PR2498.10 april 2013

Opdrachtgever: Deltaprogramma Waddengebied

QuickScan 2e en 3e laag Meerlaagsveiligheid (MLV)

Waddengebied

Auteurs: Bob Maaskant

Bas Kolen

Marit Zethof

Teun Terpstra

april 2013 QuickScan 2e en 3e laag Waddengebied

HKV LIJN IN WATER PR2498.10 iii

Inhoud

1 Inleiding ................................................................................................... 1

1.1 Aanleiding ...................................................................................................................... 1

1.2 Doelstelling ..................................................................................................................... 1

1.3 Leeswijzer ...................................................................................................................... 1

2 Effect nieuwe inzichten gevolgen op MKBA ............................................... 3

2.1 Inleiding ......................................................................................................................... 3

2.2 Aanpak .......................................................................................................................... 3

2.2.1 Methodiek MKBA WV21 ........................................................................................ 4

2.2.2 Vereenvoudigde toepassing dijkring 6 .................................................................... 5

2.2.3 Uitgangspunten................................................................................................... 5

2.2.4 Economische optimale overstromingskans MKBA WV21 op basis van oude

gevolgberekeningen ............................................................................................ 6

2.3 Economisch optimale kans op basis van nieuwe gevolgberekeningen .................................... 7

2.4 Economisch optimale kans VNK2, inclusief extra gevolgen vitale objecten ............................... 8

2.5 Overzicht ........................................................................................................................ 9

3 Literatuuronderzoek MLV ........................................................................ 11

3.1 Syntheserapport Gebiedspilot Meerlaagsveiligheid (Oranjewoud en HKV lijn in water

(2011)) ........................................................................................................................ 11

3.2 Basisvisie voor meerlaagse veiligheid (STOWA Deltaproof 2011-26) .................................... 12

3.3 Meerlaagsveiligheid nuchter bekeken (ENW - Expertisenetwerk Waterveiligheid (2012)) ........ 13

3.4 Analyse van slachtofferrisicos WV21 en de Maatschappelijke kosten-batenanalyse WV21

(Deltares (2011)) .......................................................................................................... 14

3.5 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 6: Friesland en

Groningen .................................................................................................................... 15

3.6 Studie Meerlaagsveiligheid Eemsdelta (HKV lijn in water in opdracht van Provincie

Groningen) ................................................................................................................... 16

3.7 Overstromingsberekeningen dijkring 6 voor VNK2 (Maaskant et. al. (2012)) ......................... 17

3.8 Rapportage regionaal risicoprofiel voor veiligheidsregio Frysln (Veiligheidsregio

Friesland. (2010)) ......................................................................................................... 18

3.9 Onderzoek slaperdijken huidig waterkerend vermogen en mogelijke maatregelen

(Royal Haskoning (2011)) ............................................................................................... 19

3.10 Evacuatieschattingen Nederland (Maaskant et al. (2009)) Evacuatieschattingen

Nederland en het effect van investeringen (Kolen en Terpstra (2012)) ................................. 19

3.11 Publieke percepties van het risico op overstromen vanuit de Waddenzee (Terpstra en

Gutteling (2007)) .......................................................................................................... 20

3.12 Plan evacuatie en nafase bij grootschalige overstromingen (TMO Groningen) ........................ 21

4 Vitale infrastructuur ............................................................................... 23

4.1 Analyse bescherming vitale infrastructuur (Rijksoverheid (2010)) ....................................... 23

4.2 Vermindering kwetsbaarheid overstromingen (Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid

(Nibra) en HKV lijn in water (2007)) ................................................................................ 23

4.3 Ligging vitale en kwetsbare infrastructuur......................................................................... 23

QuickScan 2e en 3e laag Waddengebied april 2013

iv PR2498.10 HKV LIJN IN WATER

5 Resultaten expertbijeenkomst ................................................................ 25

5.1 Inleiding ....................................................................................................................... 25

5.2 Resultaten per stelling ................................................................................................... 25

6 Discussie ................................................................................................ 28

7 Aanbevelingen ........................................................................................ 31

8 Referenties ............................................................................................. 33

Bijlage A: Overzicht ringdelen en gevolgen per ringdeel .............................. 37

Bijlage B: Overzicht vitale infrastructuur ...................................................... 41

Bijlage C: Interviews .................................................................................... 44

Bijlage D: Deelnemers expertsbijeenkomst .................................................. 53

april 2013 QuickScan 2e en 3e laag Waddengebied

HKV LIJN IN WATER PR2498.10 1

1 Inleiding

1.1 Aanleiding

In het concept-Werkplan Deltaprogramma Waddengebied 2012 2013 Van mogelijke naar

kansrijke strategien van september 2012, is ook het onderwerp meerlaagsveiligheid benoemd.

Er is inzicht gewenst in de actuele stand van zaken over meerlaagsveiligheid in het Wadden

gebied. Het gaat hierin enerzijds om reeds landelijk ontwikkelde ervaring en anderzijds

inzichten opgedaan in de regio. Hiervoor is een verkenning gewenst naar mogelijke risico

beperkende maatregelen en strategien in de tweede en derde laag van het concept

meerlaagsveiligheid. Het doel van deze maatregelen is om de gevolgen van een overstroming in

het Waddengebied te beperken.

De focus van de stuurgroep van Deltaprogramma Waddengebied ligt op dit moment erg op een

combinatie van Preventie en van aanvullende maatregelen voor bescherming van de kwetsbare

en vitale infrastructuur. De vraag is enerzijds of er nog andere maatregelen acceptabel of

wenselijk zijn om het overstromingsrisico te benvloeden. De vraag is anderzijds ook wat het

effect is op de optimale overstromingskans van het meenemen van de directe en de indirecte

schade van kwetsbare en vitale infrastructuur.

1.2 Doelstelling

Het doel van de werkzaamheden is het uitvoeren van een QuickScan/ inventarisatie naar de

mogelijkheid om het risico te verkleinen met maatregelen in de 2e en 3e laag. Daarnaast zal

een inschatting worden gemaakt van de invloed van de nieuwe overstromingsberekeningen voor

dijkring 6 op de optimale norm bepaald binnen de MKBA van WV21.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt op een vereenvoudigde wijze de invloed van nieuwe overstromings-

berekeningen en vitale infrastructuur op de optimale overstromingskans bepaald. Vervolgens

wordt in hoofdstuk 3 een overzicht gegeven van de beschikbare literatuur op het gebied van

meerlaagsveiligheid. In hoofdstuk 4 wordt er specifiek ingezoomd op de vitale infrastructuur in

het gebied Friesland en Groningen. Hoofdstuk 5 bespreekt de uitkomsten van een bijeenkomst

met de betrokken stakeholders bij het Deltaprogramma Waddengebied. Tot slot bevat hoofdstuk

6 een discussie over de mogelijkheden van meerlaagsveiligheid voor het Deltaprogramma

Waddengebied.

april 2013 QuickScan 2e en 3e laag Waddengebied

HKV LIJN IN WATER PR2498.10 3

2 Effect nieuwe inzichten gevolgen op MKBA

2.1 Inleiding

In het kader van de studie Waterveiligheid 21e eeuw is onder meer een kosten-baten analyse

(KBA) uitgevoerd (Deltares (2011)). In deze analyse is op basis van kosten voor dijkversterking

en optredende gevolgen bij een dijkdoorbraak gekeken naar wat de optimale

overstromingskansen moeten zijn voor de dijkringen in Nederland. Zo ook is voor dijkring 6

deze analyse uitgevoerd. Hierbij is een overstromingskans voor de dijkring aangenomen (in de

WV21 studie ook wel de tweede referentiesituatie) en is deze gecombineerd met

overstromingsgevolgen in termen van schade, slachtoffers en getroffenen. Op deze wijze is het

huidige risico in beeld gebracht. Door de kosten voor dijkversterking (en daarmee

kansverkleining) af te zetten tegen de daarmee gerealiseerde risicoreductie kan bekek