Raport z badań fokusowych przeprowadzonych wśród...
-
Upload
truongkien -
Category
Documents
-
view
213 -
download
0
Transcript of Raport z badań fokusowych przeprowadzonych wśród...
1
Projekt realizowany jest w ramach konkursu Priorytetu VIII „Regionalne kadry gospodarki”
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
Raport z badań fokusowych przeprowadzonych wśród
pracowników naukowych w związku z realizacją projektu iCSE
(badania przeprowadzone w semestrze letnim roku akademickiego 2011/2012)
2
Wstęp
W semestrze letnim roku akademickiego 2011/2012 przeprowadzono badania
fokusowe (zintegrowany wywiad grupowy) także wśród pracowników naukowych
pracujących na wydziałach, gdzie realizowany jest projekt: „Nowoczesne
komputerowe metody kształcenia dla regionalnych kadr innowacyjnej gospodarki:
iCSE”. Wywiad fokusowy został przeprowadzony wśród pięciu pracowników
naukowych z Wydziału Fizyki, którzy prowadzą zajęcia dydaktyczne w ramach
projektu iCSE.
W badaniach fokusowych pytania pogrupowano w dwa zasadnicze bloki
tematyczne: iCSE i dydaktyka. W ramach tych bloków pojawiły się już konkretne
pytania dotyczące następujących problemów badawczych:
- Cele iCSE.
- Koncepcja włączenia metod komputerowych w proces kształcenia.
- Wykorzystanie założeń iCSE podczas zajęć dydaktycznych.
- Sage.
- Język Python.
- Zmiany w prowadzonych modułach kształcenia w ramach iCSE.
- Dostęp do Internetu.
- Bariery związane z procesem wdrażania projektu iCSE.
- Szanse absolwentów na rynku pracy.
Cele iCSE
Jednym z pierwszych pytań zadanych w ramach badania fokusowego
naukowcom prowadzącym zajęcia dydaktyczne w ramach iCSE dotyczyło próby
identyfikacji celów iCSE. Analiza zgromadzonego materiału empirycznego wykazała,
że pracownicy naukowi potrafią rozszyfrować skrót iCSE. Ponadto respondenci
wskazywali na to, że znają i rozumieją cele iCSE.
W tym miejscu można wskazać następujące wypowiedzi:
„Z tego, co jak rozumiem to chodzi o to, żeby zintegrować używanie
komputera z procesem dydaktycznym” (wykładowca 1).
3
„Jest to nieodłączne narzędzie, z którego będziemy korzystać w coraz
większym stopniu w przyszłości. Założenie jest takie, żeby nie wracać już do
ołówka i kartki papieru” (wykładowca 2).
„Chodzi o to, żebyśmy mogli wykorzystać narzędzia numeryczne, żebyśmy
umieli korzystać z narzędzi i metod, z których do tej pory nie korzystaliśmy”
(wykładowca 3).
Na pytanie, czy koncepcja włączania metod komputerowych jest dobrym
rozwiązaniem wszyscy respondenci udzielili pozytywnej odpowiedzi. Jeden z
badanych pracowników naukowych stwierdził: „Ja bym powiedział, że to jest jedyne
rozwiązanie, jakie jest możliwe, bo jeśli nie takie to jakie? Nie ma innej drogi”
(wykładowca 2).
Koncepcja włączenia zintegrowanych metod kształcenia w proces
nauczania
Do badanych osób skierowano pytanie o to, jak oceniają koncepcję włączenia
zintegrowanych metod kształcenia w proces nauczania. Badani udzielili
następujących odpowiedzi:
„Oczywiście, to są co prawda pierwsze kroki, ale wykorzystujemy to. Można
powiedzieć, że raczkujemy jeżeli chodzi o tą tematykę. Proces wdrażania
metod zintegrowanego kształcenia odbywa się systematycznie, krok po kroku.
Ja to realizuję na ekonomii matematycznej oraz w ramach przedmiotu teoria
chaosu. Ogólnie rzecz biorąc prowadzę przedmioty związane z matematyką
stosowaną, gdzie musimy rozwiązywać równania opisujące rzeczywistość –
siłą rzeczy nie da się tego zrobić na tablicy za pomocą kredy i tam
wykorzystuję zintegrowane metody kształcenia” (wykładowca 1).
„Ja też to wykorzystuję – na następujących przedmiotach: mechanika
kwantowa, ekonofizyka i elementy matematyki wyższej, chciałem jeszcze na
fizyce statystycznej, ale się mi to nie udało, gdyż studenci mieli za krótko
kontakt wcześniej z komputerami zakupionymi w ramach iCSE” (wykładowca
3).
4
„A ja miałem na technologii informacyjnej – jako swoistego rodzaju
wprowadzenie, trochę jeszcze wykorzystywałem na ekonometrii” (wykładowca
1).
„Ja jeszcze dodam, że nie musimy dokonywać integracji metod kształcenia
Sage’m. To może być też inne oprogramowanie. Natomiast wybór języka
oprogramowania jest o tyle ważny, że powinno to być w jakiś sposób
ujednolicone, aby na każdym przedmiocie nie uczyć studentów innego języka
oprogramowania. Wykorzystywałem to na metodach numerycznych” (Kostur).
Czyli można jednoznacznie stwierdzić, że koncepcja integracji komputerowych
metod w procesie kształcenia jest bardzo dobrze postrzegane przez kadrę
uczestniczącą w projekcie iCSE.
Badanych pracowników naukowych zapytano także, czy Sage jest dobrym
narzędziem.
Respondenci wskazywali na to, że Sage ma sporo zalet. Przede wszystkim
akcentowano, że program jest darmowy oraz uniwersalny. Jeden z badanych
zauważył, że jest to strzał w „10”.
Sage
Jeden z istotniejszych bloków pytań skierowanych do pracowników
naukowych dotyczył oprogramowania Sage. Pytano przede wszystkim o to, czy
program ten w ich opiniach nie jest za trudny do opanowania dla studentów. Na tak
sformułowane pytanie pojawiły się następujące odpowiedzi:
„Sage jest oparty na jednym z najszybciej przyswajalnych języków –
mianowicie na Pythonie. Więc trudno podać przykład innego języka, który
byłby szybciej przyswajalny” (wykładowca 3).
„Nie jest za trudny – sam go muszę wykorzystywać w swojej codziennej pracy.
Sage jest łatwo przyswajalny ale nie można studentów zarzucić zbyt
obszernym materiałem – trzeba to robić krok po kroku, jest to dobre
narzędzie” (wykładowca 2).
Czyli można stwierdzić, że pracownicy naukowi uważają, iż język Python nie
jest trudnym językiem do przyswojenia.
5
Na pytanie skierowane do wykładowców, co w ich opiniach sprawia studentom
najwięcej problemów w opanowaniu Sage’a badani pracownicy naukowi podzielali
stanowisko jednego z wykładowców, który uważał, że: „Problemem nie jest
opanowanie Sage’a. Problemem jest opanowanie odpowiedniego podejścia do
rozwiązywania problemów za pomocą komputerów. Problemem jest także to, że
studenci przychodzą ze szkół średnich kompletnie nie wyposażeni w narzędzia tego
typu, nie mają takiej wiedzy” (wykładowca 1).
W opiniach badanych pracowników naukowych studenci opanowali podstawy
wykorzystania komputerów podczas zajęć dydaktycznych. „Każdy student
uczestniczący w projekcie iCSE – zdaniem jednego z wykładowców akademickich -
przechodzi podstawowy kurs obsługi samego Sagea. W przyszłości będziemy
prowadzić takie działania, aby studenci, którzy przychodzą do nas ze szkół średnich
lepiej byli przygotowani do programowania. Na dzień dzisiejszy to sami musimy ich
tego uczyć” (wykładowca 2).
Do badanych pracowników naukowych skierowano pytanie dotyczące tego,
czy w ich opiniach studenci w wystarczającym zakresie opanowali język Python, aby
móc poradzić sobie na zajęciach dydaktycznych.
Respondenci twierdzili, że nie wszyscy studenci na satysfakcjonującym poziomie
opanowali język Python.
Pojawiły się następujące wypowiedzi:
„Nie wszyscy. To samo było na technologii informacyjnej, gdzie niektórzy
studenci szybciej sobie z tym radzili, inni z kolei wolniej. To wszystko zależy
od tego, czy osoby te miały wcześniej styczność z programowaniem. Osoby,
które miały wcześniej kontakt z programowaniem, to radziły sobie z tym
szybciej, ale to też zależało od indywidualnego nakładu pracy (wykładowca 3).
„To co zaobserwowałem – studenci po I semestrze technologii informacyjnych
nie mają umiejętności programowania. Brakuje godzin dydaktycznych w
semestrze. To żeby ludzie nauczyli się myśleć bardziej algebraicznie, bardziej
profesjonalnie, to myślę, że do tego potrzebna jest zmiana siatek godzin
dydaktycznych – być może przydałyby się niezależne kursy, np. dla osób,
które nieco wolniej przyswajają sobie materiał dydaktyczny” (Kostur).
6
Natomiast jeden z badanych zwrócił także uwagę na to, że: „Sage’a – a przynajmniej
to co za pośrednictwem tego programu robimy – można dopasować do poziomu
studentów” (wykładowca 2).
Zmiany w prowadzonych modułach kształcenia w ramach iCSE
Uczestnicy badania fokusowego wypowiadali się również na temat
potencjalnych zmian w prowadzonych modułach kształcenia w ramach iCSE.
Pojawiły się następujące wypowiedzi:
„Generalnie ja uważam, że te moduły będą musiały ulegać zmianom przez
dłuższy czas. Proponowałbym np. w ramach technologii informacyjnych na
początku wykorzystanie Sage’a do prostych bardzo rzeczy – np. kalkulator,
a nie rozpoczynać od razu od programowania, nie wchodząc w
programowanie, można to robić np. pół semestru, a potem wprowadzić
umiejętność programowania. Czyli nie warto czasem rozpoczynać od
początku, może warto rozpocząć od środka – trzeba czasem pokazać efekt na
początku – proponowałbym rozpocząć od traktowania Sage’a jako kalkulatora
użytkowego do prostych bardzo rzeczy. To jednak dyrekcja ds. dydaktycznych
powinna być tym głównym motorem tych zmian, być może od następnego
semestru coś się tu zmieni” (wykładowca 4).
„Na początku pokazałbym studentom zasady wykorzystania funkcjonalności
Sage’a” (wykładowca 2).
„Studenci traktują to, czego uczymy ich na studiach i to z czym się spotykają w
rzeczywistości jako dwie różne rzeczy, zadziwiające jest to, że studenci nie
rozwiązują problemów dnia codziennego za pośrednictwem tego, co nauczyli
się na studiach. Np. ja prowadzę matematykę ekonomiczną i na podstawie
wiedzy, którą zyskuje ten student to może oszacować swój własny budżet w
domu” (wykładowca 1).
Dostęp do Internetu
7
W związku z tym, że Sage jest oprogramowaniem on-line, studentów
zapytano, czy studenci uczestniczący w projekcie iCSE mają bezproblemowy dostęp
do Internetu.
Pracownicy naukowi mówili, że:
„Są sale, gdzie jeszcze nie ma dostępu do Internetu, tam albo powinniśmy
przestać nauczać, albo sale te jak najszybciej powinny mieć dostęp do
Internetu” (wykładowca 1).
„U mnie się nie zdarzyło, żeby były problemy z Internetem. Co prawda jeden
ze studentów miał problem z menadżerem wi-fi, ale to nie był problem sieci”
(wykładowca 2).
„Na tych komputerach, z których korzystają studenci podczas zajęć jest kopia
Sage’a i studenci mogą bez Internetu używać Sage’a. U nas na wydziale jest
rozbudowywana cały czas sieć internetowa. To nawet nie jest kwestia
finansów, co raczej organizacji. Każdy student musi mieć w każdym miejscu
na kampusie uniwersyteckim szybki dostęp do Internetu i to najlepiej bez
żadnych haseł, logowania itp. – to jest tylko komplikacją organizacyjną”
(wykładowca 4).
Bariery związane z procesem wdrażania projektu iCSE
Istotnym elementem postępowania badawczego była diagnoza barier
związanych z procesem wdrażania projektu iCSE na Uniwersytecie Śląskim.
Respondenci wskazywali na następujące kwestie:
„Przede wszystkim taką przeszkodą będzie materia ludzka. No i im starszy
wiek, tym gorzej. Są oczywiście wyjątki, ale generalnie to taka zasada jest.
Inną przeszkodą jest poziom studentów. Brak spójności programów nauczania
– to kolejna przeszkoda i to od początku pierwszego semestru” (wykładowca
5).
„Nie wszyscy studenci mają doświadczenie z programowaniem. Pewną
barierą będzie także to, że część wykładowców nie przywykło do tego typu
zajęć. Ale upływający czas będzie działać na naszą korzyść i też się uczymy”
(wykładowca 2).
8
Poza tym jeden z badanych wyraźnie podkreślał, że: „Nie można wszystkiego zlecać
komputerom i nie można także wszystkiego liczyć „na piechotę” – trzeba to wszystko
umieć wywarzyć” (wykładowca 4).
Szanse absolwentów na rynku pracy
Do pracowników naukowych podczas badania fokusowego skierowano także
pytanie dotyczące potencjalnych zmian w programie kształcenia, aby zwiększyć
szanse absolwentów na rynku pracy.
Udzielono następujących odpowiedzi:
„Ja miałem okazje oglądać wykłady, jakie odbywają się na innych
uczelniach – taką uczelnią ze wzorów której warto korzystać jest np. MIT –
na tej uczelni jest bardzo spójny program nauczania, absolwent tej uczelni
to potrafi zbudować komputer, bo cały program kształcenia jest spójny.
Przedmioty, których się uczą tam studenci pasują do siebie jak
przysłowiowe puzle” (wykładowca 2).
„Na niektórych kierunkach program jest przeładowany i studenci nie
studiują, tylko uczą się do tych egzaminów, to jest mankament”
(wykładowca 5).
„Ludzie już nie są tak dobrze wykształceni jak kiedyś – szczególnie dotyczy
to matematyki i przedmiotów ścisłych” (wykładowca 2).
„Niestety zostajemy w tyle – studenci i doktoranci kierunków ścisłych
w Niemczech, Holandii, Finlandii są lepsi od ich polskich kolegów”
(wykładowca 3).
Zatem jedną z zasadniczych kwestii wpływających na wzrost szans absolwentów na
rynku pracy na podjęcie zatrudnienia w opiniach badanych pracowników naukowych
będzie wzrost spójności realizowanych projektów aktywizacji.
Do pracowników naukowych skierowano także pytanie, jak zapatrują się na
Wikipedię jako na źródło informacji dla studentów. Uzyskano następujące
odpowiedzi:
9
„Nie jestem zwolennikiem podawania tego źródła przez studentów w ich
opracowaniach, natomiast uważam, że dobrze, że tego typu źródło istnieje.
Ale generalnie pozytywnie oceniłbym Wikipedię jako źródło informacji – jako
tzw. „pierwsze czytanie” – ale potem student koniecznie musi sam poszukiwać
wiedzy/ informacji z innych źródeł” (wykładowca 2).
„Nie jest to encyklopedia w tym sensie, że nie są weryfikowane przez
recenzentów umieszczane tam hasła. Każdy może tam sobie coś opublikować
i to jest mankament. Nie jest mile widziane, jak Wikipedia jest materiałem
źródłowym w pracach magisterskich” (wykładowca 1).
Na podstawie zgromadzonego materiału badawczego można stwierdzić, że
pracownicy naukowi Wikipedię oceniają raczej negatywnie – szczególnie krytycznie
ustosunkowując się do braku recenzentów poszczególnych haseł
encyklopedycznych.
10
Aneks 1 – Scenariusz badania fokusowego przeprowadzonego wśród
pracowników naukowych uczestniczących w projekcie iCSE
Projekt realizowany jest w ramach konkursu Priorytetu VIII „Regionalne kadry gospodarki”
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
1. Powitanie uczestników, podziękowanie im za przyjęcie zaproszenia do udziału w
badaniu.
2. Przedstawienie się moderatora.
3. Przedstawienie się uczestników – każdy z uczestników badania w kilku zdaniach
przedstawia się, na stojącej przed nim wizytówce wpisuje swoje imię.
Moderator określa podstawowe reguły obowiązujące podczas badania fokusowego1:
a. nie obowiązuje jednomyślność, każdy z uczestników swobodnie może pozostać
przy swoich poglądach, przy swoim zdaniu,
b. każdy z uczestników ma takie samo prawo zabierania głosu, każdy głos w dyskusji
jest istotny,
c. nie przerywamy osobie, która się wypowiada, zabieramy głos pojedynczo,
d. uczestnicy badania mogą zadawać pytania zarówno moderatorowi, jak i innym
osobom biorącym udział w badaniu,
e. przebieg spotkania będzie rejestrowany – jest to konieczne w celu późniejszego
opracowania materiału badawczego w formie raportu, jeżeli wypowiedzi
uczestników byłyby zapisywane znacząco wydłużyłoby trwanie badania,
f. wypowiedzi są anonimowe – w raporcie nie będzie można zestawić cytowanych i
omawianych wypowiedzi z konkretnymi uczestnikami fokusu,
g. zapis wywiadu oraz materiały dotyczące uczestników nie zostaną ujawnione
nikomu spoza zespołu badawczego
1 Por. J. Lisek-Michalska, Raport z badania fokusowego na temat: Kobiety wiejskie na lokalnym rynku pracy –
uwarunkowania i perspektywy [w:] J. Lisek-Michalska, P. Daniłowicz (red.), Zogniskowany wywiad grupowy – studia nad metodą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007, s. 238-239.
11
P y t a n i a
iCSE
Jak oceniacie Państwo projekt iCSE? Czy cele iCSE są w Państwa odczuciu znane i
akceptowane przez kadrę Wydziału?
Czy koncepcja włączenia metod komputerowych do programów nauczania wydaje się
Państwu dobrym rozwiązaniem?
Czy wykorzystujecie w swoich zajęciach założenia edukacji zintegrowanej z
metodami komputerowymi?
Czy wyposażenie studentów w laptopy, z których mogą korzystać na zajęciach,
wydaje się Państwu dobrym/sensownym rozwiązaniem?
Czy studenci opanowali podstawy obsługi systemu umożliwiające wykorzystanie na
danym przedmiocie komputerów?
Czy Państwa zdaniem Sage jest dobrym narzędziem? Dlaczego tak/nie?
Czy Sage jest trudny (za trudny) dla studentów? Co sprawia im najwięcej problemów?
Czy inny system/język programowania byłby lepszym rozwiązaniem?
Czy dostrzegacie Państwo różnice w jakości kształcenia, porównując projekt iCSE z
metodami „tradycyjnymi”?
Jak komputer może się przydać w dydaktyce?
Programy których przedmiotów Państwa zdaniem w szczególności nadają się/nie
nadają się do integracji z metodami komputerowymi (iCSE)? Prosimy wskazać te
przedmioty.
Czy dostrzegają Państwo jakieś problemy z wdrożeniem metod iCSE?
Czy wprowadzenie komputerów do dydaktyki nie spowoduje przysłonięcia treści
kształcenia przez sprzęt/oprogramowanie?
Czy wifi funkcjonuje sprawnie, czy możliwy jest odbiór w każdym punkcie na
Wydziale?
Czy wikipedia jest dobrym źródłem informacji dla studentów?
Jakie pozytywne skutki może pociągnąć za sobą wdrożenie na Wydziale, na którym
Pani/Pan wykłada, kształcenia zintegrowanego z metodami komputerowymi (iCSE)?
Jak ocenia Pani/Pan kompetencje studentów Pani/Pana kierunku w rozwiązywaniu
problemów modelowych/typowych – porównując studentów kształconych w ramach
iCSE ze studentami kształconymi w „tradycyjny sposób”?
12
Jak ocenia Pani/Pan kompetencje studentów Pani/Pana kierunku w rozwiązywaniu
problemów praktycznych - porównując studentów kształconych w ramach iCSE ze
studentami kształconymi w „tradycyjny sposób”?
DYDAKTYKA
Co zmienilibyście Państwo w procesie kształcenia, aby nabywane kwalifikacje przez
studentów w większym stopniu były dostosowane do potrzeb rynku pracy? Na jakie
działania na uczelni powinien być położony szczególny nacisk, aby zwiększyć szanse
absolwentów na rynku pracy?
Które przedmioty powinny być w szerszym zakresie realizowane (więcej godzin
dydaktycznych), aby zwiększyć szanse absolwentów na podjęcie zatrudnienia
w wyuczonym zawodzie?
Czy absolwentom brakuje jakichś umiejętności/ kwalifikacji? Jakich? Jakie należałoby
wprowadzić zmiany?
Jak oceniacie Państwo szanse absolwentów fizyki /chemii na regionalnym rynku pracy
(woj. śląskie)?
- Czy możecie Państwo podać konkretne przykłady, gdzie absolwenci Waszych
kierunków i specjalności mogą zdobyć zatrudnienie?