REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM … · NASTAVNI PLAN ... Informatika 1 36 - - - - 36 5. ......

REPUBLIKA CRNA GORA MINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

OBRAZOVNI PROGRAM

PRERAĐIVAČ MLIJEKA / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA

Centar za stručno obrazovanje Januar 2005.

_________ PRERAĐIVAČ MLIJEKA / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA ____________________________________________________________

3

SADRŽAJ

SADRŽAJ....................................................................................................................................................3 OBRAZOVNI PROGRAM...................................................................................................................................5 OPŠTI DIO ..................................................................................................................................................7

1. NAZIV PROGRAMA..................................................................................................................................7 2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................................................................7 3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE...........................................................................................................................8 4. USLOVI ZA UPIS, ODNOSNO UKLJUČIVANJE U PROGRAM ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH .................................................9 5. TRAJANJE OBRAZOVANJA ........................................................................................................................9 6. PROHODNOST ......................................................................................................................................9 7. OBRAZOVANJE KOJE SE STIČE ...................................................................................................................9

POSEBNI DIO ............................................................................................................................................. 11 1. PREDMETNI PROGRAMI.......................................................................................................................... 11

1.1.OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI............................................................................................................................... 11 1.2.STRUČNO TEORIJSKI PREDMETI ............................................................................................................................ 13

1.2.1. PREDUZETNIŠTVO................................................................................................................................. 13 1.2.2. MJERNA TEHNIKA................................................................................................................................. 17 1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA............................................................................................ 23 1.2.4. BIOHEMIJA SA KOLOIDNOM HEMIJOM ......................................................................................................... 29 1.2.5. MIKROBIOLOGIJA ................................................................................................................................. 37 1.2.6. MAŠINE, APARATI I OPERACIJE SA AUTOMATIKOM .......................................................................................... 51 1.2.7. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA ..................................................................................... 59

____________________________________________________________ PRERAĐIVAČ MLIJEKA / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA _________

4

2. ISPITNI KATALOZI ................................................................................................................................ 89

2.1.USMENI ISPIT ................................................................................................................................................. 89 2.1.1. MAŠINE, APARATI I OPERACIJE SA AUTOMATIKOM .......................................................................................... 89

2.2.PRAKTIČNI RAD SA ODBRANOM ............................................................................................................................ 91 2.2.1. PRAKTIČNI RADOVI NA ZAVRŠNOM ISPITU .................................................................................................... 91

3. OBAVEZNI NAČIN PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA............................................................................ 98 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJA I ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA ................................................................................. 98 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA......................................................................... 98 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ......................................................................... 99 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA.......................................................................... 99 8. OBLIK IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA............................................................................................... 100 9. PROFESIONALNA PRAKSA ...................................................................................................................... 101

PRILOG: STANDARDI ZANIMANJA .................................................................................................................. 103 P.1. PRERAĐIVAČ / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA .................................................................................................. 103


5

Obrazovni program

Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju određeno je da se obrazovanje ostvaruje na osnovu obrazovnog programa (kurikuluma) (čl. 19).

Obrazovni program postaje javno važeći kada ga usvoji Ministarstvo prosvjete i nauke (čl. 21), na prijedlog nadležnog savjeta (čl. 22 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).

Sadržaj obrazovnog programa definisan je članom 21 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.

Obrazovni program sastoji se od opšteg i posebnog dijela. Opšti dio javno važećeg obrazovnog programa utvrđuje Ministarstvo, na prijedlog Savjeta za opšte obrazovanje Crne Gore.

U stručnom obrazovanju, obrazovni programi se pripremaju na osnovu standarda zanimanja, usvojenih od strane Savjeta za stručno obrazovanje.

Ministarstvo objavljuje javno važeće obrazovne programe najmanje 12 mjeseci prije početka njihove primjene (čl. 25 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju). Novi, javno važeći programi prije primjene, obavezno se eksperimentalno provjeravaju (pilot programi). Ministarstvo, na prijedlog Centra za stručno obrazovanje, određuje ustanove u kojima će se izvoditi eksperimentalni programi u stručnom obrazovanju (čl. 26 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).

Obrazovni program Prerađivač mlijeka / Prerađivačica mlijeka je urađen u skladu sa standardom zanimanja:

• Prerađivač / Prerađivačica mlijeka br. CSO ST 13 013 080304, usvojenog na 15. sjednici Savjeta za stručno obrazovanje Republike Crne Gore dana 27.04.2004. god.


7

OPŠTI DIO

1. NAZIV PROGRAMA

PRERAĐIVAČ MLIJEKA / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA

2. NASTAVNI PLAN

I II III Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta sedm. god. sedm. god. sedm. god.

Ukupno

A Opšte obrazovni predmeti

1. Maternji jezik i književnost 3 108 2 72 2 66 246

2. Matematika 3 108 2 72 2 66 246

3. Strani jezik 2 72 2 72 2 66 210

4. Informatika 1 36 - - - - 36

5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 66 210

Društvena grupa predmeta

1. Istorija 1 36 - - - - 36

2. Geografija 1 36 - - - - 36

3. Sociologija - - 1 36 - - 36

Prirodna grupa predmeta

1. Biologija - - 1 36 - - 36

2. Hemija 2 72 - - - - 72

UKUPNO A 15 540 10 360 8 264 1164


8

B Stručno teorijski predmeti

1. Preduzetništvo 1 36 - - - - 36

2. Mjerna tehnika 1 36 - - - - 36

3. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima 1 36 - - - - 36

4. Biohemija sa koloidnom hemijom - - 2 72 - - 72

5. Mikrobiologija - - - - 3 99 99

6. Mašine, aparati i operacije sa automatikom - - 2 72 2 66 138

UKUPNO B 3 108 4 144 5 165 417

C Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja - školski oblik 13 468 17 612 18 594 1674

D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 33 105

E Profesionalna praksa 10 dana 10 dana - 20 dana

Svega časova sedmično 32 1152 32 1152 32 1056 3.360

Broj radnih sedmica 36 36 33

Ukupno časova za obrazovni program (A+B+C+D) 3360

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE

- Omogućavanje svestranog razvoja pojedinca i njegove socijalne integracije; - Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke i obezbjeđivanje stručno-teorijskih i

praktičnih znanja za samostalno obavljanje zanimanja, pripreme za permanentno obrazovanje i doživotno učenje;

- Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije i spremnost za razvijanje međuljudskih odnosa; - Osposobljavanje za planiranje, pripremu, izvođenje, kontrolu i vrijednovanje rada u zanimanju; - Osposobljavanje za rad na prijemu i uzorkovanju mlijeka;


9

- Osposobljavanje za rad na mašinama u primarnoj preradi, tehničkoj obradi i oblikovanju mliječnih proizvoda po tehnološkim šemama;

- Osposobljavanje za pakovanje mlijeka i mliječnih proizvoda u odgovarajuću ambalažu; - Razvijanje preduzetničkih sposobnosti; - Osposobljavanje za zaštitu zdravlja, radne i životne sredine.

4. USLOVI ZA UPIS, ODNOSNO UKLJUČIVANJE U PROGRAM ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH

- U prvi razred može se upisati lice koje je završilo osnovnu školu i nije starije od 17 godina, kao i lice do 18 godina života uz odobrenje nastavničkog vijeća škole;

- U odgovarajući razred, može se upisati lice koje je završilo dvogodišnju stručnu školu, nakon položenih odgovarajućih dopunskih i diferencijalnih ispita;

- Uz dokumenta za upis lice je obavezno da dostavi uvjerenje medicine rada, kao dokaz da nema psiho-fizičkih smetnji koje mogu biti prepreka obrazovanju za obrazovni program Prerađivač mlijeka / Prerađivačica mlijeka;

- Ako se na konkurs za upis prijavi veći broj kandidata od broja utvrđenog konkursom, upis se vrši na osnovu dopunskih kriterijuma;

- Lice koje je napunilo 18 godina života uključuje se u program za obrazovanje odraslih.

5. TRAJANJE OBRAZOVANJA

Obrazovanje za obrazovni program Prerađivač mlijeka / Prerađivačica mlijeka traje tri godine.

6. PROHODNOST

- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih nastavnih predmeta na kraju tekuće školske godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu;

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Zakonom o obrazovanju odraslih.

7. OBRAZOVANJE KOJE SE STIČE

Srednje stručno obrazovanje u trogodišnjem trajanju - Prerađivač mlijeka / Prerađivačica mlijeka.


11

POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA

1.1.3. STRANI JEZIK

1.1.4. DRUŠTVENA GRUPA PREDMETA

1.1.4.1. ISTORIJA

1.1.4.2. GEOGRAFIJA

1.1.4.3. SOCIOLOGIJA

1.1.5. INFORMATIKA

1.1.6. PRIRODNA GRUPA PREDMETA

1.1.6.1. BIOLOGIJA

1.1.6.2. HEMIJA

1.1.7. FIZIČKO VASPITANJE


13

1.2. STRUČNO TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. PREDUZETNIŠTVO

1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO.

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave:

VRSTE NASTAVE RAZRED

T* V* P* UKUPNO

I 36 - - 36

II - - - -

III - - - -

UKUPNO 36 - - 36

T - teorijska nastava, za sve učenike u odjeljenju; V - vježbe; P - praktična nastava.

3. Opšti ciljevi nastave:

- upoznavanje organizacione postavke preduzeća; - upoznavanje radnog mjesta i način njegovog funkcionisanja; - upoznavanje elemenata proizvodnje i njihove međusobne zavisnosti; - razumijevanje ekonomskih zakonitosti na tržištu i njihov uticaj na poslovanje preduzeća; - upoznavanje značaja potpunog ovladavanja kvalitetom proizvoda i potrebe za čuvanjem i zaštitom okoline; - osposobljavanje za samostalan rad.


14

4. Operativni ciljevi nastave

INFORMATIVNI CILJEVI FORMATIVNI CILJEVI SOCIJALIZACIJSKI CILJEVI SPECIFIČNOSTI IZVOĐENJA

I Organizacija preduzeća

- Upoznaje pojam organizacione postavke preduzeća

- Objašnjava osnivanje i prestanak rada preduzeća

- Definiše sistem kvaliteta i kontrole

- Interpretira poslovanje i funkcionisanje organizacije kao sistema

- Analizira preduzeće u tržišnim uslovima poslovanja

- Komentariše osnovne karakteristike preduzeća

- Obrazlaže upravljanje i rukovođenje

- Interpretira organizaciju fun-kcija u preduzeću: definiše proizvodnu funkciju; kadrov-sku; komercijalnu; računovo-dstvenu; pomoćno–tehničku funkciju

- Poznaje kontrolu kvaliteta

- Identifikuje se sa preduzećem - Razvija odgovornost za kvalitet i ispunjavanja radnih obaveza

- Razvija ekološku svijest

- Zakoni i pravilnici preduzeća

- Uzorci standarda

II Sredstva preduzeća

- Definiše sredstva preduzeća - Shvata razliku osnovnih i obrtnih sredstava

- Definiše iznose sredstava

- Prepoznaje i razvrstava sredstva po oblicima u kojima se javljaju

- Razlikuje sredstva po namjeni korišćenja

- Razlikuje osnovna od obrtnih sredstava

- Interpretira iznose sredstava

- Razvija osjećaj za zajedništvo

III Organizacija proizvodnje

- Razumije podjelu rada - Shvata kooperaciju i specijalizaciju

- Definiše kapacitet i njegove vrste

- Uočava podjelu rada - Komentariše kooperaciju i specijalizaciju

- Interpretira kapacitet

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju


15


- Analizira različite vrste kapaciteta

- Pravi razliku između ugrađenog, raspoloživog, iskorišćenog i potrebnog kapaciteta

IV Tržište

- Upoznaje tržište - Definiše ponudu i tražnju - Definiše marketing, cijenu, distributivne kanale, reklamu, servis

- Analizira mehanizam tržišta - Interpretira ponudu i tražnju - Zna značaj tržišne analize - Poznaje značaj marketinga i njegove instrumente

- Komentariše reklamu, servis - Poznaje značaj cijene, distributivne kanale

- Razvija komunikativnost, samostalnost, inicijativnost

- Razvija poslovnu odgovornost

V Troškovi i kalkulacija

- Upoznaje pojam utroška - Shvata pojam i vrste troškova - Definiše kalkulaciju

- Interpretira utrošak - Obrazlaže troškove - Pravi razliku između utroška i troška

- Izrađuje kalkulacije

- Razvija osjećaj za poštovanje principa koji vode uspješnom poslovanju

- Izrađuje obračun troškova rada, sredstava rada i predmeta rada

- Izrađuje kalkulaciju cijene.

VI Uspješnost poslovanja

- Upoznaje pojam i vrste prihoda

- Upoznaje pojam i vrste rashoda

- Razumije utvrđivanje finansijskih rezultata

- Shvata dohodak i dobit - Upoznaje bilans stanja - Upoznaje bilans uspjeha - Objašnjava dobitak i gubitak

- Poznaje vrste prihoda - Poznaje vrste rashoda - Knjiži prihode i rashode u bilansu stanja

- Utvrđuje rezultat poslovanja i prikazuje u bilansu uspjeha

- Razvija osjećaj za poštovanje principa koji vode uspješnom poslovanju



16

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

1. Simić D.: „Ekonomika i organizacija proizvodnje“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd. 2. Ljiljana Kosar: „Ekonomika i organizacija preduzeća“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave:

Grafoskop, A/V oprema, multimedijski računar sa programskom opremom i pristupom Internetu, softveri za oblikovanje dopisa, knjigovodstvo, pripremu rada i kalkulacije.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

Znanje se provjerava i ocjenjuje usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil i stručna sprema nastavnika:

Visoka stručna sprema iz područja ekonomije, dipl. ecc.

10. Povezanost sa drugim predmetima

Povezanost sa predmetom Znanja

Predmet Znanje

Organizacija proizvodnje Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja Organizacija rada u mljekari

Troškovi i kalkulacija Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulacije


17

1.2.2. MJERNA TEHNIKA

1. Naziv predmeta: MJERNA TEHNIKA



T* V* P* UKUPNO

I 36 - - 36

II - - - -

III - - - -

UKUPNO 36 - - 36

T - teorijska nastava; za sve učenike u odjeljenju; V - vježbe; P - praktična nastava.


- Upoznavanje učenika sa međunarodnim sistemom jedinica i mjera; - Upoznavanje učenika sa nesistemskim jedinicama koje se upotrebljavaju u svakodnevnom životu; - Upoznavanje učenika sa nesistemskim jedinicama koje se koriste u praksi u EU i SAD; - Osposobljavanje učenika da precizno mjere određene veličine i da ih izraze u sistemskim jedinicama; - Osposobljavanje učenika da preračunaju izmjerene veličine iz jedinica jednog mjernog sistema u jedinice

drugog sistema; - Osposobljavanje učenika da rukuju različitim instrumentima za mjerenje određenih veličina;


18

- Sticanje vještine mjerenja i osposobljavanje učenika da uoče greške pri mjerenju i da odrede veličine tih grešaka;

- Razvijanje sistematičnosti, preciznosti i urednosti; - Razvijanje smisla za ekonomičnost; - Razvijanje odgovornosti pri samostalnom radu; - Razvijanje sposobnosti za timski rad i saradnju.

4. Operativni ciljevi predmeta


I Međunarodni sistem jedinica i mjera

- Definiše osnovne i izvedene jedinice Si sistema

- Definiše nesistemske jedinice koje su u upotrebi u svakodnevnom životu i u praksi u EU i SAD

- Objašnjava način proračuna zadate veličine iz jedinica jednog mjernog sistema u jedinice drugog sistema

- Razlikuje osnovne i izvedene jedinice Si sistema

- Pravilno primjenjuje prefiks jedinica

- Prepoznaje nesistemske jedinice koje su u upotrebi u svakodnevnom životu

- Pravilno koristi neke nesistemske jedinice koje se koriste u praksi u EU i SAD

- Preračunava zadate veličine iz jedinica jednog mjernog sistema u jedinice drugog sistema

- Razvija analitičko mišljenje

- Razvija logično zaključivanje

- napraviti tabele osnovnih i izvedenih jedinica Si sistema

- napraviti tabelarni prikaz prefiksa jedinica i vrije-dnosti koje one prikazuju

- tabelarno prikazati nesistem. jedinice (za P, T,...)

- tabelarno prikazati neke od jedinica koje se ne koriste kod nas, ali se svakodnevno koriste u EU i SAD

II Mjerenje mase

- Definiše pojam mase i navodi jedinice u kojima se ona izražava u laboratoriji, svakodnevnom životu i pogonu

- Objašnjava način i tehniku mjerenja mase na tehničkoj i

- Pravilno primjenjuje pojam mase

- Razlikuje jedinice za masu u kojima se ona izražava u laboratoriji, svakodnevnom životu i pogonu

- Razlikuje vrste vaga koje se


- Razvija preciznost i tačnost

- koristi tehničku i automatsku vagu

Vježba: - Sprovodi postupak tariranja vage

- Samostalno mjeri masu na tehničkoj i


19


automatskoj vagi

- Objašnjava način proračuna apsolutne i relativne greške pri mjerenju

koriste u laboratoriji i pogonu - Razlikuje pojmove bruto i neto masa

- Računa apsolutnu i relativnu grešku pri mjerenju

- Razvija logičko zaključivanje

automatskoj vagi

III Mjerenje zapremine

- Definiše pojam V i navodi jedinice u kojima se ona izražava u lab., pogonu i svakodnevnom životu

- Poznaje sudove za mjerenje V (čaše, menzure, normalne sudove, pipete, virete idr.)

- Objašnjava način i tehnike mjerenja V

- Pravilno primjenjuje pojam V - Razlikuje jedinice u kojima se V izražava

- Razlikuje sudove za mjerenje V

- Interpretira rezultate mjerenja

- Razvija tačnost, preciznost i praktičnost

- Razvija ekonomičnost

- Analitičko mišljenje

- koristi sudove za mjerenje V (čaše, menzure, normalne sudove, pipete, birete idr.)

Vježba: - Samostalno mjeri V različitim sudovima

IV Mjerenje gustine

- Definiše pojam gustine i navodi jedinice u kojima se ona izražava

- Objašnjava tehnike mjerenja gustine različitim mjeračima (piknometar, areometar i dr.)

- Pravilno upotrebljava pojam gustina

- Razlikuje jedinice u kojima se gustina izražava

- Razlikuje mjerače gustine u laboratoriji i pogonu

- Interpretira rezultate mjerenja

- Razvija tačnost, preciznost, praktičnost


- koristi mjerače gustine (piknometar, areometar idr.)

Vježba: - Samostalno mjeri gustinu različitim mjeračima (piknometar, areometar i dr.)

V Mjerenje koncentracije

- Definiše masenu, količinsku i procentnu koncentraciju

- Objašnjava načine pripreme rastvora određene koncentracije

- Pravilno primjenjuje pojam koncentracija

- Interpretira načine izražavanja koncentracije

- Bira laboratorijsko posuđe i pribor za pripremu rastvora

- Samostalno uočava greške u


- Samostalnost, tačnost, preciznost

- koristi tehničku ili automatsku vagu i normalne sudove kao i ostali laboratorijski pribor

Vježbe: - Samostalno priprema


20


- Objašnjava postupak standardizacije rastvora

radu - Analizira rezultate i izvodi zaključke


rastvore određene koncentracije

- Sprovodi postupak standardizacije rastvora (određuje tačnu koncentraciju rastvora)

VI Mjerenje pritiska

- Definiše pojam pritiska i navodi jedinice u kojima se izražava

- Objašnjava tehnike mjerenja P pazličitim instrumentima (barometar, Burdonov manometar, U–manometar i dr

- Pravilno primjenjuje pojam P i razlikuje jedinice u kojima se izražava

- Preračunava izmjerene vrijednosti pritisaka iz sistemskih jedinica u nesistemske i obratno

- Izvodi zaključke na osnovu obavljenog mjerenja


- Preciznost, tačnost, samostalnost


- Koristi instrumente za mjerenje P (barometar, Burdonov manometar, U-manometa idr.)

Vježba: - Samostalno mjeri pritisak, odgovarajućim instrumentima

VII Mjerenje protoka fluida

- Definiše pojmove maseni i zapreminski protok i navodi jedinice u kojima se protok izražava

- Objašnjava način i tehniku mjerenja protoka tečnosti i gasova (rotametar, gasni sat i dr.)

- Razlikuje pojmove maseni i zapreminski protok

- Pravilno koristi jedinice u kojima se protok izražava

- Izračunava vrijednosti masenog protoka na osnovu zapreminskog protoka i gustine


- Logičnost

VIII Mjerenje viskoziteta

- Definiše pojam viskoziteta i navodi jedinice u kojima se izražava

- Objašnjava tehniku mjerenja viskoziteta različitih tečnosti

- Pravilno upotrebljava pojam viskozitet i jedinice u kojima se viskozitet izražava

- Izvodi zaključke na osnovu mjerenja

- Logičnost

- Preciznost, tačnost

- Analitičnost

- Koristi Englerov i druge viskozimetre

Vježbe: - Samostalno mjeri viskozi-tet različitih tečnosti En-glerovim viskozimetrom


21


IX Mjerenje temperature

- Definiše pojam temperature i navodi jedinice u kojima se izražava

- Poznaje vrste instrumenata za mjerenje T

- Objašnjava tehniku mjerenja T različitim instrumentima

- Pravilno primjenjuje pojam T i razlikuje jedinice u kojima se T izražava

- Preračunava zadatu vrijednost T iz nesistemskih jedinica u sistemske

- Razlikuje vrste instrumenata za mjerenje T (dilatacioni, monometarski, Segerove piramide, termoelemente i dr.)

- Interpretira rezultate mjerenja i izvodi zaključke

- Logičnost

- Tačnost, preciznost

- Analitičnost

Vježba: - Pravilno koristi i samostalno mjeri T različitim termometrima

X Mjerenje nivoa

- Objašnjava značaj mjerenja nivoa u mljekarskoj industriji

- Poznaje vrste mjerača nivoa (mjerači sa plovkom, viskozno staklo idr.)

- Objašnjava tehniku mjerenja nivoa različitim instrumentima

- Interpretira značaj mjerenja nivoa u mljekarskoj industriji

- Razlikuje vrste mjerača nivoa - Analizira značaj mjerenja nivoa u mljekarskoj industriji

- Logičnost

- Praktičnost, tačnost, preciznost



Literatura za nastavnike: „Praktikum iz mašina, aparata i operacija“ – D. Ivanović, M. Dobričanin; ZUNS-Beograd.

Literatura za učenike: nema odgovarajućeg udžbenika već se koriste odabrana poglavlja iz „Praktikum iz mašina, aparata i operacija“ – D. Ivanović, M. Dobričanin; ZUNS-Beograd.


22


- Hemijska i pogonska laboratorija; - Laboratorijsko posuđe i pribor; - Odgovarajući instrumenti i mjerači.





9. Profil i stručna sprema nastavnika

- Diplomirani inžinjer hemijske tehnologije; - Diplomirani inžinjer neorganske tehnologije.

10. Povezanost predmeta:

Povezanost sa drugim predmetima Znanja

Predmet Znanja i vještine

Međunarodni sistem jedinica i mjera Mašine, aparati i operacije sa automatikom Osnovne karakteristike fluida

Mjerenje mase, zapremine, temperature, gustine, nivoa

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Kontrola fizičko-hemijske ispravnosti mlijeka Rad u prijemnom odjeljenju mljekare

Mjerenja pritiska, protoka, viskoziteta Mašina, aparati i operacije sa automatikom Osnovi hidraulike


23

1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA

1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA.



T* V* P* UKUPNO

I 36 - - 36

II - - - -

III - - - -

UKUPNO 36 - - 36



- Osposobljavanje učenika da razvijaju smisao za tačnost, preciznost, estetiku i urednost u rješavanju radnih zadataka i stvaranje navika za planski, organizovani i samostalni rad uopšte;

- Upoznavanje učenike sa tehnologijom, pravilima, standardima i simbolima koji se upotrebljavaju u tehničkom crtanju;

- Osposobljavanje učenika za čitanje tehničkih crteža; - Osposobljavanje učenika u rukovanju priborom za tehničko crtanje; - Upoznavanje učenika sa mašinama kao skupovima djelova sa određenim oblicima i funkcijama; - Upoznavanje učenika sa osnovnim mašinskim elementima koji su karakteristični za sve vrste mašina; - Upućivanje učenika u pravilan izbor materijala i upoznavanje sa osnovama dimenzionisanja elemenata.


24



I Tehnički crtež

- Definiše značaj tehničkog crteža

- Poznaje materijal i pribor za tehničko crtanje, kao i formate i opremu T.C.

- Definiše standarde i standardizaciju

- Objašnjava razmjeru crteža - Upoznaje vrste crteža - Demonstrira upotrebu pribora pri crtanju

- Razlikuje tehnički crtež od drugih crteža, skica, slika i fotografija

- Uočava sličnosti i analizira vrste crteža

- Razvija preciznost i tačnost - Grafički rad - Tehničko pismo

II Nacrtna geometrija

- Definiše pojam i vrste projekcija

- Objašnjava Ortogonalnu projekciju

- Poznaje ortogonalnu projek-ciju tačke i duži na tri ravni

- Objašnjava centralnu projekciju

- Upoznaje Aksonometrijsko projiciranje

- Poznaje načine prikazivanja predmeta na crtežu

- Razlikuje vrste projeciranja

- Razvija mišljenje - Razvija preciznost i tačnost

III Tehničko crtanje

- Objašnjava prikazivanje predmeta na crtežu

- Nabraja nazive pogleda - Obrazlaže presjeke i uprošćenja pri crtanju

- Opisuje kotiranje, elemente kotiranja, označavanje

- Samostalno crta predmete, kao i presjeke i uprošćenja pri crtanju T. C.

- Samostalno čita tehnički crtež

- Razvija samostalnost i moć zapažanja

- Grafički rad - Prikazivanje predmeta na crtežu


25


vrijednosti kotiranja na crtežu, nanošenje kota: - redno (lančano) - paralelno - kombinovano - Razumije pojam tolerancije - Razumije skiciranje i čitanje tehničkih crteža

IV Mašinski elementi

- Definiše pojam i podjelu mašinskih elemenata

- Objašnjava elemente za nerazdvojivu vezu: zakovani, zavareni, lemljeni i lijepljeni spojevi

- Objašnjava elemente za razdvojivu vezu: klinovi, čivije, navojni spojevi i opruge

- Opisuje elemente za kružno kretanje: - osovine - vratila - spojnice - ležišta

- Opisuje elemente za prenos snage: - zupčanike - remen (kaiš) - lanac

- Upoznaje (služeći se ilustraci-jama, katalozima ili posjeta-ma u preduzećima) primjenu mašinskih elemenata u postrojenjima i mašinama u industrijskim pogonima

- Razlikuje nerazdvojive od razdvojivih veza mašinskih elemenata

- Uspostavlja vezu između elemenata za kružno kretanje i elemenata za prenos snage

- Razvijanje stručnog identiteta i odgovornosti


26

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora za nastavnike:

- Sergej Drapić, Danilo Gačić – „Tehničko crtanje sa mašinskim elementima za I ili II razred stručnih škola“ - Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.

- S. Drapić, D. Gačić, M. Danilović, Z. Damjanac – „Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.

- S. Drapić, M. Teslić – „Osnovi mašinstva“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd. - S. Drapić – „Mašinski elementi“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd. - T. Pantelić – „Tehničko crtanje“, Mašinski fakultet, Beograd. - Lj. Gagić – „Nacrtna geometrija sa tehničkim crtanjem“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd - Veriga – „Mašinski elementi – opšti dio“, Mašinski fakultet, Beograd. - Savić – „Mašinski elementi“, Mašinski fakultet, Beograd.


Grafoskop, projektno platno, folija, učenički pribor i materijal.


- Znanje se provjerava i ocjenjuje usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Grafički radovi u svesci.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta



- Diplomirani inženjer mašinstva; - Diplomirani inženjer metalurgije; - Diplomirani inženjer tehnologije.


27



Predmet Znanja i vještine

Razdvojive veze Nerazdvojive veze Elementi za prenos snage


Transportna sredstva Elementi mašina i uređaja


29

1.2.4. BIOHEMIJA SA KOLOIDNOM HEMIJOM

1. Naziv predmeta: BIOHEMIJA SA KOLOIDNOM HEMIJOM.



T* V* P* UKUPNO

I - - - -

II 72 - - 72

III - - - -

UKUPNO 72 - - 72



- Upoznavanje učenika sa sastavom mlijeka sa aspekta biohemije; - Sticanje znanja o prometu ugljenih hidrata (pretvaranjem ugljenih hidrata u organima za varenje;

intermedijarim prometom ugljenih hidrata) i o predstavnicima ugljenih hidrata u mlijeku; - Upoznavanje učenika sa pojmom i ulogom mliječne masti; - Sticanje znanja o prometu bjelančevina; - Upoznavanje učenika sa ulogom i značajem fermenata kao biokatalizatora; - Sticanje znanja o vitaminima i hormonima kao i o njihovom značaju u mlijeku;


30

- Upoznavanje učenika sa organizacijom i hemijskom strukturom ćelije da bi stekli znanja koja su neophodna u preradi mlijeka (koagulacija, peptizacija);

- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom koji se odvija u mljekarskoj industiji; - Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja; - Razvijanje ekološke svijesti; - Razvijanje vlastite odgovornosti za rezultate rada.



I Koloidi

- Definiše koloidne rastvore i poznaje klasifikaciju, značaj i dobijanje koloidnih rastvora

- Poznaje molekulsko – kinetičke osobine koloidnih rastvora

- Navodi optičke i električne osobine koloidnih rastvora

- Objašnjava strukturu koloida - Opisuje pojavu starenja koloidnih sistema

- Objašnjava zaštitno dejstvo koloidnih sistema

- Razlikuje podjelu disperznih sistema prema stepenu disperziteta

- Razlikuje liofilne od liofobnih koloida

- Interpretira dobijanje koloidnih rastvora

- Razlikuje molekulsko – kinet. osobine (Braunovo kretanje, difuziju, dijalizu i ultracentrifugiranje)

- Analizira pojavu Tindalovog fenomena

- Interpretira princip rada ultramikroskopa

- Analizira strukturu koloida - Interpretira pojavu koagulacije i izražava načine kojima se može izazvati proces koagulacije

- Analizira zaštitno dejstvo koloidnih sistema

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija moć zapažanja - Razvija logičnost

- Grafofolije: šematski prikaz

- Braunovog kretanje - Tindalovog fenomena - Koloidne micele - Šematski prikaz klasifikacije disperznih sistema

- Demonstrativni ogled - Koagulacija mlijeka


31


II Organizacija ćelije i hemijska struktura

- Poznaje strukturu ćelija - Objašnjava ulogu vode u biohemijskim procesima

- Navodi makro i mikroelemente koji su značajni za biohem. procese

- Razlikuje prokariotske i eukariotske ćelije

- Analizira strukturu eukariotskih ćelija

- Interpretira biohemijsku funkciju ćelijske membrane, mitohondrija, ribozoma i hloroplasta

- Povezuje ulogu H2O u biohemijskim procesima sa dipolarnim karakterom H2O

- Interpretira značaj makro i mikro elemenata u biohemijskim procesima

- Razvija moć zapažanja i analitičko mišljenje

- Razvija logičnost - Usvaja uzročnu povezanost prehrane i zdravlja

- Šematski prikaz strukture ćelije

Seminarski rad: - Značaj makro i mikro elemenata u pravilnoj ishrani

III Ugljeni hidrati

- Navodi definiciju i podjelu ugljenih hidrata

- Navodi podjelu i strukturu monosaharida

- Obrazlaže reaktivnost monosaharida

- Definiše disaharide i obrazlaže njihovu reaktivnost

- Definiše polisaharide i obrazlaže reaktivnost

- Interpretira hemijski sastav i biohemijski značaj ugljenih hidrata

- Razlikuje aldoze i ketoze; alifatičnu i cikličnu strukturu

- Prikazuje cikličnu strukturu Hejvortovim formulama

- Analizira reakcije sa Felingovim rastvorom i Tolensovim rastvoom

- Razlikuje monomerne jedinice saharoze, maltoze i laktoze i uočava način kako se povezuju u cikličnu strukturu

- Razlikuje redukujuće i neredukujuće disaharide

- Analizira reakciju hidrolize saharoze i osobine invertnog

- Razvija moć zapažanja - Razvija analitičko mišljenje - Razvija logično zaključivanje

Seminarski rad - Ugljeni hidrati kao sirovine savremene biotehnologije

Demonstrativni ogledi - oksidacija monosaharida Felingovim i Tolensovim reagensima

- hidroliza saharoze - reakcija skroba sa jodom


32


šećera - Razlikuje skrob i celulozu po monomernim jedinicama

- Analizira hidrolizu skroba i celuloze i reakciju esterifikacije celuloze sa CH3COOH i HNO3

IV Aminokiseline, Proteini

- Definiše aminokiseline i njihovu podjelu

- Navodi fizičke osobine aminokiselina

- Obrazlaže reaktivnost aminokiselina

- Definiše proteine i navodi podjelu prema sastavu, rastvorljivosti i funkciji

- Poznaje elektrohemijske osobine proteina

- Interpretira opštu formulu aminokiselina

- Razlikuje alifatične, aromatične i heterociklične aminokiseline

- Uočava pojavu optičke aktivnosti a.k.

- Interpretira amfoterni karakter aminokiselina

- Interpretira obrazovanje Cviter-jona

- Analizira reakciju aminokiselina sa kiselinama i bazama i građenje peptidne veze

- Razlikuje esencijalne i neesencijalne a.k.

- Razlikuje proste i složene proteine

- Interpretira podjelu proteina prema obliku molekula tj. uočava razliku između fibrilarnih i globularnih proteina

- Analizira reakciju određivanja izoelektrične tačke proteina

- Analizira bojene i taložne

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija moć zapažanja - Logično zaključivanje

Demonstrativni ogled - Određivanje aminokiselina metodom hromatografije na hartiji

Seminarski rad - Proteini u mlijeku Demonstracioni ogled - Određivanje izoelektrične tačke kazeina

- Bojene reakcije: - Biuretska - Ksantoproteinska - Ninhidrinska

- Taložne reakcije: - (NH4)2SO4 - Helerova proba jakim mineralnim kiselinama


33


- Navodi karakteristične reakcije proteina

- Definiše nukleinske kiseline

reakcije proteina - Razlikuje strukturu RNA i DNA

- solima teških metala - sulfosalicilnom kiselinom

V Lipidi

- Definiše lipide i navodi podjelu

- Definiše vrste lipida i navodi njihov sastav, strukturu i fizičko–hemijske karakteristike

- Definiše složene lipide i navodi predstavnike

- Razlikuje proste i složene lipide

- Interpretira opštu formulu triglicerida

- Razlikuje proste i mješovite trigliceride

- Razlikuje masti i ulja po hemijskom sastavu

- Analizira reakciju saponifikacije

- Analizira konstante koje su karakteristične za svaku vrstu masti i ulja (jodni, saponifikacioni i kiselinski broj)

- Analizira hemijski sastav fosfatida, karotinoida, voskova i sterola

- Interpretira biohemijsku ulogu i funkciju lipida u živim organizmima

- Razvija moć zapažanja - Razvija logičnost - Razvija analitičko mišljenje

Demonstracioni ogled - Određivanje kiselinskog broja, jodnog i saponifikacionog

Seminarski rad - Mliječna masti proizvodi od obranog mlijeka

VI Biohemija važnijih funkcionalnih jedinjenja

- Definiše biokatalizatore i navodi njihovu ulogu u biohemijskim procesima

- Definiše enzime i njihove opšte karakteristike

- Interpretira šematski prikaz energije aktivacije

- Uspostavlja vezu između T i brzine hemijske reakcije

- Povezuje energiju aktivacije i katalizatore

- Analizira hemijski sastav

- Razvija analitičko mišljenje i logičnost


- šematski prikaz energije aktivacije

Demonstracioni ogled 1) Ispitivanje aktivnosti

amilaze


34


- Objašnjava kinetiku djelovanja enzima i uticaj pojedinih faktora na brzinu dejstva enzima

- Poznaje inhibiciju i specifičnost dejstva enzima

- Definiše kofaktore enzimnih aktivnosti

- Poznaje savremenu klasifikaciju enzima

- Definiše vitamine i navodi njihovu podjelu

- Definiše hormone i navodi njihovu podjelu

enzima i povezuje proteinsku prirodu enzima sa njihovom katalitičkom aktivnošću

- Analizira faktore koji utiču na aktivnost enzima (T, pH, koncentracija supstrata, koncentracija enzima)

- Razlikuje nekompetitivnu i kompetitivnu inhibaciju enzima.

- Analizira specifičnost dejstva enzima

- Razlikuje koenzime, prostetične grupe i aktivatore

- Razvrstava enzime na osnovu prirode reakcije koju katališu u klase

- Interpretira fiziološki značaj enzima po klasama

- Razlikuje liposolubilne i hidrosolubilne vitamine

- Interpretira ulogu i značaj vitamina

- Analizira primjenu vitamina u prehrambenoj industriji

- Interpretira fiziološki značaj hormona u metaboličkim reakcijama

- Analizira podjelu hormona na osnovu njihove hem. strukture

- Razvija moć zapažanja i logičnost

- Razvija analitičko mišljenje - Uočava važnost pravilne ishrane za zdravlje

- Razvija moć zapažanja

2) Uticaj T na aktivnost enzima

3) Uticaj pH sredine na aktivnost amilaze

Seminarski rad - Fiziološki značaj vitamina Seminarski rad - Fiziološki značaj hormona

VII Biohemijske promjene složenih organskih jedinjenja

- Poznaje metabolizam ugljenih hidrata

- Upoređuje proces glikoze s alkoholnim vrenjem

- Analizira proces glikolize i uočava hemizam

- Razvija moć zapažanja, analitičko mišljenje i logičnost

Šematski prikaz - glikolize - alkoholne fermentacije - Krebsovog ciklusa


35


- Poznaje oksidativnu dekarboksilaciju pirogrožđane kiseline

- Poznaje Krebeov ciklus - Poznaje hidrolizu prostih lipida

- Objašnjava metabolizam glicerola

- Poznaje metabolizam masnih kiselina

- Poznaje biosintezu masnih kiselina i prostih masti

- Poznaje metabolizam aminokiselina i proteina

- Objašnjava metabolizam kao jedinstven sistem

(fosforilisanje ugljenih hidrata)

- Uočava značaj pirogrožđane kiseline u procesu razlaganja ugljenih hidrata

- Analizira šematski prikaz Kreberovog ciklusa

- Analizira hidrolitičko razlaganje triglicerida

- Analizira procese biosinteze i razlaganja glicerola (uočava enzimski sistem)

- Povezuje (uspostavlja vezu) između procesa razlaganja glicerola i EMP i Krebsovog ciklusa

- Predstavlja sumarnom jednačinom aktivaciju masnih kiselina

- Analizira reakciju B-oksidacije aktiviranih masnih kiselina

- Analizira reakcije biosinteze masnih kiselina i prostih masti

- Analizira tok metabolizma aminokiselina i proteina

- Uočava uzajamnu povezanost metabolizma proteina, ugljenih hidrata i lipida

- Razvija moć zapažanja, analitičko mišljenje i logičnost

Seminarski rad - Pretvaranje ugljenih hidrata u organima za varenje

Seminarski rad - Varenje masti Šematski prikaz - biosinteza glicerola - razlaganje glicerola - B-oksidacija masnih kiselina

Šematski prikaz - povezanost metabolizama proteina, lipida i ugljenih hidrata


- Prof. dr D. Veličković „Biohemija za II i III razred srednje škole“ – Zavod za udžbenike i nastavna sredstva – Beograd 2002. godine.


36


- Grafoskop (oprema za projektni rad); - Laboratorijski pribor i posuđe za demonstracione oglede.






- Diplomirani hemičar; - Profesor hemije; - Diplomirani inžinjer hemijske tehnologije - Prehrambeno tehnološko inženjerstvo; - Inžinjer prehrambene tehnologije.



Predmet Znanje

Organizacija ćelije i hemijska struktura Mikrobilogija Osnovne karakteristike živih bića

Ugljeni hidrati Praktična nastava sa tehn. zanimanja Hemijski sastav mlijeka

Proteini Praktična nastava sa tehn. zanimanja Hemijski sastav mlijeka

Lipidi Praktična nastava sa tehn. zanimanja Hemijski sastav mlijeka

Enzimi Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Tehnologija fermentisanih mliječnih proizvoda


37

1.2.5. MIKROBIOLOGIJA

1. Naziv predmeta: MIKROBIOLOGIJA.



T* V* P* UKUPNO

I - - - -

II - - - -

III 66 33 - 99

UKUPNO 66 33 - 99

T - teorijska nastava, za sve učenike u odjeljenju; V - vježbe, odjeljenje se dijeli na dvije grupe; P - praktična nastava.


- Upoznavanje učenika sa osnovnim pojmovima iz mikrobiologije; - Upoznavanje učenika sa značajem mikroorganizama u prehrambenoj industriji - Sticanje znanja o mikroorganizmima kao uzročnicima kvarenja mlijeka i mliječnih proizvoda; - Osposobljavanje učenika za korišćenje korisnih mikroorganizama u mljekarskoj industriji; - Sticanje znanja o metodama uništavanja mikroorganizama; - Sticanje znanja o značaju mikrobiološke kontrole proizvodnje, mikrobiološkim normama i higijenskoj

ispravnosti;


38

- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom koji se odvija u mljekarskoj industriji; - Osposobljavanje učenika da samostalno rukuju mikroskopom; - Upoznavanje učenika sa osnovnim laboratorijskim priborom u mikrobiološkoj laboratoriji; - Upoznavanje učenika sa postupkom sterilizacije laboratorijskog pribora; - Upoznavanje učenika sa osnovnim tehnikama i postupcima mikrobiološke analize; - Razvijanje spretnosti za praktični rad; - Razvijanje ekološke svijesti.



I Uvod

- Definiše predmet izučavanja mikrobiologije

- Navodi značaj i podjelu mikrobiologije

- Opisuje istorijat i razvoj mikrobiologije

- Interpretira definiciju, značaj i podjelu mikrobiologije

- Uočava brzi razvoj mikrobikologije kao nauke

- Navodi primjere primjene mikrobiologije u poljoprivredi, prehrambenoj industriji, medicini i dr.

- Razvija ekološku svijest - Usvaja globalne vrijednosti

Seminarski rad: - Naučnici – istraživači, značajni za razvoj mikrobiologije (Levenhuk, Paster, Koh, Mečnikov, Ivanovski, Vinogradski i dr.)

II Osnovne karakteristike živih bića

- Poznaje strukturnu građu ćelije

- Navodi hemijski sastav ćelija mikroorganizama

- Objašnjava osnovne životne funkcije gradivnih jedinica ćelije

- Uočava sličnosti i razlike u građi prokariotskih i eukariotskih ćelija

- Razlikuje hemijski sastav ćelija mikroorganizama

- Uočava međusobnu povezanost strukturne građe ćelije i osnovnih životnih funkcija ćelije

- Razvija moć zapažanja - Razvija logično zaključivanje

- Crtežom prikazuje shematski izgled strukturne građe prokariotske i eukariotske ćelije


39


III Morfologija mikroorganizama

- Poznaje morfološke karakteristike bakterija (oblik, građu, veličinu i kretanje bakterija)

- Definiše bakterijske kapsule, spore i oblike porasta bakterija

- Opisuje opšte karakteristike i morfologiju gljiva (plijesni i kvasca)

- Razlikuje oblike bakterija (okruglaste, štapićaste, izvijene)

- Uočava red, veličine, dužine i prečnike bakterije

- Analizira građu bakterija - Razlikuje aktivno i pasivno kretanje bakterija

- Interpretira kretanje bakterija pomoću flagela

- Uočava značaj bakterijskih kapsula i spora u prehrambenoj industriji

- Razlikuje kolonije i druge oblike porasta bakterija

- Analizira opšte karakteristike gljiva

- Razlikuje morfologiju plijesni od morfologije kvasca

- Razvija moć zapažanja - Razvija analitičko mišljenje

- Crtežom prikazuje shematski izgled okruglastih, štapićastih i izvijenih bakterija

- Koristi slajdove (folije)

IV Uticaj spoljašnjih činilaca na MO (ekologija MO)

- Opisuje uticaj fizičkih činilaca na mikroorganizme (voda, temperatura, osmatski pritisak, svjetlost, zračenje i ultrazvuk)

- Uočava uticaj vode na razvoj i životnu aktivnost mikroorgan.

- Interpretira praktičan značaj isušivanja u konzervisanju namirnica

- Uočava uticaj T na mogućnost razvoja mikroorganizama

- Razlikuje minimalnu, optimalnu i maksimalnu T u životu MO i izvodi podjelu MO u odnosu na temperature

- Navodi primjere i obrazlaže djelovanje niske temperature

- Razvija logičnost - Razvija ekološku svijest - Razvija spretnost prenošenja teorijskih znanja u praksu


40


- Poznaje uticaj hemijskih činilaca na mikroorganizme (pH, molekulski kiseonik, hemijska jedinjenja: neorganske kiseline, organske kiseline, baze, soli, oksidaciona sredstva, alkoholi, fenoli, sapuni, deterdženti, sulfonalidi, antibiotici i dr.)

u čuvanju i skladištenju namirnica

- Razlikuje postupke sterilizacije i pasterizacije

- Analizira djelovanje visoke T na mikroorganizme

- Razlikuje pojave plazmalize i plazmoptize ćelija MO

- Navodi primjere i obrazlaže konzerviranje namirnica povećanjem pritiska

- Analizira uticaj UV, X i radioaktivnih zraka na MO

- Analizira djelovanje ultrazvuka na mikroorganizme

- Analizira uticaj reakcije sredine (pH) na mikroorganizme

- Navodi primjere primjene uticaja pH u proizvodnji namirnica

- Razlikuje obligatno aerobne, obligatno anaerobne, fakultat. anaerobne i mikroaerofilne mikroorganizme

- Analizira stimulativno, mikrobiostatično i mikrobicidno djelovanje hemijskih jedinjenja na MO

- Analizira djelovanje neorganskih i organskih kiselina na mikroorganizme

- Analizira djelovanje baza, soli i oksidacionih sredstava na MO

- Analizira djelovanje alkohola, fenola, sapuna i deterdženta

- Razvija analitičko mišljenje - Koristi različite informacije o tehnološkom razvoju prehrambene industrije

- Povezuje teorijska saznanja sa praktičnim radom

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

Seminarski rad - Uloga pasterizacije i sterilizacije u mljekarskoj industriji

Seminarski rad - Konzerviranje namirnica primjenom fizičkih faktora


41


- Poznaje i razlikuje uticaj bioloških činilaca na MO

- Definiše mutualizam, sinergizam i komensalizam

- Definiše antibiozu, inhibiciju i parazitizam

na mikroorganizme - Interpretira djelovanje antibiotika na mikroorganizme

- Upoređuje djelovanje različitih hemijskih činilaca na mikroorganizme

- Razlikuje indiferentni odnos MO, simbiozu i antibiozu

- Navodi primjere mutualizma, sinergizma i komensalizma mikroorganizama u prirodi

- Navodi primjere antibioze, inhibicije i parazitizma

- Uspostavlja vezu između biotičkih činilaca i tehnologije mlijeka

-

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija logičnost - Razvija ekološku svijest

V Fiziologija mikroorganizama

- Definiše metabolizam - Objašnjava ulogu (značaj) fermenata

- Navodi mehanizme djelovanja fermenata

- Poznaje procese ishrane mikroorganizama (sastav hrane za MO tj. hranljive podloge i načine uzimanja hrane)

- Razlikuje anabolizam i katabolizam

- Interpretira značaj i djelovanje fermenata

- Izražava uticaj T, pH i aktivatora na djelovanje fermenata

- Analizira sastav hrane za mikroorganizme

- Uspostavlja vezu između vrsta MO i hranljivosti podloga

- Razlikuje fototrofne, hemotrofne, heterotrofne MO

- Interpretira načine uzimanja hrane

- Razlikuje procese osmoze, difuzije i aktivnog transporta


Seminarski rad - Fermentisani mliječni proizvodi

- Koristi folije, slajdove


42


- Poznaje anaerobno i aerobno disanje mikroorganizama

- Objašnjava razmnožavanje bakterija, plijesni i kvasca

- Definiše promjenljivost MO (modifikacije, mutacije)

- Analizira procese disanja MO - Razlikuje anaerobno i aerobno disanje mikroorganizama

- Razlikuje načine razmnožavanja bakterija, plijesni i kvasca

- Analizira krivu rasta populacije mikroorganizama

- Razlikuje modifikacije i mutacije

- Navodi primjere praktične primjene mutagenih MO

- Razvija logičnost - Graf – kriva rasta populacije mikroorganizama

Seminarski rad - Uticaj T na razmnožavanje i uticaj hlađenja na zaustavljanje procesa razmnožavanja mikroorgan.

VI Klasifikacija MO

- Poznaje klasifikaciju bakterija - Navodi grupe bakterija koje su značajne za prehrambenu industriju

- Poznaje klasifikaciju plijesni i navodi vrste plijesni koje su značajne za prehrambenu industriju

- Poznaje klasifikaciju kvasaca i navodi kvasce koji su značajni u prehrambenoj industriji

- Interpretira klasifikacije bakterija

- Analizira osobine MO koji su korisni u prehrambenoj industriji

- Upoređuje djelovanje bakterija ,mliječnog, sirćetnog i aceton – buternog vrenja

- Razlikuje termofilne od psihrofilnih bakterija

- Razlikuje klase plijesni - Klasifikuje (razvrstava) plijesni sa štetnom i korisnom ulogom u prehrambenoj industriji i poljoprivredi

- Razlikuje klase kvasaca - Upoređuje djelovanje sporogenih i asporogenih kvasaca i interpretira njihovu ulogu u prehramb. industriji

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija logičnost - Povezuje teorijska saznanja sa praktičnim radom

- Uraditi shematsku klasifikaciju bakterija

- Shematski prikazati klasifikaciju plijesni

- Shematski prikazati klasifikaciju kvasaca


43


VII Mjesto i uloga mikroorganizama u prirodi

- Poznaje ulogu mikroorgan. u kruženju materije

- Objašnjava ulogu MO u atmosferi, zemljištu, vodi kao i u životu biljnog i životinjskog svijeta

- Interpretira ulogu MO u kruženju materije

- Upoređuje uloge MO u atmosferi, zemljištu i vodi

- Interpretira ulogu MO u životu biljaka i životinjskog svijeta

- Povezuje djelovanje MO iz prirode sa prehrambenom tehnologijom

- Razvija ekiološku svijest - Usvaja pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- Razvija osjećaj odgovornosti u ispunjavanju radnih obaveza

Seminarski rad - Izvori MO u mlijeku – bakterije iz vimena, bakterije iz mljekarske opreme

Seminarski rad - Reinfekcija gotovih proizvoda u mljekarskoj industriji

VIII Uloga MO u prehrambenoj industriji

- Poznaje primjenu fermentacionih procesa MO (vrenja) u prehrambenoj industriji

- Poznaje primjenu biosintetičkih procesa MO u industriji

- Poznaje MO – uzročnike kvarenja mlijeka i proizvoda od mlijeka

- Definiše patogene MO - Navodi MO koji su

- Uočava korisnu i štetnu ulogu MO u prehrambenoj industriji

- Razlikuje anaerobnu od aerobne fermentacije

- Upoređuje mehanizme alkoholne, mliječne, buterne, sićetne i limunske fermentacije

- Interpretira važnost (ulogu) biosintetičkih procesa

- Uočava značaj i navodi primjere primjene biosintetičkih procesa MO u poljoprivredi, medicini, prehrambenoj industriji

- Interpretira djelovanje MO koji su izazvali kvarenje mlijeka i mliječnih proizvoda

- Analizira osnovne karakteristike patogenih MO

- Razlikuje vrste imuniteta - Razlikuje intoksikaciju hranom

- Razvija moć zapažanja - Razvija analitičko mišljenje - Razvija logično zaključivanje - Razvija ekološku svijest - Razvija kritičko razumijevanje odnosa prirode i tehnike

- Povezuje teorijska saznanja sa praktičnim radom

- Razvija osjećaj odgovornosti u ispunjavanju radnih obaveza

Seminarski rad - Primjena fermentacionih procesa u prehrambenoj industriji

Seminarski rad (sa grupom) - Alge - zanatsko gajenje pečuraka

Seminarski rad - Mikrobiološka kontrola namirnica


44


prouzrokovali trovanja hranom - Poznaje mikrobiološke norme higijenske ispravnosti namirnica

od toksikoinfekcije - Pravilno primjenjuje Pravilnik o mikrobiološkoj kontroli namirnica

IX Laboratorijska pravila

- Poznaje značaj i karakteristike mikrobiološke laboratorije

- Mikroskop - Imenuje osnovne djelove mikroskopa

- Mikroispitivanje MO - Poznaje tehniku pripremanja mikroskopskih preparata u živom stanju

- Poznaje tehniku pripremanja fiksiranih preparata

- Interpretira pravilo rada u mikrobiol. laboratorijama

- Samostalno rukuje mikroskopom

- Priprema nativni preparat i preparat viseća kap (samostalno bira potreban pribor)

- Samostalno bira potreban pribor za pripremanje fiksiranih preparata

- Izvodi prosto i složeno bojenje bakterija

- Mikroskopira MO u živom i fiksiranom obojenom preparatu

- Razvija preciznost i praktičnost

- Razvija samostalnost i snalažljivost

- Korišćenje laboratorijskog pribora, mikroskopa i laboratorijskog dnevnika rada.

X Osnovni lab. pribor, pranje priprema za sterilizaciju i sterilizacija

- Poznaje osobine lab. pribora - Opisuje postupak pranja lab. posuđa i opisuje pripremu lab. posuđa za sterilizaciju

- Navodi postupke sterilizacije (fizička i mehan. sterilizacija)

- Razlikuje osnovni pribor i pravilno ga koristi

- Pravilno održava lab. pribor i priprema za sterilizaciju

- Samostalno rukuje aparatom za suvu sterilizaciju

- Samostalno rukuje autoklavom, Kohovim loncem

- Razvija moć zapažanja, logičnost i praktičnost

- Korišćenje laboratorijskog pribora, mikroskopa i laboratorijskog dnevnika rada


45


XI Gajenje mikroorganizama

- Navodi vrste, sastav i podjelu hranljivih podloga

- Objašnjava načine pripremanja hranljivih podloga

- Opisuje postupke zasijavanja tečnih i čvrstih hranljivih podloga

- Poznaje aparate za gajenje mikroorganizama

- Razlikuje hranljive podloge - Samostalno priprema MPA - Samostalno zasijava hranljive podloge

- Samostalno rukuje termostatom i centrifugom

- Preciznost, tačnost - Korišćenje laboratorijskog pribora, mikroskopa i laboratorijskog dnevnika rada

XII Izdvajanje čistih kultura MO

- Poznaje metode za izdvajanje čistih kultura MO

- Poznaje načine održavanja čistih kultura MO

- Vrši izdvajanje čiste kulture bakterija metodom razrjeđivanja

- Samostalno vrši izdvajanje čistih kultura iz predmeta okolne sredine

- Samostalno uzima bris

- Razvija samostalnost i snalažljivost


XIII Određivanje karakteristika porasta bakterija

- Poznaje karakteristike porasta na čvrstim i tečnim hranljivim podlogama

- Samostalno određuje karakteristike porasta Eschenichia coli na mezopeptonskom agaru i meltzopeptonskom buljonu

- Interpretira dobijene rezultate



XIV Određivanje broja MO

- Poznaje metode direktnog i indirektnog određivanja broja mikroorganizama

- Određuje broj MO komorom za brojanje

- Samostalno određuje broj ćelija E. coli u 1ml buljonske

- Razvija preciznost i tačnost - Korišćenje laboratorijskog pribora, mikroskopa i laborato-rijskog dnevnika rada


46


kulture - Samostalno određuje broj MO u 1ml mlijeka

XV Ispitivanje uticaja ekoloških činilaca na MO

- Poznaje uticaj toplote na MO - Objašnjava uticaj pH sredine na porast MO

- Objašnjava djelovanje antibiotika na MO

- Poznaje postupak određivanja efikasnosti dejstva dezinf. sredstva

- Određuje potrebno vrijeme za uništenje kulture Staphlylococcus aureus na temperaturi do 700 C

- Samostalno određuje pH vrijednost za razvoj MO korišćenjem pufernih rastvora

- Određuje djelovanje penicilina, streptomicina i teramicina na kulturu Staphlylococcus aureus

- Interpretira rezultate određivanja fenolnog koeficijenta

- Razvija moć zapažanja - Razvija samostalnost u radu - Razvija praktičnost - Razvija analitičko mišljenje


XVI Određivanje biohemijskih karakteristika MO

- Poznaje postupak ispitivanja sposobnosti bakterija da hidrolizuju skrob i kazein

- Objašnjava postupak ispitivanja sposobnosti bakterija da stvaraju indol i sumporvodonik

- Poznaje postupak ispitivanja sposobnosti bakterija da redukuju nitrate u H2O2

- Dokazuje hidrolizu skroba na skrobnom agaru i interpretira rezultate

- Utvrđuje hidrolizu kazeina na mliječnom agoru i utvrđuje rezultate

- Dokazuje sposobnost bakterija da stvaraju indol i H2S (utvrđuje i analizira rezultate)

- Samostalno izvodi postupak ispitivanja sposobnosti bakterija da redukuju nitrate i H2O2

- Interpretira rezultate


- Razvija samostalnost u radu i preciznost

- Razvija snalažljivost, preciznost i tačnost



47


- Poznaje postupak ispitivanja sposobnosti bakterija da fermentuju ugljene hidrate

- Ispituje sposobnost bakterija da fermentuju šećere; Samostalno očitava rezultate


M. Stojanović, „Mikrobiologija za III razred prehrambene škole“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva – Beograd.


- Grafoskop (oprema za projektni rad); - Video – plejer; - Mikrobiološka laboratorija.

OPREMA LAB. PRIBOR HEMIKALIJE PODLOGE / GOTOVE

1. Mikroskop 2. Aparat za suvu sterilizaciju 3. Vodeno kupatilo 4. Kohov lonac 5. Autoklav 6. Termostat 7. Mućkalica (tresilica) 8. Centrifuga 9. Hladnjak 10. Brojač kolonija 11. pH metar 12. Plamenici na gas 13. Špiritusne lampe 14. Komore za brojanje

1. Predmetna stakla 26x76 mm debljine 1 – 1,5 mm

2. Pokrovna stakla (ljuspice) 20x20mm debljine 0,18 mm

3. S takleni štapići - savijeni 4. Mikrobiološke pipete 1, 2,

5, 10 ml 0,1; 0,01 ml 5. Pasterove pipete 6. Petrijeve šolje r = 8 - 10 cm 7. Erlenmajer tikvice 8. Epruvete sa zapušačima

(160 x 16 mm) 9. Epruvete sa durham –

cjevčicama 10. Pločica sa udubljenjem 11. Bakteriološka eza (cekas

žica) 12. Bakteriološka igla, petlja

1. Kedrovo ulje 2. Ksilol 3. Vazelin 4. 96% etil - alkohol 5. Metil - alkohol 6. Aceton 7. Rastvor fuksina 8. Rastvor gencijan - violeta 9. Rastvor metilenskog plavila 10. Rastvor lugana (joda) 11. HCl (3%, 5%) 12. Fiziološki ratvor 13. H2SO4 (5%) 14. Formalin 15. Fenol 16. Na2CO3 17. NaOH 18. KOH

1. Skrobni agor u epruvetama 2. Mliječni agor u epruvetama 3. Mesopeptonski želatin u

epruvetama 4. Peptonska voda 5. Nitratni buljon 6. Nitrat-peptonski buljon 7. Mesopeptonski agar 8. Mesopeptonski buljon 9. Sladni agar 10. Agar – agar 11. Želatin 12. Čepekov agar


48

OPREMA LAB. PRIBOR HEMIKALIJE PODLOGE / GOTOVE

13. Pincete 14. Rukavice 15. Kada za ispiranje (bojenje)

sa štapićem za postavljanje pločica

16. Filter papir 17. Celulozna vata (pamučna

vata za čepove) 18. Lanena krpa 19. Špric – boca 20. Boce za kedrovo ulje i

ksimol 21. Žičane krpe 22. Pergament papir za

sterilizaciju 23. Metalne kutije za

sterilizaciju pipeta 24. Diskosni papirići natopljeni

rastvorom antibiotika 25. Indikator papir

19. NaCl 20. KNO3 21. H2O2 (3%) 22. Hromsumporna kiselina 23. K2 H PO4 24. Olovo – acetat 25. Glukoza 26. Saharoza 27. Androde indikator 28. α – naftin amin 29. Sićetna kiselina (glacijalna) 30. Sulfanilna kiselina 31. Agar 32. Pepton 33. Reagens po Elirich-Bolmen

(rastvor I i II)

Kulture Eschenichia coli Bacillus subtilis Pseudomanas fluoresceus Proteus vulgaris Staphlylococcus aureus Bacillus mycoides Saccharmyces cesevisiae (pekarski kvasac)


Znanje se provjerava i ocjenjuje putem:

- Usmenog odgovora, jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu; - Laboratorijskog rada, koji uključuje i vođenje laboratorijskog dnevnika, najmanje jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu.




49

9. Profil i stručna sprema nastavnika i saradnika:

- dipl. inž. tehnologije – smjer prehrambeno tehnološko inženjerstvo; - dipl. inž. prehrambene tehnologije; - dipl. inž. poljoprivrede za animalne proizvode; - dipl. inž. tehnologije – smjer mikrobiološki procesi; - dipl. inž. poljoprivredne prerade i kontrole poljoprivrednih proizvoda; - saradnik- laborant, IV stepen stručne spreme: prehrambeni tehničar; prehrambeno-tehnološki tehničar;

veterinarski tehničar.


POVEZANOST SA PREDMETOM ZNANJE

PREDMET ZNANJE

Osnovne karakteristike živih bića Biologija Strukturna građa ćelije; osnovne životne funkcije

Uticaj spoljašnjih činilaca na MO Hemija, Praktična nastava sa teh. pH, T, P, O2, hem. jedinjenja; dezinfekcija

Fiziologija MO Biohemija fermenti

Sistematizacija MO Praktična nastava sa tehnologijom klasif. MO značajnih za preh. industriju

Uloga MO u prehrambenoj industriji Praktična nastava sa tehnologijom fermentisani mliječni proizvodi kontrola kvaliteta


51

1.2.6. MAŠINE, APARATI I OPERACIJE SA AUTOMATIKOM

1. Naziv predmeta: MAŠINE, APARATI I OPERACIJE SA AUTOMATIKOM.

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrste nastave:


T* V* P* UKUPNO

I - - - -

II 72 - - 72

III 66 - - 66

UKUPNO 138 - - 138

T - teorijska nastava, za sve učenike u odjeljenju; V - vježbe, za sve učenike u odjeljenju; P - praktična nastava.


- Sticanje osnovnih znanja iz elektrotehnike, elektronike i autoelektrike; - Sticanje teorijska znanja koja će im omogućiti da samostalno izvode poslove u okviru svog zanimanja, stručno

odlučivanje i usvajanje novih znanja na svom stručnom području; - Razumijevanje pojava i procesa u elektrostatici i elektromagnetizmu; - Sticanje temeljnih znanja iz autoelektrike; - Razvijanje osjećaja za ekonomičnu upotrebu materijala; - Razvijajanje osjećaj odgovornosti i preciznosti u radu; - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.


52


RAZRED II

INFORMATIVNI CILJEVI I SADRŽAJI FORMATIVNI CILJEVI SOCIJALIZACIJSKI CILJEVI SPECIFIČNI U IZVOĐENJU

Uvod

- Poznaje osnovne pojmove o mašinama, aparatima i operacijama

- Poznaje izvore i vrste energije za potrebe industrije

- Nabraja operacije, mašine i aparate.

- Razlikuje tehnološke operacije prema pogonskoj sili.

- Razlikuje izvore i vrste energije za potrebe mljekarske industrije

Osnovi hidraulike

- Definiše pojam i vrste fluida. - Nabraja osnovne karakteristike fluida (gustina, pritisak, temperatura, viskozitet, maseni i zapreminski protok).

- Objašnjava zakonitosti i režime strujanja fluida.

- Upoređuje fluide prema osnovnim karakteristikama.

- Računa maseni i zapreminski protok.

- Razlikuje režime strujanja fluida.

- Razvija analitičko mišljenje. - Razvija preciznost pri radu.

Transport materijala

- Razumije operaciju transporta čvrstog, tečnog i gasovitog materijala i njen značaj, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razlikuje hidraulični od pneumatskog transporta.

- Obrazlaže na primjeru značaj pogonske sile za transport fluida.

- Upoređuje crpke prema namjeni i vrsti fluida.

- Razlikuje princip sabirnog i rasturnog pneumatskog transporta.

- Razvija analitičko mišljenje. Korišćenje slika, skica i šema Seminarski rad: - Uređaji za unutrašnji transport mlijeka (liftovi, elevatori, transporteri za kante).


53

INFORMATIVNI CILJEVI I SADRŽAJI FORMATIVNI CILJEVI SOCIJALIZACIJSKI CILJEVI SPECIFIČNI U IZVOĐENJU

- Razlikuje vrste transporta čvr-stog materijala (horizontalni, kosi i vertikalni).

- Upoređuje principe rada transportera.

Sitnjenje i prosijavanje

- Razumije operaciju sitnjenja i prosijavanja i njihov značaj, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Pravilno koristi pojmove sitnjenja i prosijavanja.

- Računa stepen sitnjenja i prosijavanja.

- Razlikuje uređaje za sitnjenje i prosijavanje prema stepenu sitnjenja i prosijavanja (drobi-lice, mlinovi, sjeckalice, sita).


Korišćenje slika, skica i šema Seminarski rad: - Homogenizacija mlijeka (koloidni mlinovi).

Miješanje

- Razumije operaciju miješanja, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razlikuje vrste mješalica za tečnosti.

- Uočava značaj operacije miješanja u industriji.

- Razvija analitičko mišljenje. - Korišćenje slika, skica i šema

Razdvajanje faza

- Razumije operacije taloženja, filtriranja i centrifugiranja, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razumije operaciju taloženja, filtriranja i centrifugiranja.

- Uočava značaj i primjenu talo-ženja, filtriranja i centrifugi-ranja u mljekarskoj industriji.

- Pronalazi sličnosti i razlike između uređaja za filtriranje.

- Pronalazi sličnosti i razlike između uređaja za centrifugiranje.


Seminarski rad: - Oprema za prečišćavanje mlijeka (filteri i klarifikatori).

- Korišćenje slika, skica i šema


54

RAZRED III

INFORMATIVNI CILJEVI I SADRŽAJI FORMATIVNI CILJEVI SOCIJALIZACIJSKI CILJEVI

Učenik SPECIFIČNI U IZVOĐENJU

Učenik

Fenomeni prenosa toplote

- Definiše pojmove temperature i toplote.

- Razumije načine prenosa toplote.

- Pravilno koristi pojmove temperature i toplote.

- Razlikuje načine prenosa toplote karakteristične za određene materijale.

- Razvija analitičko mišljenje.

Razmjena toplote

- Razumije operaciju razmjene toplote, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razlikuje vrste razmjenjivača toplote.

- Uočava značaj operacije razmjene toplote u mljekarskoj industriji.

- Razvija analitičko mišljenje. Seminarski rad: - Uloga i značaj pasterizacije u mljekarskoj industriji.

- Uloga i značaj sterilizacije u mljekarskoj industriji.


Hlađenje

- Razumije operaciju hlađenja, kao i uređaje koji se za to koriste.

- Razlikuje vrste hladnjaka. - Uočava značaj operacije hlađenja u mljekarskoj industriji.


Ukuvavanje

- Razumije operacije ukuvavanja i njen značaj, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razlikuje vrste ukuvača. - Preispituje primjenu otvorenih i zatvorenih ukuvača.


Destilacija

- Razumije operaciju destilacije, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Interpretira princip destilacije.

- Razlikuje vrste uređaja za



55



Učenik destilaciju (pod atmosferskim pritiskom i pod vakuumom).

- Uočava značaj operacije destilacije u industriji.

Fenomeni prenosa mase

- Definiše pojam difuzije. - Razumije mehanizama prenosa mase.

- Pravilno upotrebljava pojam difuzije.

- Razlikuje mehanizme prenosa mase.


Kondicioniranje vazduha

- Definiše apsolutnu i relativnu vlažnost vazduha.

- Razumije značaj kondicioniranja vazduha, kao i način rada kondicionera.

- Razlikuje apsolutnu od relativne vlažnosti.

- Uočava značaj kondicionaranja vazduha.



Sušenje

- Razumije operaciju sušenja, kao i način rada uređaja koji se za to koriste.

- Razlikuje vrste sušnica koje se koriste u mljekarskoj industriji.

- Uočava značaj operacije sušenja u industriji.



Rastvaranje i kristalizacija

- Objašnjava dijagram rastvorljivosti.

- Razumije operaciju kristalizacije, kao i način rada uređaja koji se za to koriste

- Planira uslove kristalizacije koristeći dijagram rastvorljivosti.

- Razlikuje vrste uređaja koji se koriste za kristalizaciju.

- Uočava značaj operacije kristalizacije u industriji.




56



Učenik

Ekstrakcija, apsorpcija i adsorpcija

- Razumije operaciju ekstrakcije.

- Razumije operaciju apsorpcije.

- Razumije operaciju adsorpcije.

- Razlikuje operacije ekstrakcije, apsorpcije i adsorpcije.


Sistemi upravljanja i regulacije

- Definiše pojam automatizacije.

- Objašnjava elemente regulacionog kola.

- Pravilno upotrebljava pojam automatizacije.

- Razlikuje vrste sistema upravljanja i regulacije.

- Razlikuje osnovne uređaje sistema automatske regulacije.

- Prati automatsku kontrolu osnovnih promjenljivih veličina procesa.

- Uočava greške u toku automatske regulacije osnovnih promjenljivih veličina procesa.

- Razvija preciznost pri radu. - Razumije značaja automatizacije za opšti društveni napredak.


5. Okvirni spisak udžbenika, literature i drugih izvora:

Cvijović, S., Končar-Đurđević, S., Cvijović, R.: „Mašine, aparati i operacije“, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

Nastava predmeta se realizuje u učionici koja je opremljena sa A/V sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajućim slajdovima, šemama mašina i aparata.


57


Znanje se provjerava i ocjenjuje usmeno, najmanje jedna u svakom klasifikacionom periodu.



9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

Diplomirani inženjer tehnologije.



Predmet Znanja i vještine:

Osnovne karakteristike fluida Mjerna tehnika Međunarodni sistem jedinica i mjera

Transport materijala, mije-šanje, taloženje, filtriranje, centrifugiranje, prenos toplote, hlađenje i sušenje


Transport mlijeka; rad u prijemnom odjeljenju mljekare, odjeljenju pasterizacije, proizvodnja mliječnih proizvoda

Sistemi upravljanja i regulacije Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Automatska kontrola uređaja i aparata u procesu proizvodnje


59

1.2.7. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA

1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA



T* V* P* UKUPNO

I 72 - 396 468

II 108 - 504 612

III 132 - 462 594

UKUPNO 312 - 1362 1674

T - teorijska nastava, za sve učenike u odjeljenju; V - vježbe; P - praktična nastava, učenici se dijele u grupe ako se izvodi u objektima škole.


- Upoznavanje učenika sa značajem mlijeka u ishrani ljudi; - Sticanje znanja o načinima dobijanja mlijeka; - Upoznavanje učenika sa značajem higijene u mljekarstvu i sa načinom za njeno postizanje; - Sticanje stručnih kompetencija za samostalan rad u mljekarstvu; - Osposobljavanje za rukovanje sa opremom i uređajima koji se koriste u mljekarskoj industriji; - Upoznavanje učenika sa opštim operacijama u tehnologiji mlijeka; - Upoznavanje učenika sa tehnologijama prerade mlijeka; - Osposobljavanje učenika da samostalno kontroliše kvalitet mlijeka i mliječnih proizvoda;


60

- Osposobljavanje za primjenu mera higijensko-tehničke zaštite; - Razvijanje pravilnog odnosa prema radu; - Razvijanje radne i tehnološke discipline; - Razvijanje komunikativnosti, sposobnosti za timski rad i saradnju; - Razvijanje motivacije za usavršavanjem u struci.


RAZRED I

INFORMATIVNI CILJEVI I SADRŽAJI

FORMATIVNI CILJEVI Učenik

SOCIJALIZACIIJSKI CILJEVI Učenik

SPECIFIČNOSTI U IZVOĐENJU

Uvod

- Poznaje istorijat, privredni i prehrambeni značaj mlijeka kod nas i u svijetu

- Analizira istorijat mljekarstva - Upoređuje značaj mljekarstva kod nas i u svijetu

- Analizira značaj mlijeka u ishrani


- Upoznaje organizaciju izvođenja nastave i obaveze (mjesto izvođenja, raspored i način vođenja dnevnika praktične nastave)

- Stiče pozitivan odnos prema radnom mjestu

- Posjeta mljekari

- Definiše mljekaru i opisuje organizaciju rada u mljekari

- Definiše tehnologiju i proizvodnju

- Definiše standarde

- Razlikuje vrste mljekara prema kapacitetu i proizvodnom programu

- Analizira organizaciju rada mljekare

- Razlikuje proizvodni i tehnološki sistem

- Uviđa značaj tehničkih standarda

- Shvata uzajamnu povezanost i uslovljenost tehnologije i proizvodnje


61





Hig.-teh. zaštita u mljekarstvu

- Poznaje pojam i ulogu higijensko- tehničke zaštite na radu

- Primjenjuje mjere higijensko- tehničke zaštite u radu da bi zaštitio sebe i druge od povreda (strujni udar, posjekotine, opekotine...)

- Razvija osjećaj odgovornosti prema ličnoj i kolektivnoj zaštiti

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda

- Dnevnik praktične nastave

- Poznaje izvore zagađenja mlijeka

- Razlikuje izvore zagađenja mlijeka (mikroorganizmi iz atmosfere, zemljišta, vode i sa opreme)


- Navodi sredstva za pranje, sterilizaciju i dezinfekciju

- Razlikuje sterilizaciju i dezinfekciju

- Razlikuje sredstva za pranje, tehnike pranja i sanitarizacije (CIP i ručno pranje)

- Razvija osjećaj radne i profesionalne odgovornosti

- Objašnjava značaj higijene - Primjenjuje higijenska i dezinfekciona sredstva

Rad na mjestu proizv. mlijeka

- Definiše mlijeko kao biološku tečnost

- Razlikuje mlijeko različitih sisara

Korišćenje: - stručne literature, slika, skica i šema

- Definiše hemijski sastav mlijeka i poznaje važnost pojedinih sastojaka

- Razlikuje značaj mliječne masti u mlijeku

- Razlikuje kazein i bjelančevine mliječnog seruma (albumini i globulini)

- Interpretira značaj mineralnih materija, enzima, vitamina i gasova u mlijeku

- Razvija analitičko mišljenje - Shvata važnost mlijeka kao životne namirnice

- Definiše mlijeko kao sistem fizičko-hemijske ravnoteže

- Analizira fizičko-hemijsku ravnotežu i uočava njen



62





značaj u tehnologiji prerade mlijeka

- Poznaje fizičke osobine mlijeka

- Analizira značaj pojedinih fizičkih osobina mlijeka u praksi: gustina, viskoznost, specifična toplota, površinski napon, osmotske pojave, kisjelost, električna provodljivost i optičke osobine

- Poznaje najznačajnije činioce koji utiču na sastav i osobine mlijeka

- Navodi primjere uticaja rase na sastav mlijeka

- Analizaira uticaj laktacije i broja muža u toku dana na kvalitet mlijeka

- Analizira uticaj bolesti i ishrane grla na količinu i sastav mlijeka

- Razlikuje mane mlijeka - Objašnjava i interpretira mane na uzorcima mlijeka

- Razvija osjećaj lične odgovornosti prema higijeni i zdravlju


- Poznaje tehnike muže - Razlikuje tehnike ručne i mašinske muže

- Razlikuje tipove uređaja za mašinsku mužu

Korišćenje: - uređaja i mašina za mužu

- Upoznaje se sa značajem hlađenja mlijeka poslije muže

- Objašnjava značaj hlađenja mlijeka na farmi

Korišćenje: - opreme za hlađenje mlijeka na farmi

- Upoznaje se sa načinima održavanja higijene prostorija i aparata

- Održava higijenu aparata za mužu i mljekarnika

- Razvija pozitivan stav prema zdravlju


63





Rad na sabirnom mjestu

- Poznaje organizaciju prikupljanja mlijeka u sabirnoj stanici

- Uočava značaj i funkciju sabirne stanice

- Organizuje prijem mlijeka u sabirnoj stanici

- Analizira postupke sa mlijekom: cijeđenje, hlađenje i čuvanje mlijeka

- Pravilno uzima uzorke mlijeka i popunjava prateću dokumentaciju

- Razvija odgovornost prema kvalitetnom radu i ispunjavanju radnih obaveza

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja sabirne stanice

- Dnevnik praktične nastave

- Upoznaje se sa načinima kontrole fizičko-hemijske ispravnosti mlijeka

- Kontroliše fizičko- hemijsku ispravnost mlijeka: određuje gustinu, refraktometrijski broj i kisjelost mlijeka

- Određuje količinu mlijeka pomoću mljekometra i popunjava mljekarsku knjižicu i mljekarski kalendar proizvođača mlijeka

- Poznaje način održavanja higijene sabirne stanice

- Održava higijenu sabirne stanice, kao i uređaja i pribora

- Razvija radnu i profesionalnu odgovornost

Transport mlijeka

- Upoznaje se sa načinima transporta mlijeka do mljekare

- Razlikuje vrste transportnih sredstava za mlijeko

- Organizuje primopredaju mlijeka (mjeri temperaturu, količinu mlijeka i prebacuje mlijeko iz rashladnog bazena u sabirnu cistijernu)

- Određuje kisjelost, gustinu i procenat masti u mlijeku

- Razvija: stručnost, preciznost, ekonomičnost, radnu i profesionalnu odgovornost

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda, transportnih sredstava u mljekarstvu, sredstava za održavanje higijene

- Dnevnika praktične nastave


64





- Pravilno popunjava dostavnicu (evidentira vrijeme polaska i dolaska i upisuje rezultate analize i količinu)

- Održava higijenu transportnih sredstava za mlijeko

Rad u prijemnom odjelj. mlj.

- Upoznaje se sa postupcima u prijemnom odjeljenju mljekare

- Vrši organoleptički pregled sirovog mlijeka (boja, miris, konzistencija)

- Pravilno uzima uzorke mlijeka i na licu mjesta određuje gustinu i kisjelost

- Na osnovu organoleptičke ocjene i rezultata analize određuje proizvodni smjer mlijeka i mjesto uskladištenja

- Koristi deaerator da ukloni vazduh

- Uklanja mehaničku nečistoću mlijeka postupcima cijeđenja, filtriranja i centrifugiranja

- Mjeri količinu prispjelog mlijeka i evidentira u dnevnik prijema

- Pravilno skladišti i hladi mlijeko u zavisnosti od tehnoloških zahtjeva

- Održava higijenu uređaja u prijemnom odjeljenju mljekare

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- Razvija: stručnost, radnu i profesionalnu odgovornost, preciznost i sigurnost pri radu

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja u mljekarstvu, sredstava za održavanje higijene

- Dnevnika praktične nastave


65

RAZRED II



SOCIJALIZACIJSKI CILJEVI Učenik


Odjeljenje za pasterizaciju

- Definiše mljekaru kao proizvođača namirnica

- Analizira organizaciju radnog prostora mljekare i vrstu opreme u mljekari

- Uočava značaj unutrašnjeg transporta mlijeka u mljekari



- Opisuje postupke sa mlijekom na liniji za prijem mlijeka

- Analizira povezanost operacija na liniji prijema mlijeka

- Ocjenjuje kvalitet sirovog mlijeka i vrši procjenu njegove pogodnosti za izradu pojedinih proizvoda

- Razvija logičnost Korišćenje: - stručne literature, slika, skica i šema

- Objašnjava i razumije tehnološke operacije u liniji pasterizacije mlijeka

- Prati tok mlijeka kroz liniju pasterizacije

- Razlikuje načine za podešavanje masnoće mlijeka u zavisnosti od vrste proizvoda

- Interpretira šematski prikaz tehnološkog procesa proizvodnje

- Analizira pojedine tehnološke faze i uočava njihov značaj (standardizacija, homogenizacija, dezodoracija, pasterizacija, skladištenje)

- Razlikuje nisku i visoku pasterizaciju

- Razvija sposobnost sagledavanja tehnološke cjeline


- Poznaje postupke u liniji pasterizacije: standardizacija, prečišćavanje,

- Podešava masnoću mlijeka u zavisnosti od vrste proizvoda

- Radi na uređaju za

- Razvija spretnost u radu Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih


66





homogenizacija, pasterizacija prečišćavanje mlijeka - Pušta pasterizator u rad - Kontroliše i prati rad pasterizatora (temperatura, dodatak mlijeka)

- Prati tok mlijeka kroz liniju pasterizacije do skladišnog tanka

- Pravilno isključuje aparate i uređaje iz linije pasterizacije

- Održava aparata i uređaja (vrši pranje linije pasterizacije)

- Popunjava tehnološki dnevnik odjeljenja pasterizacije

proizvoda, mašina i uređaja mljekare

Proizv. pasterizovanog mlijeka

- Poznaje zakonske odredbe vezane za kvalitet pasterizovanog mlijeka

- Poznaje proces proizvodnje pasterizovanog mlijeka

- Objašnjava značaj higijene u procesu proizvodnje

- Analizira propise Pravilnika koji se odnosi na proizvodnju i osobine pasterizovanog mlijeka

- Razlikuje uređaje u liniji prijema, u liniji pasterizacije i uređaje za punjenje i skladištenje

- Radi sa uređajima i aparatima u liniji pasterizacije (kontrolno komandna tabla, balansni kotlić, separator, homogenizator, pasterizator)

- Radi na mašini za punjenje mlijeka

- Radi sa mašinom za pranje gajbi

- Pere i dezinfikuje mašine i

- Razvija pravilan odnos prema radu, odgovornost i praktičnost


Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih prerađevina, mašina i uređaja mljekare


67





uređaje - Popunjava tehnološki dnevnik proizvodnje pasterizovanog mlijeka

Laboratorijsko ispitivanje mlij.

- Upoznaje se sa ulogom laboratorije

- Navodi osnovni laboratorijski pribor i aparate

- Objašnjava potupak uzorkovanja i pripreme uzoraka za ispitivanje

- Poznaje postupke određivanja % masti, % bjelančevina, % suve materije u mlijeku, gustine, kisjelosti i mehaničke nečistoće mlijeka

- Poznaje postupke kontrole kvaliteta mlijeka i pasterizacije mlijeka

- Poznaje postupke određivanja prisustva sredstava za falsifikovanje mlijeka

- Uočava značaj hemijske i mikrobiološke kontrole sirovina i proizvoda

- Razlikuje osnovni i pomoćni laboratorijski pribor koji se koristi za ispitivanje

- Održava higijenu laboratorijskog pribora i aparata

- Samostalno vrši uzorkovanje, vodeći računa da uzorak bude reprezentativan

- Pravilno označava i evidentira uzorke

- Priprema pribor, uređaje i reagense

- Samostalno vrši analize u skladu sa zahtjevima Pravilnika

- Interpretira rezultate analize - Ocjenjuje kvalitet mlijeka na osnovu rezultata analiza


- Određuje prisustvo antibiotika u mlijeku i radi reduktaznu, fasfataznu i peraksidaznu probu, u skladu sa zahtjevima

- Razvija spretnost, preciznost u radu, tačnost i samostalnost

Korišćenje: - Pravilnika o metodama hemijskih i fizičkih analiza mlijeka, laboratorijskog pribora i hemikalija


68





Pravilnika - Interpretira rezultate analize - Ocjenjuje kvalitet mlijeka i vrši kontrolu pasterizacije, na osnovu rezultata analize

- Utvrđuje prisustvo vode i prisustvo sredstava za konzerviranje u mlijeku

- Na osnovu rezultata, ocjenjuju kvalitet mlijeka

Proizvodnja sterilizovanog mlij.

- Poznaje značaj sterilizacije u proizvodnji mlijeka

- Razlikuje pasterizaciju i sterilizaciju

- Razlikuje postupke sterilizacije

- Razvija moć zapažanja Korišćenje: - stručne literature, slika, skica i šema

- Objašnjava i razlikuje tehnološke faze proizvodnje sterilizovanog mlijeka

- Interpretira šematski prikaz tehnološkog procesa proizvodnje sterilizovanog mlijeka

- Analizira i uočava značaj poje-dinih tehnoloških operacija (prijem, prečišćavanje, hla-đenje, skladištenje, standardi-zacija, homogenizacija, dezodorizacija, sterilizacija mlijeka, punjenje i zatvaranje ambalaže)

- Razlikuje načine provjere efekata sterilizacije

- Razvija logičnost i sagledava tehnološku cjelinu


- Poznaje zakonske odredbe vezane za kvalitet sterilizovanog mlijeka

- Analizira propise pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine sterilizovanog mlijeka

- Razvija analitičko mišljenje Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka, mašina i uređaja mljekare


69





- Poznaje proces proizvodnje sterilizovanog mlijeka

- Razlikuje osnovne elemente proizvodne linije

- Radi sa uređajima i mašinama u liniji sterilizacije

- Vrši nadzor i kontrolu mašina i uređaja u procesu proizvodnje

- Održava higijenu proizvodne linije i uređaja

- Provjerava efekte sterilizacije

- Popunjava tehnološki dnevnik proizvodnje sterilizovanog mlijeka

- Razvija spretnost, tačnost i odgovornost u radu

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka, mašina i uređaja mljekare

Kompozit. i rekonstituis. mlijeka

- Definiše kompozitna i rekonstituisana mlijeka

- Opisuje način proizvodnje kompozitnih i rekonstituisanih mlijeka

- Razlikuje kompozitna i rekonstituisana mlijeka

- Analizira tehnološke linije proizvodnje kompozitnih i rekonstituisanih mlijeka

- Uočava značaj proizvodnje i primjene kompozitnih i rekonstituisanih mlijeka



Proizvodnja čistih kultura

- Definiše starter kulture i opisuje načine primjene startera

- Opisuje pripremu proizvodne mljekarske kulture

- Interpretira ulogu startera u mljekarskoj industriji

- Uočava međusobne odnose MO u mljekarskim kulturama

- Analizira uticaj inhibitornih materija na rast MO u mlijeku

- Razvija logičnost i sagledava tehnološku cjelinu



70





- Razlikuje laboratorijsku, matičnu i proizvodnu kulturu

- Analizira šematski prikaz procesa proizvodnje proizvodnog startera

- Poznaje zakonske odredbe vezane za proizvodnju i kvalitet čistih kultura

- Analizira propise pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine čistih kultura

- Razlikuje startere za različite vrste proizvoda (jogurt, kefir, sir...)


Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja mljekare

- Poznaje proces proizvodnje čistih kultura

- Priprema laboratorijsku, matičnu i proizvodnu (radnu) kulturu

- Razlikuje osnovne djelove proizvodne linije

- Samostalno radi sa uređajima u liniji proizvodnje čistih kultura

- Kontroliše i nadzire rad uređaja i aparata u procesu proizvodnje


- Ocjenjuje kvalitet kulture (vrši organoleptički pregled, hemijsku i mikrobiološku analizu)

- Popunjava tehnološki dnevnik proizvodnje čistih kultura

- Razvija spretnost, tačnost i odgovornost

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka, i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja mljekare


71





Proizv. fermentisanih proizvoda

- Definiše porijeklo i značaj fermentisanih proizvoda

- Objašnjava tehnološke faze procesa proizvodnje fermentisanih mliječnih napitaka

- Analizira hranljive i dietetske vrijednosti fermentisanih proizvoda

- Razlikuje sirovine za proizvodnju

- Uočava značaj postupka standardizacije mlijeka

- Analizira načine podešavanja količine suve materije bez masti

- Uočava značaj toplotne obrade mlijeka i homogenizacije mlijeka

- Razvija analitičko i logičko mišljenje


- Definiše reakcije vrenja u mlijeku

- Analizira biohemijske procese u mlijeku: mliječno – kisjelo vrenje; limunsko – kisjelo vrenje; alkoholnu fermentaciju; propionsko – kisjelu fermentaciju

- Shvata mehanizme fermentacije


- Opisuje proces proizvodnje fermentisanih mlijeka

- Analizira šematki prikaz tehnološkog procesa proizvodnje čvrstog / tečnog jogurta, kefira, acidofilnog mlijeka, voćnog jogurta itd.

- Razlikuje vrste aditiva koji se koriste u proizvodnji fermentisanih mlijeka

- Razlikuje vrste ambalaža koje se koriste za pakovanje fermentisanih napitaka

- Sagledava tehnološku cjelinu Korišćenje: - stručne literature, slika, skica i šema


72





- Poznaje vrste i osobine fermentisanih proizvoda (jogurt, kisjelo mlijeko, kisjelu pavlaku, kefir, acidofilno mlijeko, voćni jogurt itd.)

- Analizira propise pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine fermentisanih proizvoda

- Razvija analitičko mišljenje Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja mljekare

- Poznaje proces proizvodnje fermentisanih mliječnih proizvoda


- Priprema radnu kulturu, u zavisnosti od vrste fermentisanih proizvoda

- Radi sa uređajima i mašinama u liniji proizvodnje

- Prati i kontroliše rad mašina i uređaja u toku proizvodnje


- Priprema izvještaje o proizvodnji i kalkulacije

- Razvija spretnost, tačnost i radnu odgovornost

Korišćenje: - Pravilnika o kvalitetu mlijeka, i mliječnih proizvoda, mašina i uređaja mljekare


73

RAZRED III





Proizvodnja pavlake, maslaca i topljenog masla

- Definiše pavlaku, maslac i topljeno maslo

- Analizira značaj pavlake, maslaca i topljenog masla u ishrani

- Razvija analitičko mišljenje U radu koristi: - slike, skice i šeme - stručnu literaturu

- Objašnjava i razumije faze tehnološkog procesa proizvodnje pavlake, maslaca i topljenog masla

- Uz šemu analizira tehnološki proces proizvodnje

- Razlikuje kvalitet sirovina za proizvodnju

- Analizira mehanizam stvaranja maslaca iz pavlake

- Razlikuje i upoređuje diskotinuirani i kontinuirani postupak proizvodnje maslaca

- Razvija analitičko mišljenje i logičnost

U radu koristi: - slike, skice i šeme - stručnu literaturu

- Definiše kvalitet i mane maslaca

- Interpretira dijagram zavisnosti trajnosti maslaca od temperature čuvanja

- Šematski prikazuje uticaj sirovine i postupka na kvalitet maslaca

- Razlikuje mane maslaca koje mogu nastati u toku procesa proizvodnje i kod lošeg čuvanja

- Razvija moć zapažanja i sistematičnost


- Poznaje zakonske odredbe vezane za proizvodnju i kvalitet pavlake, maslaca i topljenog masla

- Poznaje liniju izrade pavlake

- Analizira propise pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine pavlake, maslaca i topljenog masla

- Radi sa uređajima u liniji proizvodnje pavlake

- Kontroliše i prati rad mašina i

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija tehnološku i ekološku svijest

U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda

- mašine i uređaje mljekare

- voditi tehnološki dnevnik


74





aparata u toku proizvodnje - Održava higijenu linije i uređaja

- Ocjenjuje kvalitet gotovog proizvoda

- Priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Poznaje liniju izrade maslaca po klasičnom postupku

- Razlikuje osnovne djelove linije

- radi sa uređajima za izradu maslaca

- Kontroliše i prati rad mašina i aparata u procesu proizvodnje

- Održava higijenu linije i uređaja

- Ocjenjuje kvalitet proizvoda - Priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Razvija radne navike i odgovornost u radu




- Poznaje liniju izrade za kontinuiranu proizvodnju maslaca


- Radi sa uređajima proizvodne linije

- kontroliše i prati rad mašina i aparata u procesu proizvodnje



- Razvija ekonomičnost i spretnost




- Poznaje proizvodnu liniju za topljeno maslo


- Radi sa uređajima proizvodne linije

- Kontroliše i prati rad mašina i

- Razvija tehnološku svijest i odgovornost u radu




75





aparata u procesu proizvodnje - Održava higijenu proizvodne linije i uređaja


- voditi tehnol. dnevnik

Proizvodnja koncentrovanih i sušenih mliječnih proizvoda

- Definiše koncentrovane i sušene mliječne proizvode

- Uočava značaj proizvodnje i primjene koncentrovanih i sušenih mliječnih proizvoda

- Razvija analitičko mišljenje U radu koristi: - slike, skice i šeme - stručnu literaturu

- Objašnjava i razumije tehnološke faze procesa proizvodnje kondenzovanog nezaslađenog mlijeka


- Analizira pojedine tehnološke faze i uočava njihov značaj (prijem i izbor mlijeka, prečišćavanje, hlađenje i skladištenje sirovog mlijeka, termička obrada, uparavanje, homogenizacija, standardizacija; pakovanje; sterilizacija i skladištenje)

- Razlikuje i uočava mane gotovog proizvoda, koje mogu nastati u toku proizvodnje

- Razvija analitičko mišljenje - Razvija moć zapažanja i uočava logičnu vezu u tehnološkom procesu


- Objašnjava i razumije tehnolo-ške faze procesa proizvodnje:

- kondenzovanog zaslađenog mlijeka

- mlijeka u prahu - Instant mlijeka u prahu


- Analizira i uočava značaj pojedinih tehnoloških faza

- Razlikuje i uočava mane gotovog proizvoda, koje mogu nastati tokom proizvodnje

- Razvija moć zapažanja, analitičko i logično mišljenje



76





- Poznaje zakonske odredbe vezane za proizvodnju i kvalitet koncentrovanih i sušenih mliječnih proizvoda

- Analizira propise Pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine koncentrovanih i sušenih mliječnih proizvoda

- Razvija moć zapažanja, analitičko i logično mišljenje



- voditite tehnološki dnevnik

- Poznaje proces proizvodnje: - kondenzovanog nezaslađenog mlijeka

- kondenzovanog zaslađenog mlijeka

- mlijeka u prahu - instant mlijeka u prahu


- Radi sa uređajima (radi sve tehnološke operacije)



- Određuje kvalitet proizvoda - Priprema izvještaje o proizvodnji i kalkulaciju

- Razvija sposobnost prenošenja teorijskih znanja u praksu




Proizvodnja sladoleda

- Definiše sladoled kao životnu namirnicu

- Uočava značaj sladoleda u ishrani

- Razlikuje vrste sladoleda


- Objašnjava i razumije tehnološke faze procesa proizvodnje sladoleda

- Interpretira šematski prikaz procesa proizvodnje sladoleda

- Analizira i uočava značaj poje-dinih tehnoloških operacija (sastavljanje smješe, filtrira-nje, homogenizacija, pasteri-zacija, zrenje, djelimično zamrzavanje, pakovanje, zamrzavanje, skladištenje, distribucija)

- razvija moć zapažanja, analitičko i logično mišljenje

- razvija tehnološku svijest



77





- Razlikuje i uočava mane gotovog proizvoda koje mogu nastati tokom proizvodnje ili skladištenja

- Poznaje zakonske odredbe vezane za proizvodnju i kvalitet sladoleda

- Analizira propise Pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine sladoleda

- slike, skice i šeme - stručnu literaturu



- vodi tehnološki dnevnik

- Poznaje proces proizvodnje sladoleda


- radi sa uređajima proizvodne linije




- razvija spretnost, tačnost i odgovornost u radu




Proizvodnja sireva

- Definiše sir i poznaje osnovne sastojke sira

- Analizira istorijat i značaj sirarstva u svijetu i kod nas

- Uočava značaj pravilnog odabira mlijeka za izradu sira

- Analizira faktore od kojih zavisi kvalitet sira

- razvija analitičko mišljenje U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Objašnjava i razumije tehnološke faze procesa proizvodnje sireva

- Analizira i uočava značaj pojedinih tehnoloških operacija u proizvodnji sireva

- Razlikuje operacije kojima se mlijeko podvrgava prije

- Razvija logičnost, sagledava tehnološku cjelinu


U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme


78





početka prerade u sireve (prečišćavanje, hlađenje, standardizacija, pasterizacija, bojenje i vrenje mlijeka)

- Uočava značaj podsiravanja mlijeka

- Utvrđuje vrste sirila - Analizira mehanizam zgruša-vanja mlijeka i faktore koji utiču na brzinu zgrušavanja

- Razlikuje operacije obrade gruša

- Uočava značaj kalupljenja i presovanja u proizvodnji sireva

- Razlikuje načine soljenja (pov-ršinsko i soljenje u slanom rastvoru)

- Interpretira promjene koje nastaju tokom vrenja

- Uočava značaj njegovanja sireva tokom vrenja i skladištenja

- Poznaje klasifikacije sireva - poznaje autohtone mliječne proizvode u Crnoj Gori

- Razlikuje podjele sireva prema vrsti mlijeka, prema sadržaju masti u suvoj materiji i prema konzistenciji tijesta sira

- Razlikuje pljevaljski, njeguški, kolašinski (listavi) sir

- Razvija moć zapažanja U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Objašnjava i razumije tehnološke faze proizvodnje sireva tipa kačkavalja

- Objašnjava i razumije tehnološke faze proizvodnje sira Mozzarela

- Razlikuje tradicionalnu i maši-nsku proizvodnju kačkavalja

- Analizira i uočava značaj pojedinih tehnoloških operacija u proizvodnji kačkavalja

- Razvija analitičko mišljenje U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme


79





- Objašnjava i razumije tehnološke faze proizvodnje sireva tipa čedar

- Analizira i uočava značaj pojedinih tehnoloških operacija u proizvodnji

- Razvija tehnološku svijest U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Objašnjava i razumije tehnološke faze proizvodnje sireva ementalskog tipa

- Analizira i uočava značaj poje-dinih tehnoloških operacija u proizvodnji ementalera, grojera, edamskog sira, trapista i gaude

- Razvija logičnost U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Objašnjava tehnološke faze proizvodnje mekih sireva

- Analizira i uočava značaj poje-dinih tehnoloških operacija u proizvodnji rokfora, kamem-bera, limburškog sira, svježih sireva, kisjelo – slanih mekih sireva, bijelog sira i fete



- Definiše mane sireva - Razlikuje mane površine sireva i mane tijesta sireva

- Uočava zavisnost mana sireva od propusta u tehnologiji izrade i vrenja

- Razvija ekološku i tehnološku svijest


- Definiše topljene sireve i navodi grupe topljenih sireva

- Upoređuje prirodne i topljene sireve i uočava prednosti topljenih sireva

- Razvija analitičko mišljenje U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Objašnjava i razumije tehnološke faze proizvodnje topljenih sireva

- Analizira i uočava značaj pojedinih tehnoloških operacija u proizvodnji: izbor sirovine, sastavljanje smješe, usitnjavanje, dodavanje emulgatora, topljenje, homogenizacija, pakovanje, hlađenje i skladištenje

- Razvija logično mišljenje U radu koristi: - stručnu literaturu - slike, skice i šeme

- Poznaje zakonske odredbe vezane za proizvodnju i kvalitet sireva

- Analizira propise Pravilnika koji se odnose na proizvodnju i osobine sireva

- Razvija spretnost i odgovornost u radu

- Razvija preciznost i tačnost



80





- Poznaje osnovne operacije u tehnologiji izrade sireva


- Odabira i priprema mlijeko za izradu sira

- Priprema dodatke, vrši podsiravanje i obradu gruša

- Presuje i oblikuje sir - Vrši soljenje sireva i kontroliše vrenje

- Priprema sireve za tržište i distribuciju

- Ocjenjuje i klasira sireve - Održava higijenu proizvodne linije i uređaja


- Razvija ekološku svijest - mašine i uređaje mljekare


- Poznaje liniju proizvodnje ementalera

- razlikuje osnovne elemente proizvodne linije

- radi sa uređajima koji se koriste za izradu ementalera

- kontroliše i prati rad mašina i aparata u procesu proizvodnje

- održava higijenu linije i uređaja

- ocjenjuje kvalitet ementalera - priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Razvija pravilan odnos prema radu

- Razvija tačnost i preciznost - Razvija ekološku svijest




- Poznaje liniju proizvodnje kačkavalja

- razlikuje osnovne elemente proizvodne linije

- radi sa uređajima koji se koriste za izradu kačkavalja



- Razvija sposobnost prenošenja teorijskih znanja u praksu





81





- Ocjenjuje kvalitet kačkavalja - Priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Poznaje proizvodnu liniju za izradu polutvrdih sireva


- Radi sa uređajima koji se kori-ste za izradu polutvrdih sireva



- Ocjenjuje kvalitet polutvrdih sireva


- Razvija odgovornost i spretnost u radu




- Poznaje proizvodnu liniju za izradu bijelog sira


- Radi sa uređajima koji se koriste za izradu bijelog sira



- Ocjenjuje kvalitet bijelog sira - Priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Razvija tehnološku svijest U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda



- Poznaje proizvodnu liniju za izradu svježih sireva i sirnih namaza


- Radi sa uređajima koji se koriste za izradu svježih sireva i sirnih namaza


- Održava higijenu linije i

- Razvija pravilan odnos prema radu





82





uređaja - Ocjenjuje kvalitet svježih sireva i sirnih namaza


- Poznaje proizvodnu liniju za izradu topljenih sireva


- Radi sa uređajima koji se koriste za izradu topljenih sireva



- Ocjenjuje kvalitet topljenih sireva

- priprema izvještaj o proizvodnji i kalkulaciju

- Razvija ekonomičnost i spretnost u radu




Lab. ispitivanja mlij. proizv.

- Objašnjava značaj laboratorijskog ispitivanja mliječnih proizvoda

- Uočava uzročno – posljedični odnos zdravlja i prehrane

- Interpretira rezultate laboratorijskih ispitivanja i povezuje ih s tehnološkim postupcima prerade mlijeka

- Razvija logično zaključivanje U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda



Lab. ispit. fermentisanih mlij. proizvoda: jogurta, kisj. mlij. i kefira

- Objašnjava postupak uzorkovanja

- Pravilno vrši uzorkovanje vodeći računa da uzorak bude reprezentativan

- Razvija tačnost U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda




83





- Poznaje postupak određivanja % masti, kisjelosti i suve materije u fermentisanim mliječnim proizvodima


- Samostalno radi analize u skla-du sa zahtjevima Pravilnika

- Interpretira rezultate analize - Ocjenjuje kvalitet proizvoda na osnovu rezultata analize

- Razvija radne navike, tačnost, preciznost i samostalnost




- Poznaje postupke analize kefira

- Priprema pribor, uređaje i rastvore

- U skladu sa zahtjevima pravilnika samostalno određuje slobodnu ugljenu kisjelinu, mliječnu kisjelinu i količinu alkohola u kefiru

- Interpretira rezultate analize - Ocjenjuje kvalitet kefira na osnovu rezultata analize

- Razvija spretnost i preciznost u radu




Ispitivanje pavlake i maslaca

- Objašnjava postupak uzimanja i pripreme uzorka

- Pravilno uzorkuje i priprema uzorke za analizu, u skladu sa zahtjevima Pravilnika

- Razvija odgovornost i tačnost U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda



- Poznaje analize pavlake: određivanje masti u pavlaci i određivanje kisjelosti pavlake

- Priprema laboratorijski pribor i reagense

- Samostalno vrši analize - Interpretira rezultate - Ocjenjuje kvalitet pavlake

- Razvija preciznost u radu i samostalnost




- Poznaje analize maslaca: određivane % vode i % masti u maslacu


- Samostalno vrši analize

- Razvija spretnost i tačnost U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda


84





- Interpretira rezultate - Ocjenjuje kvalitet maslaca



Ispitivanje mlijeka u prahu

- Objašnjava postupak uzimanja i pripreme uzorka mlijeka u prahu

- Pravilno uzorkuje, koristeći u radu odgovarajuću opremu

- Razvija tačnost i spretnost u radu




- Poznaje postupke obrađivanja % vode i masti u mlijeku u prahu, postupak određivanja kisjelosti i % rastvorljivosti mlijeka u prahu i postupak dokazivanja fosfatoze mlijeka u prahu


- U skladu sa zahtjevima Pravi-lnika samostalno vrši analize

- Interpretira rezultate - Ocjenjuje kvalitet mlijeka u prahu, na osnovu rezultata

- Razvija samostalnost, preciznost i analitičnost




Ispitivanje sira

- Objašnjava postupak uzimanja i pripreme uzorka sira

- Pravilno uzorkuje sireve i priprema uzorke za analizu

- Razvija odgovornost i tačnost U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda



- Poznaje analize sira: - određivanje % vode i % masti - određivanje kisjelosti sira i određivanje % soli u siru


- U skladu sa zahtjevima Pravilnika samostalno vrši analize

- Interpretira rezultate - Ocjenjuje kvalitet mlijeka u prahu, na osnovu rezultata

- Razvija preciznost, samostalnost i tačnost





85





Ispitivanje sladoleda

- Objašnjava postupak uzimanja i pripreme uzoraka sladoleda

- Pravilno uzorkuje i priprema uzorke sladoleda za analizu

- Razvija osjećaj odgovornosti U radu koristi: - Pravilnik o kvalitetu mliječnih proizvoda



- Poznaje postupke određivanja % masti i suve materije u sladoledu


- Samostalno radi analize, u skladu sa zahtjevima Pravilnika

- Interpretira rezultate analize i ocjenjuje kvalitet sladoleda

- Razvija tačnost i spretnost u radu





Literatura za učenike:

- „Tehnologija mlijeka sa praktikumom“, M. Carić, J. Đorđević, Lj. Kršev. - „Praktična natava za I, II i III razred“, J. Mančić, A. Mančić, M. Veličković.

Literatura za nastavnike:

- „Tehnologija mlijeka sa praktikumom“, M. Carić, J. Đorđević, Lj. Kršev. - „Praktična natava za I, II, i III razred“, J. Mančić, A. Mančić, M. Veličković. - „Pravilnik o kvalitetu mlijeka i mliječnih proizvoda“. - „Pravilnik o metodama hemijskih i fizičkih analiza mlijeka i mliječnih proizvoda“.


- Grafoskop, A/V oprema, laboratorijski pribor i posuđe; - Školska mljekarska radionica.


86

7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

Znanje se provjerava i ocjenjuje putem:

- Usmenog odgovora, jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu; - Praktičnog rada, koji uključuje i vođenje dnevnika praktičnog rada, najmanje jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu.


Pozitivna ocjena na kraju školske godine izvedena iz ocjena usmenih odgovora i praktičnih radova.

9. Profil stručne spreme nastavnika i saradnika:

- Diplomirani inžinjer hemijske tehnologije-smjer Prehrambeno-tehnološko inžinjerstvo; - Diplomirani inžinjer prehrambene tehnologije; - Saradnik/ca- laborant, IV stepen stručne spreme: prehrambeni tehničar/ka; hemijski tehničar/ka.




Higijensko-tehnička zaštita u mljekarstvu Mikrobiologija Uticaj spoljašnjih činioca na

mikroorganizme

Rad na mjestu proizvodnje mlijeka Biohemija sa koloidnom hemijom Hemijski sastav mlijeka

Mašine, aparati i operacije sa automatikom Miješanje, cijeđenje, hlađenje

Mjerna tehnika Mjerenje zapremine, gustine, temperature i gustine

Rad na sabirnom mjestu

Mikrobiologija Mjesto i uloga MO u prirodi


87



Transport mlijeka Mašine, aparati i operacije sa automatikom Transport materijala

Transportna sredstva Elementi mašina i uređaja

Tehničko crtanje sa mašinskim elementima

Razdvojive veze Nerazdvojive veze Elementi za prenos snage

Biohemija sa koloidnom hemijom Hemijski sastav mlijeka Laboratorijsko ispitivanje mlijeka

Mikrobiologija Kontrola efekata pasterizacije i sterilizacije

Proizvodnja čistih kultura Mikrobiologija Uloga MO u prehrambenoj industriji

Mikrobiologija Primjena fermentacionih procesa MO u prehrambenoj industriji Proizvodnja fermentisanih proizvoda

Biohemija sa koloidnom hemijom Enzimi

Priprema izvještaja o proizvodnji Preduzetništvo Troškovi i kalkulacije

Proizvodnja mlijeka i mliječnih proizvoda

Mašine, aparati i operacije sa automatikom

Transport materijala, miješanje, taloženje, filtriranje, centrifugiranje, prenos toplote, hlađenje i sušenje

Automatska kontrola uređaja i aparata u procesu proizvodnje

Mašine, aparati i operacije sa automatikom Sistemi upravljanja i regulacije


89

2. ISPITNI KATALOZI

2.1. USMENI ISPIT

Naziv ispitnog kataloga.

2.1.1. MAŠINE, APARATI I OPERACIJE SA AUTOMATIKOM

1. Nabrojati osnovne karakteristike fluida 2. Objasniti režime kretanja fluida 3. Objasniti jednačinu kontinuiteta 4. Objasniti Bernulijevu jednačinu 5. Objasniti hidraulični i pneumatski transport 6. Objasniti princip rada uređaja za transport tečnosti 7. Objasniti princip rada uređaja za transport gasova 8. Objasniti operaciju transporta čvrstog materijala 9. Objasniti princip rada uređaja za transport čvrstog materijala 10. Uporediti sabirni i rasturni pneumatski transport 11. Objasniti operaciju sitnjenja čvrstog materijala 12. Objasniti značaj operacije sitnjenja u industriji 13. Objasniti princip rada uređaja za grubo i srednje sitnjenje 14. Objasniti princip rada uređaja za fino sitnjenje 15. Objasniti operaciju prosijavanja i njen značaj u industriji 16. Objasniti princip rada sita 17. Objasniti operaciju miješanja tečnosti 18. Objasniti značaj operacije miješanja u industriji 19. Objasniti princip rada mješalica za tečnost 20. Nabrojati tipove heterogenih sistema i načine njihovog razdvajanja 21. Objasniti operaciju taloženja i njen značaj u industriji 22. Objasniti operaciju filtriranja i njen značaj u industriji 23. Objasniti princip rada filtera 24. Objasniti operaciju centrifugiranja i njen značaj u industriji 25. Objasniti princip rada uređaja za centrifugiranje


90

26. Definisati pojmove temperature i toplote 27. Nabrojati izvore i nosioce toplote 28. Objasniti načine prenosa toplote 29. Objasniti operaciju razmjene toplote 30. Objasniti značaj razmjene toplote u industriji 31. Objasniti princip rada razmjenjivača toplote koji se koriste za grijanje fluida 32. Objasniti princip rada razmjenjivača toplote koji se koriste za hlađenje fluida 33. Objasniti operaciju hlađenja 34. Objasniti značaj operacije hlađenja u mljekarskoj industriji 35. Objasniti princip rada hladnjaka 36. Objasniti operaciju ukuvavanja 37. Objasniti značaj operacije ukuvavanja u industriji 38. Objasniti princip rada otvorenih ukuvača 39. Objasniti princip rada zatvorenih ukuvača 40. Objasniti operaciju destilacije 41. Objasniti značaj operacije destilacije u industriji 42. Objasniti princip rada uređaja za destilaciju pod atmosferskim pritiskom 43. Objasniti princip rada uređaja za destilaciju pod vakuumom 44. Definisati pojam difuzije i vrste difuzije 45. Definisati apsolutnu i relativnu vlažnost vazduha 46. Objasniti značaj kondicioniranja vazduha u industriji 47. Objasniti princip rada kondicionera 48. Objasniti operaciju sušenja 49. Objasniti značaj operacije sušenja u mljekarskoj industriji 50. Objasniti princip rada sušnica koje se koriste u mljekarskoj industriji 51. Definisati rastvorljivost i objasniti dijagram rastvorljivosti 52. Objasniti operaciju kristalizacije 53. Objasniti značaj operacije kristalizacije u industriji 54. Objasniti princip rada uređaja za kristalizaciju 55. Objasniti operaciju ekstrakcije i njen značaj u industriji 56. Objasniti operaciju apsorpcije i njen značaj u industriji 57. Objasniti operaciju adsorpcije i njen značaj u industriji 58. Definisati pojam automatizacije i njen značaj u industriji 59. Definisati parametre i promjenljive procesa 60. Objasniti ulogu elemenata regulacionog kola u sistemu automatske regulacije.


91

2.2. PRAKTIČNI RAD SA ODBRANOM

Naziv ispitnog kataloga.

2.2.1. PRAKTIČNI RADOVI NA ZAVRŠNOM ISPITU

Redni broj NAZIV I OPIS PRAKTIČNOG RADA ZNANJA I VJEŠTINE

1

Higijena u mljekarstvu - izvori zagađenja mlijeka - sredstva za pranje, tehnike pranja i sanitarizacije - CIP - kontrola efekata pranja

Uraditi praktični rad prema pismenoj pripremi za izradu praktičnog rada.

2

Proizvodnja mlijeka - odlike i karakteristike mliječnih grla - dobijanje mlijeka, ručna i mašinska muža - obrada i čuvanje mlijeka na mjestu proizvodnje


3

Obrada i postupak sa mlijekom na sabirnoj stanici - lokacija, prostor i higijensko – tehnički uslovi sabirnog mjesta - mjerenje i evidentiranje mlijeka - ocjena kvaliteta mlijeka


4

Transport mlijeka - organizacija transporta - vrste transportnih sredstava - primo - predaja i transport mlijeka


5

Rad u prijemnom odjeljenju mljekare - tehnološka šema prijema mlijeka - priprema pribora, uređaja i linije za prijem mlijeka - prijem mlijeka i pranje linije - uzimanje uzoraka mlijeka i ocjena kvaliteta za dalju preradu


6

Rad u odjeljenju pasterizacije - tehnološke operacije u liniji pasterizacije - priprema uređaja u liniji pasterizacije, pranje linije - rad sa uredajima za prečišćavanje, standardizaciju i pasterizaciju - kontrola obrade mlijeka u liniji pasterizacije



92


7

Proizvodnja pasterizovanog mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema - linija izrade i uređaji u liniji (priprema mlijeka i uređaja) - ocjena kvaliteta i efekata tehnoloških operacija


8

Proizvodnja sterilisanog mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema - ocjena pogodnosti mlijeka za izradu sterilizovanog mlijeka - priprema mlijeka i rad sa uređajima - kontrola efekata sterilizacije


9

Laboratorijsko ispitivanje mlijeka - priprema uzoraka mlijeka za ispitivanje - određivanje: % masti, % bjelančevina i % suve materije u mlijeku

- određivanje kisjelosti mlijeka i mehaničke nečistoće - određivanje sredstava za falsifikovanje mlijeka


10

Proizvodnja čistih kultura - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje čistih kultura - priprema i pranje uređaja u liniji izrade čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju čistih kultura - ocjena kvaliteta tehničkih operacija i čistih kultura


11

Proizvodnja jogurta - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade jogurta - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju jogurta - ocjena kvaliteta



93


12

Proizvodnja kisjelog mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kisjelog mlijeka - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju kisjelog mlijeka - ocjena kvaliteta


13

Proizvodnja acidofilnog mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade acidofilnog mlijeka - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju acidofilnog mlijeka - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda


14

Proizvodnja kisjele pavlake - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kisjele pavlake - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju kisjele pavlake - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda


15

Proizvodnja biojogurta - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade biojogurta - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju biojogurta - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda



94


16

Proizvodnja voćnog jogurta - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade voćnog jogurta - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju voćnog jogurta - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda


17

Proizvodnja kefira - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kefira - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju kefira - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda


18

Proizvodnja kumisa - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kumisa - priprema mlijeka i čistih kultura - rad sa uređajima za proizvodnju kumisa - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda


19

Proizvodnja pavlake - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji za proizvodnju pavlake - izrada pavlake (tehnološke operacije) - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovih proizvoda



95


20

Proizvodnja maslaca - osobine i propisi - tehnološka šema klasičnog i kontinuiranog načina izrade maslaca

- priprema i pranje uređaja u liniji za proizvodnju maslaca - izrada maslaca - ocjena kvaliteta maslaca


21

Proizvodnja topljenog masla - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji za proizvodnju masla - izrada topljenog masla - ocjena kvaliteta gotovog proizvoda


22

Proizvodnja kondenzovanog nezaslađenog (evaporisanog) mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kondenzovanog nezaslađenog mlijeka

- rad sa uređajima - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovog proizvoda


23

Proizvodnja kondenzovanog zaslađenog mlijeka - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade kondenzovanog zaslađenog mlijeka




96


24

Proizvodnja mlijeka u prahu - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade mlijeka u prahu - rad sa uređajima - ocjena kvaliteta tehnoloških operacija i ocjena kvaliteta gotovog proizvoda


25

Proizvodnja instant mlijeka u prahu - osobine i propisi - tehnološka šema proizvodnje - priprema i pranje uređaja u liniji izrade instant mlijeka u prahu



26

Proizvodnja sladoleda - osobine i propisi - priprema sirovina za proizvodnju sladoleda - tehnološki postupak izrade sladoleda - priprema i pranje uređaja u liniji proizvodnje sladoleda - kontrola kvaliteta gotovog proizvoda


27

Proizvodnja tvrdih sireva - osobine i propisi - tehnološka šema izrade - linija i uređaji za proizvodnju tvrdih sireva - ocjena kvaliteta tvrdih sireva


28

Proizvodnja polutvrdog sira - osobine i propisi - tehnološka šema izrade - linija i uređaji za proizvodnju polutvrdih sireva - ocjena kvaliteta polutvrdih sireva



97


29

Proizvodnja mekih sireva - osobine i propisi - tehnološka šema izrade - linija i uređaji za proizvodnju mekih sireva - ocjena kvaliteta mekih sireva


30

Proizvodnja svježih sireva i sirnih namaza - osobine i propisi - tehnološka šema izrade - linija i uređaji za proizvodnju svježih sireva i sirnih namaza - ocjena kvaliteta svježih sireva i sirnih namaza


31

Proizvodnja topljenih sireva - osobine i propisi - tehnološka šema izrade - linija i uređaji za proizvodnju topljenih sireva - ocjena kvaliteta topljenih sireva


32

Laboratorijsko ispitivanje mliječnih proizvoda - Ispitivanje: - fermentisanih mliječnih proizvoda - pavlake i maslaca - mlijeka u prahu - sira



98

3. OBAVEZNI NAČIN PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA

NASTAVNI PREDMET OBAVEZNI NAČIN PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA

Preduzetništvo Usmeno

Mjerna tehnika Usmeno

Tehničko crtanje sa mašinskim elementima Usmeno, grafički radovi

Biohemija sa koloidnom hemijom Usmeno

Mikrobiologija Usmeno, laboratorijski rad i vođenje dnevnika

Mašine, aparati i operacije sa automatikom Usmeno

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja Usmeno, praktičan rad i vođenje dnevnika

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJA I ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA

- U sljedeći razred napreduju učenici koji su na kraju školske godine pozotivno ocijenjeni iz svih nastavnih predmeta koji se izučavaju u tom razredu, obavili profesionalnu praksu i priložili dnevnik rada, kao i obavili slobodne aktivnosti;

- Stručno obrazovanje u trogodišnjem trajanju za obrazovni program Prerađivač mlijeka / Prerađivacica mlijeka završava se polaganjem ispita. Završni ispit se sastoji iz:

- Pismenog ispita iz Maternjeg jezika i književnosti, - Usmenog ispita iz Mašina, aparata i operacija sa automatikom i - Praktičnog rada sa odbranom.

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, škola je obavezna da na osnovu važećeg programa izradi posebni program. Posebni program omogućava prilagođeno izvođenje nastave kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima, a time i stručne kompetencije.


99

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

Za prilagođavanje obrazovnog programa, koji se odnosi na stručno obrazovanje učenika, potrebno je da se:

- Iz nastavnog plana izostavi predmet fizičko vaspitanje kao i slobodne aktivnosti, koje time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslima ponudi sportske aktivnosti u koje se odrasli mogu dobrovoljno uključiti;

- Da škola uradi prilagođeni program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja polaznik obrazovanja;

- Da se provjeravanje i ocjenjivanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), koji su određeni obrazovnim programom.

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

NASTAVNI PREDMET IZVOĐAČ STRUČNA SPREMA Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

Predmet Nastavnik/ca Visoka Dipl. ecc

Mjerna tehnika Nastavnik/ca Visoka Dipl. ing. hemijske tehnologije Dipl. ing. Prehrambene tehnologije

Tehničko crtanje sa mašinskim elementima

Nastavnik/ca Visoka Dipl. ing. mašinstva Dipl. ing. metalurgije Dipl. ing. tehnologije

Biohemija sa koloidnom hemijom

Nastavnik/ca Visoka Diplomirani hemičar/ka Profesor/ica hemije Dipl. ing. hemijske tehnologije Dipl. ing. prehrambene tehnologije


100

NASTAVNI PREDMET IZVOĐAČ STRUČNA SPREMA Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

Mikrobiologija Nastavnik/ca Saradnik - laborant

Visoka Srednja

Dipl. ing. tehnologije – smjer prehrambeno tehnološko inženjerstvo Dipl. ing. prehrambene tehnologije Dipl. ing. poljoprivrede za animalne proizvode Dipl. ing. tehnologije – smjer mikrobiološki procesi Dipl. ing. poljoprivredne prerade i kontrole poljoprivrednih proizvoda Diplomirani veterinar/ka Doktor medicine IV stepen stručne spreme: - prehrambeni tehničar/ka - veterinarski tehničar/ka - hemijski tehničar/ka

Mašine, aparati i operacije sa automatikom

Nastavnik/ca Visoka Dipl. ing. tehnologije Dipl. ing. prehrambene tehnologije


Nastavnik/ca Saradnik/ca - laborant

Visoka Srednja

Dipl. ing. tehnologije-smjer Prehrambeno-tehnološko inženjerstvo Dipl. ing. prehrambene tehnologije Dipl. ing. poljoprivredne prerade i kontrole poljoprivrednih proizvoda IV stepen stručne spreme, - prehrambeni tehničar/ka - hemijski tehničar/ka

8. OBLIK IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

Obrazovni program se izvodi u školskom obliku.


101

Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Ukupno časova Vrste nastave Broj časova kod

kojih se odjeljenje dijeli u grupe

Redni broj Naziv predmeta

T V P T V P

1. Preduzetništvo I 36 36 - - - - -

2. Mjerna tehnika I 36 36 - - - - -

3. Tehničko crtanje sa mašinskim elementima I 36 36 - - - - -

4. Biohemija sa koloidnom hemijom II 72 72 - - - - -

5. Mikrobiologija III 99 66 33 - - 33 -

Mašine, aparati i operacije sa automatikom II 72 72 - - - - -

6. Mašine, aparati i operacije sa automatikom III 66 66 - - - - -

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja I 468 72 - 396 - - 396

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja II 612 108 - 504 - - 504 7.

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja III 594 132 - 462 - - 462

9. PROFESIONALNA PRAKSA

Učenici prvog i drugog razreda, nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu praksu u skladu sa nastavnim planom.

Profesionalna praksa izvodi se u objektima mljekare, prema programu, za čiju je izradu i realizaciju zadužena škola i koji treba da je u korelaciji sa programom praktične nastave sa tehnologijom zanimanja i programima stručno teorijskih predmeta.


102

Kataloge znanja za obrazovni program Prerađivač mlijeka / Prerađivačica mlijeka uradili:

- Pavlićević Dragana, dipl. ecc., SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Vojinović Marijana, dipl. ing. tehnologije, SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Mugoša Danilo, dipl. ing. metalurgije, SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Stošić Milica, dipl. ing. tehnologije-smjer Prehrambeno-tehnološko inženjerstvo, SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Šaletić Jelena, dipl. ing. tehnologije, SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Zlatičanin Sandra, dipl. ing. tehnologije, SSŠ „S. Raspopović“ - Podgorica;

- Damjanović Radana, dipl. ing. prehrambene tehnologije, Centar za stručno obrazovanje Crne Gore.


103

PRILOG: STANDARDI ZANIMANJA

P.1. PRERAĐIVAČ / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA

1. Ime i kod standarda zanimanja: PRERAĐIVAČ / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA CSO ST 13 013 080304

2. Ime i kod zanimanja: PRERAĐIVAČ / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA

3. Nivo zahtjevnosti: III

4. Stručne kompetencije:

Kanditat:

- Planira, priprema, izvodi rad i kontroliše kvalitet obavljenog posla - Racionalno koristi sirovine, energiju i vrijeme - Posjeduje informatičku pismenost - Posjeduje preduzetničke sposobnosti - Radi na prijemu mlijeka i vrši uzorkovanje - Posjeduje znanja iz tehnologija prerade mlijeka - Rukuje mašinama u primarnoj preradi, tehničkoj obradi i oblikovanju mliječnih proizvoda po tehnološkim

šemama - Pakuje mlijeko i mliječne proizvode u odgovarajuću ambalažu - Izvodi redovno održavanje i otklanja lakše kvarove na mašinama - Priprema dnevne izvještaje o proizvodnji (vrijeme rada, zastoji, odmori, učinak) - Priprema elemente kalkulacije - Komunicira sa saradnicima, naručiocima posla - Poštuje standarde kvaliteta - Poštuje mjere higijensko-tehničke zaštite, štiti zdravlje lica i okoline, rukuje protiv požarnim aparatima


104

5. Opis standarda

Grupe poslova Ključni poslovi Vještine i znanja

Analiza, planiranje i organizacija rada

Organizuje svoj rad i rad manje grupe

- proučava uputstva za rad - organizuje i vodi rad manje grupe kod pojedinih radnih zadataka - poznaje osnove primarne proizvodnje mlijeka - poznaje različite tehnologije prerade mlijeka - poznaje osnove kvaliteta mlijeka i mliječnih proizvoda - poznaje organizaciju proizvodnog pogona za preradu mlijeka - poznaje osnovna pravila organizacije rada preduzeća

Priprema za rad Priprema radno mjesto - kontroliše i priprema sirovinu - vrši izbor pomoćnih sirovina - postupa u skladu sa navedenim u tehničkoj i tehnološkoj dokumentaciji uređaja (karakterističnog za određenu tehnologiju) u preradi mlijeka

- poznaje fizičko-hemijski i mikrobiološki kvalitet različitih vrsta mlijeka

- poznaje standardne metode za određivanje kvaliteta mlijeka - poznaje tehnologiju proizvodnje konzumnog mlijeka - poznaje tehničku i tehnološku dokumentaciju - poznaje tehnologiju proizvodnje: fermentisanih mliječnih proizvoda; tehnologiju proizvodnje maslaca i pavlake; tehnologiju proizvodnje sireva; tehnologiju proizvodnje sladoleda

- preduzima mjere za siguran rad u skladu sa propisima zaštite na radu i zaštite okoline

Operativni poslovi Rukuje mašinom za preradu mlijeka - vrši prijem mlijeka - priprema sirovinu i pomoćne sirovine u preradi mlijeka (starter kulture mikroorganizama, sirilo, so, arome, začine)

- priprema radno mjesto za proizvodnju: - uklanja otpad, - pere, - dezinfikuje

- rukuje mašinom za preradu i zna da otkloni manji kvar na njoj - sprovodi sve aktivnosti tehnologijom i recepturom propisane za specifični mliječni proizvod


105


- kontroliše sve tehnološke faze u preradi mlijeka: - mjerenje, - dodavanje starter kulture mikroorganizama, - dodavanje sirila, - začina, - aroma

- kontroliše gotovi proizvod na osnovu organoleptičke ocjene (izgled, miris, ukus, boja, konzistencija, tekstura)

- poznaje tehnologije prerade mlijeka - poznaje rad mašina i uređaja specifičnih za određenu tehnologiju mliječnih proizvoda

Rukuje mašinom za pakovanje mliječnih proizvoda

- puni mlijeko i mliječne proizvode u odgovarajuću ambalažu - skladišti mlijeko i mliječne proizvode - poznaje adekvatne vrste ambalaže za mlijeko i mliječ. proizvode - poznaje uslove skladištenja mlijeka i mliječnih proizvoda

Komercijalni poslovi Priprema elemente ponude - procjenjuje troškove - izrađuje kalkulacije - poznaje vrste i strukturu troškova - poznaje uslove prodaje i isporuke mlijeka

Administrativni poslovi

Ispunjava radnu dokumentaciju - popunjava proizvodnu dokumentaciju - popunjava dnevnik rada - posjeduje funkcionalnu pismenost - poznaje osnove poslovne kulture

Osiguravanje kvaliteta

Redovno održava sredstva za rad - redovno održava opremu (čišćenje, podmazivanje...) - redovno provjerava ispravnost rada mašina - održava higijenu sredstava za rad i ličnu higijenu - poznaje normative i propise iz proizvodnje u mljekarstvu

Sporazumijevanje sa saradnicima - prenosi uputstva o toku rada saradnicima - prenosi uputstva o sigurnom radu - poznaje tehičku terminologiju

Komunikacija

Sporazumijevanje sa naručiocima posla

- prima zahtjeve naručioca posla - poznaje osnove poslovnog komuniciranja


106


Izvodi radove tako da ne ugrožava saradnike i okolinu

- upotrebljava zaštitna sredstva i opremu u radu - poznaje propise sa područja zaštite na radu - poznaje mogućnosti povreda zbog nepravilne upotrebe mašina

Očuvanje zdravlja i okoline

Štiti užu i širu okolinu od otpada kod pranja i dezinfekcije opreme

- sortira i odlaže otpatke - koristi zaštitna sredstva u slučaju nezgoda sa opasnim materija - poznaje propise sa područja zaštite okoline

6. Radna grupa za izradu standarda:

- Dr Slavko Mirecki, Biotehnički institut- Podgorica - Radana Damjanović, dipl. ing. prehr. tehnologije, Centar za stručno obrazovanje

Komisija za poljoprivredu:

- Dr Bogdan Bulatović, Biotehnički institut - Podgorica - Dr Ljubomir Pejović, Biotehnički institut - Podgorica - Dr Milan Kragulj, JU Srednja poljoprivredna škola - Bar - Mr Nedeljko Latinović, Biotehnički institut- Podgorica - Veselin Ivanović, dipl. ing., DK Podgorica


107

Obrazovni program PRERAĐIVAČ MLIJEKA / PRERAĐIVAČICA MLIJEKA usvojen je na XXII sjednici Savjeta za stručno obrazovanje održanoj 19.10.2004. godine.

REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM … · NASTAVNI PLAN ... Informatika 1 36 - - - - 36 5. ......

Documents

Transcript of REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM … · NASTAVNI PLAN ... Informatika 1 36 - - - - 36 5. ......