Źródło: Fotlia.com Utrzymanie i eksploatacja sieci ...17665,v,artykul_16798.pdf-kanalizacyjnych z...
Transcript of Źródło: Fotlia.com Utrzymanie i eksploatacja sieci ...17665,v,artykul_16798.pdf-kanalizacyjnych z...
Utrzymanieieksploatacjasieciwodociągowychwmiastach
NajwyższaIzbaKontroliWarszawa,czerwiec2018r.
Lata2015−2017(Ikwartał)
Źródło:Fotlia.com
Dlaczegopodjęliśmykontrolę?01
Polskiesieciwodociągowesąprzestarzałeiawaryjne,przedsiębiorstwawodociągoweniezapewniająniezawodnościfunkcjonowaniasieciibezpieczeństwazdrowotnegowody,apoziomświadczonychusługwodociągowychnieuzasadniaceny1m3dostarczanejwody.WwielumiastachPolskiponad50%długościsieciwodociągowejstanowiąprzewodyfunkcjonującedłużejniż50lat,a45%−przewodywwieku25-50lat.§ Skutkiemzłegostanutechnicznegoprzewodówwodociągowychsąawarie
siecipowodujące:– brakciągłościizmiennośćnatężeniaprzepływuwodyskutkujące
wzrostemjednostkowychkosztówdostarczanejwody,– wyłączaniezruchuprzewodówwodociągowychiwstrzymywanie
dostawywodyuciążliwedlajejkonsumentów,– ryzykowtórnegozanieczyszczeniawody.
§ Polskaniejestkrajemzasobnymwwodę.Najednegomieszkańcaprzypadaok.1.600m3wody,tj.trzyrazymniejniżwynosiśredniaeuropejska,cowiążesięzkoniecznościąjejoszczędzania.
Czydziałaniapodejmowanewwybranychmiastachiprzedsiębiorstwachwodociągowo-kanalizacyjnychzapewniajądostawęwodyoodpowiedniejjakości,wdostatecznejilościorazpodwystarczającymciśnieniem?
Wszczególności:
§ Czyzapewnionopowszechnydostępdosieciwodociągowej?
§ Czyzapewniononiezawodnedostarczaniewodywwystarczającejilościipododpowiednimciśnieniem?
§ Czyzapewnionowymaganąjakośćwody?
§ Czyprawidłowoustalanocenyzawodęwodociągową?
Cokontrolowaliśmy?02
Kogokontrolowaliśmy?03
§ 12urzędówmiast§ 12przedsiębiorstw
wodociągowo--kanalizacyjnychzterenu6województw:– zachodniopomorskiego– warmińsko-mazurskiego– mazowieckiego– łódzkiego– małopolskiego– podkarpackiego
Kogokontrolowaliśmy?04
Liczbaludnościw12skontrolowanychmiastachwlatach2015-2016[wtys.mieszkańców]
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
§ Wlatach2015−2017(Ikw.)w12miastachobjętychkontroląprzedsiębiorstwawodociągowo-kanalizacyjneświadczyłyusługizbiorowegozaopatrzeniawwodędlaponad440tys.mieszkańców.Dorealizacjitegozadaniawykorzystywały26ujęćwody,18stacjiuzdatnianiawodyiponad1.870kmprzewodówwodociągowych.
§ Środkitrwałedozbiorowegozaopatrzeniawwodęprzedsiębiorstwauzyskałyodsamorządówmiastnawłasność–aportem,wczasieichprzekształcaniazbudżetowychzakładówwkapitałowespółkiprawahandlowegoostatusiespółekzograniczonąodpowiedzialnością,ze100%udziałemmiastlubmiastigminwkapitalezakładowym.
Stwierdzonystan05
StacjauzdatnianiawodyŹródło:www.fotolia.com
§ Wokresiepoprzekształceniach,wsześciumiastachnowowybudowaneobiektywodociągowe,m.in.czteryujęciawodypodziemnej,trzystacjeuzdatnianiawodyi136,2kmsieciwodociągowej,przekazanoprzedsiębiorstwomwużytkowanielubdzierżawę.
§ Wdwóchmiastach,któreśrodkitrwałesłużącezaopatrzeniuwwodęprzekazałyprzedsiębiorstwomwdzierżawę,wumowachustalononależnościztytułudzierżawywwysokościrocznej1,50mlnzłi2,76mlnzł.
§ NIKzwracauwagę,żeopłatyzadzierżawępodnosiłykosztyutrzymaniaieksploatacjiinfrastrukturywodociągowejwprzedsiębiorstwie,atymsamymwysokośćcenzawodęustalanychdlajejodbiorców.Wprzypadkachtakich,zdaniemNIKwłaściwsząformąprawnąniżdzierżawabyłabyformaużyczenia.
Stwierdzonystan06
§ Wlatach2014−2016skontrolowaneprzedsiębiorstwapobrałyzzasobówwódpowierzchniowychipodziemnych86,2mlnm3wodydozbiorowegozaopatrzeniamieszkańców12miast.
§ Dwaprzedsiębiorstwazakupiłyhurtowo0,01mlnm3wody,aosiemsprzedałohurtowo5,5mlnm3wody.
§ Domiejskichsieciwodociągowychpodanowtymokresie80,8mlnm3wody,aobjętośćwodyzużytejprzezodbiorcóww12badanychmiastachwyniosła65,4mlnm3.
§ Napotrzebywłasnewodociąguzużyto5,4mlnm3wody.
§ Objętośćstraconejwodywlatach2014−2016wsieciachwodociągowych12miast,wyniosłałącznie10,0mlnm3.
Stwierdzonystan07
Stwierdzonystan–zagospodarowaniewodywlatach2014–201608
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
Przedsiębiorstwawróżnymstopniuzabezpieczałyniezawodnośćdostawwodywdostatecznejilościipodwystarczającymciśnieniem,tj.wydajnąibezawaryjnąpracęsieciiurządzeńwodociągowych.§ Trzyprzedsiębiorstwanieprzeprowadzałykontrolistanutechnicznego
obiektówbudowlanych,wymaganychustawąprawobudowlane.
§ Złystantechnicznyizaawansowanywieksieciwodociągowychbyłgłównąprzyczynąichlicznychawariiiwysokichstratwody,sięgających21,2%.Pomimopodejmowaniawewszystkichprzedsiębiorstwachdziałańmającychnaceluograniczeniestratwody,wbadanymokresiewsieciachdwóchprzedsiębiorstwwielkośćstratwodywzrosła,awtrzechwskaźniktenprzekraczałwartośćśredniąkrajowąwynoszącą15,2%.
Stwierdzonystan09
Stwierdzonystan–stratywodywsieciachwlatach2014–2016[w%]10
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroliorazEuropeanECA:ImplementingtheDrinkingWaterDirective,SpecialReport2017(daneza2012r.).
§ Wlatach2015−2017(Ikw.)wsieciachwodociągowychskontrolowanych
przedsiębiorstwwystąpiłoponad2.000awarii.Wskaźnikintensywnościawarii(l.awarii/kmsieci/rok)wewszystkichmiastachprzekraczałwartośćśredniejkrajowej,nawet4-krotnie.
§ Wsieciachpięciuprzedsiębiorstwwbadanymokresieliczbaawariiwzrosła,podczasgdywsześciuinnychuzyskanospadekliczbyawariidziękidziałaniompodjętymnarzeczpoprawystanutechnicznegosieciiurządzeńwodociągowychorazmonitorowaniapracysieciwceluwczesnegowykrywaniauszkodzeń,optymalizacjiwydajnościurządzeńizarządzaniaprzepływami,coNIKuznałazadobrąpraktykę.
Stwierdzonystan11
Stwierdzonystan–liczbaawariisieciwodociągowychwlatach2015–2016
12
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
Stwierdzonystan–intensywnośćawariisieciwodociągowychwlatach2015–2016[l.awarii/km/rok]
13
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
Wprzedsiębiorstwachiurzędachmiastniepodejmowanodostatecznychdziałańwceluzapewnieniamieszkańcomwodyowymaganejjakości,atakżeskutecznegoostrzeganiaowystąpieniuryzykapodażywodyniespełniającejwymagańjakościowych.
§ Przedsiębiorstwa,pozajednym,nieposiadałypozytywnychocenhigienicznychpaństwowychpowiatowychinspektorówsanitarnychdlamateriałówiwyrobówużywanychdouzdatnianiawodyprzeznaczonejdospożyciaprzezludzi,costwarzałoryzykonieuzyskaniapożądanejefektywnościprocesuuzdatnianiawody.
§ LaboratoriawykonującebadaniajakościwodywodociągowejdladwóchprzedsiębiorstwnieposiadałyzatwierdzonegoprzezorganyInspekcjiSanitarnejsystemujakościwykonywanychbadań,copodważałowiarygodnośćwynikówtychbadań.
Stwierdzonystan14
§ Żadnezprzedsiębiorstwnieuzgodniłozppisinieprowadziłomonitoringujakościwodywewszystkichwymaganychmiejscachsieci,adwaprzedsiębiorstwaniewykonałypełnegozakresubadańwody,niezapewniająctymsamymochronykonsumentówprzedspożyciemwodyniespełniającejwymagańjakościowych.
§ Badaniawodyprowadzoneprzezskontrolowaneprzedsiębiorstwaniewykazałyprzypadkówbrakuprzydatnościwodydospożycia.Trzykrotnie,wjednejsieciwodociągowej,w2015r.i2016r.,stwierdzonowarunkowąprzydatnośćwodydospożycia(przekroczeniadopuszczalnejwartościmętności,żelazaimanganu).
§ Badaniamonitoringowejakościwodywodociągowej,prowadzonewlatach2015–2016przezppis,wykazaływczterechsieciachwodociągowych11przypadkówniespełnianiawymagańjakościowychwody(przekroczeniadopuszczalnychwartościmętności,żelaza,manganuizawartośćbakterii).
Stwierdzonystan15
§ Badaniawodyzinstalacjiwewnętrznychwbudynkachmieszkalnych,wykonaneprzez12ppisnazlecenieNIK,wykazałynieodpowiedniąjakośćwodywinstalacjachdwóchbudynkówwdwóchmiastach.Wwynikudziałańpodjętychprzezzarządcówbudynków,przywróconojakośćwodyzgodnązwymaganiami.NIKzwracauwagę,żejednymzwarunkówzapewnieniaodpowiedniejjakościwodyuodbiorcyjestutrzymanieprawidłowegostanutechnicznegowewnętrznejinstalacjiwodociągowej,zaktórąodpowiadazarządcanieruchomości.NIKwskazujeprzytym,żewżadnymzrozporządzeńwsprawiejakościwodyprzeznaczonejdospożyciaprzezludzi,niewskazanopodmiotuzobowiązanegodopobieraniapróbekiwykonywaniabadańwodyzinstalacjiwewnętrznejwbudynkachmieszkalnych,wtymwielorodzinnych.
Stwierdzonystan16
§ Większośćprzedsiębiorstw(9/12)nieinformowałoppisiburmistrzówlubprezydentówmiastowystąpieniuawarii,opodjętychizaplanowanychwtakichprzypadkachdziałaniachnaprawczychoraznieuzgadniałozppismiejsca,częstotliwościizakresubadańwodypousunięciuawarii,asześćznichniewykonywałotakichbadań.
§ Burmistrzowieiprezydencimiastorazprzedsiębiorstwawodociągowo--kanalizacyjneniewykonywalirzetelnieobowiązkuprzekazywaniakonsumentombieżącychinformacjiojakościwodywodociągowej.Tylkowsześciuurzędachmiastiwdwóchprzedsiębiorstwachzamieszczanojenastronachinternetowych.Wpozostałychsześciuurzędachmiastorazdziesięciuprzedsiębiorstwachinformacjitakichnieprzekazywanoalboprzekazywanojeniesystematycznielubwybiórczo.
Stwierdzonystan17
Stwierdzononieprawidłowościibłędyobliczeniowewtaryfachzazbiorowezaopatrzeniewwodęizbioroweodprowadzanieścieków,uchwalonychprzezradymiast.
§ Osiemskontrolowanychprzedsiębiorstwzłożyłoniekompletnewnioskitaryfowe.
§ Dwaprzedsiębiorstwanieprawidłowoprzyjęływspółczynnikialokacjikosztównataryfowegrupyodbiorcówusług,cospowodowałozwiększeniejednostkowychkosztówdostarczaniawodywjednejgrupieodbiorcówizmniejszenietychkosztówwinnejgrupie.
§ Siedemprzedsiębiorstwuwzględniałowtaryfachopłatyzaprzyłączeniedosieciwodociągowej,cobyłodziałaniemsprzecznymzustawąozbiorowymzaopatrzeniuwwodęizbiorowymodprowadzaniuścieków.
§ Wjednymprzedsiębiorstwie,w2015r.,zawyżonocenęwodyo8,4%wskutekbłęduobliczeniowego.
Stwierdzonystan18
Stwierdzonystan–cenawodydlagospodarstwdomowychwlatach2014–2016[wzłza1m3]
19
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
Brakbyłopełnychdanychostopniuzapewnieniamieszkańcommiastpowszechnegodostępudosieciwodociągowej.
§ Wsiedmiuskontrolowanychurzędachmiastiwsiedmiuprzedsiębiorstwachnieposiadanodanycholiczbiemieszkańcówkorzystającychzwodywodociągowej,tj.podstawowejinformacjidlaocenywykonaniazadaniazbiorowegozaopatrzeniawwodę,atakżeokreśleniapotrzebrozwojusieciiurządzeńwodociągowych.
§ Wurzędachmiastniedysponowanodanymiowiekuistrukturzemateriałowejsieciwodociągowej,awariachinfrastrukturywodociągowej,wielkościachstratwodywsieci,ostanietechnicznymsieciiwynikachmonitorowaniajejpracy.ZdaniemNIKutrudniałotoburmistrzomiprezydentommiastrzetelnąweryfikacjęwieloletnichplanówrozwojuimodernizacjiurządzeńwodociągowychiurządzeńkanalizacyjnychwaspekciezasadnościplanowanychinwestycji,atakżetaryfzazbiorowezaopatrzeniewwodęizbioroweodprowadzanieściekówwzakresieplanowanychwydatkówinwestycyjnych.
Stwierdzonystan20
§ Wczterechurzędachmiastniedokonywanoweryfikacjizgodnościwieloletnichplanówrozwojuimodernizacjiurządzeńwodociągowychiurządzeńkanalizacyjnychzmiejscowymiplanamizagospodarowaniaprzestrzennego,ponieważwtrzechmiastachplanównieopracowano,awjednymplanyopracowanodlaniecałejpowierzchnimiasta.
§ Wewszystkichurzędachmiastbrakbyłopełnejinformacjiostanierealizacjizadańinwestycyjnychujętychwwieloletnichplanachrozwojuimodernizacjiurządzeńwodociągowychiurządzeńkanalizacyjnych.
Stwierdzonystan21
Stwierdzonystan–długośćsieciwodociągowejwlatach2014–2017Ikw.[km]22
Źródło:OpracowaniewłasneNIKnapodstawiewynikówkontroli.
Burmistrzowieiprezydencimiastniepełnilidostatecznegonadzorunadprzedsiębiorstwamiwodociągowo-kanalizacyjnymi,którympowierzyliwykonywaniezadaniawłasnegogminy–zbiorowegozaopatrzeniawwodęmieszkańcówmiasta.
§ Wczterechspośród12skontrolowanychurzędówmiast,żadnejkomórceorganizacyjnejanipracownikowiniepowierzonozadańzwiązanychzezbiorowymzaopatrzeniemwwodę.WocenieNIKprzyczyniłosiętodoniedostatecznegonadzoruburmistrzówiprezydentówtychmiastnadprzedsiębiorstwamiwodociągowo-kanalizacyjnymiwzakresierealizowaniacelówizadańzbiorowegozaopatrzeniawwodę.
§ Wbadanymokresieorganywykonawczetylkodwóchmiastprzeprowadzaływprzedsiębiorstwachwodociągowo-kanalizacyjnychkontrolewtrybieart.18euzzw.KontrolaNIKwykazałarównież,żetylkojednoprzedsiębiorstwowlatach2015−2017(Ikw.)byłokontrolowanejednokrotnieprzezorganInspekcjiOchronyŚrodowiska.
Stwierdzonystan23
Ocenaogólna24
NajwyższaIzbaKontrolioceniajakoniewystarczającedziałaniapodejmowanewskontrolowanychurzędachmiastiwprzedsiębiorstwachwodociągowo-kanalizacyjnych,świadczącychusługizbiorowegozaopatrzeniawwodę,wceluzagwarantowaniamieszkańcomnieprzerwanychdostawwody,wdostatecznejilości,podwystarczającymciśnieniemorazoodpowiedniejjakości.
– podjęcieinicjatywylegislacyjnejmającejnaceluwprowadzeniewustawiezdnia27marca2003r.oplanowaniuizagospodarowaniuprzestrzennymzmianypolegającejnanałożeniunaorganygminyobowiązkusporządzaniamiejscowychplanówzagospodarowaniaprzestrzennegodlaterenówprzeznaczonychnarealizacjęzadańgmin,podinwestycjecelupublicznegodlaobszarówprzestrzenipublicznej,wszczególnościinfrastrukturywodociągowej
25 Wnioski–PrezesRadyMinistrów
– rozważeniemożliwościzwolnieniaprzedsiębiorstwwodociągowo--kanalizacyjnychzobowiązkuuzgadnianiazppismiejsca,częstotliwościizakresubadańwodyorazinformowaniaburmistrzalubprezydentamiastaippisozaplanowanychipodjętychprzedsięwzięciachnaprawczych(§6pkt7lit.aibrjws2017)wprzypadkachawariiprzewodulubarmaturywodociągowej,którychnaprawaniewymagawyłączaniazruchuodcinkaprzewoduiwstrzymywaniadostawwody.Wprzypadkachtakichprzedsiębiorstwobyłobyzobowiązanejedyniedodezynfekcjiipłukaniaprzewoduwodociągowegoorazwykonaniakontrolnychbadańjakościwody
26 Wnioski–MinisterZdrowia
– ujednolicenieiujęciewjednymprzepisiewymagańokreślonychw§4ust.3pkt1oraz§6pkt6rjws2017,dotyczącychmiejscpobieraniapróbekwodywodociągowejdobadań,wceluzachowaniaprzejrzystejstrukturyaktuprawnegoiuniknięciawątpliwościcodojegointerpretacji
– wskazaniepodmiotuodpowiedzialnegozapobórpróbekwodydobadańzmiejscokreślonychw§4ust.4pkt1i2rjws2017iwykonaniebadań
27 Wnioski–MinisterZdrowia
– dostosowaniestrukturyorganizacyjnejurzędumiastadorealizacjicelówizadańzwiązanychzzaspokajaniemzbiorowychpotrzebwspólnotyobejmującychsprawywodociągówizaopatrzeniawwodę
– zapewnienieodpowiedniegosystemumonitorowaniaiocenyrealizacjicelówizadańzbiorowegozaopatrzeniawwodęwykonywanychprzezpodmioty,którymmiastopowierzyłotezadania
– bieżące,rzetelneinformowaniekonsumentówojakościwodywodociągowej
28 Wnioski–burmistrzowieiprezydencimiast
– zapewnieniewykonywaniabadańjakościwodywyłącznieprzezlaboratoriaposiadająceaktualnezatwierdzeniesystemujakościprowadzonychbadańwodyprzezpaństwowegopowiatowegoinspektorasanitarnego
– stosowaniedouzdatnianiawodyjedyniemateriałówiwyrobówposiadającychpozytywneocenyhigienicznepaństwowychpowiatowychinspektorówsanitarnych
– niezwłoczneprzekazywanieburmistrzomiprezydentommiastorazpaństwowympowiatowyminspektoromsanitarnyminformacjioprzekroczeniachparametrówjakościwodyiplanowanychprzedsięwzięciachnaprawczychwrazzharmonogramemichrealizacji,atakżeinformacjiopodjętychizaplanowanychdziałaniachwprzypadkachwystąpieniaokolicznościmogącychspowodowaćzmianęjakościwody,wszczególnościjejpogorszenie
– bieżąceinformowaniekonsumentówojakościwodywodociągowejwmiejscachprowadzeniawewnętrznejkontrolijakościwody,poprzezzamieszczaniewynikówbadańwodynastronieinternetowejprzedsiębiorstwa
– rzetelneopracowywaniewnioskówtaryfowychdlazbiorowegozaopatrzeniawwodęipublikowaniepełnejinformacjioobowiązującychtaryfach
29 Wnioski–zarządyprzedsiębiorstwwodociągowo–kanalizacyjnych
– rzetelneuzgadnianiezprzedsiębiorstwamiwodociągowo--kanalizacyjnymilokalizacjimiejscpoborupróbekwodydobadańorazegzekwowaniewykonaniauzgodnionegozakresubadańjakościwodyiterminowegoprzekazywaniasprawozdańzbadań
– niezwłocznewszczynaniewymaganychpostępowańadministracyjnychwprzypadkustwierdzeniawodynieprzydatnejlubwarunkowoprzydatnejdospożycia
30 Wnioski–państwowipowiatowiinspektorzysanitarni
NajwyższaIzbaKontroliDepartamentŚrodowiska
Źródło:Fotolia.com