Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

393
reinjeris saxelmZRvanelo reinjerTa sawvrTneli brigada amerikis SeerTebuli Statebis samxedro qveiTTa centri fort beningi, jorjia 1

description

ranger book in Georgian language

Transcript of Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Page 1: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

reinjeris saxelmZRvanelo

reinjerTa sawvrTneli brigadaamerikis SeerTebuli Statebis samxedro qveiTTa

centrifort beningi, jorjia

1

Page 2: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Ggavrcelebulia eqskluziurad “BYRRD ENTERPRISIS”-is mier

1302 lafait draivialeqsandria, VA 22308

1-800-628-0901

“BYRRD ENTERPRISIS”-is meore gamocema “reinjeris saxelmZRvanelo XXI” gamocemulia kompaqt-diskis saxiT, sadac ganxilulia reinjerTa skolaSi Catarebuli wvrTnebi. ar ici kvanZis

2

Page 3: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Sekvra?! daaWire TiTi Sesabamis Rilaks da nabij-nabij gaecani videoinstruqciebs. es programa moicavs:

videomasalas; reinjrebis instruqtorTa interviuebs; reinjerisTvis gankuTvnil saxelmZRvanelos; FM-7-8-is srul teqsts da kidev bevr sxvas.

“reinjeris saxelmZRvanelo XXI” aris yvelgan, sadac “reinjeris saxelmZRvanelo” iyideba. Sen gagiWirdeba Tanamedrove samxedro skolis mkacri moTxovnebis dakmayofileba ori zemoxsenebuli saxelmZRvanelos urTierTSeTavsebis gareSe. SeiZine isini dRes da xval warmateba uzrunvelyofili geqneba.

aprili2002

FmeTaurobis principebi

1-1. zogadi debulebebi. meTauroba brZolis marTvis yvelaze mniSvnelovani elementia. meTauroba uzrunvelyofs miznis,

3

Page 4: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mimarTulebis da motivaciis gansazRvras brZolaSi. meTauri gansazRvravs manevrs, cecxlis siZlieres da Tavdacvis dones, uzrunvelyofs am elementebs Soris wonasworobis dacvas da iRebs gadawyvetilebas, Tu rogor gamoiyenos isini mtris winaaRmdeg.

meTaurobis principebi(1) iyavi:(a) teqnikuri da taqtikuri TvalsazrisiT profesionali: unda SegeZlos yvela im amocanis standartulad Sesruleba, romlis Sesrulebac, mogeTxoveba sabrZolo davalebis dros; (b) iseTi profesiuli Tvisebebis matarebeli, rogorebicaa: gambedaoba, erTguleba, gulwrfeloba, kompetenturoba da komunikabeluroba.

(2) icode:(a) meTaurobis oTxi mTavari faqtori da maTi gavlena erTmaneTze: meTauroba, meTauri, situacia da kavSiri;(b) sakuTari Tavi da iswrafode srulyofisken: icode Seni xasiaTis, codnisa da unar-Cvevebis Zlieri da susti mxareebi. gamudmebiT eZie Zlieri mxareebis srulyofis gzebi da imuSave sisusteebis daZlevaze; (g) gaicani Seni jariskacebi da gaufrTxildi maT keTildReobas. moamzade isini mkacri sabrZolo pirobebisaTvis, izrune maT fizikur moTxovnebze da usafrTxoebaze, maTi disciplinis amaRlebasa da maT waxalisebaze.

(3)(a) aiRe pasuximgebloba da pasuxi age sakuTar qmedebebze. meTaurma unda gamoiCinos iniciativa, iyos sazriani da SeeZlos brZolis velze upiratesobis gamoyeneba, rac mas gamarjvebamde miiyvans; miiRos kritika da gamoasworos daSvebuli Secdoma;(b) miiRe drouli gadawyvetileba da gaaxmiane: myisierad Seafase viTareba da gaaxmiane gadawyvetileba. Seagrove mniSvnelovani informacia, droulad acnobe Sens jariskacebs

4

Page 5: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gadawyvetilebis Sesaxeb da gaaanalize Seni gadawyvetilebis mokle da grZelvadiani Sedegebi; (g) iyavi samagaliTo. iyavi samagaliTo Seni jariskacebisTvis. daawese maRali, magram misaRwevi standartebi, Tavad moiqeci ise, rogorc jariskacebisagan moiTxov da maTTan erTad gaiziare yvela safrTxe da siZnele; (d) uzrunvelyavi Seni xelqveiTebis informirebuloba: daqvemdebarebulTa informirebulobis maRali done xels uwyobs maT gadawyvetilebis miRebaSi da meTauris davalebis SesrulebaSi, axalisebs iniciativebs, aumjobesebs jgufis muSaobas da amaRlebs moralur mdgomareobas; (e) gauRvive pasuxismgeblobis grZnoba Sens xelqveiTebs. aswavle maT, gamoscade da gauRrmave ganaTleba. movaleobebis delegireba miuTiTebs xelqveiTebisadmi Sens ndobaze da ubiZgebs maT, ikisron meti pasuxismgebloba;(v) darwmundi, rom davaleba aris gagebuli, gakontrolebuli da Sesrulebuli. jariskacebma unda icodnen, ras eli maTgan: ra ginda rom gakeTdes, rogor da rodis; (z) Sekari jgufi; Seni jariskacebi avarjiSe manam, sanam ar darwmundebian jgufis teqnikur da taqtikur SesaZleblobebSi. ganaviTare gunduri suliskveTeba, rac maT uZlierebs brZolaSi nebayoflobiT da sruli SemarTebiT Cabmis motivacias; (T) sakuTar qvedanayofs dausaxe misi SesaZleblobebis Sesabamisi amocana. icode Seni qvedanayofis SesaZleblobebi da SezRudvebi. rogorc meTauri, Sen valdebuli xar gaiTvaliswino orive es faqtori da qvedanayofs misce Sesaferisi davaleba.

1-2. movaleobebi da pasuxismgebloba. dakisrebuli amocanis Sesasruleblad qvedanayofSi yvela jariskacma unda akeTos Tavisi saqme. TiToeulma jariskacma unda Seasrulos masze dakisrebuli specifikuri movaleoba da yovelTvis jgufis wevrad unda igrZnos Tavi.

a. oceulis meTauri (PL): pasuxismgebelia Tavisi oceulis yvela qmedebasa Tu warumateblobaze. misi movaleobebi moicavs oceulis taqtikur operaciaSi Cabmas, wvrTnebs, marTvas, piradi Semadgenlobis marTvas da logistikas. zemoxsenebuli movaleobebis

5

Page 6: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Sesrulebisas oceulis meTauri axorcielebs dagegmarebas, iRebs droul gadawyvetilebebs, gascems brZanebebs, aZlevs davalebebs da uwevs zedamxedvelobas oceulis moqmedebas. oceulis meTauri kargad unda icnobdes pirad Semadgenlobas da kargad unda iyenebdes oceulis SeiaraRebas. is gansakuTrebuli pasuximgeblobiT unda moekidos pirad Semadgenlobaze mikuTvnebuli an mimagrebuli koleqtiuri da damxmare iaraRebis sworad ganlagebasa da gamoyenebas. oceulis meTauri:

(1) SeimuSavebs drois grafiks ukudagegmarebis gamoyenebiT. igi moicavs amocanis Sesrulebis, miznisaken gadaadgilebis dros da operaciis dagegmvisa da momzadebis fazas; (2) brZanebis ar arsebobis SemTxvevaSi iRebs iniciativas amocanis dasrulebis Sesaxeb. viTarebis Sesaxeb perioduli moxsenebebis (SITREP) meSveobiT informacias awvdis zemdgomebs; (3) oceulis serJantis (PSG), aTeulis meTauris da piradi Semadgenlobis sxva mniSvnelovani pirebis [jgufis meTauri, mewinave meTvalTvale (FO), mimagrebuli meTauri ] daxmarebiT axdens dagegmarebas;(4) mudmivad erkveva viTarebaSi mosazRvre oceulTan da zemdgom StabTan koordinaciis meSveobiT, axorcielebs zedamxedvelobas, gascems fragmentul brZanebebs (FRAGO) da asrulebs amocanas; (5) amocanis warmatebiT Sesasruleblad, saWiroebis SemTxvevaSi, zemdgomi Stabisagan iTxovs daxmarebas;(6) meTaurobs da exmareba oceulis serJants oceulis sabrZolo materialur-teqnikuri uzrunvelyofis (CSS) dagegmvasa da koordinaciaSi da daSavebulTa evakuaciis (CASEVAC) dagegmarebaSi;(7) dagegmarebisas oceulis serJantisa da aTeulis meTaurebisagan ibarebs moxsenebas viTarebis Sesaxeb;(8) taqtikur gegmaze dayrdnobiT ganixilavs oceulis moTxovnebs;(9) amowmebs usafrTxoebas, koreqtirebas ukeTebs aradamakmayofilebel qmedebebs da atarebs adgilze Semowmebas;

6

Page 7: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(10) amocanis Sesrulebisas Tavad irCevs im pozicias, saidanac ukeT moaxdens gavlenas yvelaze rTuli davalebis Sesrulebis procesze da, Cveulebriv, davalebis Sesrulebis mTavari monawilec TviTonaa; (11) meTaurobas axorcielebs aTeulis meTaurebis saSualebiT da, mxedvelobaSi iRebs ori doniT zemdgomi meTauris Canafiqrs;(12) atarebs winaswar varjiSs.

b. oceulis serJanti (PSG) aris oceulis ufrosi serJanti (NCO) da Tanamdebobrivad meore piri. igi daxmarebas uwevs da rCevebs aZlevs oceulis meTaurs, xolo misi aryofnis SemTxvevaSi cvlis mas. Tvalyurs adevnebs oceulis marTvas da materialur-teqnikur uzrunvelyofas. amzadebs da gamoscems oceulis operatiuli brZanebis (OPORD) me-4 muxls.

(1) oceulis serJanis movaleobebi:(a) organizebas ukeTebs da akontrolebs oceulis sameTauro punqts (CP) mudmiv samoqmedo proceurebis (SOP), oceulis meTauris miTiTebis da METT-TC-is (amocana, mowinaaRmdege, reliefi, qvedanayofi, dro, samoqalaqo pirebi) faqtorebis Sesabamisad; (b) ganixilavs aTeulis meTauris moTxovnebs sakvebi racionis, wylis da sabrZolo masalebis Sesaxeb. muSaobs aseulis ufros serJantTan an Stabis oficerTan (XO) Sevsebisa da momaragebis sakiTxebze, gansazRvravs momaragebisa da safosto samsaxuris marSuts; (g) meTaurobs oceulis saninstruqtors da damxmare jgufs daSavebulTa evakuaciisas;(d) Tvalyurs adevnebs oceulis piradi Semadgenlobis mdgomareobas, amzadebs da waradgens brZolaSi daWrilTa da daRupulTa (DA forma 1155 da 1156), agreTve Sevsebis miRebisa da ganawilebis Sesaxeb moxsenebas;(e) Tvalyurs adevnebs oceulis moralur mdgomareobas, disciplinasa da janmrTelobas;(v) Tvalyurs adevnebs: oceulis davalebis Sesrulebis jgufs;(z) mosamsaxure jgufs;

7

Page 8: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(T) usafrTxoebis Zalebs ukan daxevis dros;(i) mxardaWeris elements reidis an Setevis dros;(k) usafrTxoebis patruls RamiT Tavdasxmebis dros;(l) koordinacias uwevs da Tvalyurs adevnebs aseulis mier marTul oceulis momaragebis process;(m) uzrunvelyofs maragis ganawilebas oceulis meTauris miTiTebisa da brZanebis Sesabamisad; (n) uzrunvelyofs sabrZolo masalis, maragis da tvirTis saTanado da mudmiv ganawilebas (mniSvnelovani davaleba konsolidaciisa da reorganizaciis dros);(o) uzrunvelyofs daSavebulTa evakuaciis gegmis saTanadod SemuSavebasa da aRsrulebas;(p) uzrunvelyofs imas, rom oceuli zustad gahyves oceulis meTauris drois grafiks;(J) qvemoT mocemulia oceulis serJantis movaleobebis da pasuxismgeblobebis nusxa specifikuri qmedebebis dros:

(2) oceulis meTauris qmedebebi gadaadgilebisa da droebiTi SeCerebis dros:(a) iRebs zomebs gadaadgilebis uzrunvelsayofad;(b) Tvalyurs adevnebs zurgis usafrTxoebas gadaadgilebis dros;(g) uzrunvelyofs da Tvalyurs adevnebs usafrToxebas droebiTi SeCerebis dros;(d) Seiswavlis qvedanayofis adgilmdebareobas;(e) asrulebs oceulis meTauris mier moTxovnil sxva damatebiT davalebebs da uwevs mas daxmarebas; aqcents akeTebs oceulis usafrTxoebasa da kontrolze.

(3) oceulis meTauris qmedebebi saxifaTo raionSi:(a) gansazRvravs axlo dacvis mimarTulebebs (Cveulebriv, dacva xorcieldeba aTeulis an jgufis mier);(b) uzrunvelyofs pirad Semadgenlobis angariSvaldebulebas;(4) oceulis meTauris qmedebebi miznis raionSi:(a) daxmarebas uwevs obieqtTan Sekrebis funqtis (ORP) dakavebaSi;

8

Page 9: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) Tvalyurs adevnebs obieqtTan Sekrebis funqts da uzrunvelyofs mis usafrTxoebas;(g) oceulis meTauris miTiTebis Sesabamisad Tvalyurs adevnebs SeiaraRebisa da aRWurvilobis saboloo momzadebas obieqtTan Sekrebis funqtSi;(d) daxmarebas uwevs oceulis meTaurs kontolsa da usafrTxoebis uzrunvelyofaSi; (e) Tvalyurs adevnebs sabrZolo masalebisa da aRWurvilobis reorganizacias da gadanawilebas; uzrunvelyofs piradi Semadgenlobis mdgomareobis Semowmebas, maT Soris sabrZolo moqmedebebis dros mokluli (KIA) da daWrili (WIA) piradi Semadgenlobis aRricxvas; (v) oceulis meTauris davalebiT asrulebs damatebiT davalebebs da viTarebis Sesaxeb moaxsenebs mas.

(5) oceulis meTauris qmedebebi sapatrulo bazaze:(a) exmareba oceuls sapatrulo bazis mowyobaSi; (b) exmareba perimetris SeqmnaSi;(d) iRebs usafrToxebis zomebs sapatrulo bazaze;(e) uzrunvelyofs moZraobisa da xmauris minimumamde dayvanas;(v) Tvalyurs adevnebs da iyenebs kamuflaJs;(z) gansazRvravs cecxlis seqtorebs;(i) uzrunvelyofs gansazRvruli piradi Semadgenlobis gangaSisadmi mzadyofnas da aRWurvilobis sabrZolo mdgomareobaSi yofnas;(k) iTxovs marags, wyals, sabrZolo masalas da Tvalyurs adevnebs maT ganawilebas;(l) gansazRvravs prioritetul samuSaoebs da uzrunvelyofs maT Sesrulebas.

(1) usafrTxoebis gegma. uzrunvelyofs koleqtiuri iaraRis ganlagebas oceulis seqtoris sqemis Sesabamisad.

(2) uzrunvelyofis gegma.(3) higienuri pirobebis uzrunvelyofis gegma.(4) kvebis gegma.(5) wyliT uzrunvelyofis gegma.(6) dasvenebis gegma.

9

Page 10: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(m) asrulebs oceulis mier micemul yvela damatebiT davalebas da exmareba mas.g. aTeulis meTauri (SL). pasuxismgebelia aTeulis yvela qmedebasa Tu warumateblobaze. is aris taqtikuri meTauri, romelic moqmedebs mudmivi samoqmedo procedurebiT.(1) aTeulis meTauris movaleobebi:(a) akontrolebs Tavisi aTeulis manevrs, cecxlis intensivobasa da ganawilebas;(b) akmayofilebs Tavisi aTeulis logistikur da administraciul moTxovnebs; iTxovs da gascems sabrZolo masalas, wyals, sakveb racions da specialur aRWurvilobas;(g) uzrunvelyofs angariSvaldebulebas aRWurvilobaze;(d) adgens moxsenebas daSavebulTa Sesaxeb da ganixilavs aTeulis wevrTa moxsenebebs maTTvis miyenebuli zianis Sesaxeb; (e) xelmZRvanelobs aTeulis SeiaraRebisa da aRWurvilobis momsaxurebas;(v) amowmebs jariskacTa iaraRis, tansacmlisa da aRWurvilobis mdgomareobas; (z) mudmivad awvdis informacias oceulis meTaursa da oceulis serJants aTeulis mdgomareobis Sesaxeb; (i) warudgens oceulis serJants moxsenebas sahaero sivrcis kontrolis elementis Sesaxeb.

(2) aTeulis meTauri amocanis Sesrulebisas:(a) jgufis meTaurisagan iRebs moxsenebas Seqmnili viTarebis Sesaxeb da gadascems oceulis meTaurs/oceulis serJants;(b) problemebis arsebobis SemTxvevaSi rCevas aZlevs oceulis meTaurs/oceulis serJants; (g) uzrunvelyofs davalebebis Sesrulebas movaleobebis delegirebiT jgufis meTaurebze da maTTvis prioritetuli amocanebis gansazRvriT oceulis meTauris brZanebis Sesabamisad;(d) brZanebis ar arsebobis SemTxvevaSi Tavad iRebs gadawyvetilebebs;(e) miyveba oceulis meTauris gegmas da gascems rekomendaciebs.

10

Page 11: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) aTeulis meTauris qmedebebi gadaadgilebisa da droebiTi SeCerebis dros:(a) axdens mZime aRWurvilobis da rTuli davalebebis rotacias;(b) oceulis meTaurs acnobebs dasvenebisa da wylis maragis ganaxlebis aucileblobis Sesaxeb;(g) inarCunebs moZraobis swor teqnikas marSutis, ritmis da azimutis mudmivi kontroliT; (d) Tavidan icilebs kavSiris gawyvetas;(v) uzrunvelyofs, rom daqvemdebarebulma meTaurebma gaavrcelon informacia, gansazRvron cecxlis seqtorebi da Seamowmon piradi Semadgneloba.

(4) aTeulis meTauris qmedebebi miznis raionSi:(a) uzrunvelyofs specialuri aRWurvilobis momzadebas mizanze samoqmedod;(b) uzrunvelyofs usafrTxoebasa da kontrols ieriSis dros;(g) jgufis meTaurebisagan ibarebs moxsenebas viTarebis Sesaxeb, uzrunvelyofs sabrZolo masalis xelaxal gadanawilebas da warudgens viTarebis Sesaxeb moxsenebas oceulis meTaurs.

(5) aTeulis meTauris qmedebebi sapatrulo bazaze: (a) uzrunvelyofs, rom sapatrulo baza mowyobili iyos gegmis Sesabamisad;(b) uzrunvelyofs, rom oceulis seqtori dafaruli iyos gadamkveTi cecxliT. saWiroebis SemTxvevaSi, atarebs ukanasknel mosamzadebel samuSaoebs;(g) mosasmeni/saTvalTvalo punqtebi (LP/OP) ewyoba METT-TC-is faqtorebis gaTvaliswinebiT; (d) uzrunvelyofs yvela prioritetuli samuSaos Sesrulebas da moaxsnebs oceulis meTaurs/oceulis serJants;(e) miyveba drois grafiks;(v) uzrunveyofs piradi Semadgenlobis informirebulobas gangaSisa da evakuaciis gegmis, meTaurebis adgilmdebareobis, samoqmedo procedurebisa da oceulis saTadarigo adgilmdebareobis Sesaxeb.

11

Page 12: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

d. SeiaraRebis seqciis meTauri (mxolod im oceulebisaTvis, romelTac SeiaraRebis aTeuli hyavT) _ pasuxismgebelia aTeulis nebismier qmedebaze. mas ekisreba igive movaleobebis, rac qveiTi aTeulis meTaurs. is akontrolebs tvyiamfrqveviT da saSualo radiusis tanksawinaaRmdego yumbarmtyorcniT (MAW) oceulis mxardaWeras davalebis Sesrulebisas. rCevas aZlevs oceulis meTaurs misi aTeulis gamoyenebis Taobaze.

(1) Tvalyurs adevnebs metyviamfrqveveTa jgufebs prioritetuli amocanebis Sesrulebisas;(2) amowmebs tyviamfrqvevis gaTvlis sacecxle baraTs, sabrZolo poziciebs da sacecxle gegmis sworad gaTavisebas;(3) Tvalyurs adevnebs tyviamfrqvevebis teqnikur uzrunvelyofas (davalebis sworad Sesruleba, deficitis koreqtireba, moxseneba da usarTxoebis gegmis Tanmimdevruloba);(4) exmareba oceulis meTaurs dagegmarebaSi;(5) tyviamfrqvevebs, romlebic ar arian mimagrebuli aTeulebs, droebiTi SeCerebis dros da saxifaTo raionebSi ganalagebs oceulis mudmivi samoqmedo procedurebis Sesabamisad;(6) axdens tvirTis rotacias. tvirTis tarebas pirvel rigSi akisrebs metyviamfrqveveebs;(7) oceulis serJants warudgens moxsenebas sahaero sivrcis kontrolis elementis Sesaxeb;(8) TiToeul metyviamfrqveves ganusazRvravs mizans;(9) cecxlis maqsimaluri efeqturobisTvis gascems Semdeg damatebiT komandebs:(a) axdens ceclis gadatanas;(b) srolis sizustis gazrdis mizniT axdens srolis koreqtirebas qaris siCqaris Sesabamisad da cvlis lulis daxris kuTxes;(g) cvlis tyviamfrqvevebs;(d) uzrunvelyofs cecxlis uwyvetobas;(10) icis moieriSe jgufis da usafrTxoebis jgufis adgilmdebareoba da uzrunveyofs, rom ar moxdes sakuTari Zalebis dazianeba;(11) moaxsenebs zemdgoms.

12

Page 13: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

e. jgufis meTauri (TL) _ akontrolebs Tavisi sacecxle jgufis moZraobas, cecxlis intensivobas da mimarTulebas, jgufs meTaurobs wina xazidan Sesabamisi komandebis da niSnebis saSualebiT. uzrunvelyofs piradi Semadgenlobis anagriSvaldebulebas maTi, iaraRis da aRWurvilobis mdgomareobis Sesaxeb. uzrunvelyofs, rom jariskacebma daicvan qvedanayofis standartebi. qvemoT mocemul siaSi CamoTvlilia jgufis meTauris specifikuri movaleobebi da pasuxismgeblobebi davalebis dagegmvisa da Sesrulebisas. jgufis meTauri xelmZRvanelobs arsebuli wesebiT.

(1) jgufis meTauris qmedebebi dagegmvisa da momzadebis dros:(a) gamafrTxilebeli brZaneba _

(1) exmareba aTeulis kontrolSi,(2) Tvalyurs adevnebs aTeuls brZanebis gacemis dros.

(b) operatiuli brZanebis momzadeba _(1) Seaqvs cvlilebebi drois grafikSi,(2) Seaqvs cvlilebebi (anaxlebs jgufis movaleobebs)

gamafrTxilebeli brZanebis dafaze,(3) amzadebs sabrZolo masalis da maragis sias,(4) iRebs da gascems moTxovnebs maragis Sesaxeb,(5) anawilebs sabrZolo masalasa da specialur aRWurvilobas,(6) asrulebs aTeulis meTauris specialuri instruqciebiT

gansazRvrul yvela davalebas.

(g) operatiuli brZaneba.(1) Tvalyurs adevnebs aTeuls brZanebis gacemis dros. (2) daxmarebas uwevs aTeulis meTaurs winaswari varjiSis

dros.

(2) jgufis meTauris qmedebebi gadaadgilebisa da droebiTi SeCerebis dros. (a) iRebs zomebs gadaadgilebis uzrunvelsayofad.

(1) uzrunveyofs zurgis usafrTxoebas gadaadgilebis dros;(2) Tvalyurs adevnebs, uzrunvelyofs da inarCunebs

usafrTxoebas gamudmebiT;

13

Page 14: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) aTeulis meTauris moTxovnis Sesabamisad asrulebs yvela damatebiT davalebas da yovelmxriv exmareba mas, kerZod, usafrTxoebisa da kontrolis uzrunvelyofaSi.

(3) jgufis meTauris qmedebebi obieqtTan Sekrebis puqtSi (ORP):

(a) exmareba obieqtTan Sekrebis punqtis dakavebaSi;(b) exmareba usafrTxoebis uzrunvelyofaSi, SenarCunebasa da Tvalyuris devnebaSi;(g) Tvalyurs adevnebs piradi Semadgenlobis, iaraRisa da aRWurvilobis saboloo momzadebas operatiuli brZanebis da aTeulis meTauris miTiTebis Sesabamisad; (d) exmareba piradi Semadgenlobis dislokaciis adgilis datovebasa obieqtTan Sekrebis punqtSi SesvlaSi;(e) axdens perimetris reorganizebas dazvervis jgufis gasvlis Semdeg;(v) uzrunvelyofs kavSirs zemdgom StabTan;(z) dazvervis jgufis dabrunebis Semdeg exmareba piradi Semadgenlobis reorganizaciasa da sabrZolo masalisa da SeiaraRebis gadanawilebaSi; uzrunvelyofs anagariSvaldebulebas piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis mdgomareobis Sesaxeb;(T) Tavis jgufs acnobs dazvervis prioritetul moTxovnebs (PIR).(i) asrulebs damatebiT davalebebs aTeulis meTauris miTiTebis Sesabamisad.

(4) jgufis meTauris qmedebebi sapatrulo bazaze:

(a) amowmebs perimetrs da uzrunvelyofs, rom jgufs hqondes cecxlis gadamkveTi seqtori; amzadebs jgufis seqtoris naxazs; (b) gansazRvravs prioritetul amocanas da uzrunvelyofs mis Sesrulebas; (g) asrulebs damatebiT davalebebs aTeulis meTauris miTiTebis Sesabamisad da SeZlebisdagvarad uwevs mas daxmarebas.

(5) jgufis meTauris qmedebebi SeerTebis dros:

14

Page 15: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) exmareba piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis momzadebaSi.(b) uzrunvelyofs, rom piradma Semadgenlobam icodes maTi amocanebisa da operaciis Sesaxeb;

v. saninstruqtori (MEDIC). exmareba oceulis serJants damxmare jgufis da sanitarTa xelmZRvanelobaSi. Tvalyurs adevnebs oceulis piradi Semadgenlobis janmrTelobas da maT higienur pirobebs; (1) mkurnalobs daSavebulebs da exmareba daSavebulTa evakuaciaSi oceulis serJantis meTvalyureobiT;(2) exmareba oceulis meTaurs/serJants savele pirobebSi higienuri sakiTxebis gadawyvetaSi da piradad amowmebs oceulis wevrebis janmrTelobas da fizikur mdgomareobas;(3) iTxovs VIII klasis (samedicino) marags oceulis serJantisagan;(4) uzrunvelyofs maSvelis momzadebas da Tvalyurs adevnebs mis moqmedebas; (5) uzrunvelyofs daSavebulTa Sesaxeb gakeTebuli moxsenebis siswores da imas, rom TiToeul evakuirebul daSavebulze sworad iyos mimagrebuli furceli misi mdgomareobis Sesaxeb;(6) asrulebs oceulis meTauris/serJantis mier micemul sxva davalebebs.

z. radiooperatori (RTO). pasuxismgebelia zemdgom StabTan da oceulis SigniT kavSiris damyarebasa da SenarCunebaze. radiooperatori aseve akontrolebs marSuts da awarmoebs oceulis detalur Jurnals. oceulis radiomekavSirem unda icodes radiosadguris gamoyenebisa da movlis wesebi, maT Soris:

(1) wylisgan dacva da radiosixSireebis SerCeva; (2) radiosadguris instruqciebis gamoyeneba (SOI);(3) savele antenis awyoba da aRmarTva.

1-3. meTauris movaleobis kisreba. oceulis/aTeulis nebismier wevrs unda SeeZlos sagangebo viTarebaSi misi jgufis meTauroba _ oceulis yvela wevri mzad unda iyos amisTvis. is, vinc ikisrebs meTauris movaleobis Sesrulebas METT-TC faqtorebis

15

Page 16: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gaTvaliswinebiT, asrulebs Semdeg davalebebs (ar aris aucilebeli qvemoT mocemuli Tanmimdevrobis dacva):

(1) acnobebs qvedanayofis daqvemdebarebul meTaurebs brZanebis Sesaxeb da atyobinebs zemdgom Stabs;(2) amowmebs usafrTxoebas;(3) amowmebs koleqtiur iaraRs;(4) axdens mdebareobis identificirebas;(5) amowmebs da koordinacias uwevs aRWurvilobas;(6) amowmebs piradi Semadgnelobis statuss;(7) gamoscems fragmentul brZanebas (moTxovnis Sesabamisad);(8) saWiroebisamebr uzrunvelyofs qvedanayofis erTianobas;(9) uzrunvelyofs siwynaris dacvas da ganaTebis wesebis Sesrulebas;(10) sapatrulo bazis mowyobis Semdeg asrulebs gansazRvrul qmedebebs, gansakuTrebiT, usafrTxoebis dacvasTan dakavSirebiT; (11) atarebs rekognoscirebas (rukaze mainc);(12) asrulebs gegmas;(13) asrulebs davalebas.

operaciebi

16

Page 17: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

am TavSi ganxilulia is xerxebi da meTodebi, romlebsac iyenebs qveiTi oceuli an aTeuli. maTi gamoyeneba xdeba oceulis da aTeulis taqtikuri operaciebis dagegmvisa da Sesrulebis dros.

marTva da kontroli

am nawilSi ganxilulia qvedanayofis marTvis procedurebi, sabrZolo brZanebebi da oceulis sabrZolvelad momzadebis xerxebi. isini gankuTvnilia nebismieri sabrZolo operaciisTvis. maTi gamoyeneba did dros moiTxovs. Tu meTaurs sakmarisi dro aqvs, mas SeuZlia operaciis siRrmiseuli dagegmva da momzadeba, xolo drois naklebobis SemTxvevaSi igi eyrdnoba repeticiebs, sabrZolo varjiSebs da mudmivmoqmed procedurebs (SOP).

2-1. qvedanayofis marTvis procedurebi.

qvedanayofis marTva aris meTauris mier misi qvedanayofis taqtikuri amocanis SesrulebisaTvis momzadebis procesi.

marTvis procesi iwyeba maSin, roca meTauri iRebs Setyobinebas amocanis, axali amocanis an masSi Setanili cvlilebebis Sesaxeb.

qvedanayofis marTvis procedurebi moicavs qvemoT CamoTvlil safexurebs. me-3-dan me-8 safexuris CaTvliT ar aris aucilebeli Tanmimdevrobis dacva. safexurebis umravlesoba SeiZleba ganxorcieldes erTdroulad.

1. amocanis miReba;2. gamafrTxilebeli brZanebis gacema;3. savaraudo gegmis Sedgena;4. aucilebeli gadaadgilebis dawyeba;5. dazverva;6. gegmis dasruleba;7. sabrZolo brZanebis gacema;8. kontroli.

17

Page 18: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. I safexuri. amocanis miReba. meTaurma SeiZleba miiRos amocana gamafrxilebeli brZanebis, operatiuli brZanebis (OPORD) an fragmentuli brZanebis (FRAGO) saxiT.

meTaurma operaciis dagegmvas da operatiuli brZanebis gacemas ar unda moandomos mis xelT arsebuli drois erT mesamedze meti;

drois darCenili ori mesamedi ekuTvnis mis daqvemdebarebaSi myof meTaurebs operaciis dagegmvisa da momzadebisaTvis;

meTaurma unda gaiTvaliswinos iseTi faqtorebic, rogoricaa dRis Suqi, gadaadgilebis dro, brZanebebi da repeticiebi.

cxrili 2-1. taqtikuri urTierTobis saSualebebi

18

1. amocanis miReba.2. gamafrTxilebeli brZanebis gacema.3. savaraudo gegmis SemuSaveba.4. aucilebeli gadaadgilebis dawyeba.5. dazverva.6. gegmis dasruleba.7. sabrZolo brZanebis gacema.8. kontroli

viTarebis Sefaseba

amocanis gaanalizeba

viTarebis gaanalizeba, samoqmedo gegmebis (COA) SemuSaveba

samoqmedo gegmebis gaanalizeba

samoqmedo gegmebis Sedareba

gadawyvetilebis miReba

METT-T

amocanamowinaaRmdegereliefi-OCOKAqvedanayofidro

dazverva sruldeba savaraudo gegmis safuZvelze. dazvervis Sedegad mopovebuli informaciis gaTvaliswineba xdeba METT-T faqtorebSi da viTarebis Sefasebisas. dazvervis informaciam SeiZleba ganapirobos gegmis an amocanis Secvlac ki.

Page 19: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. II safexuri. gamafrTxilebeli brZanebis gacema. gamarTxilebel brZanebaSi meTauri miuTiTebs winaswar instruqciebze. gamafrTxilebeli brZaneba Seicavs yvela saWiro informacias, romelic aucilebelia mosamzadebeli samuSaoebis SeZlebisdagvarad mokle droSi dasawyebad.

gamafrTxilebel brZanebaSi asaxulia xuTpunqtiani operatiuli brZanebis formati.

gamafrTxilebeli brZaneba SeiZleba Seicavdes Semdeg informacias:

operaciis amocana an amocanis Sinaarsi, operaciis Sesaxeb brZanebis gacemis dro da adgili (sakoordiancio instruqciebi).

vin iRebs monawileobas operaciaSi? (sakoordinacio instruqciebi).

operaciis dro (drois grafiki).

g. III safexuri. savaraudo gegmis Sedgena. meTauri samoqmedo gegmas adgens viTarebis Sefasebis safuZvelze. viTarebis Sefaseba xdeba xuT safexurad.

(1) amocanis detaluri gaanalizeba.

(a) zemdgomi meTauris koncefcia da Canafiqri ori doniT maRla. es informacia mocemuli iqneba 1b muxlSi ori doniT maRla da meore da mesame muxlSi _ erTi doniT maRla.

(b) qvedanayofis davaleba. pirveladi davalebebi, romlebic garkveviT aris mocemuli brZanebaSi an is davalebebi, romlebic wamoiWreba operatiuli brZanebis gaanalizebis Semdeg (meoradi davalebebi).

pirveladi davalebis magaliTi: SeinarCuneT 545-e borcvi B aseulis mtris alyaSi moqcevis

Tavidan asacileblad; 81-milimetriani naRmsatyorcnis oceulis aTeuliT uzrunveyofa

sabrZolo masalis gadasatanad; unda Seiqmnas saTvalTvalo punqti VIC Gl 12345 NLT 3015000

noemb. 89.

meoradi davalebis magaliTi:

19

Page 20: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

usafrTxoebis uzrunveyofa gadaadgilebisas; momaragebis operaciebis Catareba; mezobel qvedanayofebTan koordinacia.

(g) qvedanayofis SemzRudveli garemoebebi. meTauri gansazRvravs operatiuli brZanebiT gaTvaliswinebul yvela sakontrolo RonisZiebas an instruqciebs, romlebmac SeiZleba SezRudon misi moqmedebis Tavisufleba. nebismieri operaciis dros arsebobs qvedanayofis SemzRudveli faqtorebi. qvemoT mocemulia yvelaze gavrcelebuli SezRudvebis magaliTi:

grafikuli kontrolis zomebi; gadakveTeT ieriSis zRude 100030 oqt. 94; amocanaze orientirebuli damcavi kompleqti (MOPP4)

moqmedebaSi; sahaero Tavdacvis SeiaraRebis mdgomareoba,

simWidrove, gamafrTxilebeli statusi, yviTeli.

(d) aucilebeli davaleba (davalebebi). yvela zemoCamoTvlili faqtorebis ganxilvis Semdeg meTauri gansazRvravs im aucilebel davalebas (davalebebs), romelic gadamwyvetia amocanis warmatebiT SesrulebisaTvis. mniSvnelovani davalebis Sesrulebis warumatebloba ganapirobebs qvedanayofis warumateblobas operaciis SesrulebaSi. mniSvnelovani davalebebi mocemulia manevris muxlSi.

(e) ganaxlebuli amocanis Sinaarsi. ganaxlebuli amocanis SinaarsiKUfokusirdeba viTarebis Sefasebis procesze. es aris qvedanayofis mier Sesasrulebeli amocanis ZiriTadi davalebis da misaRwevi miznis mkafio, mokle Sinaarsi. amocanis Sinaarsi unda pasuxobdes Semdeg kiTxvebs: vin? ra (davaleba)? ra dros? (Sesrulebis dro), sad? (koordinatebi) da ra mizniT? (mizani, romelsac qvedanayofma unda miaRwios). qvemoT mocemulia zogierTi magaliTi:

(vin?) pirveli oceuli utevs (ra?), raTa daikavos (sad?) 482 borcvi VIC NB 457371 (luji obieqti) (rodis?) NLT 09050OZ

20

Page 21: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

dek.92 L 482 (lurji mizani) (ra mizniT?), raTa aseulma SeZlos mowinaaRmdegis sameTauro bunkeris ganadgureba.

(2) viTarebis analizi da samoqmedo gegmis SemuSaveba. samoqmedo gegma unda iyos:(a) SesaZlebeli: uzrunvelyofs amocanis Sesrulebas da pasuxobs meTauris Canafiqrs;(b) racionaluri: qvedanayofi inarCunebs efeqturobas amocanis Sesrulebis Semdeg;(g) gansxvavebuli: is ar unda warmoadgendes sxva samoqmedo gegmis mcire saxesxvaobas.

(3) samoqmedo gegmis SemuSavebis Semdeg meTauri sameTauro da sakontolo Stabs miawvdis ZalTa struqturas yvela ZiriTadi Tu mikuTvnebuli elementebiT da moamzadebs samoqmedo gegmis Sefasebasa da naxazs.

(4) ganaxlebuli amocanis miRebis Semdeg meTauri agrZelebs procesis Sefasebas METT-TC-is sxva faqtorebis gaTvaliswinebiT:(a) ra aris cnobili mowinaaRmdegis Sesaxeb?(b) Semadgenloba. aq Sedis mowinaaRmdegis Zalebis da SeiaraRebis analizi. unda ganisazRvros, iaraRis ra sistemebi gaaCnia mowinaaRmdeges da ra saxis damatebiTi SeiaraReba da qvedanayofebi uWeren mxars.(g) ganlageba. mowinaaRmdegis ganlageba gulisxmobs maT ganTavsebas adgilmdebareobaze, magaliTad, TavdacviTi poziciebi Tavmoyris raionSi, an wyobas marSis dros.(d) siZliere. ganisazRvreba procentulad.(e) ukanaskneli qmedebebi. unda moxdes mtris ukanaskneli da mniSvnelovani qmedebebis identificireba, romlebmac SeiZleba miuTiTos mowinaaRmdegis momaval savaraudo ganzarxvebze.(v) Zalebis Sevsebis SesaZlebloba. unda ganisazRvros rezervis adgilmdebareoba da kontrSetevis an Zalebis Sevsebis savaraudo dro. (z) savaraudo samoqmedo gegma. unda ganisazRvros mowinaaRmdegis yvelaze mosalodneli samoqmedo gegma.

21

Page 22: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aRniSnuli samoqmedo gegmis analizma SesaZloa amocanis Sesrulebis procesSi uzrunvelyos sakuTari Zalebis informireba mowinaaRmdegis Sesaxeb.

(5) ra gavlenas moaxdens adgilmdebareoba da amindi operaciaze. unda moxdes adgilmdebareobis analizi OSOKA-s (TvalTvali da sacecxle seqtorebi, SeniRbva da dafarva, dabrkolebebi, adgilmdebareobis mniSvelovani monakveTi, miaxloebis marSruti) gamoyenebiT.(a) dabrkolebebi. xelovnuri, bunebrivi da xelisSemSleli raliefis identificireba, rac gavlenas moaxdens operaciis mobilurobaze.(b) SeniRbva da dafarva. SeniRbvisa da dafarvis analizi xSirad xdeba sacecxle da saTvalTvalo poziciebis gansazRvrasTan erTad. SeiaraReba unda iyos ganlagebuli xelsayrel, aseve mowinaaRmdegisTvis Znelad xelmisawvdom poziciebze. saxmeleTo qvedanayofebs aqvT SesaZlebloba gaaumjobeson cudi SeniRbva da dafarva sangrebis gaTxriT da kamuflaJis gamoyenebiT. gadaadgilebis dros SeniRbvisa da dafarvisaTvis gamoiyeneba adgilmdebareoba. (g) TvalTvali da sacecxle seqtorebi. unda ganisazRvros iseTi poziciebi, romlebic uzrunveyofen saukeTeso TvalTvals da sacecxle seqtorebi miaxloebis marSrutze, mizanTan axlos an adgilmdebareobis mniSvnelovan monakveTze. sacecxle seqtorebi analizSi mTavari yuradReba eTmoba adgilmdebareobis pirdapiri cecxliT dafarvis SesaZleblobas. (d) mowinaaRmdegesTan miaxloebis marSruti. xdeba mowinaaRmdegesTan miaxloebis mimarTulebis gansazRvra da misi identificireba erTi doniT qvemoT. aseve unda iqnes gaTvaliswinebuli sahaero da miwisqveSa mimarTulebebi.

(1) Setevis Taviseburebani: rogor uzrunveyofs gadaadgilebas mocemuli mimarTuleba? ra upiratesoba/naklovaneba aqvs TiToeul marSruts

(mowinaaRmdebis, siCqaris, dafarvisa da SeniRbvis faqtorebis gaTvaliswinebiT)?

rogoria mowinaaRmdegis kontrSetevis savaraudo marSruti?

22

Page 23: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) Tavdacvis gaanalizeba. rogor SeuZlia mters am mimarTulebebis gamoyeneba? romelia yvelaze metad da naklebad saxifaTo mimarTuleba

(unda moxdes TiTeuli mimarTulebis prioritetulobis gansazRvra)?

romel mimarTulebazea mosalodneli kontrSeteva?

(e) adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi. adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi aris adgilmdebareoba an raioni, romelic romelime mebrZol mxares aniWebs upiratesobas mowinaaRmdegis Sepyrobis, SeCerebis an kontrolisas. rukisa da Segrovebuli informaciis gamoyenebiT unda moxdes miaxloebis marSrutze an obieqtis raionSi adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTebis gansazRvra. Semdeg, unda ganisazRvros gadamwyveti reliefi, romlis dakavebiT an gakontrolebiT SesaZlebeli gaxdeba amocanis Sesrulebaze mniSvnelovani zegavlenis moxdena.

(1) ra Zalebi gaaCniaT?(2) ra droa maT gankargulebaSi?(3) ra gavlenas moaxdenen brZolis velze myofi samoqalaqo

pirebi operaciaze?

(6) samoqmedo gegmis gaanalizeba (sabrZolo modelireba). analizi xorcieldeba sakuTari Zalebisa da mowinaaRmdegis yvelaze savaraudo samoqmedo gegmebis modelirebiT.

(7) samoqmedo gegmebis Sedareba. meTauri adarebs samoqmedo gegmebs da maTgan irCevs erT-erTs, romliTac yvelaze metadaa SesaZlebeli amocanis Sesruleba. is ganixilavs TiToeuli samoqmedo gegmis upiratesobebsa da naklovanebebs, aseve ganixilavs, Tu ra gavlenas moaxdenen mniSvnelovani movlenebi samoqmedo gegmebze.

(8) gadawyvetilebis miReba. ganxiluli samoqmedo gegmebidan meTauri irCevs erT-erTs, romlis meSveobiTac SesaZlebeblia amocanis yvelaze warmatebiT Sesruleba.

23

Page 24: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

d. IV safexuri. aucilebeli moZraobis dawyeba. SesaZloa, saWiro gaxdes qvedanayofis mier aucilebeli moZraobis dawyeba meTauris mier dagegmarebis procesis an winaswari dazveris dasrulebamde. es safexuri SeiZleba ganxorcieldes qvedanayofis marTvis nebismier etapze.

e. V safexuri. dazverva. drois arsebobis SemTxvevaSi meTauri dazvervas piradad, xolo drois ar arsebobis SemTxvevaSi rukaze asrulebs. zogjer meTauri dazvervis Catarebisas sxvebs (mag.: skautebs) eyrdnoba.

v. VI safexuri. gegmis dasruleba. meTauri gegmas dazvervis monacemebis gamoyenebiTa da viTarebis nebismieri cvlilebebis gaTvaliswinebiT asrulebs.

e. VII safexuri. sabrZolo brZanebis gacema. oceulisa da aTeulis meTaurebi, Cveulebriv, gascemen zepir operatiul brZanebebs, raTa daexmaron daqvemdebarebulebs amocanis koncefciis gaazrebaSi. Tu SesaZlebelia, brZanebis gamocemisas meTaurma daxmareba unda gauwios qvemdgomebs erT-erTi an orive qvemoT mocemuli aspeqtis gaazrebaSi:

(1) obieqtis mdebareoba an TavdacviTi adgilmdebareoba;(2) adgilmdebareobis maketi an naxazi. meTaurma, SesaZloa,

daqvemdebarebul meTaurebs mosTxovos brZanebis gameoreba an maketze Tu naxazze operaciis gegmis Cveneba. maT aseve unda Seamowmon jariskacebi, raTa darwmundnen, rom maT gaiges amocanis arsi.

v. VIII safexuri. kontroli. meTauri akontrolebs brZolisaTvis qvedanayofis momzadebas repeticiebis CatarebiT da mzadyofnis donis SemowmebiT.

1. meTauri repeticias iyenebsimisTvis, rom: gaumjobesdes ZiriTadi davalebebis Sesrulebis done; moxdes gegmis sisusteebis da problemebis daZleva;

24

Page 25: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

uzrunvelyofil iqnes daqvemdebarebuli elementebis moqmedebaTa koordinacia;

piradma Semadgenlobam ukeT gaigos amocanis koncefcia (TviTdajerebulobis zrda jariskacebSi).

2. repeticia Seicavs oceulis meTauris mier aTeulis meTaurebis gamokiTxvas dagegmili qmedebebis Tanmimdevrobis Sesaxeb.3. meTaurma unda Caataros repeticia amocanis msgavs adgilmdebareobaze da ganaTebis msgavs pirobebSi.4. oceulis meTaurma SeiZleba Caataros repeticia an sabrZolo varjiSebi da daiwyos mudmivi samoqmedo procedurebi operatiuli brZanebis miRebamde. operatiuli brZanebis miRebis Semdeg mas SeuZlia Caataros repeticiebi mxolod amocanis konkretul davalebebis Sesasruleblad. mniSvnelovani davalebebis repeticiaSi Sedis:

obieqtze mimarTuli moqmedebebi; sangarze, bunkerze an Senobaze mitanili ieriSi; ieriSis poziciaze mimarTuli moqmedebebi; dabrkolebebis gadalaxva (naRmebi da mavrTulxlarTebi); specialuri iaraRis an afeTqebebis gamoyeneba; moqmedebebi mterTan moulodneli kontaqtis dros.

5. repeticiis tipebi.F(a) ukumoxseneba:

qvedanayofis pasuxismgebeli meTaurebi moaxseneben im moqmedebebs, romlis ganxorcielebac maT brZanebiT moeTxovebaT.

oceulis meTauri akontrolebs ukumoxsenebas; moxsendeba TanmimdevrobiT. repeticia, ukeTesia, orjer Catardes:(1) fragmentuli brZanebis miRebisTanave (damadasturebeli

ganmeoreba);(2) daqvemdebarebuli meTaurebis mier sakuTari gegmis

SemuSavebis Semdeg.(b) arasruli qvedanayofis varjiSi tardeba:

rodesac dro SezRudulia; rodesac aucilebelia usafrTxoebis uzrunvelyofa;

25

Page 26: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tu varjiSs qvedanayofis mTavari pirebi eswrebian; roca xdeba sagangebod agebuli maketebis, qviSiani

yuTebis gamoyeneba da mcire masStabis martivi modelis Seqmna.

(6) repeticiis Catarebis xerxebi:(a) ormxrivi samxedro varjiSi.(b) rukis daxmarebiT Sesrulebuli varjiSi.

arasryofili repeticia; monawileTa SezRuduli raodenoba.

(g) radiosadguris saSualebiT Sesrulebuli varjiSi. rodesac SeuZlebelia meTaurTa erT adgilze Tavmoyra; dasturdeba kavSiris SesaZlebloba.

(d) qviSiani yuTebi/adgilmdebareobis maketi. pasuxismgebeli meTaurebi; moicavs yvela sakontrolo RonisZiebas.

(e) qvebiT modelireba. qviSiani yuTebi/adgilmdebareobis maketi. modelirebisas daqvemdebarebuli meTaurebi sakuTari

danayofebis gadaadgilebas Tavad axdenen.

7. Semowmeba. aTeulis meTaurebma pirveladi Semowmeba gamafrTxilebeli brZanebis miRebidan mokle droSi unda Caataron. oceulis serJanti adgilze amowmebs brZolisaTvis qvedanayofis momzadebas. oceulis meTauri da serJanti atareben ukanasknel Semowmebas. maT unda Seamowmon:

(a) iaraRi da sabrZolo masala;(b) tansacmeli da aRWurviloba;(g) amocanis SesrulebisaTvis mniSvnelovani aRWurviloba;(d) ramdenad srulyofilad aqvs pirad Semadgenlobas gagebuli amocana da valdebulebebi;(e) kavSiri;(v) sursaTi da wylis maragi;(z) kamuflaJi;(T) winaswari Semowmebis dros aRmoCenili naklovanebebi.

26

Page 27: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

2-2. sabrZolo dazverva. informaciis Segroveba sapatrulo operaciebis Catarebis erT-erTi mniSvnelovani aspeqtia. qvemoT detalurad aris mocemuli, Tu ra saxis infromacia unda Segrovdes da rogor unda moxdes maTi moxseneba.

a. moxseneba. yvela informacia swrafad, srulyofilad da zustad unda iqnes moxsenebuli. informaciis moxsenebisa da Caweris dros gamoyenebuli unda iqnes SALUTE (zoma, qmedeba, adgilmdebareoba, forma, dro, aRWurviloba) moxsenebis formati.

zoma – mowinaaRmdegis Svidi jariskaci.moqmedeba _ gadaadgildebian samxreT dasavleTiT.adgilmdebareoba _ GL 12345qvedanayofi/forma _ OD forma eqvsqimiani wiTeli varskvlaviT marcxena mxarze.dro _ 210200ian99.

aRWurviloba _ erTi tyvimfrqvevi da erTi naRmtyorcni.

b. brZols velis naxazi. informaciis moxsenebisas, SeZlebisdagvarad, darTuli unda iqnes naxazi. naxazze mocemuli unda iyos SezRuduli informacia, romelic unda Seicavdes samxedro TvalsazrisiT mniSvnelovan aspeqtebs, mag: samizne, obieqti, winaRoba, seqtoris SezRudvebi an jariskacebis ganlageba da adgilmdebareoba. gamoyenebuli unda iyos savele wesdebis (FM) 101-5-1 Sesabamisi standartuli samxedro simboloebi. naxazis asaxsnelad unda iqnes gamoyenebuli aRniSnvnebi, Tumca naxazi ar unda iyos gadatvirTuli. piradi Semadgneloba/iaraRi da/an aRWurviloba ar gamoisaxeba naxazze, radgan is aris SALUTEEmoxsenebis nawili.

g. mowinaaRmdegisTvis CamorTmeuli dokumentebi. dokumentebs agrovebs meTauri da am dokumentebs meTauri Tavis moxsenebaSi iyenebs. dokumentebze unda aRiniSnebodes mopovebis dro da adgili.

27

Page 28: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

d. tyveebi. operaciis dros mowinaaRmdegis datyvevebis SemTxvevaSi tyveebs unda moepyron Jenevis konvenciis da 5-S

wesis Sesabamisad:(1) Cxreka;(2) siCumis uzrunvelyofa;(3) izolireba;(4) dacva;(5) zurgSi swrafad gadayvana.

e. moxseneba. amocanis Sesrulebis Semdeg qvedanayofSi unda moxdes amocanis Sesrulebis Sesaxeb gamokiTxva NATO-s standartuli moxsenebis formatiT.

2-3. gamafrTxilebeli brZaneba (WARNO). gamafrTxilebeli brZaneba daqvemdebarebulebs awvdis winaswar informacias mosalodneli amocanis Sesaxeb. es maT aZlevs dros momzadebisaTvis. brZaneba unda iyos mokle, magram yovlismomcveli. gamafrTxilebeli brZaneba ar aniWebs qvedanayofs amocanis Sesrulebis dawyebis uflebas. qvemoT mocemulia gamafrTxilebeli brZanebis standartuli formati.

gamafrTxilebeli brZaneba --------------(nomeri)

miTiTeba: miTiTebuli unda iqnes zemdgomi Stabis operatiuli brZanebisa da operaciisaTvis saWiro rukis furclis nomrebi.

brZanebaSi gamoyenebuli drois sartyeli (arCeviTi).

ZalTa struqtura (arCeviTi) (ix. 1g muxli).

1. viTareba.a. mowinaaRmdegis Zalebi. mopovebul unda iqnes informacia mowinaaRmdegis SemadgenlobaSi, ganlagebasa da samoqmedo gegmaSi mniSvnelovani cvlilebebis Sesaxeb. informacia, romelic ar

28

Page 29: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aris mocemuli winaswar gamafrTxilebel brZanebaSi, SeiZleba aRniSnuli iyos Semdgom gamafrTxilebel brZanebebSi. b. sakuTari Zalebi (arCeviTi). miTiTebul unda iqnes mxolod maSin, Tu mniSvnelovania gamafrTxilebeli brZanebisaTvis. (1) zemdgomi meTauris amocana;(2) zemdgomi meTauris Canafiqri.g. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi. ZalTa sawyisi struqtura mxolod maSin unda iqnes miTiTebuli, Tu moxda cvlilebebi mTavar qvedanayofebSi.

2. amocana. unda moxdes amocanis koncefciisa da miznis Sejameba (vin, ra, rodis, sad da ra mizniT). Tu informacia srulad ar aris cnobili, miTiTebuli unda iyos amocanis Sinaarsis gaurkveveli nawili.

3. Sesruleba. Canafiqria. operaciis koncefcia. mopovebuli unda iqnes rac SeiZleba meti informacia. koncefciaSi unda iyos aRwerili manevris elementebis gamoyeneba.b. manevris qvedanayofebis davalebebi. daqvemdebarebul qvedanayofebs unda miewodos informacia davalebis Sesrulebis, aucilebeli qmedebebis dawyebis, dazveris dawyebis da usafrToxebis uzrunvelyofis Sesaxeb.g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebi. ix. 3b muxli.d. sakoordiancio instruqciebi. srulad unda iqnes gamoyenebuli is informacia, romelic xelmisawvdomia gamafrTxilebeli brZanebis gacemis dros. maT Soris informacia:

qvedanayofis formebisa da aRWurvilobis (cvlilebebi mudmiv samoqmedo procedurebSi, mag: zurgCanTebis moxsna, Cafxutebis moxda an daxurva),F

drois grafikis, mniSvnelovan informaciaze meTauris moTxovnis, riskis marTvis, mowinaaRmdegis SecodmaSi Seyvanis miTiTebis, specifikuri prioritetebis, maTi Sesrulebis Tanmimdevrobis,

29

Page 30: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

brZanebebsa da repeticiebze miTiTebebis, Stabis Sexvedris (monawileebi, adgilmdebareoba da dro), adreuli gadaadglilebis droisa da Setyobinebis donis Sesaxeb.

4. materialur-teqnikuri uzrunveyofa (arCeviTi). aRniSnuli unda iqnes is informacia, romelic aucilebelia operaciis logistikuri uzrunvelyofisaTvis.

a. specialuri aRWurviloba. moTxovnebis identificireba da qvedanayofebisaTvis miwodebis koordinireba.b. transportireba. moTxovnebis identificireba da saSualebebis winaswar ganTavsebis koordinireba.

5. marTva da kavSiri (arCeviTi).

a. marTva. miTiTebuli unda iqnes sameTauro jaWvi im SemTxvevaSi, Tu igi gansxvavebulia mudmivi samoqmedo procedurebisagan.b. kavSiri. kavSirgabmulobis amoqmedebis instruqciebi (SOI) da radioSetyobinebis saSualebebis ganTavsebis adgili.

2-4. operatiuli brZaneba. operatiuli brZaneba (OPORD) aris meTauris mier daqvemdebarebulTaTvis micemuli direqtiva amocanis koordinirebuli Sesrulebis uzruvnelsayofad. xuTpunqtiani formati (naCvenebia qvemoT) gamoiyeneba moxsenebis organizebisaTvis, amocanis srulyofilad Sesrulebis uzrunvelsayofad da exmareba daqvemdebarebul meTaurebs brZanebis gagebasa da mis SesrulebaSi. rukasTan erTad brZanebis asaxsnelad gamoyenebul unda iqnes adgilmdebareobis maketi an naxazi. rodesac SesaZlebelia, magaliTad, Tavdacvis dros, obieqtis TvalTvalis paralelurad gacemuli unda iqnes brZaneba. oceulis/aTeulis meTauri moaxsenebs operatiul brZanebas zepirad da iyenebs xuTpunqtian formats. qvemoT mocemulia operatiuli brZanebis formati:

30

Page 31: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

operatiuli brZaneba ---------------- (koduri saxeli)(nomeri)

Cvelulebriv, gegmebs da brZanebebs koduri saxeli aqvT da nomrebic kolendaruli wlis TanmimdevrobiT aqvT dasmuli.

miTiTeba: gegmis an brZanebis Sesaval nawilSi aRniSnulia rukebis nusxa, cxrilebi, sawyisi orientirebi an sxva mniSvnelovani dokumentebi, romlebic aucilebelia gegmis an brZanebis gasagebad. momxmarebels ar dasWirdeba mudmiv samoqmedo procedurebis mimarTva, Tumca, SeiZleba gamoiyenos gegmis an brZanebis ZiriTadi nawili. momxmarebeli saWiro rukas poulobs rukis seriuli nomris (da, saWiroebis SemTxvevaSi, qveynis an geografiuli raionis), furclis nomris, dasaxelebis, gamocemis da masStabis mixedviT. sawyisi orientiri aris dedamiwis maTematikuri modeli, romelic gamoiyeneba rukaze koordinatebis gamosaTvlelad. sxvadasxva qveynebi rukaze koordinatebis gansazRvrisas iyeneben sxvadasxva sawyis orientirebs. Cveulebriv, sawyisi orientirebi rukaze umniSvnelo informacias Seicaven.

brZanebaSi gamoyenebuli drois sartyeli. brZanebaSi (mis damatebebsa da danarTebSi) gamoyenebuli drois sartyeli aris drois is sartyeli, romelic miesadageba operaciis Catarebis adgils. im operaciebSi, romlebic ramdenime drois sartyelSi tardeba, grinviCis dros iyeneben.

ZalTa struqtura. meTauris koncefciis mxarsaWerad aRniSnul unda iqnes Zalebis ganawileba. im SemTxvevaSi, Tu ZalTa struqtura grZeli da rTulia ZalTa struqtura SeiZleba naCvenebi iyos oridan erT-erT adgilze: pirvel muxlSi an danarTSi.

31

Page 32: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

1. monacemebi amindisa da ganaTebis Sesaxeb da zogadi prognozi.

maRali mTvaris amosvla mzis amosvladabali mTvaris Casvla mzis Casvlaqaris siCqare mTvaris faza dilis navigaciuri bindis

dasawyisi (BMNT)qaris mimarTuleba

ganaTeba %-Si Ramis navigaciuri bindis dasasruli (EENT)

2. reliefi: TvalTvali da sacecxle seqtorebi, SeniRbva da dafarva, dabrkolebebi, adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi, miaxloebis marSruti OCOKA.

SeniSvna: pirvel da meore striqonze aRwerili unda iqnes mowinaaRmdegisa da sakuTar Zalebze OCOKA-is gavlena.

1. viTareba.

a. mowinaaRmdegis Zalebi. mowinaaRmdegis Sesaxeb zemdgomi Stabis operatiul brZanebaSi (muxli 1.) mocemuli informacia aris sabaziso informacia, Tumca meTauri srulyofs mas, raTa qvemdgom meTaurebs miawodos ufro detaluri monacemebi mowinaaRmdegis Sesaxeb. igi unda Seicavdes Semdeg informacias:

1. mowinaaRmdegis Semadgenloba, ganlageba, siZliere,2. ukanaskneli qmedebebi,3. cnobili/savaraudo adgilmdebareoba da SesaZleblobebi,4. mowinaaRmdegis yvelaze mosalodneli da yvelaze saxifaTo samoqmedo gegma.

32

Page 33: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. sakuTari Zalebi. sakuTari Zalebis Sesaxeb informacia mocemulia zemdgomi Stabis operatiuli brZanebis 1b, 2 da 3 muxlebSi. igi unda Seicavdes Semdeg informacias:1. amocanis, meTauris Canafiqris, operaciis koncefciis Sesaxeb erTi an ori doniT zemdgomi StabisaTvis.2. qvedanayofebis ganlagebis Sesaxeb marcxniv, marjvniv, win da ukan. miTiTebuli unda iyos aRniSnuli qvedanayofebis amocanebi da miznebi da maTi kerZod, mezobeli sapatrulo qvedanayofebis gavlena sakuTar qvedanayofze.

g. mikuTvnebuli da mxardaWereli qvedanayofebi. Tu mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebis Sesaxeb informacia mocemulia ZalTa struqturaSi aRniSnuli informacia ar unda gameordes mocemul muxlSi. mTeli informacia mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebis Sesaxeb unda ganivrcos ZalTa struqturaSi. magram, im SemTxvevaSi Tu es informacia ar aris mocemuli ZalTa struqturaSi brZanebis gamcem zemdgom Stabs unda miewodos informacia mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebis Sesaxeb. unda iqnas miTiTebuli mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebis amoqmedebis dro im SemTxvevaSi Tu amis Sesaxeb operatiul brZanebaSi gansxvavebuli droa mocemuli. gamoiyene termini “rCeba mikuTvnebuli” manam, sanam qvedanayofi garkveuli drois ganmavlobaSi rCeba mikuTvnebuli.

2. amocana. miRebuli amocanis Sesaxeb ganacxadi unda gakeTdes dagegmvis procesSi. amocanis SinaarsSi ar unda iqnes gamoyenebuli punqtebi. aRwerili unda iyos 5W fatorebi: vin, ra, sad, ra dros da ra mnizniT (mizani).

3. Sesruleba.

a. operaciis koncefcia. operaciis koncefcia SeiZleba mocemuli iyos calke muxlSi, SeiZleba dayofili iyos or an ramdenime punqtad an mocemuli calke danarTis saxiT. operaciis koncefcia unda warmoadgendes samoqmedo gegmis Sinaarss da mTavar mimarTulebas. koncefciis Sinaarsi unda iyos mokle, gasagebi da

33

Page 34: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

zogadad unda aRwerdes qvedanayofis mier amocanis Sesrulebis process dasawyisadan dasasrulamde. koncefcia aRwers:

manevris ZiriTadi elementebis gamoyenebas manevris sqemaSi;

sacecxle mxardaWeris gegmas an “sacecxle gegmas”, romelic uzrunvelyofs manevris sacecxle mxardaWeras;

sxva mniSvnelovani elementebis Tu sistemebis integracias operaciaSi. is moicavs, magaliTad, dazvervis da usafrTxoebis elementebs, dazvervis saSualebebs, sainJinro saSualebebs da sahaero Tavdacvas;

amocanisaTvis mzadyofnas.

1. manevri. manevris muxlSi detalurad aris aRwerili operaciis xerxebi. yvela daqvemdebarebul da mikuTvnebul qvedanayofs unda ewodos saxeli da davalebis da miznis formiT dasaxuli hqondes amocana. unda ganisazRvros mTavari Zalisxmeva da yvela daqvemdebarebuli qvedanayofis amocanebi unda Seesabamebodes mTavar Zalisxmevas. obieqtze moqmedebebi ZiriTadad ganxorcieldeba am muxlis Sesabamisad da, amasTan, SeiZleba gamoyenebul iqnes obieqtze moqmedebebis gegma, brZolaSi Cabmisa da brZolis Sewyvetis kriteriumebi, alternatiuli gegma amocanis Sewyvetis an mowinaaRmdegis Zalebis daugegmavi gadaadgliebis SemTxvevaSi, agreTve ukandaxevis gegma.

2. cecxli. gansazRvruli unda iqnes sacecxle gegma saerTo koncefciis mxardaWeris uzrunvelsayofad. am muxlSi unda ganisazRvros romelma qvedanayofma unda gaswios manevrirebisTvis mTavari Zalisxmeva da romels eniWeba sacecxle uzrunvelyofis prioritetuloba, romelic moicavs sacecxle uzrunvelyofis mizans, prioritetulobas, sacecxle saSualebebis ganTavsebas da cecxlis SemzRudav garemoebebs. Tu SesaZlebelia, aq ganisazRvreba samizneebis furceli da rukis plastikuri zedsadebi. specifikuri samizneebi ganxilulia da aRniSnuli adgilmdebareobis maketze (ix. sacecxle uzrunvelyofis muxli 3).

34

Page 35: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. manevris qvedanayofebis davalebebi. manevris TiToeul qvedanayofs garkveviT unda aexsnas amocanebi an davalebebi. qvedanayofebi CamoTvlili unda iyos ZalTa struqturis msgavsi TanmimdevrobiT, rezervis CaTvliT. TiToeuli qvedanayofisaTvis gamoyenebuli unda iyos calkeuli punqti. dasaxuli unda iqnes is davalebebi, romlebic aucilebelia viTarebaSi srulad da mkafiod gasarkvevad. 3d puqtSi unda aRiniSnos is taqtikuri davalebebi, romlebic exeba or an met qvedanayofs. oceulis meTauri aZlevs davalebebs daqvemdebarebul aTeulebs. am aTeulebs SeiZleba daevaloT Semdegi specialuri jgufebis uzrunvelyofa: sadazvervo da usafrTxoebis, moieriSe, uzrunvelyofis, daxmarebis, mis tyveTa (EPW) da maTi Cxrekis, ganaRmvisa da amfeTqebelTa jgufebi. detaluri informacia SeiZleba mieces oceulis serJants, radiooperators, jariskacs kompasiT da nabijebis mTvlel jariskacs.

g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofis davalebebi. am punqtis gamoyeneba SeiZleba mxolod saWiroebis SemTxvevaSi. am puqtSi sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofi (CS) imave TanmimdevrobiT unda iyos CamoTvlili, rogorc ZalTa struqturaSia CamoTvlili. sabrZolo uzrunvelyofis punqtSi CamoTvlili unda iyos mxolod is specifikuri davalebebi, romelic unda Seasrulos uzrunvelyofis qvedanayofma da romelic ar aris miTiTebuli sxvagan. aRwerili unda iyos brZolis mimdinareoba Tu is mkafiod ar aris gamoyofili ZalTa struqturisagan.

d. sakoordinacio instruqciebi. unda aRiniSnos mxolod is instruqciebi, romlebic gamoiyeneba ori an meti qvedanayofis mier da ar aris mocemuli mudmiv samoqmedo procedurebSi. Cveulebriv, es aris muxli 3-is bolo punqti. kompleqsuri instruqciebi ganxiluli unda iyos danarTebSi. qvemoT mocemuli puqti d(1)-d(5) savaldebuloa.

(1) drois grafiki (varjiSebi, ukumoxsenebebi, Semowmebebi da gadaadgileba).(2) meTauris moTxovna mniSvnelovan informaciaze (CCIR).

35

Page 36: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) dazvervis prioritetuli moTxovnebi (PIR) _ meTauris mier moTxovnili sadazvervo informacia, romelic aucilebelia dagegmvisa da gadawyvetilebis misaRebad.

(b) sakuTari Zalebis ZiriTadi sainformacio elementebi (EEFI) _ mokavSireTa operaciebis Sesaxeb mniSvnelovani informacia, romelic mtris xelSi Cavardnis SemTxvevaSi gamoiwvevs amocanis Sewyvetas, marcxs an operaciis nakleb warmatebas.

(g) moTxovna informaciaze sakuTari Zalebis Sesaxeb (FFIR) _ operaciisaTvis xelmisawvdomi sakuTari Zalebis Sesaxeb informacia, romelic sWirdeba meTaurs. igi SeiZleba Seicavdes informacias piradi Semadgenlobis mdgomareobis, sabrZolo masalisa da meTaurobis SesaZleblobis Sesaxeb.

(3) riskis Semcirebis kontrolis zomebi. igi Seicavs TiTeuli operaciisaTvis unikalur RonisZiebebs, romlebic ar aris mocemuli mudmiv samoqmedo procedurebSi da SeiZleba Seicavdes amocanaze orientirebul damcav komleqts, operaciis saidomloebis SenarCunebis RonisZiebebs, manqanebis amomcnob niSnebs da sakuTari Zalebis dazianebis aRkveTis zomebs.(4) brZolaSi Cabmis wesebi (ROE). (5) garemo pirobebi.(6) Zalebi dacva.(7) gadaadgilebis gegma. gamoyenebuli unda iqnes adgilmdebareobis maketi an naxazi azimutis, mimarTulebis da koordinatebis CvenebiT.

a. gadaadgilebis Tanmimdevroba, wyoba da gadaadgilebis xerxebi.

b. moqmedebebi droebiTi SeCerebis dros (mokle da xangrZlivi SeCerebebi).

g. marSrutebi.d. sakuTari Zalebis gasvlis da Sesvlis zRudeebi.e. Sekrebis adgili da moqmedebebi Sekrebis adgilze (gegma

unda Seicavdes moqmedebebs obieqtTan Sekrebis punqtze, PF,

obieqtTan Sexvedris punqti (RRP) da sxva dagegmil Sekrebis adgilebs, maTi koordinatebis da reliefis miTiTebiT)

36

Page 37: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

v. moqmedebebi saxifaTo raionSi (ucnobi xazis, odnav Ria da daxuruli adgilebis zogadi gegma, im saxifaTo raionis specifikuri gegma, romelic mdebareobs qvedanayofis marSrutze).

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa. qvemoT mocemuli adgili gamoyenebuli unda iqnes materialur-teqnikuri uzrunvelyofis sakiTxebis gadasawyvetad, romlebic saWiroa materialur-teqnikuri uzrunvelyofis koncefciis SesamuSaveblad. punqtebi SeiZleba Seicavdes:

a. zogadi. gamoyenebuli unda iqnes mudmivi samoqmedo procedurebi, romlis meSveobiTac xdeba qvedanayofis operaciebis Sesruleba. gansazRvruli unda iqnes aseulis arsebuli da SemoTavazebuli uzrunvelyofis saSualebebis adgilmdebareoba, daSavebulTa da dazianebuli aRWurvilobis Segrovebis adgilebi da marSrutebi.b. materialuri saSualebebi da momsaxureba.(1) maragi

a. I klasi _ sursaT-sanovagiT uzrunvelyofis gegma;b. V klasi _ sabrZolo masala;g. VII klasi _ erTeulis aqsesuarebi (iaraRi);d. VIII klasi _ samedicino uzrunveyofa;e. IX klasi _ saTadarigo nawilebi;v. ganawilebis meTodebi.

(2) transportireba.(3) momsaxureba (samrecxao da saSxapeebi).(4) teqnikuri momsaxureba (iaraRi da aRWurviloba).

a samedicino evakuacia da hospitalizacia. daWrilebis da gardacvlilebis, sakuTari da mowinaaRmdegis piradi Semadgenlobis evakuaciis meTodebi. unda ganisazRvros daSavebulTa Tavmoyris punqtis (CCP) prioritetebi da adgilmdebareoba.

b. piradi Semadgenlobis uzrunvelyofa. tyveTa mopyrobis meTodebi da tyveTa Tavmoyris punqtis gansazRvra.

5. marTva da kavSiri.

37

Page 38: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

am muxlSi ganxilulia, Tu sad ewyoba sameTauro da sakontrolo punqtebi da sad arian ganlagebuli mTavari meTaurebi operaciis dros.

a. marTva. (1) zemdgomi qvedanayofis meTauris da sameTauro punqtis

adgilmdebareoba.(2) piradi Semadgenlobis pasuxismgebeli wevrebis da

sameTauro punqtis adgilmdebareoba operaciis TiToeuli fazis dros.(3) meTauris Canacvleba.(4) patrulis mudmiv samoqmedo procedurebTan misadageba.

b. kavSiri(1) kavSirgabmulobis amoqmedebis instruqciebi (SOI)

moqmedebaSi.(2) kavSiris meTodebis gamoyeneba prioritetulobis

Sesabamisad.(3) piroteqnika da kavSiris saSualebebi, maT Soris _ xelis

niSnebi.(4) koduri sityvebi.(5) saSvi da gasando (gamoiyeneba sakuTari Zalebis zRudis

ukan).(6) cifrebis kombinacia (gamoiyeneba sakuTari Zalebis zRudis

miRma).(8) morbenali paroli.(7) amocnobis niSnebi (axlo/Sori da dRis/Ramis).

g. specialuri instruqciebi radiooperatorisTvis.

6. danarTebi.7. mosamzadebeli dro.8. kiTxvebis dasmis moTxovna.

2-5. fragmentuli brZaneba (FRAGO). fragmentuli brZaneba aris operatiuli brZanebis Semoklebuli forma, romelic, Cveulebriv, gamoicema yoveldRiurad, raTa aRar iyos saWiro operatiul brZanebaSi mocemuli informaciis gameoreba. is gamoicema

38

Page 39: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

operatiuli brZanebis Semdeg, am ukanasknelSi cvlilebebis Setanisa da misi ganaxlebis mizniT an brZanebaSi damatebis Setanis an gagrZelebisaTvis. qvemoT mocemulia fragmentuli brZanebis nimuSi:

fragmentuli brZaneba ---------------------(nomeri)

brZanebaSi gamoyenebuli drois sartyeli

ZalTa struqturamonacemebi amindisa da ganaTebis Sesaxeb

maRali: BMNT (dilis navigaciuri bindis dasawyisi):

mTvaris amosvla

dabali: mzis amosvla mTvaris Casvlaqaris siCqare: mzis Casvla ganaTeba %qaris mimarTuleba:

EENT (saRamos navigaciuri bindis dasasruli)

prognozi:

adgilmdebareoba (cvlilebebi, romlebmac SeiZleba gavlena moaxdinos operaciaze operaciis axal raionSi).

dabrkolebebimiaxloebis marSrutiadgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTiTvalTvali/sacecxle seqtorebidafarva da SeniRbva

39

Page 40: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

1. viTareba (konkretulad mocemuli dRis operaciasTan dakavSirebuli cvlilebebi Stabis operatiul brZanebaSi).

a. mowinaaRmdegis mdgomareoba(1) Semadgenloba, ganlageba da siZliere(2) SesaZleblobebi(3) ukanaskneli qmedebebi(4) yvelaze savaraudo samoqmedo gegmab. sakuTari Zalebis mdgomareoba(1) zemdgomi Stabis brZaneba(2) mezobeli danayofebis davalebebi/samizneebi(3) mezobeli danayofebis obieqtebi/marSrutebi (Tu cnobilia)

2. amocana (vin, ra, ra dros, sad, ra mizniT _ informacia mocemuli zemdgomi Stabis brZanebis manevris muxlSi mocemuli instruqcia)

3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia (zogadad unda aixsnas, rogor apirebs oceuli amocanis Sesrulebas. unda ganisazRvros aucilebeli davalebebi, ZiriTadi da mxardamWeri Zalisxmeva).

(1) manevri (aTeulebisTvis/elementebisTvis davalebis/miznis dasaxva da detalurad ganxilva qmedebebisa obieqtze obieqtTan Sekrebis punqtidan dawyebuli gaSlamde) (moxsenebisaTvis gamoyenebuli unda iyos naxazi an adgilmdebareobis maketi).(2) cecxli (ar xdeba brZanebis im nawilis Sesaxeb moxseneba, romelic ucvleli rCeba).(a) mizani.(b) sacecxle prioritetebi (oceulis meTauri, Cveulebriv, gansazRvravs oceulis dones).(g) aRmoCena.(d) sacecxle SezRudvebi.(e) gadaadgilebis dros dasaSeni cecxlis dagegmva.(v) obieqtze dasaSeni cecxlis dagegmva.

40

Page 41: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. manevris qvedanayofebisTvis micemuli davalebebi (aTeulisTvis micemuli im davelebebis CamoTvla, romlebic unikaluria TiToeuli aTeulisaTvis)

g. sakoordinacio instruqciebi(1) drois grafiki(a) ieriSis dro(b) obieqtTan Sekrebis punqtTan Sexvedris dro:(g) sapatrulo bazidan (PB) gamosvlis dro(d) bolo Semowmeba(e) oceulis repeticia(v) aTeulis repeticia(z) fragmentuli brZanebis dasruleba(2) gadaadgilebis gegma (moxsenebisaTvis naxazis gamoyenebiT)(a) marSruti (ZiriTadi da alternatiuli)(b) gadaadgilebis Tanmimdevroba (OOM)(g) wyoba(d) gadaadgilebis xerxebi(3) dazvervis prioritetuli moTxovnebi (PIR) (konkretulad am amocanisaTvis)(4) repeticiis gegma(5) sapatrulo bazis gegma (Tu ar Seesabameba mudmiv samoqmedo procedurebs)(a) jgufebi(b) gamoyenebis gegma(g) samoqmedo gegma (usafrTxoebi gegma, gangaSis gegma da BLACK and GOLD)(d) prioritetuli samuSaoebi(6) sahaero Setevis gegma (mocemulia zemdgomis fragmentul brZanebaSi, Tu SesaZlebelia)(a) raodenoba/tipi/(b) ayvanis zonis (PZ) koordinatebi/dafrenis Tanmimdevroba (DOL)

(g) datvirTvis dro/awevis dro/gafrenis dro(d) tvirTis nomeri da Semadgenloba

41

Page 42: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(e) sakontrolo wertilebi sahaero marSrutze(v) dasxdomis zona (LZ)/dafrenis Tanmimdevroba/dasxdomis zonis dro(z) moqmedebebi safreni aparatidan gadmosvlis Semdeg.(T) moqmedebebi dasxdomisas(7) SeerTebis gegma (Tu SesaZlebelia)(a) SeerTebis dro(b) SeerTebis adgili(g) uZravi elementi(d) moZravi elementi(e) Sekrebis adgili(v) moqmedebebi SeerTebis wertilSi(z) axlo/Sori amocnobis niSnebi (dRis da Ramis)

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa (zemdgomi Stabis brZanebaSi mxolod dRevandel amocanasTan dakavSirebuli cvlilebebis SetaniT)

a. materialuri saSualebebi da momsaxureba.(1) momaragebis klasebSi Setanili nebismieri cvlileba.(2) momaragebis gegma(3) wylis maragis ganaxlebis gegma(4) haeridan xelaxli momaragebis gegma (Tu SesaZlebelia)(5) satvirTo manqanebiT uzrunvelyofis gegma(6) gegmis specifikuri uzrunvelyofis sakiTxebi

b. samedicino evakuaciis sakiTxebi(1) daSavebulTa Tavmoyris punqti (CCP) –adgili da aRniSvnebi(2) daxmarebis jgufis da sanitarTa movaleobebi (standartuli

operatiuli procedurebisagan gansxvavebis SemTxvevaSi).

5. marTva da kavSiri.

a. marTva.(a) aseulis sameTauro punqtis adgilmdebareoba(b) oceulis meTauris adgilmdebareoba(g) pasuxismgebeli meTaurebis adgilmdebareoba(d) meTauris Canacvleba

b. signali

42

Page 43: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) radiosadguris adgilmdebareoba(a) gadaadgilebis dros(b) obieqtze moqmedebebis dros(2) moqmedi kavSirgabmulobis amoqmedebis instruqciebi.

(a) batalionis Stabis sixSire: aseulis sameTauro punqtis saxmisi

(b) batalionis samedicino-saevakuaciao sixSire:

oceulis meTauris saxmisi

(g) xelaxali gadacemis sixSire oceulis serJanti(d) aseulis sixSire pirveli aTeulis meTauris

saxmisi(e) oceulis sixSire meore aTeulis meTauris

saxmisimeasame aTeulis meTauris saxmisiSeiaraRebis seqciis meTauris saxmisi

(3) pirosignalebis gamoyeneba(4) morbenali paroli/cifrebis kombinacia(5) moqmedi OPSKED-i

savele fragmentuli brZanebis gamocemas ar unda dasWirdes 30-40 wuTze meti. sasurvelia dro Semdegnairad ganawildes:

I da II punqtebi _ 5 wuTiIII punqti _ 20/30 wuTiIV da V punqtebi _ 5 wuTi

43

Page 44: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

fragmentul brZanebaSi yuradReba unda gamaxvildes obieqtze moqmedebebis aspeqtebze. oceulis meTaurma fragmentuli brZanebis 1, 4, 5 punqtebis, marSrutebis da sacecxle seqtorebis gansazRvrisas SeiZleba gamoiyenos daqvemdebarebulebi. daqvemdebarebulma meTaurebma, wesisamebr moxseneba unda gaakeTon fragmentuli brZanebis im nawilebze, romlebsac isini amzadeben.

naxazebis da adgilmdebareobis maketebis gamoyeneba mniSvnelovania operaciis/fragmentuli brZanebis swrafad gagebisTvis.

repeticiebi dagegmvis procesis mniSvnelovani elementia. iseve rogorc repeticiebi fragmentuli brZanebis gamoyenebac amcirebs momzadebis dros da saSualebas aZlevs oceulis meTaurs gadaadgilebisa da dazvervisaTvis gamoiyenos meti dro.

gegmis Sedgena savele pirobebSi. savele pirobebSi gegmis Sedgena xdeba im drois naklebobis pirobebSi, romelic sWirdeba meTaurs amocanis siRrmiseuli dagegmvisTvis. drois naklebobis pirobebSi meTauris mier amocanis dagegmvisa da brZanebebis gacemis uzrunvelsayofad specialurad SemuSavebul iqna qvedanayofis marTvis procedurebi.

operatiuli brZanebis danarTebi. operatiuli brZanebis danarTebi aucilebelia gegmis dasasruleblad da operaciis mniSvnelovani an kompleqsuri aspeqtebis srulyofilad gasagebad. danarTebSi mocemulia informacia sahaero momaragebis, satvirTo manqanebis gadaadgilebis SeerTebis, sahaero Tavdasxmis, sapatrulo bazis, mcire zomis navebis, mdinareebis gadakveTis Sesaxeb. danarTebis momzadeba saWiroa maSin, rodesac romelime sakiTxi sakmarisad ar aris ganxiluli operatiul brZanebaSi. danarTebis gamocema yovelTvis xdeba operatiuli brZanebis Semdeg.

44

Page 45: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. sahaero gadaadgilebis danarTi.

1. viTarebaa. mowinaaRmdegis mdgomareoba(1) mowinaaRdmegis sahaero SesaZleblobebi(2) mowinaaRmdegis haersawinaaRmdego SesaZleblobebi

(ADA)(3) amindis mdgomareoba: ganaTeba %-Si, ganaTebis kuTxe,

navigaciis fanjara (NWG), umaRlesi zRvari da mxedveloba(b) sakuTari Zalebis mdgomareoba(1) qvedanayofis (qvedanayofebis) mxardamWeri operaciebi(2) sakuTari Zalebis haersawinaaRmdego Tavdacvis

mdgomareoba.

2. amocana

3. Sesrulebaa. operaciis koncefciab. qvedanayofis elementebis amocanebi.g. sakoordinacio instruqciebi.

(1) ayvanis zona (PZ)(a) dasaxeleba/nomeri(b) koordinatebi(g) datvirTvis dro(d) ayvanis dro(e) niSnebi(v) kontroli(z) dasxdomis wyoba(T) miaxloebis/gasvlis mimarTuleba(i) alternatiuli ayvanis zonis (PZ) dasaxeleba/nomeri(k) SeRwevis adgili(l) gaSlis adgili

(2) dasxdomis zona (LZ)(a) dasaxeleba/nomeri(b) koordinatebi(g) sawyisi dro

45

Page 46: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) niSnebi(e) kontroli(v) dasxdomis wyoba/mimarTuleba(z) alternatiuli dasxdomis zonis dasaxeleba mimarTuleba(T) mowinaaRmdegis SecdomaSi Seyvanis gegma(i) gaSlis gegma

(3) dabanakebis adgili(a) kavSiri(b) usafrTxoebis Zalebi

(4) ZiriTadi da alternatiuli sabrZolo marSrutebi(5) gauqmebis kriteriumebi(6) Camovardnili sahaero aparati/ekipaJi (evakuaciis gansazRvruli raioni DAR) (7) specialuri instruqciebi(8) qvedanayofis wina xazis (FLOT) gadakveTis pirobebi(9) sahaero aparatis siCqare(10) sahaero aparatis frenis simaRle

(11) repeticiis grafiki/gegma(12) mterTan kontaqtis dros Sesrulebuli moqmedebebi (marSrutze an xmeleTze)

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofaa. mowinave raionSi sawvaviT gawyobis/SeiaraRebis wertilib. I, III da V (specifikuri) klasebi

5. marTva da kavSiria. meTaurobab. kavSiri

(1) sahaero/saxmeleTo saxmisebi da sixSireebi(2) sahaero/saxmeleTo sagangebo viTarebis kodebi(3) paroli/cifrebis kombinacia(4) sacecxle qseli/swrafi sacecxle qseli(5) drois sartyeli(6) kavSiris damyarebis dro

46

Page 47: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. sahaero momaragebis danarTi

1. viTareba a. mowinaaRmdegis Zalebi (amindis CaTvliT)b. sakuTari Zalebig. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi

2. amocana3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia(1) manevri(2) cecxli

b. sabrZolo qvedanayofis davalebebi(1) marTva da kontroli(2) usafrTxoeba(3) niSnebi(4) evakuacia/transporti

g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebid. sakoordinacio instruqciebi

(1) frenis marSruti(a) zogadi(b) sakontrolo punqtebi(g) kavSiris sakontolo punqtebi (CCP)

_ kavSiris sakontrolo punqtebis niSnebi_ moxsenebis dro_ mimarTuleba kavSiris sakontolo punqtidan

(2) dasxdomis/gadmogdebis zona (DZ)(a) adgilmdebareoba:_ ZiriTadi _ alternatiuli(b) niSnebi:_ axlo_ Sori

(3) informacia gadmogdebis Sesaxeb(a) momaragebis ZiriTadi da alternatiuli TariRi/dro

47

Page 48: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) koduri niSnebi gadmogdebis/dasxdomis zonis Sesaxeb

(g) gadmogdebis zonis sigrZe wamebSi an dasxdomis zonis zomebi

(d) gadmogdebis/dasxdomis zonis gauqmebis procedurebi

(e) wyoba, simaRle da siCqare:_ marSrutze_ gadmogdebis/dasxdomis zonasTan

(4) moqmedeba momaragebisas mterTan kontaqtis SemTxvevaSi (5) gauqmebis kriteriumebi: marSrutze da gadmogdebis

dasxdomis zonasTan(6) moqmedebebi gadmogdebis/dasxdomis zonasTan:_ wvrTnebisas.

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa5. marTva da kavSiri

a. marTva(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli(3) im wevrebis adgilsamyofeli, romlebic monawileobas ar iReben momaragebaSi

b. kavSiri(1) haeridan xmeleTze gamosayenebeli saxmisi da sixSireebi (ZiriTadi da alternatiuli)(2) grZeli manZilis vizualuri niSnebi(3) axlo manZilis vizualuri niSnebi(4) sagangebo viTarebaSi gasatarebeli RonisZiebebi da kavSiri(5) tvirTis gadmogdebisas Sesasrulebeli kavSiris procedurebi(6) koduri sityvebi.

g. sapatrulo baza

48

Page 49: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

1. viTarebaa. mowinaaRmdegis Zalebib. sakuTari Zalebig. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi

2. amocana.3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia(1) manevri(2) cecxli.

b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi(1) jgufebi:_ usafrTxoeba_ dazverva_ TvalTvali_ mosasmeni/saTvalTvalo punqtebi (LP/OP).(2) calkeuli pirebi

g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebi(1) gamoyenebis gegma(2) operatiuli gegma:_ usafrTxoebis gegma_ gangaSis gegma_ samuSaoebis prioritetuloba_ evakuaciis gegma_ alternatiuli sapatrulo baza (gamoiyeneba maSin, roca ZiriTadi baza ar aris Sesaferisi da gamoiwvevs amocanis Sewyvetas).

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofaa. wyliT uzrunvelyofis gegmab. teqnikuri momsaxurebis gegmag. higienuri pirobebis uzrunvelyofis gegmad. kvebis gegmae. dasvenebis gegma.

5. marTva da kavSiria. marTva

49

Page 50: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli(3) patrulis sameTauro punqtis adgilmdebareoba.

b. kavSiri(1) saxmisebi da sixSireebi(2) koduri sityvebi (3) kavSiri sagangebo viTarebaSi.

d. mcire zomis navebis danarTi

1. viTarebaa. mowinaaRmdegis Zalebi

(1) amindi:(a) dineba(b) wylis zedapiri(d) qari.

(2) reliefi:(a) mdinaris sigane(b) mdinaris siRrme da wylis temperatura(g) dineba(d) mcenareuli safari.

(3) amocnoba, reliefi, moqmedebebi da siZliereb. sakuTari Zalebi (momaragebis qvedanayofebis

mxardaWera)g. mikuTvnebuli da mxardamWeriqvedanayofebid. gadaadgilebis organizeba

2. amocana 3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia:(1) manevri(2) cecxli.

b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi:(1) usafrTxoeba (2) Semxvedri jgufi

(a) aRWurvilobis datvirTva(b) aRWurvilobis usafrToxeba.

50

Page 51: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) mesaWis da navis meTauris daniSvna(4) navigatoris (navigatorebis) da meTvalTvalis (meTvalTvaleebis) SerCeva

g. sakoordinacio instruqciebi(1) gadaadgilebis wyoba da rigi(2) ZiriTadi da alternatiuli marSruti(3) navigaciis meTodi(4) moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi(5) Sekrebis adgili(6) Casxdomis gegma(7) gadmosxdomis gegma(8) repeticiebi(9) drois grafiki.

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofaa. sakvebi racioniT uzrunvelyofis gegmab. SeiaraReba da sabrZolo masalag. forma da aRWurviloba

(1) niCbebisa da samaSvelo Jiletebis ganawileba(2) gadmosxdomis Semdeg navis, niCbebis da samaSvelo

Jiletebis ganTavseba.5. marTva da kavSiri

a. marTva(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli.

b. kavSiri(1) navebs Soris da uSualod navebSi gamoyenebuli kavSiri. (2) koduri sityvebi.

e. mdinaris gadakveTis danarTi

1. viTarebaa. mowinaaRmdegis Zalebi

(1) amindi(2) reliefi

51

Page 52: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) mdinaris sigane(b) mdinaris siRrme da wlis temperatura(g) dinebis mimarTuleba(d) mcenareuli safari(e) dabrkolebebi.

(3) mowinaaRmdegis adgilmdebareoba, identificireba, moqmedebebi.

b. sakuTari Zalebig. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi

2. amocana3. Sesruleba.

a. operaciis koncefcia:(1) manevri(2) cecxli.

b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi(1) elementebi(2) jgufebi(3) calkeuli adamianebi.

g. sabrZolo mxardaWeris qvedanayofebis davalebebid. sakoordinacio instruqciebi

(1) gadakveTis meTodebi/xerxebi(2) usafrTxoeba(3) gadakveTis rigi(4) moqmedebebi mterTan kontaqtis SemTxvevaSi(5) alternatiuli gegma(6) Sekrebis adgilebi(7) repeticiis gegma(8) drois grafiki.

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa5. marTva da kavSiri

a. marTva(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli(3) patrulis sameTauro punqtis adgilmdegareoba.

b. kavSiri(1) kavSiri sagangebo viTarebaSi

52

Page 53: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) niSnebi.

v. SeerTebis danarTi

1. viTarebaa. mowinaaRmdegis Zalebib. sakuTari Zalebig. mikuTvnebuli da mimagrebuli qvedanayofebi

2. amocana3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia(1) manevri(2) cecxli.

b. sabrZolo qvedanayofis davalebebi(1) usafrTxoebis jgufebi(2) TvalTvalis jgufebi(3) SeerTebis elementi.

g. sabrZolo uzrunvelyofis davalebebid. sakoordinacio instruqciebi

(1) SeerTebis dro(2) SeerTebis adgilmdebareoba (ZiriTadi da alternatiuli)(3) Sekrebis adgili(4) moqmedebebi mterTan kontaqtisas(5) moqmedebebi SeerTebis adgilze(6) moqmedebebi SeerTebis Semdeg(7) repeticiebi(8) cecxlis SezRudvis zRude(9) drois ganrigi.

4. materialur-teqnikuri mxardaWera5. marTva da kavSiri

a. marTva(1) patrulis meTauris da meTauris moadgilis adgilsamyofeli.(2) sapatrulo Stabis adgilmdebareoba.

b. kavSiri

53

Page 54: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) saxmisebi da sixSireebi(2) saTadarigo da koduri sityvebi

(a) Sors amocnobis niSnebi(b) axlos amocnobis niSnebi(g) SeerTebis dasruleba.

(3) dadastureba(4) Semoklebuli sityvebi(5) kavSiri sagangebo viTarebaSi (6) Sewyvetis kriteriumebi da kavSiri.

z. satvirTo manqanebis damateba

1. viTareba. a. mowinaaRmdegis Zalebib. sakuTari Zalebig. mikuTvnebuli da mxardamWeriqvedanayofebi.

2. amocana3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia(1) manevri(2) cecxli.

b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebig. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofis davalebebid. sakoordinacio instruqciebi

(1) gasvlis da dabrunebis dro(2) datvirTvis gegma da gadaadgilebis Tanmimdevroba (3) marSruti (ZiriTadi da alternatiuli)(4) sahaero dacva(5) moqmedebebi mterTan kontaqtisas (samanqano Casafrebebi) moZraobis, datviTvis an CamotvirTvis dros(6) moqmedebebi satvirTo avtomobilidan gadmosvlis punqtSi(7) repeticiebi(8) manqanis siCqare, ganawileba da evakuaciis gegma(9) avtomoblis dazianebisas Sesasrulebeli instruqciebi

4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa

54

Page 55: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

5. marTva da kavSiria. marTva _ oceulis meTauris da oceulis serJantis adgilsamyofeli.b. kavSiri

(1) saxmisebi da sixSireebi(2) koduri sityvebi.

2-7. sakoordinacio RonisZiebebis nusxa. sakoordinacio RonisZiebebis nusxaSi Setanilia is RonisZiebebi, romlebic unda gaiTvaliswinos oceulis/aTeulis meTaurma sabrZolo operaciis dagegmvisas. zogjer oceulis/aTeulis meTauri aTanxmebs gegmas uSualod zemdgomi Stabis Sesabamis danayofTan, Tumca, rogorc wesi, sakoordinacio RonisZiebebis Sesaxeb informacias awvdis aseulis an oceulis meTauri. oceulis/aTeulis meTauri imisaTvis, rom ar daaviwydes amocanis Sesasruleblad mniSvnelovani zomebis miReba, SeiZleba Tan hqondes am RonisZiebebis nusxis asli.

a. dazverva. dazvervis mimarTulebiT sakoordinacio RonisZiebebis gatarebisas meTaurs atyobineben operatiul brZanebaSi mocemul informaciaSi Setanil yvela cvlilebas. meTauri yovelTvis unda flobdes ganaxlebul informacias:

(1) mowinaaRmdegis qvedanayofis identificirebis Taobaze;(2) ganaTebisa da amindis Sesaxeb;(3) reliefis Sesaxeb:

(a) aerofotosuraTebi;(b) bilikebi da dabrkolebebi, romlebic ar aris aRniSnuli rukaze;

(4) mowinaaRmdegis cnobili an savaraudo mdebareobis,(5) SeiaraRebis Sesaxeb,(6) moqmedebis savaraudo gegmis Taobaze,(7) mowinaaRmdegis ukanaskneli moqmedebebis,(8) reagirebis Zalebis moqmedebis dawyebis drois,(9) brZolis velze samoqalaqo pirebis arsebobis Sesaxeb, (10) meTauris moTxovna mniSvnelovani informaciis ganaxlebaze.

55

Page 56: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. operaciebi. am mimarTulebiT koordinacias axdens aseulis/oceulis meTauri ise, rom SeeZlos Tavisi amocanis da operatiuli gegmis miRebis dadastureba, amocanasa da gegmaSi Setanili cvlilebebis Sesaxeb bolo informaciis miReba, daqvemdebarebulTaTvis axali informaciis miwodeba da fragmentuli brZanebis gacema. operaciebis sakoordinacio nusxa moicavs Semdeg sakiTxebs:

(1) amocanis ukumoxseneba(2) sakuTari qvedanayofebis identificireba(3) cvlilebebi sakuTari Zalebis viTarebaSi(4) marSrutebis, dajdomis/bortze ayvanis/gadmosxmis zonebis SerCeva(5) SeerTebis procedurebi(6) transportirebis/gadaadgilebis gegma(7) momarageba (S4-Tan erTad) (8) kavSirgabmulobis gegma(9) mewinave qvedanayofis gasvlis da Sesvlis zRude(10) moTxovna specialur aRWurvilobaze(11) operaciis raionSi moqmedi mezobeli qvedanayofebi(12) repeticiebis raioni(13) SeWris/gaSlis meTodi.

g. cecxliT mxardaWera. oceulis/aTeulis meTauri mewinave meTvalTvalesTan (FO) aTanxmebs Semdeg sakiTxebs:

(1) amocanis ukumoxseneba;(2) mxardamWeri qvedanayofebis identificireba;(3) amocana da obieqti; (4) marSruti obieqtamde da obieqtidan (maT Soris alternatiuli marSrutebi);(5) gasvlisa da dabrunebis savaraudo dro;(6) qvedanayofis sacecxle miznebis nusxa;(7) cecxliT mxardaWeris xelT arsebuli saSualebebi (artileria, naRmsatyorcni, sazRvao cecxli da sahaero mxardaWera saxmeleTo, sazRvao da sahaero Zalebis CaTvliT) da maTi adgilmdebareoba;(8) xelT arsebuli sabrZolo masala (maT Soris sxvadasxva saxis

amfeTqeblebi);

56

Page 57: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(9) cecxlis prioritetuloba;(10) sakontolo zomebi:

(a) sakontolo-gamSvebi punqtebi,(b) sazRvrebi,(g) fazuri zRude,(d) sacecxle mxardaWeris sakoordinacio zomebi,(e) samizneebis prioritetuloba (cecxlis samizneebis nusxa),(v) cecxlis SezRudvis raioni (RFA),(z) cecxlis SezRudvis zRude (RFL),(T) arasacecxle raioni(i) winaswarkoordinirebuli dasturi

(11) kavSiri (ZiriTadi da alternatiuli saSualebebi, kavSiri sagangebo viTarebaSi da koduri sityvebi).

d. koordinacia mewinave qvedanayofTan. oceulis/aTeulis meTauri, romelsac moeTxoveba gadaadgileba sakuTari qvedanayofis win myofi mokavSire qvedanayofis poziciebis gavliT, am qvedanayofis meTaurTan unda moaxdinos sakuTari gadaadgilebis koordinireba usafrTxo gavlis uzrunvelsayofad. im SemTxveveSi, Tu ar aris dazustebuli win myof qvedanayofTan koordinaciis dro da adgili, oceulis/aTeulis meTauri gansazRvravs operaciebis oficerTan (S3) koordinaciis dros da adgils. is unda esaubros win myofi qvedanayofis uflebamosil pirs, romelic oceulis/aTeulis meTaurs aRuTqvams daxmarebas gadaadgilebisas. koordinacia moicavs informaciis gacvlas orive mimarTulebiT.

(1) identifikacia (Seni da Seni qvedanayofis);(2) oceulis/aTeulis zoma;(3) gasvlis da dabrunebis dro da adgili, gasvlis punqtis adgilmdebareoba, sawyisi Sekrebis raioni da satviTo avtomobilidan gadmosvlis punqti (adgili);(4) operaciebis Catarebis ZiriTadi raioni;(5) informacia reliefis da mcenareuli safaris Sesaxeb;(6) mowinaaRmdegis cnobili da savaraudo poziciebi da dabrkolebebi;(7) mowinaaRmdegis savaraudo Casafrebis adgilebi;

57

Page 58: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(8) mowinaaRmdegis ukanaskneli moqmedebebi;(9) detaluri informacia sakuTari Zalebis poziciebis Sesaxeb [maT Soris informacia koleqtiuri iaraRis Sesaxeb, saboloo damcavi cecxli (FPF)];(10) sacecxle da dabrkolebebis gegma;(11) momaragebis qvedanayofis mxardaWera _ riT SeuZliaT daxmareba da ramden xans gastans igi.

(a) sacecxle mxardaWera,(b) sakaceebis gadasatani jgufi,(g) sanavigacio kavSirebi da daxmareba,(d) miTiTebebi,(e) kavSiri,(v) reagirebis qvedanayofebi,(z) sxva.

(12) saxmisebi da sixSireebi;(13) piroteqnikis gamoyenebis gegma;(14) SeZaxili da paroli, morbenali paroli, cifrebis kombinacia, romelsac iyeneben mewinave sakuTari qvedanayofis (FFU)

poziciebis miRma; (15) kavSiri da koduri sityvebi, romlebsac iyeneben sagangebo viTarebaSi;(16) damxmare qvedanayofs unda gadaeces informacia; (17) amomcnobi niSnebi.

e. koordinacia mezobel qvedanayofTan. amocanis Sesasruleblad operatiuli brZanebis gamocemisTanave oceulis/aTeulis meTaurma sxva oceulis/aTeulis meTaurebTan erTad unda Seamowmos, vin moqmedebs erTsa da imave raionSi. Tu meTaurs ar aqvs informacia mis raionSi sxva qvedanayofebis moqmedebis Sesaxeb, meTaurma es unda Seamowmos operaciebis oficerTan (S3) operaciis koordinaciisas. operaciebis oficers SeuZlia daxmarebis gaweva sakoordiancio sakiTxebis mogvarebaSi. erTsa da imave raionSi moqmedi oceulis/aTeulis meTaurebma unda gacvalon Semdegi informacia:

(1) qvedanayofis identifikacia,(2) amocana da qvedanayofis zoma,

58

Page 59: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) gasvlisa da Sesvlis dagegmili dro da adgili,(4) marSruti (marSrutebi),(5) sacecxle mxardaWera da sakontrolo RonisZiebebi,(6) sixSireebi da saxmisebi,(7) saSvi da gasando, morbenali paroli, cifrebis kombinacia,(8) piroteqnikis gamoyenebis gegma,(9) nebismieri informacia, romelic SeiZleba hqondes qvedanayofs mowinaaRmdegis Sesaxeb,(10) amomcnobi niSnebi.

v. koordiancia repeticiis raionSi. repeticiis raionSi koordinacia xorcieldeba oceulis/aseulis meTaurTan erTad amocanis Sesrulebis win qvedanayofis mier repeticiis adgilis usafrTxo da efeqtiani gamoyenebis mizniT:

(1) qvedanayofis identifikacia,(2) amocanis dasaxva,(3) obieqtis adgilmdebareobis msgavsi reliefis SerCeva,(4) raionis usafrTxoeba,(5) mowinaaRmdegis SesaZleblobebis gansazRvra,(6) fuWi sabrZolo masalis da piroteqnikis gamoyeneba,(7) maketebis gamoyeneba,(8) repeticiis Casatareblad gamoyofili dro (operaciis pirobebis msgavs ganaTebis pirobebSi), (9) transportireba,(10) koordinacia raionSi moqmed sxva qvedanayofebTan.

z. koordinacia samxedro aviaciasTan. koordinacia xdeba operaciebis Catarebis dros aseulis/oceulis meTaurTan da sahaero operaciebis oficerTan drois, detalebis da saaviacio saSualebebis efeqturi gamoyenebis mizniT.1. viTareba

a. mowinaaRmdegis mdgomareoba(1) mowinaaRmdegis sahaero SesaZleblobebi,(2) mowinaaRmdegis haersawinaaRmdego SesaZleblobebi,

59

Page 60: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) informacia amindis Sesaxeb: ganaTebis %, ganaTebis kuTxe, sanavigacio fanjara, simaRle da xilvadoba.

b. sakuTari Zalebis mdgomareoba(1) qvedanayofis (qvedanayofebis) mxardamWeri operaciebi, gadaadgilebis RerZi/derefani/marSruti,(2) sakuTari haersawinaaRmdego SesaZleblobebi.

2. amocana3. Sesruleba

a. operaciis koncefcia: qvedanayofis moTxovnis ganxilva;b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi:

1. qveiTi,2. moieriSe aviacia.

g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofis davalebebi:1. artileria,2. aviacia (gadayvana).

d. sakoordinacio instruqciebibortze ayvanis operaciebi (PZ)

1. dajdomis mimarTuleba2. dajdomis dro/frenis mimarTuleba3. bortze ayvanis zonis adgilmdebareoba/bortze ayvanis alternatiuli zona4. datvirTvis procedurebi5. bortze ayvanis zonis moniSvna [paneli, kvamli, samxedro mosamsaxure (SM), ganaTeba]6. dagegmili safreni marSruti [sawyisi punqti (SP), sahaero sivrcis kontrolis gegma (ACP)]7. mwyobri: bortze ayvanis zonasTan, marSrutze, dajdomis zonasTan.8. koduri sityvebi: bortze ayvanis zonasTan usafrTxoeba (dajdomamde), bortze ayvanis zonis gaTavisufleba (pirveli da bolo safreni aparatebi)-alternatiuli bortze ayvanis zona, bortze ayvanis zonis saxelebi da frenis simaRle9. taqtikuri sahaero marTveloba (TAC)/artileria10. TiToeuli safreni aparatisaTvis gansazRvruli mgzavrebis raodenoba

60

Page 61: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

11. gadasayvani jariskacebis aRWurviloba12. wamyvani meTaurebis gansazRvra13. frenis Sewyvetis kriteriumebi (bortze ayvanis zonasTan, marSrutze, dajdomis zonasTan)

dajdomis operaciebi (LZ)1. dajdomis mimarTuleba3. dajdomis dro4. dajdomis ZiriTadi da alternatiuli zonebis adgili5. dajdomis zonis moniSvna (paneli, kvamli, SM

momsaxure piri, ganaTeba)6. dajdomis wyoba7. koduri sityvebi, dajdomis zonis saxeli, dajdomis alternatiuli zonis saxeli8. taqtikuri sahaero mmarTveloba (TAC)/artileria, cecxliT mxardaWeris koordinacia9. unda iqnes Tu ara uzrunvelyofili dajdomis zonis usafrTxoeba

4. materialur-teqtnikuri uzrunvelyofa da mxardaWeraa. safreni aparatebis raodenoba erTi afrenisas da afrenebis raodenobab. unda moxdes Tu ara gamarTva/SeiaraReba amocanis Sesrulebis procesSi g. specialuri aRWurviloba/safreni aparatis mowyobiloba im iaraRisaTvis, romelic gadaaqvs pirad Semadgenlobas.

5. marTva da kavSiria. sixSireebi, saxmisebi da koduri sityvebi

b. sahaero amocanis meTauris, saxmeleTo taqtikuri meTauris da sahaero ieriSis operatiuli Zalebis meTauris adgilsamyofeli.

T. saavtomobilo gadaadgilebis koordinacia. aq koordinacia xdeba uzrunvelyofis qvedanayofTan oceulis meTauris/serJantis meSveobiT saavtomobilo mxardaWerisa da saSualebebis efeqturi gamoyenebisaTvis.

61

Page 62: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. qvedanayofis identifikaciab. uzrunvelyofis qvedanayofis identificirebag. avtomobilebis raodenoba, tipi da taqtikuri momzadebad. satvirTo avtomobilis gasvlis punqtie. gasvlis/datvirTvis drov. atomobilis momzadeba gadaadgilebisaTvis

1. mZRolis valdebulebebi2. oceulis/aTeulis valdebulebebi3. moTxovnili specialuri maragi/aRWurviloba

z. avtomobilebis momzadebis/repetiis/Semowmebis SesaZlebloba (dro da adgilmdebareoba)T. marSrutebi

1. ZiriTadi2. alternatiuli3. sakontrolo-gamSvebi punqtebi.

i. satvirTo avtomobilebis Sesvlis punqtiF1. ZiriTadi2. alternatiuli.

k. marSis dros manqanebs Soris manZili/siCarel. kavSiri (sixSire, saxmisebi, kodebi)m. kavSiri da procedurebi sagangebo viTarebaSi.

2-8. doqtriniT gansazRvruli terminebi. doqtriniT gansazRvruli terminebis gamoyeneba xdeba CanafiqrSi, amocanis SinaarsSi da operaciis koncefciaSi.

1. taqtikuri davaleba: es aris mkafiod gansazRvruli, gamozomili moqmedeba, romelsac asruleben calkeuli adamianebi da organizaciebi. davaleba aris konkretuli moqmedeba, romlebsac wvlili SeaqvT dasaxuli amocanebis Sesrulebasa Tu sxva moTxovnebis dakmayofilebaSi. unda SeiZlebodes davalebis gansazRvra, unda iyos gamozomili da mniSvnelovani (davalebis Sesrulebis Sedegad unda SeiZlebodes miznis miRweva).

mowinaaRmdege reliefi sakuTari Zalebi

62

Page 63: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

ieriSi cecxliTblokirebaSemovlagadaadgilebis SezRudvaSekavebadamarcxebaSeyovnebademonstrirebaganadgurebayuradRebis gadamtani SetevafiqsirebawinaaRmdegobis gawevaizolirebaganeitralebaSeWramidevnebataqtikuri dazvervaCaxSoba

gasufTavebadakavebadazvervaSenarCunebausafrTxoebaSepyroba

garRvevadafarvabrZolidan gamosvlasakuTar poziciebze dabrunebamxardasaWerad miyoladacvaSeWradagegmili ukandaxevadacvacecxliT mxardaWeraukan daxeva

2. mizani. taqtikuri operaciis sasurveli an CanafiqriT gaTvaliswinebuli Sedegi, romelic aRwerilia mowinaaRmdegesTan an sasurvel viTarebasTan dakavSirebuli terminebiT. mizani warmoadgens amocanis Sinaarsis yvelaze mniSvnelovan komponents.

nebis micemagamowvevaSeqmnamotyuebauaryofa

mimarTulebis SecvlaSesaZleblobis micemagarSemortymagavlenis moxdenagaxsna

xelis SeSladacvamxardaWeramoulodneli moqmedeba

63

Page 64: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

3. operaciebi _ samxedro moqmedeba an samxedro moqmedebis Sesruleba brZolis an kampaniis nebismieri miznis misaRwevad. operaciis tipebi moicavs:

ieriSigadaadgileba kontaqtisTviskontrmobilurobagadakveTawarmatebis ganviTarebaSecdomaSi Seyvana

kontrSetevaukan daxevagadarCenaalyis garRveva

Tavdacvamobilurobamdinaris gadakveTausafrTxoeba

3-1. cecxliT mxardaWera

(a) cecxlis dagegmva aris im miznebis SerCevis procesi, romlis mimarTulebiTac xdeba cecxlis momzadeba meTauris gegmis romelime fazis mxardasaWerad.

(1) principebi:(a) gaTvaliswinebuli unda iqnes meTauris survili,(b) dagegmva unda moxdes droulad da gamudmebiT,(g) gamoyenebuli unda iqnes miznis dadgenis yvela saSualeba,(d) gamoyenebuli unda iqnes cecxliT mxardaWeris yvela, sasikvdilo Tu arasasikvdilo saSualeba,(e) efeqturi cecxliT mxardaWerisTvis SeZlebisdagvarad gamoyenebuli unda iqnes yvelaze dabali eSelonebi,(v) unda moxdes cecxlze dakvirveba,(z) gamoyenebuli unda iqnes arsebuli yvelaze efeqtiani cecxliT mxardaWeris saSualebebi,(T) uzrunvelyofili unda iqnes adekvaturi cecxliT mxardaWera,(i) Tavidan unda iqnes acilebuli cecxlis arasaWiro duplireba,

64

Page 65: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(k) uzrunvelyofili unda iqnes sakuTari Zalebis da nagebobebis usafrTxoeba, (l) uzrunvelyofili unda iqnes mobiluroba,(m) uzrunvelyofili unda iqnes im tipis cecxliT mxardaWera, romelic moiTxoves,(n) aucilebelia sahaero sivrcis gaTvaliswineba,(o) uzrunvelyofili unda iqnes swrafi da efeqturi koordinacia,(p) uzrunvelyofili unda iyos cecxliT mxardaWeris qvedanayofebis mudmivi informirebuloba.

b. cecxliT mxardaWeris davalebebi:(1) nebismieri operaciisas:

(a) unda ganisazRvros miznis mdebareoba,(b) unda moxdes yvela xelmisawvdomi saSualebis

integrireba,(g) unda moxdes mowinaaRmdegis pirdapiri da arapirdapiri sacecxle sistemebis ganadgureba, ganeitraleba an CaxSoba,(d) saWiroebis SemTxvevaSi unda moxdes teritoriis gakvamlianeba da ganaTeba, (e) cecxliT uzrunvelyofa teqnikuri daxmarebis sawvrTneli jgufis (ATT) da mowinaaRmdegis sahaero Tavdacvis CaxSobis amocanebis mxardasaWerad,(v) momaragebuli unda iqnes kaseturi naRmebi,(z) unda momzaddes momavali operaciebi,(T) uzrunvelyofili unda iqnes cecxlis dadebiTi Sedegi.

(2) Setevis operaciisas:(a) unda moxdes mxardaWera mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesvlisas,(b) Setevaze gadasvlamde unda moxdes mowinaaRmdegis TavdacviTi poziciebis Sesusteba mokle, Zlieri mosamzadebeli dartymebiT,

65

Page 66: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(g) uzrunvelyofili unda iyos mxardaWera Setevis dros mowinaaRmdegis mniSvnelovani miznebis ganadgurebiT,(d) unda daigegmos siRrmiseuli da flangisken mimarTuli cecxli,(e) unda daigegmos cecxli konsolidaciis dros,(v) uzrunvelyofili unda iyos kontrcecxli.

g. SesaZleblobebi

savele artileriaSeiaraReba maqsimaluri

manZili (m)minimaluri manZili (m)

maqsimaluri swrafsrolagasr/wT

dazianebis radiusi

sabrZoloswrafsrolagasr/wT

105 mm. haubicaM102, Casabmeli

11,50014,500 RAP

(reaqtiuli Wurvi)

0 10 gasr. 3 wT-Si

35 m 3

105 mm. haubicaM119, Casabmeli

14,500 0 6 gasr.2 wT-Si

35 m 3 gasr. 30 wT-Si, Semdeg 1 gasr. wT-Si

155 mm. haubicaM198, Casabmeli

18,10030,000 RAP

0 4 gasr. 3 wT-Si

50 m 1 gasr. wT-Si

155 mm. haubicaM109A2/A3 TviTmavali (SP)

18,10023,500 RAP

0 4 gasr. 3 wT-Si

50 m 1 gasr. 60 wT-Si0.5

203 mm. haubicaM110A2 SP

22,90030,000 RAP

0 1.5 gasr.3 wT-Si

80 m 0.5

naRmtyorcniSeiaraReba

sabrZolo masala

Maqsimalu-ri manZili (m)

minimaluri manZili (m)

maqsimaluri swrafsrolagas/wT

dazianebis radiusi

sabrZoloswrafsrolagasr/wT

66

Page 67: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

60 mm msxvrevad-fugasuri (HE), cecxlgamCeni-sakvamle (WP),sanaTi (ILLUM)

3500 (HE)

70 (HE) 30 gasr.4 wT-Si

30 m 20

81 mm HE,WP,ILLUM

5800 (HE)

70 (HE) 25 gasr.2 wT-Si

38 m 8

107 mm HE,WP,ILLUM

6840 (HE)

770 (HE) 18 gasr.1 wT-Si – 9 gasr. 5 wT-Si

40 m 3

120 mm HE,SMK,ILLUM

7200 (HE)

180 (HE) 15 gasr. 1 wT-Si

60 m 5

sazRvao artileriaSeiaraReba sruli muxti Semcirebuli

muxtimaqsimaluri swrafsrolagasr/wT

sabrZoloswrafsrolagasr/wT

5 inC/38 15,904 8,114 20 155 inC/54 23,133 12,215 35 2016 inC/50 36,951 22,951 2 1

SeniSvna. termini saxifaTo siaxlove gamoiyeneba im SemTxvevaSi, rodesac savele artileriis da naRmsatyorcnebis cecxlis gamoZaxeba xdeba miznisagan 600 metriT daSorebuli sakuTari qvedanayofis mier. sazRvao artileriis cecxlis SemTxvevaSi, romelic iyenebs 5 inCis an ufro mcire kalibris Wurvebs, saxifaTo siaxloves manZils gansazRvraven 750 metriT, xolo 5 inCze meti kalibris Wurvebis SemTxvevaSi saxifaTo siaxlovis manZili 1000 metramde izrdeba.

samiznis gasworebis mcocavi meTodi gamoiyeneba mxolod saxifaTo siaxlovis pirobebSi. mewinave meTvalTvales manZilSi cvlilebebi Seaqvs Wurvebis dacemis adgilis gadaadgilebiT miznamde da axdens samiznis koreqtirebas araumetes asi metriT.

67

Page 68: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) miznebis rukis plastikuri zesadebi. cecxliT mxardaWeris dasrulebuli saxis rukis plastikur zesadebze aRniSnuli unda iyos:

(1) qvedanayofis dasaxeleba da rukis plastikuri zesadebis Semdgeni piris oficialuri statusi.(2) plastikuri rukis momzadebis TariRi.(3) rukis furclis nomeri.(4) zesadebze aRniSnuli monacemebis ZalaSi yofnis vada [dro da TariRi (DTG)].(5) miznebis prioritetuloba.(6) obieqtTan Sekrebis punqtis adgilmdebareoba (ORP). (7) saxmisebi da sixSireebi (ZiriTadi/alternatiuli).(8) marSrutebi _ ZiriTadi/alternariuli.(9) patrulis mier gamoyenebuli fazis zRude/sakontrolo gamSvebi punqtebi.(10) rezervi.(11) rukis plastikur zesadebze ganTavsebis pirobiTi niSnebi.(12) obieqti.(13) miznis simboloebi.(14) aRweris, adgilmdebareobis da SeniSvnebis sveti, dasruleba.

(e) carieli zesadebi unda Seicavdes:(1) rukis plastikur zesadebze ganTavsebis pirobiT niSnebs.(2) miznis simboloebs.

(v) miznis simboloebi rukis plastikur zedsadebze

(1) wertilovani mizani: simaRle miznis tipi

(2) xazovani mizani: mizani #

68

200 metrze naklebi siganesa da sigrZeSi

200 metrze meti da 600 metrze naklebi

Page 69: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) wriuli mizani:

3-2. axlo sahaero mxardaWera (CAS). arsebobs axlo sahaero mxardaWeris moTxovnis ori tipi: dagegmili da myisieri. dagegmili moTxovna muSavdeba da mtkicdeba armiis struqturebSi. sahaero mxardaWeraze myisieri moTxovna SeiZleba modiodes nebismieri donidan, romelic muSavdeba batalionis operatiuli Stabis cecxliT mxardaWeris oficris (S-3 FSO) da sahaero mekavSire oficris mier.

a. myisieri axlo sahaero mxardaWeris moTxovnis formati:(1) moTvalTvalis identifikacia.(2) gamafrTxilebeli brZaneba (sahaero mxardaWeris moTxovna).(3) miznis adgilmdebareoba (koordinatebi)(4) miznis aRweriloba (aRweriloba, sul mcire, unda Seicavdes miznis tipsa da raodenobas; moqmedebebsa da gadaadgilebas; wertilovan an raionul miznebs, aseve saaviacio mxardaWeris sasurvel Sedegs da dros).(5) sakuTari Zalebis adgilmdebareoba.(6) sanavigacio detalebi (simaRle).(7) safrTxeebi - sazenito artileria, mcire kalibriani SeiaraReba da a.S.(8) qaris mimarTuleba.

b. axlo sahaero mxardaWeris SesaZleblobebi:

axlo sahaero mxardaWris resursebisafreni aparati

samsaxuri maxasiaTeblebi

A-4 * sazRvao floti (N)/samedicino korpusi (MC)

qvebgeriTi: tvirTamweoba 1 815 kg. maqsimaluri tvirTamweoba 4 080 kg.

69

mizani # Ria raioni da ganusazRvreli radiusi

Page 70: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

A-7 * sahaero Zalebis rezervi (AFres)/erovnuli gvardia (NG)/sazRvao floti(N)

zusti dartymis SesaZlebloba; qvebgeriTi; tvirTamweoba 3 630 kg. maqsimaluri tvirTamweoba 6 800 kg.

A-10 * sahaero Zalebi specializebuli axlo sahaero mxardaWris safreni aparati. tvirTamweoba 2 720 kg. maqsimaluri tvirTamweoba 7 260 kg.

F-16 * sahaero Zalebi mravalfunqciuri safreni aparati; SeuZlia F-4 da F-15 tipis safren aparatebTan erTad haeri-haeri tipis davalebis Sesruleba. zusti dartymis miyenebis SesaZlebloba; zebgeriTi, tvirTamweoba 2 720 kg. maqsimaluri tvirTamweoba 4 800 kg.

F-18 * sazRvao floti/samedicino korpusi (MC)

mrafalfunqciuri safreni aparati, romelsac SeuZlia Caanacvlos F-4. haeri-xmeleTis tipis raketebis farTo diapazoni.

AC-130 sahaero Zalebi/rezervi (R)

specializebuli CAS/RACO xraxniani sahaero aparati. arsebobs ori modeli: modeli A

aRWurvilia ori 40 mm-iani, ori 20 mm-iani qvemexiT da ori 7,62 mm-iani tyviamfrqveviT, H modeli hgavs A models, Tumca mas ar aqvs 7,62 mm-iani tyviamfrqvevebi da erTi 40 mm-iani qvemexi, romelic Secvlilia erTi 105 mm-iani haubiciT. orive modeli aRWurvilia Tanamedrove sensorebiT da damiznebis sistemebiT, maT Soris win mimarTuli infrawiTeli radariT (FLIR) da dabali naTebis mqone ekranebiT. iaraRis gamoyeneba SesaZlebelia maRali sizustiT. Tumca, safreni aparati Zalian sustia mowinaaRdmegis haersawinaaRmdego artileriisaTvis, ris gamoc maTi gamoyeneba unda moxdes dabali safrTxis garemoSi

3-3. cecxlis gamoZaxebis elementebi da Tanmimdevroba.

a. moTvalTvalis identifikacia _ saxmisi

70

Page 71: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. gamafrTxilebeli brZaneba:

(1) amocanis tipi:(a) cecxlis koreqtireba(b) damazianebeli cecxli(g) CaxSoba(d) myisieri CaxSoba.

(2) damazianebeli cecxlis mwarmoebeli elementis zoma: rodesac moTvalTvale ver akonkretebs cecxlis mwarmoebeli elementis zomas, gadawyvetilebas iRebs batalionis cecxlis marTvis centri (FDC).

(3) miznis adgilmdebareobis gansazRvris meTodi:(a) polaruli koordinatebi(b) gadatana orientiridan [miuTiTe miznis parametrebi (TRP)](g) koordinatebi.

(4) miznis adgilmdebareoba:(a) koordinatebi _ 6-cifriani, xolo maRali sizustis saWiroebis SemTxvevaSi _ 8-cifriani. (b) gadatana orientiridan:

(1) unda gaigzavnos monacemebi ZiriTadi mimarTulebis Sesaxeb:- danayofebi- gradusebi- kardinaluri mimarTuleba- Sesworebebi mimarTulebaSi (marcxniv/marjvniv) (uaxloesi 10 metri)- Sesworebebi manZilSi (momateba/mokleba) (uaxloesi 100 metri)- Sesworebebi simaRleSi (zemoT/qvemoT) (uaxloesi 5 metri).

(g) polaruli koordinatebi:(1) mimarTuleba (uaxloesi 10 mili)- manZili (uaxloesi 100 m)- mimarTulebis koreqtireba (uaxloesi 5 m).

71

Page 72: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) miznis aRweriloba:(a) tipi(b) moqmedebebi(g) raodenoba(d) daculobis done(e) zoma da forma (sigrZe/sigane da radiusi).

(6) brZolaSi Cabmis meTodi:(a) koreqtirebis tipi: rodesac moTvalTvale ar iTxovs

cecxlis koreqtirebis romelime konkretul tips, xdeba miTiTebul raionSi cecxlis gaxsna.

(1) miTiTebul raionSi moZrav miznebze warmoebuli cecxli.(2) wertilovan miznebze warmoebuli Cawertebuli cecxli.

(7) saxifaTo siaxlove: rodesac sakuTari Zalebi miznisagan daSorebuli arian:

(a) 600 metriT _ naRmsatyorcnis gamoyenebis SemTxvevaSi(b) 600 metriT _ artileriisaTvis(g) 750 metriT _ 5 inCis da naklebi kalibris sazRvao artileriisaTvis(d) 1000 metriT _ 5 inCze msxvili kalibris sazRvao artileriis SemTxvevaSi(e) 2000 metriT _ 16 inCis kalibris sazRvao artileriisas [gaumjobesebuli Cveulebrivi sabrZolo masala (ICM) an kontrolirebuli drois cvlileba]

(8) niSnebi gamoiyeneba moTvalTvalis amocnobis an miznebis mosaniSnad(9) sabrZolo masala: msxvrevad-fugasuri (HE) Wurvebis gamoyeneba xdeba manam, sanam moTvalTvale ar moiTxovs konkretuli saxis sabrZolo masalas.

(a) Wurvebi [HE (msxvrevad-fugasuri), ILLUM (sanaTi), ICM

(kaseturi), SMOKE (sakvamle) da a.S.](b) amfeTqi (swraffeTqebadi, distanciuri)(g) Wurvebis raodenoba (meTvalTvalem SeiZleba Tavad

gansazRvros gasasroli Wurvebis raodenoba).(11) ganawileba:

(a) 100-metriani marao

72

Page 73: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) Cawertebuli marao (gamoiyeneba mcire zomis mtkice miznebze)

(g) marao miznis parametrebis mixedviT (sigane, sigrZe da simaRle)

(d) gaSlili marao (gancalkevebuli afeTqebebi)(e) paraleluri marao (xazovani mizani).

(12) cecxlis warmoebis da kontrolis meTodi(a) cecxlis warmoebis meTodi: specialuri qvemexi da gasrolebs Soris specialuri intervali. cecxlis koreqtirebisas Cveulebriv iyeneben erT qvemexs gasrolebs Soris 5-wamiani intervaliT.(b) kontrolis meTodi:

(1) “Cemi komandiT – cecxli”! moqmedebs manam, sanam meTauri ar gascems Semdeg komandas _ “cecxlis Sewyveta Cemi komandiT”.(2) “ver vxedav”! meTvalTvale ver xedavs mizans. (3) “mizanze mimarTuli cecxlis gaxsnis dro”. moTvalTvale cecxlis marTvis centrs atyobinebs, Tu rodis surs cecxlis gaxsna.(4) ganaTebis gagrZeleba. moTvalTvale miuTiTebs gasrolebs Soris intervalebs wamebSi.(5) ganaTebis koordinireba. moTvalTvalem SeiZleba moiTxovos intervali sanaT da msxvrevad-fugasur Wurvebs Soris.(6) “Sewyvite datenva”! _ gamoiyeneba datenvis procesis gadadebisas.(7) “Seamowme cecxli”! myisieri Sewyveta.(8) “gaagrZeleT cecxli”! datene da gaxseni cecxli rac SeiZleba swrafad. (9) “gaimeore”! gaxseni cecxli miznis koreqtirebiT an mis gareSe.

(13) gzavnili moTvalTvales:(a) batarea xsnis damazianebel cecxls(b) batareis koreqtireba(g) cvlilebebi cecxlis gaxsnis moTxovnaSi

73

Page 74: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) damazianebeli gasrolebis raodenoba erT qvemexze(e) miznebis raodenoba(v) damatebiTi informacia

(1) moZrav miznebze mimarTuli Wurvis frenis dro(2) SesaZlo Secdoma manZilSi (38 metri an meti) (Cveulebrivi amocana)(3) ZiriTadi mimarTuleba, 500 danayofi an meti.

g. Secdomebis koreqtireba. Tu cecxlis marTvis centri cecxlis mxardaWeris monacemebis ukumoxsenebis dros uSvebs Secdomas, moTvalTvale daiZaxebs: “Sesworeba”! da gadascems swor monacemebs.

cecxlis gamoZaxebis magaliTebi.

koordinatebis gadacemis amocana

moTvalTvale sacecxle qvedanayofiF24, J42 var, moaxdine cecxlis koreqtireba, miReba.

koordinatebi WM180513, mimarTuleba 0530, miReba

qveiTi oceuli sangarSi, miReba

afeTqeba, miReba

ganaTeba, miReba

amocanis dasasruli, msxverpli 15, oceuli gaifanta, miReba

J42, F24 var, vaxden cecxlis koreqtirebas, kavSiramde.

koordinatebi WM180513, mimarTuleba 0530, kavSiramde

qveiTi oceuli sangarSi, kavSiramde

afeTqeba, kavSiramde

ganaTeba, kavSiramde

amocanis dasasruli, msxverpli 15, oceulis gafantva, kavSiramde

orientiridan gadaxra

74

Page 75: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

moTvalTvale sacecxle qvedanayofiJ42 F24 var, moaxdine cecxlis koreqtireba, gadatana AB 1001, miReba

mimarTuleba 2420, marjvniv 400,

ADD 400, miReba.

5 tanki T72 poligonze, miReba

vadastureb tango, miReba

afeTqeba, miReba

ganaTeba, miReba

amocanis dasasruli, 2 tanki ganadgurebulia, 3 _ tyis zolSi, miReba

F24, J42 var, vaxden cecxlis koreqtirebas, gadatana AB 1001, kavSiramde.mimarTuleba 2420, marjvniv 400,

ADD 400, kavSiramde.

5 tanki T72 poligonze, vadastureb juliet da November, kavSiramde

afeTqeba, kavSiramde

ganaTeba, kavSiramde

amocanis dasasruli, 2 tanki ganadgurebulia, 3 _ tyis zolSi, kavSiramde.

gadaadgileba

4-1. zogadi. imisaTvis, rom gadarCe brZolis velze taqtikuri gadaadgilebisas, unda iyo Znelad SesamCnevi, SegeZlos qvedanayofis gaSla da usafrTxoebis uzrunvelyofa. meTauri kargad unda icnobdes gadaadgilebis xerxebs.

75

Page 76: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. mwyobris gansazRvreba. mwyobri aris elementebisa da jariskacebis mowesrigebuli ganlageba erTmaneTis mimarT. aTeulebis gadaadgilebis kontrolisas iyeneben mwyobrs, romelic efuZneba METT-TC-is (amocana, mowinaaRmdege, qvedanayofi, adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi, maT gankargulebaSi arsebuli dro da samoqalaqo pirebi) faqtorebis analizs. meTaurebi imyofebian iq, saidanac ukeT SeiZleba qvedanayofis mwyobris gakontroleba. es sacecxle jgufis meTaurs Semdegi saxis brZanebis gacemis saSualebas aZlevs: “momyeviT da CemsaviT imoqmedeT”. jgufis yvela jariskaci unda xedavdes Tavis meTaurs (ix. naxazi 4-1).

naxazi 4-1: mwyobrib. xerxebi. gadaadgilebis xerxi aris meTodi, romelsac qvedanayofi adgilmdebareobis gadalaxvisas iyenebs. gadaadgilebis sam xerxs gamoyofen: SeuzRudavi gadaadgileba, dafarvis qveS gadaadgileba, dafarvis qveS gadarbena. gadaadgilebis xerxebis SerCeva xdeba mowinaaRmdegesTan SesaZlo kontaqtis da gadaadgilebisTvis saWiro siCqaris gaTvaliswinebiT. faqtorebi, romelTa gaTvaliswinebac unda moxdes gadaadgilebis xerxis SerCevisas, Semdegia: kontroli, gaSla, siCqare da usafrTxoeba. gadaadgilebis

76

eSeloni xazi solisebri

Vmwkrivi

Page 77: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

xerxebi ar gulisxmobs sxvadasxva fiqsirebuli wyobis gamoyenebas. mwyobrSi manZili jariskacebs, jgufebsa da aTeulebs Soris SeiZleba gansxvavdebodes amocanis, mowinaaRmdegis, reliefis, xilvadobis da sxva bevri faqtoris gamo. jariskacebi unda xedavdnen Tavis meTaurs. oceulis meTauri unda xedavdes mziri aTeulis meTaurs. meTaurebi gadaadgilebas akontroleben xelis signalebiT, xolo radios iyeneben mxolod aucileblobis SemTxvevaSi.

g. standartebi. (1) qvedanayofi gadaadgildeba gansazRvruli marSrutiT an brundeba ukan daniSnul adgilze operatiuli brZanebis Sesabamisad da am xnis ganmavlobaSi yvela daniSnuli/mikuTvnebuli piradi Semadgenloba rCeba angariSvaldebuli. (2) qvedanayofi gadaadgilebisas iyenebs meTaurebis mier METT-TC-is faqtorebis gaTvaliswinebiT gansazRvrul meTodebs da xerxebs.(3) meTaurebi inarCuneben mimarTulebas (200 metris farglebSi) da miyvebian dagegmil marSruts manam, sanam METT-TC-is faqtorebis gamo aucilebeli ar gaxdeba marSrutSi cvlilebebis Setana.(4) qvedanayofi gadaadgilebisas inarCunebs 3600-ian usafrTxoebas da 100%-ian mzadyofnas.(5) qvedanayofi inarCunebs 3600-ian usafrTxoebas da, sul cota, 75%-ian mzadyofnas droebiTi SeCerebebis dros.(6) mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi, kontaqtSi ebmeba qvedanayofis rac SeiZleba mcire elementi.(7) gadaadgilebisas gamoiyeneba sakontolo zomebi (daTvla, Sekrebis punqtebi, fazis zRudeebi da a.S.)

d. ZiriTadi.(1) pirad SemadgenlobaSi unda gamoiyos navigaciaze pasuxismgebeli piri. qvedanayofis winaswar momzadeba amocanis Sesasruleblad azrs kargavs, Tu SeuZlebelia obieqtis droulad aRmoCena an gadaadgilebaSi Seferxebis gamo moxda amocanis Sewyveta. gadaadgilebisas patrulSi unda gamoiyos ori jariskaci kompasiT da ori nabijebis mTvleli.

SeniSvna: elementis mimmarTvel jariskacs ar unda daekisros mekompasis an nabijebis mTvlelis funqcia.

77

Page 78: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) Tavidan unda iqnes acilebuli mowinaaRmdegis mier Seni qvedanayofis aRmoCena. qvedanayofma maqsimalurad unda gamoiyenos reliefis dafarva da SeniRbva. Tu SesaZlebelia, gadaadgileba unda moxdes SezRuduli xilvadobis pirobebSi, rac saSualebas iZleva miRweuli iqnes maqsimaluri upiratesoba RamiT xedvis xelsawyoebis gamoyenebiT da Semcirdes sakuTari qvedanayofis mowinaaRmdegis mier aRmoCenis SesaZlebloba. unda gamovlindes mowinaaRmdegis sisusteebi da unda moxdes drouli gadaadgileba sakuTari operaciis sxva operaciebze droSi damTxvevis mizniT, romelzedac mowinaaRmdege gadaitans yuradRebas. (3) usafrTxoebis uzrunvelyofa unda xdebodes mudmivad. patrulma mudmivad unda gaataros aqtiuri da pasiuri usafrTxoebis zomebi. jariskacs an qvedanayofs unda daevalos usafrTxoebis uzrunvelyofa marSrutze, saxifaTo raionebSi, sapatrulo bazaze da, rac mTavaria, obieqtis raionSi. (4) unda moxdes cecxliT mxardaWeris dagegmva (artileria, taqtikuri aviacia, Sveulmfrenebis daxmareba, sazRvao artileria) maSinac ki, Tu miiCneva, rom operaciisas cecxliT mxardaWera ar iqneba saWiro.(5) mowinaaRmdegis mdgomareobis Sesabamisad unda ganisazRvros, gadaadgilebis sami xerxidan romelia saukeTeso. Tu mterTan kontaqti ar aris mosalodneli, iyeneben SeuzRudav gadaadgilebas, mterTan kontaqtis SesaZleblobis SemTxvevaSi _ dafarvis qveS gadaadgilebas, xolo mterTan aucilebeli kontaqtis SemTxvevaSi _ dafarvis qveS gadarbenas. aTeulebi/oceulebi Cveulebriv gadaadgildebian uerTierTdafarvis qveS. (6) Ria reliefze, piradi Semadgenloba farTod gaSlili unda iyos. Tu mosalodnelia mterTan kontaqti, unda gamoiyos mewinave sacecxle jgufi, xolo sxva jgufebi ukeTeben mas dafarvas. gadaadgilebisas unda gaices davalebebi. (7) sacecxle jgufebi inarCuneben vizualur kontaqts, Tumca maT Soris daculia sakmarisi manZili imisaTvis, rom mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi mTeli patruli ar Caebas brZolaSi. sacecxle jgufebs, flangebis ukeT TvalTvalis mizniT, aucileblobis SemTxvevaSi SeuZliaT mwyobris gafarToeba.

78

Page 79: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

miuxedavad gaSlisa, piradi Semadgenloba erTmaneTis mimarT inarCunebs igive poziciebs da miyveba jgufis meTaurs. mxolod eqstremalur viTarebaSi SeiZleba mwkrivis gamoyeneba. (8) mewinave aTeulma unda uzrunvelyos frontis usafrTxoeba da ikisros navigaciaze pasuxismgebloba. grZel manZilze gadaadgilebisas oceulis meTaurma SeiZleba moaxdinos mewinave aTeulis rotacia. zurgis sacecxle jgufi/aTeuli uzrunvelyofs zurgis usafrTxoebas.(9) viTarebis cvlilebis SemTxvevaSi SeiZleba Seicvalos gadaadgilebis xerxi. (10) sacecxle jgufis meTaurebis garda, qvedanayofis danarCeni meTaurebi gadaadgildebian mwyobris siRrmeSi, saidanac maT ukeT SeuZliaT qvedanayofis kontoli.

e. gadaadgilebis xerxebi

(1) SeuzRudavi gadaadgileba gamoiyeneba, rodesac mowinaaRmdegesTan kontaqti ar aris mosalodneli da aucilebelia swrafad gadaadgileba. (2) dafarvis qveS gadaadgileba gamoiyeneba, rodesac SesaZlebelia mterTan kontaqti.(3) dafarvis qveS gadarbena gamoiyeneba mowinaaRdegesTan mosalodneli kontaqtis SemTxvevaSi an saxifaTo raionis gadakveTisas.

v. SeuzRudavi gadaadgileba. SeuzRudavi gadaadgilebis dros daSoreba jariskacebs Soris aris 10 metri, xolo aTeulebs Soris _ 20 metri. am xerxisaTvis damaxasiaTebelia:(1) ufro meti kontroli, vidre dafarvis qveS gadaadgilebisas, magram naklebi _ dafarvis qveS gadarbenasTan SedarebiT.(2) minimaluri gaSla.(3) maqsimaluri siCqare.(4) minimaluri usafrTxoeba.z. dafarvis qveS gadaadgileba. dafarvis qveS gadaadgileba gadaadgilebis mTavari xerxia.(1) jariskacebs Soris daSoreba 20 metria, jgufebs Soris _ 50 metri.

79

Page 80: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) oceulis dafarvis qveS gadaadgilebisas mewinave aTeuli sakmarisad unda iyos daSorebuli oceulis ZiriTadi nawilisagan, raTa winaswar aRmoaCinos mteri, CaerTos masTan brZolaSi manam, sanam mowinaaRmdege aRmoaCens qvedanayofis mTavar nawils an gauxsnis mas cecxls. Tumca, imavdroulad, unda iyos imdenad axlos, rom oceulma SeZlos misi mcirekalibriani SeiaraRebiT cecxliT mxardaWera. es manZili daaxloebiT 50-dan 100 metramdea da damokidebulia reliefze, mcenareul safarze, ganaTebisa da amindis pirobebze. (3) kolonaSi gadaadgilebis dros mxolod mewinave aTeuli moZraobs urTierTdafarviT. Tumca, Tu saWiroa qvedanayofis farTod gaSla, yvela aTeulma SeiZleba gamoiyenos gadaadgilebis es teqnika. (4) sxva mwyobrSi aTeulebi gadaadgildebian dafarvis qveS manam, sanam oceulis meTauri ar miscems sxva miTiTebas. (5) dafarvis qveS gadaadgileba xasiaTdeba Semdegi niSnebiT:

kargi kontroli kargi gaSla kargi siCqare kargi frontaluri usafrTxoeba.

T. dafarvis qveS gadarbena (naxazi 4-1).(1) dafarvis qveS gadarbenisas manZili jariskacebs Soris 20 metria, xolo aTeulebsa da jgufebs Soris SeiZleba gansxvavdebodes. (2) aTeuls an oceuls gaaCnia gadamrbeni da damfaravi elementebi. gadamrbeni elementi moZraobs maSin, roca damfaravi elementi ikavebs iseT pozicias, saidanac SesaZlebelia gadarbenis marSrutis cecxliT dafarva. TiToeulis gadarbena xdeba dafarvis elementis mxardaWeris manZilze.

80

Page 81: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 4-1. aTeulis dafarvis qveS gadarbena

(3) gadarbenis sigrZe damokidebulia reliefze, xilvadobaze da kontrolis SesaZleblobaze. (4) gadarbenamde meTauri Tavis daqvemdebarebul jariskacebs awvdis Semdeg informacias:

Tu cnobilia mowinaaRmdegis mimarTuleba dafarvis elementebis poziciebi dafarvis Semdeg dasakavebeli pozicia gadarbenis elementis marSruti ra unda moimoqmedos gadarbenis elementma miTiTebuli

adgilis miaRwevis Semdeg? ra gziT miiRebs elementi brZanebas gayolis Sesaxeb?

(5) dafarvis qveS gadarbenis maxasiaTeblebia: maqsimaluri kontroli maqsimaluri gaSla minimaluri siCqare maqsimaluri usafrTxoeba.

81

warmatebuli gadarbena

mesame

meoTxe

pirveli

meore

sawyisi pozicia

gadaadgileba

meore

pirveli

sawyisi pozicia

Page 82: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

i. oceulis dafarvis qveS gadarbena.(1) pirveli meTodi. oceulis dafarvis qveS gadarbenisas erTi aTeuli gadarbis, xolo meore faravs mas, mesame aTeuli elodeba brZanebas. mewinave moTvelTvale rCeba dafarvis aTeulTan, raTa, saWiroebis SemTxvevaSi, gamoiZaxos cecxli. oceulis meTauri Cveulebriv rCeba dafarvis aTeulTan, romelic gadamrbeni aTeulis mxardasaWerad iyenebs tyviamfrqvevebs da mikuTvnebul SeiaraRebas. (2) meore meTodi. erTi aTeuli gadarbis dafarviT, xolo danarCeni aTeulebi gadaadgildebian SeuzRudavad da dafarviT.

suraTi 4-2. oceulis dafarvis qveS gadarbena

(3) gadaadgilebisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi. gadaadgilebis mimarTulebis arCevamde gadamrbeni elementi iTvaliswinebs Semdeg faqtorebs:

82

damfaravi aTeuli

brZanebis momlodine aTeuli

gadamrbeni aTeuli

Page 83: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mowinaaRmdegis savaraudo adgilsamyofeli amocana marSrutebi momdevno dafarvis poziciisken dafarvis qvedanayofis SeiaraRebis srolis manZili qvedanayofis danarCeni nawilis pasuxis gacemis SesaZlebloba sacecxle seqtorebis mimarTuleba dafarvis Semdgom poziciaze

4-2. taqtikuri marSi. oceuli iyenebs ori tipis marSs _ qveiTsa da motorizebuls.

a. mizani/ZiriTadi. qveiTi marSi warmatebulad iTvleba, Tu qvedanayofi daniSnul dros miaRwevs gansazRvrul adgils da mzad iqneba taqtikuri amocanis Sesasruleblad. sayuradReboa, rom reinjeri gadaadgildeba ufro swrafad, Sors da ibrZvis meti TavgamodebiT, vidre nebismieri jariskaci.

b. standartebi. (1) qvedanayofi sawyis da gamSveb punqts kveTs brZanebaSi miTiTebuli drois Sesabamisad.(2) qvedanayofi miuyveba winaswar gansazRvrul marSruts, inarCunebs marSis miTiTebul temps da intervals, romelic SeiZleba Seicvalos mtris moqmedebis an zemdgomi Stabis moTxovnis Sedegad.

g. mTavari(1) efeqturi kontroli(2) detaluri dagegmva

d. gasaTvaliswinebeli faqtorebi. (1) METT-TC

amocana _ davaleba da mizani. mowinaaRmdege _ ganzraxvebi, SesaZleblobebi da

samoqmedo gegma. reliefi da amindi _ gzis mdgomareoba/gamtarunarianoba da

xilvadoba.

83

Page 84: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

qvedanayofi/aRWurviloba _ piradi Semadgenlobis da maTi aRWurvilobis Semadgenloba, radiosadgurebis da SeiaraRebis raodenoba da tipebi.

dro _ dawyebis dro, gaSvebis dro, marSis tempi, maT gankargulebaSi arsebuli dro.

samoqalaqo pirebi _ gadaadgileba dasaxlebul raionSi, ltolvilebi, operaciis usafrTxoeba.

ZalTa struqtura. sameTauro Stabi _ marTva da kontroli. usafrTxoeba _ mziri da mimyoli jgufi. ZiriTadi nawili _ ori darCenili xazis aTeuli da SeiaraRebis aTeuli. marTva da kontroli. sakontrolo zomebi.

(2) sawyisi da gamSvebi punqtebi (gansazRvruli zemdgomi meTaurebis mier)

(a) sakontrolo punqtebi _ zemdgomi meTaurisTvis gakeTebuli moxseneba, gamoiyeneba orientaciis SesanarCuneblad.(b) Sekrebis an Sexvedris punqtebi _ gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu moxda elementebis erTmaneTTan daSoreba.

meTauris adgilsamyofeli _ meTaurebi irCeven iseT adgilsamyofels, saidanac ukeT SeZleben TavianTi elementebis gakontolebas.

kavSiris gegma _ radiosadguris adgilmdebareoba, sixSireebi, saxmisebi da OPSKED.

gadaadgilebis xerxebi.L

(3) marSis wyoba. SeiZleba gamoices operatiuli brZaneba, fragmentuli brZaneba an danarTi (SeiZleba gamoyenebul iqnes operaciis rukis plastikuri zesadebi an ruka).(4) gadaadgilebis wyoba.(5) marSis marSruti - Tavmoyris adgili, sawyisi punqti, gamSvebi punqti, Sekrebis punqti, sakontrolo punqti, Sesvenebis/droebiTi SeCerebis punqti.(6) dawyebis dro, gamSvebi punqtidan gasvlis dro da marSis tempi.(7) intervali marSis dros aTeulebisTvis, jgufebisTvis da jariskacebisTvis

84

Page 85: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(8) moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtisas _ sahaero da saxmeleTo(9) moqmedebebi droebiTi SeCerebis dros(10) cecxli _ marSis cecxliT uzrunvelyofis detaluri gegma(11) wyliT uzrunvelyofis gegma.

v. movaleoba da pasuxismxgebloba(1) oceulis meTauri:

marSis dawyebamde _ gascems gamafrTxilebel brZanebas, fragmentul brZanebas, amowmebs da Tvalyurs adevnebs marSisaTvis mzadebas.

marSis dros _ gansazRvravs marSis dawyebis dros, uzrunvelyofs intervalis dacvas da usafrTxoebas, amowmebs piradi Semadgenlobis mdgomareobas, uzrunvelyofs wylis moxmarebis da sanitaruli wesebis dacvas.

marSis Semdeg _ amowmebs, SeuZlia Tu ara pirad Semadgenlobas SeuZlia dasaxuli amocanis Sesruleba, Tvalyurs adevnebs aTeulis meTaurebs da rwmundeba, rom pirad Semadgenlobas saWoebisamebr utardeba samedicino daxmareba.

(2) oceulis serJanti: marSis dawyebamde _ exmareba oceulis meTaurs, aZlevs mas

rekomendaciebs da amowmebs piradi Semadgenlobis formebs da aRWurvilobas.

marSis dros _ akontrolebs CamorCenili piradi Semadgenlobis moZraobas, exmareba oceulis meTaurs Sesabamisi intervalebis SenarCunebasa da usafrTxoebis uzrunvelyofaSi.

droebiTi SeCerebebis dros _ uzrunvelyofs usafrTxoebas da savele sanitarul pirobebs.

marSis Semdeg _ koordinacias uwevs wylis, sakvebi racionis da samedicino maragis ganawilebas. axdens daSavebulTa evakuacias.

(3) aTeulis meTauri: marSis dawyebamde _ jgufis meTaurebs awvdis detalur

instruqciebs, amowmebs jariskacebis Ceqmebs da windebs saimedoobaze, aRWurvilobas da tvirTis Tanabrad ganawilebas.

85

Page 86: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

marSis dros _ akontrolebs aTeuls, inarCunebs Sesabamis intervalebs jariskacebsa da aRWurvilobas Soris, uzrunvelyofs usafrTxoebas da inarCunebs mimarTulebas.

droebiTi SeCerebis dros _ inarCunebs usafrTxoebas, aaxlebs piradi Semadgenlobis wylis marags. amowmebs piradi Semadgenlobis fizikur mdgomareobas; rwmundeba, rom maT miiRes sasmeli wyali da saWiroebis SemTxvevaSi gamoicvales windebi. cvlis jariskacebs Soris mZime aRWurvilobas.

marSis Semdeg _ ikavebs Tavmoyris raionSi misi aTeulisTvis gankuTvnil seqtors, amowmebs pirad Semadgenlobas da viTarebis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs, amzadebs Tavis aTeuls amocanis SesrulebisaTvis.

(4) usafrTxoebis aTeuli: mewinave jgufi _ oceulis mimmarTveli elementi zveravs

marSrutis sawyis punqts, sakontrolo punqtidanve gadis kavSirze, winaswar afrTxilebs da inarCunebs marSis temps.

gadaadgildeba qvedanayofis ZiriTadi nawilisagan 10-20 metriT win.

(5) saninstruqtori: daxmarebas uwevs oceulis meTaurs daSavebulTa

mdgomareobis Sefasebasa da maT mkurnalobaSi. aZlevs rCevebs sameTauro jaWvs daSavebulTa evakuaciisa da transportirebis sakiTxebSi.

(6) jariskaci: inarCunebs intervals, imeorebs jgufis meTauris moqmedebas,

iyenebs xelis signalebs da inarCunebs sifxizles gadaadgilebisa da droebiTi SeCerebis dros.

4-3. gadaadgileba SezRuduli xilvadobis pirobebSi. RamiT an cudi xilvadobisas oceuls unda SeeZlos iseve moqmedeba, rogorc normaluri xilvadobis pirobebSi. RamiT da SezRuduli xilvadobis pirobebSi oceulma unda SeinarCunos kontrolis, navigaciis, usafrTxoebis uzrunvelyofis, gadaadgilebisa da xoxvis SesaZlebloba.

a. kontroli. SezRuduli xilvadobis pirobebSi iyeneben kontrolis Semdeg meTodebs:

86

Page 87: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) RamiT xedvis xelsawyoebis gamoyeneba(2) meTauri gadaadgilebisas imyofeba wina xazTan axlos(3) oceuli amcirebs gadaadgilebis siCqares(4) aRWurvilobaze damagrebuli sanaTi lentebis gamoyeneba (5) mcirdeba intervalebi jariskacebsa da elementebs Soris(6) piradi Semadgenlobis regularulad daTvla.

b. navigacia. navigaciis ukeT Sesrulebis mizniT meTaurebma SeiZleba gamoiyenon Semdegi xerxebi:

(1) adgilmdebareobis warmosaxva(2) orientireba kompasis gamoyenebiT da gadaadgilebis siCqaris gamoTvliT (dead Reckoning). (3) rezeqcia(4) reliefis damaxasiaTebeli specifikuri niSnebis paralelurad gadaadgileba (Handtrail)(5) gidis an moniSnuli marSutebis gamoyeneba(6) poziciebis damdgeni globaluri sistemis gamoyeneba SeerTebisas (GPS)(7) sanavigacio kompiuterebi.

g. usafrToxeba. imisaTvis, rom RamiT gadaadgilebisas aTeulma da oceulma uzrunvelyos usafrTxoeba da iyos SeumCneveli, aucilebelia:

(1) ganaTebisa da xmauris disciplinaruli wesebis mkacrad dacva(2) radiodumili(3) kamuflaJis gamoyeneba(4) gadaadgilebisas reliefis maxasiaTeblebis imgavari gamoyeneba, rom Tavidan iqnes acilebuli sakuTari Zalebis aRmoCena mowinaaRmdegis saTvalTvalo da RamiT xedvis xelsawyoebis mier.(5) xSiri SeCereba miyuradebisaTvis (SLLS) _ gaCereba, dakvirveba, miyuradeba, suni)(6) gadaadgilebisas warmoqmnili xmauris SeniRbva artileriis cecxliT.

87

Page 88: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

d. Sekrebis punqtebi. Sekrebis punqtSi Sesasrulebeli moqmedebebi winaswar detalurad unda iqnes dagegmili. gegmam unda uzrunvelyos operaciis gagrZeleba amocanis warmatebisTvis. Sekrebis punqtSi unda moxdes qvedanayofis CamorCenili nawilis informireba winmswrebi qvedanayofis sxva nawilTan SeerTebis Sedegad miRebuli piradi Semadgenlobis raodenobis da misi mimarTulebis Sesaxeb. Sekrebis punqtSi moqmedebis or xerxs gamoyofen:

(1) jariskacebis saWiro raodenoba: Sekrebis punqtSi Tavmoyrili qvedanayofis wevrebi icdian manam, sanam ar Seikribeba jariskacebis winaswargansazRruli raodenoba da mxolod amis Semdeg, meTauris TanxlebiT, grZeldeba amocanis Sesruleba. am xerxs Cveulebriv iyenebs sadazvervo patruli, rodesac davalebis Sesasruleblad sakmarisia ori an sami kaci.(2) maT gankargulebaSi arsebuli dro. Sekrebis punqtSi Tavmoyrili qvedanayofis wevrebi icdian gansazRvrul dromde, romlis Semdegac wodebiT yvelaze maRali mis gankargulebaSi arsebuli piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis gaTvaliswinebiT iRebs amocanis Sesrulebis gagrZelebis gadawyvetilebas. SesaZloa, gegmiT gaTvaliswinebuli iyos amocanis SesrulebisaTvis saWiro jariskacebis minimaluri raodenoba da aRWurvilobis konkretuli erTeulebi.

e. moqmedebebi droebiTi SeCerebebisas. uzrunvelyofili unda iyos usafrTxoeba da qvedanayofis seqtorTan nebismieri miaxloeba unda daifaros ZiriTadi SeiaraRebis cecxliT.

4-4. saxifaTo raioni. saxifaTo raioni aris qvedanayofis marSrutze mdebare nebismieri adgili, sadac meTauris SefasebiT qvedanayofi SesaZloa moeqces mowinaaRmdegis TvalTvalis an cecxlis qveS. saxifaTo raionebia: Ria adgili, gza, biliki, sofeli, mowinaaRmdegis pozicia da iseTi dabrkolebebi, rogoricaa: danaRmuli veli, mdinare da mavrTulxlarTi. Tu SesaZlebelia, Tavidan unda iqnes acilebuli saxifaTo raionSi gadaadgileba, xolo Tu maTi gadakveTa an gavla aucilebelia, saWiroa sifrTxile.

88

Page 89: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. standartebi:(1) qvedanayofi ar aZlevs mowinaaRmdeges mTavar Zalaze moulodneli Setevis saSualebas.(2) qvedanayofi gadaadgildeba saxifaTo zonis paralelurad.(3) qvedanayofi ar aZlevs mowinaaRmdeges gadamwyveti Setevis saSualebas.

b. mTavari. (1) axlo da Sor manZilze ganlagebuli Sekrebis punqtebis

adgilmdebareobis gansazRvra(2) axlo, marcxena da marjvena flangis da zurgis usafrTxoebis uzrunvelyofa(3) saxifaTo raionis Sori mxaris usafrTxoebis uzrunvelyofa da dazverva(4) saxifaTo raionis gadakveTa(5) ceclis daSenis gegma (rodesac SesaZlebelia).

g. saxifaTo raionis gadakveTis xerxebi(1) aTeulis mier xazovani saxifaTo raionis (LDA) gadakveTa. I safexuri: jguf ‘’alfas’’ meTauri (ALT) akvirdeba xazovan saxifaTo raions da xelis signaliT awvdis infromacias aTeulis meTaurs, romelic iRebs gadawyvetilebas saxifaTo raionis gadarbeniT gadakveTis Sesaxeb. II safexuri: aTeulis meTauri ubrZanebs jguf ‘’alfas’’ meTaurs gadakveTos saxifaTo raioni. jgufi ‘’bravo’’ gadaadgildeba saxifaTo raionis marjvniv an marcxniv, raTa daikavos iseTi pozicia, saidanac SeZlebs jguf ‘’alfas’’ dafarvas saxifaTo raionis gadakveTisas. III safexuri: aTeulis meTaurs xelis signaliT atyobineben, rom usafrTxoa aTeulis danarCeni nawilis mier saxifaTo raionis gadakveTa (jgufi B kvlavac ganagrZobs dafarvas).IV safexuri: aTeulis meTauri, radiooperatori da B jgufi kveTs saxifaTo raions (A jgufi uzrunvelyofs dafarvas).

(2) xazovani saxifaTo raionis gadakveTa oceulis mier:

89

Page 90: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) mziri aTeuli aCerebs da niSans aZlevs oceuls saxifaTo raionis Sesaxeb.(b) oceulis meTauri gadaadgildeba mzirTan, adasturebs saxifaTo raionis arsebobas da iRebs gadawyvetilebas imis Taobaze, aris Tu ara mocemuli adgili moxerxebuli gadakveTisaTvis.(g) aTeulis meTauri adasturebs saxifaTo raionis arsebobas, gansazRvravs gadakveTis adgils da axlo da Sori Sekrebis punqtebs.(d) oceulis meTauris niSanze mziri aTeulis A jgufi ikavebs pozicias dafarvisTvis gadasakveTi adgilis marcxniv. gadakveTamde jariskaci kompasiT or mewinave aTeulTan erTad gansazRvravs gadaadgilebis azimuts da moZraobis temps.(e) mziri aTeulis B jgufi ikavebs pozicias dafarvisTvis gadakveTis adgilis marjvniv. (v) dafarvis poziciebis dakavebis Semdeg oceulis meTauri meore aTeuls ubrZanebs sacecxle jgufis dafarviT gadarbenis Sesaxeb.(z) saxifaTo raionis gadakveTis Semdeg aTeuli ganagrZobs winsvlas gansazRvruli azimutis Tanaxmad.(T) aTeulis meTauri Cerdeba, akvirdeba, usmens, ynosavs (SLLS) da amis Semdeg aniSnebs oceulis meTaurs arsebuli safrTxis Sesaxeb.

(1) dRisiT _ xelis signalebiT (mag. cera TiTi maRla)(2) RamiT _ SeTanxmebuli niSnebiT [mag. infrawiTeli

gamosxiveba (IR)](i) mas Semdeg, rac oceulis meTaurs aniSneben safrTxis ararsebobis Sesaxeb, is, radiooperatorTan, mewinave moTvalTvalesTan, SeiaraRebis seqciis meTaurTan da or jgufTan erTad kveTs saxifaTo raions. (k) gadakveTs Tu ara saxifaTo raions, oceulis meTauri aniSnebs mesame aTeuls gadakveTis dawyebis Sesaxeb.(l) oceulis serJanti saninstruqtorsa da erT jgufTan erTad kveTs saxifaTo raions mas Semdeg, rac meore aTeuli

90

Page 91: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gadakveTs mas (gadakveTis centraluri adgilis gawmeneda).(n) oceulis serJanti aniSnebs usafrTxoebis aTeuls gadakveTis dawyebis Sesaxeb.

suraTi 4-3. xazovani saxifaTo raioni

SeniSvna 1: oceulis meTauri gegmavs cecxls qvedanayofis mier yvela cnobili xazovani saxifaTo adgilis gadakveTisas.SeniSvna 2: meore da mesame damfaravi aTeulebi wmenden saxifaTo raionis gadakveTis adgils.

gagrZeleba:

91

mziri aTeuli kveTs saxifaTo raions da wmends mas oceulisaTvis

xelyumbarmtyorcneli da msroleli rCebian moSorebiT. jgufis meTauri da metyviamfrqveve brundebian da aZleven niSans oceuls, usafrTxoebis Sesaxeb

oceulis meTauri elodeba jgufis meTauris niSans usafrTxoebis Sesaxeb

oceulis serJanti uzrunvelyofs dafarvas flangidan

mimyoli jgufi gadaadgildeba win, raTa uzrunvelyos flangebidan dafarva

mziri jgufi ganagrZobs win gadaadgilebas saxifaTo raionis gawmendis Semdeg

mimyoli jgufi ubrundeba Tavis poziciebs

Page 92: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mziri aTeulis A da B jgufebi ikaveben dafarvis poziciebs. meore aTeuli kveTs da ganagrZobs moZraobas gansazRruli

azimutis Tanaxmad. oceulis meTauri saxifaTo raions kveTs radiooperatorTan,

mewinave moTvalTvales, SeiaraRebis seqciis meTaursa da SeiaraRebis or jgufTan erTad.

mesame aTeuli saxifaTo raionis gadakveTisas uerTdeba pirvel aTeuls.

oceulis serJanti saxifaTo raions kveTs saninstruqtorsa da SeiaraRebis jgufTan erTad.

usafrTxoebis aTeuli gadakveTisas uerTdeba meore aTeuls. gadaadgilebis axali TanmimdevrobiT (yofili meore aTeuli

ikavebs wina pozicias, xolo yofili pirveli aTeuli gadadis ukan da xdeba Camketi aTeuli) oceuli agrZelebs moZraobas gansazRvruli azimutis mixedviT.

(3) saxifaTo raioni (mcire/Ria)(a) mziri aTeuli aCerebs oceuls da aniSnebs mas saxifaTo raionis arsebobis Sesaxeb.(b) oceulis meTauri gadaadgildeba win, mzir aTeulTan, raTa daadasturos saxifaTo raionis arseboba.(g) oceulis meTauri adasturebs saxifaTo raionis arsebobas da qmnis axlo da Sori Sekrebis punqtebs.(d) oceulis meTauri mzir aTeuls miuTiTebs, rom man saxifaTo raions flanguri Semovlis xerxis gamoyenebiT Semouaros.(e) mas Semdeg, rac mzir aTeuls aniSneben moZraobis dawyebis Sesaxeb, aTeuli 90 gradusiT marjvniv Sebrundeba da gadaadgildeba am mimarTlebiT. nabijebis amTvleli wyvets Tvlas da iwyebs axal aTvlas. (v) gansazRvruli manZilis gavlis Semdeg (romelsac miuTiTebs oceulis meTauri) mziri aTeuli ubrundeba Zvel azimuts, xolo nabijebis mTvleli _ Zvel manZils.(z) Ria raionis gverdis avlis Semdeg mziri aTeuli kidev erTxel Cerdeba da kvlav brundeba 90 gradusiT marjvniv an marcxniv, xolo nabijebis mTvleli nabijebis Tavidan aTvlas iwyebs.

92

Page 93: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(4) saxifaTo raionebi (erTdroulad ramdenime). ramdenime saxifaTo raionSi SeiZleba iyos ori an meti saxifaTo raioni, magaliTad:

orxazovani saxifaTo raioni (gamoiyeneba xazovani saxifaTo raionis gadakveTis xerxi).

xazovani/mcire Ria raioni (gamoiyeneba flangebidan/napirebidan Semovlis xerxebi. suraTi 4-4).

xazovani/didi Ria raioni (gamoiyeneba oceulis soliseburi wyoba).

SeniSvna: erdroulad ramdenime saxifaTo raionis gadakveTisas gamoiyeneba is xerxi, romelic uzrunvelyofs met usafrTxoebas.

(5) saxifaTo raioni (didi).(a) mziri aTeuli aCerebs oceuls da aniSnebs saxifaTo raionis arsebobis Sesaxeb.(b) oceulis meTauri gadaadgildeba win radiooperatorsa da mewinave moTvalTvalesTan erTad da adasturebs saxifaTo raionis arsebobas.(g) oceulis meTauri adasturebs saxifaTo raionis arsebobas da qmnis axlo da Sori Sekrebis punqtebs.(d) oceulis meTauri gansazRvravs gadaadgilebis mimarTulebas.(e) oceulis meTaurma saWiroebisamebr SeiZleba Secvalos mwyobri.

93

Page 94: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 4-4. mcire Ria raioniSeniSvna 1: sanam mimmarTveli jariskaci Seva saxifaTo raionSi oceulis meTauri da mewinave moTvalTvale dagegmavs cecxls.SeniSvna 2: Tu saxifaTo raionis Sori napiri mdebreobs 250 metrze naklebi moSorebiT, oceulis meTauri uzrunvelyofs dafarvas da gamoyofs mzir aTeuls, romelic wmends Ria raionis Sori napiris gaswvriv tyiT dafarul teritorias.

94

Sori Sekrebis punqtiSori Sekrebis punqti

axlo Sekrebis punqti axlo Sekrebis punqtiqvedanayofi

qvedanayofi

flangebidan Semovlanapirebidan Semovla

Page 95: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

patrulireba

patrulireba aris amocana, romelic miznad isaxavs informaciis mopovebas an sabrZolo operaciis Catarebas. qveiTi oceuli da aTeuli axorcielebs ori saxis patrulirebas: dazvervis da sabrZolo. am TavSi aRwerilia patrulirebis principebi, patrulirebis dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi, patrulirebis Catareba, sapatrulo bazis mowyoba, moqmedebebi sapatrulo bazaze da gadaadgileba mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesvlis mizniT.

5-1. patrulirebis principebi. patrulis marTva xdeba xuT mTavar principze dayrdnobiT.

a. dagegmva. swrafad unda moxdes martivi gegmis SemuSaveba da qveda doneebisTvis am gegmis efeqturi miwodeba. gegma, romlis SemuSavebasac dasWirdeba didi dro da, amasTanave, arasrulyofilad gavrceldeba qvemdgomebs Soris, ar aris kargi gegma. unda daigegmos da momzaddes realuri gegma da Catardes yvelafris repeticia.

b. dazverva. meTauri valdebulia daadasturos is, rac icis da aRmoaCinos is, rac ar icis.

g. usafrTxoeba. aucilebelia sakuTari Zalebis da dazvervis saSualebebis mofrTxileba. unda iqnes daTvlili TiToeuli reinjeri da SaSxana.

d. kontroli. mkafiod formulirebuli operaciis koncefcia da meTauris Canafiqri kargad gamarTul kavSirgabmulobasTan erTad aucilebelia piradi Semadgenlobis TiToeuli wevris da mowinaaRmdegis winaaRmdeg SeiaraRebis efeqturi gamoyenebisaTvis.

e. saRi azri. meTaurma sxvisi miTiTebis gareSe unda gaakeTos is, ris gakeTebasac misgan elian, miuxedavad misi piradi diskomfortisa da SiSisa.

95

Page 96: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

5-2. patrulirebis dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi. am muxlSi mocemulia patrulirebis dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi. aq ganxilulia ZalTa struqtura, winaswari dagegmva da koordinacia, gegmis dasruleba da sagangebo gegma (Contingency

plan).

a. ZalTa struqtura. patrulireba aris amocana da ara organizacia. sapatrulo amocanis warmatebiT dasrulebisaTvis oceulma an aTeulma unda Searulos konkretuli davalebebi, magaliTad: sakuTari usafrTxoebis uzurnvelyofa, saxifaTo raionebis gavla, patrulirebis obieqtis dazverva, garRveva, mxardaWera an ieriSi. iseve, rogorc nebismieri sxva amocanis Sesrulebisas, patrulirebis drosac meTauri viTarebis Sefasebis safuZvelze usaxavs davalebebs Tavisi qvedanayofis elementebs, axdens Sesasrulebeli davalebebis identificirebas da gansazRvravs, qvedanayofis romelma elementma romeli davaleba unda Seasrulos. davalebebis micemisas meTaurma, sadac SesaZlebelia, unda SeinarCunos aTeulisa da sacecxle jgufis erTianoba. sameTauro jaWvi patrulirebisas uzrunvelyofs Tavisi elementebis xelmZRvanelobas. am TavSi terminebiT “elementi” da “jgufi” aRiniSneba davalebis Semsrulebeli aTeulebi, sacecxle jgufebi, megobari qvedanayofebi. aTeulebs da sacecxle jfufebs SeiZleba daevaloT erTze meti davalebis Sesruleba winaswar gansazRvruli TanmimdevrobiT. sxva qvedanayofebi asruleben mxolod erT davalebas. meTaurma gegma unda Seadginos rac SeiZleba dakvirvebiT, raTa moxdes yvela aucilebeli davalebis identificireba da micema. sapatrulo oceuli Sedgeba Semdegi elementebisa da jgufebisagan:

(1) elementebi, romlebic saerToa yvela patrulisaTvis:(a) Stabi. Stabi Sedgeba oceulis meTaurisagan (PL), radio-operatorisagan (RTO), oceulis serJantisagan (PSG), mewinave moTvalTvalisa (FO) da mewinave moTvalTvale radiooperatorisagan (FO RTO). aq SeiZleba Sediodes nebismieri mikuTvnebuli qvedanayofi, romelic, oceulis meTauris azriT, unda kontroldebodes uSualod misi an oceulis serJantis mier.

96

Page 97: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) samedicino da sanitarTa jgufebi. samedicino da sanitarTa jgufebi pasuxismgebeli arian sakuTari piradi Semadgenlobis daxmarebasa da daSavebulTa evakuaciaze. (g) samxedro tyveebze pasuxismgebeli (EPW) jgufi. tyveebze pasuxismgebeli jgufi pasuxismgebelia datyvevebulTa kontrolze 5 S principis da meTauris miTiTebis Sesabamisad.(d) TvalTvalis jgufi. TvalTvalis jgufi uTvalTvalebs mizans meTauris mier dazvervis dasrulebidan sakuTari qvedanayofis obieqtze samoqmedod ganlagebamde. amis Semdeg isini uerTdebian TavianT elements.(e) moZravi Camweri. moZravi Camweri iwers amocanis Sesrulebis dros mopovebul yvela informacias. (v) mekompase. mekompase daxmarebas uwevs meTaurs navigaciaSi da gamudmebiT amowmebs dasaxul kursTan patrulis gadaadgilebis Sesabamisobas. mekompases eZleva instruqciebi, romlebic moicaven sawyis da TanmimdevrobiT azimutebs. sanam qvedanayofi moZraobas daiwyebs, mekompasem kompasi sawyis azimutze unda daayenos. es xerxi gansakuTrebiT mniSvnelovania, rodesac qvedanayofs SezRuduli xilvadobis pirobebSi uwevs gadaadgileba. oceulis an aTeulis meTaurma unda daniSnos meore mekompasec. (z) mimmarTveli/nabijis mTvleli. saWiroebis SemTxvevaSi oceulis meTauri niSnavs mimmarTvels da nabijis mTvlels. nabijis mTvleli jariskaci iTvlis gavlil manZils. mimmarTveli jariskaci, mekompasis an jgufis meTauris miTiTebiT, reliefis Sesabamisad arCevs saukeTeso marSruts. damatebiT, mimmarTveli jariskaci aseve uzrunvelyofs frontis usafrTxoebas.

(2) elementebi, romlebic saerToa sabrZolo patrulisaTvis:(a) moieriSe elementi. moieriSe elementi ipyrobs da usafrTxos gaxdis obieqts da icavs specialur jgufebs, raTa maT Seasrulon dakisrebuli moqmedebebi obieqtze.(b) usafrTxoebis elementi. usafrTxoebis elementi uzrunvelyofs usafrTxoebas saxifaTo raionebSi, obieqtTan Sekrebis punqtSi da mxars uWers oceulis darCenil nawils obieqtze

97

Page 98: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

moqmedebebis dasrulebis Semdeg ukan daxevisas. usafrTxoebis elementSi SeiZleba Sediodes usafrTxoebis calkeuli jgufebi, romelTagan TiToeuls dakisrebuli eqneba sakuTari davaleba. (g) mxardamWeri elementi. mxardamWeri elementi uzrunvelyofs qvedanayofis piradpir da arapirdapir cecxliT mxardaWeras. (d) amfeTqebelTa jgufi. amfeTqebelTa jgufi pasuxismgebelia asafeTqebeli muxtebis momzadebasa da maT afeTqebaze obieqtze arsebuli gansazRvruli aRWurvilobis, manqanebis da Senoba-nagebobebis ganadgurebis mizniT. (e) Cxrekis jgufi. moieriSe elementSi SeiZleba gamoiyos orkaciani (megobari jgufi) an oTxkaciani (sacecxle jgufi) Cxrekis jgufebi bunkerebis, Senobebis da gvirabebis gaCxrekis mizniT. es jgufebi awarmoeben obieqtis an sasikvdilo zonis Cxrekas daSavebulTa aRricxvis, sabuTebis da aRWurvilobis mopovebis mizniT. tyveebze pasuxismgebeli jgufebi SeiZleba imavdroulad gamoyenebuli iqnes, rogorc Cxrekis jgufebi. (v) garRvevis jgufi. garRvevis jgufi brZanebis Sesabamisad axdens dabrkolebebis garRvevas, raTa patruls obieqtis raionSi Sesvlis saSualeba misces. es, Cveulebriv, xorcieldeba METT-TC

faqtorebis da sabrZolo varjiSis meeqvse Tavis _ “danaRmuli mavrTulxlarTebis garRveva” _ Sesabamisad.

(3) elementebi, romlebic saerToa sadazvervo patrulisTvis:(a) dazvervis jgufi. dazvervis jgufebi axdenen obieqtis raionis dazvervas mas Semdeg, rac usafrTxoebis jgufebi daikaveben poziciebs. Cveulebriv, dazvervis jgufi Sedgeba mxolod ori kacisagan (megobari jgufebi), raTa minimumamde iqnes dayvanili mowinaaRmdegis mier am jgufis aRmoCenis SesaZlebloba. (b) dazvervisa da usafrTxoebis jgufebi (R&S). dazvervisa da usafrTxoebis jgufebi, Cveulebriv, gamoiyeneba dazvervis raionSi, Tumca SeiZleba gamoyebul iqnes sxva viTarebaSic, rodesac aucilebelia erTdroulad dazvervis Catareba da usafrTxoebis uzrunvelyofa.

98

Page 99: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(g) usafrTxoebis elemeneti. im SemTxvevaSi, Tu aucilebelia usafrTxoebis uzrunvelyofa da dazvervis Catareba cal-calke, usafrTxoebis elementi usafrTxoebas saxifaTo raionSi, obieqtTan Sekrebis punqtSi uzrunvelyofs, axdens obieqtis izolirebas da mxars uWers dazvervis dasrulebis Semdeg oceulis danarCeni nawilis ukan daxevas. usafrTxoebis elementi SeiZleba Sedgebodes calkeuli usafrTxoebis jgufebisgan, romelTagan TiToeuls SeiZleba hqondes sxvadasxva davaleba.

b. winaswari dagegmva da koordinacia. patrulirebis dagegmvisa da momzadebisas meTaurebi iyeneben qvedanayofis marTvis procedurebs da viTarebis Sefasebas ise, rogorc es aRwerilia meore TavSi. viTarebis Sefasebis safuZvelze meTaurebi axdenen obieqtze aucilebeli moqmedebebis identificirebas (amocanis analizi) da sakuTari Zalebis wina xazidan gasvlis ukudagegmvas da sakuTari Zalebis wina xazze dabrunebis winadagegmvas. vinaidan sapatrulo qvedanayofebi moqmedeben damoukideblad mekavSire qvedanayofebis win, amitom aucilebelia maTTan detaluri koordinacia. koordiancia unda moxdes dagegmvisa da momzadebisas. oceulis meTauri iyenebs sakontrolo RonisZiebebis CamonaTvals, raTa ar gamorCes amocanis SesrulebisaTvis sasicocxlo mniSvnelobis detalebi.

(1) koordinacia zemdgom StabTan (maT Soris dazvervis, operaciebis da cecxliT uzrunvelyofis koordinacia 2-7 Tavis Sesabamisad). aRniSnuli winaswari koordinacia qvedanayofis marTvis procedurebis mesame safexuris ganuyofeli nawilia. unda SemuSavdes savaraudo gegma.(2) koordinacia mzirTan. meTauri axdens koordinacias im qvedanayofTan, romlis meSveobiTac oceuli an aTeuli gadakveTs wina da ukana xazebs (2-7 Tavis Sesabamisad).

g. gegmis dasruleba. gegmis Sedgenis dasrulebamde meTauri iTvaliswinebs Semdeg pirobebs:(1) pirvelxarisxovani da meorexarisxovani davalebebi. oceulis meTauri rwmundeba, rom man gasca yvela davaleba, romelic unda

99

Page 100: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Sesruldes obieqtze, Sekrebis punqtebSi, saxifaTo raionebSi, usafrTxoebis an TvalTvalis adgilebSi, marSrutze da gasasvlel bilikebze. es davalebebi warmoadgenen daqvemdebarebuli qvedanayofebis mimarT gacemuli brZanebis Sesrulebis muxlis manevrisa da davalebis punqtebs. (2) gadaadgilebisa da Sesrulebis dro. meTauri gamoiangariSebs obieqtamde gadaadgilebis, obieqtis dazvervis, usafrTxoebis uzrunvelyofis, TvalTvalis, dakisrebuli davalebebis da sakuTari Zalebis wina xazze gasvlis dros. gegmis Sesrulebis ganmsazRvreli faqtorebia:

gadaadgileba: saSualod 1 km/sT-Si tyian reliefze; meTauris mier dazvervis Catareba: araugvianes saaT-

naxevrisa; usafrTxoebisa da TvalTvalis daweseba: naxevari saaTi; gasvla mewinave mokavSire qvedanayofis gavliT: ara

ugvianes naxevari saaTisa.

(3) ZiriTadi da alternatiuli marSrutebi. meTauri arCevs ZiriTad da alternatiul marSrutebs obieqtamde da obieqtidan. marSrutis SerCeva oceulis meTaurma SeiZleba daavalos daqvemdebarebulebs, Tumca pasuxismgebloba mas ekisreba.

(4) niSnebi. meTaurma SeiZleba gamoiyenos specialuri niSnebi. esenia: xelis signalebi, sanaTi saSualebebi, xma, stvena, radio _ da infrawiTeli aRWurviloba. yvela niSani unda iyos winaswar SeTanxmebuli, raTa jariskacebma SeZlon maTi gageba.

(5) SeZaxili da paroli sakuTari Zalebis wina xazis miRma. SeZaxili da paroli, romelic mocemulia kavSiris samoqmedo instruqciaSi (SOI), ar unda iqnes gamoyenebuli qvedanayofis wina xazis (FLOT) miRma.

(a) kenti ricxvis sistema. meTauri irCevs raRac kent ricxvs. SeZaxili SeiZleba iyos nebismieri ricxvi arCeuli kenti ricxvis garda. paroli iqneba is ricxvi, romlis damatebiTac miiReba winaswar arCeuli ricxvi (magaliTi: Tu winaswar gansazRvruli ricxvi aris 7, xolo SeZaxili 3, maSin paroli iqneba 4).

100

Page 101: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) morbenali paroli. kavSiris samoqmedo instruqciaSi SeiZleba ganisazRvros morbenali paroli. koduri sityviT xdeba qvedanayofis gafrTxileba, rom sakuTari Zalebi uaxlovdebian qvedanayofs ganusazRvreli maneriT da, savaraudod, mowinaaRmdegis midevnebiT. aRniSnuli xerxi SeiZleba aseve gamoyenebul iqnes sakuTari Zalebis xazSi gasvlisas jariskacebis swrafad gayvanisTvis. morbenali parolis Semdeg asaxeleben miaxloebuli jariskacebis raodenobas.

(6) meTaurebis adgilsamyofeli. oceulis meTauri gansazRvravs Tavisi, oceulis serJantis da sxva mniSvnelovani meTaurebis adgilsamyofels sapatrulo amocanis TiToeuli fazis Sesrulebis dros. oceulis meTauri irCevs iseT adgilsamyofels, saidanac ukeT SeZlebs patrulis moqmedebis kotrols. oceulis serJants, Cveulebriv, Semdeg viTarebaSi Semdegi pozicia ukavia:

Casafrebisas is, Cveulebriv, akontrolebs mxardamWer elements.

reidisas akontrolebs kavSiris sakontrolo punqts (CCP). raionis dazvervisas is, Cveulebriv, rCeba Sekrebis punqtSi

obieqtTan. zonis dazvervisas is moZraobs dazvervis im elementTan erTad,

romelic qmnis SeerTebis punqts.

(7) moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtisas. sanam amocaniT ar aris gansazRvruli, qvedanayofi erideba mowinaaRmdegesTan kontaqts. meTauris gegmaSi unda iyos gaTvaliswinebuli mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi sapatrulo amocanis nebismieri fazis dros Sesasrulebeli moqmedebebi. qvedanayofis mier amocanis Sesrulebis gagrZelebis SesaZlebloba damokidebulia imaze, Tu rodis moxda mowinaaRmdegesTan kontaqti, SeZlo Tu ara oceulma kontaqtis warmatebiT gawyveta (ise, rom misi gadaadgilebis mimarTuleba ar iqna amocnobili) da kontaqtis Sedegad yavT Tu ara daSavebulebi. gegma unda Seicavdes seriozulad daSavebuli da daRupuli jariskacebis movlis sakiTxs. gegmaSi aseve unda iyos

101

Page 102: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gaTvaliswinebuli im tyveTa sakiTxi, romlebic SeiZleba aiyvanon mterTan moulodneli kontaqtis Sedegad.

(8) sagangebo gegma. meTaurs rigi mizezebis gamo uwevs sakuTari qvedanayofis datoveba sapatrulo amocanis dagegmvis, koordinaciis, momzadebis da Sesrulebis dros. yovelTvis, roca meTauri tovebs qvedanayofs, man unda gamosces 5-punqtiani sagangebo gegma (Contingency plan). sagangebo gegma gamoisaxeba Semdegi akronimiT _ GOTWA da moicavs:

G: sad midis meTauri? O: sxvebi, vinc Tan mihyavs T: is dro, rodesac is apirebs wasvlas W: ra unda gakeTdes, Tu meTauri ar dabrundeba daTqmul dros A: qvedanayofis datovebis Semdeg qvedanayofis da meTauris

moqmedeba mterTan moulodneli kontaqtis SemTxvevaSi.

(9) Sekrebis adgilebi. meTauri gansazRvravs Sekrebis adgilebis mdebareobas da maT gamoyenebas. Sekrebis adgili aris meTauris mier gansazRvruli adgili, sadac xdeba qvedanayofis xelaxali Tavmoyra da reorganizacia. jariskacebma unda icodnen, amocanis romel fazaSi da Sekrebis romeli punqtisken unda gadaadgildnen. maT aseve unda icodnen, risi gakeTeba moeTxovebaT iq da ramden xans mouwevT mocda.

(a) kriteriumebi. Sekrebis adgilebi _ advilad misagnebi unda iyos; ar unda iyos mowinaaRmdegis moqmedebis adgilTan

axlos; unda iyos dafaruli da SeniRbuli; unda mdebareobdes mdinaris napirisagan da miaxloebis

maRalsiCqariani marSrutebisgan moSorebiT; SesaZlebeli unda iyos Tavdacva mcire drois

ganmavlobaSi.(b) Sekrebis punqtebis tipebi. Sekrebis punqtebis yvelaze gavrcelebuli tipebia sawyisi, marSrutze da obieqtTan ganlagebuli, xelaxali Sesvlis, axlo da Sori Sekrebis punqtebi.

102

Page 103: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(10) moqmedeba obieqtTan Sekrebis punqtSi. obiqtTan Sekrebis punqtSi, Cveulebriv, Semdegi moqmedebebi sruldeba:

meTauris mier obieqtis dazverva. gaCereba, dakvirveba, miyuradeba, ynosva (SLLS) da

adgilmdebareobis dadgena. saWiroebis SemTxvevaSi fragmentuli brZanebis gacema. operaciis gasagrZeleblad mosamzadebeli RonisZiebebis

Catareba; magaliTad: kamuflireba, asafeTqebeli samuSaoebis momzadeba, zurgCanTebis saTanadod dawyoba swrafi evakuaciis mizniT; tyveTa gasakoWi saSualebebis, pirveli daxmarebis xelsawyoebis, sakaceebis momzadeba da SeiaraRebis Semowmeba.

jariskacebisa da SeiaraRebis mdgomareobis Semowmeba obieqtze moqmedebis dasrulebis Semdeg.

sameTauro jaWvis xelaxali Seqmna obieqtze moqmedebebis dasrulebis Semdeg.

mowinaaRmdegesTan kontaqtis ararsebobis SemTxvevaSi sadazvervo informacia unda gavrceldes pirad SemadgenlobaSi.

(11) sameTauro dazverva. gegmaSi gaTvaliswinebuli unda iyos oceulis an aTeulis mier obieqtTan Sekrebis punqtis Seqmnis Semdeg oceulis meTauris mier obieqtis dazverva. dasazverad wasvlamde meTaurma unda gamosces sagangebo 5-punqtiani gegma. dazvervisas meTauri axdens miznis identificirebas, irCevs dazvervis, usafrTxoebis, mxardaWeris da ieriSis poziciebs Tavisi qvedanayofisaTvis da gegmas uTavsebs dazvervis Sedegad mopovebul informacias. patrulis TiToeul tips moeTxoveba gansxvavebuli davalebebis Sesruleba meTauris mier Catarebuli dazvervis periodSi. oceulis meTaurma dazvervaSi SeiZleba waiyvanos sxvadasxva elementi (amis Sesaxeb ixileT patrulis sxvadasxva tipebis ganxilva). meTuarma unda dagegmos obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebis dro, daasrulos gegma, gaavrcelos informacia, gasces brZanebebi da instruqciebi da misces saSualeba Tavis aTeuls Caataros mosamzadebeli samuSaoebi.

103

Page 104: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(12) moqmedebebi obieqtze. TiToeuli kategoriis patruli obieqtze asrulebs sxvadasxva saxis moqmedebas. amis Sesaxeb ixileT patrulis sxvadasxva kategoriis ganxilva.

5-3. patrulirebis kategoriebi.am nawilSi ganxilulia patrulis ori kategoria: sadazvervo da sabrZolo. sabrZolo patrulirebis or kategorias gamoyofen _ reids da Casafrebas. patrulis mesame kategoria _ Zebnis patruli _ am TavSi ar aris ganxiluli, Tumca mocemulia FM 7-8-Si. am nawilSi ganxilulia patrulirebis orive kategoriis dagegmvis principebi, davalebis standartebi da patrulirebis Catarebis principebi (moqmedebebi obieqtze).

a. sadazvervo patruli. sadazvervo patruli uzrunvelyofs mowinaaRmdegis da reliefis Sesaxeb zusti da drouli informaciis mopovebas. am monacemebis gamoyeneba xdeba meTauris mier gegmis Sedgenisas. sadazvervo patrulis mier xdeba specifikuri informaciis [dazvervis prioritetuli moTxovnebi (PIR)] an zemdgomi Stabis instruqciebis safuZvelze zogadi informaciis [moTxovnili informacia (IR)] mopoveba. am nawilSi aseve ganxilulia sadazvervo patrulirebis ori saxeoba: zonis da raionis. aq aseve saubaria dazvervis orive kategoriisTvis gamosayenebeli dazvervis fundamenturi principebis, davalebis standartebisa da obieqtebze moqmedebebis Sesaxeb.

(1) dazvervis fundamenturi principebi. imisaTvis, rom patrulma SeZlos raionis srulyofili da warmatebuli rekognoscireba, oceulis meTaurma operaciis dagegmvisas unda gaiTvaliswinos rekogniscirebis fundamenturi principebi.

(a) yvela moTxovnili informaciis mopoveba: zemdgomi qvedanayofi acnobebs patrulis meTaurs (PL) mosapovebeli saWiro informaciis Sesaxeb. informaciis moTxovna SeiZleba

104

Page 105: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

iyos ori saxis: dazvervis moTxovna (IR) da dazvervis prioritetuli moTxovna (PIR). oceulis amocana ganisazRvreba imisda mixedviT, Tu ra saxis informaciaa moTxovnili. patrulis wevrebma gamudmebiT unda moipovon da gacvalon informacia, magram amocana ar iTvleba Sesrulebulad dazvervis yvela prioritetuli informaciis mopovebamde. (b) Tavidan unda iqnes acilebuli mowinaaRmdegis mier qvedanayofis aRmoCena: mowinaaRmdegem ver unda Seityos obieqtis raionSi Cveni Zalebis arsebobis Sesaxeb. Tu mowinaaRmdegem gaigo Cveni arsebobis Sesaxeb, man SeiZleba gaaZlieros TvalTvali, gadaadgildes, Secvalos gegmebi da gaaZlieros usafrTxoebis zomebi. mowinaaRmdegis mier aRmoCenis Tavidan acilebis xerxebia: (1) minimaluri moZraoba obieqtis raionSi (raionis dazverva).

(2) ar unda moxdes mowinaaRmdegesTan saWiroze metad miaxloeba. (3) Tu SesaZlebelia, gamoyenebuli unda iqnes Sors TvalTvalis an RamiT xedvis xelsawyoebi.(4) kamuflaJi, SeumCnevloba, xmaurisa da Suqis disciplina.(5) minimaluri radiokavSiri.

(g) unda gatardes usafrTxoebis zomebi: patruls unda SeeZlos mowinaaRmdegesTan kontaqtis gawyveta da mopovebuli informaciiT ZiriTad qvedanayofTan dabruneba. saWiroebis SemTxvevaSi unda moxdes mowinaaRmdegesTan kontaqtis gawyveta da amocanis Sesrulebis gagrZeleba. usafrTxoebis elementebi unda ganlagdnen ise, rom SeZlon dazvervis elementebis dafarva da mowinaaRmdegis cecxlis CaxSoba, rac dazvervis elements miscems kontaqtis gawyvetis SesaZleblobas.(d) ZalTa struqtura: brZanebis miRebis Semdeg oceulis meTauri aanalizebs amocanas, raTa darwmundes, rom zustad gaigo amocanis arsi. Semdeg is gansazRvravs Tavisi oceulis ZalTa struqturas METT-TC faqtorebis gaTvaliswinebiT amocanis ukeT Sesrulebis mizniT. dazvervas, Cveulebriv, aTeuli atarebs.

105

Page 106: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) davalebis standartebi. (a) raionis dazverva. sadazvervo patruli raionis dazvervisas agrovebs informacias dazvervis prioritetuli moTxovnebis da brZanebaSi miTiTebuli dazvervis sxva moTxovnebis Sesabamisad. patruli dazvervis dasrulebis Semdeg brZanebaSi miTiTebuli drois Sesabamisad axsenebs mopovebul informacias zemdgomebs. patrulma ar unda gasces sakuTari Tavi.(b) zonis dazverva. zonis sadazvervo patruli gansazRvravs prioritetul da brZanebaSi miTiTebul sxva moTxovnebs. patruli dazvervas ise atarebs, rom mowinaaRmdegem ar aRmoaCinos. patruli atarebs dazvervas da brZanebaSi miTiTebuli drois Sesabamisad axsenebs zemdgoms.

(3) moqmedebebi obieqtze (raionis dazverva) (suraTi 5-1). (a) elementi ikavebs obieqtTan Sekrebis punqts ise, rogorc es mocemulia obieqtTan Sekrebis punqtis dakavebis nawilSi. radio-operatori iRebs dadasturebas obieqtTan Sekrebis punqtis dakavebis Sesaxeb. meTauri adasturebs mis adgilsamyofels rukaze, imavdroulad, daqvemdebarebuli meTaurebi axdenen perimetris mowyobas.(b) oceulis meTauri oceulis organizebisas Semdeg or xerxs iyenebs: dazvervisa da usafrTxoebis elementebis gancalkeveba an gaerTianeba. (g) oceulis meTaurs dazvervisas obieqtisa da gegmis dadasturebis mizniT Tan mihyavs daqvemdebarebuli meTaurebi da sxva mniSvnelovani pirebi. oceulis meTauri:

(1) gamgzavrebamde gamoscems 5-punqtian sagangebo gegmas.(2) qmnis mosaxerxebel gamSveb punqts. igi ganlagebuli unda iyos (Tu SesaZlebelia) mowinaaRmdegis mxedvelobis da smenis aris miRma an, sul mcire, mxedvelobis aris miRma da unda iyos xelsayreli Sekrebis adgilis mosawyobad.

106

Page 107: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) pirad Semadgenlobas unda mieces gamSvebi punqtisa da mis garSemo adgilis gacnobis SesaZlebloba.(4) axdens obieqtis identificirebas (adgilmdebareobis dadgenas) da awesebs TvalTvals. TvalTvalis jgufi Sedgeba ori kacisagan, romelTagan erT-erTi saxiT obieqtisaken dgas, xolo meore _ gamSvebi punqtisaken. (5) daqvemdebarebulebi mihyavs win obieqtis mosaniSnad da winsvlis arsebuli SezRudvebis gansazRvrisaTvis da irCevs saTvalTvalo punqts.(6) inarCunebs kavSirs oceulTan.(7) TvalTvalis jgufs miuTiTebs obieqtze TvalTvalis SenarCunebis Sesaxeb. TvalTvalis jgufSi wodebiT yvelaze ufross usaxavs sagangebo gegmas.

(d) oceulis serJanti inarCunebs usafrTxoebas da Tvalyurs adevnebs obieqtTan Sekrebis punqtSi prioritetulobis mixedviT gansaxorcielebeli samuSaoebis Sesrulebas.

(1) uzrunvelyofs usafrTxoebis zomebs obieqtTan Sekrebis punqtSi.

(2) pirad Semadgenlobas acnobs oceulis meTauris sagangebo gegmas.(3) Tvalyurs adevnebs dazvervis jgufis momzadebis process (piradi kamuflireba, RamiT saTvalTvalo xelsawyoebis da binoklebis momzadeba, iaraRis damcvelze Seyeneba da masze mWidis morgeba).

(e) oceulis meTauri da dazvervis jgufi brundeba obieqtTan Sekrebis punqtSi. oceulis meTauri:

(1) adasturebs gegmas an gamoscems fragmentul brZanebas.(2) dros aZlevs daqvemdebarebul meTaurebs gegmis

gasaziareblad.(v) Tu SesaZlebelia, patruli dazvervas atarebs Sor manZilze dakvirvebiT da TvalTvaliT.

(1) dazvervisa da TvalTvalis (R&S) elementebi gadaadgildebian saTvalTvalo punqtisaken, romelsac aqvs dafarvis da SeniRbvis SesaZlebloba da romelic ar mdebareobs mcirekalibriani SeiaraRebis dazianebis manZilze da, aseve, ar xvdeba

107

Page 108: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mowinaaRmdegis mier Casatarebeli usafrTxoebis zomebis arealSi.(2) Tu informaciis mopoveba SeuZlebelia erTi punqtidan, unda Seiqmnas ramdenime saTvalTvalo punqti. (3) agrovebs informacias dazvervis prioritetuli moTxovnebis Sesabamisad SALUTE (zoma, moqmedeba, adgilmdebareoba, forma, dro, arWurviloba) formatis gaTvaliswinebiT.

(z) dazvervisa da TvalTvalis jgufebi saTvalTvalo punqtTan gadaadgildebian “samyuras” meTodis gamoyenebiT. aRniSnuli meTodis arsi imaSi mdgomareobs, rom dazvervisa da TvalTvalis jgufebi ar moZraoben obieqtis paraleluri mimarTulebiT, inarCuneben SeumCnevlobis eqstremalur zomebs, ar kveTen winsvlis zRvars da maqsimalurad iyeneben dafarvasa da SeniRbvas.(T) dazvervis Catarebisas dazvervisa da TvalTvalis TiToeuli jgufi gamSveb punqtze Semdeg SemTxvevebSi brundeba:

(1) dazvervis prioritetuli moTxovnebiT gaTvaliswinebuli informaciis mopovebis Semdeg.(2) winsvlis SezRudvis zRudis miRwevis Semdeg.(3) dazvervisaTvis gankuTvnili drois amowurvis Semdeg.(4) mas Semdeg, Tu adgili eqna mowinaaRmdegesTan

kontaqts.(i) gamSveb punqtSi meTauri aanalizebs mopovebul informacias da gansazRvravs, akmayofilebs Tu ara igi dazvervis prioritetul moTxovnebs.(k) Tu meTauri Tvlis, rom mopovebuli informacia ver akmayofilebs dazvervis prioritetul moTxovnebs an Tu mis da misi daqvemdebarebuli meTaurebis mier mopovebuli informacia mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisgan, man SeiZleba xelaxla gaagzavnos dazvervis da TvalTavlis jgufebi obieqtis dasazverad. manamde, oceulis meTauri gamoscems axal 5-punqtian sagangebo gegmas da, SesaZloa, dabrundes obieqtTan Sekrebis punqtSi, raTa cvlilebebis Sesaxeb acnobos oceulis serJants. (l) dazvervisa da TvalTvalis elementi gansazRvrul dros brundeba obieqtTan Sekrebis punqtSi ise, rom mowinaaRmdebis mier SeumCneveli rCeba.

108

Page 109: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) meTaurebma obieqtTan Sekrebis punqtSi unda gaavrcelon informacia patrulis yvela wevrs Soris. informaciis gavrcelebis mizniT radiooperatori, oceulis meTauris naxazze dayrdnobiT, amzadebs obieqtis adgilis sam naxazs da unawilebs maT daqvemdebarebul meTaurebs. (2) oceulis meTauri zemdgom Stabs moaxsenebs nebismier moTxovnil informacias da/an moTxovnil informacias, romelic saWiroebs myisier reagirebas da gadis gansazRvrul raionSi.

(m) mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi:(1) gamSvebi punqtisken gadaadgilebisas: dazvervis elementi Seecdeba gawyvitos kontaqti da dabrundes obieqtTan Sekrebis punqtSi, uzrunvelyos zurgCanTebis usafrTxoeba da swrafad gamovides raionidan. usafrTxo manZilze gasvlis Semdeg meTauri arsebuli viTarebis Sesaxeb atyobinebs zemdgom Stabs da maTgan iRebs Semdeg samoqmedo instruqciebs.(2) TvalTvalis dros: moTvalTvaleebi gamovlen gamSvebi punqtidan, gaemarTebian obieqtTan Sekrebis punqtisaken da imoqmedeben wina punqtSi miTiTebuli procedurebis Sesabamisad.(3) dazvervis Catarebisas: mTeli piradi Semadgenloba gaxsnis cecxls obieqtis mimarTulebiT mWidis daclame. TvalTvalis elementi gaxsnis cecxls tanksawinaaRmdego SeiaraRebiT

109

Page 110: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

obieqtis yvelaze Zlieri iaraRis mimarTulebiT. elementebi daSordebian obieqts da gadaadgildebian gaSvebis punqtisaken. yvelaze maRali wodebis mqone jariskaci iTvlis pirad Semadgenlobas da brundeba obieqtTan Serkebis punqtSi. obieqtTan Sekrebis punqtSi misvlis Semdeg qvedanayofi imoqmedebs pirvel punqtSi miTiTebuli procedurebis Sesabamisad.

suraTi 5-1. moqmedebebi obieqtze _ raionis dazverva

(4) moqmedebebi obieqtze (zonis dazverva) (suraTebi 5-2, 5-3, 5-4).

(a) elementi ikavebs obieqtTan Sekrebis sawyis punqts ise, rogorc es aRwerilia obieqtTan Sekrebis punqtis dakavebis nawilSi. radio-operatori iTxovs obieqtTan Sekrebis punqtis dakavebis dadasturebas. meTauri adasturebs Tavis adgilmdebareobas rukaze, xolo daqvemdebarebuli meTaurebi amasobaSi axdenen perimetris koreqtirebas. (b) dazvervis jgufis meTaurebi ogranizebas uweven maT elementebs.

(1) niSnaven usafrTxoebis da dazvervis elementebs.(2) pasuxismgeblobas akisreben mimmarTvels, nabijebis mTvlels, moZrav Camwers da zurgis usafrTxoebis elements (Tu ukve ara aqvT dakisrebuli).(3) gansazRvraven advilad amosacnob Sekrebis punqtebs.(4) uzrunvelyofen usafrToxebas droebiTi SeCerebis dros.

(g) patruli axdens zonis dazvervas.(1) axdens taqtikur gadaadgilebas obieqtTan Sekrebis punqtisaken.(2) ikavebs obieqtTan Sekrebis gansazRvrul punqts.(3) iyenebs oceulis meTauris mier miTiTebul Semdeg meTodebs:

a. gvirilas meTodi. aRniSnuli meTodiT sargeblobisas gamoiyeneba Sekrebis ramdenime punqti. patruli

110

Page 111: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

uzrunvelyofs usafrTxoebas obieqtTan Sekrebis pirvel punqtze. dazvervis elementebi obieqtTan Sekrebis punqtidan gadaadgildebian gvirilas formis sxvadasxva marSrutebiT ise, rom faraven erTmaneTis marSrutebs, raTa uzrunvelyofili iyos raionis sruli dazverva. meTauri, Cveulebriv, inarCunebs ZiriTad Zalas obieqtTan Sekrebis punqtSi. oceulis meTauri yvela elementis dabrunebis Semdeg obieqtTan Sekrebis Semdeg punqtSi gadaadgilebamde agrovebs da avrcelebs informacias. b. paraleluri marSrutebis meTodi. oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtidan zonisaken mimarTul marSrutze SeerTebis adgilad zonis Sor mxares irCevs. dazvervis TiToeuli elementi moZraobs Tavisi marSrutiT da SeerTebis mizniT gansazvrul drosa da adgilze kveTs erTmaneTs. g. yuTisebri meTodi. oceulis meTauri gzavnis dazvervis elementebs obieqtTan Sekrebis punqtidan iseTi marSrutebiT, romlebsac aqvT yuTis forma. Semdeg, oceulis meTauri gzavnis sxva elements marSrutze, romelic gadis am yuTis SigniT. yvela jgufi uerTdeba erTmaneTs yuTis Sor adgilze.

(d) dazvervis jgufebi atareben dazvervas.(1) gadaadgilebisas aTeuli agrovebs informacias brZanebaSi miTiTebuli dazvervis prioritetuli moTxovnebis Sesabamisad.(2) dazvervis jgufebis meTaurebi rwmundebian, rom naxazebSi aRniSnulia mowinaaRmdegis poziciebi, gzebi da bilikebi.(3) rodesac aTeuli brundeba Sexvedris axal an obieqtTan Sekrebis punqtSi, dazvervis jgufis meTaurebi moaxseneben oceulis meTaurs mopovebul informacias.(4) dabruneba obieqtTan Sekrebis punqtSi an Sexvedris punqtSi gansazRvrul dros SeerTeba.

(e) oceulis meTauri ganagrZobs dazvervis elementebis kotrols.(1) oceulis meTauri gadaadgildeba dazvervis im elementTan erTad, romelic qmnis SeerTebis punqts.

111

Page 112: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) oceulis meTauri saWiroebisamebr cvlis dazvervis xerxebs.(3) oceulis meTauri elementebs ganusazRvravs obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebis an SeerTebis dros.(4) oceulis meTauri agrovebs informacias da avrcelebs mas pirad SemadgenlobaSi. oceulis meTauri moaxsenebs yvela daqvemdebarebul meTaurs sxva aTeulebis mier mopovebul informacias, Tu SesaZlebelia SeimuSavebs erT Sejerebul naxazs da jgufis meTaurebs miscems dros, raTa maT miawodon informacia TavianTi jgufis wevrebs.(5) oceulis meTauri da serJanti iTvlis pirad Semadgenlobas.

(v) patruli agrZelebs dazvervas gansazRvruli raionebis srul dazvervamde da mtrisagan SeumCneveli ubrundeba sakuTar Zalebs.

suraTi 5-2. moqmedebebi obieqtze _ zonis dazverva, yuTisebri meTodi

112

Stream

Road

ORP

TM 1TM 2

TM 3

Critical Tasks

•Secure and Occupy ORP

•Recon Elements Reconalong designated Routes

•PL controls reconelements

•Recon elements linkup asdirected on far side ofZone

•Patrol continues to reconuntil all PIR is gathered

ORP

aucilebeli davalebebi ORP gausafrTxoeba

da dakaveba rekognoscirebis

elementebi axdenen gansazRvruli marSrutis dazvervas.

oceulis meTauri akontrolebs rekognoscirebis elementebs.

rekognoscirebis elementebi uerTdebian erTmaneTs zonis Sori adgilisken moZraobis dawyebisas

patruli ganagrZos dazvervas PIR-is

aucilebeli davalebebi ORP gausafrTxoeba da

dakaveba rekognoscirebis

elementebi axdenen gansazRvruli marSrutis dazvervas

oceulis meTauri akontrolebs rekognoscirebis elementebs.

rekognoscirebis elementebi uerTdebian erTmaneTs ORP-is mimarTulebiT gadaadgilebisas

Page 113: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 5-3. moqmedebebi obieqtze _ zonis dazverva, paraleluri marSrutebis meTodi

113

Stream

Road

ORP

ORP

ORP

TM 1TM 2

TM 3

Critical Tasks

•Secure and Occupy ORP

•Recon Elements Reconalong designated Routes

•PL controls reconelements

•Recon elements linkup asdirected in successiveORP’s

•Patrol continues to reconuntil entire zone reconned

Stream

Road

ORP

Critical Tasks

•Secure and Occupy ORP

•Recon Elements Reconalong designatedoverlapping, fan-shapedRoutes

•PL controls reconelements; maintains areserve at ORP

•Recon elements linkup asdirected in ORP

•Patrol disseminates infobefore moving to nextORP

ORP

Reserve

TM 1

TM 1

TM 1 TM 2

TM 2

TM 2

aucilebeli davalebebi ORP gausafrTxoeba da

dakaveba rekognoscirebis

elementebi axdenen gansazRvruli urTierTdafaruli, gvirilas formis marSrutis dazvervas

oceulis meTauri akontrolebs rekognoscirebis elementebs. inarCunebs rezervs ORP-Si

rekognoscirebis elementebi uerTdebian erTmaneTs ORP-is mimarTulebiT gadaadgilebisas

patruli avrcelebs informacias Semdgom ORP-Si

Page 114: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 5-4. moqmedebebi obieqtze _ zonis dazverva, gvirilas meTodi

b. sabrZolo patruli. qvedanayofebi sabrZolo patrulirebas atareben mowinaaRmdegis jariskacebis da aRWurvilobis xelSi Cagdebisa an ganadgurebis, Senoba-nagebobebis, mniSvnelovani adgilebis ganadgurebis; an mowinaaRmdegis Zalebis ganadgurebis mizniT. sabrZolo patruls aseve SeiZleba daevalos ufro didi qvedanayofis usafrTxoebis uzrunvelyofa. gamoyofen sabrZolo patrulirebis or saxeobas: Casafreba da reidi. am nawilSi aRwerilia sabrZolo patrulirebis dagegmvis pirobebi, davalebis principebi sabrZolo patrulirebis TiToeuli tipisaTvis da moqmedebebi obieqtze.

(1) dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi (zogadi). sabrZolo patrulirebis dagegmvisas oceulis meTaurma unda gaiTvaliswinos Semdegi:

(a) davalebebi daqvemdebarebul qvedanayofebs. sabrZolo patrulirebisas patruls Cveulebriv akontrolebs oceulis sameTauro elementi. davalebebis micemisas oceulis meTauri unda Seecados SeinarCunos aTeulisa da sacecxle jgufis erTianoba.

(1) oceulis meTaurma unda gaiTvaliswinos moTxovnebi, romelTa dakmayofileba aucilebelia mTeli amocanis ganmavlobaSi mizanze ieriSis mitanisas ieriSis cecxliTa da usafrTxoebiT uzrunvelsayofad.

a. mizanze ieriSis misatanad oceulis meTaurma unda gaiTvaliswinos obieqtze moTxovnili moqmedebebi obieqtis zoma da mowinaamdegis cnobili da savaraudo siZliere da ganlageba obieqtze an masTan axlos. b. oceulis meTauri iTvaliswinebs mis gankargulebaSi arsebul SeiaraRebas da ieriSis cecxliT uzrunvelyofisaTvis saWiro SeiaraRebis tips da cecxlis intensivobas.

114

Page 115: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

g. oceulis meTauri iTvaliswinebs usafrTxoebis moTxovnebs marSrutze mdebare punqtebze, saxifaTo raionebSi, obieqtTan Sekrebis punqtebSi, obieqtis raionSi mowinaaRmdegis moaxloebis marSrutebze da a.S. d. oceulis meTaurma aseve unda gansazRvros brZolaSi Cabmis da brZolidan gamosvlis kriteriumebi.

(2) oceulis meTauri Tavis aTeulebs aZlevs damatebiT davalebebs: afeTqebebi, tyveebis Zebna, tyveebis dacva, daSavebuli piradi Semadgenlobis mkurnaloba da evakuacia (sakaceebis gadasatani) da sxva davalebebi, romelTa Sesruleba aucilebelia sapatrulo amocanis warmatebsaTvis (Tu es davalebebi ar aris mocemuli mudmivsamoqmedo procedurebSi). (3) oceulis meTauri gansazRvravs, Tu vin gaakontrolebs mikuTvnebul gamocdil pirad Semadgenlobas an specialur aRWurvilobas.

(b) meTauris mier obieqtis dazverva. sabrZolo patrulSi meTaurs evaleba piradad Caataros obieqtis dazverva.

(1) meTauris dazvervis jgufis Semadgenloba. oceulis meTaurs dazvervisas Tan mihyavs:

aTeulis meTaurebi, SeiaraRebis seqciis meTauris CaTvliT. TvalTvalis jgufi. mewinave moTvalTvale. usafrTxoebis elementi (damokidebulia maT

gankargulebaSi arsebul droze)(2) meTauris mier dazvervis Catareba. sabrZolo patrulSi oceulis meTauri obieqtis dazvervisas asrulebs Semdeg damatebiT moqmedebebs:

a. oceulis meTauri gansazRvravs gamSveb punqts obieqtTan Sekrebis punqtsa da obieqts Soris, daaxloebiT Sua wertilSi. oceulis meTauri ganalagebs TvalTvalis jgufs. aTeulebi da sacecxle jgufebi calkevdebian da gadaadgildebian gansazRvruli poziciebisaken.

115

Page 116: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. oceulis meTauri gansazRvravs obieqts da sasikvdilo zonas. is akvirdeba reliefs da gansazRvravs daucvel teritoriaze naRmebisa da klaimorebis dayenebis adgils. oceulis gegmaSi Setanili nebismieri cvlileba unda ecnobos aTeulis meTaurebs.g. Tu obieqti sasikvdilo zonas warmoadgens, sameTauro dazvervis jgufi ar unda Sevides aseT obieqtze. winaaRmdeg SemTxvevaSi SeiZleba darCes nakvalevi, ris gamoc, SesaZloa, Sewydes amocanis Sesruleba.d. oceulis meTauri adasturebs, rom ieriSisa da mxardaWeris poziciebi da marSrutebi xelsayrelia.e. oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebamde gamoscems xuTpunqtian samoqmedo gegmas gauTvaliswinebel viTarebisTvis.

(2) davalebis standartebi.(a) daugegmavi Casafreba. oceuli swrafad gadaadgildeba SeniRbuli poziciebisaken. Casafreba ar iwyeba manam, sanam mowinaaRmdegis Zalebis udidesi nawili ar iqneba sasikvdilo zonaSi. qvedanayofi ar ebmeba gadamwyvet brZolaSi. oceuli moulodnelad utevs mowinaaRmdeges. oceuli Seipyrobs, anadgurebs an sasikvdilo zonaSi myof mowinaaRmdeges aiZulebs, ukan daixios da meTauris Canafiqris Sesabamisad, anadgurebs mowinaaRmdegis aRWurvilobas. brZanebis Sesasruleblad patruls gamohyavs piradi Semadgenloba da gamoaqvs aRWurviloba sasikvdilo zonidan TvalTvalisa da pirdapiri cecxlis Tavidan acilebis mizniT. am zonidan qvedanayofis elementebi ukan TanmimdevrobiT gamosvlisas ar ebmebian gadamwyvet brZolaSi. oceuli agrZelebs TanmimdevrobiT gamosvlas.(b) winaswar dagegmili Casafreba (Casafreba punqtze/raionSi). Casafreba ewyoba araugvianes brZanebaSi miTiTebuli droisa. oceuli moulodneload utevs mowinaaRmdeges da mowinaaRmdegis mTavar ZalebTan erTveba brZolaSi. oceulis meTauri anadgurebs an Seipyrobs sasikvdilo zonaSi myof mowinaaRmdeges da meTauris Canafiqris Sesabamisad

116

Page 117: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

anadgurebs mowinaaRmdegis aRWurvilobas. brZanebis gacemisas patruls brZanebaSi miTiTebul dros obieqtidan gamohyavs piradi Semadgenloba da aRWurviloba.(d) reidis ganxorcieleba. patruli iwyebs reids araugvianes brZanebaSi miTiTebuli droisa, moulodnelad utevs mowinaaRmdeges da asrulebs davalebas meTauris Canafiqris Sesabamisad. patruli ar ebmeba gadamwyvet brZolaSi. oceuli moipovebs informacias dazveris prioritetuli moTxovnis Sesabamisad da ganagrZobs TanmimdevrobiT gamosvlas.

(3) dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi (Casafreba). Casafreba aris SeniRbuli poziciebidan moulodneli Seteva moZrav an droebiT SeCerebul miznebze. Casafrebebi klasificirdeba kategoriebis mixedviT _ daugegmavi da dagegmili; tipebis mixedviT _ punqtze da raionSi; wyobis mixedviT _ xazovani an L formis. meTauri Casafrebisas iyenebs Casafrebis kategoriebis, tipebis da mwyobris kombinacias. dagegmvisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi maTavari pirobebi:

unda moxdes sasikvdilo zonis sruli dafarva cecxliT.

METT-TC. bunebrivi da xelovnuri dabrkolebebis gamoyeneba (klaimorebi

da sxva saxis naRmebi) mowinaaRmdegis sasikvdilo zonaSi Seyovnebis mizniT.

usafrTxoebis jgufebi Cveulebriv aRWurvili arian xelis tanksawinaaRmdego SeiaraRebiT (AT-4 an LAW) da klaimorebiT.

moieriSe da mxardaWeris elementebi daculi unda iqnes naRmebiT, klaimorebiT da sxva asafeTqebeli saSualebebiT.

sasikvdilo zonis izolirebis mizniT gamoyenebuli unda iqnes moieriSe da mxardamWeri elementebi.

unda moxdes sasikvdilo zonaSi SeWra moklulebisa da daWrilebis moZiebis, tyveebis Tavmoyrisa da aRWurvilobis Segrovebis mizniT (moieriSe elements unda SeeZlos sakuTar damcav dabrkolebebs Soris swrafad gadaadgileba).

droSi unda gaiweros oceulis elementebis moqmedebebi, raTa ar moxdes moulodnelobis efeqtis dakargva.

117

Page 118: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tu aucilebelia xangrZlivi droiT Casafreba, gamoyenebuli unda iqnes erTi aTeuli da ganisazRvros obieqtTan Sekrebis punqtidan Casafrebis adgilamde gadaadgilebis dro aTeulebis rotaciisas. (a)kategoriebi

(1) daugegmavi Casafreba. qvedanayofi awyobs daugegmav Casafrebas, Tu ki mowinaaRmdege imyofeba mxedvelobis areSi da aris dro SeumCnevlad CasafrebisaTvis. daugegmavi Casafrebis moqmedebebis repeticia winaswar unda Catardes da jariskacebma unda icodnen, ra unda gaakeTon meTauris niSnebze. maT unda icodnen, rogor imoqmedon, Tu Casafrebis mowyobamde aRmoaCina mowinaaRmdegem. (2) winaswar dagegmili Casafreba. winaswar dagegmili Casafreba ewyoba konkretuli miznis winaaRmdeg winaswar gansazRvrul adgilze. winaswar dagegmili Casafrebis dagegmvisas oceulis meTaurs esaWiroeba Semdegi informacia: mowinaaRmdegis Zalebis zoma da Semadgenloba, maT gankargulebaSi arsebuli SeiaraReba da aRWurviloba.

(b) tipebi. (1) Casafreba punqtze. punqtze Casafrebisas Seteva xorcieldeba erT sasikvdilo zonaze.(2) Casafreba raionSi. raionSi ewyoba Casafrebis ori an meti punqti.

(g) wyoba (suraTi 5-5).(1) xazovani. xazovani Casafrebisas moieriSe da mxardamWeri elementebi ganlagdebian mowinaaRmdegis marSrutis paralelurad. elementebi ganlagdebian sasikvdilo zonis gaswvriv da uzrunvelyofen cecxls flangebidan. aRniSnuli wyoba SeiZleba gamoyenebul iqnes viwro reliefur pirobebSi, sadac SezRudulia mowinaaRmdegis manevrirebis SesaZlebloba, an Ria raionSi, sadac gamoyenebuli unda iqnes mowinaaRmdegis sasikvdilo zonaSi Seyovnebis saSualebebi.

118

Page 119: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) L formis. L formis Casafrebisas moieriSe elementi ganlagdeba mowinaaRmdegis gadaadgilebis mimarTulebis paralelurad sasikvdilo zonis gaswvriv am formis Casafrebis grZel mxares. mxardamWeri elementi ganlagdeba moieriSe elementis boloSi da marjvniv mokle mxares. Sedegad uzrunvelyofilia orive mxridan flanguri da grZivi cecxli. L formis Casafreba SeiZleba gamoyenebul iqnes bilikis, gzis an mdinaris mosaxvevSi. misi mowyoba dauSvebelia iq, sadac mokle mxare kveTs swor gzas an biliks.

suraTi 5-5. Casafrebis wyobebi

(4) dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi (reidi). reidi aris poziciebze an nagebobebze Sesrulebuli Tavdasxmis sabrZolo operacia dagegmili ukandaxeviT. reidisas oceulis moqmedebebis Tanmimdevroba iseTivea, rogoric Casafrebisas. damatebiT, oceulis moieriSe elementma SeiZleba gaarRvios dabrkoleba. mas SeiZleba mieces obieqtze moqmedebis damatebiTi davaleba. mag., myari nagebobebis afeTqeba. reidis fundamenturi principebia:

119

Linear Ambush Formation

Enemy

Security

Security

Security

Enemy

Security

Security

Security

L-Shaped Ambush Formation

xazovani Casafreba

L formis Casafreba

Page 120: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

moulodneloba da siswrafe. unda moxdes mowinaaRmdegis poziciebSi SeRweva da masze moulodneli Tavdasxma.

koordinirebuli cecxli. unda moxdes obieqtis izolireba kargad Sewyobili pirdapiri da arapirdapiri cecxliT.

agresiuloba. unda moxdes mowinaaRmdegis dafarva cecxliT da Sesruldes manevri.

dagegmili ukandaxeva. obieqtidan organizebulad, usafrTxoebis SenarCunebiT ukan daxeva.

(5) moqmedebebi obieqtze (winaswar dagegmili Casafreba), suraTi 5-6.

(a) oceulis meTauri CasafrebisaTvis amzadebs patruls obieqtTan Sekrebis punqtSi.(b) oceulis meTauri emzadeba dazvervisaTvis.

(1) niSnavs dazvervis jgufis wevrebs (Cveulebriv, jgufSi Sedian: aTeulis meTaurebi, TvalTvalis jgufi, radio-operatori/mewinave meTvalTvale da, SesaZloa, usafrTxoebis elementi). (2) oceulis serJants gadascems sagangebo gegmas.

(g) oceulis meTauri atarebs dazvervas.(1) oceulis meTauri uzrunvelyofs dazvervis jgufis mowinaaRmdegisgan SeumCnevlad gadaadgilebas.(2) adasturebs obieqtis adgilmdebareobas da Casafrebis adgilis xelsayrelobas. (3) gansazRvravs sasikvdilo zonas.(4) TvalTvalis jgufs ganalagebs poziciaze da aZlevs maT gauTvaliswinebel viTarebaSi samoqmedo gegmas. (5) adasturebs ieriSis da mxardaWeris poziciebis da am adgilebidan obieqtTan Sekrebis punqtamde marSrutis xelsayrelobas.

(d) oceulis meTauri dazvervis Sedegad mopovebuli monacemebis safuZvelze Seajerebs Tavis gegmas.

(1) niSnavs poziciebs.(2) gansazRvravs ukandaxevis marSrutebs.(3) gansazRvravs kontrolis aucilebel zomebs.

(e) oceulis meTauri adasturebs Casafrebis wyobas.

120

Page 121: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(v) Casafrebis adgils pirvelad ikaveben usafrTxoebis jgufebi, romlebic uzrunvelyofen flangebis usafrToebas da winaswar gafrTxilebs. usafrTxoebis elementebi poziciebze unda ganlagdnen manam, sanam moieriSe da mxardaWeris elementebi gadaadgildebian gamSvebi punqtidan win. usafrTxoebis jgufi rCeba obieqtTan Sekrebis punqtSi, Tu patruli obieqtze Sesrulebuli moqmedebebis Semdeg gegmavs obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebas. (z) meTauri mxardaWeris elementebs ganusazRvravs cecxlis seqtorebs.

(1) naRmavs teritorias da awyobs dabrkolebebs.(2) gansazRvravs cecxlis seqtorebs da awesebs SezRudvebs, raTa ar moxdes sakuTari cecxliT sakuTari Zalebis dazianeba.(3) faravs moieriSe elements poziciaze gadaadgilebisas.

(T) rogorc ki mxardamWeri elementi ganlagdeba poziciaze an oceulis meTauri gascems Sesabamis brZanebas, moieriSe elementi gadis obieqtTan Sekrebis punqtidan da gadaadgildeba poziciaze. moieriSe elementis moqmedebebia:

(1) oceulis miTiTebis Sesabamisad individualuri sacecxle seqtorebis identificireba. damiznebis mimarTulebis gansazRvra. (2) klaimorebis da sxva damcavi saSualebebis ganTavseba.(3) klaimorebis, naRmebis da sxva asafeTqebeli saSualebebis ganTavseba sasikvdilo zonaSi mdebare mkvdar sivrceebSi.(4) poziciebis kamuflireba.(5) iaraRis mcvelis sabrZolo mdgomareobaSi gadayvana.

(i) usafrTxoebis elementi aRmoaCens mowinaaRmdeges, atyobinebs oceulis meTaurs da moaxsenebs mas mowinaaRmdegis gadaadgilebis mimarTulebis, misi zomis da mis gankargulebaSi arsebuli nebismieri specialuri SeiaraRebis Tu aRWurvilobis Sesaxeb. usafrTxoebis elementma aseve unda acnobos oceulis meTaurs mzirze mdevaris arsebobis SemTxvevaSi.

121

Page 122: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(k) oceulis meTauri Casafrebas iwyebs mis xelT arsebuli im SeiaraRebis gamoyenebiT, romliTac SesaZlebelia mowinaaRmdegisTvis maqsimaluri zianis miyeneba. man SeiZleba gamoiyenos klaimorebi, romelTa afeTqebis brZanebasac Tavad gascems. oceulis meTaurma aseve unda SeimuSaos Casafrebis dawyebis sarezervo gegma im SemTxvevaSi, Tu ZiriTadi gegmiT gaTvaliswinebuli saSualebebi ar amoqmedda. am gegmaSi SeiZleba Sevides dazianebis iseTi saSualeba, rogoricaa individualuri iaraRi. es informacia unda miewodos yvela jariskacs da Catardes repeticia.(l) oceulis meTauri unda darwmundes, rom moieriSe da mxardamWeri elementebi cecxls gaxsnian mZime SeiaraRebiT da rac SeiZleba zusti simWidroviT. patruls aseve unda hqondes saSualebebi, raTa aucileblobis SemTxvevaSi SezRuduli xilvadobis pirobebSic Seutios sasikvdilo zonaSi myof mowinaaRmdeges. trasirebuli tyviebis gamoyeneba unda moxdes imis gaTvaliswinebiT, Tu ramdenad daexmareba igi mowinaaRmdeges Seni poziciebis aRmoCenaSi. oceulis meTaurma SeiZleba gamoiyenos xelis sanaTi saSualebebi an manaTebeli maSxalebi sasikvdilo zonis gasanaTeblad. (m) oceulis meTauri mizanze ieriSisas iZleva cecxlis siRrmeSi an frontze gadatanis niSans. oceulis meTauri cecxlis siRrmeSi an frontze gadatanis Sesaxeb miuTiTebs ieriSis dawyebamde. (n) moieriSe elementi ieriSze manamde gadadis, vidre mowinaaRmdegis danarCeni Zalebi moaxdenen reagirebas.

(1) anadgurebs an Seipyrobs mowinaaRmdeges sasikvdilo zonaSi. (2) iyenebs individualurad gadaadgilebis xerxebs an gadaadgilebisas sacecxle jgufebiT dafarvas. (3) qmnis usafrTxoebas winsvlis zRvaris gaswvriv myofi specialuri jgufebisaTvis da zemdgoms miawvdis moxsenebas brZolis efeqturobis Sefasebis (ACE) Taobaze.

(o) mas Semdeg, rac moieriSe elementi miaRwevs winsvlis zRvars, oceulis meTauri aZlevs specialur jgufebs (tyveTa Cxrekis, daxmarebis da sakaceTa da amfeTqebel jgufebs) TavianTi davalebebis Sesrulebis brZanebas.

122

Page 123: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) sasikvdilo zonis gasufTavebis Semdeg xdeba tyveebis Segroveba, dacva da maTi gamoyvana am zonidan. tyveebi da mowinaaRmdegis daWrili jariskacebi unda ganTavsdnen gansazRvrul adgilze, romelic uzrunvelyofs maT dafarvas da SeuZlebels xdis mowinaaRmdegis mier maT aRmoCenas.(2) mowinaaRmdegis daRupulTa gvamebis Cxreka unda Catardes sasikvdilo zonis erTi mxaridan meore mxarisken, xolo gaCxrekil gvamebs unda daedoT niSani imisaTvis, rom teritoria srulad iqnes moculi. mowinaaRmdegis gardacvlili piradi Semadgenlobis Cxrekisas iyeneben orkacian jgufs (mas Semdeg, rac Cxrekis jgufi miuaxlovdeba gvams, jgufis erTi wevri uzrunvelyofs dacvas, xolo meore _ atarebs Cxrekas. Tavdapirvelad, is gvams aaclis iaraRs, Semdeg, Tu gvami wevs mucelze, mTeli taniT awveba zurgze da mxolod mcvelis (romelic dgas gvamis TavTan) miTiTebis Semdeg amoabrunebs mas. aRniSnuli xerxi gamoiyeneba Cxrekis jgufis dasacavad im SemTxvevaSi, Tu gvamis qveS moTavsebulia sabrZolo mdgomareobaSi moyvanili xelyumbara. gvami unda gaiCxrikos detalurad Txemidan terfamde da moSordes nebismieri qaRaldi da sxva nivTi (samxreebi, formaze dakruli niSnebi, pistoleti, iaraRi an RamiT xedvis xelsawyo). jgufma unda CainiSnos, Tuki gvams Tmebi axali SeWrili aqvs da aRweros misi formis da Ceqmebis mdgomareoba. isini aseve iniSnaven radiosixSireebs, kavSiris samoqmedo procedurebs da rukebs. mas Semdeg, rac jgufi detalurad Seamowmebs gvams, is agrZelebs igive meTodiT sasikvdilo zonaSi da mimdebare teritoriaze mowinaaRmdegis daRupuli piradi Semadgenlobis Cxrekas. (3) unda moxdes ukan wasaRebi an gasanadgurebeli aRWurvilobis identificireba, Segroveba da momzadeba.(4) amfeTqebeli jgufi amzadebs Sewyvilebul naRms (C4

da M60 Sewyvilebuli distanciuri amfeTqiT) an patruqian yumbarebs da elodeba afeTqebis niSans. Cveulebriv, es

123

Page 124: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aris bolo moqmedeba, romelic unda Sesruldes manam, sanam qvedanayofi gadis obieqtidan da usafrTxoebis elements SeiZleba mieces obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebis niSani. (5) unda moxdes jer daWrili sakuTari piradi Semadgenlbis evakuacia da mkurnaloba da, mxolod Semdeg, arsebuli drois Sesabamisad _ mowinaaRmdegisa.(6) moqmedebebi ieriSis uZravi zRudis mqone obieqtze; garda Cxrekis jgufisa, yvela danarCeni jgufi erTnairad moqmedebs. isini moqmedeben samkacian jgufebad, raTa maT SeZlon sakuTari usafrTxoebis uzrunvelyofa sasikvdilo zonis Soreul mxares maSin, roca Cxrekis jgufi atarebs Cxrekas. yvela brZolaSi daRupuli gadayvanili unda iqnes sasikvdilo zonis axlo mxares manam, sanam Catardeba maTi Cxreka.

(p) Tu flangis usafrTxoebis jgufi Sedis kontaqtSi mowinaaRmdegesTan, is agrZelebs brZolas manam, sanam SesaZlebelia rom ar Caebas gadamwyvet brZolaSi. is iyenebs winaswar gansazRvrul signals, raTa aniSnos oceulis meTaurs, rom wyvets kontaqts. oceulis meTaurma mowinaaRmdegesTan kontaqtis gawyvetisas usafrTxoebis jgufis dasaxmareblad SeiZleba gagzavnos mxardamWeri elementis nawili. (J) oceulis meTauri xelmZRvanelobs ukandaxevas qvedanayofis Casafrebidan:

elementebi Cvelebriv ukan ixeven maT mier poziciebis dakavebis sapirispiro TanmimdevrobiT.

elementebi SeiZleba dabrundnen gasvlis punqtSi an pirdapir obieqtTan Sekrebis punqtSi imisda mixedviT, Tu rogoria daSoreba elementebs Soris.

obieqtTan Sekrebis punqtis usafrTxoebis elements unda ecnobos obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebisas oceulisaTvis daxmarebis gawevis Sesaxeb. is inarCunebs usafrTxoebas maSin, roca oceulis danarCeni nawili emzadeba Sekrebis punqtis dasatoveblad.

(r) oceulis meTauri da oceulis serJanti xelmZRvaneloben moqmedebebs obieqtTan Sekrebis punqtSi, maT Soris,

124

Page 125: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aucilebeli davalebebi ORP-is gausafrTxoeba

da dakaveba. obieqtis (sasikvdilo

zonis) dazverva (1). usafrTxoebis

elementebis ganTvaseba (2).

mxardamWeri elementebis ganTavseba (3).

moieriSe elementebis ganTvaseba (4).

usafrTxoebis elementi atyobinebs oceulis meTaurs mowinaaRmdegis gamoCenis Sesaxeb.

oceulis meTauri iwyebs Casafrebas.

cecxlis koreqtirebis uzrunvelyofa.

ibareben angariSs piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis mdgomareobis da obieqtTan Sekrebis punqtSi darCenili zurgCanTebis da sxva aRWurvilobis gamotanis Sesaxeb. (s) oceulis meTauri avrcelebs informacias an gadaaadgilebs oceuls usafrTxo adgilze (ara umetes obieqtidan erTi kilometris an reliefis erTi niSanis daSorebiT) da mxolod amis Semdeg avrcelebs informacias. (t) saWiroebisamebr, oceulis meTauri da mewinave moTvalTvale xsnian arapirdapir cecxls, raTa ukan daxevisas dafaron oceuli.

suraTi 5-6. moqmedebebi obieqtze – winaswar dagegmili Casafreba

(6) moqmedebebi obieqtze (daugegmavi Casafreba) (suraTi 5-7).

(a) vizualuri niSnebis gamoyenebiT nebismieri jariskaci atyobinebs qvedanayofs mowinaaRmdegis aRmoCenis

Security

Security

Security

RP

ORP

Support

Critical Tasks

•Secure and Occupy ORP

•Recon OBJ (Kill Zone) (1)

•Emplace SecurityElements (2)

•Emplace Support Element(3)

•Emplace Assault Elements(4)

•Security Notifies PL ofEnemy

•PL Initiates Ambush

•Support Lifts/Shifts Fire

Critical Tasks, cont’d.

•Assault Element Assaults (5)

•Establish LOA/Security (6)

•Consolidate/Reorganize (7)

•Reposition as Req’d

•Search Kill Zone

•Treat Wounded

•Assault Withdraws

•Support Withdraws

•Security Withdraws

•Patrol Consolidates in ORP

1

2

2

34

6

7

1aucilebeli davalebebi

ORP-is gausafrTxoeba da dakaveba.

obieqtis (sicocxlisTvis saSiSi) dazverva (1).

usafrTxoebis elementebis ganTvaseba (2).

mxardamWeri elementebis ganTavseba (3).

moieriSe elementebis ganTvaseba (4).

usafrTxoebis elementi atyobinebs oceulis meTaurs mowinaaRmdegis gamoCenis Sesaxeb.

oceulis meTauri iwyebs Casafrebas.

cecxlis koreqtirebis uzrunvelyofa.

aucilebeli davalebebi

moieriSe elements miaqvs ieriSi (5).

winsvlis zRvaris dadgena/usafrTxoebis uzrunvelyofa (6).

konsolidacia/reorganizacia (7).moTxovnis Sesabamisad axali

poziciebis dakaveba. sasikvdilo zonis Cxreka.daWrilTa mkurnaloba.

moieriSe eleementi ixevs ukan.mxardamWeri elementi ixevs

ukansusafrTxoebis elementis ixevs

ukan.patruli axdens konsolidacias

obieqtTan Sekrebis punqtSi.

125

Page 126: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Sesaxeb. jariskaci ganagrZobs mowinaaRmdegis adgilmdebareobaze da moqmedebebze TvalTvals manam, sanam misi jgufis an aTeulis meTauri gaaTavisuflebs mas am movaleobisagan. (b) oceuli an aTeuli droebiT Cerdeba da aris uZravad. (g) oceulis meTauri gascems daugegmavi Casafrebis mowyobis brZanebas da cdilobs, rom mowinaaRmdegem ar Seityos patrulis arsebobis Sesaxeb. (d) meTauri gansazRvravs CasafrebisaTvis yvelaze xelsayrel pozicias. is xelis signalebiT miuTiTebs oceuls dafaruli da SeniRbuli poziciebisaken. (e) meTauri gansazRvravs sasikvdilo zonis adgilmdebareobas da zomebs. (v) aTeulebi da jgufebi gadaadgildebian uCumrad SeniRbuli da dafaruli poziciebisaken, rwmundebian, rom maTi poziciebi mowinaaRmdegis mier ar aris aRmoCenili da rom es poziciebi uzrunvelyofen karg TvalTvalsa da sacecxle seqtorebs sasikvdilo zonis mimarTulebiT. (z) usafrTxoebis elementebi gadaadgildebian siRrmidan, raTa uzrunvelyon flangebisa da zurgis usafrTxoeba. meTauri ubrZanebs usafrTxoebis elementebs, gadaadgildnen miTiTebuli mimarTulebiT, ganTavsdnen poziciebze da brZanebis an Casafrebis dasrulebis Semdeg kvlav SeuerTdnen qvedanayofs (srolis xmis Sewyvetis Semdeg). aTeulebis doneze ganapira mxareze mdebare jgufebi Cveulebriv uzrunvelyofen usafrTxoebas da, amasTanave, cecxls sasikvdilo zonaSi. oceulis doneze sacecxle jgufebi qmnian usafrTxoebis elementebs. (T) oceulis meTauri gansazRvravs sacecxle seqtorebs da, saWiroebis SemTxvevaSi, gascems Sesabamis brZanebas (sakontrolo zomebi da a.S.). (i) rodesac mowinaaRmdegis udidesi nawili moeqceva zonaSi, oceulis meTauri iwyebs Casafrebas da mis gankargulebaSi arsebuli SeiaraRebidan iyenebs imas, romelsac SeuZlia yvelaze meti zianis miyeneba.

(1) akontrolebs cecxlis intensivobas da ganawilebas.

126

Page 127: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) Casafrebis mxardasaWerad iyenebs arapirdapir cecxls.(3) gascems cecxlis Sewyvetis brZanebas.

(k) oceulis meTauri piradi Semadgenlobidan gamoyofs jariskacebs, romelTac unda ganaxorcielon mowinaaRmdegis piradi Semadgenlobis Cxreka da tyveebisa da aRWurvilobis damuSaveba.(l) oceulis meTauri ubrZanebs oceuls ukan daixion dafaruli da SeniRbuli marSrutiT. (m) oceulis meTauri ibarebs angariSs, saWiroebisamebr axdens reorganizebas, avrcelebs informacias, axsenebs viTarebis Sesaxeb da agrZelebs amocanas miTiTebis Sesabamisad.

suraTi 5-7. moqmedebebi obieqtze _ daugegmavi Casafreba.

(7) moqmedebebi obieqtze (reidi) suraTi 5-8.(a) patruli gadaadgildeba da obieqtTan Sekrebis punqts standartuli samoqmedo procedurebis Sesabamisad ikavebs. patruli emzadeba sameTauro dazvervis Casatareblad.

127

Security

Security

Critical Tasks

•Patrol detects an enemy unit;PL is notified

•Patrol halts and remainsmotionless

•PL gives signal for HastyAmbush

•PL directs elements to coveredand concealed positions

•Security Elements move toflanks of patrol

•PL establishes controlmeasures

•PL initiates and controlsambush

•PL directs a hasty search

•Patrol consolidates,reorganizes, withdraws, reports,and continues mission

aucilebeli davaleba patruli aRmoaCens

mowinaaRmdegis qvedanayofs da atyobinebs meTaurs.

patruli Cerdeba da rCeba umoZraod.

oceulis meTauri aZlevs daugegmavi Casafrebis mowyobis niSans.

oceulis meTauri agzavnis elementebs dafarul da SeniRbul poziciebze.

usafrTxoebis elementebi gadaadgildebian patrulis flangebisken.

oceulis meTauri atarebs sakontrolo zomebs.

oceulis meTauri iwyebs da akontrolebs Casafrebas.

oceulis meTauri xelmZRvanelobs Cxrekas.

patruli axdens konsolidacias da reorganizacias, ixevs ukan, moaxsenebs da agrZelebs amocanis Sesrulebs.

Page 128: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) oceulis meTauri, aTeulis meTaurebi da piradi Semadgenlobis gansazRvruli wevrebi atareben sameTauro dazvervas.

(1) oceulis meTauri sagangebo gegmas utovebs oceulis serJants.(2) oceulis meTauri qmnis gamSveb punqts, adgens obieqtis adgilmdebareobas, akvirdeba obieqts da adasturebs da aaxlebs sadazvervo informacias. (3) sameTauro dazverva adasturebs usafrTxoebis, mxardamWeri da moieriSe poziciebis adgilmdebareobas da maTken mimaval marSrutebs. (4) sameTauro dazvervis dros ar unda gamoaSkaravdes patruli.(5) sameTauro dazverva, Cveulebriv, jer zveravs mxardaWeris pozicebs, Semdeg ki ieriSis pozicebs.(6) oceulis meTauri obieqtze dakvirvebis mizniT tovebs moTvalTvaleTa jgufs.(7) Tu sameTauro dazvervis jgufs win miuZRvis usafrTxoebis jgufebi, dazvervis dasrulebis Semdeg meTaurebma SeiZleba Tavisi usafrTxoebis jgufebi oceulis meTaurisa da dazvervis jgufis sxva wevrebis ukan, obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebis SemTxvevaSi ganaTavson sabrZolo poziciebze.

(g) oceulis meTauri anaxlebs Tavis gegmas da aTeulis meTaurebs aZlevs instruqciebs.

(1) qvedanayofebisTvis gansazRvravs poziciebs da ukan daxevis marSrutebs. (2) gansazRvravs obieqtze gasatarebel sakontrolo zomebs (qvedanayofis miznebi, miznebmde misasvleli bilikebi, winsvlis zRvari da ieriSis xazi).(3) aTeulis meTaurebs aZlevs sakmaris dros, raTa maT Sesabamisi informacia gaavrcelon pirad SemadgenlobaSi da daadasturon sakuTari qvedanayofebis mzadyofna.

(d) usafrTxoebis elementebi SeumCnevlad gadaadgildebian da ikaveben miTiTebul poziciebs, rac uzrunvelyofs droulad gafrTxilebas da mowinaaRmdegis mxardaWerisa da Zalebis Sevsebis gare wyaroebisagan izolirebas.

128

Page 129: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(e) mxardamWeri elementis meTauri Tavis elements gadaaadgilebs gansazRvrul poziciaze. meTauri rwmundeba, rom mis elements SeuZlia zusti cecxlis warmoeba obieqtze. (v) oceulis meTauri moieriSe elementTan erTad gadaadgildeba saieriSo poziciaze. saieriSo pozicia, Cveulebriv, ukanaskneli SeniRbuli da dafaruli poziciaa obieqtamde. rogorc ki qvedanayofi miaRwevs ieriSis pozicias, oceuli agebs SetevisTvis saWiro mwyobrSi; aTeulebi da sacecxle jgufebi ganlagdebian ise, rom cecxli mimarTuli iyos frontisken. oceulis meTauri:

(1) gadis kavSirze TvalTvalis jgufTan, raTa miiRos informacia obieqtze mowinaaRmdegis moqmededebebis Sesaxeb.(2) rwmundeba, rom saieriSo pozicia mdebareobs sakmaod axlos mowinaaRmdegis mier moieriSe elementis adreulad aRmoCenis SemTxvevaSi ieriSze SeuCerebliv gadasasvlelad. (3) poziciaze SeumCnevlad gadaadgildeba, uzrunvelyofs lokalur usafrTxoebas da iRebs cecxlis kontrolis zomebs.

(v) elementebis meTaurebi atyobineben oceulis meTaurs Tavisi elementebis poziciebze ganlagebis da mzadyofnis Sesaxeb.(z) oceulis meTauri mxardamWer elements ubrZanebs cecxlis gaxsnas. (T) cecxlis warmoebaSi upiratesobis mopovebis Semdeg oceulis meTauri ubrZanebs moieriSe elementebs gadaadgildnen obieqtis mimarTulebiT.

(1) moieriSe elementi inarCunebs cecxls manam, sanam mowinaaRmdegesTan brZolaSia CarTuli an obieqtSi SeRwevisTvis aris mzad.(2) oceulis meTauri aniSnebs mxardamWer elements cecxlis mimarTulebas da simaRleSi koreqtirebas. mxardamWeri elementi axdens cecxlis mimarTulebis da simaRlis koreqtirebas miTiTebis da fragmentuli brZanebis Sesabamisad.

(i) moieriSe elementi utevs obieqts da usafrTxos xdis mas. moieriSe elements SeiZleba moeTxovos mavTulxlarTebis garRveva. rogorc ki oceuli an moieriSe elementi daiwyebs obieqtSi gadaadgilebas, cecxlis moculoba da sizuste unda gaizardos. aTeulis meTaurebi Tavis sacecxle jgufebs ganusazRvraven konkretul miznebs an obieqtebs. mxolod mas

129

Page 130: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Semdeg, rac maT mier warmoebuli pirdapiri cecxliT moxdeba mowinaaRmdegis CaxSoba, qvedanayofis danarCen nawils SeuZlia manevris dawyeba. rac ufro metad uaxlovdeba moieriSe elementi mowinaaRmdeges, izrdeba CaxSobis da mcirdeba manevris saWiroeba. yvela sacecxle jgufi, erTis garda, agrZelebs CaxSobas, rac Tavisufal sacecxle jgufs mowinaaRmdegis poziciebze SeWris saSualebas aZlevs. ieriSis dros jariskacebi iyeneben gadaadgilebis Sesabamis individualur xerxebs, xolo sacecxle jgufebi inarCuneben solisebr mwyobrs. obieqtis gaCxrekvisas oceuli erT xazSi ar moZraobs.

(1) moieriSe elementi gadadis ieriSze winsvlis gansazRvrul zRvramde.(2) winsvlis zRvaris gaswvriv moieriSe elementis meTaurebi uzrunvelyofen lokalur usafrTxoebas, saWiroebisamebr axdenen konsolidacias da reorganizacias, oceulis meTaurs da oceulis serJants awvdian moxsenebas sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurilobis mdgomareobis Sesaxeb (ACE). oceuli uzrunvelyofs usafrTxoebas, poziciebze ganalagebs mTavar SeiaraRebas aRmouCens pirvel daxmarebas da saevakuaciod amzadebs daSavebulebs, axdens sabrZolo masalis da maragis gadanawilebas pirad Semadgenlobas Soris, gansazRvrul SeiaraRebas alternatiul poziciebze ganalagebs, Tu ieriSis dros mowinaaRmdegem aRmoaCina maTi poziciebi, cvlis poziciebs, raTa uzrunvelyofili iyos mravalmxrivi mxardaWera da aTeulis da jgufis meTaurebi oceulis meTaurs warudgenen sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis mdgomareobis Sesaxeb moxsenebas. oceulis meTauri/serJanti kontaqtis adgilze axdens sapatrulo bazis reorganizacias.

(a) brZanebis Semdeg specialuri jgufebi asruleben dakisrebul davalebas oceulis meTauris meTvalyureobis qveS, romelic mdebareobs iq, saidanac ukeT aris SesaZlebeli patrulis kontroli. (b) specialuri jgufebis meTaurebi acnobeben oceulis meTaurs dakisrebuli davalebebis Sesrulebis Sesaxeb.

130

Page 131: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(k) moieriSe elementi oceulis meTauris brZanebis an niSnis micemis Semdeg gamodis obieqtidan. winaswar SeTanxmebuli niSnebis gamoyenebiT ieriSze gadasvlis xazi iwyebs organizebul ukandaxevas obieqtidan da, amasTanave, inarCunebs usafrTxoebas da kontrols. moieriSe elementi gadarbeniT ixevs ukan ieriSze gadasvlis xazamde da Semdeg iwyebs mwkrivSi ukan daxevas gadasatvirTi punqtis (Choke Point) gavliT. gadasatvirT punqtSi gasvlisas zustad unda iqnes daTvlili piradi Semadgenoba. mas Semdeg, rac moieriSe elementi gava obieqtidan samSvidobo manZilze da piradi Semadgenlobac daTvlilia, mxardamWeri elementic daiwyebs ukan daxevas. im SemTxvevaSi, Tu mxardamWeri elementi imyofeba ieriSze gadasvlis xazze, mxardamWeri da moieriSe elementebis ukandaxeva erTdroulad moxdeba, xolo usafrTxoebis elements ukandaxevis Sesaxeb niSani miecema. rogorc ki mxardamWeri elementi obieqtidan usafrTxo manZilze gava, amis Sesaxeb ecnobeba oceulis meTaurs, romelic daukavSirdeba usafrTxoebis elements da miscems mas ukandaxevis brZanebas. usafrTxoebis yvela jgufi SeerTdeba gamSveb punqtSi da obieqtTan Sekrebis punqtisaken gadaadgilebamde acnobebs oceulis meTaurs. rogorc ki piradi Semadgenloba dabrundeba obieqtTan Sekrebis punqtSi, isini saswrafod uzrunvelyofen TavianTi aRWurvilobis usafrTxoebas da aweseben 3600-ian usafrTxoebas. rogorc ki usafrTxoebis elementi dabrundeba, oceuli rac SeiZleba swrafad tovebs obieqtis raions, Cveulebriv, 2-3 wuTSi.

(1) obieqtidan gamosvlamde amfeTqebelTa jgufi aamoqmedebs asafeTqebel mowyobilobebs da muxtebs.(2) mxardamWeri elementi an moieriSe elementis piradi Semadgenlobis gansazRvruli wevrebi ukan daxevisas inarCuneben lokalur usafrTxoebas. (3) meTaurebi awvdian ganaxlebul angariSs da viTarebis Sesaxeb moxsenebas (ACE moxseneba) oceulis meTaurs da oceulis serJants.

(l) aTeulebi gamodian obieqtidan fragmentul brZanebaSi miTiTebuli TanmimdevrobiT. isini:

131

Page 132: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) moaxseneben piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis Sesaxeb. (2) awvdian informacias.(3) moTxovnis Sesabamisad axdenen aRWurvilobisa da sabrZolo masalis gadanawilebas.

(m) oceulis meTauri amocanis Sesrulebis Sesaxeb moaxsenebs zemdgoms da agrZelebs amocanas.

(1) zemdgoms moaxsenebs reidis Sefasebis Sesaxeb.(2) acnobebs zemdgomebs nebismieri dazvervis prioritetuli moTxovnebis (IR)/dazvervis moTxovnebis (IPR) Sesabamisad mopovebul informacias.

suraTi 5-8. moqmedebebi obieqtze _ reidi

132

SecuritySecurity

Security/S&ORP

Support

Ass

ault

ORP

LOA

Critical Tasks

•Secure and OccupyORP

•Leader’s Recon of OBJ;

•Pinpoint OBJ

•DeterminePositions

•EstablishSurveillance

•Confirm Plan

•Emplace SecurityElement

•Emplace SupportElement

•Emplace AssaultElement

Critical Tasks, cont.

•PL initiates Raid

•Support Lifts/Shifts Fire

•Assault ElementAssaults through OBJ

•Est. LOA/Security

•Consolidate/Reorganize

•Reposition asNecessary

•Search OBJ

•Treat Wounded

•Assault Withdraws

•Support Withdraws

•Security Withdraws

•Patrol consolidates inORP

aucilebeli davalebebi

obieqtidan Sekrebis punqtis (oSp) dakaveba da usafrTxoebis uzrunvvelyofa

obieqtis sameTauro dazverva. obieqtis

adgilmdebareobis gansazRvra.

poziciebis gansazRvra.

TvalTvalis daweseba.

gegmis dadastureba usafrTxoebis

elementis pozicebze ganlageba.

mxardamWeri elementebis poziciebze

aucilebeli davalebebi (gagrZeleba)

oceulis meTauri iwyebs reids

mxardamWeri elementi axdens cecxlis koreqtirebas manZilsa da mimarTulebaSi

moieriSe elementi gadadis ieriSze.

winsvlis zRudis gansazRvra/usafrTxoebis uzrunvelyofa.

konsolidacia/reorganizacia poziciebis Secvla

saWiroebisamebr. obieqtis gaCxreka. daSavebulTa

mkurnaloba moieriSe elementi

ixevs ukan mxardamWeri

elementi ixevs ukan. usafrTxoebis elementi

ixevs ukan patruli axdens

mxardaWera

ieri

Si

usafrTxoebausafrTxoebausafrTxoeba

usafrTxoeba/S&O

RP

Page 133: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

5-4. Tanmxlebi davalebebi. am TavSi mocemulia win myofi mekavSire qvedanayofebis mwyobrSi gavla, SeerTeba, patrulis ukumoxseneba da obieqtTan Sekrebis punqtis dakaveba.

(a) mokavSire qvedanayofebis mwyobrSi gavla. aucilebelia win myofi mekavSire qvedanayofebis mimarTulebiT gadaadgilebis kontroli da koordinacia. saerTod, umjobesia msgavsi gadaadgilebebis minimumamde dayvana, raTa Tavidan iqnes acilebuli SecdomiT mekavSire qvedanayofTan brZolaSi Cabma da/an maTi dazvervis, saTvalTvalo da mizanSi amoRebis xelsawyoebis amoqmedeba. garda amisa, mewinave qvedanayofis poziciebi ganixileba rogorc maRali safrTxis Semcveli raioni, romelsac mowinaaRmdege mudmivad uTvalTvalebs.

(1) davalebis standartebi. qvedanayofs gahyavs Tavisi piradi Semadgenloba da aRWurviloba win myofi stacionaruli mokavSire qvedanayofebis gavliT araugvianes brZanebaSi gansazRvruli droisa. mwyobrSi gavlisas ar unda moxdes arc erTi mekavSire qvedanayofze mowinaaRmdegis moulodneli Tavdasxma. (2) dagegmvis faqtorebi.

(a) ZiriTadi principebi win myofi qvedanayofis mwyobrSi gavlisas:

mwyobrSi gavla unda moxdes rac SeiZleba swrafad.

Tavidan unda iqnes acilebuli win myofi mekavSire qvedanayofis cecxlis gadaRobva.

koordinacia unda moxdes dagegmvis win, xolo Sesrulebis procesSi SenarCunebuli unda iyos koordinacia da kavSiri.

unda daigegmos savaraudo gauTvaliswinebel SemTxvevebze sapasuxo moqmedebebi.

moZravma qvedanayofma, SeZlebisdagvarad, gverdi unda auaros win mwyof stacionarul qvedanayofs.

133

Page 134: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tu SesaZlebelia, qvedanayofma gadaadgilebisas Tavi unda Seikavos mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi sakuTari qvedanayofis mwyobrSi gasvlisgan.

(b) sakoordinacio zomebi (gamoyenebuli unda iqnes 2-7 TavSi mocemuli sakoordinacio sakontrolo sia). unda moxdes orive qvedanayofis identificireba. qvedanayofebma unda gacvalon informacia

sakuTari qvedanayofis zomebis Sesaxeb. moZravma qvedanayofma win myof

qvedanayofs unda acnobos gavlis da dabrunebis dro. win myof qvedanayofs unda miewodos

informacia moZravi qvedanayofis operaciis raionis (da ara konkretuli obieqtebis an amocanis) Sesaxeb.

unda daigegmos sadazvervo informaciis gacvla.

unda daigegmos stacionaruli qvedanayofis poziciebis dazverva.

unda daigegmos taqtikuri gegmebis gacvla. unda daigegmos kavSirgabmulobis Sesaxeb

informaciis gacvla. unda daigegmos axlo da Sori amocnobis

niSnebi. unda daigegmos megzuris gamoyeneba da

gadaadgilebis kontrolis zomebi. unda daigegmos gatarebis dros dasacavi

usafrTxoebis zomebi. unda daigegmos gatarebisas kontrolis

specifikuri zomebi (sakontaqto punqtebi, gatarebis bilikebi da punqtebi, Tavmoyris raioni, gaSvebis punqtebi, Tavmoyris raionebi da Sekrebis punqtebi).

unda moxdes cecxliT mxardaWeris valdebulebebis koordinacia da sacecxle gegmis SemuSaveba.

unda moxdes sabrZolo materialur-teqnikuri uzrunvelyofis koordinireba.

134

Page 135: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

unda moxdes orive qvedanayofis sagangebo gegmis koordinireba.

(g) sakmarisi drois arsebobis SemTxvevaSi oceulis meTaurma unda dazveros da daadginos Semdegi obieqtebis adgilmdebareoba: gatarebis bilikebi da gamtari punqtebi. dabrkolebebi da usafrTxo bilikebi. gamSvebi punqtebi. Tavmoyris raionebi. sakontaqto punqtebi, sawyisi punqtebi da

marSrutebi. stacionaruli Zalebis poziciebi. sabrZolo uzurnvelyofis da sabrZolo materialur-

teqnikuri uzrunvelyofis elementebi. mowinaaRmdegis poziciebi operaciis raionSi.

(3) Sesruleba (win gatareba). (a) patruli winaswar gansazRvrul dros dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadaadgildeba sakontaqto punqtisaken. (b) ukavSirdeba stacionaruli qvedanayofis megzurebs, romlebsac gatarebis bilikebiT da gamtar punqtebis gavliT qvedanayofi gahyavT gaSvebis punqtamde (Release point).(g) qvedanayofis megzurTan erTad unda dadasturdes an ganaxldes gegma da stacionaruli qvedanayofis meTaurTan moxdes saboloo koordinacia.(d) megzurs patruli mihyavs gatarebis punqtisaken (PP). gatarebis punqtisaken marSrutze megzuri xelis niSnebis gamoyenebiT adgens sawyisi Sekrebis punqts (IRP) da rwmundeba, rom piradma Semadgenlobam zustad gaigo punqtis mdebareoba. (e) patrulis usafrTxoebis elementi wmends teritorias gamSvebi punqtidan pirvel SeniRbul da dafarul poziciebamde. (v) raionis gawmendis Semdeg patruli gadaadgildeba gamSvebi punqtisaken.

135

Page 136: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(z) oceulis serJanti gamSveb punqtSi megzurTan erTad iTvlis patrulis pirad Semadgenlobas da iRebs saboloo sakoordinacio zomebs: aTanxmebs patrulis piradi Semadgenlobis

raodenobas. aTanxmebs dros, rodesac megzuri patruls

daelodeba gamSveb punqtSi. aTanxmebs morbenal parols.

(T) patruli gadaadgildeba gamSvebi punqtis mimarTulebiT da mas Semdeg, rac gaSordeba stacionaruli qvedanayofis saboloo damcavi cecxlis (FPF) xazs, drogamoSvebiT Cerdeba orientirebis da miyuradebis mizniT.

(4) Sesruleba (ukan gatareba).(a) patruli ikavebs dabrunebis Sekrebis punqts (Reentry rally

point).(b) oceulis meTauri radios saSualebiT ukavSirdeba win myof qvedanayofs da atyobinebs dabrunebis Sesaxeb. (d) kargi xilvadobis pirobebSi moZrav elements mavTulxlarTebSi gasvlis ori SesaZlebloba aqvs, xolo SezRuduli xilvadobis pirobebSi _ 1. (e) dabrunebis Sesaxeb stacionaruli qvedanayofis Tanxmobis miRebis Semdeg oceulis meTauri da usafrTxoebis jgufi gadaadgildebian sakontaqto punqtisaken.

(1) usafrTxoebis jgufi axlo da Sori amocnobis niSnebis gamoyenebiT amyarebs kontaqts megzurTan.(2) megzurTan dakavSirebis Semdeg usafrTxoebis jgufs oceuli mihyavs gatarebis punqtisaken.

(v) oceulis serJanti da megzuri gatarebis punqtSi iTvlian pirad Semadgenlobas, amasTan, oceulis serJanti axdens piradi Semadgenlobis TiToeuli wevris amocnobas. (z) patruli SeuCereblad mihyveba megzurs Tavmoyris raionisaken, romelic ganlagebulia stacionaruli qvedanayofis zurgSi. (T) oceulis meTauri moaxsenebs stacionaruli qvedanayofis sameTauro punqts da awvdis taqtikur informacias meTauris pasuxismgeblobis raionTan dakavSirebiT.

136

Page 137: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(i) oceulis meTauri uerTdeba Tavis oceuls da gadaadgildeba brZanebaSi gansazRvruli adgilisaken.

moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtis dros win gasvlisas:

(1) Tu oceuli/aTeuli Sedis kontaqtSi mowinaaRmdegesTan droebiTi SeCerebis dros da Tu oceulis/aTeulis meTauri imyofeba win myofi mekavSire qvedanayofis sameTauro punqtSi, oceulis serJanti Tavis Tavze iRebs oceulis xelmZRvanelobas da asrulebs gidis miTiTebebs. (2) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti gatarebis punqtisken (PP) gadaadgilebisas moxda, patruli ikavebs sawyisi Sekrebis punqts da iyenebs mas rogorc usafrTxoebis perimetrs, zemdgomebisagan iTxovs brZanebas da rCeba sawyisi Sekrebis punqtSi manam, sanam zemdgomi mokavSire qvedanayofi ar gauwevs daxmarebas. (3) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti moxda maSin, rodesac aTeuli/oceuli gadaadgildeba gatarebis bilikze, aseT SemTxvevaSi elementi trialdeba, brundeba ukan gatarebis punqtis gavliT da ikavebs sawyisi Sekrebis punqts. momxdaris Sesaxeb is acnobebs zemdgoms da elodeba brZanebas. (4) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti maSin moxda, rodesac aTeuli/oceuli gavida gatarebis punqtidan, magram imyofeba win myofi mokavSire qvedanayofis saboloo damcavi cecxlis areSi, aTeulis meTauri megzurs aZlevs instruqcias imis Sesaxeb, win unda wavidnen Tu ukan unda dabrundnen. Tu aTeuli/oceuli brundeba ukan, isini gamoiyeneben morbenal parols gatarebis punqtSi Sesvlisas, amis Semdeg daikaveben sawyisi Sekrebis punqts da acnobeben zemdgomebs. aseve, aTeulis/oceulis meTaurs SeuZlia Tavis qvedanayofi ukan daxios Sesabamisi sabrZolo varjiSebis gamoyenebiT da gaagrZelos amocanis Sesruleba.

137

Page 138: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti xdeba mas Semdeg, rac qvedanayofi gacdeba saboloo damcav cecxls, qvedanayofi kontaqts wyvets an kontaqtze reagirebs sabrZolo varjiSebis Sesabamisad.

(b) SeerTeba. SeerTeba aris mokavSire saxmeleTo Zalebis Sexvedra. SeerTebisas aucilebelia kontroli, detaluri dagegmva, urTierTkavSiris damyareba da uxilavad yofna.

(1) davalebis standartebi. qvedanayofebi erTmaneTs uerTdebian brZanebaSi miTiTebul adgilsa da dros. ar unda moxdes mowinaaRmdegis moulodneli Tavdasxma sakuTar qvedanayofebze. SeerTebuli qvedanayofebi eqvemdebarebian gaerTianebul sameTauro jaWvs. (2) SeerTebis adgilis SerCeva. meTauri arCevs SeerTebis savaraudo adgils rukis saSualebiT an zemdgomi Stabi gansazRvravs SeerTebis adgils. SeerTebis adgils unda hqondes Semdegi maxasiaTeblebi:

(a) advilad amosacnobia.(b) uzrunvelyofs SeniRbvas da dafarvas.(g) taqtikuri TvalsazrisiT ar gaaCnia araviTari Rirebuleba mowinaaRmdegisaTvis. (d) mdebareobs bunebrivi dinebebisagan moSorebiT.(e) aris advilad dasacavi.(v) aqvs Sesvlisa da Tavis daRwevis bevri marSruti.

(3) Sesruleba.(a) stacionaruli qvedanayofi SeerTebisas asrulebs Semdeg moqmedebebs:

(1) ikavebs SeerTebis Sekrebis punqts araugvianes brZanebaSi miTiTebuli droisa. (2) uzrunvelyofs usafrTxoebas SeerTebis punqtis irgvliv, amyarebs kavSirs da emzadeba moZravi qvedanayofis misaRebad. (3) usafrTxoebis jgufi wmends SeerTebis punqtis irgvliv mdebare teritorias. Semdeg moniSnavs SeerTebis punqts SeTanxmebuli amomcnobi niSniT. qvedanayofi

138

Page 139: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gadaadgildeba SeniRbuli da dafaruli poziciebisaken da akvirdeba SeerTebis punqts da irgvliv mdebare teritorias.

(b) moZravi qvedanayofi SeerTebisas asrulebs Semdeg moqmedebebs:

(1) Tu kavSirisaTvis gamoiyeneba radio, qvedanayofi moaxsenebs Tavis adgilsamyofelis Sesaxeb fazuri zRudeebis da sakontrolo punqtebis gavlis da sxva sakontrolo RonisZiebebis dros.(2) qvedanayofi droebiT Cerdeba SeerTebis punqtidan saxifaTo manZilze dafarul da SeniRbul poziciaze (SeerTebis Sekrebis punqti).

(g) oceulis meTauri da sakontaqto jgufi emzadebian stacionarul qvedanayofTan fizikuri kontaqtisaTvis.

(1) oceulis serJants unda gadaeces sagangebo gegma.(2) unda SenarCundes kavSiri oceulTan, dadasturdes axlo da Sori amocnobis niSnebi SeerTebisas (kargi da SezRuduli xilvadobis pirobebSi).(3) unda gaicvalos axlo da Sori amocnobis niSnebi im qvedanayofTan, romelTan SeerTebac aris dagegmili; Catardes bolo koordinacia masTan.

(d) stacionaruli qvedanayofi ukvlevs gzas moZrav patruls misi SeerTebis Sekrebis punqtidan stacionaruli qvedanayofis SeerTebis Sekrebis punqtamde.

(1) SeerTeba sruldeba brZanebaSi miTiTebul dros. (2) stacionaruli qvedanayofis mTavar nawils atyobineben moZravi qvedanayofis gadaadgilebis dawyebas.

(e) patruli ganagrZobs Tavisi amocanis Sesrulebas brZanebis Sesabamisad.

(4) sakoordinacio sakontrolo sia. oceulis meTauri im qvedanayofisagan, romelTan SeerTebasac gegmavs, moipovebs Semdeg informacias an axdens Semdegi sakiTxebis koordinirebas:

(a) kavSiris sixSireebis, saxmisebis, kodebis da kavSirgabmulobis sxva informaciis gacvla.(b) axlo da Sori amocnobis niSnebis SeTanxmeba.(g) cecxlis koordinaciis zomebis gacvla.

139

Page 140: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) SeerTebuli qvedanayofebis marTvis sakiTxebi da mmarTvelobis jaWvis gaerTianebis dagegmva.(e) SeerTebis Semdgomi moqmedebebis dagegmva.(v) sakontrolo zomebis gacvla (sakontaqto punqtebi, fazis zRudeebi da a.S.).

(g) ukumoxseneba. oceulis an aTeulis dabrunebisTanave zemdgomi Stabis piradi Semadgenloba ibarebs ukumoxsenebas. ukumoxsenebis gakeTeba SeiZleba daevalos oceulis piradi Semadgenlobis nebismier wevrs an meTaurebs, radiooperatorebs an nebismier mikuTvnebul pirad Semadgenlobas. Cveulebriv, ukumoxseneba xdeba zepirad. Tumca, zogjer SeiZleba moTxovnili iyos werilobiTi moxseneba. werilobiTi moxseneba unda Seicavdes Semdeg informacias:

patrulis ricxovnoba da Semadgenloba. patrulis amocana (patrulis kategoria, adgilmdebareoba da

miznebi). gasvlisa da dabrunebis dro. marSrutebi. gamoyenebuli unda iqnes sakotrolo punqtebi,

koordinatebi an rukis plastikuri zedsadebi. reliefis da mowinaaRmdegis poziciebis detaluri aRwera. mowinaaRmdegesTan nebismieri kontaqtis Sedegebi. sapatrulo amocanis dasrulebis Semdeg qvedanayofis

mdgomareoba, maT Soris daRupulTa da daWrilTa raodenoba.

daskvnebi da rekomendaciebi.(g) obieqtTan Sekrebis punqti (ORP). obieqtTan Sekrebis punqti mdebareobs xilvadobis, smenadobis da mcirekalibriani iaraRis srolis manZilis miRma. is, Cveulebriv, mdebareobs im mimarTulebiT, saiTkenac qvedanayofi gegmavs gadaadgilebas obieqtze moqmedebebis dasrulebis Semdeg. obieqtis adgilmdebareobis dadgenamde iqmneba obieqtTan Sekrebis savaraudo punqti.

(1) obieqtTan Sekrebis punqtis dakaveba (suraTi 5-9). (a) patruli Cerdeba obieqtTan Sekrebis punqtidan xilvadobis da smenadobis manZilis miRma (200-400 metri kargi

140

Page 141: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

xilvadobis pirobebSi, 100-200 metri SezRuduli xilvadobis pirobebSi).(b) patruli usafrTxoebis mizniT Cerdeba standartuli samoqmedo procedurebis Sesabamisad. (g) oceulis serJantisaTvis sagangebo gegmis gadacemis Semdeg oceulis meTauri dazvervis elementTan erTad gadaadgildeba wina mimarTulebiT obieqtTan Sekrebis punqtis dasazverad. (d) aTeulis zomis patrulisaTvis oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtis dasazverad midis mekompasesa da sacecxle jgufebis TiTo wevrTan erTad.

(1) obieqtTan Sekrebis punqtis gawmendis Semdeg oceulis meTauri or kacs tovebs sapirispiro mimarTulebiT 6 saaTis niSnulis poziciaze. (2) oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtze datovebul or jariskacs utovebs sagangebo gegmas da brundeba mekompasesTan erTad, raTa patrulis ZiriTadi nawili miiyvanos obieqtTan Sekrebis punqtSi.(3) oceulis meTaurs patruli mihyavs obieqtTan Sekrebis punqtisaken da erTi jgufi ikavebs saaTis isris mimarTulebiT 3-dan 12 saaTis gavliT 9 saaTamde, xolo meore jgufi ikavebs 9-dan 6 saaTis gavliT 3 saaTamde mimarTulebas.

(a) oceulis zomis patrulisaTvis oceulis meTauri moqmedebs igive TanmimdevrobiT da Tan mihyavs iaraRis mtarebeli an msrolelis TanaSemwe TiToeuli msroleli jgufidan da ganalagebs maT 10-2-6 saaTis mimarTulebiT.

(1) pirveli aTeuli marSis wyobaSi aris sabaziso aTeuli, romelic ikavebs teritorias 10-dan 2 saaTis mimarTulebiT.(2) mimyoli aTeulebi ikaveben 2-dan 6 saaTamde da 6-dan 10 saaTamde mimarTulebas. (3) patrulis sameTauri elementi ganlagdeba samkuTxedis centrSi.

141

Page 142: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) moqmedebebi obieqtTan Sekrebis punqtze. amocanis Sesasruleblad qvednayofi emzadeba obieqtTan Sekrebis puqtSi. obieqtis sameTauro dazvervisas, maSinve, rogorc ki moxdeba obieqtis zusti adgilmdebareobis dadgena, oceulis serJanti obieqtTan Sekrebis punqtis centrSi daawyobs zurgCanTebs standartuli samoqmedo procedurebis Sesabamisad.

142

savaraudo oSp.

200-400 m

aTeulis oSp. oceulis oSp.

12 saaTi

6 saaTi

10 saaTi

6 saaTi

2 saaTi

aucilebeli davalebebi

• SeCereba savaraudo oSp-dan smenadobis/xilvadobis manZilis miRma

• SeCereba usafrTxoebis mizniT (1).

• oc.meTauri dazvervis elementTan erTad gadaadgildeba win (2).

• dazvervis elementi wmends oSp-s (3)

• oc. meTauri piradi Semadgenlobis SerCeul wevrebs tovebs oSp-Si, brundeba da patrulis ZiriTadi nawili mihyavs oSp-Si (4).

2 2

3 3

4 4

a jgufi b

jguf

i

oc. meT.

mesame aTeuli

meor e aTeul i

mesa

me

aTeuli

Page 143: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 5-9. obieqtTan Sekrebis punqtis dakaveba

5-5. sapatrulo baza. sapatrulo baza aris usafrTxoebis perimetri, romelic ewyoba aTeulis an oceulis xangrZlivi periodiT gaCerebis dros. sapatrulo bazaze aTeuli an oceuli ar unda gaCerdes 24 saaTze meti xniT (garda sagangebo SemTxvevebisa). patruli erTi da igive sapatrulo bazas arasodes iyenebs orjer. Cveulebriv, sapatrulo bazis gamoyeneba xdeba imisaTvis, rom:

mowinaaRmdegem ver aRmoaCinos sapatrulo qvedanayofi; xangrZlivi dazvervis Catarebisas moxerxdes qvedanayofis

damalva; iaraRis da aRWurvilobis momzadebis, dasvenebis da Wamis

mizniT; gegmebis Sedgenis da brZanebebis gadasacemad; mowinaaRmdegis raionSi SeWris Semdeg reorganizaciisaTvis; moewyos sapatrulo baza, romelic uzrunvelyofs ramdenime

Tanmimdevruli an Tanadrouli amocanis Sesrulebas.

(a) mTavari. sapatrulo bazis mowyobisas aucilebelia Semdegi mTavari sakiTxebis gaTvaliswineba:

(1) adgilis SerCeva. meTauri rukis an sahaero dazvervis saSualebiT arCevs sapatrulo bazis savaraudo adgils. adgilis vargisianoba unda dadasturdes da usafrTxoeba uzrunvelyofili unda iyos manam, sanam qvedanayofi gadaadgildeba sapatrulo bazis adgilze. alternatiuli adgili sapatrulo bazis mosawyobad SeiZleba gamoyenebul iqnes im SemTxvevaSi, Tu adgili uvargisia an aucilebelia gadaudebeli evakuacia pirveli sapatrulo bazidan. (2) dagegmvis faqtorebi. meTaurma, romelic gegmavs sapatrulo bazis mowyobas, unda gaiTvaliswinos amocana da usafrTxoebis pasiuri da aqtiuri zomebi. sapatrulo baza

143

SeCereba usafrTxoebis mizniT

1

SeCereba usafrTxoebis

mizniT2

• patruli ikavebs oSp-s (5)

Page 144: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

ganlagebuli unda iyos ise, rom uzrunvelyofdes dasaxuli amocanis Sesrulebas.

a. usafrToxebis zomebi. usafrToebis zomebi moicavs SerCevis Semdeg kriteriumebs da dagegmvis Semdeg faqtorebs:

(1) SerCevis kriteriumebi: unda SeirCes iseTi adgilmdebareoba, romelsac

mowinaaRmdege taqtikuri TvalsazrisiT nakleb Rirebulebas mianiWebs.

unda SeirCes dinebebisagan moSorebuli adgilmdebareoba.

unda SeirCes Znelad samoZrao, magaliTad, xSiri buCqebiTa da tyeebiT dafaruli adgilebi.

unda SeirCes adgili, romelic iqneba wyalTan axlos. SeirCes adgili, romlic uzrunvelyofs karg dafarvasa da

SeniRbvas da romlis dacvac SesaZlebeli iqneba cota xniT.

sapatrulo baza unda mdebareobdes mowinaaRmdegis cnobili da savaraudo poziciebisagan moSorebiT.

baza ar unda moewyos Senoba-nagebobebTan axlos.

baza ar unda moewyos mTis qedebze an wveroze, garda im SemTxvevebisa, roca amis saWiroeba gamomdinareobs kavSirgabmulobis uzrunvelyofis aucileblobiT.

baza ar unda moewyos xeobebSi. baza ar unda mdebareobdes gzebTan an bilikebTan

axlos.(2) meTauri gegmavs:

saTvalTvalo punqtebs da kavSirs maTTan. patrulis an oceulis cecxlis warmoebis gegmas. gangaSis gegma. sapatrulo bazidan ukandaxevis gegmas, maT Soris,

ukan daxevis marSrutebs da Sekrebis, gaSvebis punqtebs da alternatiul sapatrulo bazas.

144

Page 145: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

usafrTxoebis sistemas, romelic uzrunvelyofs piradi Semadgenlobis konkretuli wevrebis fxizlad yofnas.

kamuflirebis, xmaurisa da sinaTlis disciplinis zomebs.

aucilebeli moqmedebebis Catarebas minimaluri gadaadgilebiT da xmauriT.

samuSaoebis prioritetulobas.b. sapatrulo bazis dakaveba (suraTi 5-10).

(1) sapatrulo bazis dazverva da dakaveba xdeba obieqtTan Sekrebis punqtis msgavsad, im gansxvavebiT, rom sapatrulo bazis dakavebisas oceuli Sedis 900-iani kuTxiT (msgavsi moqmedebis Catareba damokidebulia METT-TC faqtorebze, magram im SemTxvevaSi, Tu am xerxiT patruli raime upiratesobas ver moipovebs, aRniSnuli xerxis gamoyeneba ar xdeba). oceulis meTauri Sesvlis kuTxeSi mdebare saTvalTvalo punqtze tovebs or kacs da amis Semdeg patruli dafarviT gadaadgildeba kuTxidan sapatrulo bazisaken. (2) patruli gadaadgildeba sapatrulo bazaSi. aTeulis zomis patruli Cveulebriv ikavebs sigaris formis perimetrs, xolo oceulis zomis patruli Cveulebriv ikavebs samkuTxedis formis perimetrs. (3) oceulis meTauri da sxva gansazRvruli meTaurebi 6 saaTis maCveneblidan gadaadgildebian saaTis isris mimarTulebis sawinaaRmdegod da amowmeben da cdiloben perimetris mowyobas.(4) mas Semdeg, rac oceuli Seamowmebs TiToeuli aTeulis seqtors, TiToeuli aTeulis meTauri sameTauro punqtSi myof oceulis meTaurTan gzavnis orkacian dazvervisa da TvalTvalis jgufs (R&S). oceulis meTauri dazvervisa da TvalTvalis samive jgufs gadascems sagangebo gegmas, dazvervis instruqciebs da detalur miTiTebebs dazvervis obieqtebis Sesaxeb (mowinaaRmdege, wyali, dasaxlebuli raionebi da mosaxleoba, gzebi, bilikebi an Sekrebis savaraudo adgilebi).

145

Page 146: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) dazvervisa da TvalTvalis TiToeuli jgufi gadis aTeulis marcxena flangidan, gadaadgildeba winaswar miTiTebul manZilze miTiTebuli marSrutiT da brundeba Tavisi aTeulis marjvena flangSi.

(a) aTeulis zomis patruli Cveulebriv ar gzavnis dazvervis da TvalTvalis jgufebs RamiT. (b) Tu aris amis SesaZlebloba, dazvervisa da TvalTvalis jgufebma unda moamzadon aTeulis win ganlagebuli raionis naxazi.(g) dazvervis dros patruli inarCunebs 100%-ian sabrZolo mzadyofnas. (d) Tu oceulis meTauri miiCnevs, rom mowinaaRmdegem aRmoaCina misi qvedanayofis nakvalevi an mas misdeven, man SeiZleba gaaCeros qvedanayofi da SeinarCunos 100%-iani sabrZolo mzadyofna dazvervisa da TvalTvalis jgufis gagzavnamde. (e) dazvervisa da TvalTvalis jgufebma SeiZleba gamoiyenon Semdegi xerxebi _ “I”, “yuTi” an “T”. imis miuxedavad, Tu romel xerxs airCevs jgufi, man unda SeZlos oceulis meTauris mier moTxovnili informaciis mopoveba.

(6) dazvervisa da TvalTvalis dasrulebis Semdeg oceulis meTauri amtkicebs an uaryofs sapatrulo bazis adgilmdebareobas, an gadaaadgilebs patruls, anda iwyebs samuSaoebis prioritetulobis mixedviT Sesrulebas.

g. pasiuri (saidumlo) sapatrulo baza (aTeuli).(1) pasiuri sapatrulo baza gankuTvnilia aTeulis an ufro mcire zomis qvedanayofisaTvis.(2) qvedanayofi gadaadgildeba da ikavebs sapatrulo bazas.(3) aTeulis meTauri rwmundeba, rom qvedanayofi gadaadgildeba 900-iani kuTxiT gadaadgilebis Tanmimdevrobis Sesabamisad. (4) klaimoris tipis naRmebi unda daayenon marSrutze sapatrulo bazis SesasvlelTan.

146

Page 147: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) alfa da bravo jgufebi ganlagdebian erTmaneTisagan zurgiT da rwmundebian, rom jgufis erTi wevri mainc aris fxizlad da uzrunvelyofs usafrTxoebas.

d. samuSaoebis prioritetuloba (aTeuli da oceuli). rogorc ki oceulis meTauri dazvervisa da TvalTvalis jgufisagan Caibarebs moxsenebas da sapatrulo bazis mowyobisaTvis gansazRvrul adgils miiCnevs xelsayrelad, is prioritetebis mixedviT iwyebs sapatrulo bazis TavdacvisaTvis RonisZiebebis gatarebas. samuSaos prioritetebis nusxa ar aris ucvleli, igi unda iTvaliswinebdes arsebul davalebebs, dros da funqcionirebis Sefasebis standartebs. samuSaos prioritetulobis gansazRvrisas elementis mier davalebis warmatebiT Sesrulebis mizniT gamoyenebuli unda iqnes mkafiod Camoyalibebuli standartebi. centralizebuli an decentralizebuli gziT Catarebuli samuSaos kontrolis saWiroebis aseve unda iqnes gamoyenebuli dadgenili kriteriumebi, samuSaos prioritetuloba ganisazRvreba METT-TC faqtorebis Sesabamisad. samuSaos prioritetuloba moicavs (Tumca, ar Semoifargleba) Semdeg sakiTxebs:

(1) usafrTxoeba. gamoyenebuli unda iqnes usafrTxoebis pasiuri da

aqtiuri zomebi perimetris 100%-iT dasacavad gamosayenebeli drois 100%-is ganmavlobaSi da, miuxedavad imisa, Tu ra SeiaraReba gamoiyeneba, unda moxdes adgilmdebareobis 100%-iT dafarva.

koreqtireba unda moxdes dazvervisa da TvalTvalis jgufebis dabrunebis Semdeg da mimdinare samuSaos prioritetulobis safuZvelze (magaliTad, iaraRis teqnikuri uzrunvelyofa).

gamoyenebuli unda iqnes yvela elementi, SeiaraReba da piradi Semadgenloba, raTa dakmayofildes reliefTan, mowinaaRmdegesa an arsebul viTarebasTan dakavSirebuli pirobebi.

piradi Semadgenlobis yvela wevrs da SeiaraRebas unda ganesazRvros cecxlis seqtorebi. SemuSavdes

147

Page 148: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aTeulebis cecxlis seqtorebis naxazebi da oceulis sacecxle gegma.

unda dadasturdes sabrZolo poziciebis adgilmdebareoba, TvalTvalisa da sacecxle seqtorebi. aTeulis meTaurebi Tvalyurs adevneben samizne sayeebis da klaimoris tipis naRmebis ganTavsebis process.

gamoyenebuli unda iqnes Sesvlis da gasvlis mxolod erTi punqti. bazaSi Sesvlisas jariskacs standartuli samoqmedo procedurebis Sesabamisad SesZaxeben.

saxeldaxelo sabrZolo poziciebi mzaddeba, sul cota, 50 sm. siRrmis (frontisaken), romelic mcired aris daxrili zurgisaken da, Tu aris amis SesaZlebloba, mzaddeba xelyumbarebis Casadebi.

(2) ukandaxevis gegma. oceulis meTauri adgens ukandaxevis niSans, ukandaxevis wyobas, oceulis gamSveb punqts da/an alternatiul bazas.(3) kavSirgabmuloba. uzrunvelyofili unda iyos mudmivi kavSiri zemdgom StabTan, saTvalTvalo punqtTan da qvedanayofis SigniT. SesaZloa, moxdes patrulis radio-operatoris rotacia uwyveti radiomonitoringis SesanarCuneblad, radios teqnikuri uzrunvelyofisaTvis, oceulis meTauris Sikrikis rotacia movaleobebis efeqturad Sesrulebisa da sxva prioritetuli samuSaos Sesrulebis mizniT. (4) amocanis momzadeba da dagegmva. oceulis meTauri sapatrulo bazas iyenebs dagegmvis, repeticiebis Casatareblad, Sesamowmeblad da momavali amocanebis Sesasruleblad. (5) SeiaraRebis da aRWurvilobis teqnikuri momsaxureba. oceulis meTauri rwmundeba, rom uzrunvelyofilia tyviamfrqvevebis, SeiaraRebis sistemebis, kavSirgabmulobis aRWurvilobis da RamiT xedvis xelsawyoebis (iseve, rogorc sxva aRWurvilobis) teqnikuri momsaxureba. am erTeulebis teqnikuri momsaxurebis

148

Page 149: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mizniT daSla ar xdeba maTi wyobidan gamosvlisTanave da demontaJi ar tardeba RamiT. Tu erT-erTi tyviamfrqvevi gamodis wyobidan, maSin yvela danarCeni sistema zrdis usafrTxoebis zomebs. (6) wyliT momarageba. oceulis serJanti organizebas uwevs wyliT momaragebis jgufebs. wyliT momaragebis jgufs carieli zurgCanTebiT da sanivTe tomrebiT miaqvT carieli maTarebi; amasTan, unda hqondeT kavSiris saSualebebi da sagangebo gegma. (7) kvebis gegma. usafrTxoeba da SeiaraRebis teqnikuri momsaxureba xorcieldeba kvebamde. Cveulebriv, oceulis piradi Semadgenlobis naxevarze meti erTdroulad ar ikvebeba, xolo jariskacebi, Cveulebriv, sakvebs iReben Tavisi sabrZolo poziciebidan 1-3 metris moSorebiT.

(a) dasvenebis/Zilis gegma. amocanis Sesrulebis mosamzadeblad oceuli saWiroebisamebr isvenebs. (b) gangaSis gegma da sabrZolo mzadyofna. oceulis meTauri gansazRvravs gangaSis mdgomareobas da mzadyofnis dros. is adgens gegmas, romelic uzrunvelyofs poziciebis periodulad Semowmebas, moTvalTvaleebis rotacias da, sul cota, erT-erTi meTauris mudmiv mzadyofnas. Cveulebriv, patruli mzadyofnas acxadebs standartul samoqmedo procedurebSi miTiTebul dros (mag., 30 wT-iT adre da Semdeg, dilis navigaciuri bindis dawyebamde an saRamos, navigaciuri bindis dasrulebamde). (g) maragis ganaxleba. unda Seivsos da ganaxldes sabrZolo masala, sakvebi, aRWurviloba da a.S.(d) sanitaruli da piradi higienis sakiTxebi. oceulis serJanti da saninstruqtori uzrunvelyofen grZeli viwro Txrilis momzadebas da moniSvnas, aseve, Tvalyurs adevneben, rom ganisazRvros sapirfareSos adgilebi. jariskacebma yoveldRiurad unda gaiparson wveri, gaixexon kbilebi, daibanon xel-piri, iRliebi, sazardulis midamo, fexebi da gaiwmindon Ceqmebi. sapatrulo bazaze patrulma ar unda datovos narCenebi.

149

Page 150: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 5-10. sapatrulo baza

5-6. gadaadgileba mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesasvlelad. a. mizani-zogadi ganmarteba. gadaadgileba mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesasvlelad (MTC) warmoadgens TavdasxmiTi operaciebis 5 kategoriidan erT-erTs. kontaqtSi Sesasvlelad gadaadgilebisas mowinaaRmdegesTan kontaqts SeiZleba an hqondes adgili an ara. rogorc ki qvedanayofi Sedis mowinaaRmdegesTan kontaqtSi, is iwyebs Setevas. Cveulebriv, oceuli mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesasvlelad gadaadgildeba rogorc ufro didi qvedanayofis nawili. kontaqtisTvis gadaadgilebis or xerxs ganasxvaveben: miaxloebis marSi da Zebna da Seteva (S&A).

(1) Zebna da Seteva (S&A). aRniSnuli xerxi gamoiyeneba maSin, roca mowinaaRmdege gafantulia, cdilobs Tavi aaridos kontaqts, gadis brZolis velidan an ixevs ukan, anda roca dagegmilia mocemul raionSi mowinaaRmdegis gadaadgilebis SezRudva. Zebnisa da Setevis dros, Cveulebriv, gamoiyeneba ramdenime oceuli, aTeuli da sacecxle jgufi, romlebic

150

• tyviamfrqvevis gaTvlebi aTeulis frontis dasafarad ganlagdebian 2, 6 da 10 saaTis mimarTulebiT

• ganisazRvreba viwro Txeli Txrilis da sapirfareSo adgilebis mdebareoba

• saxeldaxelo sabrZolo poziciebi (50 sm. siRrmis) P

• oceulis meTauri gansazRvravs samuSaos prioitetulobas METT-TC faqtorebis Sesabamisad.

10 saaTi

6 saaTi

2 saaTi

Stabi

sapatrulo baza

• bazis zoma ganisazRvreba METT-TC faqtorebis Sesabamisad

• sapatrulo bazis dakaveba xdeba oSp-s dakavebis msgavsad

• saTvalTvalo punqti pirvelad galagdeba marSrutze usafrTxoebis SeCerebisas

• dazvervis da TvalTvalis jgufebi adgilmdebareobis Seswavlas mis dakavebamde axdenen.

1 aTeuli

2 aTeuli3 aTeuli

Page 151: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mowinaaRmdegesTan kontaqtisas axdenen TavianTi moqmedebebis koordinirebas. oceulebi, Cveulebriv, cdiloben mowinaaRmdegis aRmoCenas, maT dafiqsirebas da ganadgurebas. mowinaaRmdegis aRmoCenisTanave oceulebi axdenen patrulirebis xerxebis da dagegmili da daugegmavi Setevebis moTxovnebis erTmaneTTan Sejerebas. dagegmvis faqtorebi moicavs:

METT-TC faqtorebi. davalebis decentralizebulad Sesrulebis moTxovna. mravalmxrivi mxardaWeris moTxovnebi. operaciebis xangrZlivoba. unda moxdes jariskacebis tvirTis minimumde Semcireba,

raTa uzrunvelyofili iyos SeniRbulobis maRali done da gadaadgilebis maRali siCqare.

maragis ganaxleba da samedicino evakuacia. ZiriTadi meTaurebis da aRWurvilobis adgilsamyofeli. mTavari SeiaraRebis gamoyeneba. sapatrulo bazis mowyobis moTxovnebi. moqmedebaTa zonaSi Sesvlis Sinaarsi. kontaqtisas SeerTebis Sinaarsi.

(2) miaxloebis marSi. miaxloebis marSis arsi mdgomareobs imaSi, rom mowinaaRmdegesTan kontaqti moxdes qvedanayofis yvelaze mcire elementiT, rac meTaurs aniWebs moqnilobas mowinaaRmdegis ganadgurebis an gverdis avlisas. miaxloebis marSisas oceuli moqmedebs ufro msxvili qvedanayofis SemadgenlobaSi. mas SeiZleba daevalos gadaadgileba rogorc avangards, SeiZleba gadaadgildes qvedanayofis ZiriTadi nawilis SemadgenlobaSi, SeiZleba daevalos aseulis an batalionis zurgis da flangebis usafrTxoebis uzrunvelyofa.

b. mTavari sakiTxebi mowinaaRmdegesTan kontaqtisTvis gadaadgilebisas:

(1) mowinaaRmdegesTan kontaqti unda moxdes qvedanayofis rac SeiZleba mcire elmentiT.

151

Page 152: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) mowinaaRmdegesTan kontaqtisTanave unda moxdes sabrZolo simZlavris mobilizeba.(3) uzrunvelyofili unda iyos qvedanayofis yovelmxrivi usafrTxoeba. (4) unda moxdes zemdgomi qvedanayofis koncefciis mxardaWera.(5) unda moxdes yvela informaciis swrafad da zustad miwodeba, mowinaaRmdegesTan kontaqtis damyareba da SenarCuneba. (6) saWiroa decentralizebuli moqmedeba.(7) mowinaaRmdegesTan kontaqtisTvis gadaadgilebis operaciebisas mkacrad unda iqnes gaTvaliswinebuli Semdegi:

(a) METT-TC faqtorebi.(b) jariskacebisTvis tvirTis Semsubuqeba.

g. davalebis standartebi. oceuli iwyebs gadaadgilebas araugvianes brZanebaSi miTiTebuli droisa. oceuli mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sedis rac SeiZleba mcire elementiT, Sesabamisad qvedanayofis mTavar nawilze ar xdeba mowinaaRmdegis moulodneli Tavdasxma. rogorc ki oceuli amyarebs kontaqts mowinaaRmdegesTan, igi cdilobs kontaqtis SenarCunebas. oceuli anadgurebs aTeulebs da mcire zomis elementebs, xolo aTeulze didi zomis elementebis arsebobis SemTxvevaSi afiqsirebs maT. oceuli inarCunebs sakmaris sabrZolo Zalas Semdgomi sabrZolo operaciebis Casatareblad. mowinaaRmdegis adgilsamyofelis da masTan kontaqtis Sesaxeb moaxseneben zemdgomebs. im SemTxvevaSi, Tu oceuli mowinaaRmdegisaTvis SeumCneveli rCeba, oceulis meTauri iwyebs daugegmav Casafrebas. sakuTari cecxliT ar unda daziandes sakuTari piradi Semadgenloba. oceuli emzadeba Semdgomi gadaadgilebis dawyebisTvis kontaqtidan 25 wuTis ganmavlobaSi da unda daiTvalon piradi Semadgenloba da aRWurviloba. d. aucileblad gasatarebeli zomebi (Zebna da Seteva).

(1) oceulma mowinaaRmdege ise unda aRmoaCinos, rom Tavad gaumJRavnebeli darCes.

152

Page 153: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) brZolaSi CabmisTanave oceuli mowinaaRmdegis poziciebze afiqsirebs da atarebs manevrs. (3) uzrunvelyofs usafrTxoebas sabrZolo moqmedebebis ganmavlobaSi, raTa Tavidan iqnes acilebuli mowinaaRmdegis mier alyaSi moqceva.

e. aucilebeli zomebi (miaxloebis marSi).(1) mowinaaRmdegesTan kontaqtis SesaZleblobis Sesabamisad oceulis meTauri irCevs gadaadgilebis Sesabamis mwyobrs. (2) kontaqtis damyarebis Semdeg unda moxdes kontaqtis SenarCuneba sxva saxis brZanebis miRebamde.

Tavi VIsabrZolo varjiSebi

qveiTTa sabrZolo varjiSebSi aRwerilia, Tu rogor unda warmarTon oceulebma da aTeulebma cecxli da manevri Seqmnil viTarebaSi sapasuxod. sabrZolo varjiSebSi meTaurebs moeTxovebaT gadawyvetilebebis swrafad miReba da mokle, zepiri brZanebebis swrafad gacema.

6-1. ganmarteba. FM 25-101-Si sabrZolo varjiSi ganmartebulia, rogorc “swrafad Sesrulebuli koleqtiuri moqmedeba winaswardagegmili gadawyvetilebis miRebis procesis gareSe”.

a. sabrZolo varjiSebis maxasiaTeblebis mixedviT: isini moiTxoven minimalur brZanebebs meTaurebisagan da

warmoadgenen mTel armiaSi dadgenl standartebs. brZolaSi warmatebis misaRwevad da gadasarCenad

sasicocxlod mniSvnelovania Tanmimdevrulad moqmedeba. sabrZolo varjiSebi gamoiyeneba oceulebis da ufro mcire zomis

qvedanayofebis mier. varjiSebi warmoadgenen winaswar gavarjiSebul pasuxebs

mowinaaRmdegis moqmedebebze an meTuris brZanebaze.

153

Page 154: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

isini warmoadgenen gonebaSi damuSavebul nabijebs brZolisa da varjiSebis dros Sesasrulebeli TavdacviTi da TavdasxmiTi operaciebis Sesaxeb.

b. qvedanayofis mier amocanis Sesrulebis SesaZlebloba xSirad damokidebulia jariskacebisa da meTauris swrafad moqmedebis unarze. jariskacebma da meTaurebma unda icodnen, Tu ra unda moimoqmedon dauyovnebliv mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi da ra saxis Tanmimdevruli moqmedebebi unda Seasrulon. varjiSi warmoadgens gansazRvrul viTarebas, romelic saWiroebs myisier pasuxs; amasTan, jariskacebi davalebas unda asrulebdnen instinqtis doneze. es SeiZleba miRweul iqnes mxolod gamudmebuli varjiSiT. sabrZolo varjiSebi mcire zomis qvedanayofebs uviTareben moqmedebis standartul formebs, romlebic sasicocxlod mniSvnelovania qvedanayofis siZlierisa da agresiulobis uzrunvelsayofad. sabrZolo varjiSebiT xdeba im sakvanZo moqmedebebis

identificireba, romelTa swrafad Sesrulebac moeTxovebaT meTaurebs da jariskacebs.

sabrZolo varjiSebis Sedegad xdeba erTi moqmedebidan meoreze efeqturad gadasvlis unar-Cvevebis gamomuSaveba, magaliTad, Tavdasxmidan Setevaze gadasvla.

sabrZolo varjiSebis Sedegad gamomuSavdeba standartizebuli moqmedebebi, romlebic oceulis an ufro dabal doneze erTmaneTTan akavSirebs jariskacis pirad da koleqtiur davalebebs [jariskacebi asruleben individualur davalebebs CTT

da SDT (TviTganviTarebis testi) standartebis Sesabamisad]. sabrZolo varjiSebi TiToeuli jariskacisa da meTaurisagan

moiTxoven savarjiSos srulad gaazrebas da mudmiv praqtikul varjiSs.

6-2. formati. am TavSi ganxiluli savarjiSoebis formati moicavs saTaurs, viTarebas, romelic meTaurs an qvedanayofs ubiZgebs Sesabamisi moqmedebebisaken, moTxovnil moqmedebebs Tanmimdevrobis mixedviT da damxmare ilustraciebs. sabrZolo varjiSebis standartebi mocemulia amocanis sawvrTnel gegmaSi (MTP-mission training plan).

154

Page 155: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

sabrZolo varjiSi 1. oceulis Seteva

viTareba: oceuli moqmedebs didi qvedanayofis SemadgenlobaSi, romelic gadaadgildeba mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesasvlelad dagegmili an daugegmavi SetevisaTvis.moTxovnili moqmedebebi: Sedgeba 5 nabijisagan.

nabiji I. moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesvlisas. a. oceuli iwyebs kontaqts. oceulis meTauri gegmavs, Tu rodis da rogor iwyebs kontaqts qvedanayofis cecxliT mxardamWeri elementi. es elementi unda ganlagdes miTiTebul poziciaze da kontaqtis dawyebamde unda Cautardes instruqtaJi. Tu oceuli ar iqna aRmoCenili mowinaaRmdegis mier, I da II nabiji iqneba mxardamWeri elementis ganTavseba poziciebze da mowinaaRmdegis poziciebis identificireba. b. mowinaaRmdege iwyebs kontaqts. im SemTxvevaSi, Tu mowinaaRmdege iwyebs kontaqts, oceuli Semdeg qmedebebs asrulebs:

(1) mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesuli aTeuli reagirebs kontaqtze (sabrZolo varjiSi 2). aTeuli cdilobs erT-erTi sacecxle jgufiT CamxSobi cecxlis warmoebas, xolo meore jgufi axdens manevrirebas mowinaaRmdegeze flangebidan Setevis mizniT. aTeulis meTauri acnobebs oceulis meTaurs Tavisi moqmedebebis Sesaxeb. (2) oceulis meTauri, radiooperatori, oceulis mewinave moTvalTvale, meore aTeulis meTauri da tyviamfqvevis erTi gaTvla gadaadgildebian win, raTa SeuerTdnen mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myof aTeuls. (3) mimyoli aTeulis meTauri gadaadgildeba Tavisi sacecxle jgufis win. (4) oceulis serJanti tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad win gadaadgildeba da uerTdeba oceulis meTaurs. Sesabamisi brZanebis SemTxvevaSi mas ekisreba cecxliT mxardaWeris elementis kontroli da is tyviamfrqvevis gaTvlebs ganalagebs ise, rom uzrunvelyos damatebiTi CamxSobi cecxli.

155

Page 156: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) oceulis meTauri afasebs viTarebas. flangebidan aTeulebis warmatebuli Setevis Semdeg oceulis meTauri mimyol aTeulebs gadaaadgilebs dafaruli da SeniRbuli marSrutiT, romelic momzadebulia mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi aTeulis moieriSe sacecxle jgufis mier.(6) Tu kontaqtSi myofi aTeuli ver uzrunvelyofs CamxSob cecxls, amis Sesaxeb aTeulis meTauri acnobebs oceulis meTaurs:

(a) kontaqtSi myofi aTeuli uzrunvelyofs mxardamWer cecxls. aTeulis meTauri ganaTavsebs Tavis aTeuls ise, rom uzrunvelyofili iyos efeqturi, uwyveti cecxli mowinaaRmdegis poziciebis mimarTulebiT. aTeulis meTauri Tavis saboloo pozicias acnobebs oceulis meTaurs.(b) danarCeni aTeulebi (romlebic ar imyofebian mowinaaRmdegsTan kontaqtSi) ikaveben dafarul da SeniRbul poziciebs da Tvalyurs adevneben oceulis flangebsa da zurgs.(g) oceulis meTauri radiooperatorTan, oceulis mewinave moTvalTvalesTan, axlo myofi aTeulis meTaursa da tyviamfrqvevis erT gaTvlasTan erTad win gadaadgildeba.

nabiji 2. mowinaaRmdegis poziciebis gansazRvra. a. mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs informacias mowinaaRmdegis raodenobis, adgilmdebareobis da sxva monacemebis Sesaxeb. oceulis meTauri daasrulebs aTeulis meTauris mier Sefasebuli viTarebis ganxilvas. b. aTeuli ganagrZobs mowinaaRmdegesTan brZolas.g. oceulis serJanti tyviamrfqvevis meore gaTvlsTan erTd gadaadgildeba win da uerTdeba oceulis meTaurs.

nabiji 3. mowinaaRmdegis CaxSoba. a. oceulis meTauri mowinaaRmdegis sapasuxo cecxlis simWidrovisa da sizustis mixedviT gansazRvravs, SeuZlia Tu ara mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myof aTeuls CamxSobi cecxlis daSena.

(1) dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi oceulis meTauri ubrZanebs aTeuls (tyviamfrqvevis erTi an ori gaTvliT), ganagrZos mowinaaRmdegis CaxSoba.

156

Page 157: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) kontaqtSi myofi aTeuli anadgurebs an axSobs mowinaaRmdegis im iaraRs, romliTac mowinaaRmdege awarmoebs yvelaze efeqtur cecxls (Cveulebriv koleqtiur iaraRs).(b) kontaqtSi myofi aTeuli dafarvis mizniT iyenebs kvamls (M203), raTa mowinaaRmdegem ar SeniSnos manevris elementis gadaadgileba.

(2) uaryofiTi pasuxis SemTxvevaSi oceulis meTauri mowinaaRmdegis poziciebis CaxSobis mizniT ganaTavsebs meore aTeuls da tyviamfrqvevis meore gaTvlas. (oceulis meTaurma SeiZleba ubrZanos oceulis serJants, ganaTavsos es aTeuli da tyviamfrqvevis erTi an orive gaTvla cecxliT mxardaWeris ukeTes poziciaze).

b. oceulis meTauri kvlav gansazRvravs, SeuZlia Tu ara oceuls CamxSobi cecxlis warmoeba.

(1) dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi oceulis meTauri ori aTeuliT da tyviamfrqvevis ori gaTvliT agrZelebs mowinaaRmdegis CaxSobas.

(a) oceulis serJants ekisreba cecxliT mxardamWeri mTavari elementis kontroli (am elementis SemadgenlobaSi Sedian kontaqtSi myofi aTeuli, tyviamfrqvevis gaTvlebi da oceulis meTauris mier gansazRvruli nebismieri sxva aTeuli).(b) tyviamfrqvevis gaTvla ikavebs dafarul da SeniRbul poziciebs da axSobs mowinaaRmdegis poziciebs.(g) oceulis meTauris miTiTebebis Sesabamisad oceulis mewinave moTvalTvale iZaxebs cecxls da marTavs mas (oceulis meTauri ar elodeba arapirdapir cecxls da agrZelebs moqmedebas).

(2) Tu pasuxi kvlavac uaryofiTia, oceulis meTauri ganaTavsebs bolo aTeuls poziciebze flangebisa da zurgis usafrTxoebis uzrunvelyofis mizniT, saWiroebisamebr win waruZRveba aseulis danarCen nawils da viTarebis Sesxeb moaxsnebs aseulis meTaurs. Cveulebriv, oceuli gaxdeba aseulis cecxliT mxardaWeris elementi da, SesaZloa, bolo aTeulic gamoiyenos CamxSobi cecxlis gasaZliereblad. oceuli ganagrZobs

157

Page 158: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mowinaaRmdegis CaxSobas an fiqsirebas pirdapiri da arapirdapiri cecxliT da asrulebs aseulis meTauris brZanebebs.

nabiji 4. Seteva. Tu kontaqtSi myofi aTeuli (aTeulebi) tyviamfrqvevis gaTvlasTan (gaTvlebTan) erTad axerxebs mowinaaRmdegis CaxSobas, oceulis meTauri gansazRvravs, SeuZlia Tu ara mowinaaRmdegesTan kontaqtSi ar myof darCenil aTeuls (aTeulebs) manevris Catareba. is afasebs Semdegs: mowinaaRmdegis poziciebis adgilmdebareobas da

dabrkolebebs. mowinaaRmdegis im Zalebis raodenobas, romelsac ebrZvis

aTeuli (mowinaaRmdegis tyviamfrqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi manqanebi da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba warmoadgens mowinaaRmdegis siZlieris gansazRvris maCveneblebs).

sustad dacul flangs. mowinaaRmdegis poziciebisaken mimarTul dafarul da

SeniRbul flangur marSrutebs.a. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi oceulis meTauri axdens SetevisTvis aTeulis (aTeulebis) manevrirebas:

(1) mas Semdeg, rac oceulis meTauri darwmundeba, rom cecxliT mxardaWeris elementi ganlagebulia poziciaze da awarmoebs CamxSob cecxls, moieriSe elementi (elementebi) gahyavs saieriSod. (2) poziciaze ganlagebis Semdeg oceulis meTauri cecxliT mxardamWer elements aZlevs winaswar SeTanxmebul niSans mowinaaRmdegis poziciebis sapirispiro flangis mimarTulebiT warmoebuli cecxlis mimarTulebaSi an manZilSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb (moieriSe elementma unda awarmoos efeqturi cecxli mTeli ieriSis ganmavlobaSi. pirdapiri cecxlis warmoebis pasuxismgeblobis gadatna cecxliT mxardaWeris elementidan moieriSe elementze mniSvnelovania).(3) oceulis mewinave moTvalTvales mowinaaRmdegis poziciebis izolirebis mizniT gadaaqvs arapirdapiri cecxli.

158

Page 159: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(4) moieriSe aTeuli (aTeulebi) cecxlisa da manevris gamoyenebiT ibrZvis mowinaaRmdegis poziciebTan. oceulis meTauri akontrolebs Tavisi aTeulebis gadaadgilebas. TiToeul aTeuls oceulis meTauri ganusazRvravs konkretul miznebs, da ZiriTad Zalisxmevas an adgens mTavar samanevro elements (cecxliT mxardamWer elements unda SeeZlos moieriSe elementebis axlo flangebis identificireba). (5) ieriSisas aTeulis meTauri mowinaaRmdegis cecxlis simWidrovis da sizustis da arsebuli reliefis dafarvis SesaZleblobebis Sesabamisad gansazRvravs misi aTeulis elementebis gadaadgilebis gzas. nebismier SemTxvevaSi nebismieri jariskaci iyenebs Sesabamis individualuri gadaadgilebis xerxs.

(a) aTeulis meTauri niSnavs erT sacecxle jgufs, romelmac gadaadgilebisas unda uzrunvelyos danarCeni jgufebis cecxliT dafarva.(b) aTeulis meTauri gansazRvravs jgufis gadaadgilebis manZils an mimarTulebas. is Tan mihyveba erT-erT sacecxle jgufs.(g) jariskacebma unda SeinarCunon kavSiri jgufis wevrebTan da meTaurebTan. (d) jariskacebi cecxlis intensivobis SenarCunebis mizniT gansazRvraven srolasa da datenvaSi daxarjul dros. (e) moZravi sacecxle jgufi gadaadgildeba momdevno dafaruli poziciisaken. jgufebi ieriSisas iyeneben solisebur wyobas. jariskacebi gadaadgildebian an gadarbeniT an xoxviT. (v) aTeulis meTauri ubrZanebs Semdeg jgufs gadaadgilebis dawyebas.(z) saWiroebis SemTxvevaSi jgufis meTauri ubrZanebs jariskacebs megobar jgufebSi gadarbenas, gadanacvlebas. megobar jgufSi gatarebuli, SeRweuli jariskacebi axdenen TavianTi gadaadgilebis da cecxlis koordinirebas. isini inarCuneben kontaqts Tavisi jgufis meTaurTan.(T) jariskacebi cecxls xsnian dafaruli poziciebidan. gadaadgilebis dawyebamde isini arCeven momdevno dafarul poziciebs. isini axdenen gadarbenebs (gadarbenis dro ar unda

159

Page 160: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

aRematebodes 5 wams) an iyeneben maRali an dabali xoxvis xerxs reliefisa da mowinaaRmdegis cecxlis gaTvaliswinebiT.

b. uaryofiTi pasuxis SemTxvevaSi an Tu aTeuls (aTeulebs) ar SeuZlia gadaadgilebis gagrZeleba, oceulis meTauri aTeuls (aTeulebs) ganalagebs poziciebze mowinaaRmdegis CamxSobi cecxlis warmoebis mizniT da moaxsenebs aseulis meTaurs. oceuli ganagrZobs mowinaaRmdegis poziciebis CaxSobas da asrulebs aseulis meTauris brZanebebs.

nabiji 5. konsolidacia da reorganizacia.a. konsolidacia. mas Semdeg, rac moieriSe aTeuli (aTeulebi) SeiWreba mowinaaRmdegis poziciebSi, oceulis meTauri uzrunvelyofs lokalur usafrTxoebas (oceuli unda moemzados mowinaaRmdegis kontrSetevis mosagerieblad. oceuli yvelaze naklebad ieriSis daskvniT fazaSi daculi).

(1) oceulis meTauri aniSnebs cecxliT mxardaWeris elements, gadaadgildes gansazRvrul poziciebze. (2) oceulis meTauri TiToeul aTeuls ganusazRvravs cecxlis seqtorebs.(3) oceulis meTauri ganalagebs ZiriTad SeiaraRebas miaxloebis yvelaze ufro saxifaTo marSrutis (marSrutebis) dasafaravad.(4) oceulis serJanti koordinacias uwevs sabrZolo masalis maragis ganawilebas.(5) jariskacebi ikaveben saxeldaxelod Seqmnil TavdacviT poziciebs.(6) oceulis meTauri da misi mewinave moTvalTvale SeimuSaveben swrafi cecxlis gegmas.(7) aTeulebi saTvalTvalo punqtebs ganalageben mowinaaRmdegis kontrieriSis SemTxvevaSi gafrTxilebis mizniT.

b. reorganizacia.(1) oceuli asrulebs Semdeg davalebebs (mxolod konsolidaciis Semdeg):

(a) xelaxla iqmneba sameTauro jaWvi.(b) xelaxla unda ganawildes da ganaxldes sabrZolo masalis maragi.

160

Page 161: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(g) koleqtiur iaraRTan unda daayenon momsaxure jariskacebi.(d) xelaxla ganawildes mniSvnelovani aRWurviloba (radiosadgurebi, RamiT xedvis xelsawyoebi, birTvuli, biologiuri da qimiuri iaraRisagan damcavi saSualebebi).(e) daWrilTa mkurnaloba da evakuacia.(v) sakvanZo vakanturi Tanamdebobebis Sevseba.(z) unda moxdes datyvevebul mowinaaRmdegeTa Cxreka, siCumis SenarCuneba, gancalkeveba, dacva da swrafad gadayvana tyveTa Segrovebis punqtSi.(T) unda Segrovdes da gakeTdes moxseneba mowinaaRmdegis xelT arsebuli informaciis da materialuri saSualebebis Sesaxeb.

(2) aTeulis meTaurebi oceulis meTaurs awvdian informacias sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis (ACE) Sesaxeb.(3) oceulis meTauri agrovebs sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis Sesaxeb moxsenebebs da gadascems maT aseulis meTaurs [an aRmasrulebel oficers (XO)].

(4) oceuli agrZelebs amocanis Sesrulebas aseulis meTauris miTiTebebis miRebis Semdeg. aseuli mihyveba oceulis warmatebul flangur Setevas.

sabrZolo varjiSi 1a. aTeulis Seteva

viTareba: aTeuli moZraobs oceulis SemadgenlobaSi, romelic gadaadgildeba mowinaaRmdegesTan kontaqtisTvis an dagegmili Tu daugegmavi Setevis mizniT.moTxovnili moqmedebebi: Sedgeba 5 nabijisagan.nabiji 1. moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtisas.a. jariskacebi, romelTa mimarTulebiTac mowinaaRmdegem gaxsna cecxli, ikaveben uaxloes poziciebs, romlebic uzrunvelyofen maT dacvas mowinaaRmdegis cecxlisa (dafarva) da TvalTvalisagan (SeniRbva). b. mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi sacecxle jgufi dauyovnebliv xsnis maRali simWidrovis CamxSob cecxls mowinaaRmdegis mimarTulebiT.

161

Page 162: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) kontaqtSi myofi sacecxle jgufis jariskacebi gadaadgildebian iseTi poziciebisaken (gadarbeniT an xoxviT), romlebic uzrunvelyofen cecxlis gaxsnis SesaZleblobas, TvalTvals, sacecxle seqtorebs, dafarvas da SeniRbvas. isini agrZeleben cecxls da TavianTi jgufis meTaurs moaxseneben mowinaaRmdegis cnobili da savaraudo poziciebis adgilmdebareobis Sesaxeb. (2) jgufis meTauri marTavs cecxls mgezavi tyviebis da cecxlis warmoebis standartuli brZanebebis gamoyenebiT. (3) mowinaaRmdegesTan kontaqtSi ar myofi sacecxle jgufi ikavebs dafarul da SeniRbul sacecxle poziciebs da uzrunvelyofs usafrTxoebas aTeulis flangebsa da zurgSi.(4) aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs kontaqtis Sesaxeb da gadaadgildeba win kontaqtSi myofi sacecxle jgufisaken.

nabiji 2. mowinaaRmdegis adgilmdebareobis dadgena. a. kontaqtSi myofi sacecxle jgufi dakvirvebiTa da miyuradebiT adgens mowinaaRmdegis poziciebs.b. kontaqtSi myofi sacecxle jgufi xsnis zust cecxls mowinaaRmdegis savaraudo poziciebisaken. g. aTeulis meTauri gadaadgildeba im poziciisaken, saidanac SeZlebs mowinaaRmdegeze TvalTvals da viTarebis Sefasebas. d. aTeulis meTauri oceulis meTauris meSveobiT iTxovs dauyovnebliv CamxSob arapirdapir cecxls (Cveulebriv, 60 mm-iani naRmsatyorcniT warmoebul cecxls). e. aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs informacias mowinaaRmdegis raodenobis, adgilmdebareobis da nebismieri sxva monacemis Sesaxeb (oceulis meTauri win gadaadgilebis Semdeg saboloo saxes aZlevs aTeulis meTauris mier dawyebul viTarebis Sefasebas).nabiji 3. mowinaaRmdegis CaxSoba. aTeulis meTauri mowinaaRmdegis cecxlis simWidrovis da sizustis Sefasebis safuZvelze gansazRvravs, SeuZlia Tu ara mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myof sacecxle jgufs mowinaaRmdegis CaxSoba:

162

Page 163: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. Tu pasuxi dadebiTia, sacecxle jgufis meTauri agrZelebs mowinaamdegis CaxSobas:

(1) sacecxle jgufi, pirvel rigSi, axSobs an anadgurebs mowinaaRmdegis koleqtiur iaraRs.(2) sacecxle jgufi dafarvis mizniT mowinaaRmdegis poziciebis mimarTulebiT isvris sakvamle xelyumbaras (M203).(3) sacecxle jgufis meTauri mgezavi tyviebis an cecxlis warmoebis standartuli brZanebebis gamoyenebiT akontrolebs cecxls. cecxli unda iyos zusti da uwyveti. (4) megobari jgufebi xsnian cecxls TavianTi SeiaraRebidan ise, rom iaraRis gadatenva ar unda moxdes erTsa da imave dros.

b. uaryofiTi pasuxis SemTvevaSi aTeulis meTauri ganalagebs kontaqtSi ar myof sacecxle jgufs cecxliT mxardaWeris poziciaze. is viTarebis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs. Cveulebriv, es aTeuli xdeba oceulis mTavari sacecxle elementi. aTeuli ganagrZobs mowinaaRmdegis CaxSobas da asrulebs oceulis meTauris brZanebas (oceulis meTauri, radiooperatori, oceulis mewinave moTvalTvale, tyviamfrqvevis erTi gaTvla da meore aTeulis meTauri, iseve, rogorc oceulis serJanti da meore aTeulis tyviamfrqvevis gaTvla, gadaadgildebian win brZanebis _ “sabrZolo varjiSi 1, oceulis Seteva” Sesabamisad).

nabiji 4. Seteva. Tu mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi sacecxle jgufi

axSobs mowinaaRmdeges, aTeulis meTauri gansazRvravs, SeuZlia Tu ara kontaqtSi ar myof meore sacecxle jgufs manevris Catareba. is afasebs: mowinaaRmdegis poziciis (poziciebis) da dabrkolebebis

adgilmdebareobas. mowinaaRmdegis im Zalebis raodenobas, romelsac ebrZvis

aTeuli (mowinaaRmdegis tyviamfqvevebis, maT gankargulebaSi myofi manqanebis da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis Zalis gansazRvris maCveneblebi).

sustad dacul flangs.

163

Page 164: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mowinaaRmdegis flangebis mimarTulebiT farul da SeniRbul marSrutebs.

a. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi aTeulis meTauri axdens sacecxle jgufis manevrirebas Setevis dros.

(1) aTeulis meTauri ubrZanebs kontaqtSi myof sacecxle jgufs, mxari dauWiros meore sacecxle jgufs gadaadgilebisas. Semdeg is miuZRveba an ubrZanebs moieriSe sacecxle jgufis meTaurs, moaxdinos Tavisi jgufis manevrireba im marSutiT, romelic jgufs gaiyvans saieriSe poziciaze (moieriSe sacecxle jgufma unda moipovos da SeinarCunos sacecxle upiratesoba mTeli ieriSis ganmavlobaSi. pirdapiri cecxlis warmoebis valdebulebis gadatana sacecxle mxardaWeris elementidan moieriSe elementze sasicocxlod mniSvnelovania).(2) poziciaze ganlagebis Semdeg aTeulis meTauri mxardamWer sacecxle jgufs aZlevs winaswar momzadebul niSnebs mowinaaRmdegis poziciebis sapirispiro flangisaken cecxlis mimarTulebasa da manZilze gatanis Sesaxeb. (3) moieriSe sacecxle jgufi ibrZvis mowinaaRmdegis poziciebTan cecxlisa da manevris gamoyenebiT (mxardamWer sacecxle jgufs unda SeeZlos moieriSe sacecxle jgufis axlo flangis identificireba).

(a) jgufis meTauri SearCevs marSruts, romelic mas miznamde misvlis saSualebas miscems da, amasTan, uzrunvelyofs saukeTeso dafarvasa da SeniRbvas. Semdeg jgufis meTauri mowinaaRmdegis frontidan siRrmeSi SetevaSi miuZRveba solisebur mwyobrad mowyobil Tavis jgufs.(b) sacecxle jgufis wevrebi gadaadgilebis individualuri xerxebis gamoyenebiT gadaadgildebian an calke, an megobar jgufebSi, amasTan, Setevis wyobaSi inarCuneben erTmaneTis mimarT iseTive ganlagebas. gadaadgilebis dasrulebis Semdeg TiToeuli jariskaci ikavebs SeniRbul da dafarul poziciebs da anaxlebs cecxls.

b. uaryofiTi pasuxis SemTxvevaSi an, Tu moieriSe sacecxle jgufs ar SeuZlia gadaadgilebis gagrZeleba, aTeulis meTauri ganalagebs moieriSe sacecxle jgufs ise, rom gaaZlieros cecxli mowinaaRmdegis mimarTulebiT, amis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs da

164

Page 165: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

iTxovs Semdgom miTiTebebs. aTeuli ganagrZobs mowinaaRmdegis poziciebis CaxSobas da asrulebs oceulis meTauris brZanebebs.

nabiji 5. konsolidacia da reorganizacia. a. mas Semdeg, rac moieriSe sacecxle jgufi SeiWreba mowinaaRmdegis poziciebSi, aTeulis meTauri uzrunvelyofs adgilobriv usarTxoebas (aTeulis meTauri swrafad unda moemzados da, kontrSetevis SemTxvevaSi, moigerios mowinaaRmdegis kontrSeteva. ieriSis daskvniT fazaSi jgufi yvelaze sustad aris daculi).

(1) aTeulis meTauri aniSnebs mxardamWer sacecxle jgufs, gadaadgildes gansazRvrul poziciebze. (2) aTeulis meTauri orive sacecxle jgufs ganusazRvravs sacecxle seqtorebs.(3) aTeulis meTauri poziciebze ganaTavsebs ZiriTad SeiaraRebas.(4) yvela jariskaci ikavebs saxeldaxelo TavdacviT poziciebs. (5) aTeulis meTauri mowinaaRmdegis kontrSetevis SemTxvevaSi SeimuSavebs cecxliT mxardaWeris winaswar gegmas. (rogorc ki oceuli gadaadgildeba moieriSe aTeulisken, aTeulis meTauri aRniSnul gegmas dasrulebisTvis gadascems oceulis meTaurs). (6) aTeulis meTauri ganalagebs mewinave moTvalTvales mowinaaRmdegis moaxloebis Taobaze gasafrTxileblad.

b. aTeuli asrulebs Semdeg davalebebs:(1) xelaxla qmnis sameTauro jaWvs.(2) Tavidan unda ganawildes da ganaxldes sabrZolo masalis maragi.(3) koleqtiur iaraRze gamwesdes momsaxure jariskacebi.(4) unda gadanawildes mniSvnelovani aRWurviloba (magaliTad: radio, birTvuli, biologiuri da qimiuri iaraRisagan Tavdacvis saSualebebi, RamiT xedvis xelsawyoebi).(5) daSavebulTa mkurnaloba da evakuacia.(6) sakvanZo vakanturi Tanamdebobebis Sevseba.(7) unda moxdes datyvevebuli mowinaaRmdegeebis Cxreka, siCumis SenarCuneba, gancalkeveba, dacva da swrafad gadayvana tyveTa Segrovebis punqtSi.

165

Page 166: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(8) unda Segrovdes masala da gakeTdes moxseneba mowinaaRmdegis xelT arsebuli informaciisa da materialuri saSualebebis Sesaxeb.

g. jgufis meTaurebi aTeulis meTaurs awvdian sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis Sesaxeb (ACE) moxsenebas. d. aTeulis meTauri agrovebs sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis Sesaxeb moxsenebebs da gadascems mas oceulis meTaurs (an oceulis serJants).e. aTeuli ganagrZobs amocanis Sesrulebas oceulis meTaurisagan Semdgomi instruqciebis miRebis Semdeg (oceuli darCenili aTeulebiT agrZelebs aTeulis warmatebul flangur Setevas).v. aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs viTarebis Sesaxeb.

sabrZolo varjiSi 2. reagireba kontaqtze

viTareba: mowinaaRmdege individualuri an koleqtiuri SeiaraRebidan cecxls uxsnis aTeuls an oceuls.moTxovnili moqmedebebi: (suraTi 6-1)1. jariskacebi dauyovnebliv ikaveben uaxloes SeniRbul da dafarul poziciebs da xsnian sapasuxo cecxls mowinaaRmdegis mimarTulebiT.2. jgufis/aTeulis meTauri aRmoaCens da uxsnis zust cecxls mowinaaRmdegis cnobil da savaraudo poziciebs da awvdis informacias aTeulis/oceulis meTaurs.3. sacecxle jgufis meTaurebi akontroleben cecxls cecxlis warmoebis standartuli brZanebebis (sawyisi da damatebiTi) gacemiT, romlebic Seicaven: gafrTxilebas; mimarTulebas; miznis aRweras; manZils; cecxlis warmoebis meTodebs (manipulacia da cecxlis tempi); brZanebas cecxlis gaxsnis Taobaze.4. jariskacebi inarCuneben kavSirs marjvniv da marcxniv myof jariskacebTan.

166

Page 167: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

5. jariskacebi inarCuneben kontaqts TavianTi jgufis meTaurebTan da moaxseneben mowinaaRmdegis poziciebis adgilmdebareobis Sesaxeb.6. meTaurebi amowmeben TavianTi piradi Semadgenlobis mdgomareobas.7. jgufis/aTeulis meTaurebi inarCuneben kontaqts aTeulis/oceulis meTaurebTan. 8. aTeulis/oceulis meTauri:

a. gadaadgildeba kontaqtSi myof sacecxle jgufis/aTeulis mimarTulebiT da uerTdeba mis meTaurs (oceulis meTaurs Tan mihyavs radiooperatori, oceulis mewinave moTvalTvale, axlo myofi aTeulis meTauri da tyviamfrqvevis erTi gaTvla; mimyoli aTeulis meTauri gadaadgildeba Tavis mewinave sacecxle jgufis frontisaken. oceulis serJanti aseve gadaadgildeba win tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad, uerTdeba oceulis meTaurs da emzadeba cecxliT mxardamWeri elementis kontrolisaTvis).b. gansazRvravs, unda gamovides Tu ara brZolidan misi aTeuli/oceuli.g. gansazRvravs, SuZlia Tu ara kontaqtSi myof elements gaxsnas da SeinarCunos CamxSobi cecxli (mowinaaRmdegis cecxlis simWidrovis da sizustis Sefasebis safuZvelze).d. afasebs viTarebas. is adgens:

mowinaaRmdegis poziciebis da dabrkolebebis adgilmdebareobas.

mowinaaRmdegis Zalebis sidide (mowinaaRmdegis tyviamfrqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi manqanebis da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis siZlieris gansazRvris maCveneblebi).

sustad dacul flangebs. mowinaaRmdegis poziciebisaken SeniRbul da dafarul

flangur marSrutebs.e. gansazRvravs Semdgom samoqmedo gegmas (magaliTad, cecxli da gadaadgileba, ieriSi, garRveva, bunkeris gawmenda, Senobebsa da sangrebSi Sesvla da maTi gawmenda).

167

Page 168: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

v. oceulis/aseulis meTaurs moaxsenebs viTarebis Sesaxeb da iwyebs manevrs.z. iZaxebs arapirdapir cecxls da marTavs mas (naRmsatyorcnebi da artileria) (aTeulis meTaurebi cecxls iZaxeben oceulis meTauris meSveobiT).

9. jgufis meTaurebi win miuZRvebian TavianT jgufebs. magaliTad: “momyeviT, imoqmedeT Cemnairad”.10. meTaurebi gascemen brZanebebsa da signalebs oceulis sameTauro jaWvis meSveobiT.

suraTi 6-1. reagireba kontaqtze

sabrZolo varjiSi 3. kontaqtis gawyveta

viTareba: aTeuli/oceuli imyofeba mowinaaRmdegis cecxlis qveS da saWiroa kontaqtis gawyveta.moTxovnili moqmedebebi: (suraTi 6-2).

168

metyviamfr.

jg.meT.

msr. (yumb) msr.

msr.

msr. (yumb

)

jg.meT

aT. meT

metyvia

msr.msr. yum

jg.meT.

metyvia

aT. meT

metyvia jg.meT.

msr. (yumb)

msr.aT.

msr.msr. (yumb)jg.meT.

metyvim.

Page 169: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

1. aTeulis/oceulis meTauri kontaqtSi myof erT sacecxle jgufs/aTeuls ubrZanebs, uzrunvelyos qvedanayofis danarCeni nawilis brZolidan gamosvlis mxardaWera.2. aTeulis/oceulis meTauri miuTiTebs manZils da mimarTulebas, reliefis niSans an obieqtTan Sekrebis bolo punqts, romlis mimarTulebiTac unda gadaadgildes pirveli sacecxle jgufi/aTeuli.3. cecxliT mxardamWeri elementi (sacecxle jgufi/aTeuli) ganagrZobs mowinaaRmdegis CaxSobas.4. moZravi elementi iyenebs msxvrevad, dartymiT da sakvamle xelyumbarebs gadaadgilebis SeniRbvis mizniT.5. moZravi elementi ikavebs miTiTebul pozicias da ibrZvis mowinaaRmdegis poziciebTan.6. oceulis meTauri sacecxle mxardaWeris elements ubrZanebs, gadaadgildes Semdgom poziciaze (reliefis, mowinaaRmdegis cecxlis simWidrovis da sizustis gaTvaliswinebiT moZravma sacecxle jgufma/aTeulma SeiZleba gemoiyenos cecxlis warmoebis da gadaadgilebis sxvadasxva xerxebi).7. aTeuli/oceuli ganagrZobs gadarbenas mowinaaRmdegis sapirispiro mimarTulebiT (aTeulma/oceulma kontaqtis gawyvetisas unda gaagrZelos mowinaaRmdegis CaxSoba), sanam:

daasrulebs kontaqtis gawyvetas. miaRwevs cecxliT mxardaWeris pozicebs. misi sacecxle jgufebi/aTeulebi ganlagdebian gansazRvrul

poziciebze Semdegi amocanis Sesrulebis mizniT.8. oceulis meTaurma kontaqtis gawyvetis Semdeg unda Secvalos gadaadgilebis mimarTuleba. Sedegad, Semcirdeba mowinaaRmdegis mier efeqturi arapirdapiri cecxlis warmoebis SesaZlebloba. 9. Tu aTeuli/oceuli mohyva mowinaaRmdegis damazianebeli cecxlis qveS, jariskacebi inarCuneben erTianobas da gadaadgildebian Sekrebis bolo punqtisaken.10. aTeulis/oceulis meTaurebi iTvlian jariskacebs, moaxseneben, saWiroebisamebr axdenen reorganizacias da agrZeleben amocanis Sesrulebas.

169

Page 170: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 6-2. kontaqtis gawyveta

sabrZolo varjiSi 4. reagireba Casafrebaze

viTareba: aTeuli/oceuli Sedis sasikvdilo zonaSi da Casafrebuli mowinaaRmdege iwyebs Casafrebas damazianebeli mowyobilobebiT da xsnis maRali simWidrovis cecxls. qvedanayofi asrulebs Semdeg moqmedebebs (suraTi 6-3):1. Tu qvedenayofs cecxli gauxsenes axlo Casafrebidan (xelyumbaris srolis manZilidan), jariskacebi, romelTa mimarTulebiTac gaixsna cecxli, dauyovnebliv xsnian sapasuxo cecxls, ikaveben dafarul

170

Page 171: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

poziciebs da isvrian msxvrevad, dartymiT da sakvamle xelyumbarebs.

a. sasikvdilo zonaSi myofi jariskacebi xelyumbarebis afeTqebisTanave gadaadgilebiTa da cecxlis gamoyenebiT gadadian ieriSze Casafrebis mimarTulebiT.b. jariskacebi, romlebic ar imyofebian sasikvdilo zonaSi:

adgenen mowinaaRmdegis poziciebs. dauyovnebliv xsnian CamxSob cecxls mowinaaRmdegis

mimarTulebiT. ikaveben dafarul poziciebs. dazianebis zonaSi myof jariskacebs ieriSze gadasvlis

Semdeg gadaaqvT cecxli.2. Sori Casafrebis dros (xelyumbarebis srolis manZilis miRma) jariskacebi, romelTa mimarTulebiTac mowinaaRmdegem gaxsna cecxli, xsnian sapasuxo cecxls, ikaveben dafarul poziciebs da axSoben mowinaaRmdeges:

anadgureben an axSoben mowinaaRmdegis koleqtiur iaraRs. kvamliT (M203) faraven mowinaaRmdegis pozicebs. inarCuneben CamxSob cecxls.

a. jariskacebi (jgufebi/aTeulebi), romelTac ar miuRiaT mowinaaRmdegis cecxli, dafaruli da SeniRbuli marSrutiT gadaadgildebian mowinaaRmdegis poziciebis naklebad daculi flangisaken da cecxlis warmoebis da gadaadgilebis xerxebis gamoyenebiT gadadian ieriSze.b. sasikvdilo zonaSi myofi jariskacebi agrZeleben CamxSobi cecxlis warmoebas da cecxli gadaaqvT moieriSe jgufis/aTeulis mowinaaRmdegis poziciebSi SeWris Semdeg.

3. oceulis mewinave moTvalTvale oceulis meTauris brZanebis Sesabamisad iZaxebs da marTavs arapirdapir cecxls, axdens cecxlis koreqtirebas mimarTulebaSi da manZilSi mowinaaRmdegis pozicebis izolirebis an mowinaaRmdegis ukan daxevis Semdeg maTze arapirdapiri cecxliT Setevis mizniT. 4. aTeulis/oceulis meTauri moaxsenebs zemdgoms, saWiroebisamebr axdens organizebas da agrZelebs amocanis Sesrulebas.

171

Page 172: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 6-3. reagireba Casafrebaze

sabrZolo varjiSi 5. bunkeris gawmenda

viTareba: qvedanayofi, romelic gadaadgildeba ufro didi qvedanayofis SemadgenlobaSi, aRmoaCens mowinaaRmdeges bunkerSi (suraTi 6-4): 1. oceuli iwyebs kontaqts:

a. kontaqtSi myofi aTeuli uzrunvelyofs cecxliT mxardaWeras.b. oceulis meTauri, radiooperatori, mewinave moTvalTvale da tyviamfrqvevis erTi gaTvla gadaadgildebian win, kontaqtSi myofi aTeulis meTaurTan SeerTebis mizniT.g. oceulis serJanti tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad gadaadgildeba win da iRebs sacecxle mxardaWeris elementis kontrolis valdebulebas. d. mTavari sacecxle elementi:

(1) pirvel rigSi anadgurebs an axSobs mowinaaRmdegis koleqtiur iaraRs.(2) faravs kvamliT (M203) mowinaaRmdegis poziciebs.

172

axlo Sori

jg.meT

metyviamf. msr.

(yumb)

msr.

aT.meT..

msr.(yumb)msr

jg.meT. metyvia

mf.

msr.(yum

metyvia

jg.meT.msr

aT.meT..

msr.msr.(yum

jg.meT.metyvia

mf.

Page 173: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) inarCunebs CamxSob cecxls SeZlebisdagvarad yvelaze dabal doneze.

(e) oceulis serJantis brZanebiT oceulis mewinave moTvalTvale iZaxebs da marTavs arapirdapir cecxls.

2. oceulis meTauri gansazRvravs, SesaZlebelia Tu ara manevris Catareba Semdegi faqtorebis identificirebiT:

a. mowinaaRmdegis bunkerebi, sxva mxardamWeri poziciebi da dabrkolebebi.b. oceulTan brZolaSi Cabmuli mowinaaRmdegis Zalebis raodenoba. (mowinaaRmdegis tyviamfqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi manqanebi da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis siZlieris maCveneblebi).g. sul cota, erTi bunkeris sustad daculi flangi.d. bunkeris flangisaken mimavali dafaruli da SeniRbuli poziciebi.

3. oceulis meTauri gansazRvravs, romel bunkerze unda miitanon ieriSi pirvelad da kontaqtSi ar myof aTeuls ubrZanebs mis gawmendas.4. saWiroebis SemTxvevaSi, oceulis serJanti bunkeris izolirebis da CamxSobi cecxlis warmoebis mizniT poziciebs ucvlis aTeuls, sacecxle jgufs an tyviamfrqvevis gaTvlas.5. moieriSe aTeuli oceulis meTaursa da radiooperatorTan erTad dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadaadgildeba da wmends bunkers.

a. aTeulis meTauri moieriSe sacecxle jgufTan erTad dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadaadgildeba bunkeris flangisaken.

(1) moieriSe sacecxle jgufi uaxlovdeba bunkers uxilavi mxaredan ise, rom ar eRobeba cecxliT mxardaWeris elementis cecxls.(2) jariskacebi mudmivad adevneben Tvalyurs sxva bunkerebs an mowinaaRmdegis sxva poziciebs.

b. bolo dafaruli da SeniRbuli poziciis dakavebisTanave:(1) sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve rCebian adgilze da bunkeridan warmoebuli cecxlis CasaxSobad warmoebul cecxls umateben Tavis cecxls (maT Soris iyeneben msubuq tanksawinaaRmdego SeiaraRebas/AT4s).

173

Page 174: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) aTeulis meTauri ganlagdeba iq, saidanac ukeT SeZlebs Tavisi jgufebis kontrols. aTeulis meTauris niSanze cecxliT mxardaWeris elements moieriSe sacecxle jgufis bunkerTan miaxloebisTanave gadaaqvs cecxli bunkeris sapirispiro mxares. (3) yumbarmtyorcneli da msroleli agrZeleben gadaadgilebas bunkeris ukana mxridan winisken. erTi-erTi jariskaci bunkeris gamosasvlelTan axlos ikavebs dafarul pozicias, xolo meore jariskaci xelyumbaras xsnis rkals (ayovneben ara umetes ori wamisa), yviris “gasrolaa” da xelyumbaras agdebs ambrazuraSi. (4) yumbaris afeTqebis Semdeg SesasvlelTan myofi jariskaci Sedis bunkerSi da xsnis cecxls mokle jerebiT. jariskaci, romelic isvris xelyumbaras, pirveli ar unda Sevides.

g. aTeulis meTauri amowmebs bunkers, raTa darwmundes, rom igi gawmendilia. igi moaxsenebs zemdgoms, saWiroebisamebr axdens reorganizacias da agrZelebs amocanis Sesrulebas. aTeulis mier bunkeris warmatebiT gawmendis Semdeg oceuli utevs sxva bunkerebs.

6. oceulis meTauri cecxliT mxardaWeris aTeuls saWiroebisamebr ucvlis pozicias darCenili bunkerebis izolirebis da CaxSobis da, aseve, CamxSobi cecxlis SenarCunebis mizniT.7. oceulis meTauri cecxliT mxaradamWer erT-erT aTeuls ubrZanebs, gadaadgildes da gawmindos Semdegi bunkeri an ubrZanebs moieriSe aTeuls, gaagrZelos Semdegi bunkeris gawmenda.SeniSvna: oceulis meTaurma unda gaiTvaliswinos misi moieriSe aTeulis (aTeulebis) mdgomareoba (sabrZolo masalis mdgomareobis da jariskacTa daRlilobis done) da saWiroebisamebr moaxdinos aTeulebis rotacia.

a. oceulis meTauris niSanze cecxliT mxardaWeris elements gadaaqvs cecxli bukeris im mxaris sapirispiro mimarTulebiT, saidanac aTeuli gadadis ieriSze.b. imavdroulad, oceulis mewinave moTavalTvales gadaaqvs cecxli mowinaaRmdegis poziciebis izolirebis mizniT.

8. moieriSe aTeuli wmends Semdeg bunkers (ix. muxli 5).

174

Page 175: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

9. oceulis meTauri moaxsenebs zemdgoms, saWiroebisamebr axdens reorganizebas da agrZelebs amocanis Sesrulebas. oceulis warmatebis Semdeg aseuli agrZelebs ieriSs mowinaaRmdegis pozicebze.

suraTi 6-4. bunkeris gawmenda (aTeuli)

sabrZolo varjiSi 6. sangarSi Sesvla/gawmenda

viTareba: oceuli moqmedebs ufro didi qvedanayofis SemadgenlobaSi da aRmoaCens mowinaaRmdeges sangarSi. oceuli ikavebs poziciebs da uzrunvelyofs cecxliT mxardaWeras. oceulis

175

msr.(yumb)

msr

msr.(yumb)msr.

metyviamf.

jg.meT.

metyviamf.

aT.meT..

Page 176: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

meTauri Tvlis, rom mis gankargulebaSia sakmarisi sabrZolo Zala manevrisa da sangarze ieriSis misatanad. moTxovnili moqmedebebi: (suraTi 6-5, 6-6 da 6-7).1. oceulis meTauri ubrZanebs erT aTeuls Sevides sangarSi da uzrunvelyos placdarmis usafrTxoeba. 2. oceulis meTauri gansazRvravs sangarSi Sesvlis wertils da gadaadgilebis mimarTulebas sangris gawmendisas.3. oceulis serJanti ganaTavsebs jariskacebs da tyviamfrqvevis gaTvlebs sangris CaxSobis da Sesvlis punqtis izolirebis mizniT.4. moieriSe aTeuli Sedis sangarSi da awyobs placdarms. aTeulis meTauri erT sacecxle jgufs ubrZanebs gadavides ieriSze, xolo meore sacecxle jgufs jer uzrunvelyos cecxliT mxardaWera da Semdeg miyves da mxari dauWiros moieriSe sacecxle jgufs. is gansazRvravs sangarSi Sesvlis wertils.

a. aTeulis meTauri da moieriSe sacecxle jgufi gadaadgildebian bolo dafaruli da SeniRbuli poziciisaken, romelic mdebareobs sangarSi Sesvlis wertilTan axlos.

(1) oceulis meTauri moniSnavs Sesvlis wertils.(2) cecxliT mxardaWeris elements pirdapiri cecxli gadaaqvs Sesvlis punqtidan da agrZelebs mowinaaRmdegis mosazRvre poziciebis CaxSobas an saWiroebisamebr axdens sangris izolirebas.(3) moieriSe sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve rCebian Senobis SesasvlelTan axlo mdebare poziciaze sangarSi Sesvlisas damatebiT CamxSobi cecxlis warmoebis mizniT.(4) moieriSe sacecxle jgufis danarCeni ori jariskaci (msroleli da yumbarmtyrocneli) agrZelebs gadaadgilebas Sesvlis wertilisaken. isini gadaadgildebian an gadarbeniT an xoxviT. (5) aTeulis meTauri ganlagdeba iq, saidanac ukeT SeZlebs Tavisi aTeulebis marTvas.

b. moieriSe sacecxle jgufis pirveli ori jariskaci (msroleli da yumbarmtyorcneli) gadaadgildebian sangris sazRvarTan, dawvebian zurgze sangris paralelurad; aTeulis meTauris brZanebiT yumbarebs xsnian rkals (ayovneben ara umetes ori wamisa), yvirian “gasrolaa” da yumbarebs isvrian sangarSi.

176

Page 177: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) orive yumbaris afeTqebis Semdeg jariskacebi gadagordebian sangarSi, dgebian fexze da zurgiT erTmaneTisken. isini sam-gasroliani jerebiT xsnian cecxls sapirispiro mimarTulebiT. jariskacebi dauyovnebliv iwyeben gadaadgilebas sangarSi erTmaneTis sapirispiro mimarTulebiT da inarCuneben cecxls sam-gasroliani jerebiT. TiToeuli jariskaci moZraobs manam, sanam ar miaRwevs pirvel kuTxes an gadakveTis adgils. orive jariskaci Cerdeba da ikavebs iseT poziciebs, raTa ar dauSvas sangarSi mowinaaRmdegis gadaadgileba Sesasvlelis mimarTulebiT. (2) yumbarebis afeTqebisTanave moieriSe sacecxle elementis meTauri da metyviamfrqveve dauyovnebliv gadaadgildebian Sesasvlelisken da Sedian sangarSi. aTeulis meTauri ubrZanebs maT gadaadgildnen erT-erTi daculi kuTxis an gadakveTis adgilisaken msrolelis an yumbarmyorcnelis Canacvlebis mizniT, romelic Semdeg uerTdeba placdarmis bolosken myof Tavis megobar jgufs. g. aTeulis meTauri rCeba SesasvlelTan da moniSnavs mas.d. aTeulis meTauri moaxsenebs oceulis meTaurs, rom is Sevida sangarSi da daikava placdarmi. placdarmis dakavebis Semdeg oceulis danarCeni wevrebi iwyeben sangris gawmendas. e. aTeuli saWiroebisamebr axdens reorganizacias. meTaurebi anawileben sabrZolo masalas.

5. oceulis meTauri ubrZanebs erT-erT cecxliT mxardaWeris aTeuls, gadaadgildes sangrisaken da daiwyos misi gawmenda placdarmidan moZraobis mimarTulebiT. 6. cecxliT mxardaWeris elementi saWiroebisamebr icvlis poziciebs CamxSobis cecxlis SenarCunebis mizniT. 7. oceulis meTauri moieriSe aTeulTan erTan gadaadgildeba sangrisaken. 8. moieriSe aTeuli gacdeba im aTeuls, romelic uzrunvelyofs placdarmis usafrTxoebas, ikavebs mewinave pozicias da wmends sangars.

a. aTeulis meTauri gansazRvravs mewinave da mimyol sacecxle jgufebs.

177

Page 178: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. mewinave sacecxle jgufi da aTeulis meTauri gadaadgildebian win yvelaze ufro daculi kuTxis an gadakveTis adgilisaken. aTeulis meTauri acnobebs kuTxis an gadakveTis adgilis damcav jgufs, rom misi aTeuli mzad aris gaagrZelos sangris gawmenda. mimyoli sacecxle jgufi ukan miyveba mewinave jgufs ise, rom inarCunebs vizualur kontaqts mewinave jgufis bolo jariskacTan.

SeniSvna: am xerxis gamoyenebisas jgufis meTauri ganlagdeba sacecxle jgufis ukan, raTa SeZlos Tavisi jariskacebis uSualo kontroli (saWiroebis SemTxvevaSi _ fizikuric). sacecxle jgufis danarCeni jariskacebi cvlian mewinave jariskacs. mewinave jariskacis rotacia xdeba mWidebis Secvlis da yumbarebis momzadebis mizniT. sacecxle jgufSi xdeba mewinave jariskacis rotacia, raTa uzrunvelyofili iyos mudmivi CamxSobi cecxli moZraobis mimarTulebiT da gagrZeldes Seteva.

g. mewinave sacecxle jgufi gascdeba elements, romelic uzrunvelyofs placdarmis usafrTxoebas.

(1) sacecxle jgufis mewinave jariskaci gadaadgildeba jariskacisaken, romelic icavs kuTxes an gadakveTis adgils, dahkravs mxarze xels da eubneba “win gadavdivar”.(2) jariskaci, romelic icavs kuTxes an gadakveTis adgils, adasturebs _ “kargi”.

d. mewinave sacecxle jgufi iwyebs sangris gawmendas gadaadgilebis mimarTulebiT. isini midian kuTxesTan an gadakveTis adgilTan.

(1) meore jariskaci yumbaras xsnis rkals, yviris ‘’gasrolaa’’ da isvris mosaxvevSi.(2) yumbaris afeTqebisTanave mewinave jariskaci Sedis mosaxvevSi, akeTebs samgasrolian jerebs da sroliT miiwevs win. mTeli sacecxle jgufi mas mihyveba Semdeg kuTxemde an gadakveTis adgilamde.

e. aTeulis meTauri:(1) ukan mihyveba mewinave jgufs.(2) rwmundeba, rom mimyoli sacecxle jgufi gadaadgildeba win.

178

Page 179: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) saWiroebisamebr, axdens sacecxle jgufebis rotacias jariskacebis mzadyofnis SenarCunebis da ieriSis gagrZelebis mizniT.(4) saWiroebisamebr, oceulis meTauris daxmarebiT iTxovs pirdapir cecxls.

gafrTxilebasacecxle jgufebma unda SeinarCunon sakmarisi

intervali, raTa ar moxdes erTdroulad maTi kontaqti erTi da igive mowinaaRmdegesTan.

v. TiToeul kuTxesTan an gadakveTis adgilTan mewinave sacecxle jgufi asrulebs zemoT aRweril (muxli d) moqmedebebs.z. Tu mewinave jariskaci aRmoaCens, rom mas uTavdeba sabrZolo masala kuTxesTan da gadakveTis adgilTan misvlamde, is daiZaxebs _ “sabrZolo masala”.

(1) mewinave jariskaci dauyovnebliv Cerdeba da midgeba gverdze, sangris kedelTan, raTa jgufis danarCenma wevrebma SeZlon gavla. amasTanave, mas mizanSi aqvs amoRebuli sangari moZraobis mimarTulebiT. (2) mewinave jariskacis ukan mimavali jariskaci rwmundeba, rom misi mWidi savsea, gverdSi amoudgeba mewinave jariskacs, xels dahkravs mxarze da eubneba: “win gadavdivar”.(3) mewinave jariskaci SeZaxiliT _ “kargi” adasturebs winamZRolobis gadacemas, ucvlis pozicias da aTeuli ganagrZobs svlas.

179

Page 180: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

T. mimyoli sacecxle jgufi axdens usafrTxoebis uzrunvelyofas gadakveTis adgilebze da moniSnavs gzebs sangarSi, xolo aTeuli ganagrZobs svlas. mimyoli sacecxle jgufis meTauri rwmundeba, rom momdevno aTeulebma gamouSves megobari jgufebi usafrTxoebis SenaCunebis mizniT.i. aTeulis meTauri zemdgomebs moaxsenebs gawmendis operaciis mimdinareobis Sesaxeb (cecxliT mxardaWeris elements nebismier dros unda SeeZlos mewinave sacecxle jgufis adgilmdebareobis dadgena).

9. oceulis meTauri axdens jariskacebis rotacias, raTa SeinarCunos sifxizle da gaagrZelos ieriSi.10. oceulis serJanti moiTxovs sabrZolo masalis maragis ganaxlebas da axdens jgufebis organizebas ise, rom uzrunvelyofili iyos sabrZolo masalis gadatana win, sangarSi.11. cecxliT mxardaWeris elementi rwmundeba, rom sakuTari Zalebis yvela wevri sangarSi gadaadgildeba mxolod winaswar gansazRvruli SesasvleliT. (sangarSi gadaadgileba unda moxdes ise, rom Tavidan iqnes acilebuli sakuTari cecxliT sakuTari Zalis danakargebi).12. oeulis meTauri moaxsenebs aseulis meTaurs, rom sangari gasufTavebulia an, warumateblobis SemTxvevaSi _ rom mas ar SeuZlia gaaagrZelos sangris gawmenda.

180

Page 181: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 6-5. sangarSi Sesvla (aTeuli)

suraTi 6-6. sangris gawmenda (aTeuli) (gagrZeleba)

181

msr.

msr.

aT.mejg.memetyvia

msr.

msr.metyvia

aT.mjg.me

metyvia

msroleli (yumbarmtyorcneli axdens megobari jgufis xelaxal

formirebas)

msr.

aT.mmsr

metyviajg.me

metyviaaT.mjg.me

msrmsr. metyviajg.meT

msr.msr

Page 182: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

sabrZolo varjiSi 7. danaRmuli mavTulxlarTiani dabrkolebebis pirveladi garRveva

viTareba: oceuli moqmedebs ufro didi qvedanayofis SemadgenlobaSi. mewinave aTeuli aRmoaCens danaRmul mavTulxlarTian dabrkolebebs, romelTa Semovla SeuZlebelia da mowinaaRmdegis poziciebs dabrkolebebis Sor mxares.moTxovnili moqmedebebi: (suraTi 6-8).1. oceulis meTauri, misi radiooperatori, oceulis mewinave moTvalTvale da tyviamfrqvevis erTi gaTvla gadaadgildebian win da uerTdebian mewinave aTeulis meTaurs.

2. oceulis meTauri gansazRvravs, SesaZlebelia Tu ara manevris Catareba Semdegi faqtorebis gaTvaliswinebiT:a. dabrkolebebi da mowinaaRmdegis poziciebi, romlebic cecxliT faraven dabrkolebebs. b. mowinaaRmdegis raodenoba (mowinaaRmdegis tyviamfrqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi manqanebi da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis siZlieris maCveneblebi).g. garRvevis wertili.d. dafaruli da SeniRbuli marSruti garRvevis wertilisaken.e. cecxliT mxardaWeris pozicia aTeulisaTvis, romelic tyviamfqvevebiT iqneba gaZlierebuli.

3. oceulis meTauri ubrZanebs erT aTeuls, mxari dauWiros meore aTeulis (aTeulebis) garRvevis punqtisaken gadaadgilebas. is miuTiTebs cecxliT mxardaWeris poziciebs, marSruts misken, mowinaaRmdegis poziciebs, romelTa CaxSobac unda moxdes, garRvevis punqts da marSruts, romliTac oceulis danarCeni nawili gadaadgildeba garRvevis punqtisaken.4. oceulis meTauri gansazRvravs garRvevis aTeuls da moieriSe aTeuls, romelic gadava ieriSze garRvevis Semdeg (moieriSe aTeulma SeiZleba sakuTari cecxli daumatos cecxliT mxardamWeri elementis cecxls). Cveulebriv, is garRvevis wertilisaken

182

Page 183: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gadaadgildeba dafaruli da SeniRbuli marSrutiT da dabrkolebebis grRvevisTanave gadadis ieriSze).5. daniSnuli aTeuli gadaadgildeba da uzrunvelyofs cecxliT mxardaWeras.6. oceulis serJanti tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad gadaadgildeba win mTavar sacecxle elementTan da akontrolebs elements.7. oceulis meTauris niSanze mTavari sacecxle elementi:

a. pirvel rigSi, anadgurebs an axSobs mowinaaRmdegis koleqtiur iaraRs.b. kvamliT (M203) faravs mowinaaRmdegis poziciebs.g. inarCunebs CamxSob cecxls SeZlebisdagvarad yvelaze dabal doneze.

8. oceulis meTauri gansazRvravs garRvevis wertils da dafaruli da SeniRbuli marSrutiT misken miuZRveba garRvevis da moieriSe elementebs.9. oceulis mewinave moTvalTvale iZaxebs arapirdapir cecxls da marTavs mas oceulis meTauris brZanebis Sesabamisad. 10. garRvevis aTeuli asrulebs moqmedebebs dabrkolebis garRvevis mizniT.

a. aTeulis meTauri ubrZanebs erT sacecxle jgufs, mxari dauWiros meore sacecxle jgufis garRvevis wertilisaken gadaadgilebas.b. aTeulis meTauri axdens garRvevis wertilis identificirebas.g. mTavari sacecxle elementi agrZelebs CamxSob cecxls da garRvevis punqtis izolirebas.d. garRvevis sacecxle jgufi aTeulis meTaurTan erTad dafaruli da SeniRbuli marSrutiT gadaadgildeba garRvevis punqtisken.

(1) aTeulis meTauri da garRvevis sacecxle jgufis meTauri garRvevis wertilis dasafaravad iyeneben sakvamle yumbarebs. oceulis mTavar sacecxle elements gadaaqvs pirdapiri cecxli garRvevis wertilidan da agrZelebs mowinaaRmdegis mTavar poziciebis CaxSobas. oceulis mewinave moTvalTvale axdens arapirdapiri cecxlis koreqtirebas manZilsa da mimarTulebaSi. (2) garRvevis sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve ganTavsdebian garRvevis punqtis erT-erT flangze axlo usafrTxoebis uzrunvelsayofad.

183

Page 184: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) garRvevis sacecxle jgufis yumbarmtyorcneli da msroleli eZeben naRmebs, Wrian mavTulxlarTebs da gasvlisas moniSnaven gasasvlel gzas (upiratesoba eniWeba bangalorebis tipis naRmebis gamoyenebas).(4) dabrkolebebis garRvevisTanave garRvevis sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve gadaadgildebian dabrkolebebis Sor mxares da ikaveben dafarul da SeniRbul poziciebs msrolelTan da yumbarmtyorcnelTan erTad. jgufis meTauri aniSnebs aTeulis meTaurs, rom ganlagdnen poziciebze da mzad arian mxardasWerisaTvis.

e. aTeulis meTauri aniSnebs mxardamWeri sacecxle jgufis meTaurs, gadaaadgilos Tavisi sacecxle jgufi dabrkolebebis mimarTuliebiT da dabrkolebebs Soris. Semdeg is gadaadgildeba dabrkolebebs Soris da uerTdeba garRvevis sacecxle jgufs, xolo cecxliT mxardamWeri jgufis yumbarmtyorcnels da msrolels garRvevis axlo mxares oceulis danarCeni nawilis marTvisTvis.v. mxardamWeri sacecxle jgufi garRvevis sacecxle jgufis mier gamoyenebuli dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadalaxavs dabrkolebebs da ikavebs dafarul da SeniRbul poziciebs Sor mxares. z. aTeulis meTauri moaxsenebs oceulis meTaurs da saWiroebisamebr axdens konsolidacias.

11. oceulis meTaurs gahyavs moieriSe aTeuli gasasvlelSi da ganaTavsebs maT dabrkolebebis miRma oceulis darCenili nawilis gadaadgilebis mxardasaWerad an mowinaaRmdegis poziciebze ieriSis mitanis mizniT.12. oceulis meTauri viTarebis Sesaxeb moaxsenebs aseulis meTaurs da ubrZanebs Tavis mTavar sacecxle elements, gadaadgildes dabrkolebisken da garRvevis punqtis gavliT gadalaxos dabrkoleba. 13. Tu oceuli axerxebs garRvevas da ieriSis mitanas mowinaaRmdegis pozicebze, aseuli mihyveba oceuls.

184

Page 185: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 6-8. danaRmuli mavTulxlarTiani dabrkolebebis garRveva (aTeuli)

Tavi VII

kavSirgabmuloba

zogadi. radiosadguri AN/PRC-119 Sedgeba mimRebisa da gadamcemisagan. mimRebsa da gadamcems erToblivad bevri SesaZlebloba da Tviseba gaaCnia, rac saSualebas aZlevs meTaurs nayofierad Seasrulos amocana. radiosadguri muSaobs rogorc erTi sixSiris, aseve sixSiris naxtomiseburad Secvlis reJimSi. radiosadgurs aqvs daaxloebiT 2 320 arxi, romliTac SeiZleba xmovani da cifruli kavSiris damyareba. gadasatani radiosadguris samuSao Zabva aris

185

kvamli

msr

metyvia

jg.meT.

metyvia

msr

kvamli

msr.

msr.

aT.m

aT.m

jg.meT.

Page 186: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

13.5 volti, romelic miewodeba mTavari akumulatorisagan. radiosadguris moqmedebis radiusi maRal simZlavreze aris 5-10 km. moqmedebis siSore damokidebulia pirdapiri xedvis manZilze da moqmedebis saSualo manZilis gamoTvla xdeba normaluri atmosferuli da amindis pirobebis gaTvaliswinebiT. moqmedebis manZili aseve damokidebulia adgildmdebareobaze, pirdapir xedvaze, amindze da irgvliv arsebuli xmauris doneze. AN/PRC-126 faravs 25 bijidan 30-dan 88 mgh-is diapazons. is warmoadgens msubuq radio-sadgurs, romelic saukeTesoa aTeulis mier Casatarebeli operaciebisaTvis. Sesabamisi teqnikuri momsaxurebis pirobebSi AN/PRC-126-s SeuZlia efeqturad Caanacvlos ufro didi da Zlieri AN/PRC-119. am TavSi ganxilulia orive tipis radiosadguris awyoba, moqmedeba da maTTan dakavSirebuli problemebi.

7-1. AN/PRC-119

a. gadasatani radiosadguris awyoba. gadasatani radiosadguris awyoba unda daiwyos akumulatoris SemowmebiT da dayenebiT.

(1) SeamowmeT akumulatoris yuTi _ is ar unda iyos dabinZurebuli an dazianebuli. (2) radiosadguri dadgiT wina panelis mcvelebze.(3) SeamowmeT akumulatoris moqmedebis xangrZlivoba (gamoiyeneba dasateni akumulatori BB-390). (4) akumulatori moaTavseT yuTSi.(5) daxureT akumulatoris yuTis Tavsaxuravi da daketeT. (6) radio dadgiT vertikalur mdgomareobaSi.(7) Tu ayenebT gamoyenebul akumulators, SeamowmeT akumulatoris darCenili simZlavre Semdegnairad:(8) FCTN daayeneT LD-ze.(9) daaWireT BAT-s, Semdeg CLR-s.(10) akrifeT akumulatoris mxares Cawerili cifri.(11) daaWireT STO-s.(12) FCTN daayeneT SQ ON-ze.

b. antena.

186

Page 187: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) SeamowmeT aris Tu ara dazianebuli drekadi antenis koneqtori.(2) moargeT drekadi antena radios.(3) daafiqsireT.(4) frTxilad SeuerTeT antenis baza antenis konreqtors.(5) daafiqsireT.(6) saWiroebisamebr mokeceT antena.

SeniSvna: Tu SesaZlebelia, antena unda iyos gamarTul mdgomareobaSi. Tu antena moxrilia da imyofeba horizontalur mdgomareobaSi, SeiZleba aucilebeli gaxdes radios CarTva Setyobinebebis miRebis da gagzavnis mizniT.

g. yurmili. (1) SeamowmeT yurmili.(2) SeuerTeT yurmili AUD/DATA-s da daabruneT saaTis isris moZraobis sawinaaRmdego mimarTulebiT.

d. savele paketi.(1) moaTavseT radio savele CanTaSi anteniT marcxena mxares.(2) CakeceT savele CanTis Sesakravi da daketeT RvediT.

e. arxebis winaswari dayeneba.A(1) CHAN daayeneT 1-ze.(2) MODE daayeneT SC-ze.(3) PF PWR daayeneT HI-ze.(4) VOL daayeneT saSuloze. (5) daayeneT DIM saaTis isris moZraobis sapirispirod.(6) FCTN daayeneT LD-ze.(7) gamorTeT DATA RATE.

v. arxis dayeneba konkretul sixSireze.(1) moipoveT reinjerisTvis gankuTvnili kavSiris samoqmedo procedurebi (SOI).(2) FCTN daayeneT LD-ze.(3) MODE daayeneT SC-ze.

187

Page 188: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(4) CHAN daayeneT MAN-ze, airCieT miTiTebuli an sasurveli arxi (1-6), romelzec damaxsovrebuli iqneba mocemuli sixSire.(5) daaWireT FREQ (ekranze gaCndeba 00000 an RT _ ’’sixSire gamorTulia’’).(6) daaWireT CLR (ekranze gamoCndeba xuTi xazi).(7) akrifeT axali sixSiris nomeri. (8) Tu nomris akrefisas dauSvebT Secdomas, daaWireT CLR.(9) daaWireT STO (ekrani acimcimdeba).(10) FCTN dayeneT SQ ON-ze.

z. sixSireebis waSla.(1) MODE daayeneT SC-ze.(2) CHAN daayeneT MAN-ze, airCieT miTiTebuli an sasurveli sixSire, romlis waSlac gindaT.(3) daaWireT FREQ-s.(4) daaWireT CLR-s.(5) daaWireT LOAD-s; Semdeg STO-s.(6) FCTN dayeneT SQ ON-ze.

T. erTze meti sixSiris skanireba.(1) CatvirTeT yvela sasurveli sixSire ”arxis dayeneba konkretul sixSireebze” instruqciebis meSveobiT (miTiTeba 7-2. v).(2) CHAN daayeneT CUE-ze.(3) SC daayeneT FH-ze.(4) FCTN dayeneT SQ ON-ze.(5) daaWireT STO-s (ekranze gamova SCAN).(6) daaWireT 8-s. axla SegeZlebaT erTze meti sixSiris skanireba.

i. gaumarTaobis aRmofxra.

188

Page 189: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

7.2. AN/PRC-126

k. radios awyoba. (1) SeamowmeT da daayeneT akumulatori.(2) SeamowmeT akumulatoris yuTi _ is ar unda iyos dabinZurebuli an dazianebuli.(3) SeamowmeT akumulatoris moqmedebis xangrZlivoba (gamoiyeneT mravaljeradi batareebi BB-388).(4) moaTavseT akumulatori yuTSi.(5) daxureT akumulatoris yuTis Tavsaxuravi da daketeT.

b. antena (1) SeamowmeT antena dazianebaze.(2) moargeT antena radios (Tu iyenebT drekad antenas, pirvel rigSi CaaxraxneT bazaSi).

g. yurmili(1) SeamowmeT yurmili dazianebaze.(2) yurmili moargeT audiokoneqtors da CaaxraxneT morgebis mizniT.

d. moqmedeba da sixSireebis dayeneba(1) daaWireT Rilaks da CarTeT radio.

189

Page 190: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) daaWireT INCR Rilaks, raTa ipovoT sasurveli sixSiris pirveli cifri.(3) daaWireT SET Rilaks.(4) gaagrZeleT INRC da SET Rilakze TiTis daWera manam, sanam ekranze ar gamova sasurveli sixSire.(5) kidev erTxel daWireT TiTi SET Rilaks, raTa daayenoT sasurveli sixSire.(6) Tu ismis xmovani signali, CarTeT antenis Savi Rilaki, sanam xmovani signali ar Sewydeba.

e. gaumarTaobis aRmofxvra.

Tavi VIIIsaxmeleTo jarebis aviacia

8-1. zogadi. saxmeleTo jarebis aviacias da qveiT qvedanayofebs srulfasovani integrireba SeuZliaT saerTo sajariso Zalebis sxvadasxva dajgufebebSi Zlieri da moqnili sahaero moieriSe operatiuli Zalebis Seqmnis mizniT, romelsac Tanamedrove brZolis velis mTel

190

Page 191: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

siRmreze, sigrZesa da siganze, reliefis minimaluri zemoqmedebiT SeeZleba saTanado sabrZolo simZlavris uzrunvelyofa. aRniSnuli sabrZolo operaciebi warmoadgenen gamiznul moqmedebebs, romlebic saWiroeben detalur dagegmvas da zustad Sesrulebas. mowinaaRmdegeze dartyma xdeba im dros da im adgilas, sadac is yvelaze daucvelia (ix. Tavi II, gv. 2-6, 2-22, sahaero gadaadgilebis danarTi, 2-32 saxmeleTo jarebis aviaciis koordinacia).

8-2. sahaero ieriSia. sahaero ieriSis warmatebiT Sesruleba efuZneba METT-TC faqtorebis analizs da detalur, zust ukudagegmvas. sahaero ieriSis nebismieri operaciisaTvis SemuSavdeba xuTi mTavari gegma ukudagegmvis TanmimdevrobiT. esenia:

(1) saxmeleTo taqtikuri gegma. warmatebuli sahaero ieriSis operaciis safuZveli aris meTauris saxmeleTo taqtikuri gegma. yvela damatebiTi gegma unda Seesabamebodes mas. obieqtis raionSi gegmiT dakonkretebuli moqmedebebi, uzrunvelyofen amocanis Sesrulebas da pasuxoben Semdgomi amocanebis moTxovnebs. (2) dajdomis gegma. dajdomis gegma unda Seesabamebodes saxmeleTo taqtikur gegmas. dajdomis gegmaSi mocemulia movlenaTa Tanmimdevroba, romelic elementebs operaciis raionSi, gadaadgilebis saSualebas aZlevs da uzrunvelyofs qvedanayofebis miTiTebul adgilsa da droSi dabrunebas saxmeleTo taqtikuri gegmis Sesasruleblad.(3) sahaero gadaadgilebis gegma. sahaero gadaadgilebis gegma efuZneba saxmeleTo taqtikur da dajdomis gegmebs. gegmaSi mocemulia grafiki da instruqciebi, romlebic gankuTvnilia bortze ayvanis zonidan dajdomis zonamde qvedanayofebis, aRWurvilobisa da maragis sahaero gadaadgilebisaTvis. (4) datvirTvis gegma. datvirTvis gegma efuZneba sahaero gadaadgilebis gegmas. is uzrunvelyofs qvedanayofebis, aRWurvilobis da maragis ganTavsebas gansazRvrul safren aparatSi. safreni aparatis datvirTvis dagegmvisas aucileblad unda iqnes SenarCunebuli qvedanayofis erTianoba. sxvadasxva

191

Page 192: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

safren aparatebSi erTdrouli CatvirTva SeiZleba xdebodes marTvisa da kontrolis saSualebebis sicocxlisunarianobis uzrunvelyofis da dajdomis zonaSi iaraRis swrafad mzadyofnaSi moyvanis mizniT.(5) ganTavsebis gegma. ganTavsebis gegma efuZneba datvirTvis gegmas da masSi gawerilia bortze ayvanis zonaSi Casvlis dro saxmeleTo Zalebis gadaadgilebis TanmimdevrobiT (qvedanayofebi, aRWurviloba da maragi dabrunebis dros).

b. batalioni aris yvelaze dabali done, romelsac hyavs sakmarisi raodenobis piradi Semadgenloba sahaero ieriSis operaciis dagegmvis, koordinaciis da kontrolisaTvis. aseulis an ufro mcire zomis qvedanayofebis operaciebis Catarebisas dagegmva xdeba batalionis an ufro zemdgomi Stabis doneze.g. bortze ayvanis/dajdomis zonebis SerCeva da moniSvna.

(1) bortze ayvanis/dajdomis zonebis SerCevisas mcire zomis qvedanayofebis meTaurebma unda gaiTvaliswinon Semdegi:

(a) zoma. dajdomis wriuli punqtis minimaluri radiusi unda iyos:

saTvalTvalo SveulfrenebisaTvis _ 25 metri; UH-1, AH-1-isaTvis _ 35 metri; UH-60, AH-64-isaTvis _ 50 metri; satvirTo SveulfrenebisaTvis _ 80 metri.

(b) zedapiris mdgomareoba. Tavidan unda iqnes acilebuli potenciuri safrTxeebi: qviSa, mtveri, Tovli, xis kunZebi, didi qvebi da sxv.(g) dajdomis adgilis daxriloba:

0%-6% _ dajdoma daxris aRma mimarTulebiT; 7%-15% _ dajdoma unda moxdes daxris gverdiTa

mimarTulebiT; 15%-ze meti _ ar xdeba miwis zedapirze Sexeba

(safreni aparati SeiZleba daekidos).(d) winaRobebi. bortze ayvanis da dajdomis zonebTan mifrenis da ukan gafrenis marSrutebis dagegmvisas winaRobebis Sefaseba xdeba 10-dan 1-mde baliani sistemiT (mag., sami metris simaRlis xis arsebobis SemTxvevaSi dajdomis zonasTan miaxloebisaTvis aucilebelia 30-metriani

192

Page 193: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

horizontaluri distancia). RamiT winaRobebis moniSvna xdeba wiTeli qimiuri sanaTebiT, xolo dRisiT _ wiTeli panelebiT. niSnebi ar gamoiyeneba maSin, rodesac SesaZlebelia mowinaaRmdegis mier maTi aRmoCena. (e) mifrena/gafrena. mifrena da gafrena xdeba qaris sawinaaRmdego mimarTulebiT bortze ayvanis/dajdomis zonebis grZeli RerZis gaswvris.(v) tvirTi. rac ufro metia tvirTis moculoba, miT ufro didi unda iyos bortze ayvanis/dajdomis zonebis zomebi desantis gadasxmisa da gaSlis ukeT uzrunvelyofis mizniT.

(2) bortze ayvanis/dajdomis zonebis moniSvna.(a) dRisiT. xmeleTze myofi gidi mewinave sahaero aparatisaTvis bortze ayvanis an dajdomis zonebs Semdegnairad moniSnavs: M16/M4 markis SaSxanas iWers Tavs zemoT, an VS -17 panels iWers mkerdTan an iyenebs sxva SeTanxmebul da amosacnob saSualebas. (b) RamiT. koduri aso Y (an gadabrunebuli Y) gamoiyeneba mewinave sahaero aparatis dajdomis adgilis aRsaniSnad (suraTi 8-1). qimiuri sanaTebi an manaTobeli “baliSebi” gamoiyeneba ganaTebis disciplinis zomebis SesanarCuneblad. moqanave qimiuri manaToblebi aseve SeiZleba iqnes gamoyenebuli dajdomis adgilis mosaniSnad.

suraTi 8-1. gadabrunebuli YY

d. sahaero ieriSis wyoba. operaciaSi monawile sahaero aparatma SeiZleba gamoiyenos bortze ayvanis/dajdomis zonis nebismieri qvemoT mocemuli konfiguracia, romelic dadgenilia sahaero moieriSe operatiuli Zalebis (AATF) meTauris da sahaero amocanis meTauris (AMC) mier:

193

frenis mimarTuleba

sawyisi mimarTuleba

marjvena fexi

marcxena fexi

Page 194: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) mZime marcxena an marjvena. aRniSnuli wyoba saWiroebs SedarebiT ufro grZel, farTo dajdomis raions; qmnis erTgvar sirTules tvirTis winaswar ganlagebaSi; zRudavs safreni aparatis bortze ganTavsebuli tyviamfrqvevebis CamxSob cecxls; uzrunvelyofs efeqtur frontalur da flangur cecxls.

suraTi 8-2. mZime marcxena/mZime marjvena

(2) brilianti. aRniSnuli wyoba iZleva yovelmxrivi usafrTxoebis swrafad uzrunvelyofis SesaZleblobas, saWiroebs mcire zomis dajdomis zonas, qmnis erTgvar sirTules tvirTis winaswar ganlagebaSi; zRudavs bortis tyviamfrqvevebis CamxSob cecxls.

suraTi 8-3. brilianti

194

mZime marcxena

mZime marjvena

mZime marjvena

Page 195: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) V-sebri wyoba. msgavsi wyoba moiTxovs SedarebiT mcire zomis dasajdom adgils; iZleva frontze Zalebis swrafad ganlagebis saSualebas; zRudavs bortis tyviamfrqvevebis CamxSob cecxls; qmnis erTgvar sirTules tviTis winaswar ganlagebaSi.

suraTi 8-4. V-sebri

(4) marcxena an marjvena eSeloni. dasajdomad moiTxovs SedarebiT ufro grZel, farTo raions; qmnis erTgvar sirTules tviTis winaswar ganlagebaSi; iZleva Zalebis flangebze swrafad ganlagebis saSualebas; uzrunvelyofs bortis tyviamfrqvevebis SeuzRudav CamxSob cecxls.

suraTi 8-5. eSeloni marjvniv/eSeloni marcxniv

(5) zoli. moiTxovs SedarebiT mcire zomis dasajdom raions; iZleva Zalebis flangebze swrafad ganlagebis saSualebas;

195

Page 196: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

amartivebs tvirTis winaswar ganlagebas; uzrunvelyofs bortis tyviamfrqvevebis SeuzRudav CamxSob cecxls.

suraTi 8-6. zoli

(6) zigzagiseburi marcxena an marjvena zoli. moiTxovs SedarebiT grZel, farTo dasajdom adgils; amartivebs tvirTis winaswar ganlagebas; iZleva yovelmxrivi usafrTxoebis swrafad uzrunvelyofis SesaZleblobas; garkveulwilad SezRudulia bortis tyviamfrqvevebis CamxSobi cecxlis warmoebis SesaZlebloba.

suraTi 8-7. zigzagiseburi marcxena/marjvena zoli.

e. bortze ayvanis operaciebi. safreni aparatis dajdomamde xdeba bortze ayvanis zonis usafrTxoebis uzrunvelyofa. bortze ayvanis zonis kontrolis elementi ikavebs poziciebs, xolo

196

zigzagiseburi marcxena zoli

zigzagiseburi marjvena zoli

Page 197: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

qvedanayofi da aRWurviloba ganlagebulia oceulis/aTeulis Tavmoyris raionSi.

(1) oceulis/aTeulis Tavmoyris raionis dakaveba. oceulis/aTeulis meTaurs evaleba:

(a) uzrunvelyos Tavmoyris raionis usafrTxoeba yoveli mxridan;(b) SeinarCunos kavSirgabmuloba;(g) axdens piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis Tavmoyras TiToeuli safreni aparatisaTvis gankuTvnil sadesanto jgufebad da tvirTad;(d) atarebs instruqtaJs usafrTxoebis zomebTan dakavSirebiT da amowmebs qvedanayofis aRWurvilobas. 8-8 suraTze naCvenebia didi, erTi mxridan bortze ayvanis zona.

suraTi 8-8. didi, bortze erTi mxridan ayvanis zona

(2) UH-60-is datvirTvis Tanmimdevroba.

197

usafrTxoebis

jgufiusafrTxoebi

sjgufi

didi Ria raioni

bortze ayvanis zonis kontroli

jg.AA

jg.AA

jg.AA

jg.AA

jg.AA

tye tye

gamSvebi punqti

qvedanayofi AA

qvedanayofi AA

qvedanayofi AA

Page 198: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 8-9. UH-60-is datvirTvis Tanmimdevroba

(3) gadmotvirTva.

suraTi 8-10. gadmotvirTvis Tanmimdevroba.

(4) taqtikuri datvirTvis Tanmimdevroba.

198

saWes xraxni

jgufis meTaurijgufis

meTauri

ekipaJi

ekipaJi

ekipaJi

ekipaJi

15 metri

jg.meT

jg.

jg.

safreni aparatis wina mxare

Page 199: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

CREWSEAT

CREWSEAT

SL

ATM

ATM

ATM

ATML

ATM

BTM

BTM

BTML

BTM

BTM

SL

TL

TL

suraTi 8-11. taqtikuri datvirTvis Tanmimdevroba

(5) taqtikuri gadmotvirTva.SeniSvna: gadmotvirTvisaTvis gamoyenebuli unda iqnes sahaero aparatis mxolod erTi kari, romlis mxaresac iqneba dafaruli da SeniRbuli adgilebi.

suraTi 8-12. taqtikuri gadmotvirTva pirveli karis gamoyenebiT

199

ekipaJi ekipaJi

aT.meT

B jg.

B jg.

A jg.

B jg.

B jg.

meT.B jg.

A jg.

A jg.

A jg.

Ajg.

meT.

jg.meT

jg.meT

ekipaJi ekipaJi

aT.meT

aT.meT

B jg.

B jg.

B jg.

B jg.

B jg.

meT.

A jg.

A jg.

A jg.

A jg.

A jg.

meT.

aT.meT jg.

meT

jg.meT

Page 200: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

v. usafrTxoeba. safren aparatSi an mis irgvliv moqmed jariskacebs gansakuTrebiT moeTxovebaT usafrTxoebis zomebis dacva. reinjeris operaciebSi safreni aparatis gamoyeneba ukavSirdeba “maRal” risk-faqtorebs. usafrToebis mizniT gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi:

(1) safren aparatTan miaxloeba unda moxdes 900-dan 450 kuTxiT.(2) fuWi vaznebiT datenili iaraRis lula zeviT unda iyos mimarTuli.(3) sabrZolo vanzebiT datenili iaraRis lula qveviT unda iyos mimarTuli.(4) jariskacs Tavze unda exuros Cafxuti.(5) pirad Semadgenlobas SeZlebisdagvarad unda Cautardes instruqtaJi usafrTxoebis zomebis miRebis Taobaze. igi, sul mcire, unda moicavdes sagangebo viTarebaSi datvirTvis da gadmotvirTis wesebs da evakuaciis procedurebs.(6) meTaurebs Tan unda hqondeT dokumenti safreni

aparatis tvirTisa da mgzavrebis Sesaxeb, romlis asli unda miawodon zemdgom meTaurebs.

X Tavisawylosno-sadesanto operaciebi

9-1. zogadi. operaciis Sesrulebisas reinjeris patrulis mier kapitalurad nagebi xidebis gamoyenebis naklebi SesaZlebloba arsebobs. amis gamo, aucilebelia, patrulma gamoiyenos mdinareebis gadakveTis Sesabamisi xerxebi. patrulis meTauri unda flobdes mdinaris gadakveTis xerxebs. patrulis Semadgenlobidan gamoiyofa mdinaris gadakveTis jgufi, romelic gankuTvnilia da momzadebulia Tokebisa da aRWurvilobis momzadebis da repeticiebis Catarebis uzrunvelsayofad. jgufi maRalprofesiul doneze unda flobdes mdinaris gadakveTis xerxebs. maRali profesionalizmi SeiZleba miRweul iqnes mxolod sinamdvilesTan miaxloebuli repeticebiT, zusti inspeqtirebiT, organizebulobiT da kargi kontroliT.

200

Page 201: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

9-2. mdinaris gadakveTis jgufis organizeba.

(a) #1 jariskaci: usafrTxoebis mewinave mocurave da gaRma mxaris maSveli.(b) #2 jariskaci: Tokis mzidavi, romelsac mdinaris gaRma napirze curviT gadaaqvs 45 metris sigrZis Toki da afiqsirebs amisTvis specialurad miniSnebul adgilze. (g) #3 jariskaci: gamoRma mxaris maSveli, romelic bolo kveTs mdinares.(d) #4 jariskaci: xidis jgufis meTauri (BTC).(e) #5 da #6 jariskacebi: Wimaven Toks.

9-3. erTTokiani xidi (sveli gadakveTa).(a) specialuri aRWurviloba:

(1) ori welvadTokiani kavi (Snaplink) aRWurvilobis TiToeul mZime erTeulze;(2) ori kavi welvadi TokiT, TiTo 36 metris sigrZis Tokze;(3) erTi 4.25-metris sigrZis Toki erT jariskacze;(4) ori kavi welvadi TokiT erT kacze;(5) erTi wyalgaumtari CanTa radiooperatorisaTvis;(6) sami B-7 tipis samaSvelo Jileti; (7) sami sacurao Jileti;(8) ori 45 metriani neilonis Toki.

(b) dagegmva. mdinaris gadakveTis danarTi mzaddeba qvedanayofis operatiul brZanebasTan Sesabamisad. am dros xdeba specialuri saorganizacio procedurebis gaTvaliswineba. oceulis zomis patrulisaTvis xidis jgufis uzrunvelyofa evaleba aTeuls, sadac aTeulis meTauri aris xidis jgufis meTauri (ixileT Tavi II, gv. 2-6. e).

(g) repeticiebi da Semowmeba.(1) mdinaris gadakveTis jgufi yovelTvis atarebs repeticiebs.(2) mdinaris gadakveTis repeticiaSi Sedis:

(a) usafTxoeba da moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi;

201

Page 202: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) rva wuTSi xmeleTze xidis konstruqciis gamarTva; (g) individualuri momzadeba; (d) gadakveTis Tanmimdevroba;(e) signalebis da sakontrolo zomebis gansazRvra;(v) reorganizacia.

(3) repeticiebi unda Catardes mosalodnel pirobebTan maqsimalurad miaxloebul pirobebSi.(4) meTauri unda darwmundes, rom piradi Semadgenloba flobs mdinaris gadakveTis xerxebs. (5) unda Semowmdes, aris Tu ara aRWurviloba sruli, sworad morgebuli da momzadebuli, xolo piradma Semadgenlobam icis da esmis operaciis arsi. (6) #4 jariskacis moqmedebebi (xidis jgufis meTauri BTC) momzadebis fazaSi:

(a) atarebs xidis jgufis repeticias;(b) amowmebs xidis aRWurvilobis kompleqts;(g) rwmundeba, rom 36-metriani Toki aris daxveuli.

(d) Sesrulebis faza:(1) mdinareze xidis gasadebad momzadeba da am amocanis Sesruleba.

(a) qvedanayofis meTauri Cerdeba mdinaresTan axlos, xdeba lokaluri usafrTxoebis uzrunvelyofa da raionis dazverva mowinaaRmdegis arsebobis da gadakveTis SesaZlo adgilebis dadgenis mizniT. is ubrZanebs xidis jgufis meTaurs Tokis xidis mowyobas.(b) xdeba usafrTxoebis uzrunvelyofa mdinaris orive mimarTulebiT, xolo qvedanayofis meTauri utarebs insruqtaJs xidis jgufis meTaurs Tokis xidis fiqsaciis adgilze (Anchor Point). qvedanayofis meTauri mwkrivSi iTvlis pirad Semadgenlobas.(g) xidis jgufi iwyebs Tokis xidis gamarTvas, xolo qvedanayofis danarCeni wevrebi emzadebian individualurad.(d) xidis jgufis meTauri pasuxismgebelia erTTokiani xidis gamarTvasa da fiqsaciis gamoRma adgilis, xolo sakmarisi xilvadobis arsebobis SemTxvevaSi _ fiqsaciis gaRma adgilis SerCevazec. is miimagrebs mocuravis damcav Toks (Safety line)

202

Page 203: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

da ganlagdeba xidis TavSi fiqsaciis adgilze. welis irgvliv Toki unda Seikras bulinis kvanZiT, (Bowline - kvanZis tipi), romelic dazRveuli unda iyos samyuras kvanZiT (Overhand Knot) da bulinis Tavisufali bolo aseve unda Seikras samyuras kvanZiT. bulinis Tavisufal boloSi gakeTebul maryuJze unda damagrdes kavi welvadi TokiT (Snaplink), romlis sigrZe ar unda iyos jariskacis mklavze grZeli (standartuli sawylosno-sadesanto forma). im SemTxvevaSi, Tu jariskaci xidze gadasvlisas SemTxveviT xels gauSvebs momWer saxelurs, is xids mklavis sigrZeze metad ar daSordeba.(e) aucilebelia xmaurisa da ganaTebis disciplinis dacva. (v) TiToeuli jariskaci kavs welvadi TokiT amagrebs bulinis Tokis bolos da, aseve, M-4/M-16-is an M203-is marTkuTxa samizneze. M240-is metyviamfrqveveebi kavs welvadi TokiT amagreben marTkuTxa samiznis da ukana rgolkafvis meSveobiT. radiooperatori da piradi Semadgenlobis sxva wevrebi, romelTac aqvT mZime zurgCanTebi, amagreben damatebiT kavs TavianTi zurgCanTebis CarCoze, wveris centrSi.

(2) xidis jgufis movaleobebi Tokis xidis gamarTvis dros:L(a) #1 jariskaci (mewinave mocurave da gaRma mxaris maSveli):

(1) debs zurgCanTas miwaze (romlis CarCos wverzec mimagrebulia kavi), gamoRma fiqsaciis adgilis ukan. icvams aRWurvilobas Semdegi TanmimdevrobiT: sawylosno-sadesanto forma (zeda Rili Sekruli, Sarvali gaxsnili), samaSvelo Jileti B-7 an sainJinro samuSao kostumi, aRWurvilobis qamari, iaraRi (mxarze). mas Tan miaqvs damcavi Toki, raTa ikisros gaRma napiris maSvelis movaleobebi.(2) #1 jariskaci Sedis wyalSi da gadaadgildeba #2 jariskacTan erTad ise, rom imyofebodes misgan xelis gawvdenaze mdinaris aRma mimarTulebiT. wylidan amosvlisTanave is axdens fiqsaciis gaRma punqtis identificirebas da mas Semdeg, rac #2 jariskaci amova wylidan, ikavebs gaRma mxaris maSvelis pozicias, romelic

203

Page 204: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mdebareobs Tokis xidisagan mdinaris dinebis mimarTulebiT ise, rom majaze mobmuli aqvs usafrTxoebis Toki, aRWurvilobis qamari/SeiaraReba ganTavsebulia miwaze, xolo samuSao kostumi uWiravs xelSi. igi icvams samaSvelo Jilets (B-7).

(b) #2 jariskaci (Tokis mzidavi), romelsac acvia sawylosno-sadesanto forma (iseve, rogorc #1 jariskacs), imoseba aRWurvilobiT Semdegi TanmimdevrobiT: samuSao kostumi, aRWurvilobis qamari (LCE), iaraRi (zurgze), avstraliuri Camosasvleli skami (Australian Reppel Seat), ukan imagrebs welvadTokian kavs. is gamoRma napirze fiqsaciis adgilis ukan miwaze debs Tavis zurgCanTas (romlis wveroSic damagrebulia kavi welvadi TokiT). misi movaleobaa gadalaxos mdinare da gadaitanos Toki. is #1 jariskacis mier identificirebul fiqsaciis adgilze amagrebs Toks erTi bruniT da ori naxevriani naskviT (Round Turn and Two Half Hitches), romelic swrafad SeiZleba moixsnas. bruns unda hqondes mdinaris dinebis mimarTuleba Tokis xidis mdinaridan advilad amoRebis mizniT. (g) #3 jariskacs (gamoRma mxaris maSveli) acvia igive sawylosno-sadesanto forma, rogoric gaRma mxaris maSvels. #3 jariskaci imyofeba xidisagan mdinaris dinebis daRma mimarTulebiT manam, sanam #1 da #2 jariskacebi Sevlen wyalSi. is Tavis zurgCanTas (romlis wveroSic damagrebulia welvadTokiani kavi) debs miwaze gamoRma napiris fiqsaciis adgilis ukan. misi movaleobaa swrafad moxsnas es Toki mas Semdeg, rac oceulis serJanti gadakveTs mdinares da daTvlis pirad Semadgenlobas. #3 jariskaci xsnis usafrTxoebis Toks avstraliur Camosasvlel skams, bulinis bolos ukeTebs kavs, romelzec amagrebs Tokis bulinis kavs. #3 jariskaci bolo kveTs mdinares. mdinaris gadakveTamde is icvams samuSao kostums da ikeTebs aRWurvilobas Semdegi TanmimdevrobiT: B7, samuSao kostumi, aRWurvilobis qamari da iaraRi. (d) #4 jariskaci (xidis jgufis meTauri):

(1) #4 jariskacs acvia standartuli sawylosno-sadesanto forma aRWurvilobis qamriT, xolo satvirTo Toki mibmuli aqvs damcav Tokze. is aris pasuxismgebeli Tokis xidis agebasa

204

Page 205: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

da xidis jgufis organizebaze. is aseve pasuxismgebelia Tokis mdinaridan amotanasa da bulinis boloebis damagrebaze. (2) is gansazRvravs gamoRma napiris fiqsaciis adgils, kravs Tokis mzidavi jariskacis satransporto momWeri sistemis kvanZs (Wireman Knot) da abams piradi Semadgenlobis wevrebs Tokis xidze. is rwmundeba, rom satransporto momWeri kvanZi mdebareobs Tokis xidis mdinaris aRma dinebis mxares. is rwmundeba, rom piradi Semadgenlobis yvela wevrs acvia sawylosno-sadesanto forma, maryuJiT arian gamombulni Tokze, saxiT dinebis aRma mimarTulebisaken, xolo usafrTxoebis Toki gadadebuli aqvT mxarze, aRWurvilobis qamarsa da zurgCanTaze. is aseve rwmundeba, rom iaraRi gamobmulia Tokze. is akontrolebs xidze moZraobis nakads. man agreTve unda gadaitanos #1 jariskacis zurgCanTa. is, Cveulebriv, bolo kveTs mdinares (miyveba oceulis serJants, romelic agrZelebs piradi Semadgenlobis daTvlas).

(e) #5 da #6 jariskacs (Tokis damWimavebi) acvia sawylosno-sadesanto forma, Semortymuli aqvs aRWurvilobis qamari da damcavi Toki. isini pasuxismgeblebi arian satransporto momWeri kvanZis Sekvraze. isini aseve pasuxismgeblebi arian #2 da #3 jariskacis Tokebis gadatanaze. gaRma napirze maTi pasuxismgeblobaa ukanaskneli jariskacis (#3 jariskaci) gamoyvana.(v) #1, 2 da 3 jariskacebis zurgCanTebis gadatanaze pasuxismgebelebi arian #4, 5 da 6 jariskacebi. #1, 2 da 3 jariskacebis zurgCanTebi CanTis CarCos wveroSi damagrebuli zambariani kavebiT gamobmulia Tokze da #4, 5 da 6 jariskacebs gaadaqvT isini. #4, 5 da 6 jariskacebis iaraRi damagrebulia Tokze am jariskacebsa da im zurgCanTebs Soris, romlebic maT gadaaqvT. (z) xidis jgufis meTauri dagegmvisas atarebs xidis agebisa da gadakveTis repeticiebs. meTauri repeticiisaTvis arCevs taqtikuri gegmis Sesabamis adgils.

(1) #3 jariskaci ganlagdeba xidisagan mdinaris dinebis daRma mxares.

205

Page 206: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) #1 jariskaci Sedis wyalSi #2 jariskacisagan mdinaris dinebis aRma mxares. is rCeba erTi mklavis gawvdenaze #2 jariskacisagan da saWiroebis SemTxvevaSi aRmouCens mas daxmarebas. orive maTgani mdinares kveTs erTad mdinaris aRma mimarTulebiT, raTa moxdes mdinaris dinebis zemoqmedebis kompensireba. xidis jgufis meTauri aZrobs Toks zurgCanTebs, romlebic ganTavsebulia axlo fiqsaciis adgilisagan dinebis daRma mxares.

(T) #1 jariskaci gaRma napirze gasvlis Semdeg axdens fiqsaciis adgilis identificirebas (im SemTxvevaSi, Tu xidis jgufis meTaurs ar SeuZlia fiqsaciis adgilis amocnoba). #2 jariskaci amodis gaRma napiris fiqsaciis adgilisagan mdinaris dinebis aRma mxares. amis Semdeg xdeba Tokis gabma.(i) radiosadgurebi da mZime aRWurviloba unda iyos wyalgaumtari da Sesabamisad aRWurvili. piradi Semadgenlobis yvela wevri icvams sawylosno-sadesanto formas da ikravs usafrToebis Toks. oceulis serJanti gadaadgildeba fiqsaciis adgilisaken da iTvlis pirad Semadgenlobas. (k) #2 jariskaci aniSnebs xidis jgufis meTaurs, rom Tokis meore bolo moTavsebulia gaRma napiris fiqsaciis adgilze. meTauri daqaCavs Tokis zedmet nawils, kravs ori naxevriani naskviT da amagrebs kavebs. #2 jariskaci gaRma napiris fiqsaciis adgilze arCevs wertils, romelic mdebareobs mdinarisagan 45-60 santimetris moSorebiT. amis Semdeg #2 jariskaci kravs mrgval maryuJs ori naxevriani naskviT. pirveli naxevari naskvi ikvreba ise, rom SesaZlebeli iyos misi swrafad gaxsna. #2 jariskaci aniSnebs meTaurs da damWimavi jgufi (#2, 3 da 4 jariskacebi) Wimavs Toks ise, rom daiWimos Tokis gadamtani jariskacis kvanZi rac SeiZleba Zlierad gamoRma napiris fiqsaciis adgilisaken.(l) #1 jariskaci gadaadgildeba mdinaris daRma mimarTulebiT da kisrulobs gaRma napiris maSvelis movaleobas.

(1) xidis jgufis meTauri miabams Toks ori naxevari kvanZiT gamoRma napiris fiqsaciis adgilze. jgufis meTauri ganlagdeba xidisagan mdinaris dinebis aRma mxares (saxiT

206

Page 207: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

dinebis mimarTulebiT). is iwyebs piradi Semadgenlobis wevrebis gamobmas Tokze da Tan amowmebs maT usafTxoebas. SeniSvna: nebismieri jariskaci, romelic cudad curavs, xidis gadakveTis dros xidze marto unda iyos. cudad mcuravi jariskaci marto kveTs xids, rac saSualebas aZlevs gaRma da gamoRma napiris maSvelebs yuradReba masze gaamaxvilon.

(m) #2 jariskaci gadaadgildeba mdinaris aRma mimarTulebiT gaRma napiris usafrTxoebis uzrunvelyofis mizniT. #5 da #6 jariskaci kveTs mdinares (Tan miaqvT #2 da #3 jariskacebis zurgCanTebi). #5 jariskaci iTvlis pirad Semadgenlobas gaRma napirze da xsnis maT maryuJebs Toks (is dgas xidisagan mdinaris dinebis aRma mxares saxiT mdinaris mimarTulebiT). #6 jariskaci win uswrebs patrulis danarCen wevrebs. (n) xidis jgufis meTauri inarCunebs moZraobis nakadis Tanmimdevrobas da uzrunvelyofs, rom xidze erTi da igive dros ar iyos samze meti jariskaci (erTi amagrebs maryuJs, meore dgas xidis centrSi da mesame xsnis maryuJs). rogorc ki oceulis serJanti gamoRma napirze daTvlis piradi Semadgenlobis wevrebs, is ukan gamoiZaxebs jariskacebs, romlebic uzrunvelyofen marjvena da marcxena mxareebis usafrTxoebas da ubrZanebs mdinaris gadakveTas. oceulis meTauri ukan mihyveba usafrTxoebis jgufs. #3 jariskaci Tokze amagrebs xidis jgufis meTauris maryuJs (#1 jariskacis zurgCanTasTan erTad). rogorc ki meTauri gadakveTs mdinares, #3 jariskaci xsnis gamoRma napiris fiqsaciis adgilze damagrebul Toks, xolo jgufis meTauri _ gaRma napirze meore bolos. #3 jariskaci kravs avstraliur Camosasvlel skams kaviT, bulinis Tokis bolos damagrebul kavSi atarebs 36-metrian Toks da aniSnebs #4/5/6 jariskacebs, gaitanon Tokis umoqmedo nawili. #3 jariskaci win Slis xelebs pirdapir, mdinaris gadakveTisas moZraobs mdinaris dinebis sawinaaRmdego mimarTulebiT dinebis kompensirebis mizniT, xolo #4/5/6 jariskacebi cdiloben mis amoyvanas. #4/5/6 jariskacebi #1/2/3 jariskacebis zurgCanTebs gamoabamen xids. mdinaris gadakveTa xdeba piriT dinebis sawinaaRmdego mimarTulebiT.

207

Page 208: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(o) gaRma napirze piradi Semadgenlobis daTvlis, SeiaraRebisa da aRWurvilobis Semowmebis Semdeg (oceulis serJantisa da #5 jariskacis mier) piradi Semadgenloba axdens reorganizacias da agrZelebs amocanis Sesrulebas. (p) piradi Semadgenloba mZime aRWurvilobiT:

(1) M240 – ZiriTadi nawilebi ikvreba 7-santimetris sigrZis TokebiT. fiqsaciis adgilis Tokis bulini gaivlis iaraRis ukana rgolkavSi, iaraRis qveda marcxena mxares. unda Seikras mrgvali maryuJi sasxletis damcavis irgvliv. Tokma unda gaiaros iaraRis qveda marjvena mxares da iaraRis wina nawilSi keTdeba bulini ori naxevriani naskviT da ori naxevriani naskvi _ wina samizneze. Tokis muSa bolos darCenili nawili mibmulia bulinis Tokis boloze wina samiznisagan daaxloebiT 30 sm-is daSorebiT, romelic sakmarisi unda iyos win gaSverili xelis gasayrelad. M240 Tokis xidiT gadatanisas dazRveulia wina samiznesa da ukana rgolkavze mimagrebuli kavebiT. M240 gadaaqvs metyviamfrqveves. (2) erTTokiani xidis gadakveTamde uzrunvelyofili unda iqnesPRC 119-is wyalgaumtaroba. kavi magrdeba zurgCanTis CarCos wverze (iseve, rogorc #1/2/3 jariskacebis zurgCanTebze). xidis jgufis meTauri zurgCanTas Tokze amagrebs.

SeniSvna: ori kavis gamoyeneba yovelTvis iwvevs Tokis gadaxlarTvas. zurgCanTaze morgebuli unda iyos saxelurebi. radiosadguri radiooperators gadaaqvs.

9-4. tivi “ponCo”. Cveulebriv, sawvimari labadisagan tivis gakeTeba xdeba neli mdinareebis gadakveTisas. ”ponCos” tivi gansakuTrebiT gamosadegia maSin, roca oceulis meTaurs piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis mSralad SenarCuneba surs.

a. moTxovnili aRWurviloba:(1) ori sawvimari labada (“ponCo”);(2) ori sasroli iaraRi (iaraRis magivrad SeiZleba gamoyenebul iqnes boZi);

208

Page 209: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) TiToeul jgufze ori zurgCanTa;(4) TiToeul jgufze sammetriani Toki;(5) TiToeul jgufze erTi satvirTo Toki.

b. pirobebi. ‘’ponCo’’ gamoiyeneba mdinareebis gadasakveTad Semdeg SemTxvevebSi:

(1) roca mdinare imdenad ganieria, rom 36-metriani Toki ar aris sakmarisi;(2) ver xerxdeba gaRma an gamoRma fiqsaciis adgilebis povna, rac SeuZlebels xdis Tokis xidis gamarTvas; (3) swrafi dinebis SemTxvevaSi dauSvebelia ponCos tivis gamoyeneba.

g. gadakveTis adgilis SerCeva: gadakveTis adgilis SerCevamde unda Catardes adgilmdebareobis rekognoscireba. METT-TC

faqtorebis gaTvaliswinebiT, viTarebis analizis safuZvelze, meTauri irCevs gadakveTis adgils, romelic uzrunvelyofs dafarvisa da SeniRbvis SeZlebisdagvarad maRal dones, aqvs mdinareSi Sesvlis da gamosvlis adgilebi, romlebic unda iyos rac SeiZleba TavTxeli. gadakveTis maRali siCqaris uzrunvelsayofad gadakveTis SerCeul adgils unda hqondes iseTi napirebi, romelzes jariskacebi SeZleben swrafad da adgilad gadaadgilebas.

d. Sesrulebis faza: ‘’ponCos’’ agebis safexurebi:(1) qvedanayofi/patruli unda daiyos wyvilebad ise, rom orive nawils hqondes Sesabamisi aRWurviloba; (2) sawvimar labadas unda moexsnas kapiuSoni da daidos miwaze wina mxariT zemoT;(3) iaraRi unda ganTavsdes tivis centrSi, erTmaneTisagan daaxloebiT 45 santimetris moSorebiT ise, rom erTis lula mimarTuli iyos meores kondaxisken; (4) zurgCanTebi da aRWurvilobis qamari or zurgCanTasTan erTad unda ganTavsdes ponCos centrSi rac SeiZleba Sors ermaneTisagan;

209

Page 210: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(5) Semdeg jariskacebi ixdian (qvemodan zemoT): Tavdapirvelad Ceqmebs, romelTac aZroben Tasmebs maTi Semdgomi gamoyenebis mizniT; (6) Ceqmebs aTavseben iaraRis lulasa da kondaxze;(7) jariskacebi agrZeleben gaxdas ise, rom TiToeul nivTs awyoben TavianT Ceqmebze; (8) mTeli aRWurvilobis iaraRsa an koWebs Soris moTavsebis Semdeg ponCo unda Seikras, zeda nawili daiWimos da daixves aRWurvilobis mimarTulebiT da gakeTdes naskvi. aRniSnuli procedura ufro advilad sruldeba ori jariskacis mier. ganaskvuli boloebi ixveva ponCos centris mimarTulebiT da ikvreba Ceqmebis TasmebiT. (9) meore ponCo Tavsdeba miwaze da mis centrSi ideba pirveli ponCo, Semdeg meore ponCoc igive gziT Seikvreba da daixveva. mesame da meoTxe Ceqmis TasmebiT (an TokebiT) Seikvreba ‘’ponCos’’ boloebi kididan daaxloebiT 30 santimetris moSorebiT. ‘’ponCo’’ mzad aris.

SeniSvna: patrulis meTaurma METT-TC faqtorebis gaTvaliswinebiT unda Seafasos arsebuli viTareba da miiRos gadawyvetileba, Tu rogor unda moxdes mdinaris gadakveTa, magaliTad, iaraRi ganTavsdes ponCos tipis tivSi Tu jariskacebma unda moikidon zurgze, unda iyvnen Cacmulebi Tu gaixadon forma da moaTavson tivze.

9-5. zogadi. Sida da sanapiro sawylosno gzebis gamoyeneba zrdis taqtikuri operaciebis moqnilobis, moulodnelobis da siswrafis dones. aRniSnuli gzebis gamoyeneba aseve zrdis qveiTi qvedanayofis mier tvirTis transportirebis SesaZleblobebs.

9-6. aRWurviloba F470. komandosis moieriSe navi “zodiaqo”.

a. gamoyenebis sfero: dazverva da saieriSo operaciebi.b. navis gaberva xdeba fexis tumboTi, romelic iyenebs sahaero (mcurav) milSi moTavsebul oTx gancalkevebul sarqvels. es sarqvelebi awvdian haers navis rva gancalkevebul sahaero

210

Page 211: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

nakveTurs. navis gabervisaTvis yvela sarqveli dayenebuli unda iqnes “narijisferze” an “gabervaze’’. rogorc ki navi gaibereba, TiToeuli sarqveli dayenebuli unda iqnes “mwvaneze” an “navigaciaze”. Sedegad moxdeba navis rva gancalkevebul nakveTurad dayofa. g. saerTo sigrZe _ 4.7 m.d. saerTo sigane _ 1.9 m.e. wona _ 120 kg.v. maqsimaluri tvirTamweoba _ 1 230 kg.z. ekipaJi _ 1 mesaWe, 10 meniCbe. gamwev Zalad aseve SeiZleba gamoyenebul iqnes 65 cZ-is mqone bortis garedan dasamagrebeli Zravi.

9-7. organizacia. (a) TiToeul jariskacs navze unda ganesazRvros konkretuli pozicia (ix. suraTi 9-1);(b) unda ganisazRvros TiToeuli navis meTauri (Cveulebriv, am movaleobas iTavsebs mesaWe);(g) ganisazRvros navigatori (Cveulebriv _ oceulis meTauri) da, saWiroebisamebr, meTvalTvale jgufi.(d) ekipaJi ganlagdeba Semdegnairad (suraTi 9-2):(e) mesaWis movaleobebi:

(1) pasuxismgebelia navis kontrolsa da ekipaJis moqmedebaze;(2) Tvalyurs adevnebs tvirTis dabinavebas, Sekvras da ganawilebas;(3) inarCunebs navis kurss da siCqares;(4) gascems yvela brZanebas.

211

Page 212: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 9-1. poziciebi navze

212

2

4

6

8

10

1

3

5

7

9mesaWe

grZeli gaTvla

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5mesaWe

mokle gaTvla

Page 213: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 9-2. ekipaJis ganlageba, mokle da grZeli gaTvla.(v) #2 meniCbe (grZeli daTvla) pasuxismgebelia ritmis gansazRvraze.

(z) #1 meniCbe asrulebs meTvalTvalis movaleobas da pasuxismgebelia tvirTze da, im SemTxvevaSi, Tu sxva meTvalTvale amisTvis ar aris gamoyofili, Tavad iyenebs bulinis kvanZs tvirTis usafrTxoebis uzrunvelsayofad.

9-8. piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis momzadeba.

a. piradi Semadgenlobis yvela wevrs unda ecvas samuSao Jileti an kapoki (an sxva Sesaferisi sacurao aRWurviloba).b. aRWurvilobis qamari icmeva jiletze garedan. qamris welis nawili unda iyos gaxsnili. g. iaraRi mokidebulia zurgze, lula qvemoTaa daSvebuli da jariskaci saxiT navis Sida mxaresaa mimarTuli. d. koleqtiuri iaraRi, radiosadgurebi, sabrZolo masala da sxva didi zomis aRWurviloba dabmulia navze navis amobrunebis SemTxvevaSi tvirTis dakargvis Tavidan acilebis mizniT. Tu tyviamfrqvevis lula cxelia, navze dabmamde lula unda gagrildes.e. radiosadgurebi da akumulatorebi wyalgaumtari unda iyos.

9-9. brZanebebi. brZanebebs gascems mesaWe navis xmeleTze transportirebis da wyalSi gadaadgilebis kontrolis uzrunvelsayofad. ekipaJis yvela wevrma swrafad unda gaiazros mesaWis mier gacemuli brZaneba da imoqmedos myisierad. Cveulebriv gaicema Semdegi brZanebebi:

213

Page 214: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) “mokle Tvla ............ imoqmedeT”, ekipaJi wyvilebad gaiTvlis Tavis pozicias, mag: 1,2,3,4,5 (Tu SesaZlebelia _ mgzavri #1, #2).(b) “grZeli Tvla ............... imoqmedeT”, ekipaJi Tavis pozicias individualurad gaiTvlis, mag: 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10, (Tu SesaZlebelia _ mgzavri #1, #2).(g) “ganlagdiT navTan”: ekipaJi pozicias ikavebs navTan axlos.(d) “maRali gadatana ......... imoqmedeT” (gamoiyeneba navis xmeleTze grZel distanciaze gadasatanad).

(1) mosamzadebel brZanebaze _ “maRali gadatana” _ ekipaJi dgeba saxiT navis ukana nawilisaken, Caimuxleba da xels CasWidebs navis saxelurebs. (2) brZanebaze _ “imoqmedeT” _ ekipaJi trialdeba, wevs navs da idgams mxrebze ise, rom piriT dgas navis wina nawilisaken mimarTuli da navi adevT mxarze. (3) gadaadgilebisas ekipaJs marTavs mesaWe.

(e) “dabali gadatana ......... imoqmedeT” (gamoiyeneba xmeleTze mokle distanciaze gadasatanad).

(1) mosamzadebel brZanebaze _ “dabali gadatana” _ ekipaJi dgeba saxiT navis wina nawilisken mimarTuli, ixreba welSi da kidebs navis mxares xels navis saxelurs.(2) brZanebaze _ “imoqmedeT” _ ekipaJi imarTeba welSi da wevs navs daaxloebiT 15-20 santimetris simaRleze. (3) gadaadgilebisas ekipaJs marTavs mesaWe.

(v) “dadgiT navi ......... imoqmedeT”: ekipaJi gadasatani saxelurebis gamoyenebiT frTxilad dgams navs miwaze. (z) “daiwyeT erTad”: ekipaJi usvams niCbebs im tempiT, romelsac gansazRvravs #2 meniCbe.(T) “SeCerdiT”: ekipaJi niCbebs umoZraod aCerebs wyalSi, daSvebul mdgomareobaSi, navis gaCerebis mizniT. (i) “SeCerdes marcxena (marjvena) mxare”: Cerdeba navis marcxena ekipaJi, marjvena agrZelebs wina brZanebis Sesrulebas. (k) “mousviT ukan”: ekipaJi usvams niCbebs navis ukan gadaadgilebis mizniT.

214

Page 215: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) “mousviT ukan marjvniv (marcxniv)”: ekipajis marcxena nawili usvams ukumimarTulebiT, romlis Sedegadac navi brundeba marcxniv, ekipaJis marjvena nawili agrZelebs wina brZanebis Sesrulebas.

(1) “daasveneT niCbebi”: ekipaJi niCbebs iwyobs muxlebze ise, rom niCbis farTo bolo mimarTuli iyos navis gareT. es brZaneba SeiZleba mieces wyvilebs (mag: “#1, daasvene niCbebi”).

9-10. navSi Casxdomis da gadmosxdomis procedurebi.

(a) mdinaris naviT gadalaxvis dawyebisas ekipaJi navis saxelurebs navSi Cajdomamde eWideba. Sesabamisad, napirze midgomis an gadmosxdomis dros ekipaJi navs manamde eWideba, sanam navs bolomde ar amoiReben wylidan. datvirTva da gadmotvirTva xdeba navis cxviris mxridan, romelic gamoiyeneba Sesvlis da gamosvlis adgilad. (b) navSi Casxdomisas ekipaJis wevrebma unda SeinarCunon simZimis dabali centri gadmobrunebis Tavidan acilebis mizniT. mudmivad unda iqnes SenarCunebuli sami sakontaqto adgili.(g) grZeli daTvla aris datvirTvis da gadmotvirTvis xerxi, romlis mixedviTac navis ekipaJi sxdeba da gadmosxdeba individualurad navis cxviris gavliT. grZeli daTvla gamoiyeneba mdinaris sanapiroebTan, satvirTo trapebTan da maSin, roca Rrma wyali SeuZlebels xdis mokle daTvlis meTodis gamoyenebas. (d) mokle daTvla aris datvirTvis an gadmotvirTvis xerxi, romlis mixedviTac navis ekipaJi sxdeba da gamosxdeba wyvilebad navis gverdebidan im dros, roca navi jer kidev wyalSi imyofeba. aRniSnuli xerxi gamoiyeneba Txel wyalSi, rac iZleva navis mdinaridan swrafad amotanis SesaZleblobas.(e) navis napirze Seyeneba aris navidan ekipaJis Txel wyalSi erTdroulad gadmosxmis da wylidan navis swrafad amoyvanis xerxi.

9-11. gadmosxmis adgilis usafrTxoebis uzrunvelyofa.

215

Page 216: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) Tu gadmosxmis adgilis usafrTxoebis uzrunvelyofa ver xerxdeba desantis gadasxmamde, SesaZloa, gamoyenebul iqnes adreuli gafrTxilebis zogierTi xerxi (mag: mocurave mzveravebi). piradi Semadgenlobis garkveuli wevrebi navidan gacuraven napirisaken da aniSneben napirze gadasvlis Sesaxeb. yvela niSani da moqmedeba unda iqnes SeTanxmebuli operaciebis dawyebamde. (b) Tu patruli sadesanto operaciis dros axdens gadasxmas iseT adgilze, romlis usafrTxoebac ar aris uzrunvelyofili, patruls SeuZlia win gauSvas usafrTxoebis navi, romelic dazveravs gadasxmis adgils da Semdeg aniSnebs danarCen navebs gadasxmis dawyebis Sesaxeb. Cveulebriv, am xerxs eniWeba upiratesoba.(g) gadasxmis adgilis usafrTxoebis uzrunvelyofa SeiZleba moxdes yvela moieriSe navidan mTeli Zalebis erTdoulad napirze gadasxmis da xazze dawyobis meSveobiTac. Tumca, es aris gadasxmis adgilis usafrTxoebis uzrunvelyofis yvelaze nakleb sasurveli gza. Tu am xerxis gamoyeneba gardauvalia, aucilebelia misi repeticia. (d) gadmosxdomis adgilze misvla.

(1) qvedanayofis wevrebi gadmosxdebian meTauris brZanebis Sesabamisad;(2) xdeba adgilobrivi usarTxoebis uzrunvelyofa;(3) meTaurebi axdenen piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis daTvlas;(4) qvedanayofi agrZelebs gadaadgilebas.

216

adgilobrivi usafrTxoebis uzrunvelyofa napiridan 15-25 metris moSorebiT (reliefis Sesabamisad)

gadaadgilebis mimarTuleba

Page 217: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

jariskacebi usafrToxebas Tavdapirvelad sacurao JiletebSi Cacmulebi uzrunvelyofen.

mesaWe da ori jariskaci xsnian navSi dabmul zurgCanTebs da awyoben napirze.

jariskacebi megobar jgufebad brundebian zurgCanTebis usafrTxoebis uzrunvelsayofad da sacurao Jiletebis gasaxdelad.

gadaadgilebis dawyebamde, saWiroebisamebr, xdeba navebis kamuflireba/damalva.

suraTi 9-3. gadmosxdoma

9-12. amobruneba. navis gadabrunebis an gadabrunebuli navis gasworebis varjiSebisas gamoiyeneba Semdegi brZanebebi da procedurebi.

(a) “moemzadeT amobrunebisaTvis”: meTauri afrTxilebs ekipaJs, romelic Tavs zemoT wevs niCbebs ise, rom niCbis farTo bolo mimarTuli iyos navis gareT. amobrunebamde mesaWe atarebs grZel daTvlas. (b) “gadaeciT niCbebi”: ekipaJi niCbebs gadascems ukan. niCbebs agroveben #9 da #10 jariskacebi.(g) “amoabruneT navi”: yvela jariskaci garda #3, 5 da 7 jariskacisa, Cadis wyalSi. #1 jariskaci navze kravs bulinis kvanZs. navze darCenili ekipaJi eWideba navis amosabruneblad gamosayenebel Toks (rwmundebian, rom am Tokze Cabmulia usafrTxoebis Toki) da ekipaJis wevrebi dgebian sahaero milze amosabrunebeli Tokis

217

mdinare

navebi

Page 218: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

damagrebis adgilis sapirispiro mxares. Semdeg #3, 5 da 7 jariskacebi amoabruneben navs ise, rom ixrebian ukan da asworeben fexebs. rogorc ki navi aiweva wlis zedapiridan, #4 jariskaci eWideba navis centralur nawilSi ganTavsebul saxelurs da amoabrunebs navs. rogorc ki navi amobrundeba, #4 jariskaci exmareba #3 da #7 jariskacebs ukan navze asvlaSi da am dros #5 jariskaci eWideba navis centrSi mdebare saxelurs da navs igive xerxiT amoabruneben. (d) mesaWis movaleobebi. rogorc ki navi amobrundeba, mesaWe gascems grZeli daTvlis brZanebas, raTa darwmundes, rom aravin moyolia navis qveS an ar CaZirula. yovelTvis, rodesac xdeba navis amobruneba, aucilebelia grZeli daTvlis Catareba.

9-13. mdinaris dineba.

(a) mdinaris maxasiaTeblebi.(1) navSi Casxdomamde aucilebelia mdinaris Tvisebebis codna.(2) mosaxvevi _ gadaxra mdinaris kursSi. (3) monakveTi _ dinebis swori nawili or mosaxvevs Soris.(4) ube _ mdinaris xmeleTSi Rrmad SeWrili nawili. is, Cveulebriv, Rrmaa da gamoirCeva dinebis dabali siCqariT. (5) mdore wyali _ mdinaris nawili, sadac eroziis an mdinaris dinebis cvlilebis Sedegad Zalian neli dinebaa. mdore wyali Cveulebriv gamoirCeva didi raodenobiT CaZiruli xeebiT da narCenebiT fskerze.(6) kunZuli _ Cveulebriv, aris msxlis formis xmeleTis nawili mdinaris ZiriTad dinebaSi. kunZulis is mxare, romelic egebeba mdinaris dinebas, Cveulebriv, savsea narCenebiT da sasurvelia kunZulis am nawilisgan Tavis arideba. (7) dineba aris monakveTis viwro nawili, romlis sigrZec, Cveulebriv, ufro didia, vidre sigane.(8) dineba yvelaze didia mosaxvevis gareT. TavTxeli (Txeli adgili mdinareSi) da wyalmarCxi adgilebi gxvdeba mosaxvevebSi. (9) marCxobi Cveulebriv mdebareobs mdinaris ZiriTad nawilTan Senakadis SeerTebis adgilze.

218

Page 219: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(10) mesaWe da #1 jariskaci (da meTvalTvale _ Tu daniSnulia) valdebulia daakvirdes mdinares da aRmoaCinos dabrkolebebi, gadaxlarTuli mcenareebi da napiridan xmeleTis gamoSverili adgilebi.

(b) navigacia. patrulis meTauri pasuxismgebelia navigaciaze. mdinareze navigaciis sam xerxs iyeneben:

(1) sakontrolo punqti da mTavari marSruti. es xerxi gamoiyeneba maSin, rodesac zustad aris cnobili gadmosxmis adgili, sakontrolo punqtebi kargad aris gansazRvruli da mdinares ar aqvs bevri Senakadi da ganStoeba. es xerxi kargad gamoiyeneba dRis saaTebSi da mokle manZilze gadaadgilebisas.(2) navigaciur-saTvalTvalo xerxi. aRniSnuli xerxi uzrunvelyofs mdinareSi yvelaze zust navigacias da efeqtianad gamoiyeneba ganaTebis nebismier pirobebSi.

(a) saWiro aRWurviloba: kompasi; foto-ruka (pirveli arCevani); topografiuli ruka (meore arCevani); ponCo (Rame gamoyenebisaTvis); fanqari; farani (Rame gamoyenebisaTvis).

(b) navigatori imyofeba navis centrSi. igi ar usvams niCabs. Ramis saaTebSi rukis gasanaTeblad is iyenebs farans ponCos qveS. meTvalTvale (an #1 jariskaci) imyofeba navis cxvirze.(g) navigatori gamudmebiT inarCunebs orientacias rukisa da kompasis meSveobiT.(d) navigatori awvdis informacias meTvalTvales mdinaris konfiguraciis Sesaxeb da atyobinebs mosaxvevebis, monakveTebis, ubeebis da dinebebis gadakveTis Sesaxeb. (e) meTvalTvale miRebul informacias adarebs mis mier danaxul niSnebs. rodesac es monacemebi erTmaneTs emTxveva, navigatori gansazRvravs navis mdebareobas rukaze. (v) navigatori aseve acnobebs meTvalTvales rukis Sesabamisad monakveTebis mTavar azimuts, xolo

219

Page 220: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

meTvalTvale am informacias adasturebs kompasis gamoyenebiT.(z) navigatori meTvalTvales awvdis informacias mxolod erTi konfiguraciis Sesaxeb da ar gadadis axalze, sanam meTvalTvale ar daadasturebs miRebul informacias. (T) SeiZleba gamoyenebul iqnes acetatis furclebisagan damzadebuli samarSruto ruka, romelsac qvemodan amodebuli eqneba manaTobeli lenti. naxazi Sesrulebulia an masStabis dacviT an sqematurad. aq SeiZleba mocemuli iyos reliefis pirobebi, dinebaTa SeerTebis adgilebi da ubeebi.

9-14. wyoba. kontrolis, siCqaris da usafrTxoebis uzrunvelsayofad gamoiyeneba navis sxvadasxva wyoba (dRisiT da RamiT). wyobebs Soris arCevanis gakeTeba damokidebulia arsebul taqtikur viTarebaze da patrulis meTauris Sefasebaze. navis kontrolisaTvis man unda gamoiyenos xelis niSnebi. arsebobs Semdegi wyobebi:

solisebri, xazi, mwkrivi, eSeloni, V-sebri.

220

xazi

sol i sebri

FILE

eSeloni

VEEEEEEE

solisebriV-s formismwkrivi

Page 221: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

X Tavi samxedro alpinizmi

10-1. zogadi. mTian reliefze moqmedi qvedanayofis warmateba damokidebulia mis SesaZleblobebze, Sesabamisi unarCvevebis gamoyenebiT gadalaxos sxvadasxva saxis dabrkoleba, romlebic mTaSi mravlad aris. jariskacebma unda icodnen kvanZebis Sekvra, Tokis mowyobilobebis ageba, samTo evakuacia, Tokze Camosvla da mTaze cocvis xerxebi qvian, Tovlian da yinulian zedapirze. reinjeri,

221

Page 222: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

romelsac uwevs mTian reliefze moqmedeba, unda icnobdes TC 90-6-1 (samxedro alpinizmi) da gavlili unda hqondes saTanado wvrTnebi.

10-2. specialuri aRWurviloba.

(a) Tokebi(1) Toki gankuTvnilia mcocavebis da aRWurvilobis usafrTxoebis uzrunvelsayofad, im operaciisas, romlis drosac xdeba cicabo kldeze asvla da Camosvla. Toki aseve gamoiyeneba Tokisagan damzadebuli mowyobilobebis gasakeTeblad da mowyobilobebis gadasaadgileblad. (2) SerCeva. neilonis da kernmantelis (neilonis Toki, romelsac faravs garsi) tipis Toki SeiZleba gamoyenebul iqnes samxedro alpinizmSi. qvedanayofebis mier mTaSi davalebebis Sesrulebisas ZiriTadad gamoiyeneba neilonis Toki. neilonis Tokis gamoyeneba mravalnairad SeiZleba da misi Semowmebac advilia. Tumca kernmantelis tipis TokTan SedarebiT nakleb gamZle da elastiuria. kernmantelis Tokis ori tipia aRsaniSnavi: dinamikuri da statikuri. dinamikuri Toki gamoiyeneba alpinisturi operaciebis da mTaze asvlis dros, rodesac saWiroa Tokis gaWimva. dinamikuri Tokis sigrZe daWimvisas grZeldeba 8-12%-iT. statikuri kernmantelis Tokis sigrZe mxolod 2%-iT izrdeba. igi gamoiyeneba maSin, roca Tokis gaWimva ar aris saWiro, magaliTad, Tokis mowyobilobebSi (Tokis xidi an fiqsirebuli Toki). Tokis SerCevis kriteriumebia:

(a) Tokis SerCeva xdeba amocanis Sesabamisad an imis gaTvaliswinebiT, Tu risTvis gamoiyeneba Toki. (b) dartymis Zala (Camovardnisas mcocavze dartymis Zala) unda iyos minimaluri.(g) gaWimvis SesaZlebloba _ gaTvaliswinebuli unda iqnes elastiuroba (dinamikuri tipis Tokebis Sedareba statikurTan asvlisa da Camosvlis dros).(d) gaTvaliswinebuli unda iqnes wona (Tokis sigrZe da gawyvetis zRvari). (e) unda SeirCes mravalmxrivi gamoyenebis Tokebi.

222

Page 223: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(v) cnobili unda iyos gawyvetis zRvari, SerCeuli Tokis maxasiaTeblebi da SesaZleblobebi.

(b) Tokis movla. (1) gamoyenebamde da mis Semdeg Toki unda daaTvalieron Tavidan bolomde da Seamowmon, xom ar aris is gaWrili, mocveTili, daobebuli da gacrecili.(2) Tokis dasvelebis SemTxvevaSi igi unda Camoikidos xis mrgval paloze da Camoiwritos oTaxis temperaturaze (araviTar SemTxvevaSi ar unda gaSres gacxelebiT).(3) ar daadgaT fexi Toks an ar aTrioT miwaze aucilebeli saWiroebis gareSe.(4) Tokis gamoyenebisas Tavidan unda iqnes acilebuli Sesaxebi zedapiris mWreli da uxeSi kideebi (aucileblobis SemTxvevaSi, gamoyenebuli unda iqnes safeni).(5) Tavidan unda iqnes acilebuli Tokis Sexeba sacxeb-sapox saSualebebTan, mJavasTan da sxva gamxsnel saSualebebTan.(6) Tokebis gamoyenebis dros maRali daWimvisas Tavidan unda iqnes acilebuli Tokis gadaxlarTva (xaxunma SeiZleba daazianos Tokebi).(7) Toki ar unda iqnes gakvanZuli an daWimuli imaze metxans, vidre saWiroa.(8) Toki unda gaiwmindos civi wyliT, daixves Tavisuflad da daikidos mSral adgilze mzis pirdapiri sxivebisagan moSorebiT.

10-3. kvanZebi.a. ZiriTadi kvanZebi.

(1) kvadratuli kvanZi ( Square Knot ) (suraTi 10-1). es aris ori Tokis urTierTgadamkveTi gadabma, romlis drosac Tokis Tavisufali boloebi gadabmis Semdeg gamodis ukan Tokis uZravi nawilis mxares erTmaneTisagan 1800-iT. TiToeuli Tavisufali bolos dazRveva xdeba samyuras formis kvanZiT (Overhand Knot) Tokis uZrav mxares.

223

Page 224: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-1. kvadratuli kvanZi samyuras formis kvanZebis dazRveviT

(a) gamoiyeneba ori msgavsi diametris mqone Tokebis gadasabmelad. (b) dazRveva yovelTvis unda moxdes samyuras formis kvanZiT.

(2) wriuli maryuJi ori naxevarnaskviT (Round turn two half hitches) (suraTi 10-2). gamoiyeneba Tokis erTi bolos fiqsaciis adgilze misabmelad. aRniSnuli kvanZis dros Toki akeTebs erT mTlian wres fiqsaciis adgilis irgvliv ise, rom orive rgoli mdebareobs erTmaneTis paralelurad da exeba erTmaneTs, Tumca ar kveTs. orive naxevari kvanZi mWidrod aris moWerili wriuli maryuJis sapirispiro mimarTulebiT, romelsac Camketi wverSi aqvs, xolo misi sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze naklebi.

suraTi 10-2. wriuli maryuJi ori naxevarnaskviT

224

kvadratuli kvanZi

kvadratuli kvanZi

samyuras formis kvanZi

Page 225: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) rviani naskvi Tokis boloze (End of the rope clove hitch) (suraTi 10-3). rviani naskvi Tokis bolos aris fiqsaciis kvanZi, romelic saWiroebs mudmivad daWimul mdgomareobaSi yofnas. fiqsaciis adgilis irgvliv keTdeba ori wre diagonaluri CamketiT. Tokis brunebs Soris ar unda iyos Tokis sisqeze meti manZili. Camkets unda hqondes gaqaCvis sapirispiro mimarTuleba. Camketi keTdeba Tokis gaqaCvis sapirispiro mimarTulebiT. kvanZis Sekvris Semdeg darCenili kudis sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze naklebi.

suraTi 10-3. rviani naskvi Tokis bolos

(4) rviani naskvi Tokis SuaSi (Middle of the rope clove hitch) (suraTi 10-4). rviani naskvi Tokis SuaSi aris fiqsaciis Sua adgilis kvanZi, romelic gamoiyeneba Tokis Sua nawilis fiqsaciis adgilze dasamagreblad. kvanZi qmnis or wres diagonaluri CamketiT fiqsaciis adgilis irgvliv. Tokis brunebs Soris ar unda iyos Tokis sisqeze meti manZili. Camkets unda hqondes wevis sapirispiro mimarTuleba.

225

Page 226: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-4. rviani naskvi Tokis SuaSi

(5) Tokis skami marcxena xelis muxruWiT (Rappel seat left hand brake)

(suraTi 10-5). Tokis skami gamoiyeneba CamosvlisaTvis da SeiZleba Seikras ise, rom misi gamoyeneba SesaZlebeli gaxdes marcxena an marjvena xeliT.

suraTi 10-5. Tokis skami marcxena xelis muxruWiTfexis Tasmebi ar kveTen erTmaneTs, unda Semoikras dundulebze da Seikras. fexis Tasmebi qmnian Camket naxevarnaskvebs welis irgvliv Semoxveul Tokebze. kvadratuli kvanZi ikvreba Sesabamisad TeZos marjvena nawilze ori samyuras formis naskviT. kudebi unda iyos 16 santimetis sigrZis. karabini saTanadod aris damagrebuli yvela Tokis irgvliv, romlis gasaxsneli iReba maRla da gare mimarTulebiT. karabini ar unda exebodes kvadratul an samyuras fomris kvanZs. Tokis skami unda iyos imdenad mWidrod Sekruli, rom SeuZlebeli iyos xelis Cateva sxeulsa da Tasmebs Soris.

b. rviani kvanZebi.

226

Page 227: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) rviani maryuJi (Figure 8 loop) (suraTi 10-6). rviani maryuJis kvanZi gamoiyeneba Tokis bolos fiqsirebuli maryuJis gasakeTeblad. misi Sekvra SeiZleba Tokis bolos an Tokis nebismier adgilze. rviani maryuJis kvanZebi ikvreba ori urTierparaleluri Tokebisagan, romlebic qmnian 8-is formas. Tokebi ar unda iyos erTmaneTze gadaxlarTuli. TiToeuli maryuJi aris sakmarisad didi karabinis dasamagreblad. ormagi rviani maryuJis Sekvris Semdeg unda darCes, sul mcire, 10 sm sigrZis bolo.

suraTi 10-6. ormagi rviani maryuJi

(2) ormagi rviani maryuJi (Rerouted figure 8 knot) (10-6). ormagi rviani matyuJi gamoiyeneba ori paraleluri TokiT mTavar Tokze mcocavis misabmelad. rviani maryuJi fiqsaciis adgilisagan daSorebulia maryuJis diametris manZiliT. kvanZis Sekvris Semdeg darCenili kudis sigrZe unda iyos, sul mcire, 10 santimetri.

(3) rviani Secureba (Figure 8 slip) (10-7) _ gamoiyeneba Tokis SuaSi maryuJis Sesakravad. kvanZs aqvs rvianis forma. gadabmis orive

227

Page 228: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Toki gatardeba rvian maryuJSi. gadabmis koreqtireba xdeba mcuravi nawilis saSualebiT.

g. specialuri kvanZebi. (1) kvanZi “prusiki” Tokis boloSi (End of the rope prusik) (suraTi 10-8). “prusiki” Tokis boloSi gamoiyeneba moZravi Tokis uZrav Tokze misamagreblad. kvanZi Sedgeba ori wrisagan, Tokis swori nawilis perpendikularuli CamketiT. bulini ikvreba Camketisagan araumetes 15 santimetris moSorebiT. bulinis kvanZis Sekvris Semdeg darCenili kudis sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze naklebi. kvanZebi ar unda moZraobdnen fiqsirebul Tokze.

suraTi 10-8. kvanZi “prusiki” Tokis boloSi(2) kvanZi “prusiki” Tokis SuaSi (Middle of the rope prusik) (suraTi 10-9). “prusiki” Tokis SuaSi gamoiyeneba fiqsirebul Tokze moZravi Tokis misamagreblad mis nebismier sigrZeze. kvanZi Sedgeba ori brunisagan Tokis swori nawilis perpendikularuli CamketiT. wreebi ar kveTen erTmaneTs, bulini ar unda iyos horizontaluri Camketisagan 15 santimetrze metiT daSorebuli. kvanZma Tavisuflad ar unda imoZraos fiqsirebul Tokze.

228

muSa bolo kveTs uZrav bolos fiqsaciis Tokis qveS

muSa bolodaaxloebiT mklavis

sigrZis

xdeba orjer Semoxveva

muSa bolouZravi bolo

muSa bolodaaxloebiT 30 santimetris

sigrZis

Page 229: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-9. ”prusiki” Tokis boloSi

(3) bulini xveulaze (Bowline on a coil) (suraTi 10-10). bulini xveulaze gamoiyeneba Tokis bolos damagrebuli mcocavis dazRvevisaTvis. gamoiyeneba minimum sami urTierTparaleluri xveula, romelic morgebulia menjis Zvalsa da qveda bolo neknebs Soris. yvela xveula exeba erTmaneTs sakmarisad mWidrod, raTa pirveli rgoli ar Securdes xveulasa da sxeuls Soris. rgolebi Tavisufali unda iyos tanisamosisagan. xveulas Zirisagan wamosuli Toki ganTavsdeba marjvena mxares TeZos win da qmnis buxts da bulins. xveulas wverodan gamosuli Toki ganTavsdeba marcxena mxares TeZos win da qmnis mesame da bolo rgols, romelic warmoadgens rkalisebri maryuJis buxts.

229

erTi mklavis sigrZe

4-6 rgoli

uZravi nawili

uZravi nawili sxeulis mimarTulebiT

buxti tardeba xveulasa da sxeuls Soris

Page 230: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

10-10. bulini xveulaze

10-4. dazRvevebi (Belays). dazRveva aris xerxi, romlis drosac gamoiyeneba gaSvebuli an miRebuli Tokis xaxunis Zala. is aseve gamoiyeneba Camovardnili mTamsvlelis dasaWerad da tvirTis CamoSvebis ritmis kontrolisaTvis. dazRveuli mTamsvleli mimagrebuli unda iyos Sesaferis fiqsaciis adgilze, raTa Tavidan iqnes acilebuli misi dazRvevis poziciis daTmoba.

a. dazRveva sxeuliT (suraTi 10-11). Toki ekvreba adamianis sxeuls. adamianis sxeulis Sexeba TokTan warmoqmis xaxunis Zalas. sxeuliT dazRvevis ori ZiriTadi tipi arsebobs: mdgomare da mjdomare. upiratesoba eniWeba mjdomare dazRvevas, romelic uzrunvelyofs ufro stabilur pozicias.

230

Page 231: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-14. sxeuliT dazRveva

b. meqanikuri dazRveva (suraTi 10-12). am SemTxvevaSi daSvebis siCqaris kontrolisaTvis gamoiyeneba aRWurviloba. alpinizmSi meqanikuri dazRvevebis mosawyobad iyeneben sxvadasxva mowyobilobebs. erT-erTi meqanikuri dazRveva, romelic yvelaze xSirad gamoiyeneba da, amasTan, saWiroebs mcire raodenobis arWurvilobas, aris “Munter Hitch Belay” naskvi. aRniSnuli darRvevis Sekvrisas aucileblad unda iqnes gamoyenebuli Camketi karabini.

231

usafrTxoebis Toki

mcocavi Toki

Page 232: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-12. meqanikuri dazRveva (Munter Hithc Belay)

g. damzRvevi jariskacis mier Sesrulebuli moqmedebebi:(1) “gaCerdi”: es brZaneba eZleva damzRvev jariskacs, raTa Sewyvitos Tokis gaSveba. (2) “gauSvi”: es brZaneba eZleva damzRvev jariskacs, rodesac saWiroa Tokis daSveba. damzRvevi jariskaci TviTon ki ar awvdis Toks mcocavs, aramed mcocavi Tavad miizidavs Tokis saWiro raodenobas. (3) “Toki zemoT”: es brZaneba eZleva damzRvev jariskacs, raTa man Tavisken mizidos massa da mcocavs an tvirTs Soris arsebuli Tokis moSvebuli nawili. mas Semdeg, rac damzRvevi mTlianad moswevs Tokis moSvebul nawils, is daikavebs “gaCerdis” pozicias.(4) “daWime”: es brZaneba miecema damzRvev jariskacs, roca saWiroa massa da mcocavs an jariskacs Soris arsebuli Tokis moSvebuli nawilis mozidva, Tokis Zlierad daWimva da dafiqsireba.

10-5. daWimvis sistemebi. daWimvis sistemebi gamoiyeneba Tokebis dasaWimad iseT mowyobilobebSi, rogorebicaa Tokis xidebi, droebiTi ganivi RerZebi da fiqsirebuli Tokebi.

a. daWimvis sistemebSi gamoiyeneba Semdegi saxis kvanZebi: rviani Secureba, rviani mimarTulebiTi Secureba da ‘’prusikebi’’.b. mowyobilobebis ageba unda moxdes statikuri TokebiT, romelTa samuSao gaWimva ar aRemateba 2%. dinamiuri Tokis sigrZe gamoyenebisas izrdeba 8-12 %-iT da moiTxovs met regulirebas da momsaxurebas.

10-6. kldeze cocvis xerxebi.

232

Page 233: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. balansirebuli cocva: SesaZlebelia xelisa da fexis Sesabamisi mosaWidebis gamoyeneba. b. daWimuli TokiT cocva an cocva uSualo daxmarebiT:

(1) xelis da fexis SezRuduli moWidebisas.(2) dayrdnoba xelisa da fexis xelovnur mosaWidebze (aterierebi).

10-7. cocvis specializebuli aRWurviloba.a. alpinisturi/usafrTxoebis qamari: Sedgeba qamrisagan, erTi Camketi liTonis karabinisagan, erTi liTonis rvianis formis damSvebisagan, erTi aluminis Camketi karabinisagan da orTaviani usafTxoebis Tasmisgan (sasroli Toki, ori liTonis ovali). qamris Semortyma xdeba ise, rogorc es qvemoT aris naCvenebi (suraTi 10-13).

233

Page 234: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-13. alpinisturi/usafrTxoebis qamari

10-8. mowyobilobebi. moieriSe mcocavi gadaadgildeba mTavari elementis win da amontaJebs mowyobilobebs qvedanayofis mTavari elementisaTvis. moieriSe mcocavebi ayeneben fiqsirebul Tokebs, vertikaluri awevis Tokebs da droebiT ganiv RerZebs, raTa piradma Semadgenlobam SeZlos mTaSi arsebuli dabrkolebebis gadalaxva. mcocavTa jgufis movaleobaa mis mier dayenebuli mowyobilobis marTva da SenarCuneba.

234

oceulis feris wveri

wiTeli usafrTxoebis salte - Ziri

wiTeli usafrTxoebis salte - Ziri

wiTeli usafrTxoebis

salte - Ziri

Page 235: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(a) A -CarCo (suraTi 10-14). gamoiyeneba xelovnuri simaRlis Sesaqmnelad. xelovnur simaRles saWiroebs Semdegi ori sistema: vertikaluri awevis Toki da droebiTi ganivi RerZi. (b) fiqsirebuli Toki. gamoiyeneba rTul reliefze piradi Semadgenlobis gadaadgilebis gasaadvileblad. igi saSualebas aZlevs mZime tvirTis mqone pirad Semadgenlobas gadalaxos saxifaTo samTo marSrutebi swrafad da usafrTxod. aRniSnuli mowyobilobis gasamarTavad aucilebelia Semdegi faqtorebis gaTvaliswineba:

(1) unda SeirCes yvelaze xelsayreli, advilad gadasalaxi adgilmdebareoba. Tavidan unda iqnes acilebuli dabrkolebebi;(2) unda arsebobdes fiqsaciis SesaZlebloba (xelovnuri da bunebrivi);(3) adgili unda iyos usafrTxo qvis da yinulis cvenis TvalsazrisiT;(4) gaTvaliswinebuli unda iqnes taqtikuri faqtorebi;(5) gabmuli Tokis simaRle unda iyos muxlsa da gul-mkerds Soris;(6) Toki unda daiWimos Zlierad, garda im adgilebisa, sadac xvdeba dabrkolebebi, romelTa gverdis avlac gardauvalia. am adgilebze Toki unda iyos sakmarisad moSvebuli, romelic mcocavs dabrkolebebis gverdis avlis saSualebas miscems; (7) Tokebi ar unda kveTdnen erTmaneTs. mcocavma arc erT wertilSi ar unda gadakveTos Tokis bolo;(8) uzrunvelyofili unda iyos Sualeduri fiqsaciis adgilebis sakmarisi raodenoba.

(g) vertikaluri awevis Toki (suraTi 10-14). es aris mowyobiloba, romelic gankuTvnilia adamianebis da mowyobilobebis vertikalur ferdobze asawevad. is yovelTvis gamoiyeneba fiqsirebul TokTan erTad.

235

ori urTierTgadamkveTi calke dafiqsirebuli maryuJebi

fiqsaciis adgili

samyurasebri kvanSi

samyurasebr kvanZi kaviani welvadi Tokis

irgvliv

Page 236: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-14. A-CarCo/vertikaluri awevis Toki

(1) unda SeirCes Sesabamisi adgilmdebareoba; (2) unda arsebobdes fiqsaciis SesaZlebloba (xelovnuri da bunebrivi);(3) datvirTvis da gadmotvirTvis kargi plaTformebi;(4) unda arsebobdes tvirTis gatarebisTvis saWiro sivrce;(5) A-CarCo gamoiyeneba xelovnuri simaRlis Sesaqmnelad;(6) amwevi Toki gamoiyeneba piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis ferdobze asayvanad da Camosayvanad;(7) A-CarCoze damagrebuli gorgolaWi an Camketi karabini gamoiyeneba amwev Tokze xaxunis Zalis Sesamcireblad. (8) gakvanZuli xeliT CasaWidi Toki SeiZleba gamoyenebul iqnes piradi Semadgenlobis maRla ayvanisas. (9) mowyobilobis wverSi da ZirSi unda imyofebodnen piradi Semadgenlobis wevrebis gansazRvruli raodenoba operaciis usafrxoebis uzrunvelsayofad.

(d) ganivi RerZi (Suspension Treverse) (suraTi 10-15). es aris mowyobiloba, romelic gamoiyeneba mdinareebze, napralebze da araTanabar kldovan zedapirze adamianebisa da aRWurvilobis gadasayvanad. mowyobiloba SeiZleba gakeTdes horizontuli zedapiridan sustad daxril ferdobze. aRniSnuli mowyobilobis damontaJebisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi faqtorebi:

(1) saWiroebis SemTxvevaSi simaRlisaTvis SeiZleba gamoyenebuli iqnes A-CarCo.(2) unda SeirCes fiqsaciis qvemo da zemo adgilebi.(3) unda SeirCes datvirTvis da gadmotvirTvis fiqsaciis adgilebi.(4) unda iyos sakmarisi sivrce tvirTisaTvis.(5) SeirCes adgilmdebareoba.(6) mowyobilobis wverSi da ZirSi unda imyofebodnen piradi Semadgenlobis wevrebis gansazRvruli raodenoba operaciis usafrxoebis uzrunvelsayofad.

236

TokiT Seikras kvanZi “prusiki” A-CarCos win da ukan

Page 237: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-15. ganivi RerZi

(e) Tokis xidi (suraTi 10-16). Tokis xidebi gamoiyeneba mTaSi iseTi mdinaris gadakveTisas, romlis siRrmec aRemateba adamianis TeZos simaRles. aseTi mdinareebis gadakveTa saSiSia, radganac dineba SeiZleba iyos Zaliani Zlieri. moulodnelma wvimam an daTbobam wynari dineba SeiZleba gadaaqcios wylis Zlier nakadad. xidebs Soris maqsimaluri sigrZe, romelzec SeiZleba gaidos xidi 37-metriani TokiT, 20 metria. mdinaris gadakveTisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi:

(1) piradma Semadgenlobam icis wyalSi gadarCenis xerxebi, maT Soris wyalSi moulodnelad Cavardnis SemTxvevaSi samoqmedo RonisZiebebi;(2) gadakveTisaTvis unda SeirCes Sesabamisi adgili;(3) unda SeirCes mosaxerxebeli gaRma da gamoRma fiqsaciis adgilebi;(4) unda SeirCes datvirTvis da gadmotvirTvis platformebi;(5) momzaddes piradi Semadgenloba da aRWurviloba;(6) maSvelebi unda ganlagdnen poziciebze;(7) xidi unda iyos rac SeiZleba daWimuli, xolo xidis damWimav jgufSi ar unda Sediodes 6 kacze meti; (8) xidi unda iyos muxlidan mkerdamde simaRlis; (9) gadakveTis xerxebi: komandos xoxva, maimunisebri xoxva, tirolis gadakveTa. (10) erTTokian xidze erTdoulad SeiZleba imyofebodes mxolod erTi kaci;

237

individualuri satransporto damWimavi sistema

Page 238: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(11) orTokian xidze _ sam kacamde (erTi _ xidis dasawyisSi, meore _ centrSi da mesame _ xidis boloSi).

suraTi 10-16. erTTokiani xidi

10-9. Camosvla (suraTi 10-17). Camosvla alpinizmSi yvelaze rTulad Sesasrulebeli amocanaa. reinjeri mTlianad aris damokidebuli Tavis aRWurvilobaze. Camosvlis adgilis gansazRvrisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi: (a) Camosvlis tipebi:

(1) sxeuliT Camosvla;(2) swrafi Camosvla;(3) (4) -------------------

238

Page 239: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 10-17. Camosvla

(b) mowyoba:(1) unda SeirCes da Semowmdes xelsayreli fiqsaciis ZiriTadi da alternatiuli adgilebi. (2) Camosvlis wertils unda hqondes fiqsaciis ZiriTadi da alternatiuli adgilebi.(3) Camosvlis wertili Tanabrad aris daWimuli fiqsaciis yvela wertils Soris.(4) roca SesaZlebelia, gamoiyeneba ormagi Toki.(5) Toki unda wvdebodes gadmotvirTvis plaTformas. (6) adgils unda hqondes datvirTvis da gadmotvirTvis xelsayreli plaTformebi.(7) piradi Semadgenloba, romelic muSaobs kldis kidesTan, unda iyos dabmuli.(8) unda SeirCes xelsayreli marSruti, romelic ar gaivlis aramyar zedapirze da mosalodneli ar iqneba qvis cvena.

(g) moqmedeba:(1) piradi Semadgenlobis is wevrebi, romlebic imyofebian Camosvlis adgilis wverSi, unda hqondeT kavSiri Camosvlis ZirTan;(2) damzRvevi piri dgas TiToeuli Tokis ZirSi;

239

Page 240: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(3) Camosvlisas mcocavs SeuZlia daSvebis regulireba;(4) mcocavs unda ecvas xelTaTmanebi da exuros Cafxuti;(5) Camosvlis Semdeg mcocavi aTavisuflebs Toks.

SeniSvna: Tavidan unda iqnes acilebuli Tokebis gadaxlarTva, radgan es iwvevs damatebiT dawolas fiqsaciis adgilze da Tokis zedmet cveTas da xaxuns

Tavi XI

240

Page 241: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tavis daRweva/gadarCena

11-1. Tavis daRweva. rodesac mtrul garemoSi moqmedebisas xvdebi izolaciaSi rogorc individualurad, aseve jgufis SemadgenlobaSi, Tavis daRwevis da gadarCenis unarCvevebi mniSvnelovanwilad ganapirobeben sakuTar ZiriTad ZalebTan SeerTebis SesaZleblobas.

a. Tu SeuZlebelia amocanis gagrZeleba an sakuTar qvedanayofTan SeerTeba, aucilebelia raionis datoveba da Sekrebis ukanaskneli punqtisaken gadaadgileba.b. unda moxdes dakvirveba raionSi mimdinare movlenebze da Sedges samoqmedo gegma.g. marto gadaadgileba mowinaaRmdegis mier SemCnevis yvelaze nakleb Sanss iZleva, Tumca yvelaze sasurvelia ori-sami kacisagan Semdgari jgufebiT gadaadgileba. d. unda daigegmos ZiriTadi da alternatiuli marSrutebi. gaTvaliswinebuli unda iqnes manZili, dafarva, sakvebiT da sasmeli wyliT uzrunvelyofa. SeiZleba, yvelaze advili da mokle marSruti ar iyos yvelaze saukeTeso. e. wyali da sakvebi warmoadgens adamianis yoveldRiur moTxovnilebas. sakvebis gareSe adamianma SeiZleba ramdenime dRe gaZlos; wyali kidev ufro mniSvnelovania adamianisaTvis. v. gadaadgileba unda moxdes RamiT. dRe gamoyenebuli unda iqnes TvalTvalis, dagegmvis da dasvenebisaTvis.z. sakuTar ZalebTan SeerTeba unda moxdes mxolod dRis saaTebSi. sakuTari Zalebis wina xazi unda moeqces TvalTvalis qveS.i. aucilebelia im qvedanayofis identificireba, romelsac uaxlovdebian. unda Caiweros maTi gadaadgileba da saqmianoba.k. miaxloebis marSrutis gansazRvris Semdeg rac SeiZleba swrafad unda damyardes xmovani kontaqti sakuTar ZalebTan.

11-2. gadarCena.

241

Page 242: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. Sesabamisi wvrTna, aRWurviloba da gadarCenis survili is faqtorebia, romlebic ganapirobeben dabrkolebebis warmatebul gadalaxvas. jariskacisaTvis nacnobi unda iyos is emociuri mdgomareoba, romelic axlavs TivTgadarCenis RonisZiebebs. sakuTari Tavis codna ukiduresad mniSvnelovania gadarCenisas. jariskacma zustad unda icodes, Tu rogor SeuZlia daupirispirdes seriozul stresul mdgomareobas, SiSs, tkivils, travmebs, avadmyofobas, sicives, sicxes, SimSils, daRlilobas, uZilobas, mowyenilobas, simartoves da izolacias. b. jariskaci SeZlebs Seasustos da gadalaxos mtris teritoriaze izolirebisagan miRebuli Soki im SemTxvevaSi, Tu TavSi eqneba mTavari sityva: “gadarCena” (S-U-R-V-I-V-A-L).

(1) S - Seafase viTareba, Seafase garemo, Seafase sakuTari fizikuri mdgomareoba, Seafase sakuTari aRWurviloba.(2) UU - “moCqares mougviandeso”. gadaadgilebis swrafad dawyeba ar aris aucilebeli. dagegme gadaadgileba.(3) R - gaxsovdes Seni adgilmdebareoba mowinaaRmdegis qvedanayofebTan da mis mier kontrolirebad teritoriebTan mimarTebaSi.(4) V - daZlie SiSi da panika.(5) I - improvizacia sasargebloa. unda SegeZlos garemoSi arsebuli bunebrivi sagnebis saWiroebisamebr gamoyeneba. gamoiyene fantazia.(6) V - ar daiviwyo sicocxlis mniSvneloba. gaxsovdes mizani _ gaaRwio cocxalma. sijiute, Sens winaSe arsebuli problemebis da dabrkolebebis winaSe qedmouxreloba Segmatebs fizikur da moralur Zalas.(7) A - daakvirdi adgilobrivebs, maT yoveldRiur saqmianobas. rodis, sad da rogor moipoveben sakvebs da sasmel wyals.(8) L - gamoiyene goneba. aiTvise ZiriTadi unar-Cvevebi.

11-3. navigacia. Tavis gadarCenis mcdelobisas jariskacs SeiZleba kompasis gareSe mouxdes moqmedeba. mimarTulebis gansazRvris unari saSualebas aZlevs jariskacs, gaikvlios gza sakuTari Zalebisaken. dRisiT navigaciis ori yvelaze martivi xerxia Crdilze dakvirveba da saaTis gamoyeneba.

242

Page 243: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. CrdiloeTis mimarTulebis gansazRvra SeiZleba mzis saSualebiT. am xerxis gamoyeneba SeiZleba dRis nebismier dros, roca mze anaTebs da qmnis Crdils. miwaSi unda CairWos 90 santimetris sigrZis swori joxi da mimarTuleba unda ganisazRvros qvemoT mocemuli diagramis Sesabamisad (suraTi 11-1).

suraTi 11-1. Crdilze dakvirvebis meTodi

b. saaTis gamoyeneba. mimarTulebis gansazRvra aseve SeiZleba saaTis meSveobiT (suarTi 11-2). moqmedebebi, romlebic am SemTxvevaSi unda Sesruldes, damokidebulia imaze, Tu romel zomier sartyelSi xdeba moqmedeba (CrdiloeTis Tu samxreTis). CrdiloeT zomieri sartyeli mdebareobs CrdiloeTis 23.4 da 26.6 paralelebs Soris. samxreT zomieri sartyeli mdebareobs samxreTis 23.4-sa da 66.6 paralelebs Soris.

243

Page 244: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-2. saaTis gamoyeneba

g. CrdiloeT zomier sartyelSi Cveulebrivi saaTiT mimarTulebis gansazRvra Semdegnairad xdeba:

(1) mcire zomis joxi unda CaerWos miwaSi ise, rom warmoiqmnas gamokveTili Crdili; (2) saaTi unda ganTavsdes miwaze ise, rom saaTis maCvenebeli isari mimarTuli iyos Crdilis gaswvriv;(3) saaTze unda ganisazRvros Sua wertili saaTis maCvenebel isarsa da 12 saaTs Soris da gaivlos warmosaxviTi xazi saaTis centridan am wertilis gavliT. es warmosaxviTi xazi aris CrdiloeTidan samxreTisken mimarTuli xazi. amis Semdeg SeiZleba ganisazRvros sxva mimarTulebebi.

SeniSvna: Tu saaTi zafxulis dros uCvenebs, maSin Sua wertili unda ganisazRvros saaTis maCvenebel isarsa da

pirvel saaTs Soris.

d. CrdiloeT zomier sartyelSi Cveulebrivi saaTiT mimarTulebis gansazRvra Semdegnairad xdeba:

(1) mcire zomis joxi unda CaerWos miwaSi ise, rom warmoiqmnas gamokveTili Crdili. (2) saaTi unda ganTavsdes miwaze ise, rom 2 saaTi emTxveodes Crdilis wertils.(3) unda ganisazRvros Sua wertili saaTsa da 12 saaTs Soris da gaivlos warmosaxviTi xazi saaTis centridan aRniSnuli wertilis gavliT. es aris CrdiloeTidan samxreTisken mimarTuli xazi.

e. saaTiT mimarTulebis gansazRvris ufro swrafi meTodi SemdegSi mdgomareobs: CrdiloeT zomier sartyelSi mimarTulebis gansazRvrisas saaTis maCvenebeli isari unda mivmarToT mzisken (xolo samxreT zomier sartyelSi mzisken unda mivmarToT 12 saaTis maCvenebeli niSnuli) da Semdeg gamoyenebuli unda iqnes zemoT aRwerili meTodebis bolo nabijebi. es meTodi ar aris iseTi zusti,

244

Page 245: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

rogorc zemoT aRwerili, Tumca ufro swrafia. Seqmnili viTareba gansazRvravs, romeli meTodi unda iqnes gamoyenebuli.

11-4. wyali. Tavis gadarCenis mcdelobisas wyali aucilebelia. wylis gareSe adamians ar SeuZlia didxans gaZleba, gansakuTrebiT cxel garemoSi, sadac adamiani oflis saxiT Zalian bevr siTxes kargavs. civ garemoSic ki adamians dRe-Ramis ganmavlobaSi esaWiroeba daaxloebiT ori litri wyali. adamianis organizmis sam meoTxedze meti siTxes warmoadgens. organizmi siTxes kargavs sicxis, sicivis, stresis da daZabulobis Sedegad. organizmis normaluri funqcionirebisaTvis aucilebelia dakarguli siTxis Sevseba. ase rom, erT-erTi mTavari amocanaa wylis adekvaturi maragis mopoveba.

a. gawmenda. dalevamde aucilebelia wylis gawmenda. es SesaZlebelia: (1) wylis duRiliT, sul cota, erTi wuTis ganmavlobaSi (damatebiT erTi wuTi zRvis donidan yovel 330 metrze) an duRiliT 10 wuTis ganmavlobaSi nebismier adgilze; (2) wylis gamwmendi abebis gamoyenebiT; (3) 950 ml/l wyalSi (savse maTara) 2-1/2%-iani iodis xsnaris 8 wveTis gazavebiT da 10 wuTiT dayovnebiT. wvimis wyali, romelic pirdapir sufTa WurWelSi an mcenareebis meSveobiT grovdeba, Cveulebriv, ar saWiroebs gawmendas da usafrTxoa. ar SeiZleba Sardis an zRvis wylis daleva (marilis Semadgenloba Zalian maRalia). dasalevad SeiZleba gamoyenebul iqnes Zveli, lurji feris zRvis yinuli, Tumca nacrisferi yinuli SeiZleba mariliani iyos. myinvaris yinuli galRobis Semdeg dasalevad vargisia.d. udabno. udabnoSi wyali jariskacebze udides fsiqologiur efeqts axdens. Tu qvedanayofSi ar moxda wylis adekvaturi moxmarebis dagegmva da maragis Sevseba, SesaZloa, igi saerTod wylis gareSe darCes. udabnoSi wylis arsebobaze SeiZleba miuTiTebdes oTxi niSani: cxovelebis nakvalevi, mcenareebi, Citebi da civilizacia. wylis adekvaturi maragi Zalian mniSvnelovania udabnoSi, raTa qvedanayofi gadarCes da jariskacebma SeinaCunon amocanis SesrulebisaTvis saWiro fizikuri mdgomareoba. qvedanayofis meTaurma unda daawesos wylis moxmarebis discilina da SeimuSaos wylis maragis ganaxlebis gegma. meTaurma wylis maragis Sevsebisas SeiZleba gaiTvaliswinos Semdegi faqtorebi:

245

Page 246: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) qvedanayofis mier wylis moxmarebis saSualo maCvenebeli; (2) gadmosxmis adgilebi;(3) sahaero mxardaWera;(4) gadasxmis da dajdomis zonebi;(5) wylis saidumlo samalavebi;(6) mowinaaRmdegis alternatiuli da perspeqtiuli miznebi.

g. wylis mosapovebeli mowyobiloba. wylis mosapovebeli mowyobilobis (suraTi 11-3) gasamarTavad dagvWirdeba amosaTxreli xelsawyo.

(1) unda SeirCes adgili, sadac SenarCunebuli iqneba tenianoba (magaliTad, gamSrali mdinare an gube, sadac grovdeboda wvimis wyali), sadac miwis amoTxra advilia da sadac dRis umetes nawilSi aRwevs mzis sxivebi. ase unda moviqceT:

(a) unda gaiTxaros Tasis formis 10 sm diametris da 2 sm siRrmis ormo.(b) ormos centrSi unda gaiTxaros momcro zomis ormo. momcro zomis ormos siRrme da perimetri damokidebulia im konteineris zomaze, romelic unda Caidgas masSi. momcro zomis ormos fskeri unda iyos sakmarisad swori, raTa konteineri vertikalurad moTavsdes. (g) rkalisebri maryuJis SekvriT konteinerze unda damagrdes mili.(d) konteineri unda moTavsdes momcro zomis ormoSi vertikalurad.(e) milis meore bolo unda gatardes ormos yelSi.(v) ormos unda gadaexuros plastikuri Tavsaxuravi, romelic ormos daicavs qviSisagan.(z) Tavsaxuravis centrSi unda daidos qva.(T) Tavsaxuravi unda Caizniqos zedapiridan daaxloebiT 40 sm-iT. plastikatis saxuravi qmnis gadmobrunebul konuss, romlis centrSic moTavsebulia qva. konusis centri unda mdebareobdes zustad konteineris Tavze. plastikatis konusi ar unda exebodes miwas ormoSi, rac gamoiwvevs kondensirebuli wylis miwaSi gawovas.

246

Page 247: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-3. wylis mosapovebeli mowyobiloba

(i) Tavsaxuravis kideebze unda daiyaros meti miwa, raTa is mWidrod damagrdes da Tavidan iqnes acilebuli tenis dakargva.(k) rodesac ar xdeba milis gamoyeneba, igi safuZvlianad unda daixSos tenis aorTqlebis Tavidan acilebis mizniT.

(d) wylis daleva SesaZlebelia am mowyobilobis gaxsnis gareSe milis saSualebiT. tenis wyarod SeiZleba gamoyenebul iqnes mcenareebi. aseT SemTxvevaSi ufro farTod unda amoiTxaros ormos gverdebi, romelzec mcenareebia.

11-5. mcenareuli sakvebi. dedamiwa mdidaria mcenareuli safariT. zogierTi mcenaris mcire raodenobiT sakvebad gamoyenebam SeiZleba gamoiwvios mwvave diskomforti, Sida aSliloba an sikvdilic ki. im SemTxvevaSi, Tu ar xar darwmunebuli mcenaris sakvebad vargisianobaze, SeiZleba gamoyenebul iqnes qvemoT mocemuli mcenaris sakvebad vargisianobaze Semowmebis universaluri meTodi.

247

plastikuri Tavsaxuravi unda damagrdes qviSiT

an miwiTsasmeli mili

tenis warmomqmneli mwvane

konteineri

Page 248: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

a. saWmlis vargisianobis Semowmebis universaluri testi. mcenaris sakvebad vargisianobis Semowmebamde gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom mocemuli mcenaris mopoveba SesaZlebelia sakmarisi raodenobiT da Rirs mis mopovebaze droisa da Zalisxmevis daxarjva. sakvebis vargisianobis SemowmebisaTvis SeiZleba saWiro gaxdes testis gamoyeneba, romelic SeiZleba gagrZeldes 24 saaTi:

(1) testireba unda Cautardes potenciuri sakvebis mxolod garkveul nawils.(2) mcenare unda daiSalos mTavar Semadgenel nawilebad: foTlebi, Rero, fesvebi, kvirti da yvavili. (3) unda ganisazRvros, aqvs Tu ara potenciur sakvebs Zlieri an mware suni. Tumca, mxolod suniT SeuZlebelia sakvebis vargisianobis dadgena.(4) potenciuri sakvebis Wama ar SeiZleba testirebis dawyebidan 8 saaTis ganmavlobaSi.(5) sakvebis Sxamianobis Semowmeba unda moxdes Semdegnairad: mcenaris nawili unda daidos idayvis an majis Sida mxares. rogorc wesi, 15 wuTi sakmarisia Sesabamisi reaqciis gamosavlenad. (6) tesirebis dros ar SeiZleba arafris sakvebad miReba, garda gawmendili wylisa da mcenaris im nawilebisa, romlebic ukve SeamowmeT.(7) unda aiRoT mcenaris garkveuli raodenoba da moamzadoT ise, rogorc apirebT mis miRebas.(8) sakvebad momzadebuli ulufis pirSi Cadebamde SeexeT sakvebs bageebiT, raTa Semowmdes, aris Tu ara sakvebi mwveli an iwvevs Tu ara qavils.(9) Tu sami wuTis Semdeg tuCebze ar gamovlinda uaryofiTi reaqcia, sakvebis mcire nawili unda daidoT enaze 15 wuTiT. (10) uaryofiTi reaqciis ararsebobis SemTxvevaSi sakvebi unda daiReWos da gaCerdes piris RruSi 15 wuTis ganmavlobaSi. ar SeiZleba misi gadaylapva.(11) 15 wuTis Semdeg cxelebis, qavilis, gaSeSebis da damwvrobis SegrZnebis ararsebobis SemTxvevaSi SeiZleba sakvebis gadaylapva.

248

Page 249: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(12) aucileblad unda daicadoT 8 saaTi. Tu am drois ganmavlobaSi SeiniSna raime uaryofiTi reaqcia, aucilebelia pirRebinebis gamowveva da didi raodenobiT wylis miReba. (13) uaryofiTi reaqciis ararsebobis SemTxvevaSi SeiZleba naxevari finjani igive mcenaris miReba imave wesiT. amis Semdeg aucilebelia 8 saaTiT mocda. uaryofiTi efeqtis ararsebobis SemTxvevaSi mocemuli mcenare vargisia sakvebad.

b. ar SeiZleba im ucnobi mcenareebis sakvebad gamoyeneba, romelTac aqvT Semdegi niSnebi:

(1) rZisebri wveni an iseTi wveni, romelic haerze moxvedris Semdeg Savdeba.(2) waagavs sokos.

(a) waagavs xaxvs an niors.(2) waagavs oxraxuSs, ZirTeTras an kamas.

11-6. cxoveluri sakvebi.

a. cxoveluri sakvebi. cxovelur sakvebs yvelaze meti sakvebi Rirebuleba aqvs. yvelaferi, rac daxoxavs, dadis, dacuravs an dafrinavs, aris kvebis SesaZlo wyaro, Tumca, Tavdapirvelad aucilebelia misi daWera, mokvla da damzadeba. Tavis gadarCenis mcdelobisas Tevzisa da cxovelebis daWeris ramdenime xerxi arsebobs. Tevzis daWera SesaZlebelia patara mdinareSi badis gabmiT (suraTi 11-4) an xafangebis da kakanaTebis mowyobiT.

suraTi 11-4. badis gabma mdinareSi

249

Page 250: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. 11-5 suraTis Sesabamisad SesaZlebelia kauWebis da harpunebis (xelis Subi) gakeTeba da maTi gamoyeneba Tevzis dasaWerad, sasrolad da miwis amosaTxrelad.

suraTi 11-5. harpunebi da Tevzis saWeri kauWebi

11-7. xafangebi da maxeebi.

a. Tu pirovnebas SeuiaraReblad uwevs Tavis daRweva an rodesac gasrola ar aris sasurveli, sakvebis mopovebis alternatiuli saSualeba aris xafangebis da maxeebis mowyoba. adamians ramdenime kargad ganTavsebuli xafangiT gacilebiT meti nadavlis mopoveba SeuZlia, vidre SaSxaniT. xafangebis da maxeebis efeqturad gamoyenebisaTvis:

250

xis saylapavi kauWi

mavrTuli eklis kauWi moxraxnili xis

kauWi

bambuki liToni Zvali

Page 251: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) nacnobi unda iyos cxovelTa is saxeobebi, romelsac ugebT xafangs.(2) aucileblad unda icodeT xafangis dageba.(3) potenciurma nadavlma ver unda Seityos Casafrebuli monadiris arsebobis Sesaxeb.

b. ar arsebobs universaluri xafangi, romlis gamoyeneba SeiZlebodes nebismieri cxovelis dasaWerad. winaswar unda ganisazRvros, ra saxeobis cxovelebi binadroben mocemul raionSi da unda daigos cxovelTa konkretuli saxeobebisaTvis gansazRvruli xafangebi. saguldagulod unda daiZebnos:

(1) gadarbenis adgilebi da bilikebi,(2) nakvalevi,(3) gamonayofi,(4) daReWili an damtvreuli mcenareebi,(5) budeebi da bunagebi,(6) sakvebi da wylis sasmeli adgilebi.

g. xafangebi da maxeebi unda daigos cxovelebis gadaadgilebis marSrutze. erTmaneTisagan unda ganvasxvavoT gadarbenis adgilebi da bilikebi. biliks, rogorc wesi, iyeneben cxovelTa sxvadasxva saxeobebi da misi povna advilia. gadarbenis adgili, Cveulebriv, ufro pataraa da Znelad amosacnobi, is mianiSnebs mxolod erTi saxeobis moZraobis Sesaxeb. xafangi SeiZleba Zalian kargad daigos, Tumca SeiZleba adgilmdebareoba iyos SerCeuli SemTxveviT da, Sesabamisad, xafangic ar iyos efeqturi. cxovelebs gaaCniaT dasaZinebeli, wylis dasalevi da sakvebi adgilebi, romlebic erTmaneTTan dakavSirebulia bilikebiT. xafangebis da maxeebis efeqturad gamoyenebis mizniT isini unda ganTavsdes am adgilebis siaxloves.

d. pirisTvis, romelic cdilobs Tavis daRwevas mtruli garemodan, xafangebisa da maxeebis SeniRbva Zalian mniSvnelovania. aseve mniSvnelovania, rom monadirem ar datovos raime niSani, rac daafrTxobs potenciur nadavls. Tu saWiro Seiqna ormos amoTxra, aucileblad unda gaasufTaoT is teritoria axladdayrili narCenebisgan.

251

Page 252: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

cxovelebis umetesobam SeiZleba instiqturad aaridos Tavi ormos xafangebs. xafangisa da maxeebis gasamarTad saWiro detalebi unda damzaddes xafangis ganTavsebis adgilidan moSorebiT, Semdeg unda moxdes maTi gadatana da adgilze dageba. amiT SesaZlebelia adgilobrivi mcenareulobis dazianebis Tavidan acileba, rac amcirebs potenciuri nadavlis mier xafangis aRmoCenis SesaZleblobas. ar SeiZleba axlad moWrili mcenareebis gamoyeneba xafangebis da maxeebis dasagebad. axlad moWrili mcenare gamoyofs wvens, romelic gamoscems suns da afrTxobs cxovels.

e. xafangis dagebis adgili unda SeiniRbos an rogorme moSordes adamianis suni. frinvelebs ar aqvT kargad ganviTarebuli ynosva, magram TiTqmis yvela ZuZumwovars ynosva ufro metad aqvs ganviTarebuli, vidre mxedveloba. adamianis umciresi sunis SegrZnebac ki daafrTxobs potenciur msxverpls. sunis gaqroba Zalian rTulia, Tumca misi SeniRbva SedarebiT advili. SesaZlebelia mokluli nadavlis naRvlisa da Sardis buStSi arsebuli siTxeebis gamoyeneba. ar SeiZleba adamianis Sardis gamoyeneba. mcenaris neSompaliTac SeiZleba adamianis sunis SeniRbva. neSompalis gamoyeneba SeiZleba xafangis mowyobis dros xelebis da xafangis SesaniRbad. cxovelebi kargad grZnoben damwvari mcenareebis da kvamlis suns. Tumca, mxolod xanZris SemTxvevaSi ufrTxian isini kvamlis da damwvrobis suns. Sesabamisad, damwvris suniT da kvamliT SeiZleba adamianis sunis dafarva. Tu zemoaRniSnuli xerxebis gamoyeneba sunis dasafarad SeuZlebelia, sakmarisi drois arsebobis SemTxvevaSi efeqturia xafangze ramdenime dRiT atmosferuli movlenebis zemoqmedeba da amis Semdeg misi dayeneba. ar SeiZleba xafangis dageba, sanam masze atmosferuli movlenebis zemoqmedeba xdeba. dagebuli xafangi ise unda SeiniRbos, rom rac SeiZleba bunebrivad gamoiyurebodes mowinaaRmdegis da potenciuri nadavlis mier misi aRmoCenis Tavidan acilebis mizniT.

v. gadarbenis adgilze an bilikze xafangebisa da maxeebis dagebisas unda gamoiyenon arxebi. arxis mosawyobad unda aigos Zabrisebri winaRoba bilikis kedlebidan xafangisaken ise, rom arxis viwro

252

Page 253: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mxare miadges xafangs. arxi ar unda iqcevdes cxovelis yuradRebas. rogorc ki cxoveli xvdeba arxSi, is ver axerxebs marjvniv an marcxniv moxvevas da iZulebulia wavides win, xafangisaken. Tumca, zogierTi saxeobis cxoveli msgavs SemTxvevaSi amjobinebs ukan daxevas. arxi ar unda iyos gadaulaxavi winaRoba. arxSi cxoveli unda Sevides da gadaadgildes ise, rom ver amCnevdes mas. ukeTesi efeqtisaTvis, arxi unda amcirebdes bilikis siganes da unda iyos potenciuri nadavlis sxeulze odnav ganieri. es konstruqcia unda aigos xafangidan cxovelis savaraudo sigrZis moSorebiT, xolo Semdeg arxi unda gafarTovdes.

(1) maxe saterfuliT (suraTi 11-6). maxe saterfuliT gamoiyeneba mcire zomis nadavlis dasaWerad. bilikze unda gaiTxaros Txeli ormo. orkapa (kapebiT qvemoT) joxebi unda CavarWoT bilikis erT mxares ormos TiToeul kuTxeSi. orive kapiani joxi erTmaneTs unda daukavSirdes ori swori horizontalurad mdebare joxiT. ramdenime swori joxi unda ganTavsdes ormos Tavze ise, rom maTi erTi bolo ganTavsdes qveda horizontalur joxze, xolo meore bolo _ miwaze, ormos meore mxares. ormo unda daifaros joxebis sakmarisi raodenobiT ise, rom potenciurma nadavlma erT-erT maTgans mainc daabijos. Tokis erTi bolo unda damagrdes xis totis gadmokidebul an gadmoxril boloze. toti unda moixaros da ganisazRvros 5 santimetris sigrZis sasxleti kauWis damagrebis adgili. Tokis meore bolo qmnis maryuJis formis xafangs. maryuJi unda ganTavsdes ormos Tavze gadadebuli joxebis Tavze. horizontaluri joxebis perpendikularuli mimarTulebiT Tavsdeba sasxleti joxi, romelzec magrdeba daWimuli Toki. qveda horizontaluri joxi ubralod unda iWerdes damsxlet joxs. rogorc ki cxoveli dadgeba xvrelis Tavze moTavsebul joxebze, qveda horizontaluri joxi qvemoT Caiwevs, sasxleti joxi eSveba da maryuJi iWers cxovlis fexs.

253

axalgazrda xe

sasxleti joxis dawolis Sedegad horizontaluri joxebi ar vardebian Zirs

arxi

Page 254: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-6. maxe saterfulebiTz. cxovelis daWera SesaZlebelia xafangebis, maxeebis an iseTi xafangebis meSveobiT, romlebic iyeneben mZime sagnebs cxovelis mosaklavad. maxe warmoadgens iseT yulfs, romelSic vardeba an ebmeba cxoveli. maxis gasakeTeblad SeiZleba paraSutis Tokebis, mavTulebis, axalgazrda mkvrivi xis qerqis gamoyeneba.

(1) maxe damWeri yulfiT, (suraTi 11-7) Cveulebriv, monadires moqmedebis adgilidan moSorebis saSualebas aZlevs. misi mowyoba yvelaze advilia da saWiroebs nakleb dros. aRniSnuli saxis maxe gansakuTrebiT efeqturia kurdRlis dasaWerad. damWeri yulfiT maxis mosawyobad Toks unda gaukeTdes bulini an “eleqtroxelosnis” kvanZi (Tu maryuJi keTdeba mavTuliT maryuJis dazRveva unda moxdes mavTulis boloebis erTmaneTze gadagrexviT). Tokis (mavTulis) meore bolo unda gatardes maryuJSi, romelic qmnis maxes. igi unda iyos cxovelis Tavze didi da tanze patara. Toki unda miebas (mavrTuli miemagros) magar tots. toti unda iyos sakmarisad grZeli rom gadawvdes bilikis meore mxares da damagrdes buCqze an sxva raime sayrdenze (ori mokle orkapa). xafangSi Sesuli cxoveli gadaswevs damWer joxs da awveba mas, sanam ar gaixlarTeba xafangSi. Tavis daRwevis nebismieri mcdeloba ufro da ufro uWers maryuJs cxovels.

254

Page 255: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-7. maxe damWeri yulfiT

(2) maxis meore tipia Camketi maxe (suraTi 11-8). maxeSi moxvedrili cxoveli veRar axerxebs ukan gamosvlas. am tipis maxis mosawyobad gamoiyeneba msubuqi mavTuli. mavTuli unda daiWras or erTi sigrZis nawilad. mavTulebi unda dawyvildes da erTi bolo damagrdes myar obieqtze, magaliTad, xis totze. daaxloebiT 1.3 sm-is diametris joxi unda moTavsdes mavTulis boloSi gakeTebul maryuJSi. mavTuli unda iyos daWimuli da joxi unda dabrundes saaTis isris mimarTulebiT ise, rom orive Toki erTmaneTze gadaigrixos. Tokis yovel 2.5 santimetrze unda iyos oTxi an xuTi nagrexi. Toki unda moixsnas totidan, Semdeg dagrexil mavrTulebs unda moZvres joxi; 1.3-santimetriani maryuji unda gadaixlarTos ise, rom Seqmnas 8-ianis formis ori patara maryuJi, xolo es maryuJebi unda gadaedos erTmaneTs. maryuJis bolo unda gatardes am maryuJebSi. Sedegad keTdeba mtkice maryuJi. maryuJis bolo unda damagrdes joxze (damWeris maryuJi xafangis gasakeTeblad) an totze. es xafangi Zalian efeqturia didi zomis cxovelebis dasaWerad.

255

zemoT

qvemoT

mavTulis boloebi gadaxveulia erTmaneTze

damketi maryuJi ormagi mavTuliT

arxi

Page 256: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-8. Camketi tipis maxe

(3) nadavlis mopovebis erT-erTi gzaa iseTi xafangis gamoyeneba, romelic simZimis ZaliT moqmedebs. (e.w. sasikvdilo xafangi suraTi 11-8a da 11-8b).

256

xedi winidan

xedi gverdidan

xedi winidan

xedi zevidan

xedi winidan

vertikaluri joxidamSvebi joxi satyuaras joxi

Page 257: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-8a. xafangi, romelic msxverpls vardniT klavs

suraTi 11-8b. Tokiani sasikvdilo xafangi T. cxovelis an Tevzis daWeris Semdeg saWiroa misi gasufTaveba/damuSaveba da momzadeba/Senaxva. arasaTanadod damuSavebam da Senaxvam SeiZleba nadavli sakvebad uvargisi gaxados.

(1) Tevzi. jariskacs unda SeeZlos baqteriologiuri gaxrwnis niSnebis SemCneva, vinaidan aseTi Tevzi mavnebelia janmrTelobisaTvis. miuxedavad imisa, rom Tevzis momzadebis procesSi SeiZleba ganadgurdes baqterologiuri gaxrwnis Sedegad warmoqmnili toqsinebi, ar SeiZleba gafuWebuli Tevzis Wama. Tevzis gafuWebis niSnebia: specifikuri suni; saeWvo feri (layuCebi unda iyos wiTeli an vardisferi,

farflebi _ kargad gamokveTili da ara gauferulebuli); Tevzis kanze TiTis daWeris Semdeg unda darCes

naWdevi; Tevzis kani unda iyos ufro sriala, vidre notio an sveli; ar unda hqondes mware an wiwakis gemo. (a) gafuWebuli an mowamluli Tevzis Wamam SeiZleba gamoiwvios diarea, gulisreva, krunCxvebi, pirRebineba, qavili, paralizeba an pirSi liTonis gemo. aRniSnuli simptomebi SeiZleba

257

Page 258: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gamovlindes moulodnelad, gafuWebuli sakvebis miRebidan 1-6 saaTis ganmavlobaSi. Tu mowamluli imyofeba zRvasTan axlos, aucilebelia zRvis wylis daleva da pirRebinebis gamowveva. (b) Tevzi swrafad fuWdeba, gansakuTrebiT cxel amindSi, amitom Tevzis daWeris Semdeg aucilebelia misi rac SeiZleba swrafad momzadeba. (g) Tevzs unda moscildes layuCebi da didi sisxlZarRvebi, romlebic mdebareoben xerxemlis gaswvriv (Tu Tevzi Samfurze unda Seiwvas, mas SeiZleba Tavi ar movaWraT).(d) Tu Tevzs 10 sm-ze meti sigrZis muceli aqvs, aucilebelia am Tevzis gamoSigvna.(e) Tevzs unda moscildes qercli an kani.(v) SesaZlebelia Tevzis mTlianad Camocma joxze da Ria cecxlze Sewva. Tumca, kangaucleli Tevzis moxarSviT SesaZlebelia meti sakvebi Rirebulebis SenarCuneba. Tevzis kanis qveS moTavsebulia cximi da zeTi, romelic xarSvis procesSi ar ikargeba. nebismieri meTodi, romliTac SeiZleba mcenareuli sakvebis momzadeba, SeiZleba gamoyenebul iqnes Tevzis mosamzadebladac. (z) mzeze gamosaSrobad Tevzi unda Camoikidos totze an dalagdes cxel qvebze. roca Tevzi gamoSreba, sasurvelia zRvis wylis misxureba an, Tu SesaZlebelia, damarileba. zRvis produqtebis Senaxva ar SeiZleba kargad gamoSrobis da damarilebis gareSe.

(2) gvelebi. yvela Sxamiani Tu uSxamo wylisa da xmeleTis gveli sakvebad vargisia.

gafrTxileba: gvelis daWerisas aucilebelia usafrTxoebis wesebis zedmiwevniT dacva, vinaidan zogierTi Sxamiani gvelis nakbeni SeiZleba sasikvdilo iyos. Tavis moWris Semdegac ki gvels SeuZlia refleqsurad kbena da dageslva. gvelis daWeris saukeTeso droa adre dila da gviani saRamo, roca dabali temperaturis gamo gvels moZraoba Senelebuli aqvs. gveli an mokaliT an grZeli joxiT Tavi daufiqsireT miwaze da daiWireT. gvelis asaRebad saCvenebeli TiTi unda davadoT Tavis zemo nawilis wverze _ Sublze, xolo cera da Sua TiTi movuWiroT Tavze, ybebis ukan. saCvenebeli TiTi unda davtovoT

258

Page 259: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

gvelis Sublze, raTa gvelma ver SeZlos Tavis mobruneba da kbena. gveli sakvebad mzaddeba Semdegnairad:

(a) magrad dauWireT Tavi da moaWeriT daniT.(b) gauWeriT muceli Txeli grZeli naseriT da gamoSigneT (Signeuloba SeiZleba gamoyenebul iqnes satyuaras mosamzadeblad xafangebisa da maxeebis mowyobisas).(g) gaatyaveT gveli (kanisagan SeiZleba damzaddes qamari, sartyeli da a.S.).

suraTi 11-9. gvelis gasufTaveba(3) frinveli. mokvlis Semdeg frinveli unda gaputoT, xolo Tu gaputva SeuZlebelia _ gaatyavoT. Tumca, gautyavebel frinvels meti sakvebi Rirebuleba aqvs. wylis frinvelis gaputva ufro adgilia, xolo zogierTi frinvelis gaputva advilia cxel wyalSi amovlebis Semdeg. frinvelis gaputvis Semdeg:

(a) Tavi gadaWeriT kisris boloSi, sxeulTan axlos.(b) gauWeriT muceli da gamoSigneT. SeinaxeT kiseri, filtvebi da guli mosaSuSad. gaasufTaveT da gaaSreT nawlavebi Tokebis gasakeTeblad.(g) muclis Rru unda gamoirecxos gamdinare sufTa wyliT. leSis mWameli frinvelebi, magaliTad, svavi da kakaCa, unda ixarSebodes, sul cota, 20 wuTi mainc, parazitebis ganadgurebis mizniT. frinvelis bumbulis gamoyeneba SeiZleba fexsacmlis an loginis dasaTbuneblad an sasTumlisTvis.

(4) saSualo zomis ZuZumwovari cxovelebi. maxeSi an xafangSi gabmuli cxoveli aRmoCenisas Cveulebriv cocxalia da saxifaTo. daWeril cxovels aucilebelia frTxilad mivuaxlovdeT. am SemTxvevaSi cxovelis mokvla SesaZlebelia usafrTxo manZilidan

259

1. mkvdar gvels xeli mouWireT Tavs

qvemoT

2. Tavi gadaWeriT 15sm-s sigrZeze

3. gaWeriT mucelze da gamoSigneT

4. gaacaleT tyavi

Page 260: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

ketis an Subis dakvriT. mokvlisTanave aucilebelia cxovelis sisxlisgan dacla, rac yelis gamoWris Sedegad SeiZleba moxdes. Tu gamoSignuli cxovelis garkveul manZilze gadatanaa aucilebeli, sasurvelia, cxoveli ar gaatyavoT. tyavi icavs mas dabinZurebisagan. Tu SesaZlebelia, damuSavebuli nadavli unda gasufTavdes gamdinare wyalTan axlos, sadac SesaZlebeli iqneba nawlavebisa da sakvebad vargisi nawilebis gasufTaveba-garecxva da gagrileba. rwyilebi da sxva parazitebi toveben cxovelis gacivebul sxeuls, amitom, Tu SesaZlebelia, nawlavis gawmendasa da gatyavebamde sasurvelia daelodoT mis gacivebas. cxovelis gatyaveba xdeba Semdegnairad (suraTebi 11-10 da 11-11):

(a) daawvineT cxoveli zurgze, mucliT zemoT, Tu SesaZlebelia, amozneqil adgilze. sayrdenad SeiZleba gamoyenebul iqnes qvebi an buCqi. (b) cxovels moacileT genitaliebi da curi.(g) moacileT sekreciuli jirkvlebi usiamovno sunis Tavidan asacileblad. (d) kani unda gaiWras mucelze kudidan kisris mimarTulebiT. kanze naseri unda iyos nazi, raTa ar daziandes muclis Rru.(e) SeasrialeT dana kanqveS da ise moacileT qsovilebi erTmaneTs, rom ar daazianoT muclis Rru. gaWris adgilze akeceT kanis boloebi, raTa balani iyos xorcisagan mocilebuli.(v) gaxliCeT mkerdis Zvali da gaxseniT mkerdis Rru. es SesaZlebelia mkerdis Zvlis cal mxares neknebis gadaWriT. (z) gadaWeriT sasunTqi da saylapavi milebi Tavis fuZesTan rac SeiZleba axlos.(T) saWmlis momnelebeli traqtis wina bolos gaTavisuflebis Semdeg unda amoiWras ukana bolo, Tumca manamde aucilebelia gamoSigvna, nawlavebi unda gadaWraT mxolod iq, sadac saWiroa.(i) Sardis buSti gadaWeriT frTxilad, ise, rom ar daazianoT (Sardis CaRvram SeiZleba gaafuWos xorci).(k) amoacaleT Sardis buSti.(l) anusis xvrelis irgvliv kani amoWeriT wriulad.

260

Page 261: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(m) daaweqiT amoWril nawils SigniT da Semdeg moaSoreT sxeuls.(n) awieT an gadaabruneT sxeuli ise, rom daicalos sisxlidan. SeniSvna: SeecadeT SeinarCunoT rac SeiZleba meti sisxli, radgan is warmoadgens kvebis da marilis wyaros. moxarSeT sisxli. (o) moacaleT tyavi, fexebis Sida mxares fexis gaswvriv unda gakeTdes naseri Cliqebamde an TaTebamde. Semdeg kanis bolo amoabruneT da frTxili moZraobiT CaWeriT kansa da xorcs Soris arsebuli Sre tyavis mTlianad gaZrobamde. (p) cxovelis Signeuloba TiTqmis mTlianad gamosadegia. guli, filtvebi da Tirkmelebi vargisia sakvebad. amoWeriT guli, gaxseniT da dacaleT parkuWebi sisxlisagan. Tirkmelebi unda daiWras naWrebad da, wylis sakmarisi raodenobis arsebobis SemTxvevaSi, dalbes da gairecxos. yvela cxovelSi, garda irmisebrTa ojaxis warmomadgenlebisa, naRvlis buSti (mcire, muqi feris gamokveTili struqturis mqone buSti) RviZlsaa mikruli. (J) zogjer naRvlis buSti gamoiyureba rogorc buStuki RviZlze. naRvlis buStis mosaZrobad unda daiWiroT buStis zeda nawili da SemoWraT buStis ZirSi mdebare RviZlis nawili wriulad. naRvlis buStis dazianebis da xorcze naRvlis daRvris SemTxvevaSi aucilebelia misi saswrafod garecxva, raTa Tavidan iqnes acilebuli xorcis gafuWeba. moaSoreT naRvlis buSti mTlianad.

suraTi 11-10. didi zomis cxovelis gatyaveba da damuSaveba

261

Page 262: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-11. mcire zomis cxovelis gatyaveba

(r) xorcze gadasxmuli sufTa sisxli faravs xorcis zedapirs da mcire doris ganmavlobaSi icavs xorcs gafuWebisagan. Tu mokluli cxoveli sisxlisgan ar daicala, narCeni sisxli darCeba sxeulis qveda nawilSi da gafuWdeba. aucilebelia xorcis im nawilis moWra, romelic gafuWebulia narCeni sisxliT.(s) roca haeris temperatura 40 C0-ze dabalia, SesaZlebelia xorcis Camokidebul mdgomareobaSi datoveba ramdenime dRis ganmavlobaSi. Tu xorcs matlebi gauCnda, moaSoreT isini da amoWeriT gauferulebuli xorci. xorcis darCenili nawili vargisia sakvebad. sakvebad vargisia mweris matlebic. (t) sisxli Seicavs marils da sakveb nivTierebebs da warmoadgens karg masalas wvnianis mosamzadeblad. (u) kargad gawmindeT nawlavebi. maTi gamoyeneba SeiZleba sakvebis Sesanaxad an Sesabolad da Tokebis dasazadeblad. nawlavebi kargad unda gamoSres, raTa Tavidan iqnes acilebuli maTi lpoba. (f) cxovelTa umravlesobis Tavi Seicavs didi raodenobiT xorcs, romlis mopovebac SedarebiT advilia. Tavi unda gavatyavoT.

262

CaWeriT tyavi sxeulis garSemo

naseris orive mxares gauyareT ori TiTi da

gaqaCeT kani sapirispiro mimarTulebiT

Page 263: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

tyavi SeiZleba gamoviyenoT safarvelad. guldasmiT gaasufTaveT piris Rru da amoWeriT ena. moxarSvis an Sewvis Semdeg enas unda gamoaZroT kani. xorcis CamoWramde SeiZleba mTliani Tavis Sewva Ria cecxlze. Tvalebi vargisia sakvebad. Tvalebs moaSoreT badura da moamzadeT. tvinic vargisia sakvebad. ufro metic, zogierTi mas delikatesad miiCnevs. tvini aseve gamoiyeneba tyavis dasamuSaveblad.(q) didi zomis cxovelis myesebi da iogebi SeiZleba gamoyenebul iqnes Tokebis dasamzadeblad. (R) Zvlis tvini mdidaria sakvebi nivTierebebiT. gatexeT Zvali da gamoiReT Zvlis tvini. Zvali SeiZleba gamoyenebul iqnes iaraRis gasakeTeblad. (y) Tu arsebuli viTareba da dro iZleva amis saSualebas, sasurvelia xorcis nawili SeinaxoT Semdgomi gamoyenebisaTvis. haeris sakmaod dabali temperaturis SemTxvevaSi SesaZlebelia xorcis gayinva. Tbil klimatur pirobebSi xorcis garkveuli droiT Sesanaxad aucilebeli iqneba xorcis gaxmoba an Sebolva. xorcis erTi Ramis ganmavlobaSi Sebolva inaxavs xorcs erTi kviriT, xolo ori Ramis ganmavlobaSi _ 2-4 kviriT. xorcis gasaxmobad an Sesabolad daWeriT is daaxloebiT 6 mm-iani sisqis naWrebad. haerze gamoSrobisaTvis CamokideT xorcis naWrebi qarisa da mzis cxeli sxivebis zemoqmedebis pirobebSi cxovelisagan miuwvdomel adgilze. xorci unda daifaros buzebisa da mwerebisagan dacvis mizniT. (S) xorcis Sesabolad aucilebelia daxuruli sivrce, magaliTad, vigvami (cxovelis tyavisagan gakeTebuli konusiseburi tenti) (suraTi 11-12) an ormo, agreTve SeSa. umjobesia foTlovani xis SeSa. ar gamoiyenoT wiwvovani xis SeSa, magaliTad, fiWvi, soWi, naZvi an kedari, radgan am xis jiSebis SeSisagan gamonabolqvi kvamli xorcs usiamovno gemos aZlevs.

263

Page 264: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-12. xorcis Sebolva

(C) xorcis SebolvisTvis vigvamis an sxva daxuruli sivrcis gamoyenebisas, romelTac konusis wverSi aqvT sahaero, daanTeT cecxli am sivrcis centrSi; naRverdali unda SeinarCunoT nedli SeSis daxmarebiT. daawyveT xorci gisosebze an dakideT ise, rom xorci iyos naRverdalisgan daaxloebiT 60 santimetris simaRleze. ormos meSveobiT xorcis Sebolvis xerxis gamoyenebisas unda amoiTxaros erTi metris siRrmis da naxevari metris diametris ormo. ormos ZirSi unda dainTos cecxli. koconis gaCaRebis Semdeg daamateT cecxls nedli Txeli totebi, moaTavseT totebisagan gakeTebuli cxauri cecxlisagan daaxloebiT naxevari metris simaRleze da masze daalageT xorcis naWrebi. ormo undad daifaros joxebiT, totebiT, foTlebiT da a.S.

264

ponCo an paraSutis qsovili

xis koWebisagan Seqmnili konusi

xorcis naWrebi

cecxlis dasanTebi ormo

vigvami

Page 265: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

11-8. TavSesafari. TavSesafars SeuZlia daicvas adamiani mzis, mwerebis, qaris, wvimis, Tovlis, cxeli da civi temperaturisa da mowinaaRmdegis TvalTvalisagan. zog SemTxvevaSi TavSesafris mowyoba SeiZleba iyos sakvebisa da wylis mopovebaze ufro mniSvnelovani amocana.

a. TavSesafris tipebi. TavSesafris mowyobis adgilis povnis Semdeg unda ganisazRvros, Tu ra tipis TavSesafaria mosawyobi. gaTvaliswinebuli unda iqnes qvemoT mocemuli faqtorebi:

(1) ra dro da Zalisxmeva dasWirdeba TavSesafris mowyobas?(2) uzrunvelyofs Tu ara TavSesafari saTanado dacvas (wvimis, Tovlis, qaris, mzisagan da a.S.)?(3) gaqvT Tu ara xelT TavSesafris mosawyobad saWiro xelsawyoebi? im SemTxvevaSi, Tu ara gaqvT, unda gairkves, SesaZlebelia Tu ara am xelsawyoebis Seqmna garemoSi arsebuli masalis gamoyenebiT.(4) gaqvT Tu ara TavSesafris mosawyobad saWiro adamianis mier Seqmnili masala? aucilebelia sxvadasxva tipis TavSesafrebis gamarTvis codna. am saxelmZRvaneloSi ganxilulia mxolod ori maTgani. damatebiTi informaciis miReba SeiZleba FM 21-76-Si.

b. ponCos daxmarebiT gamarTuli TavSesafari. ponCoTi TavSesafris gamarTva saWiroebs cota dros da minimalur aRWurvilobas (suraTi 10-13). saWiro aRWurvilobaa ponCo, 1.8-3 m. sigrZis Toki, daaxloebiT 1.8 m. sigrZis xis sami koWi, erTmaneTisagan 2-2.5 metriT daSorebuli ori xe (an ori boZi). xeebis SerCevamde (an boZebis CarWobis adgilis gansazRvramde) unda Semowmdes qaris mimarTuleba. darwmundiT, rom TavSesafris daxrili mxare mimarTulia qarisaken. TavSesafari ase unda gavmarToT:

265

Page 266: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-13.

(1) ponCos moxseniT kapiuSoni. gaWimeT Toki. daatrialeT kapiuSoni, dakeceT samad da moabiT Toki.(2) Toki gaWeriT orad. erT-erTi maTgani gamoabiT ponCos grZeli mxaris erT kuTxeSi arsebul naxvrets. xolo meore _ meore kuTxeSi arsebul naxvrets. (3) TiToeul Tokze unda mimagrdes daaxloebiT 10 sm-is sigrZis joxi naxvretebisagan 1-1.5 sm-s moSorebiT. es joxi Tokebis gavliT CaJonil wvimis wyals ar gauSvebs TavSesafrisaken. imave daniSnulebiT SeiZleba Tokis gamoyenebac. daamagreT daaxloebiT 10 sm-is sigrZis Toki TiToeuli naxvretis sigrZeze ponCos kuTxeebSi. (4) Tokebi unda gamoebas xes daaxloebiT welis simaRleze. gamobmisas gamoyenebuli unda iqnes maryuJi swrafad gasaxsneli ori naxevriani kvanZiT.(5) gaSaleT ponCo da daamagreT miwaze. sami wamaxvilebuli joxi daarWeT ponCoze gakeTebuli naxvretebis meSveobiT miwaze. (6) Tu gegmavT TavSesafriT erTze meti RamiT sargeblobas an Tu wvimaa mosalodneli, aucilebelia TavSesafris centris damagrebac. amisaTvis xeebs an boZebs Soris gaabiTYToki.(7) meore Toki miabiT ponCos kapiuSons, aswieT vertikaluri mimarTulebiT ise, rom aiwios ponCos centri da daamagreT xeebs Soris gaWimul Tokze.

266

Page 267: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(8) ponCos centris gamagreba aseve xdeba miwaSi joxis CarWobiT da ponCos centris gamagrebiT, Tumca, aRniSnuli xerxi mniSvnelovnad zRudavs sivrces da moZraobis SesaZleblobas. (9) qarisa da wvimisagan dacvis mizniT damatebiT SeiZleba totebis, buCqebis, zurgCanTebis da sxva aRWurvilobis Semowyoba TavSesafris gverdebze.(10) siTbos dakargvis Semcirebis mizniT saizolacio masalad SeiZleba gamoyenebul iqnes miwaze dafenili foTlebi an fiWvis wiwvebi. SeniSvna:Ldasvenebisas miwasTan kontaqtiT SeiZleba daikargos sxeulis siTbos 80%.(11) mowinaaRmdegis mier Tqveni aRmoCenis Tavidan asacileblad aucilebelia TavSesafris siluetis dadableba:

(a) damWeri Tokebi welis simaRlidan muxlis simaRlemde unda Camoiwios.(b) ori muxlamde simaRlis joxi daamagreT or centralur naxvretSi (aseve ponCos kideze arsebul naxvretebSi), xolo ponCo daxareT miwisaken da daamagreT wvetiani joxebiT.

(g) savele TavSesafari. Tu imyofebiT tyian adgilze da xeli migiwvdebaT sakmarisi raodenobis bunebriv masalaze, SesaZlebelia savele TaSesafris mowyoba (suraTi 11-14) mxolod danis daxmarebiT. aRniSnuli TavSesafris mosawyobad saWiroa SedarebiT meti dro, vidre wina TavSesafris mowyobisas, Tumca savele TavSesafars ukeT SeuZlia adamianis bunebrivi movlenebisgan dacva. am TavSesafris mosawyobad saWiroa erTmaneTisagan daaxoebiT 1.8 m-iT daSorebuli ori xe (an ori boZi); daaxloebiT 2.1 m-is sigrZis da 2,5 sm-is diametris, 3 m-is sigrZis da 2.5 sm-is diametris 5-8 Zeli; Toki an liana am masalis gadasabmelad, xeebis da boZebisTvis horizontaluri sayrdenebi, axalgazrda xeebi an lianebi boZebis erTmaneTze dasamagreblad. am tipis TavSesafris mosawyobad:

(1) miamagreT 2.1 m-is sigrZis Zeli or xeze mkerdsa da muxls Soris simaRleze. Tu am simaRleze xes aqvs ganStoeba, masze SeiZleba Zelis Camodeba. Tu am adgilze ar aris xe, aageT orfexa an samfexa konstruqcia orkapa joxebis gamoyenebiT.

267

Page 268: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) 3 m-iani Zelis erTi bolo CamodeT horizontalur sayrdenze. ponCos gadaxuruli TavSesafris msgavsad, savele TavSesafris daxrili mxare mimarTuli unda iyos qarisaken. (3) Zelebis gadasabmelad SeiZleba axalgazrda xis an lianebis gamoyeneba.(4) TavSesafris CarCo unda amoivsos buCqebiT, foTlebiT, wiwvebiT an balaxiT, rac kulisis formiT unda daewyos.(5) TavSesafarSi dasawolad daafineT Tiva, foTlebi, wiwvebi an balaxi.(6) civ amindSi TavSesafarSi SeiZleba moewyos cecxlis amrekli kedeli (suraTi 11-14). kedlis gasamagreblad miwaSi CaarWeT oTxi 1.2 m-is sigrZis joxi; sayrdenebs Soris daawyveT morebi; sayrdenebis boloebi SekariT ise, rom morebi iqve darCnen. morebs Soris arsebuli sivrceebi amoavseT totebiT. sul mcire mondomebiT SeiZleba gakeTdes saSrobi cxauri: moWeriT 1.5 sm-is diametris koWebi (sigrZe damokidebulia TavSesafris sayrdensa da cecxlis amrekli kedlis wveros Soris manZilze). koWis erTi bolo unda daidos TavSesafris horizontalur sayrdenze, xolo meore _ refleqtoris kedlis wveroze. koWebze daawyveT da daamagreT mcire zomis joxebi. am mowyobilobis gamoyeneba SeiZleba tansacmlis, xorcis da Tevzis gasaSrobad.

268

Page 269: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-14. savele TavSesafari

11-9. cecxlis dasanTebi adgilebi. cecxls SeuZlia adamianis mTeli rigi moTxovnebis dakmayofileba. cecxli aris siTbos wyaro: is SeiZleba gamoyenebul iqnes saWmlis mosamzadeblad, wylis gauvneblebisTvis, signalis gadasacemad. Tumca, mas SeuZlia problemebis Seqmna mtris teritoriaze yofnis dros: is warmoqmnis kvamls, romlis sunis SegrZneba da danaxva SesaZlebelia Sori manZilidan, dRisiTac da RamiT. cecxli tovebs adamianis yofnis kvals. unda gaxsovdes, rom aucilebelia Sefasdes cecxlis danTebis aucilebloba da mowinaaRmdegis mier misi aRmoCenis SesaZlebloba. Sor manZilze moqmedebebis dros mudmivad Tan unda gqondeT wyalgaumtar kolofSi moTavsebuli asanTi.

a. koconis dasanTebi adgilis SerCevisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi faqtorebi:

(1) adgili (reliefi da klimaturi pirobebi), sadac moqmedebT.(2) xelT arsebuli iaraRi da masala.(3) arsebuli dro.

269

Page 270: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(4) cecxlis danTebis mizani.(5) ramdenad axlos imyofeba mowinaaRmdege.

b. cecxlis dasanTebad unda SeirCes mSrali adgili.(1) igi daculi unda iyos qarisagan.(2) koconis dasanTeb adgils unda hqondes mosaxerxebeli adgilmdebareoba TavSesafarTan mimarTebaSi (Tu aris TavSesafari).(3) adgili unda uzrunvelyofdes siTbos koncentrirebas sasurveli mimarTulebiT. (4) koconis dasanTebi adgili unda iyos tyesTan da sawvav masalasTan axlos.(5) Tu koconis danTeba xdeba tye-buCqian raionSi, es adgili unda gasufTavdes. gasufTavebuli adgilis diametri unda iyos, sul cota, erTi metri mainc. am SemTxvevaSi mimdebare teritoriaze cecxlis gadasvlis naklebi Sansia.

g. cecxlis dasanTebi ormo “dakota”. zogierT SemTxvevaSi miwis qveS cecxlis danTeba ufro mosaxerxebelia. cecxlis danTebis es xerxi iZleva cecxlis SeniRbvis saSualebas da sakvebis mosamzadebladac ufro efeqturia. miwisqveS cecxlis dasanTeb an cecxlis ormo “dakotas” (suraTi 11-15) gasamarTaT:

(1) amoTxareT ormo.(2) qaris sawinaaRmdego mxares amoTxareT erTi farTo damakavSirebeli ormo ventilaciisaTvis.

270

xe kvamlis gasafantad

haeris nakadi

Page 271: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 11-15. cecxlis ormo “dakota”

d. koconi miwis zemoT. Tu cecxlis danTeba giwevT Tovlian an svel zedapirze, mSrali safuZvelis mosawyobad SegiZliaT gamoiyenoT axladmoWrili xetyis masala (suraTi 11-16). xeebi, romelTac aqvT majis simsxo Rero, haeris dabali temperaturis pirobebSi advilad tydeba. gadaWeriT an motexeT ramdenime axalgazrda xe da maTi Reroebi daawyveT erTmaneTis gverdigverd. morebi daalageT or fenad ise, rom qveda fenis morebi zeda fenaSi dalagebuli morebis perpendikularulad ewyos.

suraTi 11-16. TovliT dafarul adgilze dasanTebi koconis safuZveli

e. koconis swrafad dasanTebad arsebobs SeSis dawyobis sami yvelaze martivi meTodi: vigvami, farduli da jvaredini Txrili (suraTi 11-17).

(1) vigvami. centrSi dadeT fiTili an Srali xe da aalebisaTvis SemouwyveT SeSis ramdenime naWeri, ise, rom mieces konusis forma. moukideT cecxli centrSi. rogorc ki konusi iwyebs wvas, garedan miyudebuli xis naWrebi vardeba cecxlSi da cecxlic Zlierdeba. am xerxiT cecxlis danTeba sveli SeSiTac SeiZleba.

271

15-35 sm-is diametris Ria ormo

20-25 sm

15-20 sm.

25-30 sm.

Page 272: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) farduli. CaarWeT axlad moWrili xis joxi miwaSi 300-iani kuTxiT. joxis bolo miSverili unda iyos qaris mimarTulebiT. moaTavseT fiCxi (sul cota, erTi peSvi) fardulis siRrmeSi. moukideT cecxli fiTils. rogorc ki fiTilisagan cecxli gadaedeba fiCxs, daumateT fiCxi da SeSa da cecxli gaRvivdeba. (3) jvaredini Txilili. amoTxareT miwaSi daaxloebiT 30 sm-is sigrZis jvaredini Txrili. Trilis siRrme unda iyos daaxlebiT 7-8 sm. jvris centrSi CadeT didi raodenobiT fiTili. fiTilze piramidiseburad daawyvT fiCxi. Txrilebis meSveobiT cecxls qvemodan miewodeba haeri, romelic cecxlis gaRvivebas Seuwyobs xels.

suraTi 11-17. cecxlis dasanTebad SeSis dawyobis xerxebiTavi XII

pirveli daxmareba

12-1. zogadi. sapatrulo operaciis mimdinareobis dros, misi

bunebidan gamomdinare, piradi Semadgenlobis daSavebis riski

Zalian maRalia. sasicocxlod mniSvnelovania, rom piradma

Semadgenlobam icodes dazianebis, Wrilobis da daavadebis

272

vigvami farduli

jvaredini Txrili piramida

Page 273: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

diagnozis dasma da mkurnaloba. qvedanayofs aseve unda hqondes

sabrZolo operaciebis dros daRupulTa (KIA) movlis gegma.

12-2. pirveli daxmareba (gamoiyeneba nebismieri dazianebis dro).

a. gaxseniT sasuTqi gzebi da aRadgineT suTqva.

b. SewyviteT sisxldena da daxureT Wriloba.

g. SeamowmeT, umkurnaleT da Tvalyuri adevneT Sokur

mdgomareobas.

12-3. nakbenebi.

nakbenebi

tipi pirveli daxmareba

gvelis

nakbeni

1. daSavebuli moaSoreT gvels.

2. daSavebuls moxseniT beWdebi da samkaulebi.

3. daamSvideT daSavebuli.

4. nakbenze daadeT 1-2 TiTis siganis momWeri

naxvevi. naxvevsa da kanis zedapirs Soris

SesaZlebeli unda iyos erTi TiTis Secureba. mklavisa

da fexis dakbenisas erTi naxvevi daadeT nakbenis

zeda mxares, xolo meore _ qveda mxares. Tu

nakbeni xelze an terfzea, unda daidos erTi momWeri

naxvevi majaze an koWze

5. dakbenili kiduri uZravad unda iyos dafiqsirebuli

gulis doneze qvemoT.

6. Tu SesaZlebelia, mokaliT gveli (ar dauzianoT Tavi

da ar CaigdoT safrTxeSi sakuTari janmrTeloba) da

gadaagzavneT is daSavebulTan erTad.

7. dauyovnebliv aRmouCineT adekvaturi samedicino

daxmareba.

Savi qvrivi

obobas

1. daamSvideT daSavebuli.

2. mobaneT nakbeni.

273

Page 274: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

nakbeni 3. Tu SesaZlebelia, daadeT yinuli.

4. moiZieT samedicino daxmareba.

tarantulis,

morielis,

termitebis

nakbeni

1. mobaneT nakbeni.

2. Tu SesaZlebelia, daadeT yinuli.

3. gamoiyeneT saWmeli soda, kalaminis losioni da

xorcis damarbilebeli tkivilisa da qavilis

Sesamsubuqeblad.

4. Tu nakbeni (nakbenebi) saxeze, kiserze (sasunTqi

gzebis blokirebis SesaZlebloba) an genitaliebis

midamoSia, Tu Zlieri reaqciaa an nakbeni saSiSia,

daSavebuli amyofeT rac SeiZleba wynarad da

saswrafod aRmouCineT samedicino daxmareba.

futkris

nakbeni

1. Tu nakbeni axalia, kanis zedapirze danis an frCxilis

gadasmiT amoaZreT nestari. ar mouWiroT xeli

nestarze arsebul Sxamis parkuWs, radgan aman

SeiZleba gamoiwvios meti raodenobiT Sxamis

SeRweva organizmSi.

2. mobaneT dakbenili adgili.

3. Tu SesaZlebelia, daadeT yinuli.

4. Tu gamoCnda alergiis niSnebi an simptomebi,

moemzadeT reanimaciuli RonisZiebebis Casatareblad

(xelovnuri suTqva da gulis arapirdapiri masaJi) da

aRmouCineT samedicino daxmareba.

adamianis

da

cxovelebis

nakbeni

1. kargad daamuSaveT Wriloba sapniT an

gamwmendi saSualebebiT.

2. kargad CamobaneT nakbeni wyliT.

3. dafareTYnakbeni steriluri saxveviT.

4. amyofeT daSavebuli umoZraod.

5 gadaiyvaneT daSavebuli samkurnalo

dawesebulebaSi.

6. Tu SesaZlebelia, mokaliT cxoveli (ar dauzianoT

Tavi an ar CaigdoT safrTxeSi sakuTari janmrTeloba)

274

Page 275: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

da gadaagzavneT is daSavebulTan erTad.

zvigeni,

barakuda,

aligatori

1. gaakontroleT sisxldena.

2. Tavidan aicileT daSavebulis SokSi Cavardna.

3. uzrunvelyaviT sicocxlis SesanarCuneblad saWiro

RonisZiebebi.

4. orTopediuli dazianebebis arsebobis SemTxvevaSi

daadeT artaSani.

5. dauyovnebliv aRmouCineT samedicino

daxmareba.

ku,

gvelTevza,

marjani

1. kargad daamuSaveT Wriloba.

2. saWiroebis SemTxvevaSi daadeT artaSani.

meduza,

anemoni

1. cxvirsaxociT frTxilad moaSoreT miwebebuli

sacecebi.

2. daadeT gaTxelebuli amiaki, alkoholi, xorcis

damarbilebeli an talkis fxvnili

zRvis

zRarbebi,

skarosi,

moluskebi

1. daamuSaveT Wriloba Tbili wyliT 30-60 wuTis

ganmavlobaSi.

2. Semdeg aRmouCineT pirveli daxmareba

12-4. sahaero samedicino evakuacia - cxra punqtiani formati:

punq

ti

erTeuli ganmarteba

1 ayvanis adgilis

mdebareoba

daSifreT ayvanis adgilis koordinatebi.

DRYAD-is ricxobrivi Sifris gamoyenebisas

igive punqti gamoiyeneba sakoordinato

zonis asoebisa da koordinatebisaTvis.

gaugebrobis Tavidan asacileblad unda

miuTiToT, rom gzavnili Seicavs sakoordinato

zonebis aRmniSvnel asoebs (sanam

standartuli samoqmedo procedurebi ar

275

Page 276: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

miuTiTeben mudmivad maTi gamoyenebis

Sesaxeb)

2 radiosixSireebi

, saxmisebi

daSifreT ayvanis adgilze radiosixSire da ar

SecvaloT. ayvanis zonaSi sakontaqto piris

saxmisi (da winsarTi _ Tu is gamoiyeneba)

SeiZleba gadaices daSifvris gareSe.

3 pacientebis

raodenoba

moaxseneT mxolod saWiro informacia,

daSifreT raodenoba da Semoklebuli ricxvebi

(#)-1-gadaudebeli _ sicocxlis/kidurebis

mxedvelobis gadarCena. evakuacia

unda moxdes 2 saaTis ganmavlobaSi.

(#)-2-prioritetuli - evakuacia unda

moxdes 4 saaTis ganmavlobaSi.

(#)-3-rutinuli - evakuacia unda moxdes

24 saaTis ganmavlobaSi.

(#)-4-dauyovnebeli - evakuacia unda

moxdes rac SeiZleba male

Tu erTi moTxovnisas xdeba ori an meti

kategoriis moxseneba, TiToeul kategorias

Soris gamoiyeneT sityva ”pauza”.

4 moTxovnili

specialuri

aRWurviloba

daSifreT Sesabamisi Semoklebuli ricxvebiT:

5 - araferi

6 - amwe

7 – Stokes litter

8 - penetratori tyeSi/junglebSi

5 pacientebis

raodenoba

tipebis

mixedviT

moaxseneT mxolod saWiro informacia,

daSifreT informaciis saWiro raodenoba da

gamoiyeneT Semoklebuli ricxvebi. Tu

sahaero samedicino evakuacia moTxovnilia

orive tipisaTvis, tipebs Soris gamoiyeneT

sityva ”pauza” (#)9 - sakace; (#)0 -

ambulatoriuli (mjdomare).

6 ayvanis zonis 1 - raionSi ar aris mowinaaRmdegis cocxali

276

Page 277: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

usafrTxoeba Zala

2 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis

SesaZlo arseboba (safreni aparati frTxilad

uaxlovdeba ayvanis zonas)

3 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis

arseboba (safreni aparati frTxilad

uaxlovdeba ayvanis zonas)

4 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis

arseboba (moTxovnilia SeiaraRebuli

eskortireba)

5 - mSvidobiani periodi

7 ayvanis adgilis

moniSvnis

xerxebi

daSifreT Sesabamisi Semoklebuli ricxvebi:

5 - paneli.

6 - piroteqnikuri niSani.

7 - kvamli.

8 - adamiani.

9 - qsovilis an paraSutis naWeri.

0 - xis totebi, tyis nawili an erTad dawyobili

qvebi.

1 - sasignalo lampa an farani.

2 - manqanis sinaTle.

3 - cecxli.

8 pacientis

erovneba da

statusi

ar aris saWiro TiToeul kategoriaSi Semavali

pacientebis ricxvis gadacema. daSifreT

mxolod Sesabamisi Semoklebuli ricxvebi.

4 - amerikeli samxedro piri.

5 - amerikeli samoqalaqo piri.

6 - araamerikeli samxedro piri.

7 - araamerikeli samoqalaqo piri.

8 - tyve.

9 radiaciuli,

biologiuri da

qimiuri

es xazi unda mieTiTos mxolod saWiroebis

SemTxvevaSi. daSifreT Sesabamisi

Semoklebuli ricxvebi:

277

Page 278: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

dasnebovnebis

done

9 - radiaciuli

0 - biologiuri

1 - qimiuri

2 - mSvidobiani periodi

12-5. Tavis dazianeba

a. simptomebi:

(1) sisxldena.

(2) deformacia.

(3) ugono mdgomareobaSi yofna.

(4) mexsierebis dakargva.

(5) yurebidan da cxviridan sufTa sisxlis an siTxis dena.

(6) Tavbrusxveva.

(7) pulsis cvlileba.

(8) sunTqvis problemebi.

(9) gulisreva an pirRebineba.

(10) krunCxvebi.

(11) metyvelebis darRveva.

(12) gonebis dabindva.

(13) Tvalebis CaSaveba.

(14) Zilianoba.

(15) mxedvelobis problemebi.

(16) paralizeba.

(17) Tavis tkivili.

b. mkurnaloba:

(1) gaaTavisufleT sasunTqi gzebi.

(2) daadeT saxvevi dazianebul adgilze.

(3) ar daamuSaoT Wriloba.

(4) gaaTbeT daSavebuli.

(5) ar gamoaZroT CarWobili ucxo sxeuli Tavidan.

(6) ar aWamoT, araferi daalevinoT daSavebuls.

278

Page 279: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(7) ar gamoiyenoT morfini an smgavsi preparatebi.

(8) nu ecdebiT gamosuli tvinis qsovilis Tavis adgilze moTavsebas.

(9) sasunTqi gzebi unda iyos gasufTavebuli.

(10) daSavebuli daawvineT Wrilobis sapirispiro mxares.

12-6. garemos zemoqmedebiT gamowveuli dazianebebi.

dazianeba niSnebi/simptomebi pirveli daxmareba

sicivisgan miyenebuli dazianebebi

moyinva gawiTlebuli,

SeSupebuli, cxeli,

mtkivneuli, qavilisadmi

midrekili kani. sicivis

Semdgomi

zemoqmedebis

pirobebSi SesaZlebelia

dazianebuli kanis

(sisxlmdeni wylulebi)

inficireba

1. Cveulebriv, unda

moxdes dazianebuli adgilis

daTboba (sxeulis siTbo).

2. ar SeiZleba moyinuli

adgilis dazela an masaJi.

3. aRmouCineT samedicino

daxmareba

datenianebuli

/

tranSeiseburi

fexi

dazianebuli nawilebi

aris civi, gaSeSebuli da

tkivilis grZnoba ar

gaaCnia. gaTbobis

Semdeg sxeulis

dazianebuli ubnebi

SeiZleba iyos cxeli,

mwveli da mCxvletavi

tkivilebiT. bolo faza:

dazianebul ubanze kani

aris fermkrTali, molurjo

elferiT; pulsi mcirdeba,

Cndeba beberebi, kani

SeSupebulia, gaTbobis

1. sxeulis dazianebuli ubnis

TandaTanobiT gaTboba

haeris Tbili nakadiT.

2. ar SeiZleba kanis

masaJi an dazelva.

3. daicaviT dazianebuli

nawilebi travmisagan.

4. kargad gaamSraleT fexi.

ar SeiZleba siaruli.

5. aRmouCineT samedicino

daxmareba.

279

Page 280: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Semdeg iwyeba

sisxldena da SeiZleba

ganviTardes gangrena.

yinvis

nakbeni

zedapiruli: siwiTle, 24-

36 saaTis

ganmavlobaSi Cndeba

beberebi da cildeba

kani.

Rrma: win uswrebs

zedapiruli yinvis

nakbeni; kani

umtkivneuloa,

fermkrTalia, moyviTalo

elferiT, cvilisebri,

Sexebisas aris myari,

beberebi Cndeba 12-36

saaTis Semdeg.

zedapiruli:

1. gaaTbeT daSavebuli;

frTxilad gaaTbeT

dazianebuli adgilebi.

2. gaaTavisufleT moWerili

tanisamosisgan. unda

moxdes daSavebulis

izolireba.

Rrma:

1. daicaviT sxeulis

dazianebuli ubani

Semdgomi

dazianebebisagan.

2. rac SeiZleba swrafad

gauwieT samedicino

daxmareba.

Tovlis

sibrmave

wyliani, CawiTlebuli

Tvalebi, SeiZleba

hqondes mCxvletavi

tkivili TvalebSi,

SeiZleba gamoiwvios

Tavis tkivili. sinaTleze

tkvilis SegrZnebis zrda.

1. Tvalebze daafareT muqi

safarveli.

2. gauwieT samedicino

daxmareba.

gauwyloeba

(dehidratacia

)

siTburi dartymis

msgavsi

1. gaaTbeT daSavebuli,

moasusteT moWerili

tanisamosi.

2. SeavseT siTxis danaklisi

organizmSi, daasveneT

daSavebuli da moiZieT

280

Page 281: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

damatebiTi samedicino

daxmareba

hipoTermia daSavebuli aris civi,

aqvs ukontrolo kankali,

reqtaluri temperatura

35 C0-ze naklebia,

cnobiereba SeiZleba

iyos Secvlili,

moZraobebi _

ukontrolo. sxeulis

temperaturis

Semdgomma vardnam

SeiZleba gamoiwvios

Sokuri da komatozuri

mdgomareoba.

msubuqi hipoTermia:

1. gaaTbeT sxeuli Tanabrad

da uwyvetad (uzrunvelyofili

unda iyos siTbos wyaro).

2. gaamSraleT daSavebuli.

3. Tbili siTxe SeiZleba

mieces mxolod gonze myof

daSavebuls.

4. mzad unda iyoT

reanimaciuli RonisZiebebis

Casatareblad (xelovnuri

suTqva da gulis masaJi).

5. dauyovnebliv gauwieT

samedicino daxmareba.

Zlieri hipoTermia:

1. swrafad daastabilureT

sxeulis temperatura.

2. Tavidan aicileT siTbos

Semdgomi dakargva.

3. frTxilad moepyariT

daSavebuls.

4. rac SeiZleba swrafad

gadaiyvaneT uaxloes

samedicino

dawesebulebaSi.

sicxiT gamowveuli dazianebebi SeniSvna 2,3

gadametxure

biT

gamowveuli

krunCxvebi

daSavebuls aqvs

mklavebis, fexebis

da/an muclis kunTebis

krampi (spazmi).

daSavebuli SeiZleba

1. daSavebuli gadaiyvaneT

CrdilSi da moasusteT

moWerili tansacmeli.

2. dazaralebuls nel-nela

mieciT daaxloebiT erTi litri

281

Page 282: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

iyos ofliani da hqondes

wyurvilis Zlieri

grZnoba.

wyali erTi saaTis

ganmavlobaSi.

3. daakvirdiT daSavebuls

da saWiroebis

Sesabamisad mieciT wyali.

4. krunCxvebis gagrZelebis

SemTxvevaSi aRmouCineT

samedicino damxareba.

siTburi

gamofitva

daSavebuli ganicdis

madis dakargvas, Tavis

tkivils, momatebul

oflianobas, sisustes an

moTenTilobas,

Tavbrusxvevas,

gulisrevas, kunTebis

krunCxvebs. kani aris

notio, fermkrTali da

webovani.

1. daSavebuli gadaiyvaneT

CrdilSi, gril adgilze da

mouSviT moWerili

tansacmeli.

2. daasxiT wyali

daSavebuls da dauniaveT,

raTa gaizardos aorTqlebiT

gamowveuli gaciebis

efeqti.

3. mieciT daSavebuls sul

cota, erT litramde wyali

dakarguli siTxis

Sesavsebad.

4. auwieT fexebi.

5. simptomebis gagrZelebis

SemTxvevaSi aRmouCineT

samedicino daxmareba.

siTburi/mzis

dartyma

SeniSvna 4

wydeba oflis gamoyofa

(kani cxeli da mSralia),

SeiZleba hqondes Tavis

tkivili, Tavbrusxveva,

gulisreva, pirRebineba,

aCqarebuli pulsi da

sunTqva, Semcivneba,

gonebis dabindva.

1. daSavebuli gadaiyvaneT

CrdilSi, gril adgilze da

mouSviT tansacmeli, xolo,

Tu arsebuli viTareba iZleva

amis saSualebas, gaxadeT

kidec.

2. CasviT civ wyalSi. Tu civi

abazana ar aris

282

Page 283: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

moulodnelad SeiZleba

ganviTardes kolafsi da

daSavebulma dakargos

grZnoba. am

SemTxvevaSi

daSavebuli

saWiroebs

gadaudebel

samedicino

daxmarebas.

xelmisawvdomi, mklavebi

da fexebi dauzileT civi

wyliT. dauniaveT

daSavebuls, raTa gaizardos

aorTqlebiT gamowveuli

gacivebis efeqti.

3. Tu daSavebuli gonzea,

nel-nela mieciT erTi litri

wyali.

4. moiZieT samedicino

daxmareba da, rac

SeiZleba swrafad,

moaxdineT daSavebulis

evakuacia. CaatareT

sicocxlis SesanarCunebeli

RonisZiebebi.

SeniSvna 1: nu SeecdebiT Rrmad gayinuli adgilis gaTbobas.

gayinuli fexiT moZraoba nakleb saxifaToa, vidre misi gaTbobis

Semdeg.

SeniSvna 2: pirveli daxmarebis procedurebi individualuri dacvis

saSualebebis tarebiT gamowveuli siTburi dazianebebis dros

daSavebuli upirveles yovlisa, unda gadaviyvanoT sufTa adgilze da

mivceT wyali.

SeniSvna 3: qimiurad dasnebovnebul garemoSi nu SeecdebiT

daSavebulis damcavi tanisamosis moSvebas an gaxdas.

SeniSvna 4: Tu dazianebis SemTxvevaSi dazaralebuls daxmareba

dauyovnebliv da swrafad ar aRmovuCineT, SeiZleba zianma sikvdili

gamoiwvios.

Tavi XIIIafeTqeba

283

Page 284: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

13-1. asafeTqebeli nivTierebebis saxeebi: asafeTqebeli nivTierebebi or jgufad iyofa: afeTqebis maRali da dabali siCqaris mqone asafeTqeblebi.

a. dabali siCqaris asafeTqebeli nivTierebebis afeTqebis siCqare aris 400 m/wm da warmoqmnis biZgis da dartymis efeqts.b. maRali siCqaris asafeTqebel nivTierebebs ganekuTvnebian is nivTierebebi, romelTa afeTqebis siCqare aris 1000-8500m/wm da axdens msxvrevis efeqts.

13-2. mainicirebeli sistemebi. afeTqebis sistemebi aris modernizebuli afeTqebis iniciatori (MDI-Modernised Demolition Initiatior). modernizebuli afeTqebis iniciatori Sedgeba amfeTq-detonatorisagan (Blasting camp), romelic mimagrebulia sxvadasxva sigrZis cecxlgamtar zonarze (Time fuse) an dartymiTi moqmedebis milze (Shock tube). amfeTq-detonatori maalebel milaksa (Fuse igniter) da sadetonacio zonarTan (Detonating cord) erTad SeiZleba gamoyenebul iqnes sxvadasxva sacecxle sistemebis mosawyobad.

13-3. modernizebuli afeTqebis iniciatoris Semadgeneli nawilebi.

a. dartymiTi moqmedebis mili.(1) es aris Txeli, dapresili plastmasis mili, romelsac Sida zedapirze aqvs specialuri asafeTqebeli nivTierebis fena.(2) asafeTqebeli nivTiereba warmoqmnis sadetonacio talRas, romelic gadaadgildeba dartymiTi moqmedebis milSi daxveuli (Factory crimped) da hermetuli amfeTq-detonatorisaken.(3) detonaciis Sedegad warmoqnili ali Cveulebriv rCeba plastmasis milSi, Tumca ali SeiZleba gareTac gamovardes. (4) dartymiTi moqmedebis milis upiratesobebi.

(a) dartymiTi moqmedebis mili uzrunvelyofs eleqtruli mainicireblis dauyovnebliv amoqmedebas SemTxveviT afeTqebis riskis gareSe, romelic SeiZleba gamowveuli iyos radiogadamcemis, mudmivi denis da a.S. zemoqmedebiT. (b) Zalze saimedoa.(g) misi awyoba SeiZleba wina operaciis Semdeg darCenili nawilebis gamoyenebiT.

284

Page 285: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. amfeTq-detonatori (Blasting camp). arsebobs modernizebuli afeTqebis iniciatoris xuTi saxis amfeTq-detonatori, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes M6 eleqtruli da M7 araeleqtruli amfeTq-detonatoris nacvlad, aqedan sami aris didi simZlavris, xolo ori _ mcire simZlavis amfeTqi.

(1) maRali simZlavris amfeTq-detonatori. SeiZleba gamoyenebul iqnes nebismieri standartuli asafeTqebeli nivTierebis detonaciisaTvis (maT Soris _ sadetonacio zonarisaTvis) an sxva modernizebuli afeTqebis sistemis amfeTq-detonatoris dartymiTi moqmedebis milakis asamoqmedeblad.

(a) M11.

(1) qarxnuli wesiT daxveuli 9.1 metris sigrZis dartymiTi moqmedebis milaki.(2) moZravi “J”-s formis maryuJi mimagrebulia sadetonacio zonarze (Detonating cord)D swrafad da advilad dasamagreblad.(3) amfeTqi-detonatorisagan erTi metris moSorebiT magrdeba wiTeli droSa, xolo ori metris moSorebiT _ yviTeli droSa.

(b) M14.

(1) qarxnuli wesiT daxveuli 7.4 metris sigrZis cecxlgamtari zonari. (2) inicirebisaTvis SeiZleba gamoyenebul iqnes maalebeli milaki an asanTi.(3) mTeli sigrZis wvis saerTo dro daaxloebiT xuTi wuTia.(4) yviTeli saxvevebi aRniSnaven erTwuTian intervalebs.

SeniSvna: wvis dro izrdeba simaRlis zrdisa da temperaturis dawevis Sesabamisad.

(g) M15.(1) ori amfeTq-detonatori, romelic qarxnuli wesiT aris daxveuli 21 metris sigrZis dartymiTi moqmedebis milSi.

285

Page 286: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) TiToeul amfeTq-detonators aqvs Semayovnebeli elementebi, rac uzrunvelyofs safexurebrivi detonaciis SesaZleblobas.

(2) dabali simZlavris amfeTq-detonatori. warmoadgens gadamcem mowyobilobas, romelic dartymiTi moqmedebis milakis afeTqebis impulss gadascems maRali simZlavris amfeT-detonators. SeniSvna: dabali simZlavris amfeTq-detonators ar SeuZlia maRali saimedoobiT muxtis amoqmedeba. isini gamoyenebuli unda iyos damatebiT dartymiTi moqmedebis milebTan erTad.

(a) M12. qarxnuli wesiT daxveuli 152 metris sigrZis dartymiTi moqmedebis mili, romelic daxveulia muyaos koWze.(b) M13. qarxnuli wesiT daxveuli 304 metris sigrZis dartymiTi moqmedebis mili.

g. M81 maalebeli milaki. gamoiyeneba cecxlgamtari zonaris aalebisaTvis da modernizebuli afeTqebis iniciatoris (MDI) amfeTq-detonatoris dartymiTi moqmedebis milis inicirebisaTvis. Tumca, is ar aris saimedo dartymiTi moqmedebis milis asamoqmedeblad.

13-4. sadetonacio sistemebi. amfeTqi sistemebis ori tipi arsebobs: modernizebuli afeTqebis sistema, rogorc gancalkevebuli amfeTqi sistema da rogorc kombinacia (modernizebuli ngrevis iniciatori da sadetonacio zonari).

a. modernizebuli afeTqebis iniciatoris amfeTqi sistema (gancalkevebuli). modernizebuli afeTqebis iniciatoris amfeTqi sistemis inicirebis kompleqti, gadacema da ganStoebis xazebi agebulia modernizebuli iniciatoris komponentebiT da asafeTqebeli muxtebis amoqmedeba xdeba modernizebuli iniciatoris amfeTq-detonatoriT. muxtis ageba unda moxdes Semdegnairad:

(1) muxti ganaTavseT asafeTqebel obieqtze da moamzadeT asafeTqeblad (C4, TNT, kraterebis mosawyobi muxti da a.S).

286

Page 287: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(2) moaTavseT qviSis tomara an sxva advilad amosacnobi niSani M11-is, M14-is an M15-is amfeTq-detonatorze.(3) Tu saWiroa, SeuerTeT M12 an M13 gadamcemi xazi.(4) amfeTq-detonatori damrtymeli miliT SeuerTeT M14-is cecxlgamtar zonars. cecxlgamtari zonari gadaWeriT sasurveli drois Sesabamis sigrZeze.(5) muxts SeuerTeT amfeTq-detonatori.(6) vizualurad SeamowmeT amfeTqi sistema SesaZlo mtyunebis Tavidan acilebis mizniT. (7) daubrundiT detonaciis adgils da maalebeli milaki moargeTYcecxlgamtar zonars. (8) cecxlgamCens moxseniT damcavi Wilibi.(9) muxti moiyvaneT moqmedebaSi ise, rom cali xeliT geWiroT cecxlgamCeni, xolo meore xeliT swrafad gaswioT gasawevi rgoli.

b. kombinaciuri asafeTqebeli sistema (modernizebuli afeTqebis iniciatori da sadetonacio zonari). aageT muxti zemoT aRwerili safexurebis Sesabamisad. sadetonacio zonaris ganStoebis xazebi daukavSireT sistemas, romelic iyenebs M11-is dartymiTi moqmedebis mili “J”-s formis maryuJebs.

13-5. usafrTxoebis wesebis dacva.

a. modernizebuli afeTqebis inicatoris gamoyeneba ar aris rekomendebuli miwisqveSa afeTqebebis mosawyobad, garda suspenziuri wyalSemcveli asafeTqebeli nivTierebebis gamoyenebiT Sesrulebuli sakariero afeTqebebisa. rodesac aucilebelia muxtis miwisqveS moTavseba, gamoiyeneT sadetonacio zonari.

b. gaumarTaobis SemTxvevaSi nu SeecdebiT mis aRmofxvras, sanam ar gava 30-wuTiani mosacdeli periodi ZiriTadi da saTadarigo mainicirebeli sistemebisaTvis da daculi ar iqneba usafrTxoebis yvela zoma.

287

Page 288: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

g. ar SearxioT an daawveT dartymiTi moqmedebis mils, aman SeiZleba gamoiwvios amfeTq-detonatoris amoqmedeba.

d. ar SeiZleba dartymiTi moqmedebis milis dawva, radgan plastmasis wvis Sedegad warmoqmnili kvamli toqsikurad momwamvlelia.

e. M1 dinamitTan ar SeiZleba M15 amfeTq-detonatoris gamoyeneba. M15 amfeTq-detonatori Seyovnebis meqanizmiT SeiZleba gamoyenebul iqnes mxolod suspenziur wyalSemcvel asafeTqebel masalasTan.

13-9. afeTqebis Sedegebis simulireba (Demolition Effects Simulator DES). afeTqebis Sedegebis simulireba aris afeTqebis swavlebisa da repeticiis martivi da xarjTefeqtiani gza. afeTqebis simulirebisas gamoyenebuli muxtebis ageba SesaZlebelia im masaliT, romelic xelmisawvdomia momaragebis Cveulebrivi arxebiT.

a. masala.(1) muyaos yuTi. (2) daxveuli zonari.(3) daaxloebiT 1,1 kg carcisa da qviSis nazavi (50/50).(4) sadetonacio zonari, daaxloebiT 1,2 metri.(5) amfeTq-detonatori, M14.(6) maalebeli milaki, M81.

b. ageba.(1) naxazis Sesabamisad muyaosgan gamoWeriT Sabloni (suraTi 13-1).

288

Page 289: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 13-1. simulatoris Sabloni(2) naxazis mixedviT aawyveT yuTi. yuTi SekariT zonariT.(3) yuTi naxevramde gaavseT qviSisa da carcis nareviT. SeamowmeT, rom yuTSi ar moxvdes qva an raime msxvili nivTi. (4) yuTs gaukeTeT kvanZi.(5) yuTi bolomde gaavseT carcisa da qviSis nareviT.(6) yuTis zeda safarze gaakeTeT xvreli. sadetonacio zonaris Tavisufali bolo CauSviT xvrelSi, sul cota, 45 santimetris sigrZeze.(7) daxureT safari da SekariT zonariT.(8) aamoqmedeT muxti sasurveli raodenobis distanciri amfeTqiT da M81 cecxlgamCeniT.

289

21 5 sm

5 sm

30 sm

43 sm

Page 290: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tavi XVIoperaciebi dasaxlebul punqtSi

14-1. zogadi. operacia dasaxlebul punqtSi aris samxedro moqmedeba, romlis dagegmva da Sesruleba xdeba iseTi reliefis pirobebSi, sadac adamianis mier agebuli nagebobebi gavlenas axdenen brZolis taqtikis arCevanze. samxedro operaciebze gavlenas axdens urbanuli ganviTareba, vinaidan icvleba reliefi. mzardi fokusireba stabilurobisa da mxardaWeris operaciebze, saqalaqo terorizmze da samoqalaqo uwesrigobebze xazs usvams urbanul garemoSi brZolis gardauvalobas. urbanuli raionebi warmoadgenen Zalauflebis, mizidulobis centrebs da, amdenad, momaval brZolis vels. urbanuli operaciebis Sesaxeb laparakia: FM

90-10-1, FM 90-10, FM 90-1, FM 7-8, dasaxlebul punqtSi reinjeris polkis samxedro operaciebis 75-e standartuli samoqmedo procedurebSi, 350-1-2 reinjeris saswavlo cirkularSi.

14-2. operaciis tipebi urbanul garemoSi.

(a) sabrZolo moqmedebebi mWidrod dasaxlebul punqtebSi. qveiTi qvedanayofi mzad unda iyos sabrZolo operaciebis Casatareblad mWidrod dasaxlebul urbanul garemoSi. sabrZolo moqmedebebi mWidrod dasaxlebul punqtebSi moiTxovs saerTo-sajariso jgufis sabrZolo simZlavris gamoyenebas. Cveulebriv, qveiTi qvedanayofis amocana aris dazverva, izolireba, SeRweva, dasaxlebuli punqtis gawmenda da dacva, mowinaaRmdegesTan brZolaSi Cabma da misi ganadgureba mTeli sabrZolo simZlavrisa da teqnikis gamoyenebiT. sabrZolo operacia dasaxlebul punqtSi sabrZolo speqtris umaRles safexurs warmoadgens da qvedanayofebi mzad unda iyvnen msgavsi operaciebis Sesasruleblad. operaciebi mWidrod dasaxlebul punqtebSi SeiZleba dakavSirebuli iyos did danakargebTan orive mxridan. gaerTianebuli saerTo-sajariso jgufebis integrirebul sacecxle simZlavresTan erTad meTaurebi yovelmxriv unda cdilobdnen maqsimalurad SezRudon mniSvnelovani infrastruqturis ganadgureba da msxverpli mSvidobian mosaxleobas Soris.

290

Page 291: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(b) dasaxlebul punqtSi zusti brZolis pirobebi. qveiTi qvedanayofi momzadebulia dasaxlebul punqtSi zusti brZolis warmoebisaTvis iseT mowinaaRmdegesTan, romelic Sereulia mSvidobian mosaxleobaSi. meTauri sabrZolo moqmedebebs unda gegmavdes ise, rom minimumamde daiyvanos msxverpli mSvidobian mosaxleobaSi da Seamciros Tanmxlebi ziani brZolaSi Cabmis wesebSi (ROE) garkveuli SezRudvebis amoqmedebis da zusti iaraRis da sabrZolo masalis gamoyenebiT. brZolaSi Cabmis wesebi fokusirdeba sabrZolo simZlavris gamoyenebasa da Sekavebaze. brZolaSi Cabmis wesebi SeiZleba kidev ufro met SezRudvebs Seicavdes mWidrod dasaxlebul punqtebSi.

(g) dasaxlebul punqtSi brZolis qirurgiuli sizutis operaciis Catarebis pirobebi. operaciebi, romlebic tardeba qirurgiuli sizustiT, moicavs miznobriv reidebs, mcire zust dartymebs an mcire raodenobis piradi Semadgenlobis Sepyrobis an evakuaciis operaciebs urbanul garemoSi (magaliTad, mZevalTa gaTavisufleba). am tipis operaciebs, Cveulebriv, atareben gaerTianebuli specialuri operaciebis Zalebi. es operaciebi Zalian gavs aSS-s policiis operaciebs, romlebsac atareben specialuri SeiaraRebisa da taqtikis jgufebi (SWAT). es operaciebi SeiZleba moicavdnen TanamSromlobas amerikul Zalebsa da maspinZeli qveynis policiur Zalebs Soris. marTalia, regularuli Zalebi uSualod ar atareben msgavsi qirurgiuli sizustiT Catarebul operaciebs, Tumca maT SeiZleba mxari dauWiron msgavs operaciebs raionis izolirebis, usafrTxoebisa da mosaxleobis kontrolis an samZebro-samaSvelo jgufebiT uzrunvelyofiT.

(d) meTauri mzad unda iyos dasaxlebul punqtSi erTi tipis brZolis meore tipiT swrafad Sesacvlelad. qalaqis brZolebma uCvenes, rom operaciebis mdgomareoba dasaxlebul punqtSi SeiZleba swrafad gauarsedes mebrZolebis winaswar gafrTxilebis SezRuduli SesaZleblobebis an misi saerTod ararsebobis SemTxvevaSi. advili SesaZlebelia, rom stabilurobisa da mxardaWer operaciebSi monawile Zala moulodnelad aRmoCndes brZolaSi.

291

Page 292: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

14-3. dasaxlebul punqtSi samxedro operaciis (MOUT) Catarebis principebi.

(a) moulodneloba. daartyi mowinaaRmdeges im dros da im adgilze an ise, risTvisac is mzad ar aris. warmatebisaTvis mTavaria moiereiSe elementisaTvis upiratesobis mopoveba. (b) usafrToxeba. arasodes misceT mowinaaRmdeges moulodneli upiratesobis mopovebis saSualeba.

(1) SeinarCuneT operaciis yvela faza.(2) oTxganzomilebiani brZolis veli (simaRle, siRrme, sigane, miwisqveSa sivrce).(3) yovelTvis uzrunvelyavi 3600-iani usafrTxoeba (gaiTvaliswine maRali adgilebi da miwisqveSa sivrce). (4) amocana ar aris dasrulebuli, sanam qvedanayofi rCeba dasaxlebul punqtSi. urbanul garemoSi operaciaSi monawileTa statusi ar iZleva imis saSualebas, rom usafrTxoeba gagebul iqnes Ria reliefis standartebiT. gadarCenisaTvis mTavaria yovelTvis icode yvelaferi Seqmnili viTarebis Sesaxeb.

(g) simartive. moamzadeT gasagebi, martivi gegma da daiyvaneT daqvemdebarebulebamde Semoklebuli formiT zustad da srulyofilad gagebis mizniT.

(1) gegma yovelTvis unda iyos martivi.(2) darwmundiT, rom piradma Semadgenlobam gaigo amocana da meTauris Canafiqri.(3) dagegmeT da moemzadeT yvelaze cudi SedegisTvis.

(d) siCqare. sabrZolo operaciis ritmi.(1) imoqmedeT usafrTxoebis uzrunvelmyofi elementis msgavsad.(2) gadaadgildiT swrafad, magram frTxilad.(3) mwyobri gadaadgileba xels uwyobs swraf gadaadgilebas da piriqiT.(4) ar gadaadgilde ise swrafad, rom ver SeZlo mowinaaRmdegesTan brZolaSi Seucdomlad Cabma.(5) gamoimuSave lodinis taqtikuri gamoyenebis Tviseba.

(e) agresiuli moqmedeba. gaanadgure mowinaaRmdege moulodneli, gamanadgurebeli ZaliT.

292

Page 293: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(1) siCqare da agresia qmnis moulodnelobas.(2) ar misce mowinaaRmdeges reagirebis saSualeba.(3) agresia unda iyos fizikuri da mentaluri.

14-4. METT-TC-s (amocana, mowinaaRmdege, sakvanZo reliefi, cocxali Zala, dro da samoqalaqo pirebi) faqtorebi. dasaxlebul garemoSi sabrZolo operaciebis efeqturad dagegmvis mizniT meTaurma unda gamoiyenos qvedanayofis marTvis procedurebi da Caataros METT-TC-is faqtorebis srulyofili analizi. es aris dagegmvis sfecifikuri saxelmZRvanelo, romelic gamoiyeneba dasaxlebul punqtSi sabrZolo operaciebis dagegmvisas. amocanis dagegmvis Sesaxeb ufro detalurad ixileT II Tavi.

a. amocana: amocanis warmatebiT SesrulebisaTvis aucilebelia zusti informaciis floba ZalTa struqturis Sesaxeb (Tavdasxma, Tavdacva an operaciis stabiluroba da mxardaWera).b. mowinaaRmdege:

(1) ZalTa ganlageba. unda moxdes mowinaaRmdegis ZalTa cnobili da savaraudo adgilmdebareobis gansazRvra obieqtSi da mis irgvliv, magaliTad: danaRmuli velebis, dabrkolebebis da gamagrebuli punqtebis cnobili da savaraudo adgilmdebareoba.(2) Semadgenloba da siZliere. unda moxdes mowinaaRmdegis ZalTa struqturis, cocxali Zalis, savaraudo siZlieris da adgilobrivi mosaxleobidan mxardaWeris donis analizi dazvervis monacemebis safuZvelze. (3) piradi Semadgenlobis moralur-fsiqologiuri mdgomareoba. unda moxdes mowinaaRmdegis mimdinare mzadyofnis mdgomareobis analizi dazvervis monacemebis safuZvelze, magaliTad: arsebuli amindi, aris Tu ara mowinaaRmdege kargad momaragebuli, bolo xanSi hqondaT Tu ara warmateba mowinaaRmdegesTan brZolaSi, hqondaT Tu ara didi msxverpli da a.S.(4) SesaZleblobebi. unda ganisazRros, risi gamoyeneba SeuZlia mowinaaRmdeges Sens winaaRmdeg, magaliTad, mowinaaRmdegis SeiaraReba, saartilerio saSualebebi, sainJinro saSualebebi, sahaero Tavdacva, radiaciuli, qimiuri da

293

Page 294: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

biologiuri safrTxeebi, siTburi/Ramis xedvis xelsawyoebi, axlo sahaero mxardaWera, javSanteqnika da a.S.(5) savaraudo samoqmedo gegma. dazvervis monacemebze dayrdnobiT unda ganisazRvros, rogor warmarTavs mowinaaRmdege brZolas Tavisi operacis raionSi (Seni operaciis raionSi da mis irgvliv).

g. reliefi.(1) meTaurma unda Caataros dasaxlebuli punqtis reliefis detaluri analizi. gaTvaliswinebuli unda iqnes dasaxlebuli punqtebis tipebi da nagebobaTa Semadgenloba.(2) reliefis analizisas gamoyenebuli unda iqnes OCOKA

operaciis raionSi da mis irgvliv.(a) TvalTvali da cecxlis seqtorebi: qvedanayofi yovelTvis unda iyos mzad dasaxlebul punqtSi SezRuduli xilvadobis pirobebSi operaciis Casatareblad. SezRuduli xilvadoba gulisxmobs SezRudul ganaTebas, bunebrivi da xelovnuri faqtorebiT warmoqmnil dabindebas. meTauri unda darwmundes, rom piradi Semadgenloba aRWurvilia adekvaturi saSualebebiT, rac miscems maT dasaxlebul punqtSi zemoT CamoTvlil pirobebSi moqmedebis SesaZleblobas.(b) dafarva da SeniRbva: meTaurma unda Caataros rogorc periferiuli, aseve qalaqis Sida nawilis dawvrilebiTi analizi. meTaurebma unda gansazRvron obieqtebamde gadaadgilebis iseTi marSrutebi, romlebic uzrunvelyofen moieriSe Zalebis saukeTeso dafarvas da SeniRbvas. meTaurma damatebiT unda gamoiyenos SezRuduli xilvadobis upiratesoba, raTa piradi Semadgenloba maTi saboloo ieriSis/garRvevis poziciamde SeumCnevlad gadaadgildes. ieriSis saboloo poziciaze ganlagebis moieriSe Zala rac SeiZleba swrafad, ramdenadac es taqtikurad aris SesaZlebeli, unda moxvdes SenobaSi, romelic uzrunvelyofs damatebiT dafarvas da SeniRbvas. meTaurma am upiratesobis srulad sargeblobisaTvis unda icodes sibneliT sargebloba da gaaCndes lodinis “taqtikurad gamoyenebis

294

Page 295: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Tviseba”. dasaxlebul punqtSi mebrZoli qvedanayofis yvela wevrma kargad unda icodes xmaurisa da ganaTebis wesebi. jariskacebma Tavi unda aaridon araaucilebel xmovan komunakiacias, maT kargad unda icodnen dRis ganaTebis Sesabamisi gamoyeneba da SezRudon kontaqti iq, sadac SesaZlebelia mowinaaRmdegis mier maTi aRmoCena.(g) dabrkolebebi: dasaxlebuli punqtis periferiaSi, iseve, rogorc Tavad punqtSi, mravladaa bunebrivi da xelovnuri dabrkolebebi. meTaurma unda Caataros marSrutebisa da obieqtebis, agreTve miwisqveSa nagebobebis detaluri dazverva, gaTvaliswinebuli unda iqnes marSrutis koreqtirebis da specialuri aRWurvilobis saWiroeba. (d) sakvanZo reliefi. analizis Sedegad unda dadgindes, romeli Senobebi, gzajvaredinebi, safreni aparatebis afrenis/dasmis zonebi, aeroportebi da amaRlebuli adgilebia taqtikuri TvalsazrisiT mniSvnelovani sakuTari da mowinaaRmdegis ZalebisTvis. garda amisa, meTaurma unda gansazRvros misi operaciis raionSi mdebare is infrastruqtura, romelic mowinaaRmdeges mianiWebs taqtikur upiratesobas brZolis velze. es SeiZleba iyos sakomunikacio centrebi, samedicino, samTavrobo da fsiqologiuri TvalsazrisiT mniSvnelovani Senoba-nagebobebi da a.S.(e) miaxloebis marSrutebi: gaTvaliswinebuli unda iqnes gzebi, gzajvaredinebi, SidasaxmeleTo sawylosno gzebi da miwisqveSa nagebobebi (metro, kanalizacia da Senobis qveda nawili). meTaurma unda moaxdinos raionis klasificireba sxvadasxva saxiT rogoricaa: SesaZlebelia gadaadgileba, SesaZlebelia nela gadaadgileba an gadaadgileba SeuZlebelia.

SeniSvna: samxedro rukebi SeiZleba ar uzrunvelyofdes sakmaris informacias qalaqis reliefis detaluri analizisaTvis. masSi SeiZleba ar iyos mocemuli miwisqveSa sakanalizacio sistema, metro, wylis gayvanilobis sistemebi an satranzito gzebi.

295

Page 296: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(d) cocxali Zala: aucilebelia sakuTari cocxali Zalis ganalagebis, Semadgenlobis, siZlieris, moraluri mdgomareobis, SesaZleblobebis analizi.

(e) dro: dasaxlebul punqtSi mimdinare operaciebs aqvs SedarebiT dabali tempi. meTaurma unda gaiTvaliswinos obieqtis usafrTxoebis uzrunvelyofis, gasufTavebis da dakavebis, jariskacebis daRlis da stresuli mdgomareobis dro. damatebiTi dro unda daeTmos raionis analizs, romelic moicavs:

rukebis da urbanuli gegmebis rekognoscirebas da analizs,

hidrologiuri monacemebis analizs, pirdapiri xedvis zonis identificirebas, Sor manZilze TvalTvalisa da skautis dazvervis

Sedegebs.

iseve, rogorc nebismieri sxva samxedro operaciis Catarebis SemTxvevaSi, meTaurma unda daniSnos repeticiis dro. operaciebi dasaxlebul punqtSi moiTxoven iseTi individualuri, koleqtiuri da specialuri davalebebis Sesrulebas, romlebic ar gvxvdeba naklebad kompleqsur reliefSi warmoebuli operaciebisas. aRniSnuli davalebebi moiTxoven damatebiT dros gasufTavebis, garRvevis, dabrkolebebis Semcirebis, daSavebulTa evakuaciisa an mxardamWeri jgufebis repeticiisTvis. damatebiT gaTvaliswinebuli unda iqnes saerTo-sajariso elementebTan repeticiis dro. es SeiZleba iyos:

artileria, javSansatanko elementebi, aviacia, sainJinro elementebi da sxva.

f. samoqalaqo pirebi: xelmZRvaneloba, magaliTad, erovnuli sardloba, gansazRvravs brZolaSi Cabmis wesebs. meTaurebi yvela doneze gascemen damatebiT miTiTebebs operaciis raionSi (AO) myof samoqalaqo pirebTan dakavSirebiT. meTaurebma yoveldRiurad unda gaumeoreon brZolaSi Cabmis

296

Page 297: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

wesebi daqvemdebarebulebs da dauyovnebliv acnobon maT aRniSnul wesebSi cvlilebebis Sesaxeb. reinjers unda hqondes mowinaaRmdege mebrZolis aramebrZolisagan garCevis unari da unda darwmundes, rom samoqalaqo pirebi igeben da asruleben maT miTiTebebs.

14-5. axlo brZolebi dasaxlebul punqtSi (CQC - Close Quarters Combat).a. dasaxlebul punqtSi mimdinare axlo brZolebis bunebidan gamomdinare brZolaSi Cabma xdeba axlo distanciidan (10 metris radiusiT) da Zalian swrafad (mizani Cndeba mxolod ramdenime wamiT). axlo brZolebis umravlesobaSi imarjvebs is, vinc aswrebs gasrolas da mowinaaRmdeges Zirs agdebs. ufro mniSvnelovania mowinaaRmdegis rac SeiZleba swrafad Zirs dagdeba, vidre misi mokvla. qalaqis axlo brZolebSi warmatebis misaRwevad reinjers unda SeeZlos refleqsurad swrafi, zusti gasrola, amis miRweva ki SesaZlebelia gamudmebuli varjiSiT. gaxsovdes, rom ar aqvs mniSnveloba, ramdenad kargi msroleli xar, mowinaaRmdeges esrole manam, sanam Zirs ar daecema. refleqsuri sacecxle varjiSebi tardeba gaxelili TvalebiT.

b. mdgomareoba/poza. reinjers fexebi unda edgas mxrebis siganeze, xolo fexis wverebi mimarTuli unda hqondes win, gadaadgilebis mimarTulebiT. iaraRis mxares mdebare fexi odnav (gadaweuli) unda iyos miweuli meore fexisaken. fexebi muxlebSi odnav moxrilia da sxeulis wina nawili odnav win aris gadaxrili.

297

SeniSvna: kvlevebma uCvena, rom oTaxis gawmendisas saSualod aTidan mxolod sami jarsikaci isvris mizanSi. dasaxlebul punqtSi axlo brZolaSi reinjeri warmatebas mxolod maSin miaRwevs, roca fsiqologiurad iqneba momzadebuli axlo brZolebisaTvis. momzadebis safuZveli aris msrolelis daxelovneba mizanSi srolaSi. urbanul garemoSi gadarCena ar aris damokidebuli Tanamedrove unar-Cvevebsa da teqnologiebze. reinjeri profesionali unda iyos sabaziso unar-CvevebSi.

Page 298: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

mxrebSi unda iyos gamarTuli da ar unda erxeodes. kondaxi unda iyos iRliasTan. reinjeri unda iyos boqsioris pozaSi.

(1) iaraRis dabla tarebis xerxi. iaraRis kondaxi midebulia mxarze. lula mimarTulia qvemoT ise, rom wina da optikuri samizne msrolelis mxedvelobis aris miRma iyos. Tavi mibrunebuli aqvs miznebis amosacnobad. es aris yvelaze usafrTxo xerxi da rekomendebulia gamwmendi jgufisaTvis. (2) iaraRis maRla tarebis xerxi. kondaxi amodebulia iRliaSi. wina samizne mdebareobs msrolelis mxedvelobis periferiul areSi. sasroli poziciis miRebisTvis iaraRi gaswieT win da miideT mxarze. es xerxi yvelaze mosaxerxebelia Senobis gareT mwkrivSi gadaadgilebisas. am xerxis gamoyenebisas aucilebelia arsebuli viTarebis codna, gansakuTrebiT mravalsarTulian SenobebSi moqmedebebisas.

SeniSvna: dasaxlebul punqtSi warmatebuli axlo brZolisaTvis aucilebelia lulisTvis swori mimarTulebis micema. reinjerma lula arasodes ar unda mimarTos Tavisi TanamebrZolisken. reinjerma aseve Tavidan unda aicilos Senobis kuTxidan lulis gamoCena, rasac “droSis frials” eZaxian.

g. mtyuneba. Tu reinjers dasaxlebul punqtSi axlo brZolisas iaraRi umtyunebs, man dauyovnebliv unda Caimuxlos. gaumarTaobis aRmofxvris Semdeg ar aris aucilebeli swrafad wamodgoma mowinaaRmdegesTan brZolaSi Casabmelad. reinjers SeuZlia dazogos Zvirfasi dro ise, rom brZola gaagrZelos Camuxluli mdgomareobidan. rogorc ki jgufis danarCeni wevrebi dainaxaven Camuxlul reinjers, maT avtomaturad unda dafaron misi cecxlis seqtori. wamodgomamde reinjeri afrTxilebs misi jgufis wevrebs wamodgomis Sesaxeb da dgeba mxolod maSin, roca miiRebs dasturs. Tu reinjers iaraRi umtyunebs oTaxSi Sesvlisas man unda gaagrZelos moZraoba da oTaxSi Sevides sakmaod Rrmad, raTa saSualeba misces mimyol reinjerebs Sevidnen oTaxSi da gadaadgildnen oTaxis siRrmeSi. aucilebelia varjiSi manamde gagrZeldes, sanam oTaxis aRebisas Casatarebeli moqmedebebi refleqsuri ar gaxdeba.

298

Page 299: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

d. SenobasTan an garRvevis wertilTan miaxloeba. reinjeris mier Catarebuli operaciebis erT-erTi “sasaqonlo niSani” aris SezRuduli xilvadobis pirobebis gamoyenebis unari. rodesac saWiroa garRveva da SenobaSi Sesvla, es unda moxdes SezRuduli xilvadobis dros. reinjerma yovelTvis unda gamoiyenos dafarvisa da SeniRbvis upiratesoba. Tu ar arsebobs bunebrivi da xelovnuri dafarvis da SeniRbvis SesaZlebloba, reinjerma gadaadgilebis SesaniRbad unda gamoiyenos sxvadasxva saSualeba. zogjer saWiroa daburvis saSualebebis gamoyeneba arsebuli SeniRbvisa da dafarvis gasaZliereblad. garRvevis/SeRwevis jgufis wevrebs aniWeben nomrebs amocnobis, kavSiris da kontrolis uzrunvelsayofad.

(1) #1 jariskaci, Cveulebriv, jgufis meTauris Semdeg yvelaze gamocdili unda iyos. #1 jariskaci pasuxismgebelia frontalur da Sesvla/garRvevis wertilis usafrTxoebaze. (2) #2 jariskaci uSualod #1 jariskacis ukan dgas da, Cveulebriv, ekisreba Sesvlis da gawmendis jgufis wevris funqcia. (3) #3 jariskaci, Cveulebriv, jgufis meTauria da sityvieri da fizikuri (SexebiT) brZanebebis gacemazea pasuxismgebeli. jgufis meTauri unda flobdes informacias arsebuli viTarebis Sesaxeb davalebis, sakuTari Zalebis da mowinaaRmdegis moqmedebebis gaTvaliswinebiT. erT-erTi xerxia #3 jariskacisaTvis gamrRvevis funqciis dakisreba. gamrRvevma jariskacma SeiZleba gamoiyenos garRvevis Semdegi sami xerxi:

balistikuri [gluvluliani iaraRi (Shotgun), SaSxana da a.S.],

meqanikuri (xuliganis iaraRi, rkinis Zeli, uro da a.S.),

asafeTqebeli (karis saxeluris muxti, jaWvuri muxti, E-s formis muxti da a.S.).

(4) #4 jariskaci, Cveulebriv, aris metyviamfrqveve da SeiaraRebulia M249 xelis tyviamfrqveviT. is pasuxismgebelia

299

Page 300: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

ukana flangis usafrTxoebaze, Cveulebriv, bolo Sedis oTaxSi da, meTauris moTxovnis SemTxvevaSi, uzrunvelyofs yvelaze met sacecxle simZlavres. meore xerxia #4 jariskacis gamoyeneba gamrRvev jariskacad.

e. moqmedebebi Sesvlis wertilis miRma. Sesvlis wertilis da individualuri iaraRis pozicia mniSvnelovania. gamwmendi jgufis wevrebi Sesvlis wertilTan rac SeiZleba axlos unda idgnen da mzad unda iyvnen SesvlisaTvis. iaraRi mimarTulia ise, rom jgufi uzrunvelyofs 3600-ian usafrToxebas. jgufis wevrebma unda acnobon erTmaneTs, rom Sesvlis wertilSi myofni mzad arian SesaRwevad. amis gakeTeba yvelaze kargad aris SesaZlebeli SeZaxiliT. Tu gamoiyeneba mxarze xelis dakvris xerxi, uyuradRebo jariskacma SeiZleba mxarze Sexeba ver igrZnos.

v. moqmedebebi Sesvlis wertilze. SenobaSi Sesvlamde SeiZleba gamoyenebul iqnes aramomakvdinebeli xelyumbarebi. Tu cnobilia, rom oTaxSi imyofeba mowinaaRmdege, SeiZleba gamoyenebul iqnes msxvrevadi xelyumbarebic, (Tu ki kedlebi da iataki sakmarisad mtkicea). msxvrevadi xelyumbarebi afeTqebisas warmoqmnian uzarmazar wnevas da namsxvrevebs, ris meSveobiTac SeuZliaT daazianon msubuqi nagebobebi. jgufis wevrma unda SeZlos cecxlis kontroli da erTmaneTisagan mowinaaRmdegisa da aramebrZoli pirebis gamorCeva. oTaxSi ar unda Sevides orze naklebi kaci. #1 da @#2 jariskacebma SeiZleba daiyviron _ “mokle oTaxi” im SemTxvevaSi, Tu oTaxi Zalian mcirea mTeli jgufis Sesasvlelad.

z. Sesvlis wertilis gawmenda. jgufis wevrebma SeiZleba gawmindon Sesvlis wertili mowinaaRmdegisagan momdinare safrTxis ganeitralebis da jgufis danarCeni wevrebis oTaxSi Sesvlis uzrunvelsayofad. Sesvlis wertili warmoadgens sasikvdilo gasasvlels, radgan iq xdeba mowinaaRmdegis cecxlis fokusireba.

T. oTaxis gawmenda. jgufis wevrebi gadaadgildebian Sesvlis wertilidan da oTaxSi ikaveben iseT poziciebs, saidanac

300

Page 301: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

SesaZlebelia mowinaaRmdegis ukeT ganadgureba. safrTxis ganadgureba an neitralizeba unda moxdes jgufis wevrebis mier Tavisi gabatonebuli wertilisken gadaadgilebisas da ara am adgilze misvlisas. ar gadaadgilde imaze swrafad, vidre SegiZlia mowinaaRmdegis mimarTulebiT zusti cecxlis gaxsna.

i. oTxkaciani jgufi (suraTebi 14-5-1_14-5-9). ufro meti efeqturobisaTvis jfufis wevrebs aniWeben nomrebs erTidan oTxamde. #1 jariskaci unda moqmedebdes Zalian swrafad da saswrafod unda miiRos gadawyvetileba. #1 jariskaci Sedis oTaxSi, myisier anadgurebs safrTxes, irCevs gadaadgilebis mimarTulebas da gadaadgildeba erT-erTi kuTxisaken. misi gadaadgilebis SesaZlebloba damokidebulia dabrkolebebis arsebobaze, oTaxis zomaze da mowinaaRmdegis ganlagebaze. rogorc ki is Sedis oTaxSi, mas SeuZlia vizualurad Seamowmos erT-erTi kuTxe da gansazRvros moulodneli safrTxis arseboba. safrTxis aRmoCenis SemTxvevaSi is gadaadgildeba misken da anadgurebs. moulodneli safrTxis ararsebobis SemTxvevaSi man yuradReba unda miaqcios meore kuTxes, raTa ar esrolon zurgSi. #2 jariskaci gadaadgildeba kedlis gaswvriv #1 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT. #1 da #2 jariskacebi wmenden garRvevis wertils, romelic warmoadgens moulodneli safrTxis wertils maTTvis da gadaadgildebian gabatonebuli kuTxisaken. #3 jariskaci oTaxSi gadaadgildeba #2 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT karisagan, sul cota, erTi metris moSorebiT. #4 jariskaci gadaadgildeba #3 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT. mas Semdeg, rac gaiwmindeba oTaxi da yvela jariskaci miaRwevs Tavisi dominirebis adgils, isini Cerdebian. SeniSvna: jgufis yvela wevri oTaxis Tavdapirveli gawmendis Semdeg mzad unda iyos nebismier poziciaze (#1-4) samoqmedod. jgufis yvela wevri momzadebuli unda iyos yvela poziciaze samoqmedod.

SeniSvna: oTaxis gawmendis procedurebi aris xerxi an standartuli samoqmedo procedurebi da ara doqtrina. reinjerma qvedanayofSi moxvedrisas unda imoqmedos standartuli samoqmedo procedurebiT. Tumca, urbanuli garemosTvis SemuSavebuli

301

Page 302: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

standartuli samoqmedo procedurebi unda iyos amomwuravad SemuSavebuli konkretulad am tipis brZolebisaTvis da SeiZleba ar Seesabamebodes yvela im viTarebas, romelSic SeiZleba aRmoCndes qvedanayofi, magaliTad, brZolaSi Cabmis wesebi gavlenas axdenen dasaxlebul punqtSi gawmendis operaciebSi imis gasarkvevad, Tu ra saxis sabrZolo masala da xerxebi unda iyos gamoyenebuli.

k. cecxlis seqtori. #1 jariskaci Sedis da gadaadgildeba marjvniv an marcxniv moulodneli safrTxis mdebareobis mixedviT. #2 jariskaci gadaadgildeba #1 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT da uxsnis cecxls mis seqtorSi moulodnelad gamoCenil yvela mizans. es moqmedeba sruldeba oTaxis or nawilad gayofiT da oTaxis 100%-iani SemowmebiT, garda oTaxis zeda mxarisa. #3 jariskaci Sedis, wmends sasikvdilo gasasvlels marjvniv an marcxniv da amowmebs Tavs zemoT arsebul sivrces. #4 jariskaci Sedis da gadaadgildeba #3 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT da, viTarebis Sesabamisad, uzrunvelyofs zurgis usafrTxoebas.

l. oTaxis Caketva.(1) viTarebis gakontroleba oTaxSi.(2) gamoyenebuli unda iqnes gasagebi, xelis mokle niSnebi. xmovani brZanebebi unda iyos minimumade Semcirebuli sakuTari jgufis wevrebis gaurkvevlobis da mimdinare procesebis Sesaxeb mowinaaRmdegis (romelic SeiZleba iyos meore oTaxSi) informirebis ardaSvebis mizniT. es zrdis moulodnelobis SesaZleblobas da moieriSe Zalas aZlevs imis saSualebas, rom droze aRmoaCinos moaxloebuli mowinaaRmdege. (3) aucilebelia fizikuri da fsiqologiuri upiratesobis mopoveba.(4) unda moxdes usafrTxoebis uzrunvelyofa da unda gakeTdes moxseneba Seqmnili viTarebis Sesaxeb.(5) oTaxis swrafi daTvaliereba Weris CaTvliT (daTvaliereba sam ganzomilebaSi).(6) gardacvalebis identificirebisaTvis gamoyenebuli unda iqnes refleqsuri reagirebis xerxi (TvalSi Cartyma).

302

Page 303: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(7) unda moxdes oTaxis Cxreka prioritetuli sadazvervo informaciis da Rirebuli tvirTis aRmoCenis mizniT dasaxuli amocanisa da arsebuli drois Sesabamisad. (8) piradi Semadgenloba tovebs oTaxs.(9) gawmendili oTaxi unda moiniSnos (qimiuri sanaTebiT, sainJinro lentiT, carciT, saRebaviT, VS-17 paneliT da a.S.).

oTaxis dakaveba centrSi mdebare kariTsuraTebi: 15-5-1°a-d

nabiji 1: axdens oTaxis vizualur Semowmebas. moulodneli safrTxis ararsebobis SemTxvevaSi Sedis.

nabiji 1: #2 jariskaci gadaadgildeba #1 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT.

nabiji 2: vizualurad amowmebs Sor kuTxes Tavis kuTxeSi misvlamde.

nabiji 2: vizualurad amowmebs axlo kuTxes da iwyebs oTaxis gawmendas marcxnidan. axlo kuTxeSi misvlamde wmends Sor kuTxes (gabatonebis wertili).

303

1

24 3

suraTi 14-5-1a #1 jariskaci

2

1

344

suraTi 14-5-1b #2 jariskaci

Page 304: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

SeniSvna: #1 jariskaci mowinaaRmdegis, dabrkolebebis da intuiciis Sesabamisad wyvets, romeli kuTxisken gadaadgildes.

nabiji 3: gadaadgildeba gabatonebis punqtSi da wmends marcxniv mdebare ares. misi seqtori #1 jariskacisagan daSorebuli unda iyos erTi metriT.

nabiji 1: #3 jariskaci wmends moulodnel safrTxes, gadaadgildeba #2 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT, wmends karebis gasasvlels da Cerdeba gabatonebis wertilSi.

nabiji 1: #4 jariskaci wmends moulodnel safrTxes, gadaadgildeba #3 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT da Cerdeba gabatonebis wertilSi.

304

suraTi 14-5-1g #3 jariskaci

suraTi 14-5-1d #4 jariskaci

1

4

2

1

33

2 4

Page 305: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

oTaxis dakaveba kuTxeSi mdebare kariTsuraTebi 14-5-2 a-d.

nabiji 1: vizualurad amowmebs moulodneli safrTxis arsebobas da marjvena kuTxes. safrTxis ar arsebobis SemTxvevaSi Sedis.

nabiji 1: #2 jariskaci gadaadgildeba #1 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT

nabiji 2: vizualurad amowmebs marcxena kuTxes. Tavis kuTxeSi misvlamde vizualurad amowmebs Sor kuTxes.

nabiji 2: vizualurad amowmebs axlo kuTxes, wmends marcxena mxares. Tavis kuTxeSi misvlamde (gabatonebis wertili) wmends Sor kuTxes.

SeniSvna: #1 jariskaci mowinaaRmdegis, dabrkolebebis da intuiciis

nabiji 3: gadaadgildeba gabatonebis wertilis mimarTulebiT, wmends

305

suraTi 14-5-2a #1 jariskaci

suraTi 14-5-2b #2 jariskaci

1

2

1

3

2

344

1

Page 306: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

Sesabamisad wyvets, romeli kuTxisken gadaadgildes.

marcxena mxares. misi seqtori aris #1 jariskacisagan erTi metriT unda iyos daSorebuli.

nabiji 1: #3 jariskaci anadgurebs moulodnel safrTxes, gadaadgildeba #2 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT, wmends karebs da Cerdeba gabatonebis wertilSi.

nabiji 2: #4 jariskaci anadgurebs moulodnel safrTxes, gadaadgildeba #3 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT da Cerdeba gabatonebis adgilze.

306

1

2

1 3

2

3

4

4

1

suraTi 14-5-2g #3 jariskaci

suraTi 14-5-2d #4 jariskaci

Page 307: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 14-5-3

nabiji 1: pirveli jgufi Sedis da wmends #1 oTaxs.nabiji 2: aTeulis meTauri #2 oTaxis Sesasvleli karis mdebareobis mixedviT gansazRvravs meore jgufis mimarTulebas #1 oTaxSi Sesvlisas. nabiji 3: pirveli jgufi iSleba oTaxSi, raTa meore jgufs oTaxSi gadaadgilebis saSualeba misces.nabiji 4: meore jgufi dgeba marcxniv da emzadeba #2 oTaxSi Sesasvlelad.

307

mravalircxovani jgufi/mravaloTaxiani Senoba

1

3

24

#1 oTaxi

#2 oTaxi

Page 308: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

kibis ujredi

kibis Ria ujredi: kibeebs Soris daSoreba, romelic saSualebas aZlevs jariskacs aixedos zeviT an Caixedos qveviT kibeebs Soris. 14-5-4 suraTze naCvenebia kibis Ria ujredi.

nabiji 1: #1 jariskaci uzrunvelyofs misi mxedvelobis/cecxlis gaxsnis yvelaze maRali wertilis usafrTxoebas. nabiji 2: #2 jariskaci adis kibeze #3 jariskacis Sida mxares im wertilamde, saidanac is SeZlebs dainaxos/gaxsnas cecxli kibis baqnis mimarTulebiT, sadac is trialdeba da adis kibeze Semdgom baqnamde. nabiji 3: #3 jariskaci adis kibeze #2 jariskacis gare mxares da uxsnis cecxls baqanze moulodnelad gamoCenil mowinaaRmdeges. nabiji 4: #4 jariskaci adis kibeze #1 jariskacTan erTad, #2 jariskaci brundeba, raTa Semdeg baqanze myof mowinaaRmdeges gauxsnas cecxli. nabiji 5: #2 jariskaci ikavebs #1 jariskacis seqtors. #3 jariskaci ikavebs #2 jariskacis pozicias, #4

308

41

3 2

2 1

3 4

12

3

Open Stairwell: Gap between flights of stairs that allows a person to visiblylook up / down between flights of stairs. Figure 14-5-4 depicts an open stairwell.

Figure 14-5-4

STEP 1: The #1 man pulls security on the highest point hecan see / engage. STEP 2: The #2 man moves up the stairs on the inside with the #3 man to a point that he can see / engage the next landing, where he turns around and continues to moveup to the next landing.STEP 3: The #3 man moves up the stairs with the #2 manon the outside and engages the threat on the immediatelanding.STEP 4: The #4 man moves up the stairs with the #1 man,on the squeeze, the #2 man turns around to engage the next landing.STEP 5: The flow continues with the #2 man picking upthe sector of the #1 man had. The #3 man picks up where the #2 man was. The #4 man picks up where the #3 man was. The #1 man picks up where the #4 man was.NOTE: Most stairwells will require a second team.

OPEN STAIRWELL

4

suraTi 14-5-4

Page 309: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

jariskaci _ #3 jariskacis pozicias, #1 jariskaci ikavebs #4 jariskacis pozicias.SeniSvna: ZiriTadad kibis ujredis dakavebisas saWiroa ori jgufis amoqmedeba.

daketili kibis ujredi: am SemTxevaSi kibeebi erTmaneTisagan gamoyofilia kedlebiT. 14-5-5 suraTze naCvenebia daxuruli kibis ujredi.

suraTi 14-5-5

nabiji 1: #1 jariskaci amowmebs im sivrces, romelic kibis maRla mdebareobs, imaSi dasarwmuneblad, rom kibis baqani an kibeebs Soris sivrce ar aris Ria. nabiji 2: #2 jariskaci uzrunvelyofs SedarebiT xangrZliv usafrTxoebas momdevno kibis momdevno kuTxemde an baqnamde. nabiji 3: #1 an #3 jariskaci #2 jariskacTan erTad adis kibeebze. rogorc ki isini miuaxlovdebian kuTxes, #2 jariskaci mxarze dakravs xels #1 jariskacs da amgvarad aniSnebs, rom masTanaa. nabiji 4. #1 jariskaci wyvets moZraobas da orive maTgani Cerdeba kuTxesTan. nabiji 5. mowinaaRmdegis cecxlis ararsebobis SemTxvevaSi #2 jariskaci gadaadgildeba sapirispiro mxares mdebare kedelTan da orive maTgani agrZelebs kibeze asvlas miznis miRwevamde. nabiji 6. #3 da #4 jariskacebi adian kibeze win mimavali jariskacebisagan kibis 3-4 safexuriT dabla.

309

4 3

2 13 4

1 2

Closed Stairwell: Any Stairwell separated by walls between flights of stairs.Figure 14-5-5 depicts a closed stairwell.

Figure 14-5-5

STEP 1: The #1 man checks high to insure there is no opening on the landing or between the stairs.STEP 2: The #2 man pulls long security to the next bend or landing.STEP 3: The #1 man or #3 man with the #2 man move up the steps. As they approach the corner the #2 man will tap the #1 man on the shoulder signaling that he is with him.STEP 4: Keying off the #1 man’s movement, they will both simultaneously break around the corner.STEP 5: If no fire is received #2 man will move to the opposite wall and continue to move up until theyreach their objective.STEP 6: The #3 and #4 men will continue to move 3 to 4 steps behind.NOTE: Do not get locked into security position. (e.g. Inside stairwell) Do not get spread out thin or separated by more than one floor of stairs.

CLOSED STAIRWELL

Page 310: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

SeniSvna: usafrTxo adgili ise unda SeirCes, rom operaciis Sesrulebis dros jariskacs hqondes Tavis daRwevis SesaZlebloba (mag., kibis ujredSi). jgufi ar unda gaifantos an gaiSalos erTi sarTulis kibeebze met manZilze.

gadaadgileba derefanSi

gadaadgileba derefanSi: gamwmendi jgufi (jgufebi) gadaadgildeba derefanSi frontaluri usafrTxoebis uzrunvelsayofad (jvaredini usafrTxoebis xerxi). ixileT suraTi 14-5-6

suraTi 14-5-6

suraTi 14-5-7nabiji 1. orive #1 jariskaci imuxleba da faravs sakuTar seqtors.nabiji 2. TiToeuli orkaciani jgufi winaswar gansazRvrul niSanze Cerdeba kuTxesTan da ikavebs cecxlis sakuTar seqtors.

310

2

4 3

1 1

3

2

1

Hallway Movement: Clearing team(s) move down the hallway utilizingthe frontal security (cross cover technique). See Figure 14-5-6.

Figure 14-5-6

2

3

4 4

Multiple Team Hallway MovementSingle Team Hallway Movement

HALLWAY MOVEMENT

erTi jgufis gadaadgileba

derefanSi

ramdenime jgufis gadaadgileba

derefanSi

1

1

2

1

2

1

2 2

T-Shape Intersection

STEP 1: Each #1 man goes to a knee covering his sector.STEP 2: On a predetermined signal each two man team will break the corner picking up their sectors of fire.NOTE: This technique can incorporate the Dynamic Corner Clear.

STEP 1 STEP 2

Figure 14-5-7

T-s formis gzajvaredini

nabiji 1 nabiji 2

Page 311: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

SeniSvna: am xerxiT SeiZleba moxdes kuTxis dinamiuri gawmenda.

dinamiuri kuTxe

suraTi 14-5-8

nabiji 1: #1 da #2 jariskacebi kuTxesTan miaxloebisas ar amcireben gadaadgilebis siCqares.nabiji 2: kuTxemde 2-3 metris moSorebiT #2 jariskaci mxarze dakravs xels #1 jariskacs da amgvarad aniSnebs, rom masTanaa.nabiji 3: #1 jariskaci Cerdeba da #2 jariskacTan erTad ikaveben kuTxes. nabiji 4: #1 jariskaci imuxleba, xolo #2 jariskaci rCeba gamarTuli.nabiji 5: Semxvedri cecxlis ararsebobis SemTxvevaSi #2 jariskaci gadaadgildeba Sor mxares.nabiji 6: #3 da #4 jariskacebi ikaveben TavianTi cecxldaSenis seqtors.

\gzajvaredini

311

4

3

1

2

3

2

1

4

Dynamic Corner

STEP 1: The #1 and #2 man as they approach the corner they have to clear do not slow down.STEP 2: The #2 man will tap the #1 man on the shoulder about 2 - 3 meters away from the corner letting the #1 man know the #2 man is with him.STEP 3: Keying off the #1 man’s movement they both break the corner simultaneously.STEP 4: The #1 man goes to low to a knee, the #2 man stays high.STEP 5: If the Rangers are not receiving fire the #2 man rabbits / moves to the far side.STEP 5: The #1 and #2 man take up sectors of fire.STEP 6: The #3 and #4 man take long security in the direction of movement.

Figure 14-5-8

Page 312: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

suraTi 14-5-9

nabiji 1: #1-4 jariskacebi sakuTari kuTxis gasawmendad iyeneben kuTxis gawmendis erT-erT xerxs.nabiji 2: #5 da #6 jariskacebi gadaadgildebian gzajvaredinze da Sedian oTaxSi iseve, rogorc #1 da #2 jariskacebi, xolo Tu gzajvaredinis Semdeg grZeldeba derefani, #5 da #6 jariskacebi gzajvaredins kveTen jvaredini dafarvis qveS.nabiji 3: #3 da #4 jariskacebi gadaadgildebian oTxkacian jgufSi, xolo gzajvaredinis Semdeg derefnis gagrZelebis arsebobis SemTxvevaSi uzrunvelyofen flangebis usafrTxoebas.nabiji 4: #1 da #2 jariskacebi saWiroebisamebr uzrunvelyofen usafrTxoebas oTaxSi. derefnis gagrZelebis arsebobis SemTxvevaSi #1 jariskaci uzrunvelyofs centris, xolo #2 jariskaci _ zurgis usafrTxoebas.

garRveva dasaxlebul punqtSi ieriSisas

312

4 3

5

6

2 1

2 1

4 3

6 5

Three Way Intersection

STEP 1: The #1- 4 men will use one of the corner clearing techniques to clear the corner that they have.STEP 2: The #5 and #6 man move through the intersection and enter the room as the #1 and #2 man or pick cross coverage if they are entering more hallway.STEP 3: The #3 and #4 man will then follow into the stack as a four man team, or they will become the rear flank security if entering more hallway.STEP 4: The #1 and #2 man will provide security where needed unless they are needed in the room. If entering more hallway the #1 man will become center ling security and the #2 man will become rear or floater.

Figure 14-5-9

Page 313: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

14-6. zogadi. dasaxlebul punqtSi meTauris mier operaciis dagegmvisas aucilebelia garRvevis gaTvaliswineba. aucilebelia, rom patrulis elementebi maRal profesiul doneze flobdnen garRvevis xerxebs. obieqtSi SeJonvis an obieqtidan gamoJonvis dros meTaurma unda dagegmos garRvevis sxvadasxva xerxi. asafeTqeblebis gamoyenebis erT-erTi mudmivi nakli is aris, rom maTi ganTavseba gulisxmobs mowinaaRmdegis cecxlis fonze amfeTqebeli jariskacis gamoCenas. aucilebelia garRvevis jgufebis cecxliT an SesaniRbi saSualebebiT mxardaWera, xolo garRvevis operaciebi, Tu SesaZlebelia, unda Catardes SezRuduli xilvadobis pirobebSi.

14-7. garRvevis xerxebis klasifikacia

a. meqanikuri garRveva. sawvrTnel programebSi meqanikuri garRveva yovelTvis unda iyos gaTvaliswinebuli, radgan TiTqmis yovelTvis arsebobs am variantis gamoyenebis SesaZlebloba. meqankuri garRveva SeiZleba ganvmartoT, rogorc SeRweva sxvadasxva xelsawyoebis da xerxebis gamoyenebiT. xelsawyoebis da xerxebis gamoyenebis wesi cnobilia jariskacisaTvis piradi gamocdilebiT, Tumca ufro meti efeqturobisaTvis aucilebelia reinjeris varjiSi sxvadasxva xerxebiT aRniSnuli xelsawyoebis gamoyenebaSi. am xerxebis gamoyenebiT garRvevisas reinjeri xarjavs nakleb energias da zogavs dros.

(1) meqanikuri garRvevis xelsawyoebi:(a) xuliganis iaraRi (gamoiyeneba nebismieri saxis karisa da fanjris gasaRebad).(b) uro (masiuri karis, boqlomebisa da fanjris CarCoebisaTvis).(g) Zalayini (nebismieri saxis karis, msubuqi kedlebisaTvis).(d) mkvnetara (liTonis badis RobeebisaTvis, boqlomebisa da mavrTulxlarTebisaTvis).(e) gela (msubuqi karisa da boqlomebisaTvis).(v) xerxi (Robeebis, msubuqi karebis, boqlomebisaTvis).

313

Page 314: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

b. balistikuri xerxi. balistikuri xerxi gulisxmobs garRvevas iaraRis daxmarebiT. gluvluliani iaraRis (M16A/M4, M249 SAW) gamoyenebis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi faqtorebi:

(1) balistikuri garRvevisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi:(a) vaznis tipi da rikoSetis faqtori.(b) garRvevis obieqtis Semadgenloba.(g) karis miRma mdebare kedlis Semadgenloba.(d) kars ukan myofi piradi Semadgenloba (sakuTari/mowinaaRmdegis).(e) isroleT 450-iani kuTxiT.

g. asafeTqebeli. garRvevis saSualebebs Soris yvelaze ufro efeqturia asafeTqebeli saSualebis gamoyeneba. garRvevis operaciebisas asafeTqeblebis gamoyenebis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi faqtorebi:

(1) wnevis gadameteba. afeTqebis Sedegad warmoqmnili wnevis raodenoba.(2) namsxvrevi. afeTqebis adgilidan gamosrolili namsxvrevebi an mfrinavi sagnebi. aRniSnuli safrTxe SeiZleba modiodes Tavad muxtidan an afeTqebuli miznidan.(3) minimaluri usafrTxo manZili (MSD). dasaxlebul punqtSi asafeTqeblis gamoyenebisas gaTvaliswinebuli unda iqnes mSvidobiani mosaxleobis da sakuTari Zalebis arseboba. damatebiT, dasaxlebul puqtSi SeiZleba iyos mravali mavne nivTiereba, maT Soris qimiuri nivTierebebi da samSeneblo masalebi. afeTqebis xerxis gamoyenebisas yovelTvis arsebobs xelmeored afeTqebis da cecxlis gaCenis riski. (4) muxtebi. garRvevisas SeiZleba gamoyenebul iqnes sxvadasxva saxis muxti. muxtis efeqturad gamoyenebisaTvis pirad Semadgenlobas unda Cautardes Sesabamisi wvrTnebi. qvemoT mocemulia muxtebis tipebi:

(a) wylis impulsi (liTonis/xis kari).(b) elastiuri xazovani muxti (xis kari).(g) kedlis asafeTqebeli muxti (qvis/aguris kedeli).(d) jaWvis kibe (liTonis badis kedeli).(e) E-tipis silueti.

314

Page 315: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

(v) mavrTulxlarTebis sawinaaRmdego muxti (mavrTulxlarTebi).

muxti dabrkoleba asafeTqebeli masala

upiratesoba naklovaneba

elastiuri xazovani muxti

xis kari. kars Wris Suaze

sadetonacio zonari

mcire zomis, msubuqi

swrafad dasayenebeli

erT adamians SeuZlia ramdenime aseTi muxtis gadatana

SesaZlebelia nebismieri saxis karebis garRveva saketis sistemis miuxedavad

jaWvis kibe swrafad warmoqmnis gasaZromad sakmaris xvrels badis meserSi

C-4; ZiriTadi mainicirebeli sistema (Detaprime

booster), sadetonacio zonari

- swrafi- efeqturi

kedlis gasarRvevi muxti

SeuZlia xis, qvis an aguris kedlis garRveva

C-4. ZiriTadi mainicirebeli sistema, sadetonacio zonari

- advilad da swrafad asawyobi- mizanze swrafad ganTavsebis SesaZlebloba

- afeTqebas Tan axlavs namsxvrevebi- ver anadgurebs armaturas - afeTqebas Tan axlavs maRali wneva

mavrTulxlarTis sawinaaRmdego muxti

xvrels sammag mavTulxlarTsa da mavTulis badis

C-4; ZiriTadi mainicirebeli sistema, sadetonacio zonari

- advilad gasakeTebeli- advilad gansaTavsebeli

- gaZlierebuli mavTulxlarTis srulad gadaWris mxolod 50%-iani SesaZlebloba.

315

Page 316: Reinjeris saxelmzgvanelo qartulad

RobeSi warmoqmnis xvrels, romelic sakmaod didia manqanis gasasvlelad

wylis impulsis muxti

aRebs msubuq liTonis da xis karebs

ZiriTadi mainicirebeli sistema, sadetonacio zonari

- advilad asagebi- mcire raodenobis namsxvrevebi (Tu ar aris gamoyenebuli sayrdeni Zeli)

- sayrdeni Zelis gamoyenebis SemTxvevaSi namsxvrevebis arsebobis safrTxe- mimagrebis xerxis gamoyenebisas aucilebelia sifrTxile-transportirebisas SeiZleba daiRvaros Semcveli siTxeebi

316