasteve është kronike dhe

kryesisht me nje kohezgjatje nga 3 muaj deri në 10 vjet.

Gjate periudhës 2010 -2013 ka një ulje të prevalencës së ulcerës se këmbës në

QSUT që mund te jetë si pasojë e menaxhimit në kohë të sëmundjeve shoqëruese

si Diabeti dhe Hipertensioni , Tromboza venoze apo dhe menaxhimit më të mirë

në spitale rajonale dhe klinikat ambulatore.

Forma klinike më e shpeshtë e ulcerës është forma venoze.

Në të shumtën e rasteve lokalizimi më i shpeshtë i ulcerës është unilateral dhe i

vendosur nga ana anatomike në pedis. Forma klinike e ulcerës përcakton dhe

pozicionimin anatomik të ulcerës së këmbës duke përcaktuar format arteriale ne

pedis ato neuropatike ne cruris dhe gishta, dhe venozet kryesisht në cruris.

Pacientët që kanë një nivel të lartë të prezencës së faktoreve të riskut të cilit në

mënyrë direkte apo të pavarur dhe në mënyrë indirekte me efektin kumulativ

ndikojnë në përmasat e ulcerës së këmbës, kanë një ecuri klinike jo të favorshme

të saj duke u shfaqur me dimensione më të mëdha të ulcerës.

68

Ndër faktorët me efekt më të madh në ecurinë klinike të ulcerës –dimensionet e

saj është duhani, hiperlipidemia dhe celuliti, jeta sedentare ndaj është e

rëndësishme që të pacientët të edukohen mbi ndryshimin e mënyrës së jetesës

me qëllim reduktimin e nivelit të përdorimit të duhanit të alkoolit , të menaxhimit

të mirë dhe në kohë të hiperlipidemisë dhe të parandalimit të formimit të celulitit

me anë të një diete të kontrolluar dhe jetës jo sedentare.

Diabeti, Obeziteti, Hipertensioni Arterial dhe Tromboza venoze e përkeqësojne

me tepër ecurinë klinike në mënyrë të pavarur nga njera- tjetra. Por dhe rritja e

numrit të sëmundjeve shoqëruese e përkeqësojnë dhe me shumë ecurinë klinike

duke rritur permasat e ulcerës.

Rezultatet e studimit nxjerrin konkluzionin se ecuria klinike e ulcers kronike të

këmbës ndikohet në mënyrë të dukshme nga prezenca e faktorëve të stilit të jetës

dhe sëmundjeve shoqëruese ndaj mund të përmirësohet dhe me anë të mjekimit

dhe menaxhimit në kohë të sëmundjeve shoqëruese si dhe edukimit të pacienteve

në lidhje me ndikimin negative të prezencën e faktorëve të rrezikut dhe

keshillimit të pacienteve për reduktimin e përdorimit të duhanit.

8. REKOMANDIMET

Ulçerat kronike te kembës është një entitet klinik që haset ne grupmosha më të

vogla se 60 vjeç madje dhe në raste te vecanta dhe në moshat të reja çka shtron

rendësine e marrjes në konsideratë të kësaj diagnose dhe në moshat e reja sidomos

tek femrat që në pjesën më të madhe të rasteve kanë shfaqje të sëmundjes në këtë

moshë.

Njohja e mirë e shpërndarjes së ulcerës kronike sipas formave klinike ne mosha te

ndryshme ndihmon në mënyrën e trajtimin në kohë dhe në përcaktimin e

prognozës së sëmundjes.

Ulcera kronike e këmbës ka një prognozë që është e lidhur shumë me trajtimin në

kohë të saj dhe të sëmundje shoqëruese.

Ulcera kronike mund të përmirësohet në ecurinë e saj klinike në sajë të

menaxhim në kohë dhe të vazhdueshëm të faktorëve të riskut dhe të sëmundjeve

shoqëruese.

69

Edukimi i pacientëve në lidhje me njohjen e faktorëve të rrezikut si duhani,

hiperlipidemia dhe celuliti dhe këshillimi për minimizimin e tyre apo dhe

eleminimin mund te sjellë një ecuri më të mirë klinike të ulcerës kronike.

Edukimi i pacientëve në lidhje me shmangien e jetës sedentare dhe inkurajimin e

cdo aktiviteti të lehtë fizik pavarësisht kushteve të tyre mjekësore do të ndikojë në

mënyre direkte dhe indirekte sepse rritja e aktivietit fizik ka ndikim dhe në uljen e

ndikimit të hiperlipidemisë, celulitit dhe obezitetit.

Në vazhdim një rol të rendësishëm ka dhe edukimi i pacienteve me prezencë të

sëmundje të cilat mund të kenë në dekursin e tyre klinik shfaqje të ulcerave të

këmbës.

Menaxhimi në kohë dhe i vazhdueshëm i sëmundjeve shoqëruese si Diabeti,

Hipertensioni dhe Tromboza venoze është një hap i rëndësishëm në trajtimin dhe

mjekimin e ulcerave kronike te kembes

Pacientët me më shumë se një faktor risku apo dhe sëmundje shoqëruese duhet të

trajtohen me kujdes dhe në mënyre multidisiplinare.

Mjekimi dhe parandalimi i ulcerave kronike të këmbës duhet të jetë pjesë e

ekipeve multidisiplinare që do të thotë një bashkëpunim dhe bashkeveprim

reciprok midis specialiteteve mjekësore të përfshira.

70

9. REFERENCA

1. Prof Sime Gjon Dobreci, ―Sindroma ulcero-varikoze‖, fq 268-270, vol 1

‖Dermatologjia‖ universiteti i Prishtines, Fakulteti Mjeksise, 1998.

2. Prof.Dr Kadri S. Kerciku ―Cregullimet e qarkullimi te gjakut, Simpomat komplekse

varikoze dhe ulcus cruris varikosum‖ fq 225-241, ―Dermatologjia dhe Venerologjia‖

1973.

3. As.Prof Ermira Vasili Botim i vitit 2009, ―Dermatologjia dhe Venorologjia‖.

4. Ramelet AA, Perrin M, Kern P et al (2008) Phlebology, 5th ed. Elsevier-Masson,

Paris.

5. 19 Ramelet AA, Kern P, Perrin M (2004) Varicose veins and telangiectasias. Elsevier,

Paris.

6. Ramelet AA, Boisseau MR, Allegra C et al (2005) Veno-active drugs in the

management of chronic venous disease. An international consensus statement;

Current medical position, prospective views and final resolution. Clin Hemorheol

Microcirc 33;309-319.

7. Caggiati A, Bergan JJ, Gloviczki Petal (2004) International Interdisciplinary

Consensus Committee on Venous Anatomical Terminology. J Vasc Surg 39:1144.

8. Coleridge-Smith PD (2001) Update on chronic venous-insufficiency-induced

inflammatory processes.Angiology 52 Suppl 1:35-42.

9. Hafner J, Ramelet AA, Schmeller W et al (1999) Management of leg ulcers. Current

problems in dermatology, vol 27. Karger, Basel.

10. Kyrle PA, Eichinger S(2005) Deep vein thrombosis. Lancet 365;1163-1174

11. Nicolaides AN(2000) Investigation og chronic venous insufficiency; a consensus

statment. Circulation 102;e126-e163.

12. Nicolaides AN, Allegra C, Bergan J et al (2008)Management of chronic venous

disorders of the lower limbs; Guidelines according to scientific evidence . Int Angiol

27;1-59.

13. Weiss RA, Feied CF, Weiss MA (2001) Vein diagnosis and treatment. McGraw-Hill,

New York.

14. Durham RH (1995) Thrombophlebitis migrans and visceral carcinoma. Arch Intern

Med 96;380-386.

15. B. Kahle, H. J. Hermanns, and G. Gallenkemper, ―Evidence based treatment of

chronic leg ulcers,‖ Deutsches ¨ Arzteblatt International, vol. 108, no. 14, pp. 231–

237, 2011.

16. W. B. van Gent, E. D. Wilschut, and C. Wittens, ―Management of venous ulcer

disease,‖ The British Medical Journal, vol. 341, no. 7782, pp. 1092–1096, 2010.

71

17. R. V. Gonz´alez-Consuegra and J. Verd´u, ―Quality of life in people with venous leg

ulcers: an integrative review,‖ Journal of Advanced Nursing, vol. 67, no. 5, pp. 926–

944, 2011.

18. C. S. Sasanka, ―Venous ulcers of the lower limb: where do we stand?‖ Indian Journal

of Plastic Surgery, vol. 45, no. 2, pp. 266– 274, 2012.

19. O. Amir, A. Liu, and A. L. S. Chang, ―Stratification of highest risk patients with

chronic skin ulcers in a Stanford retrospective cohort includes diabetes, need for

systemic antibiotics, and albumin levels,‖ Ulcers, vol. 2012, Article ID 767861, 7

pages, 2012.

20. R. Rayner, K. Carville, J. Keaton, J. Prentice, and X. N. Santamaria, ―Leg ulcers:

atypical presentations and associated comorbidities,‖ Wound Practice and Research,

vol. 17, no. 4, pp.168–185, 2009.

21. G. A. Rahman, I. A. Adigun, and A. Fadeyi, ―Epidemiology, etiology, and treatment

of chronic leg ulcer: experience with sixty patients,‖ Annals of African Medicine, vol.

9, no. 1, pp. 1– 4, 2010.

22. J. R. Mekkes, M. A. M. Loots, A. C. van der Wal, and J. D. Bos, ―Causes,

investigation and treatment of leg ulceration,‖ The British Journal of Dermatology,

vol. 148, no. 3,pp. 388–401, 2003.

23. J. F. O’Brien, P. A. Grace, I. J. Perry, and P. E. Burke, ―Prevalence and aetiology of

leg ulcers in Ireland,‖ Irish Journal of Medical Science, vol. 169, no. 2, pp. 110–112,

2000.

24. E. Faria, L. Blanes, B. Hochman, M. M. Filho, and L. Ferreira, ―Health-related quality

of life, self-esteem, and functional status of patients with Leg ulcers,‖ Wounds, vol.

23,no. 1, pp.4–10, 2011.

25. C. K. Sen, G. M. Gordillo, S. Roy et al., ―Human skin wounds: a major and

snowballing threat to public health and the economy,‖ Wound Repair and

Regeneration, vol. 17, no. 6, pp.763–771, 2009.

26. S. R. Baker and M. C. Stacey, ―Epidemiology of chronic leg ulcers in Australia,‖

Australian and New Zealand Journal of Surgery, vol. 64, no. 4, pp. 258–261, 1994.

27. K¨orber, J. Klode, S. Al-Benna et al., ―Etiology of chronic leg ulcers in 31, 619

patients in Germany analyzed by an expert survey University Clinic,‖ Journal der

Deutschen Dermatologischen Gesellschaft, vol. 9, no. 2, pp. 116–121, 2011. Ulcers 9

28. V. K. Shukla, M. A. Ansari, and S. K. Gupta, ―Wound healing research: a perspective

from India,‖ International Journal of Lower ExtremityWounds, vol. 4, no. 1, pp. 7–8,

2005.

29. X. Fu, Z. Sheng, G. W. Cherry, and Q. Li, ―Epidemiological study of chronic dermal

ulcers in China,‖ Wound Repair and Regeneration, vol. 6, no. 1, pp. 21–27, 1998.

30. X. Fu, ―Skin ulcers in lower extremities: the epidemiology and management in

China,‖ International Journal of Lower ExtremityWounds, vol. 4, no. 1, pp. 4–6,

2005.

31. Jull, N. Walker,V. Parag, P.Molan, and A. Rodgers, ―Venous ulcer management in

New Zealand: usual care versus guideline recommendations,‖ New Zealand Medical

Journal, vol. 122, no. 1295, pp. 9–18, 2009.

72

32. G. Casey, ―Causes and management of leg and foot ulcers,‖ Nursing Standard, vol.

18, no. 45, pp. 57–58, 2004.

33. F. Gottrup and T. Karlsmark, ―Leg ulcers: uncommon presentations,‖ Clinics in

Dermatology, vol. 23, no. 6, pp. 601–611, 2005.

34. P. K. Sarkar and S. Ballantyne, ―Management of leg ulcers,‖ Postgraduate Medical

Journal, vol. 76, no. 901, pp. 674–682, 2000.

35. M. C. Moloney and P. Grace, ―Understanding the underlying causes of chronic leg

ulceration,‖ Journal of wound care, vol. 13, no. 6, pp. 215–218, 2004.

36. N. J. M. London and R. Donnelly, ―ABC of arterial and venous disease. Ulcerated

lower limb,‖ The British Medical Journal, vol. 320, no. 7249, pp. 1589–1591, 2000.

37. A.Adeyi, S. Muzerengi, and I. Gupta, ―Leg ulcers in older people: a review of

management,‖ The British Journal ofMedical Practitioners, vol. 2, no. 3, pp. 21–28.

38. Aydin, S. Shenbagamurthi, and H. Brem, ―Lower extremity ulcers: venous, arterial, or

diabetic?‖ Emergency Medicine, vol. 41, no. 8, pp. 18–24, 2009.

39. L. Collins and S. Seraj, ―Diagnosis and treatment of venous ulcers,‖ The American

Family Physician, vol. 81, no. 8, pp. 989– 996, 2010.

40. M. H. Meissner, G. Moneta, K. Burnand et al., ―The haemodynamics and diagnosis of

venous disease,‖ Journal of Vascular Surgery, vol. 46, no. 6, supplement, pp. S4–S24,

2007.

41. J.E.Grey, K. G. Harding, and S. Enoch, ―Venous and arterial leg ulcers,‖ The British

Medical Journal, vol. 332, no. 7537, pp. 347– 350, 2006.

42. H. Newton, ―Leg ulcers: differences between venous and arterial,‖ Wounds

Essentials, vol. 6, no. 1, pp. 20–28, 2011.

43. G. Irving and S. Hargreaves, ―Venous and arterial leg ulceration,‖ InnovAiT, vol. 2,

pp. 415–422, 2009.

44. C.Moffatt, ―Leg ulcers,‖ in Vascular Disease, S.Murray, Ed., pp. 200–237,Whurr

Publishers, London, UK, 2001.

45. S.P. Pendse, ―Understanding diabetic foot,‖ International Journal of Diabetes in

Developing Countries, vol. 28, no. 5, pp. 519– 526, 2010.

46. W. Clayton and T.A.Elasy, ―A review of pathophysiology, classification, and

treatment of foot ulcers in diabetic patients,‖ Clinical Diabetes, vol. 27, no. 2, pp. 52–

58, 2009.

47. A.S. K. Ghauri and I. K. Nyamekye, ―Leg ulceration: the importance of treating the

underlying pathophysiology,‖ Phlebology, vol. 25, supplement 1, pp. 42–51, 2010.

48. S. Dean, ―Leg ulcers and management,‖ Australian Family Physicisian, vol. 35, no. 7,

pp. 480–485, 2006.

49. Burrows, ―Leg ulcers,‖Wound Care Canada, vol. 8, no. 2, pp.

50. A.R. Siddiqui and J. M. Bernstein, ―Chronic wound infection: facts and

controversies,‖ Clinics in Dermatology, vol. 28, no. 5, pp. 519–526, 2010.

51. Han, J. M. Zenilman, J. H. Melendez et al., ―The importance of amulti-faceted

approach to characterizing the microbial flora of chronic wounds,‖ Wound Repair

Regeneration, vol. 19, no. 5, pp. 532–541, 2011.

73

52. S. V. Agale, D. R. Kulkarni, A. G. Valand, R. R. Zode, and S. Grover, ―Marjolin’s

ulcer—a diagnostic dilemma,‖ Journal of Association of Physicians of India, vol. 57,

no. 8, pp. 593–594,2009.

53. J. Panuncialman, S. Hammerman, P. Carson, and V. Falanga, ―Wound edge biopsy

sites in chronic wounds heal rapidly and do not result in delayed overall healing of the

wounds,‖ WoundRepair and Regeneration, vol. 18, no. 1, pp. 21–25, 2010.

54. A.V. Singh, L. Subhashree, P.Milani, D. Gemmati, and P. Zamboni, ―Interplay of

ironmetallobiology, metalloproteinases, and FXIII, and role of their gene variants in

venous leg ulcer,‖ International Journal of Lower Extremity Wounds, vol. 9, no. 4, pp.

166–179, 2010.

55. R. S. Kirsner, W. A. Marston, R. J. Snyder, T. D. Lee, and D. I. Cargill, ―Spray-

applied cell therapy with human allogeneic fibroblasts and keratinocytes for the

treatment of chronicvenous leg ulcers: a phase 2,multicentre, double-blind,

randomized, placebo controlled trial,‖The Lancet, vol. 380, no. 9846, pp. 977–985,

2012.

56. V. W. Wong, B. Levi, J. Rajadas, M. T. Longaker, and G. C. Gurtner, ―Stem cell

niches for skin regeneration,‖ International Journal of Biomaterial, vol. 2012, Article

ID 926059, 8 pages,2012.

74

ANEKSI

KARTELA TIP PER MBLEDHJEN E TE DHENAVE

Te dhënat sociale dhe demografike:

1. Emer

2. Mosha

3. Gjinia

4. Vendbanimi

5. Profesioni

Të dhënat klinike:

Ankesat

1. Dhimbja

Ekzaminimi objektiv:

1. Edema

2. Dimensionet e ulcerës ( cm)

3. Vendosja

a. Cruris

b. Pedis

c. Gishta

Forma klinike:

1. Venoze

2. Kombinuara (venoze/arteriale)

3. Arteriale

4. Neuropatike

Kohëzgjatja e sëmundjes:

1. në muaj

2. ne vite

Sëmundjet shoqëruese:

1. Vena varikoze

2. Tromboza venoze

3. Diabeti Mellitus

4. Obeziteti

5. HTA

6. Ekzema stazike

7. Sëmundje arteriale

8.

75

Faktoret e riskut prezent:

1. Përdorimi i Alkoolit

2. Përdorimi i Duhanit

3. Prania e celulitit

4. Jeta sedentare

5. Hiperlipidemia

Ekzaminimi bakterologjik:

1. Stafilokoksik

2. Streptokoksik

3. Pseudomonas