Raus Magazine # 24

Raus magazine is niet geniaal. Dát is juist het geniale aan Raus.# 24 | teer

Licht,Luchtig &VLuchtig.

teer

#24

Raus magazine is een initiatief van de kunst van het weglaten. www.kvhw.nl

Raus magazine komt vrij onregelmatig uit en is gegarandeerd 100% trending topic vrij.

We won’t tell you the trick but you can ask us to.

l i c h t , l u c h t i g & v l u c h t i g

0 25 50 75 100 75 50 25 0

2

DubbelzijDig

. Tw

eeslac

hTig

.

Dubbelslac

hTig

. Tw

eezijDig

.

zw

aarm

oeDig

. lic

hTvo

eTig

.

lic

hTm

oeDig

. zw

aarvo

eTig

.

TeDer D

an T

eer.

TeerDer D

an T

eDer.

Teer k

eer T

eer is T

eer.

g e n i e t

r a u s m a g a z i n e # 2 4

TEER

3 magazine # 24 | teer

4

De Joodse bijbel begint helemaal niet met in den beginne maar met in een begin. Ontroerend. In een begin.

Een clown moet nooit laten zien wat -ie kan. Alleen dat –ie ’t kan.


Zet voet in teil.ZET VOET NAAR IJSBLOK.

Espen Berg die zwemmen haat zit altijd met zijn voeten in een teil om dichter bij zijn oorsprong

Espen Berg die alleen maar viseet om dichter bij de bronheeft een hengel en een snorkel

schrijft elke dag brieven naar huis – verkleumde hanenpotenGrote Teen zet voet naar ijsblok.


De kleinste geluiden uit mijn leven.

Naam

Hij zag haar, won haar en verzon haar

een naam die niet de hare was,

maar die haar stond zoals haar lippen

haar mond, en gaf hem haar.

Zij aarzelde, zei dat ze reeds lang

erg anders heette, en niet zomaar

iets aannam van vreemde mannen.

Tenzij heel af en toe, per ongeluk,

een heel leven.

8

Kan de huid herinneren? Laten we zeggen de aanraking van een seconde geleden?

Mist is een soort sneeuw.

9 magazine # 24 | teerMaar dan van mist.

HIJ ZAG HAAR, WON HAAR EN VERZON HAAR.

A u b A d e

Overal nu ligt winter.

Behalve hier in deze winter,

hier in dit bed, hier liggen

wij.

Hier vieren wij langzaam en geruisloos

elk gerucht over de toekomst: ik streel

mijn tijd met je huid en loop volmaakt

verloren in wat ik zie. (Wat ik weet

is niets meer dan sneeuw in je handen.)

Wat in hemelsnaam

draagt geen schaduw in jouw licht?

Niets, zwijg je.

10Donderdag is een soort vrijdag. Maar dan een dag eerder.

WAT DRAAGT GEEN ScHADuW IN JOuW LIcHT?

Een Neanderthaler hoefde nooit de afwas te doen. Daar stond tegenover dat in de grot ook geen koperen pannenset aanwe-zig was om delicate sauzen in te bereiden. Laat staan een gewone ordinaire pot om alles wat bij elkaar gejaagd en verzameld was, in gaar te koken.

Toch vinden archeologen met enige regel- maat stukjes berkenpek uit het stenen tijperk. Maar om berkenpek te maken heb je potten en pannen nodig. Die ze toen nog niet hadden. Een raadsel.

Jurist Diederik Pomstra zocht uit. Met zijn bedrijf: ‘Het Stenen Tijdperk’ oefent hij zich in praktische prehistorische vaar-digheden. Hij looit leer, schiet boog en knutselt handbijltjes in elkaar. En daarbij heeft hij de hele tijd berkenpek nodig. In het stenen tijdperk was dat in Nederland namelijk de enige lijm die er was.

Om berkenpek te maken moet je berken-bast verhitten, waarbij de temperatuur tussen 340 en 370 graden moet blijven. Al die tijd mag er ook geen zuurstof bij-komen.

Als je een pannetje hebt is dat goed te doen. Je neemt een pot, vult hem met snippers van de bast van een berk en smeert de kieren dicht met leem of mest.

Pak het geheel in met gloeiende kolen en hou de rook die uit de pot komt goed in de gaten. Bij gele rook weet je dat je op de goede weg bent, na een kwartiertje ontstaat er een partijtje berkenpek om bijvoorbeeld een veer mee aan een pijl te lijmen.

Maar de Neanderthalers hadden dus geen potten. Al sinds de eerste vondst van berkenpek in de jaren zeventig worstelen archeologen daarom met de vraag hoe ze dan toch deze lijm konden maken. Een aantal sloegen aan het experimenteren.

De Pool Grzegorz Osipowicz probeerde berkenpek te maken met een oven van stenen en leem. De Zwitser Kuno Moser kreeg het voor elkaar een beetje pek te produceren door berkentakken onder een bed van gloeiende kolen te leggen. Ook de Arbeitsgruppe Teerschwele van Museumdorp Duppel te Duitsland waagde zich aan diverse experimenten, variërend van het bereiden van de pek in kuilen met hete stenen tot het verhitten van rolletjes berkenbast in een vuur.

Maar de opbrengst was of vervuild of te mager. Of het proces was te ingewikkeld. Hadden die Neanderthalers het echt zo aangepakt? Als dat zo was dan was het maken van berkenpek een hele

onderneming waar ze een hele dag mee zoet zouden zijn geweest. Daar moesten ze echt tijd voor vrijmaken. Net zoals wij nu doen om onze belastingformulieren in te vullen of om tochtstrips aan te brengen rondom de slaapkamerramen.

Diederik Pomstra vond deze technieken ook veel te omslachtig. Hem leek het veel aannemelijker dat onze voorouders de berkenpek gewoon ’s avonds bij het kampvuur maakten. Hij gebruikte dezelfde techniek die de Neanderthalers toepasten om knollen en wortels te garen. Hij legde rolletjes van berkenbast rechtop in een geultje naast het vuur en dekte het geheel af met gloeiende kolen en as. Hij liet ze ongeveer twintig minuten liggen. Toen hij de rolletjes tevoorschijn haalde lekte er gloeiend hete pek op zijn huid en wist hij dat het was gelukt. De opbrengst was net genoeg voor een of twee pijlen.

Het zou best kunnen dat de Neander-thalers ook op deze manier berkenpek hebben gemaakt. Maar dat hoeft natuur-lijk niet. Maar dacht Diederik Pomstra, als ik het kan, konden de Neanderthalers het in ieder geval ook. De volgende missie wordt het bereiden van berkenpek in haardkuilen uit een latere steentijd.

B i R c k E n p E c h

11 magazine # 24 | teerAls niet nu. Wanneer dan wel?

12

Geknakt hert. Geknekt hart.

Sommige woorden waren graag andere woorden geweest.


Je stelt je er iets bij voor. Dat is al heel wat.

Bolsters.

klein kereltje loopt blij met twee kastanjes

aan een tak. De puntige bolsters zitten er nog

omheen. kereltje vraagt verwonderd aan zijn

moeder: ‘Wat is dit?’. Moeder knauwt terug:

‘Wat maakt dat nou uit!!!’.

14Is roest gelukkiger dan ijzer?

ik had mijn vader (88) aan de lijn. hij was gras aan het maaien. ‘Wel hard aan

de zolen, die beukenootjes. En ja, vroeger had je dan nog wel eens mensen die

beukenootjes kwamen rapen. Die zeefden ze dan. Om er shampoo van te maken voor kinderen met een gevoelige huid.

15 magazine # 24 | teerIs ijzer gelukkiger dan roest?

Dat schijnt mooi te kunnen uit beukenootjes. Daar zit een heel zachte olie in. Terwijl je toch zou zeggen dat er genoeg kinderen zijn met allerlei

allergiën. Maar die mensen zie je dus niet meer. Goed. Laat ik in ieder geval

nu maar weer eens gaan maaien.’

TEnEnVOETEnSchEnEnkuiTEnkniEënBOVEnBEnEnBiLLEnOnDERBuikBuikRuG BORST SchOuDERSBOVEnaRMEnELLEBOGEnOnDERaRMEnhanDEn VinGERS kEELnEkMOnD kakEn nEuS OGEnWanGEnOREnVOORhOOfD haREn haRT

graven het liefst in zand

worden graag gemasseerd

hebben altijd onverklaarbare blauwe plekken

zijn van het aanwezige soort

verraden dat blijven staan hard werken was

zijn 80 jaar oud en oersterk

lijken toch op die van haar moeder

nog te ontginnen passie

vertelt haar hoe het zit

is veilig terrein

is 5 jaar oud, heel erg kwetsbaar en open als een jong konijn (?)

zijn 12 jaar oud en hebben geruststelling nodig

zitten er niet op te wachten om sterker te worden maar worden het toch

zijn de scherpe kantjes

verraden de grote rol van de Man

spreken beter dan haar mond

kennen de taal van de liefde

kent de eigen wond niet

is trots

is fantastisch, mits ontspannen

klemmen zich vast om uit te kauwen zaken

doet niets liever dan ruiken en ruikt het liefst wie haar lief is

zien meer dan zichtbaar is en laten zien wie er achter woont

wensen meer bloed

denken dat ze gemaakt zijn om te vliegen

verlangt ernaar geaaid te worden

worden alleen geknipt door kapper Marco

is reusachtig

16

Omdat de waarheid rond is kan ze vierkant zingen.

magazine # 24 | teerPenne con acciughe ~ 1 KG VASTE RIJPE TOMATEN ~ 1 uI ~ 2 TEENTJES KNOFLOOK ~ 5 EL OLIJFOLIE 1 THEELEPEL OREGANO ~ 1 BOS BLADPETERSELIE ~ ZOuT ~ PEPER ~ 500 G VERSE ANSJOVIS ~ 500 G ZWARTE PENNE

‘Pas op voor haar’ zeggen ze. Ze is een moeilijk meisje. ‘Handle with care’ op haar voorhoofd. Ik pak haar voorzichtig uit.

18Of de stand van zaken wel bestaat?

Dwaal je liever?

19 magazine # 24 | teerNietszeggend doch betekenisvol.

Of wacht je liever?

Volgens critici zijn ze afzichtelijk, snor-

kerig en zinloos. Volgens de liefhebber

legendarisch, mysterieus en ronduit

onweerstaanbaar. De kristallen objecten

van Swarovski. hoe breng je glazen

uiltjes van 1500 euro aan de vrouw?

Een koopster van middelbare leeftijd met driekwart jas en bril aan gouden kettinkje omschrijft haar gevoelens over jullie kristallen wonderwereld als volgt: ‘Waarom ik die beeldjes koop? Als cadeau vooral voor mezelf! Noem ‘t aandacht. Lekker wegdromen bij al dat gefonkel. Ze ge-ven me zelfs een gevoel van troost.’ Maar wie zit eigenlijk te wachten op een glazen paard of een kristallen egel?Vermeulen: ‘Nou allereerst de bijna 40.000 leden van de Swarovski collectors Society Nederland. Voor die mensen is Swarovski hun hobby. Een hobby waarin ze zich heerlijk kunnen verliezen en die wat mag kosten. Daarnaast beto-veren wij een steeds groter deel van de overige 9 miljoen vrouwen tussen 20 en 55 in de Benelux. Zo hadden wij vorig weekend nog een groot event in de Passengers Ter-minal Amsterdam. Vergis je niet. Daar melden zich ruim 14.000 mensen voor aan! Helaas konden we er maar 11.000 kwijt. Zeg maar de heavy users met passie. Die mensen omarmen wij. Hoe? Met een sprankelend programma met een veiling, een sieradenshow en entertainment met de songfestivalzangeres Sasja Brouwers. Wij noemen het trouwens geen beeldjes maar Silver crystal figuren.’

Veel oudere vrouwen op zo’n event zeker? ‘Absoluut niet. Vijftig procent van de bezoekers was man! Twee jaar geleden hebben wij een uitgebreid klanten-onderzoek laten doen. Wij bereiken écht een heel brede doelgroep. Qua opleidingsniveau zitten we vrij gemiddeld. Van minder geschoold tot HBO.Alleen universitair scoren we onder gemiddeld. Inderdaad veel vrouwen tussen de 25 en 55 jaar. Waarbij het zwaartepunt zo rond de 40 ligt.Ver-der mensen die heel bewust bezig zijn met huis en haard.’ Toch hebben jullie traditioneel een behoorlijk kitscherig imago. Een beetje dat Frans Bauer-achtige… ‘Nee. Dat ben ik dus niet met je eens. Trouwens. Wat is er mis met Frans Bauer? Zolang Bauer maar niet hoeft te tennissen en hij gewoon lekker blijft zingen is er helemaal niks aan de hand. Lijkt me zo.’

Dus het beeld dat alleen tante Truus jullie fonkelende muizen en kristallen kerstbomen koopt klopt niet? ‘Nee, absoluut niet. Het beeld dat alleen omaatjes en ouwe tantes ons Silver crystal kopen is inmiddels zwaar achterhaald. De verleiding loopt echt van rijtjeshuis tot luxe villa, om het zo maar te zeggen.’

In de Swarovski Store in Utrecht (op een triple A-locatie naast juwelier Schaap & Citroen) liepen opvallend veel Aziaten. Is dat een kerndoelgroep voor jullie? ‘Zal toeval geweest zijn denk ik. Al weet ik wel dat Aziaten en Amerikanen fervente Swarovski-kopers zijn. Vooral de crystal Paradise-serie is bij Aziaten zeer geliefd. Met veel

fel gekleurde vogels, vlinders en papegaaien. Daarnaast houden ze van ossen, ratten en geiten uit de chinese dierenriem terwijl Nederlanders juist weer meer van lieve dieren houden. Die willen liever geen enge draken.’ Wat zijn eigenlijk de koopmotieven? ‘Het antwoord van die koopster in utrecht is ronduit tref-fend. In de kern gaat het om de magie van kristal. Om luxe. Om wegdromen. Daarachter spelen allerlei motieven een rol zoals comfort, veiligheid en troost. Misschien zelfs voor een klein stukje ook greed. Zo ligt bijvoorbeeld de aankoopratio van ons jaarstuk op 38%. (Swarovski brengt ieder jaar een speciaal jaarstuk uit, dit jaar is dat Siku de ijsbeer voor de lieve som van 350 euro, red.). Hebben ze één object dan willen ze er meer. Kijk naar je zelf. Vroeger had je ook maar één horloge. Nu liggen er acht in je laatje. Terwijl je toch echt maar op één tegelijk de tijd kan lezen. Maar goed. uiteindelijk draait het bij ons maar om één ding: verleiding. Trouwens, wij verkopen niet alleen zilver-kristallen objecten maar zijn ook steeds actiever in ande-re segmenten als kerstornamenten, kantoor-accessoires en vooral sieraden. Eigenlijk moet je het zo zien: het Silver crystal en de collectables zijn het wezen van ons merk en onze cash-cow. De meer modische segmenten daarom-heen ontwikkelen zich echter razendsnel. In een aantal van onze winkels hebben we de omzet verdrievoudigd en halen we inmiddels meer dan 55% van onze omzet uit onze sieraden. Onze stars.’

Maar nog even terug naar die verleiding. Hoe vullen jullie die in? ‘Vooral op de winkelvloer. Op dit moment ligt onze focus sterk op distributie. Niet alleen via onze vijf eigen Swarovski Stores en twaalf franchisewinkels, maar bijvoorbeeld ook via een samenwerking met Parfu-merie Douglas. Onze vitrines bereiken daar een jonge, modebewuste doelgroep die sterk bezig is met uiterlijke verzorging. Daarnaast verkopen we steeds meer via het juwelierskanaal. Vroeger vonden die ons niet ‘edel’ genoeg maar de laatste jaren zien ze dat onze scherp geprijsde gelegenheidssierraden gewoon keihard traffic genereren.’ Toch klinkt het wat beperkt, alleen communiceren op de winkelvloer…‘Ten eerste wil ik duidelijk maken dat het neerzetten van onze eigen winkels uiteraard een strategische zet is. Ik zeg wel eens: de onbetrouwbaarheid van de detailhandel is de opkomst van het merkartikel geweest. De goeden overigens niet te na gesproken. Ten tweede wil ik alleen maar aangeven dat we ‘inside out’ werken. Eerst distribu-tie, eerst zichtbaarheid en visual merchandising in conse-quent gestylde winkels. Vervolgens wil ik mensen bij ons naar binnen halen via onze collectorsclub en de traffic genereren via bijvoorbeeld Douglas. Daarna zullen we pas aan de slag gaan met verdere communicatie naar buiten via print en sponsoring.’

Een tijdje terug hebben jullie de crystal tattoo geïn-troduceerd; glazen sterretjes voor jonge meiden om op spannende plaatsen te plakken. Jullie manier om instroom te genereren?‘Onder andere. Via het maandblad Glossy hebben we 134.000 samples verstuurd met daaromheen wat redacti-onele aandacht. Vervolgens konden die meiden meedoen

aan een fotowedstrijd met een heuse crystal-tattoo-mo-del-verkiezing. Daaromheen hebben wij het een en ander in print gedaan in titels als AvantGarde, cosmopolitan, Beau Monde en het Belgische Weekend Knack. Heel suc-cesvol. Daarnaast zijn wij uiteraard bijzonder blij met de belangstelling voor strass-ceintuurs en glitterende stenen gedragen door sterren als christina Aguilera en Britney Spears. Voor die doelgroep zijn dat natuurlijk absolute iconen en rolmodellen. Daarnaast zijn er tal van andere initiatieven zoals onze samenwerking met het lin-geriemerk Gossard. Die brengt dit jaar voor het eerste een sprankelende New Years Eve String met kristallen details uit in Noord Europa. In Zuid-Amerika is dat al jaren een begrip om ondergoed in een bepaalde kleur te dragen.’

In principe kunnen jullie meisjes- en vrouwenleven van de wieg tot het graf laten glimmen. Met de Crystal tattoo voor jonge meiden, een fashion-collectie met colliers, horloges, armbanden en tassen voor trendy twintigers, kristallen objecten bij het huwelijk of de geboorte van de eerste, twinkelende kerststerren voor het jonge ge-zin tot en met de kristallen collectables voor huiselijke veertigers en vijftigers. Is dat een bewuste strategie? ‘Nou nee hoor. Zo gepland gaat dat allemaal niet. Neem onze zilverkristallen objecten. Die zijn ook bij toeval ontstaan. Hoe? Een zekere meneer Schreck was toen verantwoordelijk voor onze kroonluchterdivisie. Van een aantal kristallen ornamenten heeft hij een muis in elkaar geplakt! Vervolgens werd dat een uiterst geliefd geschenk tijdens de Olympische Spelen in 1976! Daarmee begon het sprookje van ons glansrijke succes. Al zou ik natuurlijk lie-gen als ik zeg dat we niet vreselijk blij zijn met die nieuwe segmenten waarmee we nieuwe doelgroepen aanspreken, zoals onze tweejaarlijkse fashion-collectie. Per seizoen zetten we dan toch zo’n 8000 colliers, armbanden, ringen en oorstekers af. Heel spannend want je bent zo goed als je laatste collectie.’

Toch nog even over loyaliteit. Wat doen jullie precies om die 38.000 heavy users van de Swarovski Collectors Society aan je te binden? ‘Voor 32 euro word je lid. Daarvoor krijg je een welkomst-cadeau en vier keer per jaar een glossy magazine. Daar-naast zijn er lokale, regionale en nationale events waarin het altijd draait om vier elementen: informatie, demon-stratie, verkoop en vermaak. Ieder lid is als het ware ge-koppeld aan een lokale dealer. Die haast persoonlijke relatie is van groot belang. Er zijn dealers die twee keer per jaar een bus regelen om naar ons adembenemende bezoekerscentrum KristallWelten in Wattens (Oostenrijk) te gaan. Vergis je niet. Dat centrum trekt jaarlijks ruim 670.000 bezoekers! Gemiddeld komt de Swarovksi-lief-hebber zo’n drie tot vijf keer per jaar op onze winkelvloer om ruwweg tussen de vijf- en zeshonderd euro te beste-den.’

Tot slot nog even terug naar de kristallen egels en paarden. Hoeveel verkopen jullie er daar eigenlijk van? ‘In totaal verkopen wij zo’n 100.000 objecten per jaar. Ongeveer 40% daarvan is zilverkristal. Wil je nog meer getallen? Onze prijsvariatie ligt tussen de 20 en 2000 euro en het gemiddelde op 68 en zoals ik al zei halen wij inmiddels ongeveer de helft van onze omzet van ongeveer 30 miljoen euro uit sierraden. Schitterend toch?’

Vincent Vermeulen, marketing manager van Swarovski over het vermarkten van bergkristal.

DE TROOST VAN EEN KRISTALLEN EGEL.

22Laten we zeggen: verdwaalde wegwijzers.

magazine # 24 | teer23

Als je een peer doorsnijdt kun je de vorm herleiden tot een vijfhoek. Je ziet overduidelijk het klokhuis met de pitten.

24Woorden betekenen alleen andere woorden.

mo

rg

en

ga ik

naar D

e v

ro

uw

waar ik

van h

ou

en g

eef ik

haar

haar v

leug

els T

erug

.

mo

rg

en

is z

ij nie

T m

eer

mijn

ko

oi.


Omdat de waarheid rond isKan ze vierkant zingenEn met hoeken en gatenEn met stippeltjesEn met hoogteEn met diepte

Omdat de waarheid niet rond isKan ze de dingen aanrakenEn heel stil zijn

Woon jij hier in de buurt?Ben jij lid van een gymnastiekclub?

Ik kijk wel eens in een tijdschriftIk herinner me later nietsVan kleur of lettersIk herinner me alleen dat ik in een tijdschrift keekEn dat ik water dronk of melk of bierEn dat ik dacht aan de verte in de verteEn aan niets en aan de dingen en aan lopenEn aan een ezel

Een ezel is niet rondMaar een ezel is een mooi dierOmdat een ezel een mooi dier isWant een ezel is een mooi dierDat pelpinda’s en pistachenootjes eetEn zich later alles herinnert

Dat is wat hem spannend maakt

Hoe laat zou het zijn?

Ik heb geen horloge geen lijstIk heb geen verleden geen nood

Ik heb geen boot geen zekerheidik heb geen maan geen zonlicht

Ik geef mezelf de tijd

Verzamel je sentimentHet verlangen naar eenzaamheidHet verlangen naar geroezemoes in grote ruimtesDe droom van alle soorten snoepgoedDe droom van alle soorten welkomMisschien blijf je nieuwsgierigMisschien blijf ik nieuwsgierig

Naar overgang en kleurenNaar de stemmen van de materialenHet toeteren van de woorden Het blazen van het hart

Wie ben jij eigenlijk?In welke streek ben je opgegroeid?In welke straat welke kamer?

Ik tekende cowboys en indianenIk herinner me dat ze nergens op lekenNiet op cowboysNiet op indianenNiet op Spanjaarden op een bootOok niet op mijn oma en opaVerzamel je sentimentenWant ze lijken ergens op

Ik geef mezelf de tijdEn zie de duinen van klei bewegenIk geef mezelf de tijd En loop een beetje heen en weerIk geef mezelf de tijd

Hou je van deltavliegen?

Wat ons spannend maakt is verlangenDat een droom is En nieuwsgierigheid

Lees de maatschappelijke boekenLees alle kookboeken en alle boeken zonder receptDe meeste handen hebben vier vingers en een duim

Luister naar de muziek van de windLuister naar de muziek van de grote en kleine huizenDe meeste handen hebben vier vingers en een duim

Kijk naar de vormen van ongerijmdheidKijk naar de vormen die alles of niets voorstellenDe meeste mensen hebben koninklijk bloed

Jij ook

De verte zindert de verte sistDe verte ademt nabijheid in de verteDe verte zindert de verte sist

De adem van de mogelijkhedenDe adem van het lawaai en de onrustDe adem van het zwijgende en misschien

De verte spuugt de verte zoemtDe verte ademt bezwete huid en droog stofDe verte spuugt de verte zoemt

Ik geef je een handJa trek er maar aanDe hand is helemaal echtLet niet op mijn levenslijn

Ik geef je een oorJe hoeft niet te schreeuwenIk geef je een oogJe hoeft niet te betekenen

Groet de kinderenGroet de mannen en vrouwenIk weet wat me te doen staatIk zeg de dingen zonder ze in woorden te hullen

Knop kam kraal pen kleed bek

Ik ga met je meeZonder te denken aan licht en donkerZonder te denken aan hoogte en diepteIk ga met je meeJe bent op weg Vertel de zandkorrels wie je bentVertel de houten constructie wie je bentVertel de veranderingen van temperatuur wie je bentVertel de geur van bloemen wie je bentVertel de kleur van stenen wie je bentVertel de klank van de instrumenten wie je bentVertel de ezel en de wagen wie je bent

Vertel de zon wie je bentEn ga slapen als het tijd is

Ga zo door en hou niet op met vertellenGa zo door en hou niet op met luisterenGa zo door en hou niet op met dromenOmdat de waarheid rond is en niet rondOmdat de waarheid vierkant isEn vanzelfsprekend niet

Licht en donker maken je weer wakkerHoogte en diepte reiken je kleren aanGefluit en stilte wassen je handen en je polsenVliegen en vlinders verwelkomen je mond

Ik herinner me kerken en museaIk herinner me concertzalenIk herinner me kiosken

Zo zou het kunnen zijnEn zo zou het kunnen zijn

Buig je armen en strek je benenMisschien herinner jij je iets?

Wat ons spannend maakt?Wat ons de tijd geeft?

De secondes van onbegripDe minuten van kennisDe uren van uitzinnigheidDe dagen van regenvalDe weken van droogteDe maanden van getrommelDe jaren van verte

Verzamel de sentimentenDie in de holte en in de hoekDie in de lijn en in de verfDie in het voegwoord en in de lijstDie in de vrucht en in het rietDie in het koper en in de groetDie in het papier en in de lipDie in de snaar en in de tijd

Ik herinner me dat het zo zou kunnen zijnJa ik woon hier in de buurt

Uit: Buurtkinderen van Arjen Duinker

26

GEDIcHT MET TROMPET

ZElfporTrET als man in dE fanfarE

(aan de Menenpoort)

Ik ben een vreemde witte vogel

gegroeid op de hoed

van de man die blaast

bugel en basson

De wind komt uit het oosten

en ik buig den IJzer

het hoogriet langs de laagwei

de loopgraaf in de sloot

Ik ben een vreemde witte vogel

gevederd en verzameld

op de hoed van bugel en bombarie

De wind komt uit het westen

Ik buig regenton en hoosvat

Een vleermuis aan de nacht

buig felle noordenwind tot

windroos.

Soms kijk ik in je ogen. Al zijn het jouw ogen niet. Ik zie je lopen. Ik zie je zitten. Maar jij bent het niet. Ik herken je in andere mensen. Zij herkennen mij niet.

fan-fa-re


N a a k t z i t i k h i e r v o o r j e

Wo o r d e n s t r o m e n u i t m i j n h a r t ,

m i j n p e n

z o e k t n a a r c a d a n s ,

v i n d t s l e c h t s s t i l t e

Wo o r d e n d i e o n b e n o e m b a a r z i j n ,

m a a r g e z e g d w i l l e n w o r d e n

l e g e t a a l

G e e n i n k t , s l e c h t s z i e l

naakT ziT ik hiER VOOR jEWoordeN stromeN uit mijN hart,

Mijn pEn zoekt Naar cadaNs,

VinDT SLEchTS STiLTE

WoordeN die oNbeNoembaar zijN, MaaR GEzEGD WiLLEn WORDEn

leGe taal GEEn inkT, SLEchTS ziEL


De bloem in mij

Een bij landde op mijn borsten viel dood.

Is de bloem in mijnog steeds

giftig?

30

Wie te vaak wolf roept is een schaap.

ik herinnerde me dat we achter de Dom zaten. Een terras in keulen, grenzend aan een groot kruispunt. We bestelden opnieuw bier en ik zat gelukkig te zijn. Mijn geluk over-schreeuwde zijn geklets. Dat we het zo ontzettend fijn hadden samen, schreeuwde het. zo leuk! zo vanzelfspre-kend, vanzelf. En toen luisterde ik weer. Laat achterwege te wensen dat het blijft.

ik herinner me ook dat ik met een dakloze cliënt een café binnenliep. hoe zijn grote lichaam veranderde van vorm terwijl hij zich achter me aan een weg tussendoor de tafels baande. alsof het verschrompelde zonder klein te worden. zijn vingers pasten niet door het oortje van zijn koffiekop en in het suikerzakje zat te weinig suiker. De serveerster hoorde hem niet roepen omdat hij zijn tandeloze mond verstopte achter zijn hand. hoe leven op straat verleert om te leven binnen ruimtes. Een muur het verschil tussen iemand zijn en niemand.

Durf zonder spijt te zijn hem daar te hebben gebracht.Meer. Een man vertelde hoe zijn vader zijn kat doodsloeg terwijl hij toe moest kijken. Besluit door te lezen, naar hem te luisteren terwijl hij vertelt, te voelen dat je misse-lijk wordt. Elke trede die het beestje omhoog kroop, kreeg het een klap met de wandelstok. Tot het bovenaan bleef liggen. De man die toen nog jongetje was, moest de kat weggooien in de groenbak. Of hij er wel iets op wilde leg-gen, anders zou iemand er nog wat van denken. hoe hij snikte. het jongetje dat nu man was.

iemand uit Guinee heeft een vaste baan. 40 uur per week maakt hij schoon. ‘niet erg veel leuk’, vindt hij. hij heeft een droom, wil chauffeur worden op een grote wagen. ‘Maar ja.’ kijkt me verlegen glimlachend aan, verlegen met zijn eigen droom, denkend of wetend dat hij niet te veel mag verwachten als onopgeleide vluchteling in dit land. probeer niet te denken dat er wel een oplossing is.

ik zat op een terras en was gelukkig die dag, herinnerde ik me toen ik in tranen achter een treinraam langs keulen reed, een jaar later. Maar ach. ik huilde ook toen avond-zon een pluk haar van mijn nichtje pakte, toen we wonnen met voetbal of verloren juist, dat weet ik niet meer. En veel minder dan toen het nog aan was, lachte hij aan de tele-foon.

Een week lang, een jaar lang, een leven lang elke minuut - zacht als een ei, vol van gevoel. Geen garantie voor geluk, wel voor leven. Dat kwamen we hier doen. Teer zijn is een oefening. En hij begon hier.


LEEF IN HET TEER EN Nu.

Hoe gaat het tegenwoordig met aandacht? Als ik de media volg slecht.

Een kleine greep? Niemand heeft klaarblijkelijk meer aandacht voor

elkaar. Jongeren schofferen ouderen. De politiek verwijdert zichzelf al

jaren van de kiezer. De televisie zendt namaak–aandacht uit. Ouders

sturen hun kinderen op bijles, in plaats van zelf mee te werken. Bazen

kijken naar output, niet naar mensen.

Ach. Ach, ach ach. Wat een klaagzang. Wat is het toch lekker als de me-

dia je mening vormen. Lekker achterover, uurtje WNL met een stukje

PVV erin, en je weet weer dat de wereld slechter en bedreigender is

dan ooit tevoren.

Maar ook: wat een geestelijke luiheid. Want het gaat goed met aan-

dacht die we aan elkaar geven. We meten het alleen af aan de verkeer-

de waarden. We kijken terug. Jong of oud, als het over waarden gaat

kijken we terug. Vroeger (al is het maar een paar jaar) was alles

beter. Tja.

Vroeger stond een politieke partij, geleid door nota-

belen, ver af van het volk. Vroeger werd je niet

geholpen met je huiswerk. Vroeger wist de

slager hoe je je vleeswaren gesneden

wilde hebben. Vroeger gaven men-

sen om elkaar en waren vriend-

schappen, vriendschappen

voor het leven. Is dat dan zo

veranderd?

Nee, dus. We zijn stellen wel continu

nieuwe eisen. Eisen die onszelf ogenschijn-

lijk vrijpleiten van het geven van aandacht. De

slager moet maar weten wat ik wil. De school lost

het maar op. De politiek moet maar iets verzinnen om

ons te betrekken. Mijn baas moet er maar voor zorgen dat

ik mijn werk leuk vind. Door die eisen te stellen en die ook nog

eens telkens aan te scherpen, creëren we met z’n allen een onmoge-

lijke situatie. We vragen van alles en zijn, vanuit de ander gezien, niet

bereid tot geven. Dat wordt ervaren als gebrek aan aandacht, als ego-

centrisme.

Aandacht is een basiswaarde in ieders leven. Want door aandacht

voelen mensen zich gewaardeerd en hebben ze een rol in andermans

bestaan. Die wens, om een rol te hebben in iemands bestaan is geen

zwakte, maar juist een kracht. Dat zegt veel over je. Je wilt er toe doen.

Je wilt herinnerd worden, vóórdat je doodgaat. De hang naar aandacht

is van alle tijden. Welk woord je daar ook voor gebruikt, we hebben be-

hoefte aan aandacht. En die wordt gegeven. Juist in deze tijd steeds

méér gegeven. We zijn het alleen zo ontwend, dat we het niet meer

herkennen. Want de vormen van aandacht zijn wél veranderd. Of be-

ter, meegegroeid met de tijd. Daar ligt de crux.

Aandacht wordt niet meer gegeven volgens de regels van vroeger.

Het wordt gecamoufleerd. Niet meer open en bloot gegeven, zoals

vroeger middels een gesprek of een aai over je bol. We durven name-

lijk niet meer openlijk aandacht te geven, dat hebben de media met al

hun valse sentimenten onder de noemer van aandacht inmiddels wel

verpest. Persoonlijke, directe aandacht wordt niet meer vertrouwd.

In ieder geval niet meer door de ontvanger. Probeer maar eens een

gesprek te voeren met iemand die je niet kent, maar die je wel – om

welke reden ook – aandacht wil geven. Je wordt aangekeken alsof je

op zijn of haar leven uit bent.

Daar hebben we met z’n allen iets op gevonden. We praten minder,

maar geven meer. Sneller, maar daarom niet met minder aandacht.

Wie heeft niet inmiddels al een paar keer op Facebook een foto, video

of leuke grap een ‘like’ gegeven? Wie heeft nog niet een retweet ge-

stuurd? Of, voorheen (sorry Raymond, Koen en Floris), via Hyves iets

beantwoord of doorgestuurd?

We geven aandacht, maar anders dan vroeger. Dat is daarom niet min-

der. Een vijftiental jaar geleden begonnen we met e-mail. En ja, het

waren korte, snelle, vaak slecht geschreven berichten die we elkaar

toezonden. De uitgebreide brief was in het begin nog heer en

meester als je aandacht wilde geven. Daarna kwamen de so-

cial media. Nog korter, veel sneller en directer. Geen weg

terug. Er ontstond een enorme vervuiling. Iedereen

deed maar wat; zolang je maar veel vrienden had

was het goed. Dat stadium zijn we inmiddels

ontgroeid. Via social media vinden we

mensen, bereiken we mensen die

we kennen of willen leren ken-

nen. De simpele ‘like’ wordt

niet meer zomaar gegeven.

We zijn bewust geworden van

wie we wel en wie we niet aandacht

willen geven. Dat bewustzijn is sterk.

Heel sterk. Pas als je echt achter iets staat,

stuur je het door. Je denkt er dus over na. Over

de afzender, over de boodschap die je via die af-

zender wilt doorsturen. Want je weet dat het mensen

bereikt die je waardevol acht. En die mensen wil je laten

meedelen in wat je leuk vindt. In een heel klein deel van je leven.

Een retweet of een like is daarmee niet alleen een boodschap naar je

eigen kring, maar ook zeker een boodschap naar degene wiens bericht

je doorstuurt: je denkt er echt over na. Je vindt er iets van. En als je

iets doorstuurt, weet diegene dan ook dat je zijn of haar ‘post’ serieus

gewogen hebt en waardeert. Dat is aandacht. Aandacht voor iemands

keuzes, voor iemands mening.

Natuurlijk, net als vroeger praten we liever. Maar ook vroeger sprak

je maar met een paar goeie vriendinnen of vrienden. Dat is niet ver-

anderd. Je kunt niet met iedereen een gesprek aangaan. Wel kunnen

we nu een brede groep aandacht geven. Serieus aandacht geven. En

dat doen we ook. Op een manier die juist niet voldoet aan de eisen van

vroeger. Gelukkig maar.

‘Niet erg veel

leuk’

32Dit is een gesprek over een gesprek dat niet heeft plaatsgevonden.

I LIKE


Tussen wat en wat is de lijn en als hij dan zo dun is waarom is hij dan nog?

34Duizend horloges. Duizend tijden.

DE WERELD IS NIET KIL.

De Gevoelige Wereld.Wist u dat mensen, dieren, planten en zelfs metalen op de-

zelfde manier reageren op hitte, kou, elektrische spanning

en fysiek geweld? Sir Jagadish chandra Bose (30 November

1858 – 23 November 1937) ontdekte dat zowel organisch

(planten en dieren) als inorganisch (metalen) materiaal op

dezelfde manier op stimuli van buitenaf reageren, namelijk

electrisch. Alle dieren en mensen hebben zenuwcellen. Als jij

je brandt of stoot gaat er een klein electrisch signaal naar

je hersenen die vervolgens pijn registreren. Hoewel planten

niet echt pijn kunnen voelen (voor zover wij weten), reageren

ze wel met een electrisch signaal op een schok, net als me-

taal dat doet. Jagadish ontdekte dat zowel dieren, als plan-

ten, als metalen verdoofd raken door kou, vergiftigd raken

door alcohol, moe worden van teveel werk, lui worden van

drugs, gespannen raken door electrische schokken, een klap

of ander fisiek geweld kunnen registreren en dood gaan door

vergif. Bij ‘dood’ moet je denken aan een gebrek aan reactie

op stimuli van buitenaf. Ook vertonen ze ongeveer dezelfde

verschijnselen bij uitputting en depressie en reageren ze wel

of niet onder precies dezelfde omstandigheden.

Plant aan de leugendetector.cleve Backster (geboren 1924) een ex-ondervragingsspecia-

list van de cIA keerde zich tot het onderzoeken van planten

aan de hand van een leugendetector die hij aan een blaadje

van de plant op zijn bureau klemde. Hij hing blaadjes in hete

koffie, knipte blaadjes af, telkens met een uitslag op de

leugendetector. Hij beweert dat toen hij bedacht dat hij de

plant in brand kon steken en dit wilde gaan doen, de leugen-

detector uitsloeg en dat planten het dus kunnen merken als

men kwade intenties heeft. Hij voerde ook experimenten

uit waarbij hij andere organismen en soms zelfs mensen

pijn deed om te zien of de plant het zou merken. De leugen-

detector gaf inderdaad een uitslag als er een dier in de

directe omgeving pijn leed. Hoewel dit ook door anderen is

getest, geeft dit onderzoek lang niet altijd dezelfde uitsla-

gen, want soms reageerde de plant wel op gevaar, maar vaak

ook niet. Dus de wereld is niet kil of gevoelloos. Integendeel!

Hij lijkt veel meer op ons dan wij ooit hebben beseft.


VERRE VAN.

“Ahum,” kuchte Leonardo, “mag ik er misschien

even langs? Ik probeer het al een tijdje, en

ik heb een beetje haast zie je?” Hij duwde

voor de vorm nog maar eens tegen zijn

voorgangster, maar het leek wel of ze niks

voelde van zijn verwoede pogingen om zich

langs haar te wurmen.

Zijn vertrouwde rivier was verworden tot een

heuse wildwaterbaan, wat op zich gunstig was,

daar hij snel naar zee moest komen. Helaas

werd deze krappe bocht volledig in beslag

genomen door een schubbig vrouwwezen

dat geen centimeter opzij week. Haar buik

zat ingeklemd tussen een uitgestoken rots

en de kleiige rivierwand, en haar klauwen

omklemden een paar boomwortels. Vooral die

flinke kam in haar nek maakte hem nerveus.

Op zich kon hij wel tegen een stootje, maar

scherpe voorwerpen moest hij ten alle tijden

zien te vermijden. Kortom: om nu tegen een

uit de kluiten gewassen leguaan aangedrukt

te worden was niet iets dat Leonardo kon

gebruiken in deze precaire fase van zijn leven.

Of eigenlijk in elke fase van zijn leven, als kwal.

“Ow, neem me niet kwalijk meneer,” zei de

dame en draaide daarbij met haar ogen

willekeurig alle windrichtingen op. Alsof ze

wilde zeggen: ik kijk alle kanten op, behalve

naar jouw doorzichtig geworden zwembroek

waarin ik nu ehm-dingen in zie zitten. “Ik

voelde niet dat er iemand tegen mijn rug aan

duwde. Ik wilde hier even uitrusten van alle

hitsige Komodo’s die achter me aanzitten,”

lispelde ze insinuerend.

Niet alleen traag, maar ook nog een overschat

zelfbeeld, dacht hij, maar hij hield wijselijk zijn

mond.

“O-keee,” zei hij op geërgerde toon, zoals

kwallen vaker kunnen klinken wanneer ze

geïrriteerd raken, “maar hoe zullen we dit dan

aanpakken? Ik kan niet te lang vast zitten

want dan implodeer ik namelijk.”

“Dan implodeer je?”, herhaalde ze ontsteld,

“wat bedoel je daarmee? Als een soort

trilpudding die in elkaar klapt ofzo?”

Inmiddels verzorgde hun opstopping voor

een kleine overstroming en Leonardo had

helemaal geen zin - en tijd - om dingen uit te

moeten gaan leggen nu.

“Ehm, kun je misschien even naar voren gaan

anders?”, vroeg hij bits. Hij begon een beetje

ongeduldig te worden nu.

“Nou ja, ik kan wel iets naar voren, maar ik

waarschuw je: het gaat nogal schokkerig

vaak,” zei het reptiel, terwijl ze vreemd met

haar hoofd begon te knikken. Ow god, ze

heeft zeker ook nog epilepsie ofzo, dacht hij

wanhopig. Vandaar dat ze zich zo vastklauwt

aan deze boomwortels.

Op hetzelfde moment zag Leonardo dat er

uit zijn ooghoek een organisme in volle vaart

op hen af kwam. Het leek verdomd veel op

een klein dik meisje in een roze bikini op een

opblaashaai, maar dat kon niet zo zijn. Ze

waren hier tenslotte in de uithoeken van een

beschermd reservaat in de Amazone. In de

verte hoorde hij toch het bulderen van de

machtige cachoeira da Fumaç-waterval?

Hier leefden toch geen haaien?

Leonardo begon nu een beetje te twijfelen aan

zijn ingebouwde kompas, dat altijd voor een

feilloos gevoel voor richting had gezorgd.

Het laatste wat hij hoorde vlak voordat de

verschijning met een rotvaart achterop

de opstopping knalde - en daarmee een

enorme blubberige bende veroorzaakte

- was een luide gil: “OH MIJN GOD WAT

DOEN EEN KWAL EN EEN LEGuAAN IN DE

WILDWATERBAAN VAN EEN cENTER PARcS

ZWEMBAD, IEEHHHH!!”

Haaa!

Roel keek vies. “Bllbltsjj,” dat is ongeveer

het geluid dat er te horen viel toen Roel het

warme en zachte ding uitspuugde dat per

ongeluk in zijn mond was beland. Hij hield zijn

tong uitgestoken toen hij zijn meterslange nek

weer de lucht in stak. Eenmaal hersteld van de

vieze smaak in zijn mond tuurde hij aarzelend

naar beneden om te zien wat er nu precies in

zijn mond had gezeten - terwijl hij dat eigenlijk

helemaal niet weten wilde.

In het dorre savannegras zag Roel een zwart

hoopje veren worstelen onder een flinke

laag speeksel. Met wilde rukbewegingen

probeerde het een evenwicht te vinden en na

enige tijd leek het weer te weten wat boven

was en wat beneden. Roel zag er nu ook een

snavel uitsteken, en nadat het de laatste

kwijlslierten van de vleugels had laten druipen

zag hij het verbaasd om zich heenkijken, en

dat het uiteindelijk Roel recht in zijn ogen

aankeek. En toen begon het kraaien.

“Hallo! Haaa! Hallo! Hoe gaat het! Haaa!”

Roel reageerde niet. Hij keek alleen wat

ongelukkig uit zijn ogen bij het idee dat hij

blijkbaar een ekster in zijn mond heeft gehad.

Een sociale ekster zelfs, die zijn extra vies. Hij

besloot haar te negeren, maar net toen hij zich

om wilde draaien vloog de ekster naar boven,

nog een beetje wankel - voor zover je wankel

kunt vliegen - en landde ze op een tak vlak

naast Roels hoofd. “Haaa!”

Roel keerde uit ongemeende beleefdheid zijn

gezicht richting de ekster.

“Haaa!”, kraaide ze. “Je had me in mijn mond!

Haaa! Dat maakt niet uit hoor! Ik zat op de

tak die je met je sterke kaken uit die boom

trok! Haaa! Wat fijn om zulke sterke kaken te

hebben! Het is vast heel veilig om bij jou in de

buurt zijn! En het is nu net alsof we getongd

hebben! Haaa!”

Roel rolde zo hard met zijn ogen dat hij zijn

eigen hersens kon zien.

“Ik heet Sabrina!”, vervolgde de ekster. “Ik

weet dat giraffes niet kunnen praten omdat

ze geen stembanden hebben, maar misschien

dat we kunnen communiceren door te

knipogen. Haaa! Eén keer voor ja, twee keer

voor nee!”

Roel had hier geen zin in. Sterker nog, hij

voelde zijn ziel bij elke “Haaa!” een poging

doen om uit zijn lichaam te ontsnappen. Zijn

mondhoeken schoten dan ook omlaag en van

ellende sloot hij zijn ogen, niet doorhebbende

dat hij de ekster hiermee precies de reactie

gaf die ze verwachtte.

“Haaa!”

Roel zag nu dat hij dat niet had moeten. uit

frustratie begon hij zijn nek heen en weer te

bewegen.

“Haaa! Wat een lange nek heb jij! Haaa! Die

komt zo lekker hoog! Het moet zo veilig

zijn om bij jou in de buurt te blijven! Mag ik

voortaan op je hoofd wonen? Dat lijkt me

leuk!”

Roel had niet het idee dat hij snel van haar

af zou komen. Er zat maar één ding op. Hij

zuchtte en bewoog met tegenzin zijn hoofd

tot op een centimeter afstand van de ekster.

De ekster maakte zich klaar om op zijn hoofd

te stappen.

“Haaa! Dankj -”

Sabrina werd onderbroken door een

plotselinge mond om zich heen. Roel keek

weer vies, maar slikte dapper door.


AQuAFILE

CoVErfotografie: Nina Kopp, kopphoto.com

paGina 12-13beeld: Jonathan Andrew, jonathanandrewphotography.com tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl

paGina 24-25beeld: Marije Brouwer, marijebrouwer.nltekst: Rodaan Al Galidi, algalidi.com

paGina 2 - 3 beeld: Julia Kaiser, kvhw.nltekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl

paGina 14 - 15beeld: Simon Benson, simonbenson.nltekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl

paGina 26 - 27tekst: Arjen Duinker uit de bundel Buurtkinderen (Querido).beeld: Nina Laura, ninalaura.comtekst inzet: Norbert de Beule, nobertdebeule.beondertekst: Elsbeth Teeling, [email protected]

paGina 4 - 5beeld: Jeroen W. Mantel, jeroenwmantel.comtekst: Norbert de Beule, nobertdebeule.be

paGina 16-17beeld: Julia & Kristian Schenk, philuko.blogspot.com, kristianschenk.de inzet: Lesanka Honigh, lesankahonigh.blogspot.comtekst: H.boventekst: Elsbeth Teeling, [email protected]

paGina 28-29concept + tekst: Marc en Viv, aquattromani.nlfoto: Helen van Dijk, helenvandijk.nl

paGina 36 - 37links: copy: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl, art: Jarno Potijk, [email protected]: Mirla & Marten, wijkunnenschrijvengoed.nl

BaCK CoVErfotografie: Nina Kopp, kopphoto.com

38

cOLOFON

Raus houdt enorm van tradities. Daarom is ook deze Raus weer gedrukt door Lulof

druktechniek uit Almelo. Maak je zelf ook een Raus? Laat ‘m dan ook drukken door Lulof.

lulof.nl

Concept, curator en tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl

Concept, vormgeving en art direction: Julia Kaiser, kvhw.nl

opmaak en dTp: Asher Hazelaar, pulsontwerp.nl

Raus loves Maaike en verder bedankt Raus iedereen en in het bijzonder het alfabet.

paGina 6 - 7beeld: Amber Dekker, amberdekker.nltekst: Bertien de Moor en Hugo de Haas van Dorsser

paGina 18-19beeld: Niels Helmink, nielshelmink.nl

paGina 30 - 31beeld: Nina Kopp, kopphoto.comtekst: Hilde Backer

paGina 10 - 11beeld: Anda Lace, andalace.comtekst links: Stijn Vranken, stijnvranken.wordpress.comtekst rechts: Lemke Kraan, antipanda.nl

paGina 22-23tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nlbeeld: Julia Kaiser, kvhw.nl

paGina 34 - 35beeld: Robert Overweg, robertoverweg.comtekst: David Scager, [email protected]

paGina 8 - 9beeld: Daniel Freytag, freytag.co.uk tekst: Stijn Vranken, stijnvranken.wordpress.com

paGina 20 - 21beeld: Autobahn, autobahn.nl

paGina 32 - 33tekst: Joost van Liemt, [email protected]: Paul Faassen, paulfaassen.nl

Eerder verschenen:

#22 | grondstof

#23 | leegte


cOLOFON

Het einde was er vanaf het begin.

Raus Magazine # 24

Documents

Transcript of Raus Magazine # 24