381

Prikazi i kritike

rucju sjeveroistocne Srbije. U cetiriodjelka rasporedeno je devetnaestradova, kako slijedi:

Proslost i stanovniStvo:Anka Lalovic, Praistorija, antickiperiod i srednji vek; Dusanka Boja-nic-Lukac, Zajecar i erDa Reka uvreme turske vladavine (XV-XVIIvek); Miroslav Draskic i DragomirAntonic, Zapisi 0 stanovnistvu.

P r i v red a: Dusan Maslovaric,Zemljoradnja U opstini Zajecar;Persida Tomic, Stocarstvo; PersidaTomic, Dopunsko privreilivanje; Za-gorka Markovic, Tekstilska radinostu selima zajecarske opstine; PersidaTomic, Putevi i tdista.

Stanovanje odevanje iish ran a: Rabija Hasanbegovic,Tradicionalna arhitektura na terito-riji opstine Zajecar; J elena Arande-lovic-Lazic, Narodna nosnja u oko-lini Zajecara; Bratislava Vladic-Kr-stic, Grailanska nosnja u Zajecaru;Ljubomir Reljic, Ishrana.

D r u s t v e n i z i v 0 t, 0 b i c a j i,v e f 0 van j adz nan j a: NikolaPantelic, Drustveni i porodicni zi-vot na teritoriji Zajecara; SlobodanZecevic, Verovanja i obicaji 0 ro-denju; Nikola Pantelic, Zenidbeniobicaji U opstini Zajecar; SlobodanZecevic, Samrtni obicaji U okoliniZajecara; Petar Kostic, Godisnjiobicaji U okolici Zajecara; SlobodanZecevic, Narodna verovanja u oko-lini Zajecara; Gordana 2;,iv'kovic,Narodna medicina u okolini Zaje-cara u XX veku.

U nase vrijeme, najcesce iz finan-cijskih razloga, etnoloska monograf-ska istrazivanja poduzimaju se napodrucjima pojedinih opcina. Etno-gra:flski muzej u Beogradu istice sebrojnoscu takvih istrazivanja. Kodistrazivanja te vrste, kad je pod-fucje istrazivanja odredeno izvan-znanstvenim kriterijima, katkad sejave teskoce, jer podrucje nije nikulturna, a cesto ni etnicka cjelina.Takav je slucaj i s podrucjem op-cine Zajecar. Pojedini istrazivaci iztima Etnografskog muzeja u Beo-gradu, ovisno 0 svojoj specijalnosti,odnosno tematici, rijesili su taj pro-blem na razUcite nacine, sto nemi-

novno rezultira uocljivim razlikamau pdstupu i posebno u sistematiza-ciji grade. Na razlicite su nacinepojedini istrazivaci povezali istrazi-vanje u opcini Zajecar s prethod-nim istrazivanjima izvrsenim u su-sjednim podrucjima. Neki viSe is-ticu razlicitosti i posebnosti u gradis podrucja zajecarske opCine i dajuneke vrste nadopune prijasnj.im is-trazivanjima, dok drugi, polazeci oduvjerenja da je zajecarska opcinadio jednog s.ireg izjedna~enog pod-rucja, a na osnovi svih svojih istra-zivanja u sjeveroisto~noj Srbiji, te-ze k sintezi pojedinih tema.

Zorica Rajkovic

Zbornik za narodni zivot i obicaje Juz-nih Slavena, Urednici Andre Mohorovi-cic i Mirko MarkoviC, knjiga 47, izd.Jugoslavenska akademija znanosti i um-jetnosti, Zagreb 1977, 363 str.

Godisnjak Odbora za narodni 2:1-vot i obicaje JAZU u 47. knj. donositematski raznolike radove: MirkoMarkoviC: Selo Tomasanci kraj Da-kova - prilog poznavanju naselja-vanja i narodne sta.rine obradujetopografiju sela i toponimiju seos-kog zemljista od njegovog postarrkado vremena kada su Tomasanci pot-pali pod dakovacko vlastelinstvo.Donosi popis starosjedila~kih rodo-va, stare katastarske karte, opis se-oskih kuca i okucnica, rodovskihzadruga i rasporeda rada, narodnunosnju te obi~aje godisnjeg i zivot-nog ciklusa.

U antropogeografskom radu Jova,-na F. Trifunoskog: Oblast Babunei Topolke, obradena je prirodnogeo-grafska sredina ove regije i drust-venohistorijski uvjeti razvoja odnajstar.ijih vremena, kad su jos ovajkraj nastavala ilirsko-tracka pleme-na, pa do nasih dana. Autor dajepregled sadasnjih naselja, stanovni-stva i njegovog etnickog sastava, atakoder i pregled seoske privrede -stocarstva, zemljoradnje, prometa itrgovine.

382

Narodna umjetnost XVIII

Petar Stojanovic u radu: Pobra-timstvo kao osobita vrsta srodstvau Crnoj Gori i Albaniji (osvrti nastanje u XIX i u pocetku XX vi-jeka), ustanovio je da je taj obicajpoznat ne samo Crnogorcima i Ar-banasima vee i drugim narodima,iako Arbanasi nemaju svoj domaeiizraz, nego uzimlju slavensku r.ijecpobratim. To je ustanova rodovskogdrustva koja (prema nekim autori-ma) vuce korijene iz daleke pro-slosti praslavenske zajednice, a pre-ma drugima od starih Grka.

Milenko Karan: Obicajno pana-sanje na Kosovu (Besa, zatvoreneporodice i plecnija). Namjera auto-ra je bila da prikaze glavna obiljez-ja takvog ponasanja kao i njegovedrustvene posljedice te mogucnostiuklapanja u postojeci sistem vri-jednosti.

Vladimir Mitrov,ic: Narodna me-dicina u srednjem Banatu, povij esnije prikaz naseljavanja Banata, et-nicke strukture naselja, osobito onihu kojima zive Hrvati. Autor se os-vrce na opce higij enske priIike izdravstveno stanje stanovnistva u18. i 19. stoljecu, te daje popis na-rodnih IjekJarija i opis lijecenja bo-lesti.

Zorica Simunovic-Petric

Zbornik za narodni zivot i obicaje Juz-nih Slavena, Urednici Andre Mohorovi-cic i Mirko Markovic, knjiga 48, izd.Jugoslavenska akademija znanosti i um-jetnosti, Zagreb 1980, 415 str.

Pocetkom 1980. god. izasla je iztiska 48. knjiga Zbornika za narod-ni zivot i obicaje Juznih Slavena,koja donosi tematske prinose iz et-nolog,ije, folkloristike i antropogeo-grafije s podrucja nase zemlje isjeverne Albanije.

Mirko Markovic u radu: N3rodnizivot i obicaji sezonskih stocara naVelebitu daje opsirnu studiju 0 sto-carskom zivotu koj,i se danas mozenaci jos samo u tragovima. Kao iz-vor posluzila mu je arhivska grada,

dosadasnji objavljeni radovi kao ivlastita terenska istrazivanja, kojaje autor poduzimao posljednjih dva-desetak godina. Osvrce se na geo-grafske uvjete koji su bili povoljniza razvoj sezonskog stocarstva naplanini, te utvrduje glavne pravcestocarskih kretanja na Velebit izLike, Hrvatskog pr,imorja, Bukovicei Ravnih kotara. Sva su ta kretanjabiLa regulirana odredenim pravnimnormama, koje su morale postivatii tradicijsko, nepisano pravo tih sto-carskih zajednica. U opisu organi-zacije izdiga stoke na planinu, dnev-nog rasporeclia rada, muznje i prera-de mlijeka vide se, pored zajednic-kih karakteristika, i kulturne speci-ficnosti koje su nastale kroz odre-dena povijesno razdoblje u kojemsu stocarske zajednice Licana, Pri-moraca i sjevernih Dalmatinaca vo-dile vlastiiJo, autarkicno gospodar-stvo. Obradene su takoder i stocar-ske nastambe, hrana, pice, obicajivezani uz stoku i njihovo lijecenje.

Ante Sekulic u Clanku pod naslo-vorn: Svadbeni obicaji backih Bu-njevaca donosi gradu prikupljenu uselima: Tavankut, Durdin, Zednik, uSubotici i njezinoj okolici. Uz pripo-menu 0 osnovnim dijelovima nosnje,autor daje opis ne sarno sv,adbe veei svega onoga sto joj predhodi, po-cevsi od prvih susreta mladezi ukolu, prelu i slicnim prilikama: Ta-koder govori 0 obicajima prije sa-mog cina. svadbe; 0 ulozi provo-dadzije, rakijara (dviju zena iz mom-kove rodbine koje donose darove uprosidbu, izmedu ostalog i dvije bo-cice slatke rakije), 0 obicaju rukova-nja (zaruka), 0 ulozi mustulundzijaHi causa. Svadba je bila bogata i obi-lovala je razlicitim sadrZajima. Kods1romasnih porodica momak bi od-yeo kuci djevojku - uskockinju, skojom bi obavio sve crkvene i prav-ne obaveze bez velikog slavljla i sve-canosti.

Petar D. Stojanovic obraduje te-mu: »Obicaji narodnog zaljenja i nji-hovi drustveni korijeni u Crnoj Go-ri i sjevernoj Albaniji (stanje u XIXi u prvoj polovini XX vijeka. Ovajse obicaj ocitovao lelekom i tuzbali-com za umrlim, izvrtanjem odjece,