1

Parathënie

Qarku Kukës në zbatim të Konventës për të Drejtat e Fëmijëve me iniciativën e UNICEF ka qenë ndër qarqet e para të Shqipërisë që ka hartuar Strategjinë Rajonale dhe Planin e Veprimit për te Drejtat e Fëmijëve 2006-2011 duke u bërë kështu pionier i vendosjes se mekanizmave demokratik institucional për politikë bërjen lokale për fëmijët. Qarku ka ngritur Njësinë për të Drejtat e Fëmijëve si model pilot e cila ka shërbyer si argument i rëndësishëm për shtrirjen e njësive te tilla në të gjithë vendin. Gjithashtu ngritja e NJDF-së dhe Strategjia e hartuar nga Qarku Kukës në vitin 2006 i kanë paraprirë hartimit te Ligjit të posaçëm (10347) për mbrojtjen e te drejtave te fëmijëve. E quajmë veten te privilegjuar qe modeli ynë i suksesshëm i paraprinë vendit për hartimin dhe monitorimin e politikave lokale për fëmijët. Siç e dini një e treta e popullsisë së Qarkut Kukës i përket fëmijëve te moshës 0-18 vjeç ( 37,933 fëmije). Prandaj Qarku i ka kushtuar vëmendje të veçantë përmirësimit të shërbimeve për fëmijët, ngritjes se mekanizmave përkatës lokal dhe përfshirjes se tyre ne politikat lokale te zhvillimit. Qarku Kukës me mbështetjen e UNICEF në bashkëpunim me ALB-AID gjatë vitit 2011 ka punuar për rritjen dhe fuqizimin e NJDF-së pranë qarkut, ku si prioritet kryesor ka qene monitorimi i objektivave te Strategjisë lokale nëpërmjet matjes se treguesve dhe mbledhjes së informacionit për hartimin e një data-base e cila do ti shërbejë qarkut për hartimin e politikave cilësore lokale për fëmijët dhe përgatitjes së raporteve mbi përmirësimin e respektimit të të drejtave të fëmijëve. Ky raport Progresi analizon punën e bërë dhe rezultatet e arritura për përmbushjen e objektivave të strategjisë për fëmijët 2006-2011 dhe i paraprinë hartimit te strategjisë së Re Rajonale dhe Planit konkret te Veprimit për fëmijët 2013-2020 e cila jemi te bindur se do t’i avancoje te drejtat e fëmijëve dhe angazhimin e njësive vendore për përfshirjen e tyre ne planet konkrete te zhvillimit. Duke falënderuar hartuesit e këtij Raporti, shoqatën ALB-AID dhe në veçanti UNICEF-in, qarku Kukës konfirmon se do te vazhdoje angazhimin e tij ne drejtim te përmirësimit te respektimit te drejtave te fëmijëve. Ai do te fuqizojë më tej strukturat e ngritura lokale dhe do t’i jap NJDF-së një rol më të madh për monitorimin e politikave në shkallë Qarku. Qarku Kukës do të vazhdojë të mirëpresë mbështetjen e shoqërisë civile dhe UNICEF për të çuar më përpara arritjet në fushën e të drejtave të fëmijëve. Ai mbetet i hapur të bashkëpunojë ngusht me të gjithë aktorët lokal dhe kombëtar. Ibsen Elezi Kryetar i Këshillit Qarkut Kukës

2

3

Në faqen pas kapakut të vendoset: Ky raport është hartuar nga Shoqata ALB-AID dhe Njësia për të Drejtat e Fëmijës (NJDF) pranë qarkut Kukës me mbështetjen e UNICEF.

FALENDERIME Raporti i Vlerësimit të Strategjisë Rajonale për Fëmijët dhe Planit të Veprimit i qarkut Kukës (2006-2011) u realizua si një nismë e përbashkët e NJDF, Qarkut Kukës, UNICEF Shqipëri dhe shoqatës ALB-AID. Mirënjohje e veçantë i takon përfaqësuesve të administratës publike lokale dhe personave të kontaktit në Drejtorinë e Shërbimit Social Shtetëror, Drejtorinë Arsimore Rajonale dhe Zyrat Arsimore Has dhe Tropojë, Drejtorinë e Përgjithshme të Policisë Qarkut Kukës, Drejtorinë e Shëndetit Publik, Drejtorinë e Spitalit Kukës, Zyrës së Statistikave pranë qarkut Kukës, Bashkitë e Kukësit, Krumës dhe Tropojës, në të cilat funksionojnë Njësitë për Mbrojtjen e fëmijëve, për informacionin e përcjellë pranë Njësisë për të drejtat e fëmijës. Falënderime të veçanta për grupin e ekspertëve të udhëhequr nga Jonuz Kola dhe të përbërë nga Mexhit Hajdari, Nazif Dokle, Gentian Palushi, të cilët grumbulluan, përpunuan dhe analizuan informacionin duke mundësuar përgatitjen e plotë të këtij raporti. Falënderime dhe për përfaqësuesit e zyrave të Observatorit dhe Njësisë për të Drejtat e Fëmijës Kukës, si dhe përfaqësues të shoqërisë civile për angazhimin dhe kontributin dhe komentet që kanë dhënë në publikimin e raportit të progresit.

Së fundi, falënderime të veçanta për mbështetjen e vlefshme të siguruar nga Arlinda Ymeraj, përgjegjëse për politikat sociale dhe Eliana Paravani, asistente programi në UNICEF, të cilat mundësuan pregatitjen e këtij raporti.

4

PËRMBAJTJA Fjala e Kryetarit të Qarkut.......................................................................................2 Vendimi i Keshillit qarkut per publikimin e raportit...............................................3 Falënderime……………………………………………………....................... ......4 Lista e shkurtimeve.................................................................................................6 Lista e Anekseve......................................................................................................6 Qëllimet e vlerësimit dhe metodologjia............................................. ......................7 Kapitulli I: Përmbledhje Ekzekutive.................................................................10 Kapitulli II: E drejta e mbrojtjes shoqërore dhe pjesëmarrjes............................14 Kapitulli III: E drejta për arsim cilësor................................................................23 Kapitulli IV: E drejta e mbijetesës dhe e kujdesit shëndetësor.............................................................................................................33 Kapitulli V: Pasqyrimi i ndryshimeve të kuadrit ligjor të drejtave të fëmijëve në politiken sociale të Qarkut të Kukësit..................................................................40 Kapitulli VI: Konkluzione dhe Rekomandime....................................................46 Bibliografi..............................................................................................................48 Anekse....................................................................................................................49

5

LISTA E SHKURTIMEVE ALB-AID Shoqata Shqiptare e Asistencës për Integrim dhe Zhvillim Demokratik BB Banka Botërore KM Këshilli i Ministrave SHSSH Shërbimi Social Shtetëror DRP Drejtoria Rajonale e Punës DAR Drejtoria Arsimore Rajonale ZA Zyra Arsimore DNA Dispozitat Normative Arsimore ISHP Instituti i Shëndetit Publik KDF Konventa për të Drejtat e Fëmijëve

MASH Ministria e Arsimit dhe Shkencës MD Ministria e Drejtësisë NJDF Njësia për të Drejtat e Fëmijës NJMFF Njësia për Mbrojtjen e Fëmijë dhe Familjes

OJF Organizata Jo Fitimprurëse PAK Persona me Aftësi të Kufizuar PNUD Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim PKV Plani Kombëtar i Veprimit PLV Plani Lokal i Veprimit QN Qeveria e Nxënësve SHSSH Shërbimi Social Shtetëror SKF Strategjia Kombëtare për Fëmijët UNICEF Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijët VKM Vendim i Këshillit të Ministrave Anekse: Aneks 1: Raporti i pyetësorëve Aneks 2: Pyetësori Aneks 3: Tabela e numrit të popullsisë Qarkut Kukës Aneks 4: Tabela, grafikëve me të dhëna të ndryshme Aneks 5: Tabela që ilustrojnë varfërinë dhe fëmijët në rrezik Aneks 6: Tabela që ilustrojnë kapitullin e shëndetit Aneks 7: Tabelat e projekteve të zbatuara në qarkun e Kukësit nga shoqata të ndryshme Aneksi 8. Tabela e investimeve në rrethin Kukës për peridhën 2005-2010 në arsim VO: Tabelat me informacione jane te përmbledhura sipas te trajtimit te te drejtave Ndoshta duhet te vihen si anekse megjithesi shifrat e tabelave jane interpretuar ne vendet ku ato jane.

6

1 QËLLIMET E VLERËSIMIT DHE METODOLOGJIA a. Raporti i vlerësimit, qëllimi dhe objektivat e tij. “Strategjia dhe Plani Rajonal i Veprimit për Fëmijët” për qarkun e Kukësit është dokumenti i parë lokal i përgatitur në vitin 2006 posaçërisht për fëmijët. Ky dokument ka pasur efektet e veta pozitive në drejtim të sensibilizimit të institucioneve lokale për të drejtat e fëmijëve në përputhje me Konventën për të drejtat e fëmijëve dhe kërkesat e strategjive të ndryshme Kombëtare e obligimeve që rrjedhin prej tyre. Si dokument i parë lokal për fëmijët, ai ka hedhur hap të madh në drejtim të ndërgjegjësimit të institucioneve lokale për përfshirjen e fëmijëve në planet dhe programet lokale.

Duke pasur parasysh se kanë kaluar 5 vjet nga koha e hartimit të këtij dokumenti për Qarkun e Kukësit, periudhë gjatë të cilës kanë ndodhur ndryshime dhe ka pasur zhvillime në drejtim të përsosjes së legjislacionit për shtresat në nevoje e në veçanti për fëmijët, është e domosdoshme që të bëhet një analizë mbi nivelin e zbatimit të kësaj Strategjie lokale për fëmijët për të përcaktuar se çfarë duhet përmirësuar e ndryshuar në të ardhmen. Njëkohësisht ka ardhur koha për të rishikuar planin e veprimit dhe harmonizimin e tij me strategjinë kombëtare dhe Planin e veprimit për Fëmijë 2012-2015. Qëllimi i raportit: Të vlerësojë punën e bërë në Qarkun e Kukësit nga pushteti vendor, OJF, donatorë dhe aktorë të tjerë lokal dhe kombëtar për zbatimin e Strategjisë rajonale dhe Planit të veprimit për fëmijë 2006-2011. Objektivat e këtij raporti synojnë:

a. Te analizojë zbatimin e planit rajonal të veprimit për gjendjen e zbatimit të drejtave te fëmijëve ne qarkun Kukës

b. Të analizojë nivelin e realizimit të të drejtave të fëmijëve nëpërmjet matjes dhe vlerësimit të treguesve të përzgjedhur me qëllim pasqyrimin e situatës reale të zbatimit të këtyre të drejtave;

c. Të identifikojë çështjet më kritike në nivel lokal me qëllim hartimin e rekomandimeve për përmirësime në politikat lokale që lidhen me të drejtat e fëmijëve në të ardhmen; përmirësimin e shërbimeve për fëmijët etje.

b. Metodologjia e hartimit të raportit vlerësues, procedura dhe pjesëmarrësit e vlerësimit. Përgatitja e këtij Raporti Vlerësimi është bërë me përfshirjen e të gjithë aktorëve në nivel lokal të cilët punojnë për të drejtat e fëmijëve dhe që kanë qenë të përfshirë në zbatimin e Strategjisë Lokale. Kanë marrë pjesë përfaqësues nga bashkitë, komunat dhe institucionet e arsimit, shëndetësisë, shërbimit sociale, punësimit, policisë, NJMFF dhe shoqatat lokale nën drejtimin e Njësisë për të drejtave të fëmijëve pranë Këshillit të Qarkut Kukës.

Procesi i hartimit të Raportit të vlerësimit është koordinuar nga Shoqata “ALB-AID” Kukës, me mbështetjen financiare të UNICEF-it në Shqipëri. Një ndihmë të madhe ka dhënë Observatori për fëmijët, Zyra Kukës për mbledhjen e informacionin dhe të dhënave të këtij raporti.

7

Për hartimin teknik të raportit u aktivizua grup lokal i ekspertëve për fëmijët i cili ngriti grupin e punës në bashkëpunim me shoqatën ALB-AID dhe CRU-në pranë Qarkut. Grupi i punës ka organizuari takime dhe diskutime me specialistë të institucioneve publike, përgjegjës për zbatimin e politikave të kujdesit shëndetësor, arsimor dhe të mbrojtjes sociale. U organizuan 2 takime me grupe me fokus të caktuar mësuesit në arsim, me institucionet e kujdesit shëndetësor dhe me shoqërinë civile lokale të cilët diskutuan dhe komentuan për të gjitha çështjet e paraqitura. Stafi i NJDF-së për ti ardhur në ndihmë grupit të pune ka mbledhur të dhëna nëpërmjet një pyetësori me nxënës i plotësor ne 10 shkolla të qarkut. Pyetësori ka pasur 4 seksione sipas te drejtave. Te dhënat e mbledhura janë përdorur për hartimin e raportit ( Aneksi 2). Grupi i punës hartoi një listë pyetjesh dhe treguesish, të cilët mundësuan vlerësimin e nivelit të zbatimit të strategjisë si edhe planit të veprimit. Informacioni i mbledhur u përdor për analizën e nivelit të zbatimit të objektivave të strategjisë dhe planit të veprimit. c. Fokusi i raportit Ky raport është fokusuar në drejtimet e mëposhtme si : situata aktuale dhe progresi i bërë për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve për periudhën kohore 2006-2011 në fusha të tilla si: a) e drejta për mbrojtje sociale; b) e drejta për arsim; c) e drejta për kujdes shëndetësor dhe zhvillim dhe d) e drejta për pjesëmarrje. Raporti analizon politikat vendore dhe buxhetet për të drejtat e fëmijëve; monitorimin dhe raportimin e treguesve të progresit në zbatimin planit të veprimit për të drejtave të fëmijëve në qarkun Kukës. d. Çështjet kryesore të këtij raporti vlerësimi. Ky raport vlerësimi është i përbërë nga pesë kapituj. Kapitulli i parë – Përmbledhje Ekzekutive: Situata e të drejtave të fëmijëve në qarkun Kukës (pasqyrë e situatës të përgjithshme të të drejtave të fëmijëve) Kapitulli i dytë - analizohet zbatimi i objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën për mbrojtje shoqërore. Kapitulli i tretë – analizohet zbatimi i objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën për arsim cilësor

Kapitulli i katërt – analizohet zbatimi i objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën e mbijetesës dhe kujdesit shëndetësor.

Kapitulli i pestë - analizohet në mënyrë të përmbledhur përmirësimi i kuadrit ligjor i të drejtave të fëmijëve në Shqipëri si dhe përshkruhen mekanizmat lokale dhe rajonale që vëzhgojnë dhe raportojnë mbi realizimin e të drejtave të fëmijëve në përputhje me kërkesat ligjore. Kapitulli i gjashtë - i kushtohet dhënies së rekomandimeve për institucionet dhe pushtetin vendor për zbatimin e Strategjisë rajonale për fëmijët.

8

QARKU KUKËS – HARTA ADMINISTRATIVE

9

Kapitulli I Përmbledhje Ekzekutive: Situata e të drejtave të fëmijëve në qarkun Kukës (pasqyrë e situatës të përgjithshme të të drejtave të fëmijëve) Qarku i Kukësit shtrihet në verilindje të Shqipërisë dhe ka në përbërjen e tij 27 njësi vendore nga të cilat 24 komuna dhe 3 bashki. Qendra administrative, politike, ekonomike dhe kulturore e qarkut është qyteti i Kukësit. Popullsia e qarku Kukësi në fund të vitit 2011 ishte 113.196 banorë. (Sipas drejtorisë përgjithshme Gjendjes civile pranë Prefektit te Qarkut) Sipas shërbimit Social Kukës qarku Kukës numëron 26,406 familje nga te cilat 12,269 trajtohen me ndihmë ekonomike ose 46,4 % të cilat kanë përfituar 584.500.000 lekë në vit në formën e ndihmës ekonomike ( Burimi Shërbimi Social Shtetëror) . Krahasuar me vitin 2006 (115 905 banorë) kur u hartua “Strategjia dhe Plani rajonal për Fëmijët” në Kukës popullsia është ulur me 2709 banorë ose rreth 2%, kurse skemës se përfitimit të ndihmës ekonomike në vitin 2011 i janë shtuar 110 familje (0,9%) krahasuar me vitin 2006 ku 12,159 familje trajtoheshin me ndihmë ekonomike. Në qarkun e Kukësit mbizotërojnë moshat e reja. Fëmijët e moshës 0-18 vjeç përbëjnë 34,5 % të popullsisë së përgjithshme të qarkut. (37,933)

Reformat e ndërmarra nga qeveria gjatë periudhës 2006-2011 nuk kanë sjellë ndryshimet e pritshme ekonomike. Nuk ka reduktim të numrit te familjeve që përfitojnë ndihme ekonomike, përkundrazi ka rritje të lehtë. Treguesit e varfërisë mbeten pothuajse ne te njëjta shifra me ato te vitit 2006. Autostrada Durrës Morinë me gjithë pritshmërinë e madhe, nuk ka sjellë zhvillimin e dëshiruar, përveç lehtësimit të lëvizjes së njerëzve. Përkundrazi ajo ka sjellë falimentimin e shumë bizneseve lokale, për pasoje shtimin e numrit të papunëve. Sipas të dhënave nga Drejtoria Rajonale e Punësimit ne fund te vitit 2011 janë regjistruar 8,661 te papune. Në fakt kjo shifër nuk paraqet realitetin., pasi mënyra e përllogaritjes e përdorur përfshinë vetëm personat e vetë deklaruar si të papunë. Ne vitin 2006 nuk janë mbledhur të dhëna për papunësinë. Karakteristikë tipike është lulëzimi i kazinove, bingove dhe euro-llotove. Ne fund te vitit 2011 janë shtuar me 350 % lojërat e fatit vetëm në qytetin e Kukësit. Ne Kukës ne vitin 2006 kishte 10 lojëra fati, tani numërohen 35 vetëm në qytetin e Kukësit. Ky fenomen wshtw shtrirw nw mbarw qarkun. Të gjitha pikat e lojërave të fatit nuk zbatojnë ligjin për moslejimin e fëmijëve nën 18 dhe nuk afishojnë tabela për fëmijët. Problem është shtrirja e pikave te bixhozit edhe nëpër fshatra dhe frekuentimi i tyre nga fëmijët. Ndryshime pozitive janë shënuar në infrastrukturën e arsimit, shëndetësisë dhe të mbrojtjes sociale. Në periudhën kohore nga viti 2006 e deri tani edhe në politikat për fëmijët kanë ndodhur ndryshime të rëndësishme që kanë pasur si objektiv përmirësimin e kushteve të jetës, shkollës, mirë-rritjen e tyre etj. Ndjehet një frymë e re në përgjithësi nëpër institucione për marrjen në konsideratë të problemeve të fëmijëve Në institucionet e ndryshme shtetërore ka filluar të paktën të diskutohet për problemet e fëmijëve. Koj tregon për rritjen e ndërgjegjësimit të institucioneve vendore në drejtim të njohjes së të drejtave të fëmijëve. Megjithatë janë akoma larg trajtimit të këtyre problemeve në mënyrë institucionale.

10

Ne vitin 2011 Njësia për të Drejtat e Fëmijëve është futur ne Strukturën e Këshillit Qarkut sipas ligjit Nr 10347 pranë Drejtorisë se Shërbimeve Rajonale. Në Bashkinë Kukës ne vitin 2008 është ngritur Njësia për Mbrojtjen e Fëmijës dhe Familjes. Ne vitin 2011 ne Bajram Curri është ngritur shërbimi për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre. Po kështu edhe Komuna Surroj, Bashkia Krumë, Komuna Bicaj, Komuna Fierzë në fillim të këtij viti kanë nxjerre vendimet përkatëse për ngritjen e zyrave për mbrojtjen e fëmijëve sipas ligjit 10347. Por megjithatë, varfëria ekonomike, dhuna, abuzimi, cilësia e dobët e shërbimeve arsimore dhe shëndetësore, mit-marrja etje, vazhdojnë te mbeten fenomene qe ndikojnë dukshëm ne shkelja e të drejtave të fëmijëve, ne Qarkun Kukës. Ndërkohe në shkollat e fshatrave cilësia e mësimdhënies ka pësuar rënie tw dukshme. Në shkollat e qarkut vazhdon të ketë dhunë verbale. Mungojnë laboratorët për lëndët e kimisë, biologjisë dhe fizikës. Sipas pyetësorit të plotësuar në kuadër të raportit të progresit rezulton se në 93 % e nxënësve të pyetur në 10 shkolla të qarkut Kukës nuk kanë laborator. Shkollat janë pajisur me kabinete informatike por duhet të theksojmë se në shumicën e shkollave ato nuk janë funksionalë për shkak te keq përdorimit, mungesës së energjisë, mungesës se mësuesve me arsim përkatës dhe për shkak te vjedhjes se pajisjeve. Numri i kompjuterëve për nxënës për vitin 2010 është 1 për 56 . Interneti punon vetëm në bashkitë e qarkut, kurse ne shkollat e komunave ai nuk funksionon pasi pajisjet janë tepër te dobëta dhe shpesh mungon sinjali i internetit dhe energjia e dobët elektrike. Ka shumë fëmijë që punojnë veçanërisht në fshat. Puna sezonale shpesh herë bën që nxënësit të mos frekuentojnë rregullisht shkollën. Mungojnw shifrat pwr matjen e këtij fenomeni Pjesa më e madhe e fëmijëve të qarkut u përkasin familjeve me ndihmë ekonomike. Numri i pjesëtarëve të familjeve që trajtohen me ndihme ekonomike përbejnë 71 % te numrit te përgjithshëm te popullsisë qarkut (80,302 persona u përkasin 12,269 familje përfituese të Ndihmës Ekonomike). Trafikimi në drejtim të Kosovës është zeruar në vitin 2011 si rezultat edhe i ndërgjegjësimit dhe punë së strukturave të policisë përshirë bashkëpunimin me policinë e Kosovës. Por fëmijë rom të ardhur nga rrethet tjera kryesisht Krujë dhe Fier, çdo pranverë stacionohen me familjet e tyre në Kukës dhe përdoren nga familjarët e tyre për të lypur në rrugët e Kosovës gjatë ditës kurse në darkë kthehen përsëri në Kukës.

Shërbimet sociale janë të përqendruara tërësisht në bashkinë Kukës. Ndërsa në njësitë e tjera vendore të Qarkut Kukës nuk ka shërbime të tilla me përjashtim të një zyre (personi kontakti) shërbimesh në bashkinë Bajram Curri për fëmijët me aftësi të kufizuar dhe familjen, pavarësisht se pretendohet që ajo luan rolin e njësisë për mbrojtjen e fëmijëve ne Bajram Curri.

Me gjithë mangësitë në promovimin e Planit Rajonal të Veprimit për Fëmijët të vitit 2006, duhet pranuar se ka përmirësim. Veçanërisht pas daljes së ligjit 10347 në vitin 2010 është punuar jashtëzakonisht shumë në drejtim të njohjes dhe mbrojtjes së të drejtave të fëmijëve si nga shoqata të ndryshme. Gjithashtu një rol të veçantë ka luajtur edhe Njësia për të Drejtat e Fëmijës pranë qarkut Kukës.

11

Një shtytje të veçante në drejtim të përmirësimit të respektimit të drejtave të fëmijëve ka dhënë edhe ngritja e observatorit për të drejtat e fëmijëve. Ai tashmë është bërë një faktor i rëndësishëm në duart e shoqërisë civile për monitorimin e respektimit të të drejtave të fëmijëve e për përmirësimin e shërbimeve ndaj tyre. Gjithashtu modelet e pilotuara me sukses në qarkun Kukës për fëmijët janë përgjithësuar e përhapur në të gjithë qarqet e Shqipërisë. Megjithatë, pavarësisht nga progresi i bërë deri tani, nga të dhënat e mbledhura nga NJMF-ja dhe Observatori për të drejtat e fëmijëve në Qarkun e Kukësit, rezulton se duhet punuar më shumë për të përmirësuar respektim e të drejtave të fëmijëve, veçanërisht në drejtim të rritjes së transparencës dhe përfshirjes së problemeve të fëmijëve në planet e zhvillimit dhe buxhetimit qoftë nga institucionet shtetërore ashtu edhe nga shoqëria civile. Megjithëse ka një ligj që detyron njësitë vendore të bëjnë transparente fondet për shkollat kryesisht për shpenzime operative, deri tani ne nuk kemi gjetur asnjë praktikë përfshirë këtu edhe bashkinë Kukës të bërjes transparent të buxhetit operativ kosto-njësi për fëmijë. Buxheti mbahet i fshehte, dhe justifikohen se nuk u planifikohen buxhete nga ministritë përkatëse, megjithëse sipas ligjit te decentralizimit administrimi i shkollave varet totalisht nga njësitë vendore. Si në çdo rast, vlerësimi i implementimit të politikave, duket më qartë në pjesën e fondeve që alokon çdo institucion në buxhetin e tij për zbatimin e tyre prandaj për shkaqe të mungesës së dëshirës dhe zvarritjes, mungesës së transparencës nga ana e drejtuesve lokal, përfshirë këtu edhe shkaqe ligjore apo strukturore, ka qenë e vështire të nxirren dhe llogariten fondet buxhetore që institucionet e vartësisë vertikale dhe pushteti vendor kanë përdorur për të mbështetur politikat e tyre për mbrojtjen e fëmijëve. Mungon llogari dhënia brenda institucioneve. Nuk kemi gjetur ndonjë formulë dhe mbështetje ligjore për detajimin e buxheteve të njësive vendore që përdoren për përmirësimin e të drejtave të fëmijëve. Institucionet marrin grante të kushtëzuara të cilat sipas punonjësve të njësive vendore kushtëzohen për fëmijët. Nga vëzhgimet e bëra në terren pushteti vendor në përgjithësi nuk ka planifikuar fonde me synime të veçanta për fëmijët por vetëm për të ofruar shërbimet kryesore për ndihmën ekonomike, mbulimin e shpenzimeve për riparime dhe shpenzime të tjera kancelarike për arsimin, shëndetësinë, kulturën etj. Përveç bashkive në asnjë komunë nuk ka kopshte me ushqim apo çerdhe për fëmijët. Në rang qarku 3209 fëmijë vijojnë kopshtin nga të cilët 1435 ne qytet dhe 1774 në fshatra. Ka një database për rikonstruksionin e shkollave vetë për rrethin Kukës.Nuk ka të dhëna nga njësitë vendore për buxhtin megjithëse ligji per decentralizimin e pushtetit vendor i detyron të bëjnë transparente dhe të njoftojnë shkollat për buxhetin që vihet në dispozicion të shkollav i cili përmbledh shpenzimet operative, kancelari etje. Ka abuzime për sa i përket cilësisë se rikonstruksioneve të shkollave pasi ato janë tepër të dobëta dhe nuk justifikon qëllimin.Kjo dallohet edhe me syrin e lirë të çdo qytetari. Nuk behët fjale për standardin e numrit të nxënësve për tualete, m2 për klase etj e cila ka çuar që në mjaft shkolla të fshatit të bëhet shkak për braktisjen e sajë nga vajzat, përveç mentalitetit. Nuk ka një database për projektet që zbatohen për fëmijët nga shoqatat lokale, kombëtare,apo institucione të ndryshme. Si i tillë qarku nuk është në gjendje të monitoroje nivelin e zbatimit

12

te politikave. Sipas një vlerësimi sipërfaqësor del se ka projekte qe dublojnë institucionet shtetërore. Shoqatat nuk dorëzojnë raporte për punën qe bëjnë me projektet. Sipas raporteve që hartojnë shoqatat e ndryshme për llogari te donatoreve, shifrat e përfituesve fryhen dhe sajohen probleme që në te vërtete nuk ekzistojnë. Gjithashtu shkollat nuk kanë faqe interneti megjithëse është zbatuar një projekt i veçantë. Fenomeni i ndërhyrjeve për të ngritur notën apo edhe për të mundësuar kalimin nga një klasë në tjetrën me anë të diktimit nga drejtoritë e shkollave apo edhe nga persona të ndryshëm ka shqetësuar së tepërmi kolektivat pedagogjik të shkollave pasi ndërhyrjet variojnë që nga rangje drejtuese deri edhe tek familjarët e mësuesve. Madje prindër te pandërgjegjshëm kërkojnë me çdo kusht nota te pa-merituara për fëmijët e tyre duke përdorur forma tw ndryshme qw nga ryshfeti deri tek kërcënimet. Shoqëria civile Një kontribut të madh për zbatimin e objektivave të përcaktuar në strategji përveç institucioneve shtetërore si DAR, SHSSH, Njësitë Vendore, DSHP kontribut të madh kanë dhënë shoqata “Partnerë për fëmijë”, shoqata ALB-AID, shoqata “Aleanca Kombëtare për Fëmijët” etj.

Rekomandime

Të hartohet një Strategji dhe Plan Veprimi i Ri lokal sipas fushave përkatëse të drejtave të fëmijëve në përputhje me kërkesat e ligjit të ri dhe planin Kombëtar te verimit për fëmijët 2012-2015. Kjo strategji duhet te përfshije një periudhe 10 vjeçare.

Rritja e transparencës së buxheteve për fëmijët si nga njësitë vendore ashtu edhe nga institucionet shtetërore dhe nga shoqatat e shoqërisë civile është kusht për përmirësimin e te drejtave te fëmijëve ne Kukës.

Të inkurajohet shoqëria civile me projekte ne fushën e luftës kundër korrupsionit ne arsim dhe shëndetësi i cili është fenomeni me i përhapur qe ndikon drejtpërdrejt ne cilësinë e shërbimeve për fëmijët.

Inkurajimi i shoqatave të ndryshme, fondacioneve etj për të punuar për rritjen e kapaciteteve për ofruesit e shërbimeve për fëmijët.

Të punohet me shoqërinë civile për ngritjen e grupit multi-disiplinar si një mjet i domosdoshëm për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve për qarkun.

13

KAPITULLI II Vlerësimi i zbatimit të objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën për mbrojtje shoqërore.

E drejta e mbrojtjes shoqërore, zhvillimit dhe pjesëmarrjes

Objektivat Strategjisë Rajonale dhe Planit të Veprimit për Fëmijë 2006 Përfshirja 90 % e grupeve vulnerabile të fëmijëve në politikat e ZSHS Kukës Trajnimi 100 % i të gjithë administratorëve social të qarkut Ngritja e rritja e një programi statistikor ku të identifikohen grupet sociale në nevojë dhe

ndjekja e gjendjes së tyre në mënyre progresive Rritja e cilësisë së shërbimit social: 90 % e punonjësve të jenë me kualifikim përkatës Rritja e mundësive financiare për shërbimin social. Mbi 30 % e buxhetit të qeverisjes

vendore të jetë në dispozicion të fondit shoqëror Ulja e familjeve me ndihmë ekonomike në masën 50 %

Realizimi i objektivave I. Përfshirja 90 % e grupeve vulnerabile të fëmijëve në politikat e ZSHS Kukës Grafiku 1: Familje ne ndihmw e konomike 2006-2011

Numri i familjeve me ndihmë ekonomike 2006-2011

27,849 26,406

9,862 9,865

2,297 2,499

05,000

10,00015,00020,00025,00030,000

Numri ifamiljeve

2006

Numriifamiljve

2011

Familje mend ek të

pjesshme2006

Familje mend ek të

pjesshme2011

Familje mend ek të

plotë 2006

Familje mend ek të

plotë 2011

Në qarkun e Kukësit prej 26406 familjeve 12269 trajtohen me ndihmë ekonomike (9865 të pjesshme, 2499 të plotë). Shuma totale e dhënë to është 584.500.000 lekë (47000 leke në vit ose 3970 leke ne muaj për çdo familje). Krahasuar me vitin 2006 (115 905 banorë) kur u hartua “Strategjia dhe Plani rajonal për Fëmijët” në Kukës popullsia është ulur me 2709 banorë ose rreth 2%, kurse skemës se përfitimit të ndihmës ekonomike në vitin 2011 i janë shtuar 110 familje (0,9%) krahasuar me vitin 2006 ku 12,159 familje trajtoheshin me ndihmë ekonomike. Prej tyre në 9660 familjet të të dy niveleve të ndihmës ekonomike jetojnë 80302 frymë. Në shumë prej këtyre familjeve ka fëmijë me aftësi të kufizuar që e rëndojnë më tej situatën.

14

Tabela 1: Shpenzimet publike per realizimin e te drejtes per kujdes te vecante te femijeve te familjeve te varfra per vitet 2009 dhe 2011

Vitet Ndihma

ekonomike (ne 000 leke)

Nr i familjeve perfituese

Numri i personave

ne keto familje

Numri i femijeve ne keto familje

Buxheti per femijet (ne 000

leke a b c d=c*4.2 e=c*2.2 f=(b/d)*e

2009 530,800 11,360 47,712 24,992 278,038 2010 571,000 12,718 53,416 27,980 299,095 2011 584,500 12,269 51,530 26,992 306,167 Më tej familjet me ndihmë ekonomike të plotë janë të privuar nga përfitimi 100% i ndihmës ekonomike. Fondi i planifikuar nga buxheti i shtetit për shkak të krizës financiare nuk vjen i plotë pranë ShSSh-së i cili është i detyruar që të bëjë një ndarje pak a shumë të barabartë mes komunave.

Në Qarkun e Kukësit, për vitin 2011 rezultojnë 755 fëmijë me aftësi të kufizuar (207 0-6 vjeç, 349 6-15 vjeç, 199 15-18 vjeç). Prej tyre 298 janë femra (93 të moshës 0-6 vjeç, 131 të moshës 6-15 vjeç dhe 74 të moshës 15-18). Pra 2 % e numrit të fëmijëve janë me aftësi të kufizuar: të verbër, para e tetraplegjikë dhe me paaftësi mendore dhe fizike duke çuar kështu që 604 personave kujdestarë në të shumtën e rasteve familjarë të të paaftëve tu privohet mundësia për të kërkuar punë tjetër me pagë më të mirë për vete e familjen, për të ecur në shoqëri apo për të gëzuar jetën si të gjithë të tjerët. Për këtë kategori fëmijësh për qarkun e Kukësit për vitin 2011 janë akorduar 82 446 000 lekë ose 9100 lekë për person ne muaj. Graf 2: Paraqitja grafike e rretheve me përqindjet përkatëse të fëmijëve (15-18 vjeç) me aftësi të veçanta, për vitin 2010.

Në skemën e përfitimit të SHSSH janë të përfshirë edhe 19 fëmijë jetimë të cilët përfitojnë 36000 lekë në vit ose 3000 lekë në muaj.

15

Harta 1: Përqindja e fëmijëve me aftësi të kufizuar të moshës 0-18 vjeç, në komunat përkatëse, për vitin 2010. Me mbështetjen financiare të UNICEF si dhe “ALB-AID” Kukës janë ngritur: Sektori i përkujdesjes shoqërore pranë qarkut. Njësia e monitorimit të drejtave të fëmijëve pranë qarkut Këshilli i Rajonal i Edukimit pranë Qarkut Kukës Zyra e mbrojtjes se fëmijëve në Bashkinë Kukës, Observatori për zbatimin e të drejtave të fëmijëve për qarkun pranë ALB – AID Bërthama e shërbimit multi-disiplinor pranë ZSHS në dobi të shëndetit mendor dhe fizik të

fëmijëve pranë Bashkisë Kukës Në nivel qarku janë zbatuar një sërë projektesh: “Aktivizohuni në veprimtaritë e shkollës nëse doni që zëri juaj të dëgjohet dhe vota juaj të

numërohet.” Organizimi i kampeve verore. Fuqizimi i Njësisë për Mbrojtjen e Fëmijës dhe Familjes CFPU Observatori për të drejtat e fëmijëve Qendra e shërbimit ditor për fëmijët me aftësi të kufizua. Qendra sociale pranë Bashkisë Kukës që ofron shërbime për 12 fëmijë me aftësi të kufizuar. Është punuar më mirë në drejtim të edukimit të fëmijëve me nevoja specifike Që prej vitit 2011 me financim të UNICEF shoqata ALB-AID po zbaton projektin për

ngritjen dhe fuqizimin e Njësisë për të drejtat e fëmijëve. Po punohet që Njësia për të Drejtat e Fëmijëve të qarkut Kukës të funksionojë me kapacitet

të plotë pas përfshirjes së saj në strukturën e këshillit të qarkut. Me gjithë zhvillimet pozitive objektivi për përfshirjen 90 % e grupeve vulnerabile të fëmijëve në politikat e ZSHS Kukës nuk është realizuar. Këtu s’janë të përfshirë fëmijët në risk: anëtarë të familjeve të varfra, që lypin, që punojnë, braktisin shkollën, të rrugës, të ngujuar për shkak të

16

gjakmarrjes, të pashoqëruar në emigracion apo që bien pre e drogës, abuzimeve dhe kriminalitetit. Edhe pse në vitin 2011 në krahasim me atë 2006 numri i fëmijëve të ekspozuar ndaj këtyre rreziqeve është ulur, vazhdon të jetë problem sidomos fëmijët egjiptianë, romë e jetim. - Fëmijët në risk Janë evidentuar 834 fëmijë në rrezik (në kushte të vështira ekonomike, aftësi të kufizuar, që kanë braktisur shkollën, jetim apo me prindër të divorcuar. 22 (0f.) shfrytëzohen për punë, 42 (10 f) në rrezik të lartë, 122 (80 f) në rrezik të mesëm. Numri fëmijëve rom është 64 (27 f), i fëmijëve jetim 168 (67 f), i atyre të abuzuar 62 (12 f.) dhe me prindër të divorcuar 36 (11 f.) a) Mbrojta dhe referimi Nga viti 2006 e këtej, në qarkun e Kukësit janë bërë hapa përpara në drejtim të mbrojtjes shoqërore të fëmijëve. Ne Bashkinë Kukës funksionon qendra ditore për fëmijët me aftësi të kufizuara, e ngritur në vitin 2007 me fond të Bankës Botërore nga organizata ASED fillimisht e financuar nga Kantonet e Zyrihut dhe të Bernes në Zvicer dhe që nga tetori i vitit 2009 nga Bashkia Kukës. Qendra Sociale pranë bashkisë Kukës në bashkëpunim me shoqatën ALB-AID ka identifikuar dhe referuar disa fëmijë që i përkasin territorit të bashkisë Kukës. Grafiku 3; Rastet e te femijeve te identifikuar dhe referuar ne nga NjMFF bashkia Kukes

Rastet e te femijeve te identifikuar dhe referuar ne nga NjMFF bashkia Kukes

62

12

Identifikuar Referuar (për strehim, këshillim, etj)

Gjithsesi duhet të përmendim se edhe kur referohen rastet për fëmijët në nevojë apo rrezik ka shumë burokracira pasi duhet të plotësohen një sërë dokumentesh që rasti të marrë rrugën e zgjidhjes. Mund të përmendim rastin e një fëmijë i cili kishte shumë kohë që ecte i lidhur dhe shoqërohej nga gjyshja e tij. Edhe pas shumë përpjekjeve dhe thirrjeve nga NjMFF Kukës për referimin e tij në qendrat e specializuara u desh publikimi i rastit në emisionin “Fiks fare” që ky rast të merrte zgjidhje. Gjithsesi nga NjMFF Kukës janë referuar disa raste në qendrat kombëtare. Policia gjithashtu ka luajtur një rol të rëndësishëm për sa i përket identifikimit dhe referimit të rasteve të fëmijëve në risk trafikimi, abuzimi etj. b) Fëmijët jashtë kujdesit prindëror Në qarkun e Kukësit përbëjnë 3.9 % (0-14 vjeç). Prej tyre 0.01 % jetimë biologjikë dhe 3.8 % jetim më një prind në një varfëri ekstreme.

17

Në 2011 qarku numëron1585 fëmijë jetimë (47 jetimë biologjik, 1538 me një prind prej të cilëve 872 në rrethin e Kukësit, 290 në Tropojë dhe 376 në Has. Grafiku 4: Numri i fëmijëve jetim (2009)

Numri i femijeve jetim biologjik dhe me nje prind

47 8 39 0

1538

872

290376

0200400600800

10001200140016001800

RajoniKukës

Rrethi Kukës RrethiTropojë

Rrethi Has

biologjik

me një prind

c) Fëmijët e rrugës. Në rajonin e Kukësit1 janë identifikuar 269 raste të fëmijëve të rrugës ose 0.7 % të fëmijëve (0-14 vjeç). Pjesa më e madhe e të cilëve i përkiste komunitetit egjiptian që lypnin këtej dhe përtej kufirit. Ndonëse ky fenomen është kufizuar edhe pse nuk kemi statistika, mund të themi se ende është i pranishëm por i përqendruar kryesisht tek fëmijët egjiptian. Ka shumë fëmijë që punojnë, veçanërisht në fshat puna sezonale shpesh herë bën që nxënësit të mos frekuentojnë rregullisht shkollën. d) Fëmijët e ngujuar Në vitin 2009 numërohen 26 fëmijë të ngujuar të cilët janë të privuar nga përfitimi i shërbimeve dhe nevojave bazë si arsimimi. Shoqata “Partnerë për Fëmijë” ka identifikuar dhe ofruar shërbime për rreth 220 fëmijë të ngujuar në rrethin e Tropojës të cilët janë raportuar në Drejtorinë Arsimore Rajonale dhe në MASH për të marrë mësim në shtëpi. Gjithsesi kjo kategori duhet parë me vëmendja nga ZA Tropoje, (sipas ASHMDF në vitin shkollor 2011-20112 në të gjithë Shqipërinë numërohen 35 fëmijë të ngujuar të cilët kanë qenë pjesë e politikave të MASH për arsimin në shtëpi)2. e) Trafikimi Sa i takon trafikimit të fëmijëve, kundrejt dy rasteve të identifikuar në vitin 2006 në vitin 2010 kjo shifër është ulur në zero. f) Fëmijët jetim Në skemën e përfitimit të SHSSH janë të përfshirë edhe 19 fëmijë jetimë të cilët përfitojnë 36000 lekë në vit ose 3000 lekë në muaj.

1 Statistika të vitit 2009 2 Raporti vjetor i monitorimit të zbatimit të ligjit për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve 2012

18

Sipas të dhënave numri i fëmijëve jetim me ndihmë ekonomike është 32. Një numër ky më i ulët se vitet e tjera3. Ose nga 494 fëmijë jetim me një prind në vitin 2003, në vitin 2005 ky numër u rrit në 1538 prej të cilëve 1192 në fshat, ndërsa në vitin 2011 kjo shifër shkoi në 1641. Duhet theksuar se në Qarkun e Kukësit nuk ka asnjë institucion të specializuar për trajtimin e këtij kontingjenti fëmijësh në nevojë. Megjithëse në raport me vitin 2006 numri i fëmijëve në rrezik dhe në nevojë që duhen trajtuar nga shteti dhe OJF-të është ulur, sërish dalim në përfundimin se mbeten një problem i ndjeshëm. Kapacitetet Një ndër burimet për identifikimin e rasteve në rrezik janë administratorët social të bashkive dhe komunave4 por duhet të theksojmë se me gjithë trajnimet e herëpashershme për ngritjen e kapaciteteve nga shoqëria civile dhe pushteti lokal mungojnë të dhënat për numrin e rasteve të fëmijëve në risk. Një faktor kyç që kë çuar në krijimin e kësaj situate është edhe lëvizja e administratorëve social në bazë të bindjeve të tyre politike. Gjithashtu mund të radhisim se:

Ata nuk janë të familjarizuar me treguesit dhe kategoritë e ndryshme sociale. Për shkak se skemat e mbrojtjes shoqërore mbulojnë me shërbime vetëm dy kategori

sociale, familjet e varfra dhe individët me paaftësi, informacioni që posedojnë komunat dhe bashkitë i përket vetëm këtyre dy kategorive.

Shkalla e njohjes së problemeve sociale në komunitet është shumë e ngushtë. Kategoritë me probleme sociale të raportuara në seksionet e mbrojtjes shoqërore në bashkitë e komunat janë vetëm ato janë brenda familjeve te varfra.

Në shumë prej komunave dhe bashkive nuk ka të dhëna për kategori të tilla fëmijë - viktimë të dhunës në familje, fëmijë të trafikuar, fëmijë të rrugës apo që punojnë. Kjo për dy arsye. Së pari për shkak se fenomene të tilla mbahen te fshehura brenda rrethit familjar dhe se dyti se nuk ofrohet asnjë shërbim për këto kategori. Rrjedhimisht ata mbeten të përjashtuar.

Edhe në rastet kur ekziston informacioni mbi kategori te ndryshme sociale, ai është sasior. Nuk ka studime cilësore nga bashkitë, komunat apo institucione të tjera joqeveritare mbi identifikimin e nevojave për shërbime për grupe te veçanta sociale.

Administratorët socialë nuk janë punonjës socialë të mirëfilltë. Pjesa më e madhe e tyre janë me arsim të mesëm dhe për me tepër nuk janë trajnuar5 për çështje të tilla si: cilët janë grupet nё risk, definicionet përkufizimet e grupeve në risk, format e mbledhjes së informacionit dhe teknikat e raportimit. Kjo limiton mundësinë e organizimit të një sistemi informacioni të saktë dhe të shpejtë dhe sigurisht dhënien e shërbimeve sipas nevojave.

Si përfundim, mungesa e një programi statistikor ku të identifikohen grupet sociale, si dhe mungesa e vrojtimeve cilësore të thelluara për grupe të veçanta në nivel njësie vendore e bën të vështirë hartimin e një plani të përkujdesjes komunitare dhe politikave sociale rajonale.

II. Trajnimi 100 % i të gjithë administratorëve social të qarkut

Nuk janë ngritur Komisioni për fëmijët në Këshillin e Qarkut dhe zyrat për mbrojtjen e fëmijëve pranë bashkisë Bajram Curri.

3 Jo të gjitha komunat kanë përcjellë informacion për numrin e jetimëve pranë SHSSH 4 Nëpunës të Zyrës së ndihmës ekonomike dhe përkujdesjes sociale në bashki e komuna. 5 Administratorët socialë janë gjithashtu objekt të ndërrimeve të shpeshta.

19

Mungon një qendër qarku për mbledhjen dhe shpërndarjen e informacionit. Pak po bëhet për analizat dhe raportimet periodike nga strukturat përkatëse. Njësia për të drejtat e fëmijëve e qarkut nuk funksionon me kapacitet të plotë. Administratorët socialë të komunave janë të pa profilizuar, në pjesën më të madhe me

arsim të mesëm dhe të pa trajnuar. Shfrytëzim i fëmijëve për të punuar e lypur është evident. Fëmijët (0- 18 vjeç) të verbër, para dhe tetra-plegjikë dhe aftësi të kufizuar mendore e

fizike përveç pagesës nuk marrin shërbim tjetër. Jashtë çdo shërbimi janë edhe 1588 fëmijë jetim e 269 të rrugës.

III. Ngritja e rritja e një programi statistikor ku të identifikohen grupet sociale në nevojë dhe ndjekja e gjendjes së tyre në mënyre progresive Në raport me kuadrin e përgjithshëm rajonal të planit të verimit nuk janë realizuar: Trajnimet administratorëve social për zbatimin e Konventës për mbrojtjen e të drejtave të

fëmijëve. Identifikimi i fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe ndërtimi i programeve për ndërhyrjet e

nevojshme e përfshirjen brenda institucioneve arsimore Ngritja e zyrës për monitorimin e zbatimit të Konventës për të drejtat e fëmijëve pranë

ZSHS Kukës Ngritja e zyrave për mbrojtjen e fëmijëve pranë bashkive Krumë e Bajram Curri Analiza dhe raportimi një herë në vit nga zyra MKDF për zbatimin e Konventës për të

drejtat e fëmijëve Raportimi një herë në 6 muaj nga ana e administratorëve socialë të komunave për

problemet e zbatimit të Konventës për fëmijët. Mbulimi nga ana e një specialisti në DAR/ZA zbatimin e Konventës Raportimi një herë në muaj i drejtorive të shkollave pranë DAR e ZA Ngritja pranë shkollave e grupeve për fëmijët me nevoja të veçanta Shtrirja e shërbimit psikologjik në shkollat në qendër të komunave Ngritja e një strukturë e posaçme pranë drejtorive të shërbimit shëndetësor parësor për

zbatimin e të drejtave të fëmijëve në aspektin e shërbimit shëndetësor ndaj fëmijëve Raportim për situatën dhe masat e marra për mbrojtjen e fëmijëve nga keqtrajtimi në

institucionet e shtetit

IV. Ulja e familjeve me ndihmë ekonomike Ky objektiv nuk është realizuar. Numri i familjeve me ndihmë ekonomike është rritur për shkak të rritjes së papunësisë. Në raport me 2006 mbeten të parealizuara: Rritja e cilësisë së shërbimit social: 90 % e punonjësve të jenë me kualifikim përkatës

mbetet objektiv i parealizuar, Rritja e mundësive financiare për shërbimin social. Mbi 30 % e buxhetit të qeverisjes

vendore të jetë në dispozicion të fondit shoqëror

Ulja e familjeve me ndihmë ekonomike në masën 50 % - E drejta për pjesëmarrje Në krahasim me vitin 2006 në drejtim të rritjes së pjesëmarrjes së nxënësve në veprimtaritë shkollore në përgjithësi dhe në vendimmarrjet e tyre në veçanti, në shkollat e qarkut Kukës janë shënuar hapa domethënës përpara.

20

Shoqata ALB – AID prej më se 4 vjetësh po zbaton projektin “Aktivizohuni nëse doni që zëri juaj te dëgjohet dhe vota juaj të numërohet”, ky projekt ka synuar ngritjen e një modeli për pjesëmarrjen e fëmijëve në vendimmarrje. Pothuajse në të gjitha shkollat ku shoqata ALB-AID ka operuar qeveritë e nxënësve janë funksionale. Në vitin 2006 në shkollat e qarkut Kukës qeveria e nxënësve njihej shumë pak, ndërsa në vitin 2011 ajo është kthyer në një faktor kyç në procesin mësimor edukativ. Megjithëse është rritur pjesëmarrja e nxënësve në vendimmarrje ato ende nuk kanë një organ të shkruar brenda shkollës ku mund të shprehin lirshëm mendimet e tyre. Veprimtaritë e zhvilluara kanë gjallëruar ndjeshëm jetën kulturore e artistike dhe ekstra-kurrikulare, pjesëmarrja e nxënësve në këto veprimtari dhe vendimmarrjet e shkollave duke rritur më tej rolin e qeverive të nxënësve si struktura të pavarura të këtyre institucioneve. Këto kanë ndikuar në:

Formimin e nxënësve me kulturë dhe shprehi demokratike Përfshirjen e nxënësve në vendimmarrjet e organeve drejtuese të arsimit.

Kanë aktivizuar: Debatin, mendimin ndryshe, idetë, talentin Përgjegjësinë, reagimin dhe vetëveprimin të komunitetit të nxënësve ndaj problemeve e

sfidave të shkollës e moshës. Bashkëpunimin me organet drejtuese e kolegjiale të arsimit, pushtetin vendor dhe

faktorë të tjerë , pa të cilin si zor të arrihej diçka serioze. Me gjithë këto arritje zbatimi i projektit ka nxjerrë në pah mjaft probleme në terren pedagogjik tradicional që e vinte mësuesin në qendër, të mbetjeve të theksuara të patriarkalizmit në familje, të përvojës së paktë në lëmë të qeverive të nxënësve, ka hasur jo pak vështirësi, ka nxjerrë në pah mjaft probleme.

Vendin e qeverisë së nxënësve në shkollë, Zgjedhje të lira dhe demokratike, Raportin e kësaj strukture të pavarur me drejtorinë e shkollës dhe organet e saj

kolegjiale, objektin e punës së qeverive të nxënësve, vendin i koordinatorit etj.

Rekomandime të përgjithshme: Duke qenë se objektivat e Strategjisë dhe planit rajonal të veprimit nuk janë përmbushur grupi i punës për realizimin e tyre bën këto rekomandime:

Forcimi i mekanizmave të kontrollit për zbatimin e ligjit për të drejtat e fëmijëve. Te rritet përgjegjësia nga institucionet lokale dhe njësite e qeverisjes vendore për

zbatimin e ligjeve qe kane ne fokus të drejtat e fëmijëve. Te ndërgjegjësohen te gjithë aktoret dhe vete fëmijët nën nismën: “Çështja e fëmijëve

është çështje e të gjithëve”. Rritja e kërkesës për bashkëpunim tek partnerët për zbatimin e marrëveshjeve qe kanë

te bëjnë me mbarëvajtjen dhe zbatimin e politikave për realizimin e te drejtave te fëmijëve.

Njësitë e pushtetit vendor të marrin përgjegjësitë që ju takojnë në ngritjen e Njësive për

Mbrojtjen e fëmijëve dhe mbështetjen financiare në përputhje me dinamikën e nevojave të fëmijëve në komunitetin e tyre dhe mbi bazën e përgjegjësive Kushtetuese dhe ligjore.

21

Njësia për të drejtat e fëmijëve pranë qarkut të mundësoje krijimin e një sistemi bazë të dhënash për grupet sociale në nevojë si dhe krijimin e një sistemi vlerësimi e monitorimi të nivelit të varfërisë duke bërë dhe rekomandimin për shërbime shoqërore.

Ndryshimet në programet e ndihmës ekonomike me adresim më të mire ndaj nevojave të fëmijëve dhe ndryshimi i masës së pagesës ndikojnë drejtpërdrejt në zbutjen e varfërisë dhe parandalimin e fenomeneve sociale që prekin fëmijët e varfër.

Bashkëpunimi lokal dhe rajonal i pushtetit vendor dhe OJF-ve dhe krijimi dhe funksionimi i rrjeteve sociale është domosdoshmëri për njohjen e të drejtave të fëmijëve dhe mbrojtjen e tyre.

Aplikimi i modelit të “Shtëpive familje” edhe në njësitë vendore të Qarkut të Kukësit është i domosdoshëm.

22

Kapitulli III

Vlerësimi i zbatimit të objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën për arsim cilësor

E drejta e fëmijëve për arsim 2006 – 2011 I. Qëllimi dhe përmbajtja e raportit Gjatë periudhës 2006-2011 është punuar për zbatimin e Strategjisë rajonale dhe Planit të veprimit për fëmijët në qarkun e Kukësit, në mbështetje të legjislacionit shqiptar dhe disa strategjive që kanë në qendër të vëmendjes plotësimin e të drejtave të fëmijëve si Strategjia kombëtare e zhvillimit të arsimit, Strategjia kombëtare për fëmijët, Strategjia e zhvillimit të qarkut të Kukësit në mbështetje të OZHM dhe Strategjia rajonale e zhvillimit të arsimit bazë në qarkun e Kukësit.

Qëllimi i këtij raporti është të analizojë se si strategjitë e hartuara e të miratuara dhe organizmat e ngritura po fokusohen në:

shtrirjen e shërbimit arsimor, me synim rritjen e tërheqjes së fëmijëve në arsimin parashkollor, uljen e braktisjes së shkollës në arsimin e detyruar dhe rritjen e tërheqjes në arsimin e mesëm të nxënësve që mbarojnë arsimin e detyruar, në pasurimin e bazës materiale didaktike e laboratorike, në përmirësimin e aftësive profesionale dhe trajnimin e mësuesve, uljen e numrit të mësuesve pa arsim përkatës si dhe në përmirësimin e infrastrukturës shkollore.

përmirësimin e cilësisë së shërbimit arsimor, me synim rritjen e rezultateve lëndore e edukative, sidomos të fëmijëve më të margjinalizuar nga braktisja e fshehtë në arsimin bazë.

Burimet e hartimit të raportit janë të dhënat zyrtare të Drejtorisë Arsimore Rajonale Kukës për treguesit e zhvillimit të arsimit bazë, dokumentet e veprimtarisë së Bordit Rajonal Këshillimor të Prindërve të qarkut Kukës si dhe informacione të Shoqatës ALB-AID me seli në Kukës. Raporti, krahas artikulimit të qëllimit e përmbajtjes së tij, do të përmbajë analizën e gjendjes së përgjithshme të të drejtave të fëmijëve në rajon, aspektet gjinore të të drejtave të fëmijëve në edukim, informacion të thelluar për grupet e fëmijëve në nevojë, aksesin ndaj shërbimit arsimor si dhe një listë rekomandimesh për të ardhmen. II. Gjendja e të drejtave të fëmijëve në edukim në qarkun e Kukësit

Tabela e treguesve 2006-2010-2015, sipas Strategjisë së Arsimit bazë të qarkut Kukës

TREGUESIT

2006

2010 Plani

2010 Fakti

2015

1 Numri i nxënësve për shkollë 203 250 243 300 2 Përqindja e shkollave me më pak se 100 nxënës 28 15 7 2 3 Përqindja e nxënësve të regjistruar në klasën e parë,

që janë 6 vjeç në fillim të vitit shkollor 74 85 73 95

4 Përqindja e nxënësve të regjistruar në klasën e parë 50 75 88 90

23

që kanë ndjekur kopshtin të paktën një vit 5 Përqindja e nxënësve që kanë braktisur shkollën 3 1,5 1.4 0,5 6 Përqindja e vajzave që kanë braktisur shkollën 3,7 2 2.2 1 7 Numri i orëve të munguara për nxënës 16,5 10 12 8 8 Numri i nxënësve për mësues 18 24 19.5 30 9 Përqindja e mësuesve pa arsimin përkatës 39 25 31 20 10 Përqindja e mësuesve pa arsimin përkatës në ciklin

e ulët 24 15 19.2 10

11 Përqindja e mësuesve pa arsimin përkatës në ciklin e lartë

41 25 39 20

12 Përqindja e orëve të munguara nga mësuesit kundrejt të gjitha orëve mësimore

1,56 1 1 0,5

13 Numri i punonjësve psiko-socialë 5 10 4 35 14 Numri i nxënësve për një klasë 20 25 21 30 15 Përqindja e nxënësve që zhvillojnë mësim në klasat

kolektive 18 10 22 5

16 Përqindja e shkollave që punojnë me dy turne 10 5 7 0 17 Përqindja e nxënësve që e kanë shkollën më shumë

se 30 minuta larg nga shtëpia 25 30 30 35

18 Numri i kompjuterëve për nxënës 1ë1400 1ë500 1ë56 1ë10019 Përqindja e shkollave me palestër 15 20 15 35 20 Përqindja e shkollave me bibliotekë 25 50 60 90 21 Përqindja e shkollave me laborator të kimisë 14,9 30 14.9 75 22 Përqindja e shkollave me laborator të fizikës 15 30 15 75 23 Përqindja e shkollave me laborator të gjuhëve të

huaja 0 20 0 50

24 Përqindja e shkollave me banjë 75 90 78 100 25 Përqindja e shkollave me banjë veç për vajzat 50 75 65 100 26 Përqindja e shkollave me ujë të pijshëm 54 80 55 100 27 Përqindja e shkollave me linjë telefonike 2 20 5 50 28 Përqindja e nxënësve që përsëritin klasën 3,34 2 1.3 1 29 Përqindja e nxënësve që përsëritin klasën në ciklin

e ulët 2,56 2 0.9 1

30 Përqindja e nxënësve që përsëritin klasën në ciklin e lartë

2,36 2 0.4 1

Për periudhën në shqyrtim, gjendja e të drejtave të fëmijëve në qarkun e Kukësit ka përmirësime të dukshme. Këtë e kanë mundësuar një sërë faktorësh: 1. Qeveria shqiptare, në harkun kohor të pesë viteve në shqyrtim, ka ndërmarrë një sërë reformash thelbësore në të mirë të plotësimit të të drejtave të fëmijëve në edukim, më të rëndësishmet e të cilave janë:

Kalimi i sistemit arsimor bazë nga modeli 8-vjeçar në modelin 9-vjeçar, duke krijuar hapësira për një formim më solid lëndor e edukativ të fëmijëve dhe për t`i përgatitur më mirë ata për arsimin e mesëm.

Ministria e Arsimit dhe e Shkencës ka hartuar e po zbaton në të gjithë sistemin e arsimit para-universitar dy projekte madhore: Arsim cilësor e të barabartë për të gjithë dhe

24

Braktisja zero e shkollës. Zbatimi i këtyre projekteve në qarkun e Kukësit ka përmirësuar si aksesin e fëmijëve për të marrë shërbimin arsimor, ashtu edhe cilësinë e formimit dhe të përgatitjes së tyre arsimore.

Rritja e motivimit financiar të mësuesve e të drejtuesve të shkollave në masën 40-50%. Pajisja e 60% të shkollave me kompjuterë dhe lidhja e internetit në 40% të shkollave,

duke bërë që numri i nxënësve për 1 kompjuter nga 1400/1 të ulet në 56/1. Në shkollat e qytetit janë ngritur laboratorët virtualë, të cilët po ndihmojnë nxënësit në përvetësimin më të mirë të programit mësimor, përmes përdorimit të teknologjisë së informacionit.

Përpjekjet e suksesshme për menaxhimin e shkollës nëpërmjet planit të ri shkollor me fokus arritjet e nxënësve, gjë që ka bërë që rendimenti i mësimit të rritet në masën 10%,

Vazhdimi dhe futja në sistem e punës së mësuesve nëpërmjet objektivave të arritjeve të nxënësve, veçanërisht objektivave minimale të domosdoshme të të nxënit, gjë që ka bërë të mundur uljen e numrit të nxënësve me vështirësi në të nxënë në masën 5 % dhe uljen e analfabetizmit në popullatën shkollore në masën 0.5 %.

2. Në nivel qarku janë zbatuar një sërë projektesh, që e kanë renditur Kukësin ndër prodhuesit e modeleve që po zbatohen në nivel kombëtar:

Projektet për zbutjen e braktisjes së fshehtë, që u vijnë në ndihmë fëmijëve me vështirësi në të nxënë janë zbatuar me sukses, si nga DAR Kukës, me mbështetjen e Unicef-it, ashtu edhe nga organizata të tjera si “Partner për fëmijët”, me mbështetjen e Komisionit Evropian, duke ulur numrin e nxënësve me vështirësi në të nxënë. Në kuadrin e zbatimit të këtyre projekteve, vëmendja është fokusuar në vlerësimin e hapave të ndërmarra në shkolla në zbatim të udhëzimeve të MASH-it për reduktimin e braktisjes së fshehtë dhe në hartimin e rekomandimeve për përshkallëzimin e qasjes së kësaj dukurie në punën e shkollave dhe të drejtorive të tyre, si dhe në organizimin e kurseve mësimdhënëse me mbi 200 nxënës në nevojë, kryesisht në zonat rurale.

Projektet për përmirësimin e menaxhimit të shkollës përmes Planit vjetor e zhvillimor me fokus arritjet e nxënësve.

Projektet për hartimin dhe zbatimin e objektivave lëndore minimale të domosdoshme të të nxënit.

Projektet për ndërtimin dhe përdorimin e teknologjisë së informacionit në arsim (EMIS). Në zbatim të projektit madhor të MASH-it për uljen në zero të braktisjes fizike të

shkollës nga fëmijët, në bazë edhe të rekomandimeve të studimit të kryer nga DAR Kukës për këtë dukuri, janë hartuar dhe po zbatohen plane veprimi për shkollat dhe DAR-in e ZA-të e qarkut për uljen e saj.

Rritja e kontributit të prindërve në edukimin e fëmijëve po bëhet jo vetëm nëpërmjet organizmave prindërore në shkollë, por edhe organizmave prindërore koordinuese si Bordi Rajonal Këshillimor i Prindërve pranë DAR-it dhe Këshilli Rajonal i Arsimit pranë Qarkut Kukës, të cilat kanë intensifikuar veprimtarinë e nëpërmjet zbatimit të projekteve të mbështetura nga Unicef-i.

Zbatimi i këtyre reformave ka sjellë përmirësimin e shërbimit arsimor, gjë që shprehet në rritjen e arritjeve të nxënësve si në aspektin lëndor, ashtu edhe në atë edukativ, që ka të bëjë me sjelljen e fëmijëve dhe vlerat morale e sociale të tyre. 3. Me gjithë punën e bërë, problematika e të drejtave të fëmijëve në qarkun e Kukësit ende është e ngarkuar me mosrealizime, të cilat ndikojnë në formimin e përgjithshëm të tyre dhe në

25

pajisjen me aftësitë e nevojshme për të përballuar arsimimin e mëtejshëm dhe përshtatjen në tregun e punës. Problemi kryesor në plotësimin e të drejtave të fëmijëve në edukim në qarkun e Kukësit është cilësia ende e dobët e shërbimit arsimor, e parë kjo si në aspektin e aksesit që siguron sistemi për të gjithë fëmijët, ashtu edhe për cilësinë e produktit arsimor. Edukimi parashkollor Shkalla e regjistrimit neto në arsimin e detyruar në qarkun e Kukësit, në sipas rretheve, është në nivel më të lartë krahasuar me qarqet e tjera. Rrethet kanë përkatësisht këtë shkallë regjistrimi: Kukësi 80,8%, Hasi 80,25%, Tropoja 78,1%. Grafiku 4. Shkalla e regjistrimit neto në arsimin e detyruar sipas rretheve, qarku i Kukësit, viti 2009

Grafiku 5: Numri i kopshteve dhe numri i fëmijëve në arsimin parashkollor.

Numri i kopshteve 2006-2011

31

50

1420

7

23

52

93

0

20

40

60

80

100

Numri i kopshteve 2006 Numri i kopshteve 2011

Kukës Has Tropojë Qarku

Viti 2006 Nr Rrethi Numri i kopshteve Numri i fëmijëve në kopshte 1 Kukës 31 1722 2 Has 14 541 3 Tropojë 7 448 4 Qarku 52 2711

26

Viti 2011 Nr Rrethi Numri i kopshteve Numri i fëmijëve në kopshte 1 Kukës 50 1851 2 Has 20 647 3 Tropojë 23 711 4 Qarku 93 3209

a) Në nivel qarku, përqindja e tërheqjes së fëmijëve 3-6 vjeç në edukimin parashkollor për rrethin e Kukësit është 34%, në zonat rurale 27 % dhe në zonat urbane 50 %, duke qenë ndjeshëm nën mesataren e vendit, e cila është në shifrat 44 %. Zonat rurale janë më të zbuluara për nga shtrirja e shërbimit të arsimit parashkollor. Në edukimin parashkollor 6 komuna nuk kanë fare kopsht për fëmijët dhe 6 komuna të tjera kanë vetëm nga 1 kopsht. Në këtë pikë përmirësimet kanë qenë të pakta e të ngadalta. Në harkun kohor të pesë vjetëve numri i fëmijëve në kopshte është rritur me rreth 500 fëmijë në nivel qarku. Një ndihmesë për përfshirjen e fëmijëve 3-6 vjeç në edukimin parashkollor ka luajtur edhe shoqata “Partnerë për Fëmijë” e cila ka zbatuar disa projekte në qarkun e Kukësit. Gjithashtu përmirësime ka në numrin e nxënësve të klasës së parë që kanë ndjekur kopshtin të paktën një vit, përqindja e të cilëve ka arritur në 88%, nga 76% që ishte në vitin 2006. Përmirësime ka në aplikimin e metodologjive të përparuara të mësimdhënies e edukimit në këtë nivel të arsimit, si zbatimi i standardeve dhe metodologjia “Hap pas hapi”, që kanë mundësuar përparimin e fëmijëve në zotërimin e koncepteve bazë për moshën si dhe në aftësitë për jetë sociale, sidomos në qytete.

Në zbatim të një udhëzimi të posaçëm të Ministrisë së Arsimit dhe të Shkencës, për të ndihmuar fëmijët që nuk kanë ndjekur kopshtin të përgatiten më mirë për klasën e parë dhe të fitojnë aftësitë e domosdoshme sociale, janë ngritur klasa përgatitore, të cilat kanë treguar efektivitet. Grafiku 7: Numri i fëmijëve që kanë ndjekur klasa të tilla është si më poshtë:

Numri i femijeve qe kane ndjekur klasa pergatitore 2011

147

78

20

245

73

306

109

44 5320

117

22 18 6

46

0

50

100

150

200

250

300

Kukës Has Tropojë Qarku

Gjithsej Vajza Fshat Vajza

Viti 2011

27

Nr Rrethi Gjithsej Vajza Fshat Vajza 1 Kukës 147 73 44 22 2 Has 78 30 53 18 3 Tropojë 20 6 20 6 4 Qarku 245 109 117 46 b) Në arsimin bazë, në aspektin e aksesit për fëmijët 6-16 vjeç, problem mbetet braktisja e shkollës. Në qarkun e Kukësit kjo dukuri është në shifrat 1.4 %, krahasuar me 1.2 % e mesatares në nivel vendi. Tendenca e përgjithshme është ulja e numrit të nxënësve që braktisin shkollën. Në vitin 2006 braktisja ishte në shifrat 2.4% ose 1% më e madhe se në vitin 2011. Planet e veprimit të shkollave, në bashkëpunim me qeverisjen vendore, duket se po funksionojnë. Në shifra shqetësuese mbetet braktisja e shkollës nga vajzat, sidomos në klasat e larta të arsimit bazë. Ajo shkon në 2.2%, nga 3.3% që ishte në vitin 2006, me një përmirësim prej 1.1%. c) Për të bërë analizën dhe për të vlerësuar cilësinë e shërbimit arsimor ndaj fëmijëve 6-18 vjeç është e udhës të nisemi nga arritjet e nxënësve, nga shkalla e zhvillimit fizik, njohës e emocional të tyre, që vjen si rezultat i përvetësimit të programeve mësimore dhe edukative në shkollë dhe jashtë saj.

Analfabetizmi në popullatën shkollore është ende prezent, me gjithë punën e orientuar drejt fëmijëve që nuk dinë të shkruajnë e të lexojnë. Aktualisht 2% e nxënësve që janë në bankat e shkollës janë analfabetë. Krahasuar me vitin 2006 numri i nxënësve analfabetë në shkolla është ulur me 0.9%. Kjo ka ardhur nga zbatimi i planeve të punës së diferencuar me fëmijët me vështirësi në shkrim e lexim si dhe nga zbatimi i projekteve që kanë synuar këtë kategori fëmijësh. Tendenca është për uljen e mëtejshme të analfabetizmit në popullatën shkollore. Nuk ka të dhëna për fëmijët deri në 18 vjeç që janë jashtë sistemit arsimor.

Një tjetër dukuri negative që është e dukshme në aspektin e arritjeve të nxënësve është braktisja e fshehtë. Kjo konsiston në faktin se një pjesë e konsiderueshme e nxënësve (të dobët) nuk merren në konsideratë nga mësuesit në procesin mësimor, braktisen dhe nuk arrijnë të plotësojnë objektivat minimalë të domosdoshëm të të nxënit. Këta nxënës mbarten nga klasa në klasë dhe u jepet edhe dëftesa e lirimit, ndërsa, realisht kanë dobësi të theksuara në formimin e tyre, në aftësitë për të lexuar e shkruar si dhe për të kryer veprimet elementare matematike. Një projekt i mbështetur nga UNICEF-i, është zbatuar nga DAR Kukës me këtë kategori fëmijësh dhe rezultatet kanë qenë impresionuese, sidomos në lëndën e gjuhës shqipe dhe të matematikës në klasat fillore të arsimit bazë.

Një testim i arritjeve të fëmijëve në plotësimin e objektivave minimale të domosdoshme të të nxënit, i zhvilluar gjatë vitit 2010 në 10 shkolla të rrethit Kukës, qytet e fshat, jep këtë panoramë:

Nr Lënda Përqindja e fëmijëve që janë përgjigjur pozitivisht 1 Matematikë 85 2 Gjuhë shqipe 90 3 Histori 86 4 Biologji 90 5 Kimi 83 6 Fizikë 72

28

7 Dituri natyre 95

Këto rezultate janë 5-10% më të larta se në vitin 2006. Më shumë kujdes është bërë në punën me nxënësit me prapambetje në të nxënë në lëndët Gjuhë shqipe e Matematikë. Kjo përvojë po shtrihet edhe për lëndët e tjera të programit mësimor si Histori, Gjeografi dhe Edukatë shoqërore. III. Aspekte gjinore të të drejtave të fëmijëve në edukim Ky faktor do të analizohet në dy aspekte:

Aspekti i braktisjes së shkollës Aspekti i kalueshmërisë dhe diplomimit deri në arsimin e mesëm

1. Braktisja vajza-djem Gjatë vitit 2010 është ulur numri i djemve dhe i vajzave që braktisin shkollën. Në total kjo ulje është me 1% dhe te vajzat ulja është me 1.1%. 2. Kalueshmëria e vajzave në shkollë, krahasuar me djemtë Në rrethin e Kukësit për vitin shkollor 2009-2010 kalueshmëria në total është 97.5%, ndërsa vajzat kanë kaluar në masën 98.4%. Në fshat kalueshmëria në total është 97.2%, ndërsa vajzat kanë kaluar në masën 98.1%. Nuk ka diferenca të ndjeshme midis djemve dhe vajzave për sa i përket kalueshmërisë në arsimin e detyruar. Bie në sy një fakt pozitiv se në arsimin e detyruar kalueshmëria e vajzave është më e mirë se e djemve. V. Aksesi ndaj edukimit 1. Raporti i komunitetit ndaj shërbimit arsimor Plotësimi i të drejtave të fëmijëve në edukim lidhet me autonominë e shkollës, me partneritetin midis aktorëve të komunitetit shkollor dhe midis shtetit e shoqërisë civile, me hapësirën që kanë në dispozicion aktorët komunitarë të edukimit për të qenë pjesë e vendimmarrjes në politikat rajonale arsimore. Me gjithë përmirësimet, këto probleme mbeten të zgjidhura pjesërisht. Vetëm në 10% të shkollave të qarkut funksionojnë qeveritë e nxënësve. Falë një projekti të zbatuar nga Shoqata “Viktimat e minave e të armëve”, me mbështetjen e UNICEF-it, në këto shkolla nxënësit po bëjnë që të dëgjohet zëri i tyre për problemet e shkollës dhe po organizojnë veprimtari të larmishme për ndërgjegjësimin e fëmijëve për të qenë aktivë e kurajozë në zgjidhjen e problemeve të tyre. Ndërkaq, në shkollat e tjera qeveritë e nxënësve nuk janë vepruese. Ka lëvizje pozitive për përfshirjen e prindërve në edukim, sidomos në shkollat e qyteteve, si rrjedhojë e zbatimit të një projekti nga DAR Kukës, me mbështetjen e UNICEF-it. Bordi Rajonal Këshillimor i Prindërve që po funksionon prej dy vjetësh pranë DAR Kukës po shtron probleme të rëndësishme të edukimit të fëmijëve, duke përmirësuar ndjeshëm vendimmarrjen institucionale në shërbim të të drejtave të fëmijëve. Por në shkollat e fshatrave kjo lëvizje është e zbehtë, duke bërë që roli i prindërve në plotësimin e të drejtave të fëmijëve të jetë në nivele të ulëta.

29

Me një udhëzim të MASH-it pranë shkollave janë ngritur Bordet e shkollave. Këto organizma komunitare në shkollë ende nuk po sjellin ndonjë ndikim të dukshëm në përmirësimin e menaxhimit të shkollave dhe në plotësimin më të mirë të të drejtave të fëmijëve në arsim. Në shkollat e qyteti Bordet e shkollave janë disi më aktive dhe po angazhohen në hartimin e miratimin e Planeve të drejtorive të shkollave si dhe në mbështetjen me fonde të prindërve të një varg veprimtarish edukative në shkollat e tyre. Në shkollat e fshatit bordet e shkollave janë ngritur në letër, por nuk janë funksionale. Mbetet detyrë e rëndësishme vlerësimi i punës së deritanishme të bordeve të shkollave dhe hartimi i rekomandimeve për fuqizimin institucional të tyre për t`i bërë efikase. Pranë Këshillit të qarkut Kukës është ngritur dhe po funksionon Këshilli Rajonal i Arsimit, i cili ka për mision koordinimin e kontributeve të të gjithë aktorëve me përgjegjësi në edukim për të zgjidhur më mirë problemet e të drejtave të fëmijëve për arsim cilësor. Veprimtaria e këtij organizmi pritet të realizojë më shpejt dhe më mirë treguesit e planifikuar në Strategjinë e Arsimit të qarkut Kukës. 2. Problemet kryesore të aksesit në edukim a) Infrastruktura Gjatë vitit 2010 në qarkun e Kukësit në drejtim të sistemit arsimor janë investuar 121.662 në mijëra lekë, kryesisht këto investime janë realizuar në rikonstruksione objekte shkollore dhe ndërtime objektesh të reja. Të ndara sipas rretheve, nga totali i investimeve që janë realizuar në shkallë qarku përqindjen më të lartë të investimeve për vitin 2010 e zë rrethi Has me 63.3%, ndërsa rrethi Kukës me 11.06% dhe Tropoja me 12.7%. Për sa i përket investimeve në pajisje për biblioteka shkollore janë realizuar në vlerën e 1175ë në mijëra lekë. Është për tu theksuar se gjatë vitit 2010 për arsimin në rrethin Tropojë investimi prej 493ënë mijëra lekë për pasjen me biblioteka shkollorë nuk është realizuar për arsye të mos përdorimit në kohë të fondeve. Me gjithë investimet e bëra për përmirësimin e infrastrukturës shkollore, ende ka probleme të cilat vështirësojnë përmirësimin e cilësisë së edukimit të fëmijëve. Godinat shkollore, përgjithësisht, janë të amortizuara dhe larg standardeve që ka përcaktuar shteti ynë për to. 90% e tyre nuk kanë banjë moderne për djem e për vajza, uji i pijshëm mungon në më shumë se 50 % të shkollave, më shumë se 40% e shkollave nuk kanë rrjet elektrik dhe shkollat e fshatit nuk kanë linjë telefonike. Është shtuar numri i shkollave që kanë biblioteka me literaturë të përshtatshme për edukimin e fëmijëve, nga 25% në 60%. Vetëm 15% e shkollave, ose 3% më shumë se në vitin 2006, kanë palestra dhe terrene sportive në shërbim të mësimit të edukimit fizik dhe të zhvillimit të veprimtarive sportive, që fëmijët i duan shumë. Në 85% të shkollave mungojnë laboratorët bashkëkohorë për zhvillimin e lëndëve bazë shkencore, me një përmirësim prej 15%. b) Klasat kolektive Si rezultat i lëvizjeve masive të popullatës drejt zonave fushore e urbane, në fshat ka rënë ndjeshëm numri i nxënësve për klasë. Në këto kushte janë krijuar klasa kolektive, ku dy-tri klasa zhvillojnë mësim me të njëjtin mësues në lëndë të ndryshme. Kështu, vetëm në rrethin e Kukësit mësojnë në klasa kolektive 2223 fëmijë ose 22% e numrit të përgjithshëm të nxënësve, prej të cilëve 1460 në ciklin e ulët dhe 763 në ciklin e lartë. Kjo dukuri ka ulur ndjeshëm cilësinë e arritjeve të nxënësve. Mendimi i përgjithshëm është që duhet të eliminohen klasat

30

kolektive përmes përqendrimit të shkollave të ciklit të lartë të arsimit 9-vjeçar. Për këtë janë të nevojshme:

Kryerja e një studimi për nevojën e përqendrimit të shkollave. Përmirësimi i infrastrukturës rrugore në fshatrat e thella. Vendosja e transportit komunal të nxënësve. Listimi i nxënësve që do të sistemohen në konviktet e qyteteve.

c) Mësuesit pa arsim përkatës Problemi më shqetësues për cilësinë e shërbimit arsimor është mungesa e mësuesve të kualifikuar për të dhënë mësim, sidomos në shkollat e fshatit. Nëse do të konsiderojmë mësues të kualifikuar vetëm mësuesit me arsim të lartë, për rrethin e Kukësit, aktualisht gjendja paraqitet si më poshtë:

Mësues pa arsim përkatës gjithsej: 31%, ose 6% larg objektivit për vitin 2010. Në krahasim me vitin 2006, përmirësimi është 11.2%.

Mësues pa arsim përkatës në arsimin fillor: 19.2%, ose 4% larg objektivit për vitin 2010. Mësues pa arsim përkatës në arsimin 9-vjeçar: 39%, ose 14% larg objektivit të

përcaktuar për vitin 2010. Me gjithë përmirësimet që kanë ndodhur, shifrat janë ende larg objektivave të përcaktuara për vitin 2010. Siç shihet, sfida më e madhe për të plotësuar të drejtën e fëmijëve për edukim cilësor mbetet përmirësimi i nivelit profesional të mësuesve. d) Financimi i shkollave Financimi i shkollave vazhdon të mbetet në nivele të ulëta. Mungon transparenca e fondeve në shërbim të arsimit. Komuniteti shkollor dhe Bordet e shkollave nuk kanë në dispozicion fondin për çdo shkollë. Pjesa mbizotëruese e shpenzimeve shkon për pagat e personelit mësimor. Transferta e pakushtëzuar, e cila do të mund të lehtësonte kushtet e të nxënit është kaq e pakët sa është tejet pak. Po aq tejet të pakta janë paratë që shkollat përfitojnë prej burimeve të brendshme të bashkive e komunave. Fondet e pamjaftueshme që niveli lokal u veçon shkollave ka për pasojë cilësi të dobët të mirëmbajtjes së godinave shkollore dhe mosrespektim të normave të konsumit të pajisjeve shkollore dhe të mjeteve mësimore, por, ndërsa në disa zona të tjera, prindërit shtrëngohen të mbushin disi nevojat financiare të shkollave, në qarkun e Kukësit ky kontribut është kaq i vogël sa nuk sjell ndonjë ndryshim në kushtet e të nxënit. VI. Rekomandime 1. Prioritete dhe objektiva në arsim për plotësimin e të drejtave të fëmijëve deri në vitin 2015

Rritja e frekuentimit të fëmijëve në arsimin parashkollor: 70 % për fëmijët 3-6 vjeç dhe 100 % për fëmijët 5 vjeçar.

Rritja e frekuentimit të nxënësve në arsimin fillor: Ulja e braktisjes së shkollës, sidomos, për fëmijët e varfër, romë dhe të ngujuar si dhe për vajzat.

Rritja e cilësisë së mësimdhënies: Rritja e numrit të mësuesve me arsim përkatës. Shtrirja e sistemit të arsimit profesional dhe orientimi i tij drejt kërkesave të tregut Përmirësimi i efektivitetit të administrimit: 100 % e drejtuesve të shkollave të kenë

kryer kurse në shkolla për drejtim e administrim të shkollës. Rritja e mundësive financiare të sistemit arsimor: Mbi 30 % e buxhetit të qeverisjes

vendore të jetë në dispozicion të arsimit.

31

2. Sfidat

a) Politikat për arsimin Platforma e zhvillimit afatgjatë të arsimit të jetë një dokument konsensual, i miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë. Çdo iniciativë, projekt e investim në arsim të orientohet nga interesi i arsimimit të fëmijëve, i plotësimit të të drejtave të tyre për zhvillim. Drejtuesit, specialistët dhe mësuesit të përfshihen në statusin e nëpunësit civil, me qëllim që të zbatohen kritere profesionale në trajtimin, emërimin e menaxhimin e tyre dhe të shmanget dukuria e sjelljes politike me stafin e arsimit. Projektet dhe iniciativat për zhvillimin e arsimit në qarkun e Kukësit të integrohen në zhvillimet rajonale ndërkufitare me Kosovën dhe Maqedoninë. b) Zhvillim institucional Në përcaktimin e politikave arsimore rajonale kërkohet më shumë autonomi për rajonet. Shkollat duhet të kenë autonomi të përzgjedhin stafin mësimdhënës e ndihmës dhe të kenë në dispozicion buxhetin e vet, i cili të administrohet në bashkëpunim me organizmat komunitarë në shkollë dhe të jetë në funksion të zbatimit të projekteve që do të rritin rezultatet e nxënësve. Shkollat me numër të vogël nxënësish dhe me klasa kolektive nuk janë efektive, prandaj është i nevojshëm përqendrimi i tyre. c) Zhvillim njerëzor Plotësimi i nevojave të institucioneve arsimore me mësues me shkollë të lartë mësuesie kërkon ndërgjegjësimin e të rinjve të preferojnë këtë profesion, fuqizimin e shkollave të mesme në qendër të rretheve të qarkut si dhe mekanizma motivuese për të rinjtë që vendosin të vazhdojnë degët e mësuesisë. Trajnimi dhe kualifikimi në shërbim i mësuesve duhet të përmirësohet e të bëhet më efektiv, duke e lidhur me procedurat e testimit, certifikimit dhe motivimit profesional e financiar. Shkollat e larta duhet të marrin më shumë përgjegjësi për trajnimin në punë të mësuesve dhe të drejtuesve të shkollave. d) Zhvillim shoqëror Drejtimet kryesore ku mund të përqendrohet puna për zhvillimin e shoqërisë civile, me qëllim rritjen e kontributit të saj për fëmijët, mendojmë, janë: Ndërgjegjësimi i komunitetit për nevojën e përfshirjes së tij në mbrojtjen dhe realizimin e të drejtave të fëmijëve. Advokim më i fuqishëm pranë institucioneve shtetërore dhe qeverisjes vendore për të zbatuar detyrat e tyre në interes të fëmijëve. Rritja e kapaciteteve të prindërve, nënave dhe baballarëve për trajtimin dhe edukimin bashkëkohor të fëmijëve. Fuqizimi i organizatave vendore që operojnë në fushën e fëmijëve. Mbështetje me fonde e projekteve të shoqërisë civile dhe iniciativave të saj për përmirësimin e gjendjes së të drejtave të fëmijëve në rajon.

32

Kapitulli IV Vlerësimi i zbatimit të objektivave të Strategjisë Rajonale për Fëmijët në lidhje me të drejtën e mbijetesës dhe kujdesit shëndetësor në qarkun e Kukësit.

E drejta e mbijetesës dhe e kujdesit shëndetësor I. Vështrim i përgjithshëm. Sistemi shëndetësor në Qarkun e Kukësit kryesisht është publik. Shteti siguron pjesën me të madhe të shërbimeve që i ofrohen popullatës në fushën e promocionit, parandalimit, diagnostikimit dhe kurimit. Sektori privat mbulon shërbimin farmaceutik, në pjesën më të madhe atë stomatologjik . Funksionojnë klinika diagnostikuese të syve analizash të gjakut të përqendruar në Kukës. Shërbimi shëndetësor diagnostikues dhe kurues është i organizuar në dy nivele: shërbimi parësor dhe ai spitalor dytësor. Shërbimet e shëndetit publik dhe promocionit ofrohen në kuadrin e shëndetit parësor. Mbështeten dhe mbikëqyren nga ISHP

Funksionon DSHP (Drejtoria e Shëndetit Publik) e cila koordinon të gjitha shërbimet shëndetësore të qarkut. Si drejtori të veçanta funksionojnë: Drejtoria spitalore dhe Drejtoria e kujdesit shëndetësor parësor.

Në qarkun e Kukësit niveli shërbimit shëndetësor përfaqësohet nga 4 qendra spitalore (2 në Kukës, 1 në Bajram Curr 1 në Krumë) dhe 3 shtëpi lindje (1 për çdo rreth) Pranë qendrës spitalore të Kukësit funksionon dhe poliklinika e specialiteteve.

Për çdo 1000 banorë në rrethin e Kukësit shërbejnë 1, 3 mjekë, shifër e barabartë me 60 % të standardeve evropiane.

Mesatarja e numrit të shtretërve për banorë në qarkun e Kukësit është 8 herë më e vogël se ajo e republikës dhe rreth 15, 6 herë më të vogël se ajo e Evropës

Numri i lindjeve në qarkun e Kukësit (2010) ishte 99, ai vdekjeve 48 si pasojë, rritja natyrore e popullsisë për këtë vit ishte me 51 frymë.

nr Treguesit Rr. Kukës Rr. Has Rr. Tropojë Qarku 1. Nr. i banorëve 60 521 20931 28 380 109732 2. Nr i mjekëve 28 10 14 52 3. Nr. banor - mjek 2161 2093 2027 2110 4. Nr. infermiere e mami 141 40 5. Nr. banor – infer. - mami 429 523 6, Farmaci me kontratë 8 1 3 12 7. Farmaci pa kontratë o 0 0 0

Në qendrat shëndetësore përfshihen shërbime të tilla si:

shërbimi i mjekut të familjes,

konsultori i gruas,

konsultori i fëmijës,

reparti mjekim–injeksioneve,

laboratori klinik–biokimik, bakteriologjik,

radiolog dhe Kimist Ushqimore,

shërbimi i higjienës dhe epidemiologjisë, etj.

33

Raporti infermierë- mami për banorë (2009) Nga 25 komuna që ka qarku 9 (Margegaj, Lekbibaj, Tropojë, Bujan, Fierzë, - Bytyç, Llugaj, të rrethit të Tropojës; Malëzi, Bushtricë të rrethit të Kukësit janë më mirë se standardi (1 infermiere- mami për 270 banorë) në numrin e infermiereve për banorë. 16 të tjerat (Krumë, Golaj, Gjinaj, Fajza të rrethit të Hasit; Shtiqën, Tërthore, Surroj, Arrën, Kalis, Grykë e Çajës, Shishtavec, Zapod, Topojan, Ujmisht Bicaj të rrethit të Kukësit) e janë shumë larg këtij standarti. Harta numer 2: Raporti 1 mjekë : banorë sipas komunave (2009 - 2011)

nr Komuna 2009 2011 1. Bushtricë 4063 4144 2 Golaj 3874 2635 3. Zapod 3093 3138 4. Margegaj 3005 2961 5. Bajram Curri 2728 2045 6 Shishtaveci 2653 2647 7. Topojani 2597 2605 8. Fierza 2464 2341 9. Lluga 2260 2221 10. Kruma 2190 2192 11. Bicaj 2145 2895 12. Lekbibaj 2122 2038

34

13. Bytyç 2095 2105 14. Fajza 2077 2080 15. Bashkia Kukës 2047 2632 16. Malëziu 2025 3950 17. Tropojë 1855 1829 18. Shtiqën 1823 1793 19 Tërthore 1661 1112 20. Bujan 1541 1524 21. Surroj 2130 2138 4. Mbështetja buxhetore Ndërkohë për vitet tjera nuk ka të dhëna, për vitin 2010 për të gjithë qarkun nga 589 217 000 lekë investime të planifikuara vetëm 15, 440 000 lekë ose 2, 62% i takonin sektorit të shëndetësisë dhe nga 484 069 000 lekë të realizuara vetëm 5 217 000 lekë apo 1, 08 % i takonin kësaj fushe të shërbimeve ndaj popullatës.

Te planifikuara total Qarku

Te realizuara

total Qarku

Shendetesia

total Shendetesia te realizuara

Perqindja per shendetesine nga totali i shpezuar per

qarkun Viti 2010 589 217 000 15, 440 000 484 069 000 5 217 000 1.08 Prej tyre asnjë lekë nuk është parashikuar dhe realizuar për zonat rurale të këtyre rretheve. Investime për shëndetësinë për vitin 2010 në 000 lekë nr Investime në lekë Qarku Rr. Kukës Rr Has Rr Tropojë 1 Të planifikuara 589 930 236 589 151 699 200 930 - Nga këto për shëndet. 15 440 4 440 9 190 1 810 2. Të realizuara 484 096 215 858 125 429 143 809 - Nga këto për shëndet. 5 217 1 120 4 097 0 000 II. Objektivat e Strategjisë dhe Planit rajonal të veprimit të vitit 2006:

1. Ulja e vdekshmërisë foshnjore 2. Përmirësimi i shëndetit të nënës 3. Luftë HIV/AIDS, malaries dhe sëmundjeve tjera

3. Niveli i realizimit të objektivave a. Ulja e vdekshmërisë foshnjore Situata e respektimit së drejtës së fëmijëve për kujdes shëndetësor, në qarkun e Kukësit në krahasim e vitin 2006, ka shënuar përmirësime. Për vitin 2010, në qarkun e Kukësit, vdekshmëria foshnjore ka qenë 4 për 000 për moshën 0-5 vjeç dhe 5 për 000 për moshën 0-1vjeç kundrejt 22,8 për 000 në vitin 1 2006. Kjo ulje e vdekshmërisë foshnjore në rang qarku, ka ardhur si rezultat i:

mbulimit më mirë të qarkut me personel mjekësor të mesëm dhe të lartë, identifikimit të hershëm të sëmundjeve tek fëmijët e trajtimit në kohë të dhe metoda

bashkëkohore fëmijëve të sëmurë. trajtimit të rasteve të rënda në spitalet e specializuara më të afërta. përmirësimit të ushqyerjes së fëmijëve duke mos pas më asnjë rast të formës së rëndë në

këtë drejtim dhe organizimit të fushatave ndërgjegjësuese nga ana e drejtorisë së shëndetit publik në zonat rurale.

35

vaksinimit 100% të fëmijëve, krahasuar me shumë të meta e mangësi me të cilat është përcjellë ky proces gjatë vitit 2006.

Në krahasim me vitin 2006, kur të gjitha komunat e qarkut nuk mbuloheshin me mjekë të përgjithshëm, sot të gjitha mbulohen me mjekë të tillë, disa madje dhe më shumë se 2 mjekë.

Është përmirësuar monitorimi i gjendjes shëndetësore nëpërmjet krijimit të ambienteve shëndetësore për këtë qëllim, përmirësimit të të ndjekjes dinamikës së parametrave fiziologjikë, që përcaktojnë ecurinë normale të shëndetit të fëmijëve dhe plotësimit më mirë me bazë të nevojshme materiale të konsultoreve të fëmijëve në rajon

Rol të rëndësishëm për nxitjen e organeve e strukturave lokale për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, përkitazi të së drejtës së tyre për kujdes shëndetësor e mbijetesë ka luajtur Observatori i drejtave të fëmijëve i ngritur në Kukës që në tremujorin e katërt të vitit 2009.

Ky përmirësim ka ardhur edhe si pasojë e punës së konsultoreve të fëmijës drejtim të edukimit shëndetësor të nënave për mirërritjen e fëmijëve sidomos për moshën 0 – 2 vjeç. Në rrethin e Kukësit funksionojnë 22 tilla në atë të Hasit 32, ndërkohë” që për rrethin e Tropojës ka informacion vetëm për aktivitetin e tyre e jo për numrin e tyre në krahasim të 10 të tillave, për të gjithë qarkun në vitin 2006. Në harkun kohor të një viti në to janë bërë 10 741 vizita.

Rëndësi i është kushtuar vaksinimit të foshnjave brenda afateve të përcaktuara. Me gjithë përmirësimet problemi i trajtimit të fëmijëve dhe zhvillimit fizik të tyre në

moshën 1 – 2 vjeç mbetet problematik. Megjithëse pranohet se ushqyerja e fëmijëve për këtë moshë është përmirësuar dhe raste

të kequshqyerjes nuk ka, ende nuk ka struktura monitorimi dhe studimi në shkallë qarku për të dhënë një mendim të saktë rreth këtij problemi dhe rekomandimet përkatëse. Për pasojë nuk ka masa nga institucionet e shërbimit shëndetësor parësor për ndërhyrje në raste të tilla

Nuk ka trajnime të stafit shëndetësor dhe materiale informative mbi komponentët e ushqyerjes në gji, kohën e futjes së ushqimeve tjera plotësuese dhe komponentëve diadetik.

Ende vazhdon mentaliteti, sipas të cilit, fëmija çohet te doktori vetëm në raste ekstreme të sëmundjes.

Në një emision të Televizionit Top-Channel të datës 20.11. 2011, u kumtua se 19 % e fëmijëve qarqeve Shkodër dhe Kukës, janë anemikë për shkak të mungesës së hekurit në gjak. Ky informacion edhe pse nuk mund të merret krejtësisht i saktë duhet të jetë shkak për t’u vënë në pozita alarmi e gjithë hierarkia e organeve përgjegjëse të shëndetit publik.

Problem mbetet edhe pamjaftueshmëria jodike për shkak të mos konsumimit të kripës jodizuar nga ana e fëmijëve.

Nuk mbahen shënime për lëndimet jo aksidentale dhe vdekjet e dyshimta. Edhe pse tashmë pranë Qendrës spitalore të Kukësit funksionon pavioni i sëmundjeve

infektive për fëmijët, ende jemi larg për të folur për zbatimin e ligjit për parandalimin e sëmundjeve infektive te fëmijët e arsimit parashkollor e shkollor në zonat rurale.

E pakënaqshme paraqitet edhe situata higjieno - sanitare e kopshteve dhe shkollave të zonave të thella, ku vërehet mungesa e kanalizimeve të ujrave të zeza, ujit të pijshëm, ajrosje etj.

36

Nga 197 nxënës të anketuar në 7 shkolla të tre rretheve të qarkut 121 prej tyre pohojnë se nuk ka ujë të rrjedhshëm në shkollat e tyre, 3 pohojnë se nuk ka tualet në shkollën e tyre, 54 se nuk funksionojnë këto anekse.

Mungojnë plane konkrete për fushata sensibilizuese e stabilizuese. Largësia nga qendrat shëndetësore ato spitalore, infrastruktura e vështirë rrugore dhe

mungesa e transportit, influencojnë negativisht për t’u ardhur në ndihmë në kohë fëmijëve të sëmurë për pasojë dhe në shëndetin e tyre.

Ende në qark nuk ka pediatër të specializuar. Ky nivel i shërimit pediatrik, në një mënyrë se tjetër ndikon në shërbimin shëndetësor ndaj fëmijëve.

Edhe pse mjaft shkolla kanë infermiere dhe stomatologë, këto shërbime janë shumë mungesa . Kështu nga 197 të anketuar në 7 shkolla të qarkut të të 3 rretheve 178 nuk e dinë se ekziston ky shërbim në shkolla, 116 prej tyre nuk janë paraqitur asnjëherë te dentisti për dy muajt e fundit, 152 nuk dinë se ka infermiere në shkollë dh 134 se mjeku i familjes nuk është dukur asnjëherë në shkollë.

Por sipas këtyre anketimeve edhe psikologjik si shtrirje dhe cilësi lë shumë për të dëshiruar.

Kundrejt kuadrit të përgjithshëm të Planit rajonal të veprimit të vitit 2006 nuk janë realizuar: futja e shërbimit të detyruar të shërbimit stomatologjik në shkolla, ngritja e skuadrave mjekësore të lëvizshme për të ofruar shërbime shëndetësore ditore në zonat e thella, informatizimi i problemeve të fëmijëve në qarkun e Kukësi, ri organizimi i shërbimeve dentare, mjekësore dhe psikologjike në shkolla, përmes krijimit të shërbimeve multidisplinore, krijimi bërthamës së shërbimit multidisiplinor pranë ZSHS në dobi të shëndetit mendor dhe fizik të fëmijëve, kontroll periodik një herë në 6 muaj i fëmijëve me sëmundje ngjitëse, skuadra mobile me mjekë specialistë që bëjnë diagnostikimin e e fëmijëve një herë në vit. Le për të dëshiruar puna për organizimin e fushatave sensibilizuese për HIV\AIDS, edukimin seksual, shtatzëninë dhe të ushqyerit e fëmijës.

b. Përmirësimi i shëndetit të nënës

Në vitin 2005, vetëm në rrethin e Kukësit nga 989 lindje të regjistruara, ka pasur 13 vdekje të fëmijëve të porsa lindur dhe 261 aborte nga të cilët 115 të planifikuara. 2011, sipas raporteve të Drejtorive të shërbimit publik të rretheve nuk ka asnjë rast aborti për moshën nën 18 vjeç. Në rrethet Tropojë dhe Has nuk ka asnjë lindje të gjallë nën peshë ndërsa në rrethin e Kukësit janë evidentuar 6 raste nga 794 lindje të regjistruara. Këto informacione duhet merren me rezervë, kur njohim mentalitetin që dënon pa mëshirë vajzat që eventualisht mbeten shtatzënë dhe që detyrohen të abortojnë në kushtet e një konspiracioni absolut. Kjo gjë mund të çojë në mosnjohjen e rasteve të aborteve në fshehtësi, jashtë qendrave shëndetësore dhe një personel të pakualifikuar.

Ky përmirësim i shëndetit të nënës ka ardhur edhe si pasojë e punës së konsultoreve të gruas në drejtim të edukimit shëndetësor të nënave gjatë periudhës së shtatzënisë. Në krahasim me 10 konsultore për nënën dhe fëmijën që kishte gjithë qarku në vitin 2006 (Kukësi renditej i dyti në republikë për lindshmëri) sot në rrethin e Kukësit funksionojnë 22 të tilla në atë të Hasit 31 ndërkohë që për rrethin e Tropojës ka informacion vetëm për aktivitetin e tyre e jo për numrin e tyre dhe në harkun kohor të një viti në to janë bërë 4859 vizita.

Është rritur niveli i kulturës shëndetësore në familje dhe shoqëri, nëpërmjet fushatave sensibilizuese dhe medias.

37

Është rritur kapja e shpejtë të patologjisë së barrës nga personeli mjekësor, Ka përmirësime në drejtim të krijimit të mjedisit të ngrohtë e human në shtëpi e shoqëri

ndaj grave shtatzëna. Ndikim të konsiderueshëm në përmirësimin e shëndetit të nënës dhe krijimin e një

opinioni mbështetës për të, ka pasur dhe veprimtaria e Njësisë për Mbrojtjen familjes e t Fëmijës pranë Bashkisë Kukës e mbështetur nga shoqata ALB –AID.

Problem mbetet pamjaftueshmëria jodike te gratë për shkak të mos konsumimit të kripës së jodizuar që pasohet me ndërlikime të rënda te gratë shtatzëna.

Ka mungesa të pajisjeve bashkëkohore për trajtimin e ndërlikimeve gjatë periudhës së shtatzënisë .

Kukësi ka vetëm 3 qendra materniteti të cilat edhe pse në zonat me dendësi të madhe të popullsisë, për arsye të largësisë nuk arrijnë të shfrytëzohen prej shumicës së grave që vazhdojnë të lindin në kushte të papërshtatshme dhe asistencë të grave të afërme të tyre.

Kur është fjala për shëndetin e nënës, në qarkun e Kukësit duhet të kemi parasysh mentalitetin e zonave rurale të kësaj hapësire ku jetojnë mbi 60 % të banorëve, ku kontrollet mjekësore të nënave shtatzëna ose jo vendosin burrat e jo vetë të sëmurat. Këtu duhet shtuar dhe kufizimet dhe ndrojet e vetë grave për të kuptuar dhe insistuar në të drejtën e tyre.

Akoma vërehen diferencime në kujdesin e nënave në vartësi të gjinisë së fëmijës së lindur. Gjë që ndikon si në shëndetin e nënës ashtu edhe të fëmijës.

Me që të dhënat që kemi në dorë nuk janë unike dhe të plota për të tre rrethet e qarkut Kukës, po paraqesim vetëm tabelën e aktivitetit të konsultorit të gruas dhe atë të qendrave shëndetësore dhe ambulancave të rrethit të Kukësit për vitin 2010.

Shërbimi stomatologjik ne te gjitha shkollat e qarkut mungon Konsultori i gruas Nr. Emërtimi rrethi qyteti fshati 1. Numri i konsultoreve 22 1 21 2. Numri i mjekëve në konsultore 22 1 21 3. Numri i mamive në konsultore 6 6 - 4. Numri i vizitave 1942 1743 199 Nga këto: 5. Numri i vizitave gjinekologjike 513 318 195 6. Numri i vizitave obstetrike 922 907 15 Prej tyre me mjekë 922 7. Numri i vizitave të para obsetrikale 211 154 57 Nga këto: - 0 – 13 javë 31 16 15 - 14 – 28 javë 131 97 34 - Mbi 28 javë 49 41 8 8. Numri i grave me barrë patologjike 57 39 18 Nga këto - nefropali 6 4 2 - anemi 16 10 6

38

- rrezik dështimi 12 8 4 - Të tjera 23 17 6 9, Sëmundje gjinekologjike 289 169 120 - Infeksione të pleviksit të sipërme 54 34 20 a. endometrite 55 25 30 b.parametrite 3 20 1 - Infeksione të rrugëve 36 18 18 a. vaginite 113 74 39 b. cervicite 17 9 8 - Infeksione transmetuar në rrugë seksuale 6 4 2 - Sterilitet 5 3 2 Qendrat shëndetësore dhe ambulancat nr Emërtimi Gjithsej Qyteti Komuna Rrethi ( A + B ) 87 3 84 A. Qendra shëndetësore 15 1 14 1. numri vizitave 53 652 2. Vizita deri 14 vjeç 9626 3556 6070 - Nga këto nën 1 vjeç 2116 506 1610 3. Vizita mbi 14 vjeç 44026 25 310 18716 - nga këto mbi 60 vjeç 24694 11972 12722 4. Vizita në banesë 1502 36 1466 B. Ambulanca 72 2 70 1. Numri I vizitave 10810 1096 9714 2. Vizita deri 14 vjeç 3588 458 3130 -nga këto nën 1 vjeç 964 98 866 3. Vizita mbi 14 vjeç 7222 638 6584 Nga këto mbi 60 vjeç 3746 860 2886 4. Vizita në banesë 2232 30 2202 C. Numri mjekëve në qendrat shëndetësore 26 9 17 Numri I mami – inferm. në qendrat shëndet. 66 31 35 Numri mami – inferm në ambulanca 85 4 81 c. Luftë HIV/IDS, malaries dhe sëmundjeve tjera

Ndërkohë që për parandalimin e malaries dhe sëmundjeve të tjera epidemike është punuar relativisht mirë duke mos pas rast rreziku të tilla, problem edukimit shëndetësor në drejtim të përdorimit të drogave dhe HIV/AIDS – it, mbetet thuajse në nivelin e përshkruar në Strategjisë dhe Planit rajonal të veprimit të vitit 2006.

Vazhdon të mbisundojë opinioni i përgjithshëm se këto probleme nuk janë shumë serioze për qarkun Kukës, ndërkohë që ka mungesë totale informacioni. Nga qendrat shëndetësore të rretheve raportohet për 0 raste të identifikuara të përdorimit të lëndëve narkotike tek fëmijët e moshës deri më 18 vjeç.

39

Janë ndërmarr vazhdimisht fushata sensibilizuese, takime në të dy ciklet e shkollave 9 - vjeçare e ato të mesme kundër duhanit, alkoolit, drogave, për mbrojtjen nga HIV/AIDS, SST, IST, shëndeti mendor, stresi etj

Edukimi shëndetësor për HIV/AIDS është kufizuar brenda disa konkurseve në shkollat 9 – vjeçare të qyteteve Kukës, Krumë e Bajram Curr. Për edukimin seksual në kuadrin e programeve mësimore e jashtë tyre po bëhet tepër pak.

Kjo situatë mund të çojë në mungesën e ndërgjegjësimit që mund të pasohet me rreziqe të mëdha për shëndetin e kësaj moshe.

Rekomandime:

Në nivele të pushtetit vendor dhe organet shëndetësore, të krijohen struktura të përhershme të monitorimit për kujdesin shëndetësor ndaj fëmijëve nënave dhe parandalimin e HIV/AIDS-it.

Të krijohen modele tip informacioni të hollësishëm për të gjithë institucionet shëndetësore që japin mundësinë që të njihet gjendja e shërbimit shëndetësor për të gjitha nivelet në çdo moment të dhënë.

Të bëhet shpërndarje më e drejt e punonjësve të shëndetësisë për banorë për të përfituar të gjithë në mënyrë të barabartë.

Të ngushtohet raporti mjekë - banorë dhe infermierë/mami – banorë. Të përmirësohet, infrastruktura spitalore dhe e të gjithë institucioneve të tjera

shëndetësore. Të organizohet shërbimi mobil i specialistëve në zonat rurale. Të intensifikohet propaganda shëndetësore me të gjitha mjetet e mundshme mediatike,

verbale, figurative, garuese etj. Të punohet më shumë për promovimin e kulturës dentare dhe përmirësimit të cilësisë së

tij në shkolla dhe në zonat rurale.

KAPITULLI V : Pasqyrimi i ndryshimeve të kuadrit ligjor të drejtave të fëmijëve në politiken sociale të Qarkut të Kukësit. 1. Kuadri institucional dhe decentralizimi. Plotësimi dhe përmirësimi i kuadrit ligjor si një ndër rekomandimet e Strategjisë dhe Planit Rajonal të fëmijëve, është kompetencë e institucioneve qendrore shtetërore si Parlamenti, Qeveria dhe Ministritë përkatëse. Në këtë këndvështrim në periudhën 2006-2010 ka pasur shumë nisma dhe janë miratuar një sërë ligjesh apo përmirësime ligjore si dhe janë marre Vendime te ndryshme nga Qeveria të cilët synojnë/ përmirësimin respektimit të drejtave të fëmijëve. Ndryshimi thelbësor ka sjellë Ligji Nr. 10347 datë 4.11.2010 “Për mbrojtjen e të drejtave të fëmijës”. Me anë të këtij ligji sigurohet mbrojtje e veçantë ligjore dhe institucionale e të drejtave të fëmijës mbi bazën e Kushtetutës dhe akteve ndërkombëtare; merren masa për ushtrimin e të drejtave mbi bazën e zhvillimit të personalitetit bazuar në interesin më të lartë të tij; sigurohet jetesa, mbijetesa dhe zhvillimi i fëmijës si dhe sigurohet bashkëpunimi ndërmjet strukturave dhe autoriteteve qendrore e vendore dhe organizatave që mbrojnë të drejtat e fëmijëve. Po kështu gjatë periudhës 2006-2010 janë bërë përmirësime ligjore në fushën e shëndetit publik, mbrojtjen e fëmijëve nga abuzimi dhe shfrytëzimi seksual, procedurave për

40

ndihmën juridike për të miturit, kontrollin për parandalimin e HIV/AIDSI-it, shërbimin shëndetësor stomatologjik, ekzekutimin e vendimeve penale etj. Ndërkohë që janë ratifikuar disa konventa bashkëpunimi dypalësh si dhe disa Vendime Qeverie lidhur me: Mbrojtjen e të miturve në punë, Rregullore e brendshme e burgjeve, Marrëveshje me IOM për eliminimin e punës së fëmijëve, Strategji kundër trafikimit të qenieve njerëzore, Normat e sjelljes së policisë së shtetit ndaj të miturve etj. Po kështu Ministria e Drejtësisë ka miratuar rregulla për funksionimin e Komitetit të birësimeve dhe Ministria e Brendshme udhëzim mbi reduktimin dhe parandalimin e dhunës në familje. Gjithashtu janë miratuar Strategjitë për Barazinë Gjinore dhe Dhunën ne Familje ( viti) 3. Kuadri ligjor/Legjislacioni për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve

- “Konventa e OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve” e miratuar në vitin 1989 e cila është ratifikuar nga parlamenti shqiptar në vitin 1992.

- Ligji nr. 10347 për mbrojtjen e të drejtave të fëmijës - Ligji Nr 10425 date 02/06/2011 për ratifikimin e Konventës së Këshillit të Evropës

“Për ushtrimin e të drejtave të fëmijëve”. - Ligji Nr 10424 datë 02/06/2011 për ratifikimin e Konventës së Këshillit të Evropës

“Për statusin juridik të fëmijëve të lindur jashtë martese” - Në procesin e decentralizimit, organet e qeverisjes vendore ngarkohen me përgjegjësi

(Ligji nr. 8652 datë 31.07.2000 "Për qeverisjen vendore") sa i përket sistemit të mbrojtjes së fëmijëve. Identifikimi i mangësive institucionale te cilat ndikojnë në zbatimin e ligjit mund të bëhet në bazë të rishikimit të sistemit ligjor që ka të bëjë me mbrojtjen e fëmijëve dhe garantimin e shërbimeve bazë për sa i përket të drejtave të tyre. Në aneksin 5 do të japim në mënyrë grafike strukturën e funksionimit të një sistemi e cili pjesërisht nuk funksionon.

- Ligji nr. 9355 datë 10.03.2005 "Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore", Kuadri aktual ligjor ka krijuar hapësira të mjaftueshme për të hartuar politika rajonale dhe plane të ndryshme veprimi. Kështu si ligji Nr. 8652 datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e organeve të qeverisjes vendore ” ashtu dhe ligji Nr. 9355 datë 10.03.2005 “Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore” krijojnë hapësirat e nevojshme për të ndërtuar politika me efikase lokale për fëmijët, i ndryshuar në ligjin nr 10 399 datë 17.03.2011. Po kështu edhe Miratimi i Ligjit Nr 10347 ka krijuar edhe bazën e plotë ligjore për ngritjen dhe funksionimin e mekanizmave përkatës për mbrojtjen dhe të drejtat e fëmijëve. Megjithatë në Kukës me mbështetjen e UNICEF janë pilotuar si NJFM ashtu edh NJDF para se të dilte ky ligj. Njëkohësisht qarku dhe Bashkia kanë nxjerrë vendimet përkatëse për ngritjen dhe funksionimin e tyre. Duke qenë se në qarkun Kukës NJDF-ja ka ekzistuar si strukture e veçantë si model, në janar 2011 bazuar në ligjin 10347 NJDF-ja i është ri-formatuar duke u bërë pjesë e drejtorisë së shërbimeve sociale pranë qarkut. Gjithashtu është institucionalizuar edhe NJMFF-ja pranë Bashkisë Kukës. Ne maj 2012 KM ka miratuar Udhëzimet për zbatimin e Ligjit për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve duke ngarkuar me përgjegjësi të plotë njësitë vendore për zbatimin e ligjit. Ligji i Ri 10347, 04/11/2010 ka gjetur zbatim në qarkun e Kukësit duke angazhuar njësitë e qeverisjes vendore për ngritjen e njësive për mbrojtjen e fëmijëve. Duhet të përmendim se pas daljes së

41

udhëzimeve për këtë ligj janë ngritur njësitë për mbrojtjen e fëmijëve në bashkinë Krumë, komunën Fierzë, komunën Bicaj dhe komunën Surroj. Në ketë këndvështrim njësitë e tjera duhet të marrin më shumë përgjegjësi dhe të jenë me të ndërgjegjshëm për të ngritur këto struktura në të gjitha njësitë vendore. Po kështu edhe institucionet e vartësisë vertikale duhet të punojnë më shumë por dhe të bashkërendojnë veprimet e tyre me ASHMDF sipas kërkesave të ligjit. Miratimi i ligjit dhe ngritja e strukturave për mbrojtjen e fëmijëve kanë finalizuar një instrument të fuqishëm për të drejtat e fëmijëve. 2. Detyrimet e pushtetit vendor për zbatimin e ligjeve Pushteti vendor bazuar në ligjet e miratuara nga parlamenti dhe VKM-të e KM-së gjatë periudhës 2006-2011 ka ngritur një sërë mekanizmash të përcaktuara nga ligjet në fuqi dhe ka hartuar politika rajonale në funksion të ligjit. Ngritja-forcimi i institucioneve dhe mekanizmave rajonalë dhe lokalë. Me decentralizimin e kompetencave edhe pushteti vendor është i përfshirë në procesin e institucionalizimit të drejtave të fëmijëve. Ato gradualisht po ndërmarrin përgjegjësitë e tyre edhe në ketë fushë pavarësisht se lëvizja ne ketë drejtim është e vogël. Në bashkëpunim me institucione, OJF dhe UNICEF deri tani janë ngritur dhe funksionojnë disa njësi dhe zyra për të drejtat e fëmijëve siç janë: a) Njësia për të drejtat e fëmijëve (NJDF) në Këshillin e Qarkut e Kukësit është ngritur brenda strukturës së Këshillit të Qarkut në vitin 2006. Ajo ka këto detyra:

të monitorojë e vlerësojë zbatimin e ligjeve dhe politikave për mbrojtjen e fëmijëve në territorin e qarkut;

të identifikojë dhe koordinojë referimin e rasteve të shkeljeve të të drejtave të fëmijëve në territorin e qarkut;

të koordinojë funksionimin e grupit multidisiplinar për identifikimin, analizën dhe referimin e rasteve të dhunës në familje;

të bashkëpunojë e shkëmbejë informacion për trajtimin e të drejtave të fëmijëve me çdo strukturë përgjegjëse shëndetësore, arsimore, policore, të qeverisjes vendore apo të shoqërisë civile;

të organizojë takime informuese, edukuese e trajnuese për të drejtat e fëmijëve në shkallë qarku;

të raportojë në Këshillin e qarkut ecurinë e zbatimit të të drejtave të fëmijëve në territorin e qarkut;

të raportojë periodikisht në Agjencinë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve të dhëna statistikore dhe informacione mbi zbatimin e të drejtave të fëmijëve në territorin e qarkut.

b) Observatori për të drejtat e fëmijës është strukturë e shoqërisë civile e ngritur në vitin 2008, e cila ka për qëllim mbledhjen e informacionit nga të gjitha institucionet shtetërore dhe vendore dhe studimin e situatës së realizimit të të drejtave të fëmijëve në nivel rajonal dhe kombëtar.

42

c) Zyra për Mbrojtjen e Fëmijëve (ZMDF) në Bashkinë Kukës është ngritur brenda strukturës administrative të shërbimeve sociale të bashkisë Kukës në vitin 2007 si projekt pilot i financuar nga UNICEf, mbi bazën e te cilës është shtrire ne qarqet tjera te Shqipërisë. Në vitin 2009 me mbështetjen e UNICEF ajo është ri-dimensionuar në Njësia për mbrojtjen e fëmijës dhe familjes. Kjo për faktin se gjatë punës në terren ka rezultuar që familja ka rol shume të madh për edukim e fëmijëve dhe nuk mund te trajtohet i shkëputur nga familja. Një pjesë e problemeve te fëmijëve rrjedhin nga paqëndrueshmëri e familjeve, dhuna qe gjenerohet ne familje si rezultat i varfërisë dhe mungese se burimeve për mbajtjen e familjes. Me gjithë kontributin e shoqatës ALB-AID dhe të UNICEF, bashkia Kukës nuk ka marrë në konsideratë kapacitetet e krijuara dhe e ka trajtua shpesh si institucion për punësimin e militantëve e nepotizëm. Nuk janë punësuar punonjësit sipas Kodit Civil dhe nuk janë respektuar kriteret për punësimin e specialistëve që kanë mbaruar arsimin përkatës( ka një punonjëse sociale dhe 2 mësues ndonëse të rinj që kanë mbaruar degë sociale janë me shumicë).

Ajo ka këto detyra:

të vlerësojë dhe monitorojë në mënyrë të vazhdueshme situatën e fëmijës në rrezik deri në dalje nga rreziku;

të bëjë identifikimin dhe të bashkërendojë në mënyrë multidisiplinare mbrojtjen, referimin dhe analizën e rasteve në territorin e Bashkisë;

të sensibilizojë komunitetin, të organizojë takime informuese, edukuese dhe trajnuese për mbrojtjen e fëmijëve në territorin e Bashkisë;

të bashkëpunojë me administratorët e shërbimeve shoqërore, psikologet e shkollave, mjekun e familjes, autoritetet e rendit, punonjësit socialë të qendrave publike dhe jopublike për përmirësimin e situatës së mbrojtjes së fëmijëve; (Ky koordinim realizohet nëpërmjet Tavolinës Teknike për Fëmijët në kuadër të Planit Social të Qytetit e cila funksionon prej nëntorit të vitit 2007.) Ne Kukës ehte ngritur pranë zyrës Grupi Multi-disiplinar .

të shërbejë si qendër informacioni apo referimi në shërbime të tjera mbështetëse. Të referojë rastet e ndryshme Të raportojë periodikisht në Agjencinë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të

Fëmijëve të dhëna statistikore dhe informacione periodike mbi situatën e mbrojtjes së fëmijëve në territorin e Bashkisë.

Shoqatat e ndryshme duhet të paraqesin raport vjetor pranë NJDF-së për aktivitetin e tyre ne drejtim të punë me objekt fëmijë t pasi nuk ka një informacion më të plotë për të ditur kush bë n çfarë . 4. Zyra e shërbimeve për fëmijët dhe Familjet e ngritur nga shoqata “Partnerë për fëmijë” Ajo ka këto detyra:

Vlerësim të nevojave individuale të fëmijëve dhe të familjes, koordinim dhe planifikim të ndërhyrjeve, mbështetjes apo shërbimeve për të siguruar që fëmijët të zhvillohen dhe të jetojnë në mirëqenie

Mbështetje për fëmijët dhe familjet e tyre në qasjen e informacionit, shërbimeve sociale, arsimore dhe shëndetësore

Informacion dhe rritje ndërgjegjësimi të familjeve, komunitetit dhe institucioneve mbi aftësinë e kufizuar dhe çështjeve të tjera që prekin fëmijët

2. Strategjia dhe Plani rajonal i veprimit për fëmijët

43

Qarku i Kukësit që nga viti 2006 e në vazhdim ka pasur një dokument shumë të rëndësishëm me ndikim në politikat për fëmijët dhe zbatimin e të drejtave të tyre siç është: Strategjia dhe Plani rajonal i veprimit për fëmijët, miratuar në vitin 2006, i cili ka bërë një analize të gjendjes së të drejtave të fëmijëve në shkallë Qarku të lidhura me “Konventën e OKB për të Drejtat e Fëmijëve” të vitit 1989 dhe të miratuar nga Qeveria Shqiptare në vitin 1992 si dhe trajton një listë objektivash për të gjithë aktorët dhe faktorët që kanë role, detyra dhe përgjegjësi për njohjen dhe garantimin e zbatimit të të drejtave të fëmijëve. Hartimi i këtij Plani Veprimi është bërë në bashkëpunim me të gjithë aktorët që punojnë në nivel vendor për të drejtat e fëmijëve dhe përfaqësojnë institucione të lidhura me të drejtat e fëmijëve si arsimi, shëndetësia, mbrojtja sociale dhe shoqëria civile. Ai është miratuar nga këshilli i Qarkut. Menjëherë pas hartimit të Planit të Veprimit, është ngritur Njësia për Monitorin e te Drejtave te Fëmijëve brenda Qarkut Kukës, e cila është pajisur me mjete dhe logjistikë nga Unicef. Kjo zyre ka raportuar periodikisht për gjendjen e zbatimit te Strategjisë dhe Planit te Veprimit dhe situatën e të drejtave të fëmijëve në qark. Për, shkak të ndryshimeve politike pas zgjedhjeve vendore të vitit 2007 Strategjia Rajonale dhe Plani i Veprimit nuk u promovuan sa duhet dhe pak u bë i njohur nga strukturat shtetërore dhe pushteti vendor. Zyra nuk është promovuar si duhet për shkak edhe te lëvizjeve te shpeshta në administratë. Ndërkohe mungesa e ligjit është shoqëruar me mungesë planifikimi fondesh gjë e cila ka vështirësuar punën e njësisë gjatë 5 vjeçarit të kaluar. 4. Vlerësim i zbatimit të objektivave të Strategjisë rajonale në lidhje me përmirësimin e kuadrit ligjor dhe institucional.

Nuk janë ngritur zyrat për mbrojtjen e fëmijë ve në Bajram Curri. Administratorët social nëpër komuna nuk kanë ndjekur problemet e zbatimit të

Konventës për fëmijët dhe nuk kanë raportuar një herë në 6 muaj sipas ligjit pasi nuk kanë kapacitetet e duhura

Nuk janë ngritur grupet për fëmijët me nevoja të veçanta në shkolla Mungon shërbimi psikologjik dhe stomatologjik në shkollat e fshatrave megjithëse

ekziston një ligj për ofrimin e këtyre shërbimeve6 Ne vlerësojmë që periudha kohore 5 vjeçare ka shënuar ndryshime të ndjeshme pozitive në çështjet e plotësimit të kuadrit ligjor në favor të zbatimit më të mirë të të drejtave të fëmijëve. Po kështu gjatë kësaj periudhe ka pasur disa nisma institucionale dhe strukturore në zbatim të të drejtave të fëmijëve në përgjithësi në Qarkun e Kukësit dhe në njësi vendore të veçanta. Por në stadin e tanishëm Strategjia dhe Plani Rajonal i Veprimit për Fëmijët i Qarkut Kukës, viti 2006 mendojmë se ka arritur në fazën përmbyllëse me anë të këtij vlerësimi te treguesve cilësor dhe sasior të objektivave të tij.

6 Udhëzimi nr 18 datë 21.04.2008 i ministrit të arsimit i cili specifikon: Shërbimi psikologjik shkollor ngrihet nga DAR dhe ZA për kopshtet dhe shkollat në varësi të tyre. VKM e këshillit të ministrave për shërbimin dentar falas në nenin 2 specifikon: Financimi i shërbimit shëndetësor stomatologjik publik. 1. Në institucionet e shërbimit shëndetësor stomatologjik publik ofrohet falas shërbimi, profilaktik dhe mjekues, stomatologjik, për: a) personat nga mosha 0 deri në 18 vjeç). Por ne realitet ky shërbim ofrohet, por me pagesë.

44

Kjo është rrjedhojë edhe e këndvështrimit të politikave dhe nismave mbi bazën e ligjit të ri “Për mbrojtjen e të drejtave të fëmijës” i cili detyron institucionet dhe pushtetin vendor të ndërmarrë hapa të rinj konkretë në përputhje dhe me Kushtetutën dhe dokumentet ndërkombëtare.

45

KAPITULLI VI. Rekomandime Grupi i specialistëve që kanë hartuar këtë raport rekomandon që të hartohet një Strategji

e Plan Veprimi të Ri sipas fushave përkatëse të drejtave të fëmijëve në përputhje me kërkesat e ligjit të ri dhe planin Kombëtar te verimit për fëmijët 2012-2015. Kjo strategji duhet te përfshije një periudhe 10 vjeçare.

Strategjia të shoqërohet me një buxhet përkatës te përafërt përndryshe nuk gjen zbatim Duke pasur parasysh nivelin e ulet dhe mungesën e kapaciteteve lokale, duhet të

vazhdoje trajnimi për rritjen e Kapaciteteve te punonjësve te Komunave. Duke pasur parasysh mungesën e kapaciteteve për ofrimin shërbimeve te specializuar

sipas ligjit 10347 dhe terrenin e thyer i Kukësit, del si nevojë ngritja e një grupi Mobil multi-disiplinar me qendër ne Qark, me specialiste te mirëfillte nen varësinë e NJDF, ndoshta e menaxhuar nga shoqata te specializuara. Ky grup multi-disiplinar to do ishte me kosto shume me te ulet dhe do te ofronte shërbime shume me cilësore për gjithë komunat, pasi mund te mobilizojë fond e burime njerëzore e ndërhyrje te menjëhershme për zgjidhjen e problemeve. Momentalisht Komunat vetëm referojnë rastet ne Kukës dhe Kukësi i referon ne Tirane..

Duhet te rritet ndërgjegjësimi për zbatimin ligjit 10347 nga Institucionet lokale. Po kështu të ketë detyrime dhe afate të qarta për strukturat shtetërore që merren me të drejtat e fëmijëve si: Drejtoritë Rajonale të Arsimit, Shërbimeve Sociale, të Punësimit dhe Inspektimit të Punës, të Shëndetit Publik, të Policisë së Shtetit.

Rritja e transparencës së buxheteve për fëmijët si nga njësitë vendore ashtu edhe nga institucionet shtetërore dhe nga shoqatat e shoqërisë civile është kusht për përmirësimin e te drejtave te fëmijëve ne Kukes. Të ketë ndëshkime për njësitë vendore që nuk bëjnë transparente buxhetet për arsimin në shkollat..

Njësitë e qeverisjes vendore duhet të intensifikojnë përpjekjet për marrjen e përgjegjësive financiare dhe ngritjen e shërbimeve të reja në përputhje me dinamikën e nevojave të fëmijëve në nevojë në komunitet e tyre.

Krijimin e një baze të dhënash për fëmijët, grupet në nevojë, familjet e varfra dhe individët që kanë nevojë për shërbime shoqërore, duke bërë vlerësimin e nevojave dhe me pas në varësi të tyre ngritjen e shërbimeve të reja në përputhje me mundësitë dhe burimet. Te shihet përdorimi i Dev-Info si një mekanizëm efektiv në mbledhjen dhe përpunimin e të dhënave social ekonomike të njësive administrative duhet të përdoret edhe në qarkun Kukës.

Duhet të vazhdojë koordinimi ndërmjet pushtetit lokal, OJQ-ve dhe donatorëve për ngritjen e modelit të “shtëpive familje” për fëmijët e braktisur dhe sigurimit të vazhdueshmërisë së këtij modeli dhe shtrirjes së tij në të gjithë vendin

Të ngrihet qendër ditore për viktimat e dhunës në familje (fëmijë, gra) nga pushteti vendor pasi shërbimet që ofrojnë OJF-të për këto raste, janë të pamjaftueshme dhe jo të shtrira në të gjithë territorin e qarkut Kukës.

Planifikimi i burimeve financiare në nivel lokal për politikat e mbrojtjes dhe kujdesit social për fëmijët në rrezik duhet të mbështetet mbi analizën e nevojave lokale.

Infrastruktura për fëmijët duhet të përmirësohet mbi bazë e nevojave lokale dhe standardeve kombëtare duke marra parasysh edhe grupet në nevoje si PAK.

Zbatimi i shërbimit të kujdestarisë për fëmijët si një nga alternativat më të mira në interesin më të lartë të fëmijës duhet te aplikojnë edhe ne Kukes pasi ulin kostot sociale.

Pranë NJMF-së në qark duhet të ngrihet një mekanizëm akreditimi për shoqatat që ofrojnë shërbime për fëmijët të cilat duhet të raportojnë për projektet e zbatuara, shumat, përfituesit dhe rezultat. Shoqatat nga rajonet tjera që operojnë në qarkun e Kukësit

46

duhet patjetër që zbatuesit e projekteve t’i përzgjedhin nga komuniteti lokal ku zbatohet projekti.

Rritja e transparencës përmes publikimit të informacionit ne faqet e internetit si nga institucionet shtetërore ashtu edhe nga shoqata të ndryshme.

Të hartohen masa të veçanta lokale nga institucionet përgjegjëse për të luftuar punën e detyruar sidomos në fshatra si dhe për te adresuar dhe gjitha format e shfrytëzimit të fëmijëve, fenomen shumë shqetësues në qarkun e Kukësit që cenon të gjitha të drejtat e fëmijës (mbijetesë, zhvillim, mbrojtje dhe pjesëmarrje).

Të mbështetet me fonde të buxhetit të shtetit, veprimtaria e qeverive të nxënësve. Fondet të përdoren për krijimin e gazetës rajonale për fëmije, për realizimin e fletëpalosjeve apo aktiviteteve të tjera ndërgjegjësuese.

Të krijohen Senatet e Fëmijëve në nivel rajonal, të cilat të kenë përfaqësitë e tyre pranë strukturave të qeverive lokale të fshatit apo qytetit ku banojnë. Senati i Fëmijëve të jetë një strukturë e bazuar në zgjedhje të lira e demokratike dhe të funksionojë mbi bazën e qeverive të nxënësve.

Të promovohet Strategjia Kombëtare dhe ajo lokale për fëmijë nëpër shkolla, duke i konsideruar ato si një udhërrëfyes në punën e tyre me nxënësit dhe për vetë nxënësit.

Të publikohen versione të thjeshtëzuara të SKF-së dhe në formate të manovrueshme për të lehtësuar procesin e njohjes së fëmijëve, mësuesve e prindërve me këtë dokument të rëndësishëm.

Të inkurajohet shoqëria civile me projekte ne fushën e luftës kundër korrupsionit ne arsim dhe shëndetësi i cili është fenomeni me i përhapur qe ndikon drejtpërdrejt ne cilësinë e shërbimeve për fëmijët.

47

Referenca/bibliografi 1. SHSSH – Shërbimi Social Shtetëror 2. Drejtoria Rajonale e Punës Kukës 3. Zyra e Observatorit për të drejtat e fëmijëve – zyra Kukës 4. Strategjia e zhvillimit të qarkut të Kukësit sipas objektivave të Mijëvjeçarit, UNDP,

Tiranë, 2004 5. Strategjia e zhvillimit të arsimit për të gjithë e qarkut të Kukësit, UNNICEF, Tiranë

2007 6. Studimi “Braktisja e shkollës në qarkun e Kukësit, shkaqet-rekomandime”, UNICEF,

Tiranë 2008 7. Plani rajonal për fëmijët, qarku Kukës, 2006 8. Statistika e raporte të DAR Kukës, 2011 9. Materiale të Bordit Rajonal këshillimor të Prindërve, qarku Kukës, 2006-2011. 10. Materiale të Këshillit Rajonal të Arsimit, qarku Kukës. 11. Raport alternativ i Konventës së OKB –së për të drejtat e fëmijëve (2005 – 2009) f. 5-

102 12. Informacion i TV Top – Channel, datë 20.11. 2011. 13. Statistika e popullsisë së qarku Kukës (DPGJC) për vitin 2010 14. Të dhëna të sondazheve në kuadrin e projektit të kryera nga ALB – AID, janar 2011 në

7 shkolla të rretheve Has, Kukës e Tropojë. 15. Të drejtat e fëmijëve në Shqipëri, 2001 – 2011, Tiranë 2011, f. 23 - 27 16. Shkëlqim Muça, “E drejta për kujdes shëndetësor, “ (raport progresi në lidhje me

situatën e të drejtave të fëmijëve të qarkut Kukës” gusht 12011, 17. Statistika për vdekshmërinë foshnjore për qarkun Kukës 18. “Të drejtat fëmijëve në Shqipëri 2009” , Tiranë 2011, f 91-94. 19. Evidenca periodike për realizimin e investimeve për 12 mujorin e vitit 2010 datë 10. 01.

2011, dërguar Ministrisë së Brendshme Tiranë nga ana e Prefekturës Kukës. 20. Strategjia dhe plani veprimit për fëmijët 2006 – 2011 – qarku Kukës, kapitulli për

kujdesin shëndetësor dhe anekset shtesë. 21. Statistikë për veprimtarinë e konsultorit të rrethit Kukës për vitin 2010 22. Statistikë e veprimtarisë së q. shëndetësore të rrethit Kukës (2010). 23. Informacion i Drejtorisë së shëndetit publik Tropojë për veprimtarinë e qendrave

shëndetësor të këtij rajoni datë 4. 11. 2011. 24. Lista e mjekëve të qarkut Kukës sipas qendrave shëndetësor në fund të vitit 2011 marr

nga zyra e Stat. Inf. e Drejtorisë Rajonale të Shëndetit Publik. 25. Informacion i Drejtorisë së shëndetit publik të rrethit Has mbi veprimtarinë e shërbimit

shëndetësor në këtë rreth për vitin 2011. 26. Informacion i Drejtorisë rajonale të Shëndetësisë Kukës, datë 22. 09, 2011, dërguar

Observatorit për të drejtat e fëmijëve Kukës.

48

Aneks 1: Pyetësori për të drejtat e fëmijëve Analizë e pyetësorëve të plotësuar në kuadër të përgatitjes së progres raporti mbi Strategjinë Rajonale dhe Planit të Veprimit për Fëmijët. I. Shoqata ALB-AID ne bashkëpunim me Këshillin e Qarkut Kukës dhe me mbështetjen financiare te UNICEF po zbaton projektin ““Mbështetja për fuqizimin e Njësisë për të Drejtat e Fëmijëve (KCRU)”. Në kuadër të këtij projekti do të publikohet raporti i progresit mbi Strategjisë Rajonale dhe Planin Rajonal të Veprimit për Fëmijët. Pyetësori i plotësuar me nxënës të shkollave të qarkut të Kukësit kishte si qëllim vlerësimin e zbatimit të Strategjisë Rajonale dhe Planin Rajonal të Veprimit për Fëmijët. II. METODOLOGJIA Më konkretisht për sa i përket metodave sasiore ato janë anketa që janë zhvilluar me nxënës të shkollave 9-vjeçare dhe të mesme në qarkun e Kukësit. Gjithsej janë realizuar 197 anketa. Shpërndarja e anketave në nivel shkolle është bërë në mënyrë rastësore sipas regjistrave të shkollës duke respektuar numrin e nxënësve për vit shkollor. Realizimi i anketave do të ndihmojë të kuptojmë nivelin e zbatimit të objektivave të strategjisë. Ky pyetësor plotësohet për të mbledhur të dhëna mbi zbatimin e objektivave te kësaj strategjie. Duke u fokusuar në Strategjinë Rajonale të qarkut. Pyetësori u nda në 4 sektorë sipas të drejtave kryesore të përcaktuara në planin e veprimit në mënyrë që të kemi një reagim mbi efektin që ka pasur kjo strategji. Pyetësori përmban 43 pyetje nga të cilat 9 janë të hapura dhe 34 të mbyllura. Përzgjedhja e shkollave është bërë duke u nisur nga numri i nxënësve dhe i shpërndarë në të tre rrethet. Tabela e mëposhtme na jep një kuadër të shpërndarjes së pyetësorit në shkolla: Tab 1- Lista e shkollave ku është plotësuar pyetësori

Nr Qyteti/Fshati Shkolla Nr i pyetësorëve

1 Kukës (qytet) Havzi Nela 40

2 Kukës (qytet) 1 Qershori 30

3 Surroj (Kukës fshat) 9-vjeçare 20

4 Krume (qytet) Skënderbeu 30

5 Krume (qytet) 9-vjeçare 30

6 Tropoje e vjetër (fshat) 9-vjeçare 20

7 Tropoje e vjetër (fshat) E mesme 27

11 Total 7 197 III. Analiza e pyetësorëve Qarku u Kukësit është një ndër qarqet më të varfra në Shqipëri por duhet të theksojmë se asnjëherë nuk kanë munguar iniciativat për përmirësimin e kësaj situate. Për të marrë një feedback nga ato që me të vërtetë kanë përfituar nga zbatimi i objektivave të strategjisë ne zgjodhëm që të plotësojmë disa pyetësorë në të tre rrethet. Pyetësori është fokusuar në pikat më nevralgjike të përmbushjes së objektivave të strategjisë. Vlen për tu theksuar se përgjigja e nxënësve dhe mendimi i tyre i shprehur nëpërmjet përgjigjeve të pyetjeve të pyetësorit na çon

49

në një përfundim jo shumë pozitiv sa i takon përmirësimit të kushteve të të nxënit në shkollat e qarkut. Është vënë re gjithashtu se megjithëse po rritet një brez në shekullin e 21-të nxënësit paraqesin sjellje jo të hijshme kundrejt kërkesave të mësuesve apo edhe të vetë shokëve të klasës. Ky fenomen vihet re edhe rrugëve të qytetit apo fshatit ku një pjesë e mirë e fëmijëve kalojnë kohën e lirë duke nëpër pika Më poshtë do të paraqesim nëpërmjet grafikeve përgjigjet që nxënësit kanë dhënë: Seksioni 1: Shërbimet, kujdesia shëndetësore dhe higjiena në shkolla Grafiku 1

A keni paguar për shërbimin e marrë?

77%

23%

Po Jo

A ekziston sherbimi stomatologjik (dentist) ne shkollën tuaj?

9%

91%

Po

Jo

Sa herë keni shkuar tek dentisti 2 muajt e fundit?

6 3 14

59

116

0

50

100

150

1

5 here 4 here 3 here 2 here asnjehere

Përgjigjet e pyetjeve të mësipërme na lejojnë të kuptojmë së në shkolla nuk ekziston shërbimi dentar dhe se 77 % e të anketuarve që kanë pasur nevojë për shërbimin dentar kanë paguar për shërbimin e marrë. Në qendrat e poliklinikës së qyteteve shkruhen tabela për shërbimin dentar falas për fëmijët, por realiteti është shumë ndryshe.

VKM e këshillit të ministrave për shërbimin dentar falas në nenin 2 specifikon: Financimi i shërbimit shëndetësor stomatologjik publik 1. Në institucionet e shërbimit shëndetësor stomatologjik publik ofrohet falas shërbimi, profilaktik dhe mjekues, stomatologjik, për: a) personat nga mosha 0 deri në 18 vjeç

50

Seksioni 1: Shërbimet, kujdesia shëndetësore dhe higjiena në shkolla Sigurimi i shërbimit psikologjik në shkollat e fshatit mungon në të gjitha shkollat e fshatrave megjithëse ekziston një udhëzimi nr 18 datë 21.04.2008 i ministrit të arsimit i cili specifikon: 1. Shërbimi psikologjik shkollor ngrihet nga DAR dhe ZA për kopshtet dhe shkollat në varësi të tyre. Duke pasur parasysh se raporti psikolog-nxënës është 1-1500 mund të dalim në përfundimin se shkollat e fshatrave ngaqë nuk kanë numër të lartë nxënësish nuk mund të përfitojnë edhe shërbimin psikologjik por kjo nuk e justifikon mungesën e psikologut në shkollë, sidomos në kushtet dhe problematikat që përballen çdo ditë mësuesit dhe nxënësit. Gjithashtu duhet të theksojmë se 78 % e nxënësve të anketuar pohojnë se në shkollën e tyre nuk kanë infermiere. Grafiku 2

A keni infermiere ne shkollë?

22%

78%

Po

Jo

A e njihni infermieren e shkollës?

20%

80%

Po

Jo

A funksionon shërbimi psikologjik në shkollën tuaj?

66%

34% Po Jo

51

Seksioni 1: Shërbimet, kujdesia shëndetësore dhe higjiena në shkolla Grafiku 3

A ka tualet në shkollën tuaj?

98%

2%

Po

Jo

Një tjetër problematikë e cila ka lidhje direkt me shëndetin dhe higjienën e nxënësve në shkolla është edhe funksionimi i tualeteve të shkollave. Duke u nisur nga rezultatet e pyetësorit del se shumica e shkollave kanë tualete por rreth 80% e tyre janë jofunksional. Kjo si pasojë e mungesës së ujit të rrjedhshëm gjatë kohës që nxënësit janë në shkollë dhe amortizimit të ndërtesave.

A ka ujë të rrjedhshëm gjatë kohës që ju

jeni në shkollë?

38%

62%

Po Jo

A funksionon tualeti ne shkollën tuaj?

72%

28%

Po

Jo

Seksioni 1: Shërbimet, kujdesia shëndetësore dhe higjiena në shkolla Grafiku 4 Për sa i përket kontrollit periodik të fëmijëve për sëmundjet ngjitëse, fushatave ndërgjegjësuese

për rolin e higjienës në mirërritjen e fëmijëve, fushatave të sensibilizimit për HIV-AIDS etj

Sa herë në vit mjeku i familjes vjen në shkollën tuaj për të konsultuar rregullat dhe higjienën në

shkollë?

12

36

9 4

134

1 here 2 here 3 here 4 here asnjehere

0

50

100

150

Series1

A keni organizuar apo marrë pjesë në fushata të ndryshme ndërgjegjësimi në

kuadër të ditëve ndërkombëtare të luftimit të sëmundjeve të ndryshme?

60%

40%

Po Jo

52

kemi një aktivizim të vetë nxënësve në krahasim me nxitjen që mund të vijë nga institucionet përkatëse. 134 persona pohojnë se mjeku i familjes nuk ka ardhur asnjëherë në shkollë për konsultime mbi rregullat e higjienës. Ndërsa 60 % e nxënësve të anketuar shprehin se kanë marrë pjesë në aktivitete ndërgjegjësimi në kuadër të ditëve ndërkombëtare të luftës ndaj sëmundjeve të ndryshme. Kjo tregon qartë se nxitja e institucioneve për rritjen e ndërgjegjësimit në shkollë për përmirësimin e kushteve higjienike le për të dëshiruar. Seksioni 2: Te drejtat e fëmijëve (kuadri ligjor) Grafiku 5

A mendoni se te drejtat tuaja respektohen?

88%

12%

Po Jo

Pyetja mbi respektimin e të drejtave të fëmijëve e parë kjo nga mënyra se si vetë fëmijët vlerësojnë këtë respektim na çon në një përfundim pozitiv ku 88% mendojnë se të drejtat e tyre respektohen. Ndërsa për sa i përket njohurive që nxënësit kanë për të drejtat themelore te tyre në 80% të të anketuarave listojnë të drejtën për arsim, të drejtën e fjalës dhe barazisë, ndërsa pjesë tjetër shkon edhe më tej duke përmendur të drejta si: barazi gjinore, liria e fesë, familjes etj. 24 % e nxënësve të anketuar kanë informacion se ekziston një dokument ligjor për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve dhe specifikojnë duke e përmendur KDF.

Seksioni 2: Te drejtat e fëmijëve (kuadri ligjor) Grafiku 6

Një fakt tjetër i rëndësishëm që tregon rritjen e interesit për shkollën është edhe koha që nxënësit i kushtojnë përgatitjes pas procesit mësimor. Sipas grafikut të mëposhtëm rezulton se 51 % e respondentëve studiojnë mbi 4 orë pas procesit mësimor. Duhet të përmendim se rreth 21% e nxënësve kryesisht në fshatra pasi cilësohet se lloji i punës është bujqësia, punojnë pas procesit mësimor dhe kjo si një nevojë nga kushtet e vështira ekonomike, gjë e cila ndikon

drejtpërdrejtë në kushte

A mund të tregoni se sa kohë shpenzoni ju për të studiuar pas procesit mësimor?

826

59

102

10

20

406080

100120

1

1 ore 2 ore 3 ore 4 ore 0 ore

t e të nxënit.

53

Seksioni 2: Te drejtat e fëmijëve (kuadri ligjor) Grafiku 7

A mendoni se ushtrohet dhunë në shkollën tuaj?

17%

83%

Po

Jo

Ju lutem na tregoni sa jeni në gjendje të shprehni lirisht mendimet tuaja?

84%

16%

Shume lirisht me frike

Kemi pothuajse të njëjtat shifra për dy pyetje që kanë lidhje direkte me integritetin e nxënësve në shkollë. 84% e nxënësve të anketuar shprehen se ndjehen të lirë dhe shprehin lirisht mendimet e tyre. Gjithashtu e njëjta situatë paraqitet është për rastet e ushtrimit të dhunës verbale dhe jo verbale. Një gjetje të cilën duhet ta përmendim si objekt për përmirësim në të ardhmen është se 17% e nxënësve të cilët pohojnë se është ushtruar dhunë nuk gjejnë asnjë mekanizëm për ankim. Seksioni 3: Procesi i të nxënit Grafiku 8

Sa nxënës ka mesatarisht në klasën tuaj?

15%

14%

31%

40%

20 nxënës 25 nxënës 30 nxënës 40 nxënës

Cfarë kabinetesh ka në shkollën tuaj?

88%

2% 7% 3%

informatike Biologjie Kimie Fizike

71 % e nxënësve të pyetur mendojnë se klasa e tyre nuk është e mbingarkuar dhe duke pasur parasysh edhe standardet e MASH për numrin e nxënësve nëpër klasa i cili varion nga 30-40 nxënës konkludojmë se nuk kemi klasa të mbingarkuara. Një situatë ndryshe kemi për sa i përket pajisjes së shkollës me laboratorë. Pothuajse në të gjitha shkollat mungojnë laboratorët e kimisë, biologjisë dhe fizikës.

54

88 % e nxënësve të pyetur pohojnë se laboratori i informatikës ekziston në shkollë por shumicën e rasteve është jofunksional për shkak të mungesës së energjisë apo të dëmtimit të

he gjuhës së huaj dhe jë ndër arsyet kryesore që nxënësit ndjekin këto kurse është përmirësimi i njohurive, por nuk

esit për ngritjen e notës.

jë organ

një organ të hkruar brenda shkollës ku mund të shprehin lirshëm mendimet e tyre. 85% e nxënësve të

ndryshme të cilat

n me edukimin

mi i mendimeve te qeverisë së nxënësve ësit që ikin nga

hur këshillin e prindërve ndryshme

kompjuterëve. Vlen për tu theksuar se 71 % e nxënësve të anketuar kanë kompjuter në shtëpitë e tyre të cilin e përdorin edhe si mjet që ndihmon procesin mësimor edukativ. Është rritur edhe numri i nxënësve që ndjekin kurse private pas procesit mësimor. 45 % e të anketuarve pohojnë se ndjekin kurse kryesisht në lëndët e matematikës dnduhet lënë mënjanë edhe presioni që bëjnë mësu Seksioni 4 : E drejta për pjesëmarrje: Grafiku 9

Siç vërehet edhe nga grafiku i mësipërm qeveritë e nxënësve tashmë janë një strukturë që funksionon në shkollat e qarkut Kukësit, kjo falë edhe disa projekteve që shoqata ALB-AID ka zbatuar për ngritjen dhe funksionimin e këtyre strukturave. Qeveria e nxënësve në shkollë është konsoliduar vitet e fundit dhe ka gjetur hapësirat e nevojshme për tu kthyer në nvendimmarrës. Në vitin 2006 në shkollat e qarkut Kukës qeveria e nxënësve njihej shumë pak, ndërsa në vitin 2011 ajo është kthyer në një faktor kyç në procesin mësimor edukativ. Megjithëse është rritur pjesëmarrja e nxënësve në vendimmarrje ato ende nuk kanësanketuar shprehen se nuk kanë një organ ku të shprehin lirshëm mendimet e tyre. Në pjesën e sugjerimeve dhe komenteve nxënësit shprehin shqetësime tëpo i radhisim më poshtë:

1. Ngritja e zërit për te drejtat dhe probleme qe lidhe2. Angazhim me i madh nxënësve në vendimmarrje 3. Respekti4. Mësimi nuk zhvillohet normalisht, duhet të merren masa per nxën

mësimi 5. Rritja e bashkëpunimit me mësuesin kujdestar dhe senatorin e klasës 6. Në nuk jemi pjesë e procesit vendimmarrës 7. Rritja e pjesëmarrjes se nxënësve për të zgjed8. Pjesëmarrje me anë të votës për vendime te 9. Përmirësimi i marrëdhënieve nxënës mësues

A ka në shkollën tuaj qeveri nxënësish?

94%

6%

Po Jo

A funksionon qeveria e nxënësve në shkollën tuaj”

15%

85%Po Jo

55

10. Përmirësimi i marrëdhënieve mësues prind ënësit duhet të kenë një gazetë të shkollës

binjakezuese me shkollat jashtë rrethit i ne ngaqë nuk janë te lejuar te na godasin

i ocesin edukativ

t te punës ineti i kimisë dhe fizikes

uji i rrjedhshëm, le nxënës

përmirësohet 19. Dentist, laborator për gjuhe te huaj dhe laborator plus informatike

xëni më praktik

ate: 25.02.2012 Pergatiti: Gentian Palushi, Koordinator

e anketuarit do te jene institucione, mësues, nxënës të qarkut Kukës. Të me anë të këtij pyetësori jenë konfidenciale. Ju faleminderit qe

11. Nx Komente:

1. Kushte me te mira dhe kabinete informatike 2. Internet, rikonstruksion i shkollës 3. Ngrohja e shkollës duhet te jete me efektive 4. Krijimi i një biblioteke, aktivitete5. Mësuesit ushtrojnë dhune psikologjike mb6. Ngrohja dhe mësimi ne një turn 7. ngrohja dhe laborator kimie, biologjie etj 8. Nuk zbatohen MRD nga një pjese mire e mësuesve 9. Jo te gjitha vendimet duhet te merren nga mësues10. Të krijohen dhoma izolimi për nxënësit qe cenojnë pr11. Të mos bëhen dallime nga njëri nxënës tek tjetri 12. Koncepti “mësuesi është mbret në klasë” duhet të hiqet 13. Orët e mësimit duhet të zhvillohen sipas plani14. Tualete janë ne gjendje te mjerueshme, mungojnë kab15. Biblioteke, bazë materiale,16. Ne duam nxënës me shkolle dhe jo shkol17. Më shume baze materiale 18. Higjiena e shkollës duhet të

20. Mjedis te n D

Projekti

PYETËSOR Ky pyetësor ka si qëllim vlerësimin e zbatimit të Strategjisë Rajonale dhe

Planin Rajonal të Veprimit për Fëmijët. Shoqata ALB-AID ne bashkëpunim me Këshillin E qarku Kukës dhe me mbështetjen financiare te UNICEF po zbaton projektin ““Mbështetja për fuqizimin e Njësisë për të Drejtat e Fëmijëve (MFNJD)”. Në kuadër të këtij projekti do të publikohet raporti i progresit mbi Strategjisë Rajonale dhe Planin Rajonal të Veprimit për Fëmijët. Ky pyetësor plotësohet për të mbledhur të dhëna mbi zbatimin e objektivave te kësaj strategjie. Tgjitha të dhënat që do të mblidhen

ranoni te plotësoni pyetësorin! p

PYETJE DEMOGRAFIKE

MOSHA: ________vjeç

ër

na në shkolla

GJINIA: a. Mashkull b. Fem

Klasa: ____________________ Shkolla_____________________________________ Seksioni 1: Shërbimet, përkujdesja shëndetësore dhe higjie

56

1. A ekziston shërbimi stomatologjik (dentist) në shkollën tuaj?

? □ Jo

3. eni shkuar tek dentisti 2 muajt e fundit?

2 herë

4. keni infermiere ne shkollë?

. A ka shkolla juaj ujë te rrjedhshëm gjatë kohës që ju jeni në shkollë?

7. ë vit mjeku i familjes vjen në shkollën tuaj për të konsultuar rregullat enën në shkollë?

□ 4 here

8. i rgani po marrë pjesë në fushata të ndryshme ndërgjegjësimi në kuadër të ditëve ndërkombëtare të luftimit të sëmundjeve të ndryshme?

Seksioni 2: Te drejtat e fëmijëve (kuadri ligjor)

2. ______________________________________________________________________

3. re në fuqi që mbrojnë të drejtat e

______ _____ _____ _________________

nzoni ju për të studiuar pas procesit mësimor? re □ 3 ore □ 4 ore

5. ësimor?

unësh

□ Po □ Jo 2. A funksionon shërbimi psikologjik në shkollën tuaj

□ Po Sa herë k□ 5 herë □ 4 herë □ 3 herë □□ Asnjëherë A□ Po □ Jo

5. A e njihni i infermieren e shkollës? □ Po □ Jo

6□ Po □ Jo

Sa herë ndhe higji□ 1 here □ 2 here □ 3 here

□ Asnjëherë

A ken o zuar a

□ Po □ Jo

1. A mendoni se te drejtat tuaja respektohen: □ Po □ Jo A mund të listoni disa nga të drejtat themelore që kanë fëmijët ______________________________________________________________ A keni informacion për dokumentet ligjofëmijëve? □ Po (nëse po, kush janë?) □ Jo _____________________________________________________________________________ _______ _______ ________

4. A mund të tregoni se sa kohë shpe□ 1 ore □ 2 oA punoni pas procesit m□ Po □ JoNëse po çfarë p :Kullotje bagëtish □

57

Shitje paketash □ Punë bujqësore □ Kullotje bagëtish □

6. s rehin endimet tuaja?

□ Aspak

8. qtrajtuar nga mësuesit apo personeli i shkollës?

mash:

_________________________________________

Mblidhni këshillin e klasës

10. ë kufizuar)?

□ Po □ Jo

11. jeni ne dijeni se ekziston një zyre për mbrojtjen e te drejtave te fëmijës ne

ar këtë zyrë?

□ 30 □ 40 2. mendoni se klasa juaj ka më shumë nxënës se kapaciteti i saj?

3. A jeni të pajisur me libra?

shkollën tuaj?

ari Ne sh

2 orekuar tek shkolla?

n te private

Tjetër (____________________)

Ju lutem na tregoni sa jeni në gjendje të hp lirisht m

□ Shume lirisht □ Me frike

7. A mendoni se ushtrohet dhunë në shkollën tuaj? □ Po □ Jo A ka raste te kur jeni ke□ Po □ Jo Nëse po çfarë for1. Dhunë verbale 2. Dhunë fizike 3. Tjetër ________________

9. Si reagoni ju ndaj rasteve të dhunës në shkollën tuaj? Ankoheni në drejtori

Tjetër(specifiko)______________________________________________

A ka nxënës me nevoje te veçanta ne shkollën tuaj (fëmijë më aftësi t

(nëse po, a mendoni se këto nxënës trajtohen njësoj si nxënësit e tjerë?)

Abashkinë/komunën tuaj? □ Po □ Jo Nëse po sa here e keni vizitu

Seksioni 3: Procesi i të nxënit

1. Sa nxënës ka në klasën tuaj mesatarisht? □ 20 □ 25 A□ Po □ Jo

□ Po □ Jo

4. Cila është mënyra e pajisjes me libra në□ Ne libr □ kollë

5. Sa larg është shkolla juaj nga shtëpia? □ 1 ore □ □ 3 ore

6. Me çfarë udhëtoni për të sh□ Në këmbë □ Me fugoni e shkollës □ Me mje

58

7. ka sh olla juaj kabinet: gjie □ Kimie □ Fizike

9. ka energji elektrike te vazhdueshme ne shkollën tuaj?

10. t i c ë bejë për të përmirësuar procesin e të nxënit?

□ Rrallë □ Asnjëherë 1. A keni kompjuter në shtëpinë tuaj?

informatikës □ Po □ Jo

13. imin e njohurive? Jo

ë çfarë lëndësh? tikë

Letërsi

14. diqni këto kurse? ohurive

Presioni nga mësuesit e lëndëve

ndryshonit në procesin mësimor-edukativ?

1. A ka në shkollën tuaj qeveri nxënësish?

2. funksionon qeveria e nxënësve në shkollën tuaj”

3. keni në shkollën tuaj një gazetë ku mund të shprehin lirshëm mendimet tuaja?

5.

A k□ informatike □ Biolo

8. A ka shkolla juaj palestër? □ Po □ Jo A□ Po □ Jo Sa herë keni përdorur kompjuterin e shkollës si mje ili mund të sh r

□ Shumë here □ Disa herë

1□ Po □ Jo

12. A keni mësues me arsim përkatës në lëndët e:

gjuhës së huaj? □ Po □ Jo A ndiqni kurse private në lëndë të ndryshme për përmirës□ Po □Nëse po n□ Matema□ Gjuhë □□ Fizikë Kush janë disa nga arsyet që ju n□ Përmirësimi i nj□□ Ngritja e notës

15. Nëse do t’ju jepej mundësia çfarë do të Seksioni 4 : E drejta për pjesëmarrje:

□ Po □ Jo

A□ Po □ Jo A□ Po □ Jo

4. A i njihni organet drejtuese të shkollës? □ Po □ Jo A mund të listoni disa nga organet drejtuese të shkollës?

59

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

ohen

ë

Këshilli pedagogjik □ Po □ Jo

7. sve drejtoria e shkollës?

___________________________________________________________________________

______ 8. sin vendimmarrës?

ledhjet e këshillit pedagogjik □ aktivizim i nxënësve për hartimin dhe miratimin e rregullores së shkollës

ndimmarrës të qeverisë së nxënësve □ tjetër (specifiko)

Aneks 3: tabela e popullsisë

r imi ithsej j iljeve

_______________________________________________6. Nëse jeni pjese e qeverisë së nxënësve a merrni pjesë në mbledhjet që organiz

nga organet drejtuese t shkollës? Drejtoria e shkollës □ Po □ Jo

Bordi i shkollës □ Po □ Jo Këshilli prindërve □ Po □ Jo

Si e vlerësoni ju rëndësinë që i kushton qeverisë së nxënë

____________________________________________________________________________________________________________

Çfarë mund të përmirësohet në angazhimin tuaj në proce□ pjesëmarrje ne mb

□ përmirësimi i rolit ve

N Emërt Pop. Gj % Meshku Femra Nr. fam

1 Rrethi Kukës 62,499 55.21% 30,843 31,663 13,326 Qytet 22,059 55.90% 11,048 11,011 4,222 Fshat 40,440 54.85% 19,795 20,652 9,104

2 Rrethi Has 21,470 18.97% 10,720 10,750 4,878 Qytet 9,066 22.97% 4,559 4,517 1564 Fshat 12,404 16.82% 6,171 6,233 3,314

3 Rrethi Tropojë 29,227 25.82% 14,639 14,588 8,182 Qytet 8,336 21.12% 4,283 4,053 1,929 Fshat 20,891 28.33% 10,356 10,535 6,253 4 Qarku Kukës 113,196 100.00% 57,761 58,144 26,386 Qytet 39,461 34.86% 17,435 17,466 7,715 Fshat 73,735 65.14% 40,326 40,678 18,671

60

Aneks 3:

Numri i familjeve që mbështeten me ndihmë ekonomike me fëmijë 0-18 vjeç

Numri i familjeve që mbështeten me Ndihmë Ekonomike me fëmijë të moshës 0-18 vjeçNumër - 2010

911

2512

859

1447

3455

1172

536

943

313

Has Kukes (District) Tropoje

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

Fshat

Gjithsej

Qytet

61

Numri i fëmijëve të moshës nën 15 vjeç me aftësi të kufizuara sensore, fizike dhe mendorePër 100,000 banorë - 2011

107

309

140

46

134

42

0

50

100

150

200

250

300

350

Has Kukes (District) Tropoje

Gjithsej

Qytet

62

Viti 2010 Vdekshmëria e fëmijëve 0-5 vjeç Vdekshmëria foshnjore 0-1 vjeç

Zona Numër Vdekje për 1000 lindje të gjalla

Has 3 2

Kukes (District) 1 1

Tropoje 1 1

Numri I infermiereve dhe mjekëve të fami 100,0

40

10

28

14

0

20

40

60

80

1

1

1

2010 2011 2010 2010

Has Has Kukes (District) Tropoje

ljes për 00 banorë

141

100

20

40

60

Nu i infermierev e mamive Për 100,000 banorë

mri e dh

Numri i mjekëve të familjes Për 100,000 banorë

63

64

Aneks 6: Tabe u ë kapi e s det

la që il strojn tullin hën it

Rrethet

Nr. Treguesit Kukës Has Tropojë Qarku

1 Popullsia, b 9 96 numri i anorëve 62,49 21,470 29,227 113,1

2 Numri i m jjekëve g ithsej 28 10 14 52

3 Mjek/100 o 0.000463 0 4 000 ban rë 0.000478 .000493 0.00047

4 Numri me satar banorë/mjek 2161 2093 2027 2110

5 Numri i in v amivefermiere e dhe m 141 40

6 Nrban

. Inferm m 10000orë 0.00233

iere/ma ive për 0 0.00191

7 Nr. Mesat r rmierear i bano ëve/infe ,mami 429 523

8 Numri i fa ate rmacive me kontr 8 1 3 12

9 Numri i farmacive pa kontrate 0 0 0 0

10 maci gjithsej 8 1 3 12 Far

Aneks 7: Tabelat e projekteve të zbatuara në qarkun e Kukësit nga shoqata të ndryshme: Shoqata ALB-AID

Nr. Titulli i projektit Objektivi Periudha Donatori Rezultatet

1.

Aktivizohuni nëse doni që zëri juaj të dëgjohet dhe vota juaj të numërohet

i ) te 20

s re qe tsi ive ne jetësh - esëmarrjen në a 7,673 nxënës

djekin shkollën 9

Tetor 2008

Qeshor 2009

lave 9-vjeçare të qarkut të Kukësit dhe është rritur përfshirja e tyre aktive në jetën shkollore.

adresuar problemet që QNx-te dhe Bordet e Shkollës do të kenë në të ardhmen në shkollat e qarkut të Kukësit;

- Rritja e njohurive dhe kompeten20 qeverive studentore (220 sehkollave 9-vjeçare te qarkut ne gurohet pjesëmarrja e tyre aktkollore.

Rritja e ndërgjegjësimit mbi pjktivitetet shkollore për rreth

olle

cave/funatoremëny

qizim i

e n

- Përmirësimi i njohurive dhe fuqizimi i 20 QNx (220 senator të 20 senateve) të 20 shkol

Unicef

- Krijimi i ekspertizës së duhur Brenda DAR Kukës për të

shk të moshës 11-15 vjeç që n-vjeçare.

2.

i që e

-t mpetencat e 20 Q t Kukës dhe K 0 në Korçë) me

arrja tive nsh -të mi dhe pjesëmarrja efë shat 11-15 vjeç, në 20 sh hura në Kukës dhe Ko

- k stitucional për QNx brenda hkëpunimin e QNx

i ci ë të gjithë Shqipërinë

Tetor 2009 Qershor 2010

Unicef

- Përmirësimi i njohurive dhe kompetencave i 20 QNx (10 QNx në çdo Qark) i shkollave fillore në Qarkun e Kukësit dhe të Korçës, dhe përfshirja e aktive në jetën shkollore.

në

- Senatorët e zgjedhur marrin aftësitë dhe njohuritë e duhura në organizimin e vetës së tyre, si të drejtojnë QNx, si të ngrenë zërin e tyre te Bordi i Shkollës, të promovojnë të drejtat e tyre në shkollë dhe komunitetit përmes aktiviteteve krijuese (barazi gjinore – përfshirja e vajzave, gjithashtu), si të ndryshojnë mjedisin.

ë përmirësojmë njohuritë dhe koNx në shkollat nëntëvjeçare të qarkuorçë (10 QNx në Kukës dhe 1

Aktivizohuni nëse donzëri juaj të dëgjohet dhvota juaj të numërohet

qëllim që të sigurohet pjesëmkollë dhe në jetën sociale.

përmirësohet ndërgjegjësimijëve në shkollë tek mokollat nëntëvjeçare të përzgjedrçë me aktivitete krijuese.

rijimi i një modeli in

e tyre ak ë

- Siguron realizimin e zgjedhjeve demokratike në QNx shkollat e përzgjedhura sipas standardet demokratike.

DRA Kukës dhe Korçë me basli mund të zbatohet n

3.

Aktivizohuni nëse doni që zëri juaj të dëgjohet dhe vota juaj të numërohet

K mjedis miqësor për fë jesëmarrje aktive të itetit në procesin e ed ës shqiptare në një ve ia aplikohet.

Nëntor 2011-Prill 2012

Unicef

- Dy manuale për mirëfunksionimin e QNx-ve (Udhëzuesi dhe eksperiencat më të mira) janë në dispozicion të MASH dhe gati për botim. - Plani i veprimit për Qnx-ve i përgatitur për shtrirjen e eksperiencës në 6 qarqe (Kukës, Korçë, Gjirokaster, Berat, Durrës, Tirana (qytet dhe rreth), në

fizike

ontribimi për krijimin e një mijët në shkollë dhe për një ptyre, familjes dhe komun

ukimit, kthimin e shkollnd ku demokrac

65

përputhje me planin e veprimit UNICEF të braktisjes drejt zeros për vitin 2012-2013.

2. Shoqata “Partnerë p

NR. Titulli i Projektit Periudha Donatorët Rezultatet ër Fëmijë”

Objektiva 1 Të Drejtat e Fëmijëve në

Rrethin e Kukësit 1. Mbledhja e të dhënav

cilësore dhe sasiore se si pzbatohet aktualisht të drejtat fëmijëve në zonat e synëpërmjet kryerjes së analizëssë situatës me fëmprindërit dhe mësuesitshkollës.

2. Rritja e njohurivendërgjegjësimit mbi të drejtat e fëm

e o e

nuara,

ijët, e

dhe

ijëve në Rrethin e Kukësit nëpërmjet një programi trajnimi për fëmijët, prindërit, mësuesit dhe anëtarë të tjerë të komunitetit.

ga

uar

e

2011 - 2012

Fondacioni Vodafone Albania

Mësuesit dhe prindërit kanë rritur nivelin e tyre të njohurive në lidhje metë drejtat e fëmijëve për arsim, shëndetësi, pjesmarrje dhe mbrojtje npuna gjë e cila i përjashton ata nga edukimi. Fëmijët janë të ndërgjegjëspër të drejtat si dhe përgjegjësitë e tyre. Hartimi i një raporti mbi gjetjet/ të dhënat e analizës së situatës në lidhjme zbatimin e të drejtave të fëmijëve në 7 shkolla dhe 6 fshatra të Rrethit të Kukësit.

2 Promovimi dhe Përmirësimi i Kujdesit dhe Zhvillimit të Fëmijërisë së Hershme në Veri-Lindje të Shqipërisë.

1. Zhvillimi i trajnimeve të përbashkëta dhe trasferimi i aftësive midis edukatorëve në Qëndrat e Oborrit të Nënës dhe Fëmiëjs dhe kopshteve shtetërore, duke rritur në këtë mënyrë ofrimin e shërbimeve për të dy grupet e fëmiëjve;

2. Rritja e ndërgjegjësimit të qeverisë lokale dhe komunitetit për standartet dhe cilësinë e shërbimeve të zhvillimit dhe kujdesit të fëmijërisë së hershme në zonat rurale.

2011 - 2013

Fondacioni Gjerman Walter Gastreich

ijët e vel

e.

Mbështetje për 10 kopshte shtetërore dhe 10 Qëndra të Oborrit të Nënës dhe Fëmijës në Rrethin e Tropojoës duke; siguruar që të gjithë fëmmoshës nga 3 deri në 6 vjeç që jetojnë në këto komuna përfitojnë një nisa më të lartë të kujdesit dhe zhvillimit të fëmijërisë së hershm

3 Ndihmë për Familjet e Izoluara në Rrethin e Tropojës

Fuqizimi i strukturave qeveritare dhe jo-qeveritare me qëllim që 250 fëmijë të izoluar gjeografikisht apo të prekur nga

2011 - 2013

Ministria Federale për Bashkëpunim Ekonomik dhe

Tetë struktura të qeverisë lokale kanë hartuar Plane Strategjike dhe të Veprimit për të përmbushur nevojat për kosto efektive dhe shërbime efikase arsimore dhe sociale për rreth 8 000 familje dhe 250 fëmijë të izoluar në zonat ku jetojnë.

66

gjak marrja të përfitojnë akses të qëndrueshëm në shërbimet sociale duke u dhënë mundësi që të integrohen në shoqëri.

Zhvillim (BMZ) dhe ChildFund Deutschland

ë Është reduktuar izolimi i rreth 250 të rinjve nëpërmjet fuqizimit të qeverislokale dhe komuniteteve për të ndërrmarë veprime specifike me qëllim për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve të arsimit dhe aftësive për jetën.

4 Shërbimet për Fëmijët dhe Familjet në Bashkinë Bajram Curri dhe në Komunën Tropojë e

Të rrisë nivelin e mbështetjes,

ShFaFë

u opojë e

2011 - 2013

Programi IPA Bashkimi Evropian

e

r,

imin e shërbimeve. Gjithashtu, është lobuar me anëtarët e këshillit të Komunës për ngritjen e Zyrës së Shërbimeve për Fëmijët dhe Familjet e cila mund të vazhdojë të ofrojë vlerësim, koordinim të mbështetjes dhe shërbimeve për fëmijët në nevojë që jetojnë në komunën Tropojë. 3) Në Tetor 2011 është ngritur Komisioni MultiDisiplinar për Fëmijët. Ky grup Multidisiplinar përbërë nga përfaqësues të strukturave të pushtetit lokal dhe nga shoqëria civile, zhvillon takime çdo muaj dhe harton Paketa të Kujdesit dhe Mbëshetjes duke ofruar një përqasje holistike për çdo rast të fëmijëve që prezanton Punonjësja Sociale. Njëkohësisht, roli Komisionit Multidisiplinar ka ndihmuar Drejtoritë përkatëse të përmirësojnë të dhënat mbi numrin e fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe nevoja të veçanta dhe perspektivën e tyre për të planifikuar shërbime në përputhje me nevojat e fëmijëve që jetojnë në komunitetin e tyre. 4) Grupi e Vetë Mbështetjes për Prindërit dhe Familjet në Bajram Curri dhe në komunën Tropojë të Vjetër vazhdon të funksionojë dhe të ofrojë

Vjetër

mbrojtjes dhe informacionit që ofron pushteti local për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre duke ngritur dhe vënë në funksionim Zyrën e

ërbimeve për Fëmijët dhe miljet dhe Komisionin për mijët në Bashkinë Bajram rri dhe në Komunën TrC

Vjetër.

1) Në Janar 2011 është ngritur dhe vënë në funksionim Zyra e Shërbimevepër Fëmijët dhe Familjet, pjesë e Departamentit të Ndihmës Ekonomike dhe Shërbimeve Sociale në Bashkinë Bajram Curri. Punonjësja Sociale është trainuar dhe ofron vlerësim, planifikim të ndërhyrjeve, mbështetje dhe informacion për rreth 32 fëmijë me aftësi të kufizuara dhe familjet etyre që jetojnë në bashkinë Bajram Curri, ndërsa Punonjësja ne punën mFamiljet dhe komunitetin ofron të njëjtin shërbim social në nivel komunitar për rreth 23 fëmijë me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre në Komunën Tropojë e Vjetër. Në përfundim të vlerësimit të çdo rasti, në bashkëpunim me prindërit, edukatorët, mësues dhe aktorë të tjerë hartohen Paketa të Kujdesit dhe Mbëshetetjes për të përmbushur nevojat dhe të drejtat e fëmijëve për të aksesuar shërbimin e duhur arsimor, kujdesin shëndetësor si dhe mundësinë për t’u socializuar me bashkëmoshatarët e tyre. 2)Takime ndërgjegjësuese janë zhvilluar me stafin shëndetësor, arsimozyrën e urbanistikës, përfaqësues të shoqërisë civile si dhe me anëtarë të këshillit Bashkiak dhe Komunal për të adresuar në nivel lokal përfshirjen dhe pjesëmarrjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara përmes arsimit gjithëpërfshirës; krijimit të një komuniteti pa barriera fizike; qasja dhe komunikimi aftësisë së kufizuar prindërve të fëmijëve të sapo diagnostikuar me aftësi të kufizuara si dhe përdorimit efikas të burimeve financiare për planifik

67

informacion dhe mbështetje për anëtarët e tyre, si dhe janë partnerë aktiv në planifikimin dhe organizimin e aktiviteteve ndërgjegjësuese komunitare dhe aktiviteteve socializuese për fëmijët me aftësi të kufizuara, motrat/vëllezërit e tyre dhe për familjet. 5) Rreth 100 fëmijë në Bajram Curri dhe 90 fëmijë me aftësi të kufizuara dhe bashkëmoshatarët e tyre në Tropojë të Vjetër janë përfshirë në aktivitete sportive dhe artistike të zhvilluara gjatë Korrik-Shtator 2011 dhe

itëve të caktuara nëd të cilat festohen të drejtat e tyre. 5 Shërbimet e Kujdesit dhe

Edukimit të Fëmijërisë së Hershme në Veri Lindje të Shqipërisë

e

onin llën

t të he

smarrjen e rindërve në zhvillimin e

Hershme të

2011 - 2012

UNICEF

reth 754 prindër kanë marrë pjesë në hartimin e “Libri i Familjes Sime” dhe në celebrimet e aktiviteteve që lidhen me promovimin e traditave dhe zakoneve të zonave. Rreth 47 persona të stafit të Qendrave “Oborri i Nënës dhe Fëmijës” dhe të 8 edukatore të 8 kopshteve shtëtërore kanë përforcuar aftësitë e tyre në edukimin dhe kujdesin e fëmijërisë së hershme. Rreth 464 fëmijë kanë patur vizita prezantuese me shkollën ku ata do të mësojnë kur të kalojnë nga edukimi parashkollor në atë shkollor dhe u takuan me nxënësit e tjerë. Rreth 700 prindër kanë patur vizita orientuese në shkollën e fëmijëve të tyre dhe u takuan me mësuesin/en nga i/e cili/a mësuan rreth kurrikulës së klasës së parë fillore.

1. Të rrisë zhvillimin e aftësivefizike, sociale, emocionale, konjitive dhe gjuhësore për fëmijët nëpërmjet aktivitetevqë bëhen në qëndër

2. Të lehtësojë një tranzicinga para-shkollorë në shkofillore përmes kombinimiaktiviteteve midis qëndrës dshkollës

. Të nxisë pje3pfëmijërisë së hershme të fëmijëve të tyre, nëpërmjet trajnimeve për prindërit dhe aktiviteteve. 4. Të rrisë dhe të mbështesë përpjekjet e komunitetit për të promovuar Zhvillimin e

mijërisë së Fënëpërmjet ngritjes së qendravereja “Oborri i Nënës dhe Fëmijës” dhe mbështetjes së kopshteve shtetërore të përfshiranë projekt.

1,183 fëmijë të moshës 3 deri në 6 vjeç kanë rritur kuptueshmërinë dhe aftësitë që i përgatit ata për shkollën fillore: Rreth 670 fëmijë të grup moshës 0-3 vjeç përfitojnë nga lojrat, socializimi

he ofrimi i vizitave mjekësore për çdo muaj. dR

68

6 Shërbimet e Kujdesit dhe së e

1. Të rrisë zhvillimin e ciale,

htësojë një tranzicionin nga para-shkollorë në shkollën fillore përmes kombinimit të aktiviteteve midis qëndrës dhe shkollës 3. Të nxisë pjesmarrjen e

e për prindërit dhe ktiviteteve.

reja bFëmijëskopshtevnë proje

2010 -2011 UNICEF Edukimit të Fëmijërisë Hershme në Veri Lindjtë Shqipërisë

aftësive fizike, soemocionale, konjitive dhe gjuhësore për fëmijët e vegjël nëpërmjet aktiviteteve që bëhen në qendër

2. Të le

prindërve në zhvillimin e fëmijërisë së hershme të fëmijëve të tyre, nëpërmjet trajnimeva 4. Të rrisë dhe të mbështesë përpjekjet e komunitetit për tëpromovuar Zhvillimin e Fëmijërisë së Hershme nëpërmjet ngritjes së q

endrave të “O orri i Nënës dhe

” dhe mbështetjes së e shtetërore të përfshira

kt.

1,271 fëmijë të moshës 3 deri në 6 vjeç kanë rritur kuptueshmërinë dhe aftësitë e tyre të cilat i kanë përgatitur ata për shkollën fillore. Rreth 774 fëmijë të grup-moshës 0-3 vjeç kanë përfituar nga lojrat,

ializimi dhe ofrimi i vizitave mjekësore për çdo muaj. reth 873 prindër kanë marrë pjesë në hartim

soc R in e “Libri i Familjes Sime” dhe në celebrimet e aktiviteteve që lidhen me promovimin e traditave dhe

oneve të zonave. zak Rreth 43 persona të stafit të Qendrave “Oborri i Nënës dhe Fëmijës” dhe të

dukatore të 8 kopshteve shtetërore kanë përforcuar aftësitë e tyre në kimin dhe

8 eedu kujdesin e fëmijërisë së hershme.

7 Mbështetja e Veprimeve të Koordinuara dhe Efektive në Parandalimin e Braktisjes së Shkollën në Rajonin e Kukësit

Në kuadmuajsh, për integ

2009 - 2011

EU EIDHR i)

par(3) ështbra

ër të projektit prej 18 do të jepët mbështetje rimin në arsimin e për rreth 200 fëmijë të ë braktisur shkollën dhe

het parandalimi i ve të reja në zo

detyruar cilët kando të bëbraktisje nat rurale të Rrethit të Kukësit.

(1) 202 fëmijë që kishin braktisur shkollën janë ri-integruar në sistemin mor të detyruar dhe kanë arritur Objektivat Minimale të Arritjes; 70 mësues të stafit

ars (2 të shkollës kanë rritur kapacitetet e tyre për të adresuar nevojat e fëmijëve që kanë braktisur shkollën dhe për të

andaluar braktisje të mëtejshme. Nëpërmjet një fushate ndërgjegjësuese bazuar në aktivitete shkollore, ë arritur rritja e ndërgjegjësimit të komuniteteve për të adresuar/trajtuar

ktisjen në nivel lokal dhe vënia e theksit të së drejtës së fëmijve për

69

arsi8 Fuqizimi i Grupeve të

VetëMbështetjes për Prindërit dhe Familjet në Rrethin e Tropojës

FkVFkuC

2010 Agjencia Austriake për Zhvillim

4. Plan

Veprimi për 6 muajt e ardhshëm.

uqizimi dhe ndërtimi i apaciteteve i Dy Grupeve të etëmbështjes për Prindërit dhe amiljet e fëmijëve me aftësi të fizuara në Bashkinë Bajram

urri dhe Komunën Tropojë e Vjetër.

1. Është realizuar Program i Trajnimit 4-ditor për Komitetin e Menaxhimit të Dy Grupeve të Vetëmbështetjes për Prindërit dhe Familjet e fëmijëve me aftësi të kufizuara; Në Gusht dhe Shtator të 2010, janë realizuar 3 aktivitete sociale një 2. ditore, aktivitete të cilat janë organizuar për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe për moshatarët e familjet e tyre; Është hartuar dhe printuar një fletëpalos3. je informuese për të Dy Grupet e Vetë-Mbështetjes për Prindërit dhe Familjet e fëmijëve me aftësi të kufizuara Secili prej Grupeve të Vetë-Mbështetjes për Prindërit dhe Familjet e fëmijëve me aftësi të kufizuara ka hartuar një Strategji dhe

9

të në

ndërgjegjësimit dhe mundësisë

2010 ne

jeç kanë përmirësuar gjëndjen e

shër kanë rritur njohurite dhe kuptueshmërine e tyre n dentare

Fuqizimi i Shërbimeve të Kujdesit dhe EdukimitFëmijërisë së HershmeVerilindje të Shqipërisë

Të përmirësojë gjëndjen e dhëmbëve të 700 fëmijëve nëpërmjet ofrimit të vizitave dhe trajtimit: Të përmirësojë nivelin e

për t’u kujdesur për dhëmbët e fëmijëve të vegjël nëpërmjet ofrimit të informacionit dhe nëpërmjet trajnimeve për prindërit dhe fëmijët.

2010 - Qeveria Australia

Rreth 700 fëmijë të moshës 3 deri në 8 vdhëmbëve dhe zakonet për kujdesin e higjenës dentare të tyre dhe 350 prindër apo gjypër rëndësinë e kujdesit të sistematik për dhëmbët dhe higjenësi një parakusht për një jetë të shëndetshme.

10 Rritja e Ndërgjegjësimit mbi të Drejtat e Fëmijëve me Nevoja të Veçanta në ë në dispozicion për

bi të et

me

nëpërmjet trajnimeve dhe fletëpalosjes

2009 - 10

Swiss Development Corporation

1. Hartimim i raportit mbi numrin e fëmijëve me aftësi të kufizuara në Bashkinë Bajram Curri dhe Komunën Tropojë e Vjetër.

2. 100 prindër kanë rritur nivelin e informacioneve mbi të drejtat e i të drejtat e tyre për

përfitime sociale;

drejtorë shkollash për të drejtën e fëmijëve për arsim, shëndetësi, dhe shërbime sociale.

4. Janë ndërgjegjësuar përfaqësues të qeverisë vendore duke përfshirë Drejtorinë Arsimore Rajonale, të Shëndetit dhe Departamentin e Shërbimeve Sociale si dhe shërbimet e arsimit, shëndetit dhe ato sociale në Departamentin e Komunës, mbi rolin e tyre në ofrimin e përfitimeve sociale për prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe

Rrethin e Tropojës

1. Të përmirësojë nivelin e informacionit i cili ësht

20

prindërit, familjet dhe qeveritë vendore mdrejtat dhe përfitimsociale për fëmijëtaftësi të kufizuara

informuese lehtësisht të lexueshme;

2. Të reduktojë nivelin e izolimit

fëmijëve të tyre me aftësi të kufizuara dhe mb

3. Janë informuar 25 aktorë të rëndësishëm të qeverisë vendore dhe

70

dhe të padijes të prindërve dhe familjeve të fëmijëve me aftësi të kufizuara nëpërmjet zhvillimit dhe ngritjes së grupeve të vetë-mbështetjBashkinë Bajram Curri dhKomunën Tropojë e Vjetër.

es në e

mbi rolin e tyre si përgjegjës/mbajtës i kësaj detyre; 5. Për dy organizata jo-qeveritare që kanë si qëllim specifik të ndihmojnë

re

të kufizuara. në Bajram

etje nga jdesen për fëmijë me të njëjtat nevoja speciale.

fëmijët me aftësi të kufizuara, është bërë rritja e ndërgjegjësimit të tydhe nivelit të informacionit mbi të drejtat e fëmijëve me aftësi tëkufizuara;

6. Dy grupet e vetë-mbështetjes janë ngritur dhe janë vënë në funksionprindërve dhe familjeve të fëmijëve me aftësi tëCurri dhe Komunën Tropojë e Vjetër;

7. Përafërsisht 100 prindër kanë akses në grupet e vetë-mbështetjes në të cilët ata mund të gjejnë mbështetje dhe informacion në lidhje me fëmijët me aftësi të kufizuara dhe mund të gjejnë mbështprindërit të cilët ku

11 Ndihmë për zonat rurale të varfëra dhe të izoluara në Kukës dhe në Has përmes shërbimeve të kujdesit dhe edukimit të fëmijërisë së hershme

e itetit për ofrimin e

dhe tësore

it të e të

ofrojë shërbime të ujdesit nëpërmjet aktiviteteve

2009 - 2010

Fondacioni Vodafone Albania

275 fëmijë kanë përfituar nga shërbimet e edukimit dhe kujdesit për fëmijërinë e hershme. Përveç kësaj; 140 fëmijë të grup-moshës 0-3 vjeç kanë përfituar nga vizitat mjekësore për çdo muaj. Janë ngritur 2 Qendra të reja të “Oborrit të Nënës dhe Fëmijës”; Edukatoret e 5 qëndrave të dhe kopshteve kanë përfituar aftësi të reja në mënyrën e mësim dhënies.

1. Të ndërtojë kapacitetet omunk

shërbimeve të edukimitshërbimeve shëndenëpërmjet përmirësimmjediseve dhe trajnimevanëtarëve të komunitetit.

. Të 2kme në qëndër fëmijët për 250 fëmijëve që frekuentojnë Qëndrat Oborri Nënës dhe Fëmijës dhe për 125 fëmijë që frekuentojnë 5 kopshte shtetërore.

12 Fuqizimi i shërbimeve të edukimit dhe kujdesit të fëmijërisë së hershme në he gjuhësore për

jkom

2009 UNICEF Jnaë ndërtuar dhe pajisur me mjete 2 kënde lojrash. Në kopshtet shtetërore është bërë zëvëndësimi i 100 shtretërve për fëmijë.

Verilindje të Shqipërisë përmes ofrimit të këndit të lojërave

1. Të rrisë zhvillimin e aftësive fizike, sociale, emocionale, konjitive dfëmijët e vegjël nëpërmjet aktivitetevë që bëhen në qëndër 2. Të përmirësojë kushtet hig enike dhe ofrojë më shumë

oditet për kopshtet

71

shteshtr

tërore duke i’u ofruar etër të rinj.

13 i jdesit

dhe edukimit të fëmijërisë së hershme duke rritur aftësitë dhe përfshirjen e prindërve në përgatitjen e fëmijëve të moshës parashkollore duke lidhur së bashku shkollën dhe komunitetin.

1. Tfizi

onjfëm eakti t. 2. Të lehpara-shkpërmktiviteteve midis qendrës dhe

përmjet

4. Të rrisë dhe të mbështesë përpjekjet e komunitetit për të

09 -2010 UNICEF 773 fëmijë të moshës 3 deri në 6 vjeç janë përgatitur për shkollë fillore; 620 fëmijë të moshës 0-3 vjeç që frekuentojnë qendrat së bashku me nënat e tyre, kanë përfituar nga lojrat e organizuara dhe shoqërizimi si dhe nga ofrimi i vizitave mjekësore për çdo muaj; 697 prindër kanë marrë pjesë në sesionet e trajnimit; 34 edukatore të Qëndrave të Oborrit të Nënës dhe Fëmijës dhe të kopshteve shtetërore kane fuqizuar aftësitë e tyre në edukimin dhe kujdesin e fëmijërisë së hershme.

Të fuqizohet ofrimi shërbimeve të ku

ë rrisë zhvillimin e aftësive ke, sociale, emocionale, itive dhe gj

20

k uhësore për ijët vegjël nëpërmjet vite eve që bëhen në qendër

tësojë tranzicionin nga ollorë në shkollën fillore

binimit të es komashkollës 3. Të nxisë pjesëmarrjen e prindërve në zhvillimin e fëmijërisë së hershme të ëmijëve të tyre, nëf

aktiviteteve dhe trajnimeve për prindërit.

promovuar Zhvillimin e Fëmijërisë së Hershme nëpërmjet ngritjes së qendrave të reja “Oborri i Nënës dhe Fëmijës” dhe mbështetjes së kopshteve shtetërore të përfshira

ë projekt n14 ër

Ngritjen e Qendrave Oborri i Nënës dhe i Fëmijëve

e 2009 TWIG Publikimi i “Udhëzues p Mundësimi i ngritjes së qendravtë fëmijërisë së hershme.

Janë publikuar dhe shpërndarë 250 kopje të udhëzuesit

15 Të rrisë përfshirjen

o

2009-2009 Qeveria Në qëndër punon një edukatore e trajnuar dhe të paktën 10 vullentarë; sociale përmes shërbimeve komunitare të

1. Krijimi i një hapsire të usig rtë fizike që është e

fav rshme për ndërveprim Australiane 40 fëmijë frekuentojnë rregullisht qendrat;

Përafërsisht 40 grupe të prindërve dhe familjeve kanë bashkëpunuar së

72

kujdesit dhe të edukimitfëmijërisë së hershme në Gjallicë dhe Lishan

të to

r

t

3. Krij e të

e në ëhen

paqnxiemfëmijëve;

Të ndërtojë kapacitetete komunitetit pëkohezion social dhe për

2.

zhvillimin e fëmijërisësë hershme nëpërmjetrajnimeve.

imi i një rutinme mbpërditsh i llojet

ndryshme të përvojavemënyrë që fëmijët të bqytetarë paqësorë.

bashku duke përfituar në këtë mënyrë fëmijët dhe komuniteti i tyre.

16 Të rrisë përfshirjen sociale përmes shërbimeve komunitare të kujdesit dhe të edukimit të fëmijërisë së hershme në Lekbibaj

he Fëmijës në Lekbibaj

2008-2008 Qeveria Australiane

Të përmirësojë burimet brëndaQëndrave të Oborrit të Nënës d

Pasurimi i burimeve për fëmijët

17 Të përmirësojë cilësinë e shërbimeve të kujdesit për fëmijërinë e hershme në zonat e rurale të largëta dhe të margjinalizuara përmes mobilizimit të burimeve komunitare.

. Të ndërtojë kapacitetet për frimin e shërbimeve të arsimit he shëndetit për fëmijërinë e ershme nëpërmjet përmirësimit mjediseve dhe trajnimit të

nëtarëve të komunitetit.

. Të ofrojë shërbime edukuese ër 100 fëmijë që frekuentojnë

dhe ve

2008-2009 Fondacioni Vodafone Albania

përfitojnë nga shërbimet e edukimit dhe kujdesit të fëmijërisë së hershme. 50 fëmijë të grup moshës 0-3 vjec kanë patur vizita mjekësore për çdo muaj. Rreth 50 nëna të reja dhe 100 prindër dhe anëtarë të tjerë të familjes kanë informacion dhe janë trajnuar mbi kujdesin dhe zhvillimin e fëmijërisë së hershme. Pesë anëtarë të stafit edukues të Qendrave Oborri Nënës dhe Fëmijës dhe 25 vullnetarë janë pajisur me aftësi të cilat ndihmojnë dhe nxisin në

1odhtëa 2pQendrat e Oborrit të NënësFëmijës nëpërmjet aktiviteteme fëmijën në qendër

100 fëmijë të moshës 3-6 vjec

zhvillimin e fëmijëve.

18 jo fitimprurëse

e ë

2008-2009 Ambasada e Mbretërisë së

Të fuqizojë teknikisht organizatat

1. Të ndërtojë kapacitetet OJF-ve lokale n

Janë ndërtuar dhe fuqizuar aftësitë teknike për të mbështetur programin e të drejtave të fëmijëve;

73

që punojnë mbi çështjet që lidhen me fëmijët dhe me të rinjtë në verilindje të Shqipërisë.

Vendeve të Ulta it të shoqërisë civile në programimin e të hartimin e projekteve dhe zbatimin e tyre nëpërmjet trajnimeve sistematike;

2. Të ndihmojë OJF-të në hartimin e projekteve relevante në kuadër të misionit dhe vizionit të OJF-së së tyre

3. Të iniciojë një plan të qëndrueshëm për OJF-të lokale nëpërmjet një strategjie komunikimi/rritje fondesh.

Janë fuqizuar kapacitetet e sektordrejtave të fëmijëve.

19 Ndihmë për Fëmijët në Gjakmarrje në Rrethin e Tropojës

Të zgjerojë dhe përmirësojë qasjen/aksesin në arsim të fëmijëvë të izoluar nga gjak marrja dhë të promovojë zhdukjen e ngujimit nga gjak marrja në Rrethin e Tropojës.

2007-2008 EU EIDHR Rreth 220 fëmijë janë identifikuar, vlerësuar dhe raportuar në Drejtorinë Arsimore Rajonale dhe në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës për të marrë mësim në shtëpi; Janë trajnuar njëzetë e pesë vullentarë për të administruar instrumentat e vlerësimit; Është ndërrmarrë një fushatë publike ndërgjegjësuese duke përdorur Televizionin e Tropojës, postera dhe fletëpalosje të shpërndarë në Rrethin eTropojës; Rreth 200 fëmijë marrin vizita për çdo javë (për tre muaj) nga bashkëmoshatarët e tyre për të ndërvepruar socialisht, për të luajtur dhe për të reduktuar izolimin e tyre.

20 Integrimi dhe Fuqizimi i Fëmijëve dhe të rinjve të Minoriteteve në Shqipëri dhe Serbi ë dhe monitorojë

ksesin në shërbimet ligjore,

2006-2009 EU EIDHR/CCF Inc

1,000 fëmijë në Shqipëri janë pajisur me çertifikata lindjeje. Rreth 2953 familje të minoriteteve etnike kanë qënë në studim; 510 familje të minoriteteve etnike me fëmijë të moshës 6-8 vjeç janë identifikuar për të qënë pjesë e programit shkollor; Rreth 329 fëmijë të minoriteteve etnike janë rregjistruar në shkollë dhe 20

1. Të punojë me familjet e minoriteteve etnike për rregjistrimin e fëmijëve të tyre; 2. Të ndihmoja

74

arsim, mbështetjen e qeveisë për fëmijët dhe të rinjtë e minoriteteve në zonat e synuara;

. Të sigurojë që fëmijët, të rinjtë he gratë e minoriteteve etnike anë mundësi për të përparuar he për t’u përfshirë në shoqëri ëpërmjet trajnimeve në letërsi, umërim/matematikë dhe aftësitë ër jetën dhe të marrin pjesë në ënyrë të barabartë në

iskutimet demokratike dhe onstruktive të mbajtura me utoritetet e qeverisjes vendore;

ve

ë

fëmijë janë ri-kthyer në shkollë; Rreth 193 individë, përfaqësues të qeverisë lokale, mësues dhe grupe të minoriteteve etnike kanë rritur kuptueshmërinë e tyre dhe ndërgjegëjsimin mbi të drejtat e minoriteteve etnike dhe specifikisht në çështjen e rregjistrimit të fëmijëve, nëpërmjet tre tryezave të rrumbullakëta dhe tre seminareve; Janë publikuar në gjuhën Shqipe 1000 kopje të broshurës “Unë kam emrin tim” dhe 200 kopje në Anglisht për t’i shpërndarë tek aktorë të interesuar; Është transmetuar një Spot Televiziv mbi përfitimet e arsimit dhe rregjistrimit i cili është parë nga 5800 fëmijë dhe 8070 të rritur; Janë printuar 500 kopje të posterit dhe 1500 kopje të fletushkave me fokus për rëndësinë e rregjistrimit në shkollën fillore.

3dkdnnpmdka4. Të promovojë njohuri më të mira dhe repsekt për kulturat vëndase dhe atyre të minoriteteve dhe t’a trashëgojnë këtë gjë në zonat e synuara si dhe të nxisë rrjetet dhe partneritetet/bashkëpunimet midis OJF-ve të minoriteteetnike në Shqipëri dhe Serbi ashtu si dhe ndërmjet Shqipërisdhe Serbisë.

21 Përvoja e Fëmijëve mbi të Drejtat e Tyre në Veri të ore në

hijë të

2006-2007 EU EIDHR/ CCF Inc

et, anëtarët e komunitetit dhe departamentet e qeverisë vendore kanë marrë pjesë në trajnime për ndërtimin e kapaciteteve dhe

n

ë he të komunitetit.

Shqipërisë.

1. Të mbledhë të dhëna cilësore dhe sasizbatimin e shërbimeve për të plotësuar të drejtat e fëmijëve ashtu siç janë përjetuar nga fëmijët dhe të rriturit;

2. Të plotësojë nevojat për informacion të institucioneve dhe aktorëve të interesuar që punojnë në fushën e të drejtave të fëmijëve; 3. Të angazhojë dhe përfs

Fëmijët, familj

kanë marrë pjesë në aktivitete të tilla si ato që kanë të bëjnë me mbledhjee të dhënave dhe vlerësimin e tyre; Nëpërmjet publikimit të gjetjeve nga trajnimet, fëmijët familjet dhe

mbi rëndësinë e të drejtave tkomunitetet janë ndërgjegjësuar më shumëdividual dfëmijëve për zhvillimin e tyre in

75

rinjtë dhe të rriturit që të mësojë drejtat e fëmijëve.

në

t

22 Përgatitja e Fëmijëve për në Shkollën Fillore në Veri të Shqipërisë

Projekti synon të ofrojë metoda mësimore ndërvepruese dhe me në qëndër fëmijën dhe gjithashtu të përgatisë fëmijët (e moshës 5-6 vjeç) duke përfshirë edhe fëmijët e minoriteteve etnike për të hyrë në shkollën fillore, nëpërmjet mobilizimit të komunitetit dhe veprimeve të përbashkëta midis shërbimeve për kujdesin dhe zhvillimin e fëmijërisë së hershme dhe shkollave fillore.

2006-2007 UNICEF/CCF Inc

Rreth 1400 fëmijë të grup-moshës 3-6 vjeç kanë rritur njohuritë e tyre për t’u përgatitur për në shkollë nëpërmjet aktiviteteve të përditshme; Është hartuar dhe publikuar në Anglisht dhe Shqip, “Standartet e Oborrit të Nënës dhe Fëmijë” si dhe një Udhëzues se si të Ngrihet një Qendër “Oborri i Nënës dhe Fëmijës”. Nga projekti kanë përfituar më shumë se 1750 fëmijë të grup-moshës 0-6 vjeç dhe 1540 nëna dhe gra të reja nëpërmjet ofrimit të shërbimeve të shëndetit. Rreth 900 fëmijë të moshës 5-6 vjeç janë vlerësuar nëpërmjet Instrumentin për Vlerësimin e Nevojave për Shkrim, Lexim dhe Numërim për Fëmijët Parashkollore.

23 Adresimi i Migrimit të Pashoqëruar të të Miturve nëpërmjet Nismave Lokale

1 Të ngrejë grupe komuniteti që do të kenë një ndikim kryesor në krijimin e një mjedisi që kupton dhe njeh pikat e dobëta që i çojnë fëmijët në rrezik trafikimi. 2 Të trajnojë anëtarët e grupeve kryesorë për të përcjellë moton e projektit e cila thotë se fëmijët duhet duhet të mbrohen nga situatat që çojnë në trafikimin e tyre në komunitet dhe të organizojë edukimin e

2005-2006 USAID-CAAHT/CCF Inc

Është bërë adresimi i nevojave të fëmijëve në rrezik trafikimi nëpërmjet edukimit, trajnimit dhe përfshirjes së të rriturve, prindërve, mësuesve, medias, policise lokale dhe qeverisë vendore. Përfitues direktë ishin: Rreth 600 anëtare të komuniteteve lokale Rreth 617 mësues të shkollave Rreth 100 Edukatorë Rreth 200 përfaqësues të qeverisë vendore nga katër bashki dhe 15 komuna Rreth 60 oficer policie dhe oficerë të kufirit. Rreth 30 Nëna Administratore

76

komunitetin mbi këtë çështje. 3nadresuar trafikimin e fëmijëve. 4 Të ndajë përvojën e përfituar nga projekti me grupet kryesore dhe komu .

Të angazhojë institucionet në jë nismë komunitare për të

nitetet

77

78

Aneksi 8 Tabela e Investimeve 2005-2010 ne Arsim ne rrethin Kukes

Bashkia V I T E T Nr Shkolla / Komuna 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 SHUMA

Buxh. Shoq. Buxh. Shoq. Buxh. Shoq. Buxh. Shoq. Buxh. Shoq. Buxh. Shoq. Buxh. Shoq.

klasa nxenes

1 Shkolla "R.Spahiu" B.Kuk 6361 0 0 0 6361 22 6422 Shkolla "B.Curri" B.Kuk 5140 0 0 0 5140 21 5893 Skolla"A.Rustemi" B.Kuk 6098 0 0 0 6098 33 9324 Kop.L.Nr.1 Kukes B.Kuk 7075 0 0 0 7075 9 2475 Kopeshti l.nr.3 B.Kuk 7150 0 0 0 7150 10 2246 Kopeshti l.nr.5 B.Kuk 3427 0 0 0 3427 9 2257 Konvikti Kukes B.Kuk 25000 46429 0 0 0 71429 90 4578 Kop. L.Muja K.Shtiq 1700 0 0 0 1700 3 799 Shkolla Nange e re K.Bicaj 10000 28508 0 0 0 38508 16 322

10 Shkoll cuGjegjan K.Terth. 5800 0 0 0 5800 4 3311 Shkolla M.Zapod K.Zapod 10000 0 22600 0 32600 12 16412 Shkolla 8vj.Bele K.Zapod 8200 0 0 0 8200 8 6913 Shkolla M.Topojan K.Topoj 3500 7200 0 13400 0 24100 12 18814 Shkolla M.Shishtave K.Shish 8200 64999 0 0 0 73199 14 24215 Shkolla 8vjNovosej K.Shish 2500 0 0 0 2500 9 16516 Shkolla 8 vj Cernale K.Shish 25000 0 0 0 25000 7 12617 Shkolla 8 vj.Vilë K.Busht 2100 2010 0 0 4110 5 6518 Shkolle CU GJEGJE K.Busht 6300 0 0 0 6300 4 2419 Shkolla 8-vj..Bushtric K.Busht 10832 0 0 0 10832 10 23320 Shkolla 8 vj.Kalis K.Kalis 3500 0 0 0 3500 5 7021 Shkolla CU Ymeraj K.Kalis 6200 0 0 0 8800 6200 2 3122 Shkolla Z.Lusen K.Ujmi 7361 0 0 0 7361 4 1123 Shkolla 8vj.Resk K.Ujmi 3000 0 0 0 3000 9 14124 Shkolla M.Shemri K.Malzi 2000 10000 0 4700 0 16700 20 335

25 Shkolle CU Trulle K.Surroj 3500 0 0 0 3500 1 6

26 Zyra e DAR 5175 0 0 0 5175 0 0

ShkollaVile K.Busht 0 3400 8800 8 84

Total sipas viteve

6200 29361 17600 10700 10832 35000 35251 199321 0 40700

0 12200 393765 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

VITET 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011