QAS - Revista IIxa.yimg.com/kq/groups/11453788/26045901/name/(2)+QAS+-+Revista... · Case Reports...

|Nr.2Nr.2| KORRIK 2009

E D I T O R I A L --------------------------------------------------------------------------------

Kolegë të nderuar,

Ashtu siq patëm thënë në editorialin e parë, redaksia e QAS

produkt i kolegialitetit tonë, i mësimdhënësve, studentëve dhe kuadrove të Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë dhe

Qendrës Klinike Universitare të Kosovës.

Në urimet e shumta që kanë arritur në adresën to

yahoo-grupin elektronik për arësye të kuptueshme

vullnetare që anëtarët e QASit e bëjnë për kaq shumë vite,

nuk e meriton atë, sepse po ta meritonte, do tà kishte që moti ose të paktën iniciativën do ta përkrahte fuqish

institucionalisht. Megjithatë, QASi me këmbëngulje do të vazhdoj

vetëmohim.

Se sa është e lehtë apo e vështirë tì ipet dinjitet komunitetit përmes krijimit të institucioneve

apo qeveritarë- s’është vështirë të dihet. Mjafton të përmendet shembulli i tenden

Fakultetit tonë, në vend të punës për tì tejkaluar mungesat dhe për ta bërë meritorë egzistencën e tij. Apo m

ndonjë njësie tjetër të UP, që vie pas dymbëdhjetë a më shumë vite themelimi dhe në një ambi

gjitha kjo në kohën kur do të duhej avansuar arësimin dhe shkencën, në kohën kur duhet shfrytëzuar sa më mirë

mundësitë që s’i kemi patur më herët. Ky trend

re dhe t’ia falë atë institucioneve në fjalë. Në fakt, shembuj e trende zhgënjyese kemi ngad

ne që i takojmë shtresës së shëndetësisë, dhe lajmet e mira vijnë rrallë e përmallë. Por nëse rrethina nuk të jep rast, është

mirë që rastin t’ia krijosh vetes. Qendra për Avansimin e Studimeve, me ndihmë të pakët por shumë të çmuar nga kolegë

jashtë saj, po tenton tì krijojë një shans komunitetit mjekësor, atij të FMsë dhe QKUKsë.

Në këtë numër përveç pjesës standarde të artikujve po i

na preokupojnë për një kohë të gjatë të gjithëve. Duam t`ju njoftojmë se ngritja e këtyre

uvertyrë për veprimtari më konkrete të QASit në një të ardhme të a

Arbër Vokrri

Manushaqe Kryeziu

NË KËTË NUMËR:

EDITORIALI …..…………….………………………..….…….. 2

LAJME NGA FMP & QKUK - ShOTK do të anëtarësohet në EFORT …....…….. 3

- Afirmimi ndërkombëtar i kuadrove të FMP......3 - Balkan Academy of forensic Science – Kosova..4

- Mjekët e parë në Komunën e Gjilanit

(Dr. A.Mustafa) ...................................................4

- Bashkëpunimi QKUK – Klinika Acibadem …..…. 6

- Ndërtime e renovime në QKUK ………..…………. 7

- Regjistrimi i studentëve në F. Mjekësisë (UP) .. 7

- ISCOMS 2009, Groningen ……..……………….….… 8

- Përdorimi i substancave

psikoaktive në Kosovë .……………………………….... 9

- PHR publikon raportin mbi persekutimin e

mjekëve shqiptarë nga pushteti serb

në Kosovë ……….……………………………….…….……. 12

- Absolventiada 2009 (M. Kryeziu) ..…....….…...15

OPINIONE DHE ANALIZA - Ndërlidhja në mes shëndetit, shërbimeve

shëndetësore dhe ekonomisë (Dr. H. Avdyli) .. 16

- Kujdesi “Modu

(A

- Mjekët tanë dhe tregu Europian i punës

Krasniqi)

- Përfaqësim i denjë i mjekësisë kosovare

në botë

- Reformat e do

kësisë

NGA AKTIVITETI -

SHKENCË- Çka është Impakt Faktori

- Punimi Shkencor: Saktësia e dy meto

thjeshta për vlerësimin e kinetikës së tiroides me

izotopin e Jodit

Graves me dozimetri (B.Xhafa) …

QENDRA PËR AVANSIMIN E STUDIMEVE – Revista Elektronike; Redaktuan: Manushaqe Kryeziu, Arbër Vokrri. Kontribuan: Te

Lumezi, Artan Krasniqi, Gani Oruqi, Blerim Berisha. Kë

Mustafa, Dr. Gani Abazi, Dr. Bujar Gjikolli. Kontakti:qa

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

orialin e parë, redaksia e QAS-Revistës dëshiron dhe do të mundohet që kjo revistë të jetë


Qendrës Klinike Universitare të Kosovës.

adresën tonë pas numrit të parë (të cilat kemi vendosur të mos i publikojmë

grupin elektronik për arësye të kuptueshme – të modestisë) ka pasë dashamirë që ia kanë qajtur hallin punës

vullnetare që anëtarët e QASit e bëjnë për kaq shumë vite, duke u shprehur se komuniteti të cilit i dedikohet kjo revistë

nuk e meriton atë, sepse po ta meritonte, do tà kishte që moti ose të paktën iniciativën do ta përkrahte fuqish

, QASi me këmbëngulje do të vazhdojë shërbimin në komunitet, siq ka bërë përherë me

tì ipet dinjitet komunitetit përmes krijimit të institucioneve –çofshin ata joqeveritarë

s’është vështirë të dihet. Mjafton të përmendet shembulli i tendencës për mbyllje të nd

, në vend të punës për tì tejkaluar mungesat dhe për ta bërë meritorë egzistencën e tij. Apo m

ndonjë njësie tjetër të UP, që vie pas dymbëdhjetë a më shumë vite themelimi dhe në një ambijent

në kohën kur do të duhej avansuar arësimin dhe shkencën, në kohën kur duhet shfrytëzuar sa më mirë

mundësitë që s’i kemi patur më herët. Ky trend që po e shohim do ta shkurajonte secilin që dëshiron të ndërtojë diçka të

dhe t’ia falë atë institucioneve në fjalë. Në fakt, shembuj e trende zhgënjyese kemi ngado që të i hedhim sytë, sidomos

ë i takojmë shtresës së shëndetësisë, dhe lajmet e mira vijnë rrallë e përmallë. Por nëse rrethina nuk të jep rast, është

t’ia krijosh vetes. Qendra për Avansimin e Studimeve, me ndihmë të pakët por shumë të çmuar nga kolegë

jashtë saj, po tenton tì krijojë një shans komunitetit mjekësor, atij të FMsë dhe QKUKsë.

pjesës standarde të artikujve po i sjellim edhe disa opinione dhe analiza të cilat do të vazhdojnë të

na preokupojnë për një kohë të gjatë të gjithëve. Duam t`ju njoftojmë se ngritja e këtyre çështjeve në revistë do të jetë

uvertyrë për veprimtari më konkrete të QASit në një të ardhme të afërt. A jeni me ne?

Kujdesi “Modular/Podular”vret, nuk shëron

(A.James) ……………………………………………………. 19 Mjekët tanë dhe tregu Europian i punës (A.

Krasniqi) ………………………………………………………. 21 Përfaqësim i denjë i mjekësisë kosovare

në botë..............................................................22

Reformat e domosdoshme për Fakultetin e Mje-

kësisë dhe sfidat për dekanin e ri (G. Oruqi) ….. 23

NGA AKTIVITETI i QASit Trajnimi për Programin Kosovar antiTB ………. 24

SHKENCË Çka është Impakt Faktori (M. Kryeziu) …….….. 25

Punimi Shkencor: Saktësia e dy metodave të

thjeshta për vlerësimin e kinetikës së tiroides me

izotopin e Jodit 131

I për trajtimet e sëmundjes

Graves me dozimetri (B.Xhafa) ……………….……. 26

RISI NGA SHKENCA-Virusi kapriçioz H1N1 vazhdon udhëtimin e tij. 27

- A ju bën pirja e duhanit budal

- Shkenctarët britanik

spermatozoid

- Rëntgeni i bën emocionet të dukshme

- Kumtesë e QKUK ………

- Kirurgët e Majami

kilogramësh nga fyt

- Qelizat amë të palcës ashtërore ndihmojnë

edhe tek dobësitë e zemrës

- Varësia e vlerave të kolesterolit nga

stinët e vitit

- Hulumtuesit gjejn

shndërrimin e karbohidrateve në yndyrë

- Grumbullohen dëshmi të reja lidhur me t

ushqyerit e kufizuar

LAJMËRIME & NJOFTIMEQAS -LISTA E PUBLIKIMEVE SHKENCORE

Revista Elektronike; Redaktuan: Manushaqe Kryeziu, Arbër Vokrri. Kontribuan: Te

. Këtë numër e ndihmuan edhe Dr. Kimete Thaqi, Ass. Besim Xh

i:[email protected]

2

----------------------------

evistës dëshiron dhe do të mundohet që kjo revistë të jetë


të cilat kemi vendosur të mos i publikojmë në qas-

) ka pasë dashamirë që ia kanë qajtur hallin punës

duke u shprehur se komuniteti të cilit i dedikohet kjo revistë

nuk e meriton atë, sepse po ta meritonte, do tà kishte që moti ose të paktën iniciativën do ta përkrahte fuqishëm

iq ka bërë përherë me

çofshin ata joqeveritarë

cës për mbyllje të ndonjë drejtimi në

, në vend të punës për tì tejkaluar mungesat dhe për ta bërë meritorë egzistencën e tij. Apo mbylljes së

jent shumë nevojtar, dhe e

në kohën kur do të duhej avansuar arësimin dhe shkencën, në kohën kur duhet shfrytëzuar sa më mirë

do ta shkurajonte secilin që dëshiron të ndërtojë diçka të

o që të i hedhim sytë, sidomos

ë i takojmë shtresës së shëndetësisë, dhe lajmet e mira vijnë rrallë e përmallë. Por nëse rrethina nuk të jep rast, është

t’ia krijosh vetes. Qendra për Avansimin e Studimeve, me ndihmë të pakët por shumë të çmuar nga kolegë

sjellim edhe disa opinione dhe analiza të cilat do të vazhdojnë të

ështjeve në revistë do të jetë

RISI NGA SHKENCA Virusi kapriçioz H1N1 vazhdon udhëtimin e tij. 27

A ju bën pirja e duhanit budallenj? ………... 28 Shkenctarët britanikë pohojnë të kenë krijuar

spermatozoidë artificialë ………….………….….… 29 Rëntgeni i bën emocionet të dukshme …….. 30 Kumtesë e QKUK ……….………………………..….. 31

Kirurgët e Majamit e heqin tumorin 1

kilogramësh nga fytyra e të porsalindurit …… 32

Qelizat amë të palcës ashtërore ndihmojnë

edhe tek dobësitë e zemrës ……………….…….. 33 Varësia e vlerave të kolesterolit nga

stinët e vitit …………………………………………….... 33 Hulumtuesit gjejnë gjenin përgjegjës për

shndërrimin e karbohidrateve në yndyrë …. 34

Grumbullohen dëshmi të reja lidhur me të

ushqyerit e kufizuar ……………………….…………..34

LAJMËRIME & NJOFTIME (fq 36 -40) LISTA E PUBLIKIMEVE SHKENCORE (41-43)

Revista Elektronike; Redaktuan: Manushaqe Kryeziu, Arbër Vokrri. Kontribuan: Teuta Vokrri, Kaltrinë

Xhafa, Dr. Haxhi Avdyli, Dr. Aziz

LAJME NGA FMP & QKUK --------------

Shoqata e Ortopedëve dhe TraumatologFederatës Europiane të Shoqatave Komb

Përmes një letër zyrtare të Federatës Europ

për Traumatologji (EFORT) dërguar me 6 korrik 2009

Bytyqit, kryetar i Shoqatës e Ortoped

Kosovës, është konfirmuar se kjo federat

drejtën e Kosovës për të u anëtarsuar por edhe e paralajm

pro këtij anëtarësimi.

“Ne qysh tani jemi duke pritur që të bashk

njërën nga Shoqatat Kombëtare Anëtare

nënshkruar nga presidenti Karl-Göran Thorngren

përgjithshëm Manuel Cassiano Neves

EFFORT do të mbahet në kryeqytetin e

2010 dhe aty do të votohet lidhur me aplikimin p

ShOTK. Të shpresojmë se votimi nuk do t

nikoqir, por që do të veprohet ashtu siq b

Europieane e Kardiologjisë (ECS) me pranimin e Shoqatës së Kardiologëve

të Kosovës si anëtare me të drejta të plota.

Afirmimi ndërkombëtar i kuadrove t

Profesorit Nexhmi Hyseni i është formalizuar pranimi n

Redaktues të ditarit të njohur elektronik Journal of Medical

Case Reports (JMCR). Ky medium shinteresante nga të gjitha lëmitë e mjek

publikohen artikuj të ri, dhe të gjith

dhënave të PubMed, PubMed, PubMed Central

Google Scholar. Në njërin nga urimet q

Prof. Nexhmiut dhe kolegëve të tij,

Sozubir, kirurg pediatrik nga Spitali Univ

Stamboll thuhet “Ky është pos tjerash

që i bëhet Departmentit tuaj dhe Kosov

Lajm tjetër është pranimi i Dr. Elvis Ahmedit si an

Shoqërinë Amerikane të Sëmundjeve t

SOCIETY OF BREAST DISEASE). Pranimi i tij n

bërë në muajin qershor të këtij viti.

Korrik 2009

------------------------------------------------------------------

ve dhe Traumatologëve të Kosovës do të bëhet anShoqatave Kombëtare për Traumatologji

s Europiane të Shoqatave Kombëtare

me 6 korrik 2009 në adresë të Dr. Cen

e Ortopedëve dhe Traumatologëve të

konfirmuar se kjo federatë jo vetëm që e pranon të

tarsuar por edhe e paralajmëron një votim

bashkëpunojmë me juve si me

nëtare tonat” thuhet në letrën e

Göran Thorngren dhe nga sekretari i

Manuel Cassiano Neves. Asambleja e Përgjithshme e

kryeqytetin e Spanjës – Madrid më 1 qershor

votohet lidhur me aplikimin për anëtarësim nga

se votimi nuk do të ndikohet nga politika e vendit

veprohet ashtu siq bëri kohë më parë Shoqëria

Europieane e Kardiologjisë (ECS) me pranimin e Shoqatës së Kardiologëve

të Kosovës si anëtare me të drejta të plota.

tar i kuadrove të Fakultetit të Mjekësisë n

formalizuar pranimi në bordin

njohur elektronik Journal of Medical

(JMCR). Ky medium shërben si bazë e raporteve e mjekësisë ku përdite

gjithë futen në bazën e të

PubMed Central, Scopus dhe

rin nga urimet që vazhdojnë t’i vijnë

tij, Assoc. Prof. Dr. Selami

nga Spitali Universitar Yeditepe në

s tjerash edhe një nderim i madh

het Departmentit tuaj dhe Kosovës”.

pranimi i Dr. Elvis Ahmedit si anëtar në

mundjeve të Krahërorit (AMERICAN

SOCIETY OF BREAST DISEASE). Pranimi i tij në këtë asociacion është

tij viti.

3

---------------------------------------------.----------------------

het anëtare e r Traumatologji - EFORT

në Prishtinë

LAJME NGA FMP & QKUK ---------------------

BAFS - Balkan Academy Of

E hënë, 29 qershor, 2009

Nga: Dr. Naim Uka <[email protected]>Për: [email protected]

Nga data 18-21 qershor, në Kavala në Greqi u mbajt takimi i gjashtë vjetor i Akademisë B

Shkencave Forenzike, (Balkan Academy of Forensic Sciences

Në këtë takim nga Republika e Kosovës morrën pjesë dy përfaqëses nga Zyra për Persona të Zhdukur

dhe Mjekësi Ligjore, Dr Naim UKA dhe Dr Musa GASHI.

Përfaqësuesit nga Kosova u paraqitën me punimin shkencor "Vdekja pas efektit të varjes (Death due to

aftereffect of hanging)", si koautorë me Dr Stoyan STOEV, Patolog Forenzik nga

Zyra për Persona të Zhdukur dhe Mjekës Ligjore dhe Dr Ragip Shabani, Patolog nga Instituti i Patologjis

Prezantimi nga përfaqësuesit e vendit tonë u vlerësua shumë nga pjesëmarrësit për përmbajtjen,

gjithpërfshirjen dhe mënyrën e paraqitjes, si dhe ishte në nivelet më të larta të prezantimit në akademi.

Në këtë takim morën pjesë mbi 150 doktorë të shkenca

Rumania, Maqedonia, Serbia, Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, pastaj nga SHBA dhe Malajzia.

Takimi i radhës u vendos të mbahet në Shqipëri, ndërsa presidencën e mori Rumania.

Në këto takime diskutohet për disa seksio

gjenetikë-forenzikë, toksikologji, legjislacion, dhe psikiatri

**************************************************************************************************************************

Monografia “GJILANI ME RRETHIN

- MJEKËT E PARË NË KOMUNËN E GJILANIT

E mërkurë, 17 qershor, 2009

Nga: Dr. Aziz M. Mustafa <[email protected]>

Për: [email protected]

Të nderuar kolegë të QAS-it,

Ju njoftoj se nën përkujdesje të Kuvendit Komunal të Gjilanit është duke u hartuar monografia “ Gjilani

me rrethinë nëpër shekuj”. Një nga kapitujt është edhe ai mbi shëndetësinë prej themelimit të q

deri më sot. Nënkapitulli i dytë është titulluar “Mjekët e parë në komunën e Gjilanit”, ku redaksia e këtij

kapitulli në përbërje: Dr. Aziz Mustafa

Xhavit Hajdari, Dr. Zijadin Hasani, Dr. Fatmir Poroshtica dhe Dr. Jashar Ramadani

fillimisht të përfshijmë në monografi këta doajenë të shëndetësisë gjilanase:

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

Balkan Academy Of forensic Science - Kosova

Nga: Dr. Naim Uka <[email protected]>,

21 qershor, në Kavala në Greqi u mbajt takimi i gjashtë vjetor i Akademisë B

Shkencave Forenzike, (Balkan Academy of Forensic Sciences – BAFS).


dhe Mjekësi Ligjore, Dr Naim UKA dhe Dr Musa GASHI.

paraqitën me punimin shkencor "Vdekja pas efektit të varjes (Death due to

aftereffect of hanging)", si koautorë me Dr Stoyan STOEV, Patolog Forenzik nga

Zyra për Persona të Zhdukur dhe Mjekës Ligjore dhe Dr Ragip Shabani, Patolog nga Instituti i Patologjis



Në këtë takim morën pjesë mbi 150 doktorë të shkencave forenzike nga Turqia, Greqia, Bullgaria,

, Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, pastaj nga SHBA dhe Malajzia.

Takimi i radhës u vendos të mbahet në Shqipëri, ndërsa presidencën e mori Rumania.

Në këto takime diskutohet për disa seksione si: patologji-forenzikë, mjekësi ligjore, antropologji,

, toksikologji, legjislacion, dhe psikiatri-forenzikë

**************************************************************************************************************************************************************

ME RRETHINË NËPËR SHEKUJ”

MJEKËT E PARË NË KOMUNËN E GJILANIT

<[email protected]>


me rrethinë nëpër shekuj”. Një nga kapitujt është edhe ai mbi shëndetësinë prej themelimit të q


kapitulli në përbërje: Dr. Aziz Mustafa-koordinator, dhe anëtarët e redaksisë -Dr. Maxhide Shaqiri, Dr.

Dr. Fatmir Poroshtica dhe Dr. Jashar Ramadani - kemi vendosur

fillimisht të përfshijmë në monografi këta doajenë të shëndetësisë gjilanase:

4

----------------------------------------------------.-------

21 qershor, në Kavala në Greqi u mbajt takimi i gjashtë vjetor i Akademisë Ballkanike të


paraqitën me punimin shkencor "Vdekja pas efektit të varjes (Death due to

Zyra për Persona të Zhdukur dhe Mjekës Ligjore dhe Dr Ragip Shabani, Patolog nga Instituti i Patologjisë.



ve forenzike nga Turqia, Greqia, Bullgaria,

, Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, pastaj nga SHBA dhe Malajzia.

tropologji,

******************************************************************************* ************************************


me rrethinë nëpër shekuj”. Një nga kapitujt është edhe ai mbi shëndetësinë prej themelimit të qytetit e


Dr. Maxhide Shaqiri, Dr.

kemi vendosur


Dr. Nijazi Halimi

Dr. Zeqiryja Sait

Dr. Asllan Elezi

Dr. Remzi Ali

Prof. Dr. Muharrem Gashi

Prof. Dr. Emine Gashi

Prof. Dr. Zejnel Kelmendi

Prim. Dr. Jusuf Ismajli

Dr. Nazmi Veseli

Prof. Dr. Refik Ramku

Prof. Dr. Hysen Sherifi

Ju ftoj të gjithëve të kontribuoni me ndonjë emër që ne e kemi harruar pa dashje, kurse posaçërisht i ftoj

Dr. Shpend Elezin ( për Dr. Asllanin), Dr. Valbon dhe Dr. Nora Gashin (për profesor Muharremin dhe Prof.

Eminen), Dr. Vlora Ismajli-Jaha, dr. Luan Jaha (për Prim.

Zenelin), Dr. Beqir Abazin (për Prof. Hysen Sherifin) dhe Dr. Emine Ramkun (për Prof. Refikun) që në

adresën time elektronike të më dërgojnë nga një biografi të shkurtër të prindërve, gjegjësisht të afërmve

të tyre. Biografia të përmbajë datën e lindjes, shkollimin fillor e të mesëm, vitin dhe vendin e kryerjes së

fakultetit, dhe specializimit, titujt e gradat dhe vendet e punës deri në pensionim ose deri në vdekje (

për Dr. Asllanin, Dr. Zeqirijanë dhe Dr.

Poashtu, i ftoj të gjithë magjistrat dhe doktorat e shkencës nga komuna e Gjilanit jo vetëm të lamive

mjekësore, por edhe tjerave, që të më dërgojnë titujt e temave të tyre të magjistraturës, gjegjësisht

doktoraturës dhe datën dhe vendin kur ato

arsimimi është paraparë të jetë mbi magjistrat dhe doktorët e shkencës nga komuna e Gjilanit.

Paraprakisht ju falënderoj dhe pres përgjigjet tuaja n

[email protected] dhe

Miqësisht Juaji, në emër të redaksisë:

Dr. Aziz M. Mustafa,

Mr. Sci, Otorinolaringolog,

QKUK, Prishtinë

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

ithëve të kontribuoni me ndonjë emër që ne e kemi harruar pa dashje, kurse posaçërisht i ftoj


Jaha, dr. Luan Jaha (për Prim. Dr. Jusufin) Dr. Burbuqe Aliu-Mustafa (Për Prof.





për Dr. Asllanin, Dr. Zeqirijanë dhe Dr. Nazmiun).



doktoraturës dhe datën dhe vendin kur ato i kanë mbrojtur ato publikisht, sepse një nënkapitull nga


Paraprakisht ju falënderoj dhe pres përgjigjet tuaja në

dhe [email protected]

Miqësisht Juaji, në emër të redaksisë:

5

----------------------------------------------------.---------------

ithëve të kontribuoni me ndonjë emër që ne e kemi harruar pa dashje, kurse posaçërisht i ftoj


Mustafa (Për Prof.







i kanë mbrojtur ato publikisht, sepse një nënkapitull nga



Në bashkëpunim me mjekët nga klinika Acibadem, Shoqata e Kardiologëve te Kosovës mbaj

per Eko-kardiografi dhe kirurgji kardiovaskulare, me 5 q

Prezentim i bërë nga Dr.H. Cem Alhan, M.D. Kirurg Kardiovaskular-Acibadem

teknologjike, llojet e intervenimeve dhe të arrirat e këtij spitali në fusha të ndryshme e vecanerisht të

kardiokirurgjisë, rezultoi me pacientë që për një kohë shumë të shkurtër kanë gjetur zgjidhje për

problemet e tyre te pazgjidhshme në Kosovë dhe me ofertën për trajnime falas të mjekëve dhe

studentëve tanë ne Axhibadem.

Të parët që do të udhëtojnë nga Kosova

interesuar në kardio-elektrofiziologji, si dhe

trajnim dy javor në Qendrën e Syve

stomatologjisë të përcaktojë datat e trajnimit së shpejti.

Të gjithë të interesuarit për të krijuar kontakte m

teknikisht, me emra mjekësh të njohur botërisht, m

(International patient care specialist

nëse doni të dini më shumë për spitalin dhe çfar trajtimesh ofrojnë kërkoni në

www.acibademinternational.com ku do ta gjeni faqen edhe në gjuhen shqipe.

Në buletinin e tyre mund të lexoni:

• Grupacioni Ndërkombëtarë Shëndetësorë Axhibadem u riakreditua nga JCI

• 7.5 milionë dollar investime për Qendrën kundër Kancerit në Axhibadem

• Transplanti i kornesë

• Brakiterapia në kancerin e prostatës

• Periudha pas operacioneve të dorës, shpatullës dhe gjunjëve

• Inovacione në protest për vithe

• Metodat e reja ne IVF trajtim

• Stent impiantet nuk e resetojnë plotësisht zemrën

• 90 prej 100 personave me operacion laser tani mund të shikojnë pa mos qenë të detyruar të mbajnë syze.

• Vajzat e reja të turpshme për shkak të "gjinjve gj

• Operacioni i gjinjve pas kancerit

• Operacioni i kataraktit bën hapa gjigantë

• Sëmundjet kongjenitale të zemrës

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

punim me mjekët nga klinika Acibadem, Shoqata e Kardiologëve te Kosovës mbaj

kardiografi dhe kirurgji kardiovaskulare, me 5 qershor në Prishtinë.

lhan, Associate Professor i Kirurgjisë Kardiovaskulare dhe Ersin ErekAcibadem-Stamboll, për të shpalosur para mjekëve tanë mundësitë



gjidhshme në Kosovë dhe me ofertën për trajnime falas të mjekëve dhe

që do të udhëtojnë nga Kosova janë asistenti i lëndës mjekësi interne, Edmond Haliti M.D. i

elektrofiziologji, si dhe Dr. Naser Salihu – Oftalmolog, i cili do të q

n e Syve (Eye Centre). Ndërkaq pritet që edhe një grup i studentëve të

datat e trajnimit së shpejti.

të interesuarit për të krijuar kontakte me ekipin e këtij spitali të madh dhe shumë të avancuar

teknikisht, me emra mjekësh të njohur botërisht, mund të kontaktojnë menaxheren znj.Leyla Ataoglu

(International patient care specialist: [email protected], tel +90 216 544 38 99)

nëse doni të dini më shumë për spitalin dhe çfar trajtimesh ofrojnë kërkoni në

ku do ta gjeni faqen edhe në gjuhen shqipe.

rkombëtarë Shëndetësorë Axhibadem u riakreditua nga JCI

dollar investime për Qendrën kundër Kancerit në Axhibadem

Brakiterapia në kancerin e prostatës

Periudha pas operacioneve të dorës, shpatullës dhe gjunjëve

në protest për vithe

Metodat e reja ne IVF trajtim

Stent impiantet nuk e resetojnë plotësisht zemrën

90 prej 100 personave me operacion laser tani mund të shikojnë pa mos qenë të detyruar të

Vajzat e reja të turpshme për shkak të "gjinjve gjigantë"

Operacioni i gjinjve pas kancerit

Operacioni i kataraktit bën hapa gjigantë

Sëmundjet kongjenitale të zemrës

6

-------------------------------------------------------------------

punim me mjekët nga klinika Acibadem, Shoqata e Kardiologëve te Kosovës mbajti sipoziumin

Kardiovaskulare dhe Ersin Erek para mjekëve tanë mundësitë



gjidhshme në Kosovë dhe me ofertën për trajnime falas të mjekëve dhe

ë asistenti i lëndës mjekësi interne, Edmond Haliti M.D. i

ëndrojë në

Ndërkaq pritet që edhe një grup i studentëve të

e ekipin e këtij spitali të madh dhe shumë të avancuar

axheren znj.Leyla Ataoglu

216 544 38 99). Ndërkaq

90 prej 100 personave me operacion laser tani mund të shikojnë pa mos qenë të detyruar të


Dy klinika të QKUK-së

Me 42 panele solare të montuara, nga 21 në secilën klinikë, që nga 1 korriku Klinika e Neurologjisë dhe

e Psikiatrisë do të kenë furnizimin me ujë të ngrohtë pa ndërprerë përmes

energjisë diellore, projekt ky ku janë investuar 150 000 euro.

I njejti investim është bërë edhe në klinikën e Pediatrisë dhe konviktin

numër 5 të studentëve, ndërkaq investimi do të mbyllet në Klinikën e

Gjinekologjise, ku pritet të punohet në të ardhmen

Klinika e Psikiatrisë në QKUK

Me donacion të qeverisë së Zvicrës dhe asaj t

klinikës se Psikiatrisë me vlerë prej 50 mij

euro është ndarë për trajnimin e stafit, project ky q

Investimi përfshinë ndërtimin e disa dhomave për rekreacion të pacientëve, të

cilat janë pajisur me infrastrukturë përcjellëse, televizion dhe pajisje për

aktivitete të ndryshme dhe zbavitje

Brenda klinikës funksionon edhe qendra për trajtimin klinik të personave që

vuajnë nga varshmëria për substanca narkotike dhe për ta është rinovuar një

dhomë e vecantë ku mund ta kalojnë një pjesë të kohës së tyre gjatë trajtimit.

E gjithë klinika ështe lyer nga brenda dhe poashtu është rregulluar hap

informohen nga dora e parë në lidhje me pacientë e shtrirë në Klinikën e Psikiatrisë dhe për punën e

stafit shëndetësor në këtë klinikë

Regjistrimi i studentëve Sivjet në vitin e parë të studimeve do të regjistrojë

Dega Mjekësi e përgjithshme 150

Dega Stomatologji 50

Dega Fizioterapi 30

Dega Infermieri 30

Dega Mami 30

Shpallja e rezultateve të provimit pranues do të bëhet më 25. 07.2009

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

së do të furnizohen me energji solare


e Psikiatrisë do të kenë furnizimin me ujë të ngrohtë pa ndërprerë përmes

anë investuar 150 000 euro.

I njejti investim është bërë edhe në klinikën e Pediatrisë dhe konviktin

numër 5 të studentëve, ndërkaq investimi do të mbyllet në Klinikën e

Gjinekologjise, ku pritet të punohet në të ardhmen.

linika e Psikiatrisë në QKUK-së me hapësira të renovuara

së Zvicrës dhe asaj të Lihtenshtajnit, është bërë renovimi i disa ambienteve t

prej 50 mijë euro. Pjesa tjetër e donacionit, që gjithsej ë

r trajnimin e stafit, project ky që do të zgjasë rreth 30 muaj.

ndërtimin e disa dhomave për rekreacion të pacientëve, të

cilat janë pajisur me infrastrukturë përcjellëse, televizion dhe pajisje për

aktivitete të ndryshme dhe zbavitje të pacientëve.

Brenda klinikës funksionon edhe qendra për trajtimin klinik të personave që

nga varshmëria për substanca narkotike dhe për ta është rinovuar një

dhomë e vecantë ku mund ta kalojnë një pjesë të kohës së tyre gjatë trajtimit.

klinika ështe lyer nga brenda dhe poashtu është rregulluar hapësira ku familjarët mund të


e në Fakultetin e Mjekësisë (UP)

ë vitin e parë të studimeve do të regjistrojë 290 studentë të rregullt dhe atë:

150

50

30

30

30

rezultateve të provimit pranues do të bëhet më 25. 07.2009

Në kuadër të këtij numri Fakulteti ynë do t’i pranojë edhe 32 studnetë nga shtetet fqinje si dhe i ka rezervuar 28

vende për minoritete: 10 vende për studentë turq, 12 për

ata boshnjakë dhe 6 për ata romë, ashkalinj dhe

“egjiptianë”. Nuk ka vende të rezervuara për serbët, sepse

ata nuk konsiderohen minoritet, sipas kushtetutës së

Kosovës.

7

----------------------------------------------------.---------------

furnizohen me energji solare


me hapësira të renovuara

renovimi i disa ambienteve të

është 500 mijë

sira ku familjarët mund të


Në kuadër të këtij numri Fakulteti ynë do t’i pranojë edhe 32 studnetë nga shtetet fqinje si dhe i ka rezervuar 28

vende për minoritete: 10 vende për studentë turq, 12 për

romë, ashkalinj dhe

“egjiptianë”. Nuk ka vende të rezervuara për serbët, sepse

ata nuk konsiderohen minoritet, sipas kushtetutës së


ISCOMS 2009, Groningen

Nga 2 deri 5 Qershor, në Groningen, Holand

Congress of Medical Sciences, nj

Këtë vit në këtë kongres u prezentuan edhe tri punime nga Kosova:

1. The influence of vaginal infections

in immonent and habitual abortions

Autorët: D. Bytyqi; B. Shabani; P. Ibrahimi; E. Bujupi; F. Jashari; Mentor:

Prof. dr. Syheda Latifi Hoxha

2. Anthropometric parameters related

to feeding and socioeconomic status in

children under five years old Autorët: P. Ibrahimi; F. Jashari; D. Bytyqi; B. Shabani; E. Bujupi. Mentor:

Mr.sci. Bedri Jashari

3. The correlates of the left ventricular

hypertophy and systolic dysfunction in

dyalisis patients

Autorët: L. Ibraimi; A. Hajdari; M.

Ukimeraj; Y. Elezi; G. Bajraktari

* Ferid Murad MD PhD- shqiptar nga Gostivari, fitues i

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

ISCOMS 2009, Groningen

Groningen, Holandë, është mbajtur ISCOMS 2009 - International Student

një kongres ky shumë i njohur në mbarë botën.

kongres u prezentuan edhe tri punime nga Kosova:

The influence of vaginal infections

in immonent and habitual abortions

Mentor:

Anthropometric parameters related

to feeding and socioeconomic status in

. Mentor:

The correlates of the left ventricular

hypertophy and systolic dysfunction in

Përveq rastit të

prezentojmë punimet poashtu

ishte kënaqesi t

hulumtimet e të

sidomos të ligjeruesve kryesor

* J. Robin Warren

Fitues i çmimit Nobel p

2005

* Benoit Lengele MD PhD

bashku me dy bashk

kanë bërë transplantimin e par

të lëkurës,

* Hennelore Ehrenreich DVM PhD

- Profesoreshë e neuroshkenc

në Institutin Max

tar nga Gostivari, fitues i çmimit Nobel për Mjekësi 1998.

8

----------------------------------------------------.---------------

International Student

mirë që të

punimet poashtu

ë dëgjoje për

ë tjerëve, e

ligjeruesve kryesorë:

arren MD PhD -

mimit Nobel për Mjekësi

Benoit Lengele MD PhD- i ili se

bashku me dy bashkëpunëtorë

nsplantimin e parë

Hennelore Ehrenreich DVM PhD

e neuroshkencës

Institutin Max-Planck, dhe

si 1998.


Morëm pjesë edhe në punëtori të ndryshme si

shkruhet një punim shkencor etj.

Poashtu si çdo kongres tjetër edhe ISCOMS kishte pjes

vizituar kështjellën Nienoord që kishte nj

vallëzimit salsa si dhe Gala Dinner, nj

kombëtare dhe kishte sjellur ushqime tradicionale nga vendi i tij.

Nga grupi kosovar, Pranvera u

vesh me veshje kombëtare dhe

lirisht mund të them se ishte

më e kërkuara që të

fotografohen me të, për shkak

të veshjes interesante!

Aliu e Lavdimi jepnin sqarime

rreth plisave kurse unë e mbaja

flamurin e Kosovës! Rast i mirë

për lobim!

Sa i përket Groningen-it, është

një qytet universitar, i vogël

por i bukur, me plot të rinj por i

qetë, me pak vetura por me

shumë bicikleta! Qytet tamam për t

Ka Kliniken universitare me një infrastrukture marramend

hotelet me 5 yje dhe është shumë funksional), ashtu edhe n

Në fund mund të them se në ISCOMS ia vlen

Shpresoj që edhe viteve tjera të ket

Dafina Bytyqi Studente e vitit të pestë FMP – Drejtimi i Përgjithshëm

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

ndryshme si: Suturat ( ushtruam suturat në materiale shtazore), Si t

r edhe ISCOMS kishte pjesën tjetër përcjellëse - programin social

kishte një pejzazh të mrekullueshëm ku kemi mësuar edhe disa hapa t

zimit salsa si dhe Gala Dinner, një mbrëmje e dedikuar kulturës globale- secili kishte veshur di

tare dhe kishte sjellur ushqime tradicionale nga vendi i tij.

r të studiuar!

infrastrukture marramendëse si në aspektin arkitektonik (nuk dallon nga

funksional), ashtu edhe në aspektin e teknologjisë së

ISCOMS ia vlenë çdo çast!!

ketë më shumë pjesëmarrës nga Kosova dhe së paku nj

9

--------------------------------------------------.---------------

materiale shtazore), Si të

programin social – kemi

suar edhe disa hapa të

secili kishte veshur diçka

aspektin arkitektonik (nuk dallon nga

ë fundit.

paku një nga Shqipëria!

LAJME -------------------------------------------------------------------------

OBSH, UNICEF dhe UNFPA, publikuan nj

substancave psikoaktive n

26 qershor 2009

VLERËSIMI I SHPEJTË DHE E DROGAVE ME INJEKTIM

– Përdorimi i substancave psikoaktive n

Në ditën ndërkombëtare kundër keqpnë Kosvë – OBSH, UNICEF dhe UNFPA e publikuan nj

substancave psikoaktive, “Vlerësimi I Shpejt

Të Burgosurit”. Raporti analizon nivelin e p

ndryshme të OKB në Kosovë dhe organizatave joqeveritare që merren me parandalimin e përdorimit të substancave aktive në Kosovë, ekspertëve t

promovimit të raportit "Përdorimi i substancave psikoaktive në Kosovë".

Pas fjalës hyrëse të Z. Syla, në këtë ceremoni të lansimit të raportit foli edhe Këshilltari i Kryeministrit për

çështje shëndetësore, Z. Shaip Muja i cili theksoi rëndësinë e raportit, gatishmërinë e Qeverisë për të

mbështet implementimin e rekomandimeve të cilat dalin nga raporti si dhe nevojës së qasjes multisektoriale ndaj kësaj problematike.

Për raportin "Përdorimi i substancave psikoaktive në Kosovë" foli Dr. Aliriza Arënliu.

Qëllimi i raportit është për të dokumentuar situat

Kosovë dhe për të ofruar rekomandime tdhe intervenime të bazuara në dëshmi, n

Të dhënat e prezentuara në vlerësimin dhe p

shkallën e përdorimit të drogave psikoaktive p

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

OBSH, UNICEF dhe UNFPA, publikuan një raport për abuzimin e

substancave psikoaktive në Kosovë

DHE PËRGJIGJJA PËR RININË, PËRDORUESIT INJEKTIM DHE TË BURGOSURIT

rdorimi i substancave psikoaktive në Kosovë

r keqpërdorimit të barërave dhe trafikimit të paligjshëm, AgjencitOBSH, UNICEF dhe UNFPA e publikuan një raport me gjetjet më të fundit për keqp

simi I Shpejtë Dhe Përgjigjja Për Rinië, Përdoruesit E Drogave Me Injektim Dhe

Burgosurit”. Raporti analizon nivelin e përdorimit të substancave psikoaktive nga rinia, p

injektues t

burgosurit.

Dr. Skënder Syla, në emër të

Organizatës Botërore të

Shëndetësisë, zyra në

Prishtinë, në prani të Ministrit të Shëndetësisë së

Republikës së Kosovës, Alush

Gashi, Këshilltarit të

Kryeministrit, Z. Shaip Muja,

Shefit të Zyrës së

Luksemburgut në Prishtpërfaqësuesve të ministrive

që përfshinë problematika e

përdorimit të substancave

psikoaktive, organizatave të

ndryshme të OKB në Kosovë dhe organizatave joqeveritare që merren me parandalimin e përdorimit të substancave aktive në Kosovë, ekspertëve të Shëndetit mendor, QKUK etj. paraqiti fjalën hyrëse me rastin e

promovimit të raportit "Përdorimi i substancave psikoaktive në Kosovë".


e shëndetësore, Z. Shaip Muja i cili theksoi rëndësinë e raportit, gatishmërinë e Qeverisë për të

mbështet implementimin e rekomandimeve të cilat dalin nga raporti si dhe nevojës së qasjes multisektoriale

i substancave psikoaktive në Kosovë" foli Dr. Aliriza Arënliu.

dokumentuar situatën në lidhje me përdorimin e substancave psikoaktive n

ofruar rekomandime të cilat do të duhej marrë në konsiderim kur të hartohen programe shmi, në nivel të bashkësisë dhe në atë institucional.

simin dhe përgjigjjen e shpejtë do të mund të shfrytëzohen p

drogave psikoaktive përgjatë kohës. Të dhënat e raportuara në kët

10

---------------------------------------

r abuzimin e

RDORUESIT

m, Agjencitë e OKBsë r keqpërdorimin e

rdoruesit E Drogave Me Injektim Dhe

substancave psikoaktive nga rinia, përdoruesit

injektues të drogave dhe të

it.

Dr. Skënder Syla, në emër të

Organizatës Botërore të

Shëndetësisë, zyra në

Prishtinë, në prani të Ministrit të Shëndetësisë së

Republikës së Kosovës, Alush

Gashi, Këshilltarit të

Kryeministrit, Z. Shaip Muja,

Shefit të Zyrës së

Luksemburgut në Prishtinë, përfaqësuesve të ministrive

që përfshinë problematika e

përdorimit të substancave

psikoaktive, organizatave të

ndryshme të OKB në Kosovë dhe organizatave joqeveritare që merren me parandalimin e përdorimit të ë Shëndetit mendor, QKUK etj. paraqiti fjalën hyrëse me rastin e


e shëndetësore, Z. Shaip Muja i cili theksoi rëndësinë e raportit, gatishmërinë e Qeverisë për të

mbështet implementimin e rekomandimeve të cilat dalin nga raporti si dhe nevojës së qasjes multisektoriale

rdorimin e substancave psikoaktive në

rtohen programe

zohen për të ndjekur

të anketë indikojnë

LAJME -------------------------------------------------------------------------

se drogat mund të gjenden në Kosovë

Përdorimi është duke ndodhur në një

Është gjetur se të gjitha tipet e substancave psikoaktive jan

Duke ju referuar rezultateve të vlerësimit, nj

(43.5%); një total prej 37.8% i rinisë ka raportuar se e ka provuar alkoolin; 3.8% e t

e kanë provuar kanabisin (marihuanë, hashish,

kosovarë kanë raportuar se e kanë provuar heroin

përshkruara nga mjeku. Raporti përmban

shëndetësore të rinisë.

Raporti i bën thirrje qeverisë dhe aktor

përgjigjje të koordinuar kundër përdorimit t

zhvillimin e programeve të parandalimit nprevenimit të cilat u adresohen grupeve m

Të pranishmëve iu drejtua me një fjalim edhe Ministrii Sh

“Mungesa e vazhdueshme e resurseve adekuate, si rezultat i prioriteteve konkurruese, kanë bërë pengesa

serioze në zbatimin e programeve të parandalimit të përdorimit dhe trajtimit nga varshmëria prej

substancave psikoaktive.

Por, sidoqoftë informatat që i kemi në dispozicion për faktorët e për grupet kyçe të popullatës që janë në

rrezik dhe që ndikojnë në epideminë e sëmundjeve të varshmërisë, si dhe ndërlidhjes së tyre me epidemitë e

HBV, HCV dhe HIV, në mënyrë të qartë na tregojnë nevojën e vazhduesh

Rekomandimet dhe plani afatshkurtër i veprimit që dalin nga ky studim janë në masë të madhe të planifikuar

në Strategjinë e parë kundër drogave (të aprovuar javën që shkoi nga Qeveria e Republikës së Kosovës) dhe

Strategjinë për parandalimin dhe trajtimin e HIV dhe AIDS në Kosovë (2009

Raporti rekomandon se për nevojtarë

rehabilitimi e deri tek mirëmbajtja. Programet e deritashme nuk e kan

ata të cilët mund të kerkojnë mjekim dhe nuk ofrojn

Qasja deri te barnat psikotrope pa recet

duhet të adresohet.

Që nga viti 2003 Qendra për Avansimin e Studimeve zbaton projekte p

dukurinë e duhanpirjes në Kosovë, duke e pasur n

programit për shërbim në komunitet “S

në mes të studentëve të Dartmouth Medical School dhe atyre të FM

projekte të tilla.

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------

ë dhe të gjitha llojet e tyre janë duke u përdorur nga rinia kosovare.

ë ambijent me opcione shumë të kufizuara për parandalim dhe trajtim.

gjitha tipet e substancave psikoaktive janë duke u përdorur nga të gjitha entit

simit, një përqindje e madhe e e të rinjve në Kosovë kan

ka raportuar se e ka provuar alkoolin; 3.8% e të anketuarve raportuna se

provuar kanabisin (marihuanë, hashish, barë); më pak se gjysmë përqindjeje (0.4%) e t

provuar heroinën; 2.6% raportuan se kanë përdorur barna t

rmbanë gjetje të tjera që kanë të bëjnë me çështje sociale dhe

dhe aktorëve të tjerë relevantë për të bashkëpunuar dhe përkrahur nj

rdorimit të substancave psikoaktive në vend. Raporti rekomandon

parandalimit nëpër shkolla dhe komunitete, si dhe programe tëcilat u adresohen grupeve më të rrezikuara dhe më të margjinalizuara.

fjalim edhe Ministrii Shëndetësisë Dr. Alush Gashi, i cili nd



ë i kemi në dispozicion për faktorët e për grupet kyçe të popullatës që janë në


në mënyrë të qartë na tregojnë nevojën e vazhdueshme për një përgjigje adekuate.



ë për parandalimin dhe trajtimin e HIV dhe AIDS në Kosovë (2009-2014)”

ët duhet pasur të gatshme programe gjithëpërfshirëse trajtimi q

mbajtja. Programet e deritashme nuk e kanë kapacitetin për t’i trajtuar t

mjekim dhe nuk ofrojnë gjerësi të shërbimeve të cilat janë dë

Qasja deri te barnat psikotrope pa recetë e ofruar nëpër barnatore është një problem kritik n

r Avansimin e Studimeve zbaton projekte për ta analizuar dhe p

, duke e pasur në fokus rininë. Këto projekte janë zhvilluar n

komunitet “Seeding the Future” i cili është nisur si ide dhe angazhim i përbashkët

në mes të studentëve të Dartmouth Medical School dhe atyre të FM-UP. Deri më tani janë zbatuar nëntë

11

-------------------------------------

rdorur nga rinia kosovare.

r parandalim dhe trajtim.

gjitha entitë në Kosovë.

kanë thithur cigare

anketuarve raportuna se

rqindjeje (0.4%) e të rinjve

rdorur barna të pa-

shtje sociale dhe

rkrahur një

vend. Raporti rekomandon

ë orientuara të

Dr. Alush Gashi, i cili ndër të tjera tha:



ë i kemi në dispozicion për faktorët e për grupet kyçe të popullatës që janë në


me për një përgjigje adekuate.



se trajtimi që nga

r t’i trajtuar të gjithë

ëshmuar si efektive.

problem kritik në Kosovë dhe

r ta analizuar dhe për ta luftuar

zhvilluar në kuadër të

nisur si ide dhe angazhim i përbashkët

UP. Deri më tani janë zbatuar nëntë

LAJME --------------------------------------------------------

RAPORT I MJEKËVE PËR TË DREJTAT E NJERIUT (PHYSICIANS FOR HUMAN RIGHTS

PERSEKUTIMI I MJEKË

SHKATËRRIMTARE PËR SISTEMIN SH E martë, 16 qershor 2009

Mjekët për të Drejtat e Njeriut [Physicians for Human Rights (PHR)] e ka publikuar një studim 10 vjeqar për

impaktin negativ që e ka lënë për zhvillimin e mëvonshëm të sistemit shënetëdor deri në vitin 2008 persekutimi i mjekëve shqiptarë nga Kosova gjatë viteve 1989

Raporti “Perilous Medicine: The Legacy of Oppression and Conflict on Health in Kosovo” (Mjekësia e

Rrezikshme: Trashëgimia e Shtypjes dhe e Konfliktit në Shëndetin në Kosovë), detajizon arrestimet,

torturimin, përndjekjen dhe vrasjen e mjekëve shqiptarë të Kosovës nga ana e forcave serbe gjatë luftës së viteve 1998-99 që ndodhën gjatë përjashtimit dhjetëvjeqar të shumicës së mjekëve shqiptarë të Kosovës nga

sistemi shëndetësor shtetëror. E përshkruan pasardhjen shk

pasues dhe në gjendjen e tanishme të sistemit shëndetësor të Kosovës.

“Kjo është një ndër studimet të dokumetuara më imtësisht [thoroughly] të ndërhyrjes brutale politike në

praktikën etike të mjekësisë”, ka thën

bashkëpunëtor i lartë i bursës Jennings Randolph pranë Institutit Amerikan të Paqes. “Hulumtimi ynë tregon se në periudhën prej 1998 dhe fillimit të 1999, policia dhe forcat paramilitare serbe i

shqiptarë të Kosovës për gjoja ofrim të kujdesit ndaj anëtarëve të UÇKsë. Kjo përndjekje i thyente kërkesat e

ligjit për të drejtat e njeriut dhe Konventen e Gjenevës pasiqë dështonte të respektojë obligimet etike të

mjekëve për ofrim të kujdesit ndaj pacientëve, përfshirë edhe luftëtarët e plagosur, pa marrë parasysh

bindjet politike.”

Studimi, i arritshëm tek http://physiciansforhumanrights.org

dhe e kanë “zhdukur” një tjetër. Së paku dy nga këta tre individët e vrarë ishin shënjestruar ngase ishin

mjekë. Në mesin e gjetjeve tjera:

• 14 mjekë janë akuzuar e dënuar për krime dhe janë burgosur në mënyrë arbitrare;

• 12 mjekë janë torturuar gjatë mbajtjes mbyllur; dhe

• 8 janë gjykuar për të ashtuquajturën “shkelje”

Format e torutës përfshinin rrahjet e rënda, nganjëherë me shkopinj gome dhe me armë zjarri, mbulimi i

kokës së mjekut me qeseve të najlonit, dhe kërcënimet me vdekje po qe se mjeku nuk do ta pranonte akuzën. Mjekët u janë nënshtruar kushteve mizore dhe jonjerëzore të mbylljes, përfshirë edhe deprivimin nga

ushqimi adekuat, uji dhe higjiena.

Dr. Luan Jaha, një nga mjekët që ishin arrestuar, ndaluar e torturuar dhe ko

një gurë shënues (“milestone”) në historinë e komunitetit mjekësor të Kosovës, një mjet për shpërfaqjen e të vërtetës. Si bashkësi ne i afirmojmë vlerat e të drejtave të

Studimi tregoi se kërcënimi pati sukses. Pesëdhjetë e katër mjekë ikën

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------

DREJTAT E NJERIUT (PHYSICIANS FOR HUMAN RIGHTS

ËVE GJATË VITEVE '89-'99 LA TRASH

R SISTEMIN SHËNDETËSOR TË KOSOV


impaktin negativ që e ka lënë për zhvillimin e mëvonshëm të sistemit shënetëdor deri në vitin 2008 nga Kosova gjatë viteve 1989 - 1999.



djekjen dhe vrasjen e mjekëve shqiptarë të Kosovës nga ana e forcave serbe gjatë luftës së 99 që ndodhën gjatë përjashtimit dhjetëvjeqar të shumicës së mjekëve shqiptarë të Kosovës nga

sistemi shëndetësor shtetëror. E përshkruan pasardhjen shkatërrimtare të këtyre viteve në rindërtimin

pasues dhe në gjendjen e tanishme të sistemit shëndetësor të Kosovës.


praktikën etike të mjekësisë”, ka thënë Leonard S. Rubenstein, JD, President i PHR, dhe aktualisht

bashkëpunëtor i lartë i bursës Jennings Randolph pranë Institutit Amerikan të Paqes. “Hulumtimi ynë tregon se në periudhën prej 1998 dhe fillimit të 1999, policia dhe forcat paramilitare serbe i shënjestronin mjekët



të kujdesit ndaj pacientëve, përfshirë edhe luftëtarët e plagosur, pa marrë parasysh

http://physiciansforhumanrights.org , zbuloi se forcat serbe i kanë vrarë tr


14 mjekë janë akuzuar e dënuar për krime dhe janë burgosur në mënyrë arbitrare;

rturuar gjatë mbajtjes mbyllur; dhe

8 janë gjykuar për të ashtuquajturën “shkelje” – dhënies së kujdesit mjekësor një “terroristi”


t me qeseve të najlonit, dhe kërcënimet me vdekje po qe se mjeku nuk do ta pranonte akuzën. Mjekët u janë nënshtruar kushteve mizore dhe jonjerëzore të mbylljes, përfshirë edhe deprivimin nga

ët që ishin arrestuar, ndaluar e torturuar dhe ko-autor i raportit tha “Raporti është

një gurë shënues (“milestone”) në historinë e komunitetit mjekësor të Kosovës, një mjet për shpërfaqjen e të vërtetës. Si bashkësi ne i afirmojmë vlerat e të drejtave të njeriut dhe të trajtimit të barabartë për të gjithë.”

Studimi tregoi se kërcënimi pati sukses. Pesëdhjetë e katër mjekë ikën apo u fshehën si rezultat i sulmeve

12

-------------------------------------

DREJTAT E NJERIUT (PHYSICIANS FOR HUMAN RIGHTS – PHR):

'99 LA TRASHËGIMI

KOSOVËS


impaktin negativ që e ka lënë për zhvillimin e mëvonshëm të sistemit shënetëdor deri në vitin 2008



djekjen dhe vrasjen e mjekëve shqiptarë të Kosovës nga ana e forcave serbe gjatë luftës së 99 që ndodhën gjatë përjashtimit dhjetëvjeqar të shumicës së mjekëve shqiptarë të Kosovës nga

atërrimtare të këtyre viteve në rindërtimin


ë Leonard S. Rubenstein, JD, President i PHR, dhe aktualisht

bashkëpunëtor i lartë i bursës Jennings Randolph pranë Institutit Amerikan të Paqes. “Hulumtimi ynë tregon shënjestronin mjekët



të kujdesit ndaj pacientëve, përfshirë edhe luftëtarët e plagosur, pa marrë parasysh

, zbuloi se forcat serbe i kanë vrarë tre mjekë


dhënies së kujdesit mjekësor një “terroristi”


t me qeseve të najlonit, dhe kërcënimet me vdekje po qe se mjeku nuk do ta pranonte akuzën. Mjekët u janë nënshtruar kushteve mizore dhe jonjerëzore të mbylljes, përfshirë edhe deprivimin nga

autor i raportit tha “Raporti është

një gurë shënues (“milestone”) në historinë e komunitetit mjekësor të Kosovës, një mjet për shpërfaqjen e të njeriut dhe të trajtimit të barabartë për të gjithë.”

si rezultat i sulmeve

LAJME ------------------------------------------------------------------------

kundër kolegëve të tyre. Në 35 raste shtesë, mjekët patën frikë të ofrojnë kujdes adekuat sipas etikës, për

shkak të rrezikut nga pasojat serioze. Në dhjetë raste të tilla mjekët u kërcënuan fizikisht por nuk u arrestuan.

Raporti zbuloi se kërcënimi me arrestim ishte konstant. Një mjek i tregoi PHR

Secilën herë që shkonim në terren për ta parë një pacient, ne e nxisnim një rrezik të madh nga policia e cila të

klasifikonte si “terrorist” nëse punoje me “terroristët”. Ne i

jemi legalë – i kemi librat dhe regjistrat e trajtimit.

PHR gjithashtu zbuloi se në periudhën 1998

fillim i 1999, pacientët shqiptarë të Kosovës

gjithnjë e më shumë ishin subjekt i

disktriminimit, përjashtimit nga objektet

shëndetësore dhe i maltretimit fizik brenda

në spitale.

Poashtu raporti zbulon se pas hyrjes së

forcave të NATOs dhe Rusisë në Kosovë si

pjesë e një marrëveshjeje të paqes për të

përfunduar luftën në 1999, grupe shqiptarësh nga Kosova e sulmuan dhunshëm popullatën

serbe të Kosovës, përfshirë edhe mjekët serbë. Raporti nuk e gjeti se këta individë ishin shënjestruar si mjekë,

por dhuna kontribuoi që ata të gjithë ose ta lëshojnë Kosovën ose të punojnë vetëm në enklavat serbe.

Në pasmbetjen e luftës, sipas raportit, zyrtarët e OKBsë përgjegjës për administrimin e Kosovës sipas marrëveshjes së paqes, filluan një proces planifikimi për një sistem të ri shëndetësor në krainën e

shkatërruar.

Dr. Jennifer Leaning, anëtare e bordit të PHR dhe p

School of Public Health e cila intervistoi qindra mjekë dhe e cila udhëtoi në Kosovë për publikim të raportit,

deklaroi:

- Përvoja e luftës, përndjekjes, brutalitetit dhe e përzënies e la komunitetin mjekësor të Kosovës të

traumatizuar por ishte kruciale për t’i përfshirë këta shumë mjekë të trajnuar mirë dhe me përvojë, në

dizajnimin e një sistemi shëndetësor i cili do të mund të ishte i drejtë dhe konsistent me parimet e të drejtave

të njeriut.

Megjithatë, raporti gjenë se agjencitë e OKBsë dhe të tjerët të cilët e ndërtuan sistemin e ri shëndetësor, nuk

i angazhuan plotësisht në procesin e planifikimit zërat dhe përvojat e mjekëve Kosovarë. Madje, planifikuesit

e prezentuan një model të praktikës që ishte i huaj si për pacientët a

kurrë nuk u furnizua si duhet. Këto dështime i detyruan shumë ofrues me përvojë të kujdesit shëndetësor që të ikin në praksa private.

Raporti konkludon se dështimi për t’i përfshirë këta mjekë në procesin e plani

kombinuar me kufizimet e kapaciteteve, mangësitë e menaxhmentit, mungesën e transparencës dhe

llogaridhënies si dhe mungesën e një sistemi të shëndosë finansues për shëndetësinë rezultoi në një sitem

shëndetësor të fragmentuar e të padrejtë i cili sot persiston në Kosovë, duke e shkelur të drejtën për standardin më të lartë të arritshëm për shëndet. Qasja tek ofruesit më me përvojë, si edhe tek barërat, tani

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------



orti zbuloi se kërcënimi me arrestim ishte konstant. Një mjek i tregoi PHR-së:


klasifikonte si “terrorist” nëse punoje me “terroristët”. Ne i japim ndihmë secilit; ne jemi humanitarët. Ne

i kemi librat dhe regjistrat e trajtimit.

PHR gjithashtu zbuloi se në periudhën 1998-

fillim i 1999, pacientët shqiptarë të Kosovës

t nga objektet

shëndetësore dhe i maltretimit fizik brenda

Poashtu raporti zbulon se pas hyrjes së

forcave të NATOs dhe Rusisë në Kosovë si

pjesë e një marrëveshjeje të paqes për të

përfunduar luftën në 1999, grupe shqiptarësh lmuan dhunshëm popullatën



e luftës, sipas raportit, zyrtarët e OKBsë përgjegjës për administrimin e Kosovës sipas marrëveshjes së paqes, filluan një proces planifikimi për një sistem të ri shëndetësor në krainën e

Dr. Jennifer Leaning, anëtare e bordit të PHR dhe profesoreshë në Harvard


Përvoja e luftës, përndjekjes, brutalitetit dhe e përzënies e la komunitetin mjekësor të Kosovës të

uar por ishte kruciale për t’i përfshirë këta shumë mjekë të trajnuar mirë dhe me përvojë, në


të e OKBsë dhe të tjerët të cilët e ndërtuan sistemin e ri shëndetësor, nuk


e prezentuan një model të praktikës që ishte i huaj si për pacientët ashtu edhe për ofruesit e kujdesit e i cili

kurrë nuk u furnizua si duhet. Këto dështime i detyruan shumë ofrues me përvojë të kujdesit shëndetësor që

Raporti konkludon se dështimi për t’i përfshirë këta mjekë në procesin e planifikimit për një sistem të ri, i



ar e të padrejtë i cili sot persiston në Kosovë, duke e shkelur të drejtën për standardin më të lartë të arritshëm për shëndet. Qasja tek ofruesit më me përvojë, si edhe tek barërat, tani

13

----------------------------




japim ndihmë secilit; ne jemi humanitarët. Ne



e luftës, sipas raportit, zyrtarët e OKBsë përgjegjës për administrimin e Kosovës sipas marrëveshjes së paqes, filluan një proces planifikimi për një sistem të ri shëndetësor në krainën e


Përvoja e luftës, përndjekjes, brutalitetit dhe e përzënies e la komunitetin mjekësor të Kosovës të

uar por ishte kruciale për t’i përfshirë këta shumë mjekë të trajnuar mirë dhe me përvojë, në


të e OKBsë dhe të tjerët të cilët e ndërtuan sistemin e ri shëndetësor, nuk


shtu edhe për ofruesit e kujdesit e i cili

kurrë nuk u furnizua si duhet. Këto dështime i detyruan shumë ofrues me përvojë të kujdesit shëndetësor që

fikimit për një sistem të ri, i



ar e të padrejtë i cili sot persiston në Kosovë, duke e shkelur të drejtën për standardin më të lartë të arritshëm për shëndet. Qasja tek ofruesit më me përvojë, si edhe tek barërat, tani

LAJME ---------------------------------------------------------

shpesh kërkon pagesë private e cila i tejkalon mundësitë e shumicës së popull

të cilës është e papunë.

Rekomandimet e raportit bëjnë thirrje për:

• Komunitetin mjekësor kosovar që ta zhvillojë një zë dhe udhëheqësi të pavarur për krijimin e standardeve

profesionale, etikës dhe parimeve të të drejtave të njeriut për edukimin dhe praktikën mjekësore.

• Qeverinë e Kosovës që ta përkrahë dhe zhvillojë një sistem etik dhe tërësi

barabartë për të gjithë pjesëtarët e shoqërisë.

• Qeverinë e Serbisë për t’u dhënë fund ndërhyrjeve të saj ndaj përpjekjeve të Kosovës për të i integruar shërbimet shëndetësore brenda kufinjve të saj.

• Bashkësinë ndërkombëtare për të ofruar resurset e domosdoshme për zhvillimin e një sistemi shëndetësor

në Kosovë i cili do të ishte konsistent me parimet e të drejtave të njeriut.

Physicians for Human Rights (PHR) [Mjekët për të Drejtat e Njeriut] profesionistët shëndetësorë për ta pë

drejtat e njeriut. Si një anëtar themelues i Fushat

Nobel për paqe në vitin 1997.

*******************************************************************************

Raporti i Physicians for Human Rights p

E hënë, 22 qershor 2009

Nga: "Gani Abazi <[email protected]>

Për: <[email protected]>,

Te nderuar kolege,

Mendoj se te gjitha ata qw kane qene ne promovimin e Raportit te Mjekeve per te Drejtat e

Njeriut "Perilous Medicine: The Legacy of Opression and Conflict on Health in Kosovo"qershor ne Prishtine e kane tashmepjese, atehere raporti gjendet si attachment dhe gjithashtu mund te

PHR.

http://physiciansforhumanrights.org/library/news

Ashtu siq e theksoi Dr. Luan Jaha para disa diteve, raporti ka nje rendesi te jashtezakonshme per

dokumentimin e krimeve ndaj personelit shendetesor ne Kosove qe nga viti 1998

vleresim shume real te gjendjes se tashme ne te cilat gjendet shendetesia kosovare.

Mendoj se autoret e ketij raporti duhet te falenderohen per punen e hatashme qe e kane bere. Ne

veqanti falenderime te veqanta i drejtohen Dr. Luan Jaha per kontributin e tij kyq

dokumentimin krimeve dhe abuzimeve ndaj personelit dhe pacienteve ne Kosove.

Me respekt,

Gani S. Abazi, MD, MPH

Post-Doctoral Research Fellow, Neurosurgery

Children's Hospital Boston & Harvard Medical School

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------

shpesh kërkon pagesë private e cila i tejkalon mundësitë e shumicës së popullatës, një përqindje e madhe e

Rekomandimet e raportit bëjnë thirrje për:

sovar që ta zhvillojë një zë dhe udhëheqësi të pavarur për krijimin e standardeve


• Qeverinë e Kosovës që ta përkrahë dhe zhvillojë një sistem etik dhe tërësisht të integruar me qasje të

barabartë për të gjithë pjesëtarët e shoqërisë.

Qeverinë e Serbisë për t’u dhënë fund ndërhyrjeve të saj ndaj përpjekjeve të Kosovës për të i integruar shërbimet shëndetësore brenda kufinjve të saj.

për të ofruar resurset e domosdoshme për zhvillimin e një sistemi shëndetësor

në Kosovë i cili do të ishte konsistent me parimet e të drejtave të njeriut.

Physicians for Human Rights (PHR) [Mjekët për të Drejtat e Njeriut] është organizatë e cila ërparuar shëndetin dhe dinjitetin e të gjithë njerëzve duke i mbrojtur t

tar themelues i Fushatës ndërkombëtare për Ndalimin e Minave, PHR iu nda çmimi

*******************************************************************************

Raporti i Physicians for Human Rights për Sistemin Shëndetësor n

"Gani Abazi <[email protected]>

kane qene ne promovimin e Raportit te Mjekeve per te Drejtat e

"Perilous Medicine: The Legacy of Opression and Conflict on Health in Kosovo"Prishtine e kane tashme kete raport, mirpo per ata qe skane pasur mundesi qe te marrin

gjendet si attachment dhe gjithashtu mund te shkarkohet nga faqja

sforhumanrights.org/library/news-2009-06-16.html


dokumentimin e krimeve ndaj personelit shendetesor ne Kosove qe nga viti 1998 dhe gjithashtu jep nje

m shume real te gjendjes se tashme ne te cilat gjendet shendetesia kosovare.


veqanti falenderime te veqanta i drejtohen Dr. Luan Jaha per kontributin e tij kyq qe nga viti 1998 ne

dokumentimin krimeve dhe abuzimeve ndaj personelit dhe pacienteve ne Kosove.

Neurosurgery Department

Harvard Medical School

14

-------------------------------------

tës, një përqindje e madhe e

sovar që ta zhvillojë një zë dhe udhëheqësi të pavarur për krijimin e standardeve


sht të integruar me qasje të

Qeverinë e Serbisë për t’u dhënë fund ndërhyrjeve të saj ndaj përpjekjeve të Kosovës për të i integruar

për të ofruar resurset e domosdoshme për zhvillimin e një sistemi shëndetësor

e cila i mobilizon zve duke i mbrojtur të

r Ndalimin e Minave, PHR iu nda çmimi

*******************************************************************************

sor në Kosovë

kane qene ne promovimin e Raportit te Mjekeve per te Drejtat e

"Perilous Medicine: The Legacy of Opression and Conflict on Health in Kosovo" me daten 16

per ata qe skane pasur mundesi qe te marrin shkarkohet nga faqja zyrtare e


dhe gjithashtu jep nje


qe nga viti 1998 ne


Absolventiada Më 22 qershor, në sallën e Hotelit Grand nën

tingujt e zërit të Sinan Vllasaliut u festua për

përmbylljen e procesit mësimorë

të gjeneratës së studentëve të mjekësisë së

përgjithshme të FM-UP 2003-04 si dhe

drejtimeve tjera si stomatologjia, farmacia,

fizioterapia, infiermieria dhe mamia, të

gjeneratave të ndryshme.

Një ndejë që më shumë i ngjante një

dasmeje se sa një feste akademike, ku i

këndohej trashëgimit të çiftit të ri, Hajredin

Pashës dhe dashurisë së pafat, kushtoi hiq

më pak se 25 euro për student. E njejta m

të ngjashme kushtonte 16 euro, për studentët e mjekësisë kishte

organizatorët. Dhe e vetmja gjë speciale me sa u duk, ishite cmimi i lartë, bashk

Në këtë mënyrë me fustane e kostume të shtrenjta, të zgjedhura enkas për atë natë, absolventët dhe

punonjësit e ardhshem mjekësorë, rroga e të cilëve në të ardhmen e afërt do të sillet rreth 200

festuan për 6 orë të tëra, përmbylljen e viteve të mundimshme të studimeve të mjekësisë.

Shkroi:

Manushaqe Kryeziu

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------

Absolventiada Më 22 qershor, në sallën e Hotelit Grand nën

tingujt e zërit të Sinan Vllasaliut u festua për

studentëve të mjekësisë së

04 si dhe

drejtimeve tjera si stomatologjia, farmacia,

fizioterapia, infiermieria dhe mamia, të

Një ndejë që më shumë i ngjante një

dasmeje se sa një feste akademike, ku i

ndohej trashëgimit të çiftit të ri, Hajredin

kushtoi hiq

më pak se 25 euro për student. E njejta mëny, në të njejtin Hotel, që disa netë më parë për organizime

të ngjashme kushtonte 16 euro, për studentët e mjekësisë kishte dicka më speciale, sic shpreheshin

organizatorët. Dhe e vetmja gjë speciale me sa u duk, ishite cmimi i lartë, bashkë me ajrin e rëndë nga

ventilimi shumë i dobët, repertorin që nuk i

përshtatej aspak karakterit të festës dhe mysafirët

e huaj që mjaftonin tì kishin 25 euro me vete dhe

mund tì bashkoheshin festës pa marrë parasysh se

kush ishin.

Në prezencën e stafit udhëheqës të FM, të gjithë

të pranishmit dukeshin të lumtur. Sikur festa tì

kishte mbuluar nën petkun e grimit të vajzave, të

gjitha frustrimet që ata kishin përjetuar në

sistemin - pa sistem të FM.


punonjësit e ardhshem mjekësorë, rroga e të cilëve në të ardhmen e afërt do të sillet rreth 200


15

----------------------------------------------------.---------------

që disa netë më parë për organizime

dicka më speciale, sic shpreheshin

me ajrin e rëndë nga

ventilimi shumë i dobët, repertorin që nuk i

përshtatej aspak karakterit të festës dhe mysafirët

tì kishin 25 euro me vete dhe

mund tì bashkoheshin festës pa marrë parasysh se

Në prezencën e stafit udhëheqës të FM, të gjithë

të pranishmit dukeshin të lumtur. Sikur festa tì

kishte mbuluar nën petkun e grimit të vajzave, të

imet që ata kishin përjetuar në


punonjësit e ardhshem mjekësorë, rroga e të cilëve në të ardhmen e afërt do të sillet rreth 200 euro,


ANALIZA DHE OPINIONE ----------------------------------------------------------------------------------------

NDËRLIDHJA NË MES

SHËNDETËSORE DHE EKONOMISË Haxhi Avdyli

Edhe pse kujdesi shëndetësor mund t

vetëm një nga hallkat e zinxhirit t

popullatës. Ndërlidhja në mes

në të cilët nj

kyq në paraqitjen s

sistëme shumë

pavarura, për

indirektë.

Shëndeti i popullatës varet nga aktivi

influencohet edhe nga efektiviteti i shë

materiale si nga sistemi financiar publik

popullatë definohet si një aftësi për t`ju

social andaj është edhe një detërminant

në mes shëndetit, kujdesit shëndetësor dhe ekonomis

qeverive me qëllim të përmirësimit t

vendore. Prandaj është imediate që edhe n

strategji të përbashket për reformën e

Ndikimi i shërbimeve shëndetësore n

Përmirësimi i efektivitetit të shërbimeve

përmirësimin e shëndetit të personave dhe popullatës ne

Për shembull ngritja dhe përmirësimi i nivelit

tërciar ka impakt më të madh në shëndetin e popullatës. Poashtu zgjedhja e metodave financiare

kujdesit shëndetësor mund të ketë efekt si

përgjithshme të kujdesit shëndetësor.

sigurimet private pengojnë qasjen në shërbime shëndetësore

të sëmundjeve në grupet me të ardhura

Mungesa e shërbimeve shëndetësore n

popullatës të jetë gjithmonë e privuar nga kujdesi ade

Ndikimi i shëndetit ne shërbimet shëndetësore

Teorikisht, tendenca që shëndeti i popullatës

të bentë që nevoja për shërbime shëndetësore

forcimit të shërbimeve preventive veqanerisht n

shkalla e përmirësimit të nivelit shëndetësor

reja shëndetësore, e zvogëlon nevojën

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

SHËNDETIT, SHËRBIMEVE

E DHE EKONOMISË

Edhe pse kujdesi shëndetësor mund të ketë një ndikim përmbajtë

m një nga hallkat e zinxhirit të gjërë në përcaktimin e gjendjes shëndetësore t

popullatës. Ndërlidhja në mes faktorëve ambientues (social,ekonomik,kulturor etj)

njerëzit jetojnë dhe punojnë dhe faktorëve individualë

paraqitjen sëmundjeve. Sistemi shëndetësor dhe sistemi ekonomik

shumë komplekse. Këto dy sisteme shpesh shihen si të ndara dhe

përderisa ne fakt ato janë të lidhura ngushtë ne menyre direk

Shëndeti i popullatës varet nga aktiviteti ekonomik dhe politika ekonomike. Gjithashtu

ti i shërbimve shëndetësore prezente vendore të cilat kërkojne burime t

financiar publik ashtu edhe nga ai privat. Thënë ne vija të trasha, shëndeti i një

t`ju përshatur sfidave të përditëshme jetësore në aspektin fizik

rminantë e rëndësishme e përformansës së ekonomise komb

në mes shëndetit, kujdesit shëndetësor dhe ekonomisë është temë kryesore stratëgjike e OBSH dhe

përmirësimit të shërbimeve shëndetësore, pa e dobësuar përformanc

edhe në Kosovë ekspertët e ekonomisë dhe shëndetësis

n e sistemit shëndetësor.

Ndikimi i shërbimeve shëndetësore në shëndet

shërbimeve të kujdesit shëndetësor teorikisht do të duhej të ndikon

sonave dhe popullatës ne përgjithësi.

ësimi i nivelit të kujdesit primar shëndetësor në vend, para atij sekondar dhe

shëndetin e popullatës. Poashtu zgjedhja e metodave financiare

efekt sinjifikant në shëndetin e nëngrupeve të popullatës si dhe koston e

kujdesit shëndetësor. Për shembull sistemet që favorizojne pagesat dhe financimet priva

shërbime shëndetësore të rasteve sociale si dhe ndikojne n

ardhura të ulëta duke i rritur shpenzimet publike.

Mungesa e shërbimeve shëndetësore në viset më të varfëra dhe më të largëta të vendit ndikon q

e privuar nga kujdesi adekuat.

Ndikimi i shëndetit ne shërbimet shëndetësore

shëndeti i popullatës të përmirësohet kur të gjithë faktorët mbesin konstant,

r shërbime shëndetësore të zvogëlohej. Ky është një argument shtesë

shërbimeve preventive veqanerisht në shëndetin e nënave dhe foshnjeve. Prandaj gjithmon

nivelit shëndetësor të popullatës kërkon një ridefinim të nevojave dhe priori

n për shërbime të specializuara akute, kronike apo rehabilituese. Pra ky

16

----------------------------------------------------------------------------------------

tësor, ai mbetet

rcaktimin e gjendjes shëndetësore të

ve ambientues (social,ekonomik,kulturor etj)

(gjenetik) luan rol

ekonomik janë dy

ndara dhe të

ne menyre direktë dhe

ti ekonomik dhe politika ekonomike. Gjithashtu

rkojne burime të mëdha

trasha, shëndeti i një

aspektin fizik, mental dhe

ekonomise kombëtare. Ndërlidhja

gjike e OBSH dhe shumë

formancën ekonomike

sisë të hartojnë një

ndikontë në

vend, para atij sekondar dhe

shëndetin e popullatës. Poashtu zgjedhja e metodave financiare për sistemet e

popullatës si dhe koston e

favorizojne pagesat dhe financimet private apo

ve sociale si dhe ndikojne në rritjen e numrit

vendit ndikon që kjo shtresë e

t mbesin konstant, do të duhej

ë që shkon në favor të

ve. Prandaj gjithmonë kur

nevojave dhe prioriteteve të

, kronike apo rehabilituese. Pra ky


duhet të jetë proces gjithmonë në evaluim dhe r

shërbimeve të panevojsme për momentin.

Ndikimi i shëndetit ne përformancen ekonomike

Popullata e shëndoshë është më produktive. Duhet cekur se

grup-moshat e punëtorëve janë mosha

mbajtja e shëndetit të mire është e një in

shoqërine. Shëndeti i mirë ka një efekt pozitiv edhe n

individet dhe familjet duke rritur të ardhurat ekonomike,

cila bën që familjet me të ardhura të

kushte të mira jetese që e rritë jetëgja

nëpërgjithësi. Ky përmirësim i kualite

profilin sociodemografik të popullatës q

implikime në shpezimet publike psh.

Ndikimi i përformances ekonomike ne shëndet

Prosperiteti i individëve dhe shoqëris

konstante i ndërlidhur me shëndetin

komplekse të determinantëve të shëndetit v

dhe ekonomik janë me pak të atakuar nga s

ekonomike në familje mundësojnë një

të mirë shëndetësore. Poashtu edhe përmirësimet e ambientit

zvogëlon nivelin e stresit dhe mundesi

problemeve të ndryshme dhe janë të

direkt në shëndet sado që prosperite

gjithmonë përfitim shëndetësor. Për

kjo nuk kontrollohet dhe rregullohet. Poashtu ka

ne tëre popullatën pa shkaktuar dallime

mirëqenie sociale të shoqërise në tër

Ndikimi i përformancës ekonomike n

Është e qartë se shoqëritë ekonomikisht pros

gjithpërfshires shëndetësor si dhe kuali

të cilat janë kryesisht me finacim publik përmes taksave apo sigurimeve sociale, por mund

sistemet me sigurime private apo pagesat direk

shpenzimet e shërbimeve shëndetësore nëse ekonomia

shkallave të larta.

Ndikimi i shërbimeve shëndetësore n

Shpenzimet e larta në shërbime shëndetësore do

ekonomike si rrugët apo sistemet elektroenergjetike apo edhe n

edukimi apo kontrollimi i ndotjes. Më

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

evaluim dhe rishikim të prioriteteve për shërbime të reja si dhe shua

momentin.

formancen ekonomike.

produktive. Duhet cekur se

mosha të shëndosha dhe

mire është e një interesi ekonomik për

ka një efekt pozitiv edhe në

ardhurat ekonomike, gjë e

mira ekonomike të kenë

gjatësinë dhe shëndetin

etit të jetës ndikon në

popullatës që në një menyre ka

shpezimet publike psh. në pensione.

ne shëndet

risë është në mënyrë

e mirë por edhe në mirëqenien materiale dhe psikosociale. Studimet

shëndetit vërtetojnë se grupet të cilat janë të një niveli m

atakuar nga sëmundjet se sa grupet e nivelit më të ulet. Standardet e la

një jetë me më pak sëmundje psh. infektive por edhe një

ashtu edhe përmirësimet e ambientit jetësor të përditshëm në pun

lon nivelin e stresit dhe mundesitë e përballimit të tij janë më të lehta. Të papunësuarit i n

të prirur më shumë për vetëvrasje dhe dhunë. Pra punë

eti ekonomik dhe të ardhurat e rritura ekonomike nuk n

shembull prodhimtaria industriale shkakton ndotjen e ambientit nëse

dhe rregullohet. Poashtu ka rëndësi të veqantë edhe shpërndarja e të

re popullatën pa shkaktuar dallime të mëdha me të pasur dhe të varfër sepse kjo repe

rësi.

konomike në shërbimet shëndetësore

mikisht prosperuese kane kapacitete të mjaftueshme për

fshires shëndetësor si dhe kualitët të lartë të këyre shërbimeve. Kjo veqanërisht vë

kryesisht me finacim publik përmes taksave apo sigurimeve sociale, por mund

apo pagesat direkte nga pacientët. Është shumë vështirë të arrihet kontrolli n

shpenzimet e shërbimeve shëndetësore nëse ekonomia shtetërore i është nënshtruar një inflacioni

Ndikimi i shërbimeve shëndetësore në performancën ekonomike

shërbime shëndetësore do të thotë shpenzime më të vogla në infrastruktur

et elektroenergjetike apo edhe në programet tjera sociale si pensionet,

ënyra se si finanohet sistemi shëndetësor mund të ketë

17

----------------------------------------------------------------------------------------

reja si dhe shuarjen e

riale dhe psikosociale. Studimet

iveli më të lartë social

ulet. Standardet e larta

mundje psh. infektive por edhe një përkujdesje më

punë dhe shtëpi

suarit i nënshtrohen

ësimi ka ndikim

dhurat e rritura ekonomike nuk nënkuptojnë

shembull prodhimtaria industriale shkakton ndotjen e ambientit nëse

të mirave ekonomike

erkutohet në

një shërbim

ërehet në sistemet

kryesisht me finacim publik përmes taksave apo sigurimeve sociale, por mund të vërehet edhe në

arrihet kontrolli në

nshtruar një inflacioni të

infrastrukturën

programet tjera sociale si pensionet,

të pasoja të

ANALIZA DHE OPINIONE -----------------------------------

ndryshme ne sistemin ekonomik. Ratat e larta

popullatës punuese, gjë që ka efekt n

operative të firmave komerciale dhe kompe

sistemet ku shëndetësia është me financim publik dhe varet kryesisht nga taksat.

Politikat Shëndetësore

Ky pikëvështrim përforcon nevojën e bashk

qëllim të shtojë sensibilitetin dhe të ngjall

politikave publike dhe shëndetësore. Edhepse një detyr

shëndetësi dhe politikat shëndetësore n

shëndetësore janë një komponentë kryesore e politikave sh

pjesën më të madhe të resurseve të dedikuara sh

medial të problemeve shëndetësore. Por politika e gjith

profesionistëve shëndetësore brenda mureve

gjërë duke përfshirë shumë sektore të

Të shqyrtojmë disa shembuj të posht

- Për shkak se s’ka subvencionim ekonomik qeveritar

shohin ndonjë profit për të u marr

konsekuenca të rëndësishme shëndetësore.

- Punësimi sezonal dhe afatshkur

kompanive por pasiguria e pun

shëndetësore të popullsise reproduktive

- Politikat kombëtare të bujqesise mund

qumështit të yndyrshëm që shkaton probleme shëndetësore.

- Politikat shtetërore mbi taksat dhe

pasurve dhe të varfërve duke rregull

në qasjen sa më të mirë të shtresave

- Programet e edukimit parashkollor

në një mënyrë a tjetër mund

Pra aktivitetet dhe politikat e ndryshme

ministrisë së arsimit apo ministrise s

serioze shëndetësore. Kjo do të tho

shëndetësore. Pra me fjalë tjera Shëndeti është ob

Dr.Haxhi Avdyli

Neurokirurg në QKUK,

Public Health and Management Mas

Drejtor i Qendrës për Hulumtime Shëndetësore

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

n ekonomik. Ratat e larta të taksave dhe premive siguruese mund të ulin

ka efekt në kursime dhe konsumim. Mund të ketë ndikim edhe n

ave komerciale dhe kompeticionin ndërkombëtar të tyre. Kjo është më e shpështë

sia është me financim publik dhe varet kryesisht nga taksat.

n e bashkëpunimit ndërsektorial në përmirësimin e shëndetit. Ky shkrim ka

ngjallë vëmendjen e faktoreve jashtë-shëndetësorë në

politikave publike dhe shëndetësore. Edhepse një detyrë e vështirë, është e dëshirueshme q

si dhe politikat shëndetësore në përgjithësi të bëhet njkë komunikim i gjërë me publikun. Shërbimet

kryesore e politikave shëndetësore dhe në shumë vende ato marrin

dedikuara shëndetësisë si dhe një pjesë të rëndësishme

problemeve shëndetësore. Por politika e gjithëmbarshme shëndetësore nuk është ve

ve shëndetësore brenda mureve të spitaleve dhe ambulancave por një aktivit

të shoqërise tonë.

poshtëshënuar:

ka subvencionim ekonomik qeveritar për reciklimin e mbeturinave dhe ujit, firmat nuk

u marrë me ketë aktivitët edhe pse reciklimi i mbeturinave ka

sishme shëndetësore.

simi sezonal dhe afatshkurtër në vend të punësimit të përhershem i ndihmon mbar

kompanive por pasiguria e punësimit është shoqëruar probleme serioze emocionale, soc

popullsise reproduktive

bujqesise mund të inkurajojnë mbipërdorimin e fertilizuesve apo prodhimin e

shkaton probleme shëndetësore.

re mbi taksat dhe të ardhurat mund ta zvogëlojë dallimin në mirë

rve duke rregulluar shpërndarjen e të ardhurave në shoqëri që

shtresave të varfëra të popullsisë në shërbime shëndetësore.

arashkollor për fëmijet shpesh janë një barrierë për prindë

r mund të ketë ndikime në shëndetin e fëmijëve.

shme shoqërore të minstrisë së financave, të mirëqenj

arsimit apo ministrise së kulturës edhe pse në shikim të pare jo shëndetësore

thotë se politikëberja shëndetësore involvon palët edhe jash

tjera Shëndeti është obligim dhe shqetësim i të gjithëve.

anagement Mastër degree, Un University

Drejtor i Qendrës për Hulumtime Shëndetësore

18

-------------------------------

ulin të ardhurat e

ndikim edhe në shpenzimet

e shpështë të

simin e shëndetit. Ky shkrim ka

ë bashkëveprimin e

shirueshme që për reformë në

me publikun. Shërbimet

vende ato marrin

sishme të mbulimit

mbarshme shëndetësore nuk është vetëm aktivitet i

tet shumë më i

e mbeturinave dhe ujit, firmat nuk

edhe pse reciklimi i mbeturinave ka

hershem i ndihmon mbarëvajtjen e

uar probleme serioze emocionale, sociale dhe

dorimin e fertilizuesve apo prodhimin e

ëqenien mes të të

ë mund të ndikojë

shërbime shëndetësore.

ërit në punë e cila

qenjes sociale, të

pare jo shëndetësore, kanë ndikime

t edhe jashtë sektorit

ANALIZA DHE OPINIONE ----------------------------------------------------

VUAJTJET NËN SISTEMIN SHËNDETËSOR TË SHBA

Kujdesi “Modular/Podular” vret, nuk shëron

Alice James

Të marrësh kolapsin e bashkëpunimit dhe ndërlidhshmërisë e ta ta zbatosh atë në cilindo

sistem të gjërë e që është tërësisht i prishur në SHBA, duket se do të funksionojë mirë në

atë nivel poaq sa funksionon me vlerat ndërnjerëzore dhe me mungesën e

bashkëndjesisë. Mund të ishte p.sh. sistemi i transportit: nuk ka absolutisht kurrëfarë

spjegimi të arësyeshëm për mungesën e transportit publik tek ne përveq që s’është “mod

shembull tjetër tmerrues është kujdesi shëndetësor.

Jemi tani të 40-tit në botë për sa i përket kujdesit shëndetësor, më poshtë se Guami apo Jordania.

Kroacia e ka vetëm gjysmën e shkallës së mortalitetit të foshnjeve që e ka Maine (shtet në SHBA, v.p.),

ose dikush po rrenë këtu. Nëse jeni të regjistruar në Medicare, e keni gjasën për 25% më të lartë për të

vdekur në dhomën e ndërhyrjeve emergjente, për shkak të përkujdesjes së

është i pamjaftueshëm)

Shkon tek një mjek i kujdesit primar të cilit i janë ndarë pesëmbëdhjetë minuta për ta mbushur një

kornizë. S’ka boll kohë për ta trokitur krahërorin tënd apo për të t’i ndjerë nyjet limfati

“bëj: aaaa!!!”

A ju kujtohen ato ditë? A ju kujtohet kur mjeku ju vinte në shtëpinë tuaj?! E tashti e kemi një TV mjek të

quajtur House (“Shtëpia”) i cili është një i krisur.

Eh, PCP1-ja (jo doktori por… një farë akrinimi apo

modularizimi fjalësh) thotë “Çka ke?” dhe të tillët

duan përgjigje njëfjalëshe. Shpejtë. Mandej fjala

rropëllon teposhtë trurit të tyre shtu si një gogël

nëpër makinë fliperash të quajtur trungu i

vendimeve – po/jo, po/jo – dhe mbërrinë ose te

një test që duhet urdhëruar për t’u bërë

tungatjeta; ose te një specialist që duhet parë, e

tungatjeta. Nguten sepse pas shtrydhjes në këtë

mënyrë të së paku 30 pacientëve në ditë, ata i

kanë së paku nga katër orë të detyrueshme të

punës nëpër letra. Kjo është ajo që ne nukrrë s’e

shohim. Kush ua kërkon? Kush ua sheh? As edhe

vetë NSA2! Mogulët e sigurimeve3, qe se kush!

1 Primary Care Physician = Mjek i Përgjithshëm, Mjek i Kujdesit Prima

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

N SISTEMIN SHËNDETËSOR TË SHBA



e që është tërësisht i prishur në SHBA, duket se do të funksionojë mirë në



m për mungesën e transportit publik tek ne përveq që s’është “mod

shembull tjetër tmerrues është kujdesi shëndetësor.

tit në botë për sa i përket kujdesit shëndetësor, më poshtë se Guami apo Jordania.

n e shkallës së mortalitetit të foshnjeve që e ka Maine (shtet në SHBA, v.p.),


vdekur në dhomën e ndërhyrjeve emergjente, për shkak të përkujdesjes së vonuar (ngase rimbursimi


kornizë. S’ka boll kohë për ta trokitur krahërorin tënd apo për të t’i ndjerë nyjet limfati


quajtur House (“Shtëpia”) i cili është një i krisur.

ja (jo doktori por… një farë akrinimi apo

“Çka ke?” dhe të tillët

duan përgjigje njëfjalëshe. Shpejtë. Mandej fjala

rropëllon teposhtë trurit të tyre shtu si një gogël

nëpër makinë fliperash të quajtur trungu i

dhe mbërrinë ose te

një test që duhet urdhëruar për t’u bërë, e

tungatjeta; ose te një specialist që duhet parë, e

tungatjeta. Nguten sepse pas shtrydhjes në këtë

mënyrë të së paku 30 pacientëve në ditë, ata i

kanë së paku nga katër orë të detyrueshme të

punës nëpër letra. Kjo është ajo që ne nukrrë s’e

h ua kërkon? Kush ua sheh? As edhe

, qe se kush!

Primary Care Physician = Mjek i Përgjithshëm, Mjek i Kujdesit Primar

19

------------------------------------



e që është tërësisht i prishur në SHBA, duket se do të funksionojë mirë në



m për mungesën e transportit publik tek ne përveq që s’është “mod-pod”. Por një

tit në botë për sa i përket kujdesit shëndetësor, më poshtë se Guami apo Jordania.

n e shkallës së mortalitetit të foshnjeve që e ka Maine (shtet në SHBA, v.p.),


vonuar (ngase rimbursimi


kornizë. S’ka boll kohë për ta trokitur krahërorin tënd apo për të t’i ndjerë nyjet limfatike. Apo të t’thotë



Infermierët tani punojnë orare 12 orëshe në spita

punë nëpër letra. Prandaj gabimet mjekësore vijnë si bataljone. Njerëzit vdesin nëpër spitalet tona… Nga

infeksionet rezistente ndaj barnave, nga molisja e mjekëve, sëmundjet e keq

anësore të barnave, përgjigjjet e vonuara. Së paku 100,000 njerëz në vit vdesin kështu. Më tepër se

nëpër aksidente të komunikacionit. A je më i sigurtë nëpër autostrada plot me çmendurakë rrugësh apo

në spital? Hmmmmm….

Modularizimi i mëtejmë u lejon konglomerateve spita

të ndryshueshme, duke i detyruar pacientët më të varfër të paguajnë më së shumti. Një pastruese të

cilën e njoh u detyrua të paguajë $15,000 për të lindur të bijën e saj. Vajza tani i ka gjashtë vjet dhe nu

do të shpaguhet deri të rritet. Kjo e njejta lindje do të mund të faturohej për $4000 për një kompani

sigurimesh. Mirëpo ata të cilët kujdesi modular shëndetësor i lë në lloq më së keqi nuk janë pacientët

akut – kompanitë e sigurimeve mund ta menaxhojnë

zemre. Por mjerë ata 90 milionë njerëz që tani janë duke luftuar për jetë duke u shtyrë me sëmundje

kronike, si ato të veshkëve, apo COPD, apo obesiteti

ndërlidhshmërisë njerëzore; një prekje shkakton shpërthim të oksitocinës (hormonit të bashkëndjesisë,

dhembshurisë).

Të gjithë do të kishim mundur të reagonim më mirë sikur ta kishim ndonjë plan personal të përkujdesjes

shëndetësore sipas të cilit specialistë

Por s’ka shansa! Jo veq që dikush në Indi është duke u marrë me kredit

me gjasë edhe është duke ua interpretuar fotografitë e rëntgenit. Qe besa, ka të n

shkoni në Indi për një operim apo në Ukrainë për të marrë një veshkë. Kostarika është duke bërë një

boom-biznes spitalesh hotelierike për amerikanë. Kurse për punim hundësh, Brazili është më i miri,

vetëmse ekziston ky problemi i flutu

keni një pamje dhe hundë podulare dhe të dukeni të komercializuar, e jo veq të individualizuar.

Ani, po e lë, se boll ju doli nga ky rrëfim. As unë mesiguri s’do të mundem t’i gërmoj krejt stati

të shkuar më tej. Veq të shtoj se gjatë vizitës time të fundit te një specialist, ai u rras fluturimthi brenda,

nënvizoi se cilat barëra do t’i përdorë pa spjeguar se çka po m’i shkaktonte gjithë këta muaj të

dhimbjeve dërmuese, e m’i dha instru

njëkohësisht duke e diktuar sesionin tonë në incizuesin e tij. “Fundi i sesionit. Pikë.”

Alice W. James është shkrimtare

Koordinatore e aksioneve për të drejtat e njeriut

gjatë është paraplegjike dhe vuan nga nj

2 National Security Agency = Agjencia e Sigurimit Kombëtar, organi më i lartë i sigurisë shtetërore i Amerikës

3 Sigurimeve shëndetësore, jetësore dhe ato të profesionit

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

unojnë orare 12 orëshe në spital, tetë orë punë të tyre dhe mandej edhe katër orë


infeksionet rezistente ndaj barnave, nga molisja e mjekëve, sëmundjet e keq-diagnozuara, efektet

ve, përgjigjjet e vonuara. Së paku 100,000 njerëz në vit vdesin kështu. Më tepër se


Modularizimi i mëtejmë u lejon konglomerateve spitalore me madhësi sa një qytet që të caktojnë çmime


cilën e njoh u detyrua të paguajë $15,000 për të lindur të bijën e saj. Vajza tani i ka gjashtë vjet dhe nu



kompanitë e sigurimeve mund ta menaxhojnë mirë një plagë me armë zjarri apo një infarkt


kronike, si ato të veshkëve, apo COPD, apo obesiteti – i cili në fakt reagon më shumë se çkado tjetër ndaj

rlidhshmërisë njerëzore; një prekje shkakton shpërthim të oksitocinës (hormonit të bashkëndjesisë,


shëndetësore sipas të cilit specialistët do të kishin folur me njëri-tjetrin për një pacient të përbashkët.

Por s’ka shansa! Jo veq që dikush në Indi është duke u marrë me kredit-kartelën tuaj, por dikush në Indi

me gjasë edhe është duke ua interpretuar fotografitë e rëntgenit. Qe besa, ka të ngjarë të ju duhet të


biznes spitalesh hotelierike për amerikanë. Kurse për punim hundësh, Brazili është më i miri,

vetëmse ekziston ky problemi i fluturimit të gjatë me aeroplan, por punë e madhe! Atëherë mund ta


Ani, po e lë, se boll ju doli nga ky rrëfim. As unë mesiguri s’do të mundem t’i gërmoj krejt stati



dhimbjeve dërmuese, e m’i dha instruksionet finale duke mbajtur dorën në rezë të derës dhe

njëkohësisht duke e diktuar sesionin tonë në incizuesin e tij. “Fundi i sesionit. Pikë.”

hkrimtare amerikane për fëmijë, aktiviste për të drejtat e njeriut.

ioneve për të drejtat e njeriut në Kosovo Action Network. Qe nj

vuan nga një sëmundje e rëndë dhe e pashërueshme

National Security Agency = Agjencia e Sigurimit Kombëtar, organi më i lartë i sigurisë shtetërore i Amerikës

Sigurimeve shëndetësore, jetësore dhe ato të profesionit

20

----------------------------------------------------------------------------------------

unë të tyre dhe mandej edhe katër orë


diagnozuara, efektet

ve, përgjigjjet e vonuara. Së paku 100,000 njerëz në vit vdesin kështu. Më tepër se


lore me madhësi sa një qytet që të caktojnë çmime


cilën e njoh u detyrua të paguajë $15,000 për të lindur të bijën e saj. Vajza tani i ka gjashtë vjet dhe nuk



mirë një plagë me armë zjarri apo një infarkt


i cili në fakt reagon më shumë se çkado tjetër ndaj

rlidhshmërisë njerëzore; një prekje shkakton shpërthim të oksitocinës (hormonit të bashkëndjesisë,


tjetrin për një pacient të përbashkët.

kartelën tuaj, por dikush në Indi

gjarë të ju duhet të


biznes spitalesh hotelierike për amerikanë. Kurse për punim hundësh, Brazili është më i miri,

rimit të gjatë me aeroplan, por punë e madhe! Atëherë mund ta


Ani, po e lë, se boll ju doli nga ky rrëfim. As unë mesiguri s’do të mundem t’i gërmoj krejt statistikat për



ksionet finale duke mbajtur dorën në rezë të derës dhe

drejtat e njeriut.

. Qe një kohë të

rueshme

National Security Agency = Agjencia e Sigurimit Kombëtar, organi më i lartë i sigurisë shtetërore i Amerikës

ANALIZA DHE OPINIONE ----------------------------------------------------------------------------------

Mjekët tanë dhe tregu Europian i punës

Sot kur dyert e Evropës po hapen edhe për mjekët tanë, para nesh lind pyetja, sa kemi ne mjek

konkurrencën në rajon?

Po të shohësh kurikulumin e shkollimit në fakultetin tonë me mbi 70 provim

vetëm konkurrentë, por edhe superiorë. Kurikulumi ynë përmban edhe provime speciale psh, EKG, veset e

zemrës, pamjaftushmëri e zemrës etj. e ndoshta, nëse të pranojnë në punë diku në Evropë duhet të të fusin

drejt e në njësinë koronare. Por në fakt, shumica nga keto siq

quhen lëndë zgjedhore, në fakultetin

tonë janë formalitet, me ligjërata e

ushtrime të pambajtura dhe me

provime shpesh pro formë ose non-sens të vështira, duke harruar faktin

se nuk ka logjikë tì nënshtrohesh

provimit në lëndën që kurr nuk e ke

dëgjuar.

Ne anën tjetër si një profesionist i ri

shëndetësor, për të pasur qasje në

diskutime, në punime shkencore, në

programe shkëmbyese e në

konferenca shkencore, kushti i parë

është njohja e gjuhës angleze dhe e punës në kompjuter.

Për fat të keq në fakultetin tonë

punohet pak në keto dy lëmi që edhe pse s’duken profesionale, janë të domosdoshme për një mjek që të

depërtojë në tregun e punës apo të vazhdojë studimet postdiplomike jashtë vendit.

Në lëndën e gjuhës angleze në fakultetin tonë, në vend se të sillen metoda të reja të mësimit, tek ne lënda as që ligjërohet dhe provimi është shndërruar në një lëndë zgjedhore, nota e së cilës figuron sa për formalitet.

Në të njejtën gjendje thuajse është lënda e informatik

të standardizuar për fakultetin e mjekësisë. Pa kabinete edhe pa punë praktike me kompjuter, me një fond

mjaft te vogël të orëve dhe me një provim që sot edhe në shtetet e rajonit do të ishte absurd,

mbetet e tillë për kaq e kaq vite pa e zgjuar interesin e askujt.

Sipas disa vlersimeve niveli i njohjes se gjuhëve të huaja nga studentët është shumë i ulët, po ashtu edhe i

teknologjisë informative, dhe në mungesë të hatashme të literatur

(marrë parasysh këtu edhe faktin qe shumë katedra nuk e pranojnë literaturën e botuar në Shqipëri), një

pjesë e mirë e studentëve janë shndërruar në studentë të testeve dhe skriptave, që zakonisht kalojnë nëpër

provime shumë më mirë se sa ata që mësojnë literaturën e fundit, pa e çarë askush kokën për kualitet.

Kjo gjendje nuk e lejon një student-mjek, të përgaditet me njohuritë më të reja e as tì përcjell ato.

Për të mos hyrë në mungesën e standardizimit të provim

nxjerr vet UPja, mungesën e evaluimit të punës së profesorëve dhe asistentëve, aftësisë së tyre profesionale dhe pedagogjike, po ndalemi tek një fakt rrënqethës. Gjatë gjithë studimeve, mjeku i ardhshë

UP, jo vetëm që nuk mëson të jap as vaksinë subkutane se lëre më të bëj linjë venoze, por as nuk aftësohet të

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------

dhe tregu Europian i punës

Sot kur dyert e Evropës po hapen edhe për mjekët tanë, para nesh lind pyetja, sa kemi ne mjek

Po të shohësh kurikulumin e shkollimit në fakultetin tonë me mbi 70 provime, mendon që mjekët tanë janë jo



quhen lëndë zgjedhore, në fakultetin


depërtojë në tregun e punës apo të vazhdojë studimet postdiplomike jashtë vendit.

angleze në fakultetin tonë, në vend se të sillen metoda të reja të mësimit, tek ne lënda as që ligjërohet dhe provimi është shndërruar në një lëndë zgjedhore, nota e së cilës figuron sa për formalitet.

Në të njejtën gjendje thuajse është lënda e informatikës, sado që është lëndë e obliguar ajo nuk ka kurikulum


mjaft te vogël të orëve dhe me një provim që sot edhe në shtetet e rajonit do të ishte absurd,

mbetet e tillë për kaq e kaq vite pa e zgjuar interesin e askujt.


teknologjisë informative, dhe në mungesë të hatashme të literaturës në gjuhen shqipe të botuar nga FM



me shumë më mirë se sa ata që mësojnë literaturën e fundit, pa e çarë askush kokën për kualitet.

mjek, të përgaditet me njohuritë më të reja e as tì përcjell ato.

Për të mos hyrë në mungesën e standardizimit të provimeve, mos respektimin e statusit e rregulloreve që i ka

nxjerr vet UPja, mungesën e evaluimit të punës së profesorëve dhe asistentëve, aftësisë së tyre profesionale dhe pedagogjike, po ndalemi tek një fakt rrënqethës. Gjatë gjithë studimeve, mjeku i ardhshë


21

----------------------------------------------------------------------------------------

Sot kur dyert e Evropës po hapen edhe për mjekët tanë, para nesh lind pyetja, sa kemi ne mjek të denjë për

e, mendon që mjekët tanë janë jo




angleze në fakultetin tonë, në vend se të sillen metoda të reja të mësimit, tek ne lënda as që ligjërohet dhe provimi është shndërruar në një lëndë zgjedhore, nota e së cilës figuron sa për formalitet.

ës, sado që është lëndë e obliguar ajo nuk ka kurikulum


mjaft te vogël të orëve dhe me një provim që sot edhe në shtetet e rajonit do të ishte absurd, ajo vazhdon të


ës në gjuhen shqipe të botuar nga FM-UP



me shumë më mirë se sa ata që mësojnë literaturën e fundit, pa e çarë askush kokën për kualitet.

mjek, të përgaditet me njohuritë më të reja e as tì përcjell ato.

eve, mos respektimin e statusit e rregulloreve që i ka

nxjerr vet UPja, mungesën e evaluimit të punës së profesorëve dhe asistentëve, aftësisë së tyre profesionale dhe pedagogjike, po ndalemi tek një fakt rrënqethës. Gjatë gjithë studimeve, mjeku i ardhshëm kosovar në


ANALIZA DHE OPINIONE ---------------------

masë shtypjen arteriale si një procedurë që duhet në mënyrë rutinore tì bëhet gjatë vizitës çdo pacienti. Në

vendet tjera të Europës do të ishte habi nëse një i diplomuar nuk i di këto gjëra sepse, nëse nuk i mëson gjatë

studimeve, kur duhet tì mësoj? Nëse nuk i di mjeku,

Gjatë katër semestrave në ushrimet e mjekësise interne studentët sorollaten lart e poshtë me anamneza dhe

nuk mësojnë thuajse asgjë nga praktika klinike për të cilën edhe janë shpikur ato ushtrime. E njejta vlen edhe për katedrën e kirurgjisë. Asnjë student nuk mund ta bëjë një qepje sado e thjshtë të jetë kërkesa për

intervenim, po ç`është më e keqja nuk mësohen as format dhe metodat e lidhjes.

Gjithçka duhet mësuar nga librat, duke imagjinuar. Ndoshta po të bëhej një hulumtim mes

vjen e i nënshtrohet provimeve në mjekësi me studentët që sillen 6 vjet nëpër QKUK mund të mos kishte

asnjë dallim për nga njohuritë praktike. Dhe për tìa vënë kulmin, në provimet e shumë lëndëve klinike studentët as që notohen për pje

mjafton të kalosh.

Me asnjë orë të mbajtur në lëndën e obliguar Mjekësi Urgjente, me një semestër të XII të praktikës, ku ajo që

praktikohet më së miri është vrapi pas nënshkrimeve, studentët mund të diplomohen dhe të marrin në dorë

jetën e njeriut.

Me një meatare shumë të gjatë të studimeve, FM duhet të ndërmarr masa të menjëhershme për tà

përmirsuar kualitetin e mëismeve dhe sistemin e vlersimit, sepse listat e nënshkrimeve nëpër ligjërata dhe

ushtrime sigurisht që nuk kan arritur tà bëjn

Artan Krasniqi Absolvent i FM

********************************************************

Përfaqësim i denjë i mjekësisë kosovare në botë

Me gjithë problemet e shumëta, kryesisht ekonomike me të cilat po përballet mjekësia kosovare, këto dy

vitet e fundit vihet re një rritje e të numrit të punimeve dhe trendit publikimeve shkencore të bëra nga

mjekët dhe studentët e Fakultetit të Mjekësisë (FM) në Univeristetin e Prishtinës. Sipas një vlersimi të bërë

nga Qendra për Avansimin e Studimeve, vetëm shkencore me impakt ndërkombtar në revistat më prestigjoze shkencore.

Përveq kësaj, e arritur e madhe për Fakultetin e Mjekësisë është edhe pranimi i prof.dr.Nexhmi Hysenit në

bordin editorial të dy revistave shkencore prestigjoze ndërkombëtare për kirurgji

Medical Cases report, revista këto, që pranohen në PUBmed e që është një bazë e të dhënave ku citohen publikimet e pranuara ndërkombëtarisht në fushën e mjekësisë.

Veq kësaj, prof. Hyseni pedagog i kirurgjisë, është ftuar disa herë si ligjërues mysafir dhe si udhëheqës i disa

operacioneve të kryera me sukses nga kirurgjia e fëmijëve edhe në Universitetin e

Gjatë kësaj periudhe, nuk kanë munguar as punimet shkencor

studentët e këtij fakulteti. Mjaft të vler

paraqitura nëntorin e kaluar në Samitin Ndërkombëtar të mjekësisë për studentë dhe mjekë të rinjë,

mbajtur në Zagreb, si dhe këtë vit në kongresin ndërkombëtar të mbajtur në Stamboll.

Sado që ky shkrim nuk do të donim të

saj ndoshta është meritë më shumë individuale se sa instituc

shumë sukseset e mjekësise kosovare në arenën ndërkomndërkombëtar të FM dhe njohjen e diplomave tona në E

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------------

iale si një procedurë që duhet në mënyrë rutinore tì bëhet gjatë vizitës çdo pacienti. Në


studimeve, kur duhet tì mësoj? Nëse nuk i di mjeku, kush duhet tì dijë?


nuk mësojnë thuajse asgjë nga praktika klinike për të cilën edhe janë shpikur ato ushtrime. E njejta vlen edhe irurgjisë. Asnjë student nuk mund ta bëjë një qepje sado e thjshtë të jetë kërkesa për

intervenim, po ç`është më e keqja nuk mësohen as format dhe metodat e lidhjes.

Gjithçka duhet mësuar nga librat, duke imagjinuar. Ndoshta po të bëhej një hulumtim mes


asnjë dallim për nga njohuritë praktike. Dhe për tìa vënë kulmin, në provimet e shumë lëndëve klinike studentët as që notohen për pje





ushtrime sigurisht që nuk kan arritur tà bëjnë këtë.

********************************************************

mjekësisë kosovare në botë


et e fundit vihet re një rritje e të numrit të punimeve dhe trendit publikimeve shkencore të bëra nga


nga Qendra për Avansimin e Studimeve, vetëm këto dy vitet e fundit janë paraqitur afro 150 punime shkencore me impakt ndërkombtar në revistat më prestigjoze shkencore.


istave shkencore prestigjoze ndërkombëtare për kirurgji CASES JOURNAL dhe J

Medical Cases report, revista këto, që pranohen në PUBmed e që është një bazë e të dhënave ku citohen publikimet e pranuara ndërkombëtarisht në fushën e mjekësisë.

Hyseni pedagog i kirurgjisë, është ftuar disa herë si ligjërues mysafir dhe si udhëheqës i disa

operacioneve të kryera me sukses nga kirurgjia e fëmijëve edhe në Universitetin e New York

Gjatë kësaj periudhe, nuk kanë munguar as punimet shkencore të publikuara në kongrese të ndryshme nga

studentët e këtij fakulteti. Mjaft të vlerwsuara ishin publikimet orale nga lëmia e kirurgjisë dhe onkologjisë të

paraqitura nëntorin e kaluar në Samitin Ndërkombëtar të mjekësisë për studentë dhe mjekë të rinjë,

mbajtur në Zagreb, si dhe këtë vit në kongresin ndërkombëtar të mbajtur në Stamboll.

Sado që ky shkrim nuk do të donim të tinglloe si promovues i punës nw Fakultet dhe QKUK, sepse një pjesë e

saj ndoshta është meritë më shumë individuale se sa institucionale, deshëm të vinim theksin në disa nga

shumë sukseset e mjekësise kosovare në arenën ndërkombwtare që janë një shpresë e mirë për akreditimin ndërkombëtar të FM dhe njohjen e diplomave tona në Europë.

22

-------------------------------------------------------------------

iale si një procedurë që duhet në mënyrë rutinore tì bëhet gjatë vizitës çdo pacienti. Në



nuk mësojnë thuajse asgjë nga praktika klinike për të cilën edhe janë shpikur ato ushtrime. E njejta vlen edhe irurgjisë. Asnjë student nuk mund ta bëjë një qepje sado e thjshtë të jetë kërkesa për

Gjithçka duhet mësuar nga librat, duke imagjinuar. Ndoshta po të bëhej një hulumtim mes një autodidakti që


Dhe për tìa vënë kulmin, në provimet e shumë lëndëve klinike studentët as që notohen për pjesën praktike,





********************************************************


et e fundit vihet re një rritje e të numrit të punimeve dhe trendit publikimeve shkencore të bëra nga


këto dy vitet e fundit janë paraqitur afro 150 punime


CASES JOURNAL dhe J

Medical Cases report, revista këto, që pranohen në PUBmed e që është një bazë e të dhënave ku citohen

Hyseni pedagog i kirurgjisë, është ftuar disa herë si ligjërues mysafir dhe si udhëheqës i disa

York-ut, SHBA.

e të publikuara në kongrese të ndryshme nga

suara ishin publikimet orale nga lëmia e kirurgjisë dhe onkologjisë të

paraqitura nëntorin e kaluar në Samitin Ndërkombëtar të mjekësisë për studentë dhe mjekë të rinjë, i

Fakultet dhe QKUK, sepse një pjesë e

ionale, deshëm të vinim theksin në disa nga

tare që janë një shpresë e mirë për akreditimin

ANALIZA DHE OPINIONE -------------------------

Reformat e domosdoshme dekanin e ri

Zgjedhja e Dekanit të ri të Fakultetit të Mjekësisë zgjoi shumë shpresa për ndryshime në Fakultetin e

Mjekësisë. Problemet që ka trashëguar profesori shumë i respektuar Gani Bajraktari janë të shumta, janë

sfida shumë të mëdha që kërkojnë konsultime të gjëra dhe hapa shumë të vendosur për reforma dhe

avansim të metodave të studimit dhe kushteve për mbajtjen e

Problemet kryesore në Fakultetin e Mjekësisë do ti përmbledhja si vijon:

padrejtësi të shumta në provime, mostransparencë në konkurse, mundësi jo të barabarta për studentë,

burokraci, nepotizëm, mospëkrahje në hulumtime shkencore, mung

gjatë ligjërimit apo praktikës, zvogëlim i numrit të bursave që nga viti 2000, mungesë e ndërgjegjes nga

studentet ne kuptimin e shfrytezimit te mundesive tjera jashtë standardeve dhe kritereve për të arritur

qëllimin, dhe neglizhim total të shqetësimeve të studentëve nga udhëheqësit kompetentë. Një pratikë e

çuditshme dhe e dënueshme është ajo që shfaqet kur studenti kërkon rivlerësim të dijes përmes komisionit.

Pra kur studenti i cili është përgatitur për provim dh

për rivlerësim dhe nuk shikohet si student që ka guxim e që është i përgatitur shumë më mirë por mbrohet

profesori që i bëri të padrejtën. Këtë do ta ilustroja me thënien “UJKU NUK E HAN UJKUN”!

Është për qortim dhe duket absurd fakti që shpesh si studentë e hajme sapunin për djath, me këtë dua të

them që bijmë viktimë e mashtrimeve për reformim që na bëheshin në të kaluarën.Pasiviteti i gati të gjitha

organizatave studentore është vërtetë shumë i duks

Fakultetin e Mjekësisë, pa nevojë për përmir

problemet e tyre që hasin çdo ditë është një ankth për shpresën në përmirësim

FM. Qështja që vjen gjithmone në pyetje është: pse ekziston kjo heshtje? Përgjigja është e thjeshtë

mospërkrahja e tyre në shqyrtimin e këtyre problemeve, frika per hakmarrje nga profesorët, mosdhënies së

hapësirës së mjaftueshme për të dëgjuar brengat

për studime.

Derisa edhe në vendet shumë më të përparuara reforma është një proces i vazhdueshëm për të përmirësuar

dhe përshtatur kushtet për studentët, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit

reforma më të thella dhe me ritëm më të shpejtë, ndoshta edhe të dhimbshme, që së paku t'u afrohemi

standardeve evropiane.

Mesazhi për studentet do të ishte të ngrejnë zërin për vështirësitë që kanë gjatë studimeve dhe kështu të

kontribojnë në avansimin dhe ngritjen e kualitetit të studimeve në Fakultetin e Mjekësisë. Të marrim

guximin për këtë, të pranohen kritikat si ndihmesë drejt permirësimit të kushteve dhe kualitetit të

studimeve e jo si inate që do të dëmtonin procesin.

Gani Oruqaj

Absolvent i Mjekësisë Student i Dalluar i Vitit 2008/2009

Bursist i Fondacionit Konrad Adenauer 2009

Praktikant në Klinikën Universitare të Mannheim

Korrik 2009

------------------------------------------------------------------------

Reformat e domosdoshme për Fakultetin e Mjekësisë dhe sfidat


kësisë. Problemet që ka trashëguar profesori shumë i respektuar Gani Bajraktari janë të shumta, janë


avansim të metodave të studimit dhe kushteve për mbajtjen e procesit mësimor.

Problemet kryesore në Fakultetin e Mjekësisë do ti përmbledhja si vijon:


burokraci, nepotizëm, mospëkrahje në hulumtime shkencore, mungesë e literaturës, metoda te vjetëruara



n, dhe neglizhim total të shqetësimeve të studentëve nga udhëheqësit kompetentë. Një pratikë e


Pra kur studenti i cili është përgatitur për provim dhe rrëzohet padrejtësisht nga profesori, kërkon komision



për qortim dhe duket absurd fakti që shpesh si studentë e hajme sapunin për djath, me këtë dua të


organizatave studentore është vërtetë shumë i dukshëm, të jep përshtypje të gjendjes shumë të mirë në

Fakultetin e Mjekësisë, pa nevojë për përmirësime apo reforma të dukshme. Heshjta e studentëve për

problemet e tyre që hasin çdo ditë është një ankth për shpresën në përmirësimin e sistemit të studimeve

M. Qështja që vjen gjithmone në pyetje është: pse ekziston kjo heshtje? Përgjigja është e thjeshtë


hapësirës së mjaftueshme për të dëgjuar brengat e studentëve dhe mospërfillja e ligjeve dhe rregulloreve


dhe përshtatur kushtet për studentët, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Prishtinës duhet të bëhen



ojnë në avansimin dhe ngritjen e kualitetit të studimeve në Fakultetin e Mjekësisë. Të marrim


nate që do të dëmtonin procesin.

Bursist i Fondacionit Konrad Adenauer 2009

Praktikant në Klinikën Universitare të Mannheim

23

-----------------------

dhe sfidat për


kësisë. Problemet që ka trashëguar profesori shumë i respektuar Gani Bajraktari janë të shumta, janë



esë e literaturës, metoda te vjetëruara



n, dhe neglizhim total të shqetësimeve të studentëve nga udhëheqësit kompetentë. Një pratikë e


e rrëzohet padrejtësisht nga profesori, kërkon komision



për qortim dhe duket absurd fakti që shpesh si studentë e hajme sapunin për djath, me këtë dua të


hëm, të jep përshtypje të gjendjes shumë të mirë në

Heshjta e studentëve për

in e sistemit të studimeve në

M. Qështja që vjen gjithmone në pyetje është: pse ekziston kjo heshtje? Përgjigja është e thjeshtë:


e studentëve dhe mospërfillja e ligjeve dhe rregulloreve


të Prishtinës duhet të bëhen



ojnë në avansimin dhe ngritjen e kualitetit të studimeve në Fakultetin e Mjekësisë. Të marrim


NGA AKTIVITETI I QAS-it ------

TAKIM DHE TRAJNIM NË LIDHJE ME PROGRAMIN KOSOVAR P

projektit të FG. Temë qendrore e diskutimit ishte r

supervizionit për këtë projekt dhe pas debateve u saktësua se supervizorët gjatë mbikëqyrjes që ia bëjnë

realizimit të projektit në tërë Kosovën kanë autorizim edhe për të e ndryshuar situatën në terren

munden, dhe jo vetëm që ta raportojnë atë për

Ministrinë e Shëndetësisë dhe NIP të FG.

Menaxherja Kombëtare për TB, Dr. Rukije

Mehmeti konfirmoi se me ndihmën e FG progra

mi kombëtar po shënon suksese të ndjeshme.

Mirëpo përkundër rënjes së numrit të

tuberkulozit ne periudhën e pasluftës (2001

2008), megjithatë ne komunat më të varfra t

Kosovës (Skenderaj, Klinë, Mitrovicë, Malishev

në vitet e fundit kemi një rritje të lehtë

të tuberkulozit që kërkon aktivitete specifike

Korrik 2009

85.9

78.2

67.4

52.7

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Numri i rasteve të TB në 100.000 banor

-----------------------------------------------------------------------------------------------

LIDHJE ME PROGRAMIN KOSOVAR PËR MENAXHIM T

Me 24 qershor në lokalet e IKSHP u mbajt një

takim i përgjegjësve për zbatimin, mbikëqyrjen

dhe monitorimin e Programit Kombëtar për

Menaxhim të TBC në Kosovë. Qëllimi i takimit

ishte që të vlerësohej puna e deritanishme dhe të

precizohen përgjegjësitë e palëve të përfshira në

projektin e Fondit Global (FG) i cili e mbështetë

këtë program. Dr. Ariana Kalaveshi

IKSHP dhe e Njësisë Implementuese të Projektit

të FG e bëri një prezentim skematik të strukturës

organizative të Programit me theks të posaqëm

në përgjegjësitë e palëve të përfshira aty përmes

projektit të FG. Temë qendrore e diskutimit ishte roli i Qendrës për Avansimin e Studimeve si zbatuese e


realizimit të projektit në tërë Kosovën kanë autorizim edhe për të e ndryshuar situatën në terren

munden, dhe jo vetëm që ta raportojnë atë për

Ministrinë e Shëndetësisë dhe NIP të FG.

Menaxherja Kombëtare për TB, Dr. Rukije

Mehmeti konfirmoi se me ndihmën e FG progra-

po shënon suksese të ndjeshme.

rasteve të

tuberkulozit ne periudhën e pasluftës (2001-

varfra të

, Malishevë)

ë të rasteve

kërkon aktivitete specifike

shtesë në krahasim me DOTS strategjinë

Numri më i madh i rasteve të tuberkulozit t

ka qene ne grup-moshat 15-34. Kjo është e pritur duke

marrë parasysh moshën e re të popullatës se Kosovës,

më shumë se 50% janë nën moshën 20 vjeçare

Konfirmimi bakteriologjik (baciloskopija direkte) i

diagnozës se tuberkulozit tek rastet Pulmonare ka

arritur në 42% ne vitin 2001 dhe ne vitin 2008

konfirmimi bakteriologjik i diagnozës se tuberkulozit

pulmonar është rritur ne 45%.

24

48.552.4 53.3

44.2 45.0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

100.000 banorë të Kosovës, 2001-2008

----------------------------------------------------

R MENAXHIM TË TBC

Me 24 qershor në lokalet e IKSHP u mbajt një

takim i përgjegjësve për zbatimin, mbikëqyrjen

n e Programit Kombëtar për

Menaxhim të TBC në Kosovë. Qëllimi i takimit

ishte që të vlerësohej puna e deritanishme dhe të

precizohen përgjegjësitë e palëve të përfshira në

projektin e Fondit Global (FG) i cili e mbështetë

këtë program. Dr. Ariana Kalaveshi, zyrtare e

IKSHP dhe e Njësisë Implementuese të Projektit

të FG e bëri një prezentim skematik të strukturës

organizative të Programit me theks të posaqëm

në përgjegjësitë e palëve të përfshira aty përmes

oli i Qendrës për Avansimin e Studimeve si zbatuese e


realizimit të projektit në tërë Kosovën kanë autorizim edhe për të e ndryshuar situatën në terren – aty ku

krahasim me DOTS strategjinë.

tuberkulozit të regjistruar

34. Kjo është e pritur duke

popullatës se Kosovës,

se 50% janë nën moshën 20 vjeçare.

imi bakteriologjik (baciloskopija direkte) i

diagnozës se tuberkulozit tek rastet Pulmonare ka

42% ne vitin 2001 dhe ne vitin 2008

konfirmimi bakteriologjik i diagnozës se tuberkulozit

SHKENCË ----------------------------------------------------------

Çka është Impakt Faktori?

Impakt Faktori, që shpesh shkruhet shkurt sikur

revista të shkencave sociale. Shpesh përdoret si përfaqsues i rëndësisë së një reviste për fushën e vet. E ka

shpikur shkencëtari amerikan Eugene Garfield, njëri prej themeluesve të bibliome

trikës dhe scientometrikës. Ai ka është themelues i Institutit për Informata shken

ISI (Institute for Scientific Information) tani pjesë e kompanisë Thompson

IF llogaritet për çdo vit nga Thompson Scientific për revistat që i indekson, dhe faktorët

publikohen ne Journal Citation Reports.

IF i një reviste llogaritet në bazë të periudhës dy vjecare. Publikimi i citimeve të një viti

bëhet në veren e vitit të ardhshëm.

Psh. IF i një reviste në 2009 do të ishte :

A = shuma e herave qe një artikull i publikuar në 2008

2010.

B =numri i artikujve, rishikimeve, procesimeve ose shënimeve të publikuara në 2008

IF 2010 = A/B

Një mënyrë e thjeshtë për të menduar për IF është që nëse një revistë citohet përafërsisht një he

artikull atëherë IF i saj është 1. Kjo matje aplikohet vetëm për revista, jo për artikuj individual ose shkencëtarë

,për dallim nga H-indexi,që tenton të mas bashkarisht produktivitetin

shkencorë dhe impaktin shkencorë të dukshëm të një shkencët

Edhe pse IF është shpikur si një masë objektive për të matur reputacionin e

një reviste, sot përherë e më shumë po përdoret për të matur

produktivitetine shkencëtarëve.

HEFCE (Higher Education Funding Council for England) është nxitur nga Parlamenti i Britanisë së Madhe

Këshilli për Shkencë dhe Teknologji, që tùa përkujtoj Paneleve të RAEsë (

ata janë të obliguar të pëërcaktojnë kualitetin në bazë të përmbajtjes së artikujve individual dhe jo nëpërmjet

te reputacionit të revistës ku janë publikuar ato.

“Pë r tì kuptar mendimet e Zotit ne duhet tì studijoj

Florence Nightingale

Pwrktheu dhe pwrpunoi:

Manushaqe Kryeziu

www.thomsonreuters.com

www.garfield.library

http://en.wikipedia.org

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

Çka është Impakt Faktori?

shkurt sikur IF është matje e citimeve në revistat shkencore dhe në

ave sociale. Shpesh përdoret si përfaqsues i rëndësisë së një reviste për fushën e vet. E ka

shpikur shkencëtari amerikan Eugene Garfield, njëri prej themeluesve të bibliome-

trikës dhe scientometrikës. Ai ka është themelues i Institutit për Informata shkencore

ISI (Institute for Scientific Information) tani pjesë e kompanisë Thompson-Reuters.

IF llogaritet për çdo vit nga Thompson Scientific për revistat që i indekson, dhe faktorët

nal Citation Reports.

IF i një reviste llogaritet në bazë të periudhës dy vjecare. Publikimi i citimeve të një viti

Psh. IF i një reviste në 2009 do të ishte :

A = shuma e herave qe një artikull i publikuar në 2008-2009 është cituar në revistat e indeksuara gjatë vitit

B =numri i artikujve, rishikimeve, procesimeve ose shënimeve të publikuara në 2008-9.

Një mënyrë e thjeshtë për të menduar për IF është që nëse një revistë citohet përafërsisht një he


indexi,që tenton të mas bashkarisht produktivitetin

shkencorë dhe impaktin shkencorë të dukshëm të një shkencëtari.

Edhe pse IF është shpikur si një masë objektive për të matur reputacionin e

një reviste, sot përherë e më shumë po përdoret për të matur

on Funding Council for England) është nxitur nga Parlamenti i Britanisë së Madhe

Këshilli për Shkencë dhe Teknologji, që tùa përkujtoj Paneleve të RAEsë (Research Assessment Exercise


te reputacionit të revistës ku janë publikuar ato.

“Pë r tì kuptar mendimet e Zotit ne duhet tì studijojmë statistikat, ato janë matje për qëllimet e Tij.”

25

--------------------------------------------------------------

është matje e citimeve në revistat shkencore dhe në

ave sociale. Shpesh përdoret si përfaqsues i rëndësisë së një reviste për fushën e vet. E ka

Reuters.

është cituar në revistat e indeksuara gjatë vitit

Një mënyrë e thjeshtë për të menduar për IF është që nëse një revistë citohet përafërsisht një herë për çdo


on Funding Council for England) është nxitur nga Parlamenti i Britanisë së Madhe-

Research Assessment Exercise) që


më statistikat, ato janë matje për qëllimet e Tij.” -

SHKENCË --------------------------------------------------------

Saktësia e dy metodave të thjeshta për vlerësimin e kinetikës tegjëndrrës tiroide me izotopin e Jodit

Antonio C. Traino Sezione di Fisica Medica, U.O. Fisica Sanitaria, Azienda Ospedaliero

via Roma n. 67, Pisa 56125, Italy

Besim Xhafa Sezione di Fisica Medica, U.O. Fisica Sanitaria,Azienda Ospedaliero

via Roma n. 67, Pisa 56125, Italy and

Faculty of Medicine, University of Prishtina, Bulevardi i dëshmorëve, 10000 Prishtinë, Republic

of Kosova

Një prej sfidave kryesore në zgjerimin e përdopërmes radiojodit me bazë dozimetrije është zhvillimi i një metode relativisht të shpejt, thjeshtë dhe jo të shtrenjtë për matjen e kinetike se tirdoidës pas aplikimit te jodi pacientë.

Edhe pse metoda e fiksuar, për administrimin e aktivitetit nuk e optimizon terapinë, shpeshherë duke dhënë doze shumë të lartë apo të ulët në gjëndër, e cila jep trajtim efektiv të gati 80% të pacientëve pa shpenzuar kohe dhe burime të tepruara. Në këtë punim diskutohen dhe prezantohen dy metoda të thjeshta për vlerësimin e kinetikes gajë aplikimit të jodit 131I në gjëndrën tiroide. Metoda e parë bazohet ne dy matjet,administrimit të diagnozës se 131

të tillë, si dhe ndërlidhje lineare në mes kësaj matje dhe marrjes maksimale ne tiroid. Doza e absorbuar e tiroides e llogaritur nga të dy metodat krahasohet me një vlerësim me komplet të kinetikës 131I, bazuar me 7 matje të tiroideve të marra për 35pas administrimit të terapisë. Ekzistojnë dallime në dozat e absorbuara në tiroide në mes ta atyre të nxjerra, derivuara, nga dy metodat më të thjeshta dhe vlera “referente” e nxjerr, derivuar, nga matja më komplete pas adminis40% 90-përqindësh dallimet për matjen e parë, shembull., bazuar në dy matjet tiroida në 4 dhe 24 orë pas administrimit të matjen e dytë, shembull, bazuapse relativisht shpejt dhe përshtatshëm, asnjëra nga këto dy metoda të thjeshta nuk duken të jenë 100% të sakta sikurse doza e matur ne tiroide e caktuar në baze të dhëna më komplete kinetike me 6 apo 7 matje. Kjo metodë është shum e shpejt dhe ka nje saktësi diku rreth 8090% krahasuar me metoden me 6 apo 7 matje. Me ketë metdoë mund të maten rastet te të cilat pacienët nuk kan kohe të rrin 5 ditë në repartin e mjekësisë nukleare, kjo metodë e përcaktimit të kinetikës së gjëndres tiroide përdoret te rastet kur pacientët marrin doza të vogla radioaktive.

4 Publikohet me lejen e autorit. Versionin origjinal të këtij punimi do ta gjeni të

http://groups.yahoo.com/group/qas/message/2461

Korrik 2009

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Saktësia e dy metodave të thjeshta për vlerësimin e kinetikës te

izotopin e Jodit 131I për trajtimet e sëmundjesGraves me dozimetri4

Sezione di Fisica Medica, U.O. Fisica Sanitaria, Azienda Ospedaliero-Universitaria Pisana,

U.O. Fisica Sanitaria,Azienda Ospedaliero-Universitaria Pisana,

via Roma n. 67, Pisa 56125, Italy and


Një prej sfidave kryesore në zgjerimin e përdorimit të trajtimit të sëmundjes Graves Diseasdozimetrije është zhvillimi i një metode relativisht të shpejt,

dhe jo të shtrenjtë për matjen e kinetike se tirdoidës pas aplikimit te jodi

e fiksuar, për administrimin e aktivitetit nuk e optimizon terapinë, duke dhënë doze shumë të lartë apo të ulët në gjëndër, e cila jep trajtim efektiv

pacientëve pa shpenzuar kohe dhe burime të tepruara. Në këtë punim prezantohen dy metoda të thjeshta për vlerësimin e kinetikes gajë aplikimit të

gjëndrën tiroide. Metoda e parë bazohet ne dy matjet, 4 dhe 24 orë pas 131I, dhe metoda e dytë në një matje 4 orë pas një adminis

ndërlidhje lineare në mes kësaj matje dhe marrjes maksimale ne tiroid. Doza e tiroides e llogaritur nga të dy metodat krahasohet me një vlerësim me komplet të bazuar me 7 matje të tiroideve të marra për 35 pacient në kohë të ndryshme

pas administrimit të terapisë. Ekzistojnë dallime në dozat e absorbuara në tiroide në mes ta derivuara, nga dy metodat më të thjeshta dhe vlera “referente” e nxjerr,

komplete pas administrimit terapeutik të 131I, me 20% mediatë, dhe dallimet për matjen e parë, shembull., bazuar në dy matjet tiroida në 4

administrimit të 131I me mesatare 25% dhe dallimet 45%-90 përqindësh për shembull, bazuar në një matje 4 ore pas administrimit. Siç predikuam, edhe

pse relativisht shpejt dhe përshtatshëm, asnjëra nga këto dy metoda të thjeshta nuk duken të jenë 100% të sakta sikurse doza e matur ne tiroide e caktuar në baze të dhëna më komplete

apo 7 matje. Kjo metodë është shum e shpejt dhe ka nje saktësi diku rreth 8090% krahasuar me metoden me 6 apo 7 matje. Me ketë metdoë mund të maten rastet te të cilat pacienët nuk kan kohe të rrin 5 ditë në repartin e mjekësisë nukleare, kjo metodë e

gjëndres tiroide përdoret te rastet kur pacientët marrin doza të

Publikohet me lejen e autorit. Versionin origjinal të këtij punimi do ta gjeni të bashkëngjitur në të njejtin email dhe në

http://groups.yahoo.com/group/qas/message/2461

26

----------------------------------------------------

Saktësia e dy metodave të thjeshta për vlerësimin e kinetikës te I për trajtimet e sëmundjes

Universitaria Pisana,

Universitaria Pisana,


rimit të trajtimit të sëmundjes Graves Diseas dozimetrije është zhvillimi i një metode relativisht të shpejt,

dhe jo të shtrenjtë për matjen e kinetike se tirdoidës pas aplikimit te jodi 131I në

e fiksuar, për administrimin e aktivitetit nuk e optimizon terapinë, duke dhënë doze shumë të lartë apo të ulët në gjëndër, e cila jep trajtim efektiv

pacientëve pa shpenzuar kohe dhe burime të tepruara. Në këtë punim prezantohen dy metoda të thjeshta për vlerësimin e kinetikes gajë aplikimit të

4 dhe 24 orë pas I, dhe metoda e dytë në një matje 4 orë pas një administrimi

ndërlidhje lineare në mes kësaj matje dhe marrjes maksimale ne tiroid. Doza e tiroides e llogaritur nga të dy metodat krahasohet me një vlerësim me komplet të

pacient në kohë të ndryshme pas administrimit të terapisë. Ekzistojnë dallime në dozat e absorbuara në tiroide në mes ta

derivuara, nga dy metodat më të thjeshta dhe vlera “referente” e nxjerr, I, me 20% mediatë, dhe

dallimet për matjen e parë, shembull., bazuar në dy matjet tiroida në 4 0 përqindësh për

r në një matje 4 ore pas administrimit. Siç predikuam, edhe pse relativisht shpejt dhe përshtatshëm, asnjëra nga këto dy metoda të thjeshta nuk duken të jenë 100% të sakta sikurse doza e matur ne tiroide e caktuar në baze të dhëna më komplete

apo 7 matje. Kjo metodë është shum e shpejt dhe ka nje saktësi diku rreth 80-90% krahasuar me metoden me 6 apo 7 matje. Me ketë metdoë mund të maten rastet te të cilat pacienët nuk kan kohe të rrin 5 ditë në repartin e mjekësisë nukleare, kjo metodë e

gjëndres tiroide përdoret te rastet kur pacientët marrin doza të

bashkëngjitur në të njejtin email dhe në

R I S I N G A S H K E N C A --

Virusi kapriçioz H1N1 vazh

Se kriteret për pandemi janë plotesuar,u konkludua në mbledhjen e katërt të Kës

qershor dhe drejtori gjeneral i OBSHsë vendosi ta ngris nivelin e alarmit nga 5 në 6 (që është maksimumi),

duke e karakterizuar pandeminë të nivelit mesatar

ashpërsia. Sipas rekomandimeve vendet nuk duhet

tì kufizojne lëvizjet dhe tregëtinë.

I papenguar nga niveli 6 i alarmit dhe masat e ndërmarra, virusi

vazhdon të përhapet nëpër botë dhe të infekt

ndjeshëm.

Lëvizjet e njerëzve nga vendet e prekura kanë dhënë shenjat

e para të pandemisë edhe në Ballkan, sado që Kosova dhe

Shqipëria nuk kan asnjë rast të konfirmuar, p

madh të emigrantëve shqipëtarë gjatë

Qendra Klinike Universitare në Prishtinë dhe qendrat

mbarë Kosovën janë të përgatitura për pranimin e pacientëve, të cilët

eventualisht mund të preken nga gripi i derrave.

Sipas ministrit të shëndetësisë z.Alush Gashi,

nevojshme dhe ekspertët e trajnuar. Qendra e par

Ljublana dhe e dyta Londra, përderisa pritet që në fillim të shtatorit të aktivizohet një laborator pranë IKSHPsë.

Në këtë fazë, në klinikat infektive ekzistojnë doza të tamif

Ai ka pohuar se ekziston terapia e nevojshme për rastet eventuale, por q

porosisin vakcina kundër virusit, ngase ato do të dalin së shpejti.

Që me rastet e para të infeksionit OBSHja i ka filluar

gjith materialit të nevojshëm dhe ësht

të jetë në dispozicion sa më shpejtë q

vakcinat e padala ende, alarmi 6 i pandemis

menjëhershme tek prodhuesit për të

prodhimin e vaksinës kundër gripit të

sëmundjes së rëndë çdo vit dhe vret 250 000

Britaninë e Madhe, hulumtuesit në departamentin e shkencave biologjike të

vaksinimi masiv mund të ndihmoj për ta kontrolluar

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------

rusi kapriçioz H1N1 vazhdon udhëtimin e tij

Se kriteret për pandemi janë plotesuar,u konkludua në mbledhjen e katërt të Këshillit Emergjent, më 11

dhe drejtori gjeneral i OBSHsë vendosi ta ngris nivelin e alarmit nga 5 në 6 (që është maksimumi),

ndeminë të nivelit mesatar për nga

Sipas rekomandimeve vendet nuk duhet tì mbyllin kufinjtë ose

I papenguar nga niveli 6 i alarmit dhe masat e ndërmarra, virusi

vazhdon të përhapet nëpër botë dhe të infektojë personat e

Lëvizjet e njerëzve nga vendet e prekura kanë dhënë shenjat

edhe në Ballkan, sado që Kosova dhe

Shqipëria nuk kan asnjë rast të konfirmuar, përkundër fluksit të

gjatë muajve të verës.

Qendra Klinike Universitare në Prishtinë dhe qendrat tjera spitalore në

mbarë Kosovën janë të përgatitura për pranimin e pacientëve, të cilët

t mund të preken nga gripi i derrave.

z.Alush Gashi, Kosova i ka pajisjet e

trajnuar. Qendra e parë për verifikim është

, përderisa pritet që në fillim të shtatorit të aktivizohet një laborator pranë IKSHPsë.

këtë fazë, në klinikat infektive ekzistojnë doza të tamiflusë dhe material shpenzues.

Ai ka pohuar se ekziston terapia e nevojshme për rastet eventuale, por që pret nga qeveria

porosisin vakcina kundër virusit, ngase ato do të dalin së shpejti.

infeksionit OBSHja i ka filluar kosultimet me prodhuesit për të leht

shtë duke punuar që vaksina e re tì plotësoj të gjitha kriteret e siguris

që të jetë e mundur. Dhe përderisa shumë vende kan filluar t`

pandemisë nuk do të thotë se kjo do të transferofet në

ndërprë prodhimin e vaksinës për influenzën sezonale dhe p

ë derrave, sepse influenza sezonale shkakton 3-5 milion raste t

do vit dhe vret 250 000 –500 000 persona. Andaj imunizimi është i

Britaninë e Madhe, hulumtuesit në departamentin e shkencave biologjike të Universitetit

masiv mund të ndihmoj për ta kontrolluar

27

-------------------------------

timin e tij

hillit Emergjent, më 11

dhe drejtori gjeneral i OBSHsë vendosi ta ngris nivelin e alarmit nga 5 në 6 (që është maksimumi),

, përderisa pritet që në fillim të shtatorit të aktivizohet një laborator pranë IKSHPsë.

t nga qeveria tì lejoj të

lehtësuar gjetjen e të

gjitha kriteret e sigurisë dhe

an filluar tì porosisin

ë kërkesë të

n sezonale dhe për të filluar

5 milion raste të

rëndësishëm. Në

Universitetit Ëarëick, thonë se


Ditëve të fundit një i dyshuar nga komuniteti serb p

sado që në Kosovë nuk ka raste të konfirmuara, virusi kapriçioz mund të na trokas

në vendet fqinje janë shënuar; 15 raste ne Serbi, 10 në Malin e Zi dhe 2 në Maqedoni.

Numri total i rasteve në bote është 94512,

*******************************************************************************

A ju bën pirja e duhanit budallenj ?

Një grup ndërkombëtar hulumtuesish ka dëshmuar, se pirja e duhanit në moshë i ul dukshëm aftësitë

intelektuale.

ROTTERDAMM- Shkencëtarët holandezë danezë francezë dhe britanikë

meshkuj e femra prej moshës 65 vjeqare e më lart mbi vetitë e tyre duhanpir

një kohë prej një viti e gjysmë iu nënshtruan testeve në mënyrë që të gjykohen aftësitë e tyre intelektuale.

Gjatë këtyre testimeve në mënyrë tmerrësisht të qartë u dëshmua se aftësia intelektuale tek personat që

konsumonin duhan ulej ( binte) pesë herë më shpejt se tek ata

dëshmua edhe një lidhje në mes të numrit të cigareve të konsumuara dhe rënjes shpirtërore. Siq raporton

Aleëijn Ott me kolegët e tij nga Erasmusuniversität in Rotterdam

tek personat ish-konsumues të duhanit kjo rënje

se egzistojnë disa mekanizma që shkaktojnë dëmtime

shkakton faktorëve të njohur të rrezikut si tensioni i lartë i gjakut arterioskleroza, poashtu pengon qarkullimin

e gjakut lokal të gjakut në regjione të vogla të trurit, që në shikim të parë duket se nuk kanë pasoja të rënda,

po që dukshëm i dëmtojnë proceset e komplikuara të të menduarit.

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

pandeminë që pritet të ketë një kulmim

këtij viti dhe se të gjith fëmijët edhe pse normalisht nuk

vaksionhen kunder influenzes sezonale, duhet të

vaksionhen në vjeshtë kundër influenzës A, për ta

parandaluar përhapjen e mëtutjeshme të pandemisë.

Studimi tregon se shënjimi i personave nmënyra më e mirë për t`i përdorur kapacitetet e limituara

të vaksinës.

Shifrat e rasteve të konfirmuara laboratorikisht pran

OBSHsë, më 6 korrik, i vëjnë në krye t

numri SHBAtë me 33902 raste, Meksikën

dhe Britaninë e Madhe me 7447 raste.

i dyshuar nga komuniteti serb për gripin e derrave edhe pse i papublikuar n

Kosovë nuk ka raste të konfirmuara, virusi kapriçioz mund të na trokasë së shpejti në portë, ngase

në vendet fqinje janë shënuar; 15 raste ne Serbi, 10 në Malin e Zi dhe 2 në Maqedoni.

94512, prej tyre 4512 janë raste të reja.

*******************************************************************************

A ju bën pirja e duhanit budallenj ?

sh ka dëshmuar, se pirja e duhanit në moshë i ul dukshëm aftësitë

Shkencëtarët holandezë danezë francezë dhe britanikë i kanë anketuar përafërsisht 10.

meshkuj e femra prej moshës 65 vjeqare e më lart mbi vetitë e tyre duhanpirëse. Të gjithë

iu nënshtruan testeve në mënyrë që të gjykohen aftësitë e tyre intelektuale.


duhan ulej ( binte) pesë herë më shpejt se tek ata që nuk konsumonin duha

numrit të cigareve të konsumuara dhe rënjes shpirtërore. Siq raporton

Erasmusuniversität in Rotterdam në revistën shkencore ‘’ Neurology’’ , edhe

konsumues të duhanit kjo rënje mendore ështe dy herë më e shpejtë. Shkencëtarët dyshojnë

se egzistojnë disa mekanizma që shkaktojnë dëmtime mendore te duhanpirësit. Kështu duhani përveq që

kton faktorëve të njohur të rrezikut si tensioni i lartë i gjakut arterioskleroza, poashtu pengon qarkullimin


t e komplikuara të të menduarit.

28

-------------------------------------------

kulmim të dytë në fund të

këtij viti dhe se të gjith fëmijët edhe pse normalisht nuk

vaksionhen kunder influenzes sezonale, duhet të

vaksionhen në vjeshtë kundër influenzës A, për ta

parandaluar përhapjen e mëtutjeshme të pandemisë.

njimi i personave nën 18 vjet është rdorur kapacitetet e limituara

konfirmuara laboratorikisht pranë

krye të listës për nga

me 33902 raste, Meksikën me 10262 raste

adhe me 7447 raste.

r gripin e derrave edhe pse i papublikuar në media, flet se

së shpejti në portë, ngase

*******************************************************************************

sh ka dëshmuar, se pirja e duhanit në moshë i ul dukshëm aftësitë

i kanë anketuar përafërsisht 10.000

ëse. Të gjithë pjesëmarrësit në

iu nënshtruan testeve në mënyrë që të gjykohen aftësitë e tyre intelektuale.


an. Më tutje u

numrit të cigareve të konsumuara dhe rënjes shpirtërore. Siq raporton

në revistën shkencore ‘’ Neurology’’ , edhe

ore ështe dy herë më e shpejtë. Shkencëtarët dyshojnë

ore te duhanpirësit. Kështu duhani përveq që

kton faktorëve të njohur të rrezikut si tensioni i lartë i gjakut arterioskleroza, poashtu pengon qarkullimin



Plas debati etik -

Shkenctarët britanikw pohojnë të kenë krijuar spermatozoidw artificialwHulumtuesit në Universitetin Newcastle dhe në Institutin për Qeliza

Amë në Anglinë Juglindore, pohojnë se kanë zhvilluar një teknikë të re

për të prodhuar spermatozoid në laborator. Duke spjeguar se qelizt

kanë treguar karakteristika të spermatozoidëve, me shfaqjen e kokë

bishtit, kromozomeve dhe lëvizjes jo dhe aq normale, por që

përmbajnë proteinat për aktivizimin e qelizës vezë.

Hulumtimi është publikuar në revistën

(Qelizat amë dhe zhvillimi).

Shkencëtarët kanë përdorur qeliza amë të marra

dhe i kanë shëndrruar në spermatozoid duke i rritur në kulturën me

vitaminë A. Për tì izoluar qelizat mashkullore është përdorur laseri.

Grupi ka prodhuar minjë duke me anë të spermatozoidëve a

Kjo teknikë ka nevoj për më shumë hulumtime por, sipas shkenctarëve, përbrenda 10 viteve meshkujt infertil mund

të atësojnë fëmijët e tyre biologjik. Ata kanë kërkuar debat me temën

thënë se shkenca e ka për detyrë të gjej zgjidhje për infertilitetin dhe sikur me çdo teknologji të re egziston

mundësia të ketë keqpërdorime. Fuqia nukleare mund të përdoret për të prodhuar energji elektrike por edhe

bomba.

Ekipi nga Newcastle, i udhëhequr nga Dr. Karim Nayer

thot se ky është një -Jurassic Park skenar dhe se në teori kjo

mund të ndodhë por reprodukimi njerëzorë nuk është proces i

pastër biologjik, ka provuar të krijojë spermatozoid

amë të embrioneve femërore, por ka d

meshkujt do të kenë përherë një rol të rëndësishëm në krijimin e

jetës. Sado që në të ardhmen spermatozoidët mund të krijohen

edhe nga qelizat amë femërore, që përfundimisht do të thoshte

të krijohen fëmijë pa pasur nevojë për baba ose

dy femrave të kenë vajzën e tyre biologjike.

Allan Pacey, professor në Universitetin e Sheffield

spermatozoidë dhe as që është i bindur se qelizat funksionojnë në të njejtën mënyrë si ato t

e këtij zbulimi të madh, kanë pohuar se qëllimi i tyre është të studijojnë arsyet e infertilitetit dhe jo të krijojnë

embrione humane prej spermatozoidëve të fabrikuar, gjë që është e ndaluar nga Ligji Brit

Korrik 2009

-------------------------------------------------------------------------------

Shkenctarët britanikw pohojnë të kenë krijuar spermatozoidw artificialw

niversitetin Newcastle dhe në Institutin për Qeliza

Amë në Anglinë Juglindore, pohojnë se kanë zhvilluar një teknikë të re

për të prodhuar spermatozoid në laborator. Duke spjeguar se qelizt

kanë treguar karakteristika të spermatozoidëve, me shfaqjen e kokës,

bishtit, kromozomeve dhe lëvizjes jo dhe aq normale, por që

përmbajnë proteinat për aktivizimin e qelizës vezë.

Hulumtimi është publikuar në revistën Stem Cells and Development

Shkencëtarët kanë përdorur qeliza amë të marra ga IVF embrionet

dhe i kanë shëndrruar në spermatozoid duke i rritur në kulturën me

Për tì izoluar qelizat mashkullore është përdorur laseri.

ë të spermatozoidëve artificial, por minjët kanë jetuar vetëm disa


Ata kanë kërkuar debat me temën Përpara se shkenca ta kalojë ligjin

për detyrë të gjej zgjidhje për infertilitetin dhe sikur me çdo teknologji të re egziston


i udhëhequr nga Dr. Karim Nayernia, i cili

Jurassic Park skenar dhe se në teori kjo

mund të ndodhë por reprodukimi njerëzorë nuk është proces i

spermatozoidë nga qelizat

amë të embrioneve femërore, por ka dështuar. Duke supozuar se

meshkujt do të kenë përherë një rol të rëndësishëm në krijimin e

jetës. Sado që në të ardhmen spermatozoidët mund të krijohen

edhe nga qelizat amë femërore, që përfundimisht do të thoshte

të krijohen fëmijë pa pasur nevojë për baba ose tì mundësohej

n e tyre biologjike.

Allan Pacey, professor në Universitetin e Sheffield-it, nuk është i sigurtë nëse ajo që është prodhuar janë në fakt

është i bindur se qelizat funksionojnë në të njejtën mënyrë si ato të njeriut.


embrione humane prej spermatozoidëve të fabrikuar, gjë që është e ndaluar nga Ligji Britanik

29

--------------------------------------------------------

rtificial, por minjët kanë jetuar vetëm disa muaj.


Përpara se shkenca ta kalojë ligjin, duke

për detyrë të gjej zgjidhje për infertilitetin dhe sikur me çdo teknologji të re egziston


nëse ajo që është prodhuar janë në fakt

ë njeriut. Shkencëtarët


anik, dhe se studimi do të

R I S I N G A S H K E N C A

ndihmojë të kuptohet se si zhvillohet sperma dhe si afektohet nga toxinat, psh.

kemoterapisë kundër leukemisë mund të mbesin infertil. Në të ardhmen qelizat e lëkurës

gjithashtu për të krijuar spermatozoid.

Nën Aktin ligjor të vitit 2008, për Fertilizimin njerëzorë dhe Embriologjinë të përdorësh spermë artificiale dhe vezë

në trajtim të fertilitetit është e ndaluar. Është legale të krijohet spermë në laborator por që ajo të kombinohet me

vezë për të krijuar embrion kërkohet licencë. Edhe atëherë embrioni duhet të shkatërrohet Brenda 14 ditëve.

Josephine Quintavalle, drejtoreshë e Comment on Reproductive Ethics, është shprehur për hulumitimi se është

totalisht i gabuar,” mendoj se ndonjëherë ne duhet të ndalemi së përzieri dhe ta pranojmë infertilitetin, shkenca

duhet të jetë etike dhe e sigurtë, kurse ky hulumtim nuk është as nj

Kjo ngre mundësinë që fëmijët të lindin në mënyra krejt artificiale bile edhe me skenarin makabër qe meshkujt e

vdekur të kenë fëmijë ose të lindin fëmij që nuk u dihet babai.

Dr. Trevor Stammers, mjek i përgjithshëm dhe ligjërues i etikës

luftohuar infertilitetin. Të paktën duke pasë ne konsideratë vetitë e këqija si, duhani, keqperdorimi i drogave dhe

alkooli si shkaktari më i madh i infertilitetit.

Por nëse zbulimi do t`ju shërbej çifteve

prodhuar fëmijë në mënyra tjera, mbetet të shihet në të ardhmen.

www.watoday.com

www.voanews.com

www.dailymail.co.uk/health

*********************************************************************************

Rëntgeni i bën emocionet të

Ndjenjat e ngrohta, si p.sh. bashkëndjesia, mund të dëshmohen (shihen) ed

Rontgenit. Hulumtuesit britanikë kanë dëshmuar përmes një studi

mënyrë të dukshme qendrat e caktuara të trurit

LONDËR- 16 anglezë iu nënshtruan testimeve të grupit hulumtues, n

empatisë përmes rezonancës magnetike tomografike. Në fillim

testuarve iu shaktuan ngacmime të dhembj

rezultuese të trurit të prezentohen përmes MRT. Pas kësaj iu shaktuan

ngacmime të dhembjes partnerëve të zonjave, ku në të njejtën k

femrat ishin nën vështrim të MRT. Rezultati ishte befasues. Edhepse

zonjat mund të shihnin vetëm shkaktimin e dhimbjes me të dashurve të

tyre e jo edhe fytyrat e tyre, u vërejt aktiviteti i njejtë tru

ishte shaktuar dhimbje vetë atyre. Por intensiteti i bashkëndjesisë nuk

ishte i njetë tek të gjitha zonjat, që sipas shkencëtarëve në këtë rast k

intenzitet e reflekton shkallën e afërsisë ndaj partnerit.

Korrik 2009

----------------------------------------------------------------------------------

të kuptohet se si zhvillohet sperma dhe si afektohet nga toxinat, psh. pse djemt e rinj që i nënshtrohen

ë kundër leukemisë mund të mbesin infertil. Në të ardhmen qelizat e lëkurës mund të përdoren

të vitit 2008, për Fertilizimin njerëzorë dhe Embriologjinë të përdorësh spermë artificiale dhe vezë

ajtim të fertilitetit është e ndaluar. Është legale të krijohet spermë në laborator por që ajo të kombinohet me


e Comment on Reproductive Ethics, është shprehur për hulumitimi se është


duhet të jetë etike dhe e sigurtë, kurse ky hulumtim nuk është as njëra as tjetra”.


vdekur të kenë fëmijë ose të lindin fëmij që nuk u dihet babai.

Trevor Stammers, mjek i përgjithshëm dhe ligjërues i etikës mjekësore mendon se ka mënyra me të lehta për ta


alkooli si shkaktari më i madh i infertilitetit.

Por nëse zbulimi do t`ju shërbej çifteve infertile të bëhen me fëmijë apo do ta liroj “xhindin nga shishja” për të

prodhuar fëmijë në mënyra tjera, mbetet të shihet në të ardhmen.

*********************************************************************************

dukshme

Ndjenjat e ngrohta, si p.sh. bashkëndjesia, mund të dëshmohen (shihen) edhe me egzaminimet e ftohta të

Rontgenit. Hulumtuesit britanikë kanë dëshmuar përmes një studimi që bashkëndjesia ( empatia)i

mënyrë të dukshme qendrat e caktuara të trurit

nshtruan testimeve të grupit hulumtues, në mënyrë që ti binin në gjurmë ndjenës së

empatisë përmes rezonancës magnetike tomografike. Në fillim të

iu shaktuan ngacmime të dhembjes në mënyrë që aktivitete

entohen përmes MRT. Pas kësaj iu shaktuan

dhembjes partnerëve të zonjave, ku në të njejtën kohë

MRT. Rezultati ishte befasues. Edhepse

zonjat mund të shihnin vetëm shkaktimin e dhimbjes me të dashurve të

tyre e jo edhe fytyrat e tyre, u vërejt aktiviteti i njejtë trunor sikur t’u

ishte shaktuar dhimbje vetë atyre. Por intensiteti i bashkëndjesisë nuk

ishte i njetë tek të gjitha zonjat, që sipas shkencëtarëve në këtë rast ky

n e afërsisë ndaj partnerit.

30

--------------------------------

se djemt e rinj që i nënshtrohen

mund të përdoren

të vitit 2008, për Fertilizimin njerëzorë dhe Embriologjinë të përdorësh spermë artificiale dhe vezë

ajtim të fertilitetit është e ndaluar. Është legale të krijohet spermë në laborator por që ajo të kombinohet me


e Comment on Reproductive Ethics, është shprehur për hulumitimi se është



mjekësore mendon se ka mënyra me të lehta për ta


infertile të bëhen me fëmijë apo do ta liroj “xhindin nga shishja” për të

*********************************************************************************

egzaminimet e ftohta të

mi që bashkëndjesia ( empatia)iI aktivizon në

ë mënyrë që ti binin në gjurmë ndjenës së


Kumtesë e Qendrës Klinike Universitare të Kosovës

Prishtinë, më 26.6.2009. Ditë më parë, në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), është kryer një operacio

i ndërlikuar. E. R, 35 vjeçar, nga fshati Debëllde, Komuna e Vitisë, me veturën e tij, ishte përplasur në një qerre

me dru.

Nga përplasja, një prej drurëve, pasi kishte thyer dritaren e përparme të veturës, kishte depërtuar gjithë

kraharorin e të riut, karrigen në të cilën ishte ulur dhe kishte thyer këmben e udhëtarit në ulësen e dytë.

Në bazë të përshkrimit të dëshmitarëve, situata

rastin, është dashur ta prenë drurin p

Pas ofrimit të

ndihmës së parë në

Spitalin Regjional të

Gjilanit, i lënduari

është transferuar në

QKUK.

Pacienti është futur

në operacion

menjëherë,

përderisa

operacionin e kanë

udhëhequr kirurgët:

Luan Jaha, Frederik Çuperjani dhe Floren

Kavaja si dhe

anesteziologët: Isak

Maxhuni dhe Arben

Kryeziu.

Pas disa orëve në operacion, të riut nga Debëlldeja, i është shpëtuar jeta. Ai është tani në Mjekim Intensiv dhe është jashtë rrezikut për jetë.

Për shkak te natyrës se lëndimit dhe kompleksitetit të ndërhyrjes kirurgjike, i gjithë rasti pritet të publikohet

në njërën prej revistave ndërkombëtare te Kirurgjisë.

Korrik 2009

-----------------------------------------------------------------

Kumtesë e Qendrës Klinike Universitare të Kosovës

Ditë më parë, në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), është kryer një operacio



harorin e të riut, karrigen në të cilën ishte ulur dhe kishte thyer këmben e udhëtarit në ulësen e dytë.

Në bazë të përshkrimit të dëshmitarëve, situata ka qenë aq dramatike saqë zjarrfikësit, që ishin alarmuar për

rastin, është dashur ta prenë drurin për ta liruar nga kërriga për te cilën ishte “ngjitur”.

Pas disa orëve në operacion, të riut nga Debëlldeja, i është shpëtuar jeta. Ai është tani në Mjekim Intensiv dhe

ër shkak te natyrës se lëndimit dhe kompleksitetit të ndërhyrjes kirurgjike, i gjithë rasti pritet të publikohet

prej revistave ndërkombëtare te Kirurgjisë.

31

---------------------------------------------------------------

Ditë më parë, në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), është kryer një operacion i rrallë dhe shumë



harorin e të riut, karrigen në të cilën ishte ulur dhe kishte thyer këmben e udhëtarit në ulësen e dytë.

zjarrfikësit, që ishin alarmuar për

Pas disa orëve në operacion, të riut nga Debëlldeja, i është shpëtuar jeta. Ai është tani në Mjekim Intensiv dhe

ër shkak te natyrës se lëndimit dhe kompleksitetit të ndërhyrjes kirurgjike, i gjithë rasti pritet të publikohet


Kirurgët e Majamit e heqin tumorin e të porsalindurit

Më 25 mars,2009, ka lindur Jordan Jamal Smith ne javen e 38 të gestacionit në spitalin për fëmijë Holtz,

Universiteti i Majamit-Qendra mjekësore Jackson.

Një masë me madhësi të një topi ka mbuluar fytyrën dhe kokën e tij disa milimetra larg trurit.

Jordani nuk pritej të mbijetonte kur lindi me tumorin e madh ne fytyre, që bënte 35% të gjith trupit të tij, por Dr.

Ramiz Younis, ORL kirurg, nuk ishte i gatshëm të hiqte dorë nga fëmija, pavarsisht se çka kishte tw ngjitur në

fytyrë.

Edhe pse mjekët kishin thënë që rritja në fytyrë ishte një binjak i pazhvilluar,Dr.Younis e ka pwrgwnjeshtruar

këtë. Që në momentin e lindjes i porsalinduri

i është nënshtuar operacionit intenziv dhe tw rrezikshëm.

“Ky është një fëmijë mrekulli”, ka thënë mjeku Younis, për të cilin pritet të ketë një jetë normale.

Ndërkaq nëna e fëmijës beson se në jetë ka një qëllim për

Këso rastesh ndodhin1 në 100 000 lindje.

www.nbcmiami.com

www.mcclatchydc.com

www.momsmiami.com

www.justnews.com

Korrik 2009

-----------------------------------------------------------------

Kirurgët e Majamit e heqin tumorin 1 kilogramësh (0.97 kg) nga fytyra


ndra mjekësore Jackson.



rurg, nuk ishte i gatshëm të hiqte dorë nga fëmija, pavarsisht se çka kishte tw ngjitur në


këtë. Që në momentin e lindjes i porsalinduri është intubuar para se t`i pritej kordoni umbilikal dhe një javë pas

i është nënshtuar operacionit intenziv dhe tw rrezikshëm.


on se në jetë ka një qëllim për të.

Këso rastesh ndodhin1 në 100 000 lindje.

32

---------------------------------

ësh (0.97 kg) nga fytyra




rurg, nuk ishte i gatshëm të hiqte dorë nga fëmija, pavarsisht se çka kishte tw ngjitur në


është intubuar para se t`i pritej kordoni umbilikal dhe një javë pas



Qelizat amë të palcës ashtërore ndihmojn

Tani është vërtetuar në një studim që qelizat embrionale të palcës eshtërore mund të përmirësojnë

insuficencën e zemrës që është shfaqur pas një infarkti të zemrës

PITTSBURGH- Hulumtues nga SHBA iu injektuan pacientëve me

dobësi të zemrës ( fraksioni I hudhjes

përqind) përgjatë një operacioni të bypass qeliza amë nga palca

eshtërore direkt në 25 deri 35 vende te regjionit të infarktuar. Pas

vetëm 36 muajve fraksioni i hudhjes ejektimit u përmirësua deri

46,1 %, siq i raportuan BBC shkencëtarët e

Pittsburgh School of Medicine me në krye Robert Kormos. Kjo

metodë u aplikua së pari në botë në vitin 2001 nga mjekët e

udhëhequr nga prof Prof. Bodo Eckehard Strauer, drejtor i

Klinikës Universitare për Kardiologji në Dusseldorf. Ata i

injektuan qelizat amë një infarkt pacienti 46 vjeqar direkt në

arteriet koronare.

Varësia e vlerave të kolesterolit nga stinët e vitit

Gjatë verës vlerat e kolesterolit janë normale, në dimër të rritura: kjo nuk është pasojë e n

veseve të ngrënies, por siq duket qartas temperaturat e kushtëzojnë këtë ndryshim

MASSACHUSETTS- Shkencëtarët amerikanë nga University of

Massachusetts Medical Center i publikuan rezultatet e hulumtimeve të

tyre për herë të parë në revistën profesionale mjekësore "The Archives of

Internal Medicine”. Ekipi e udhëhoqi një test përgjatë një viti me 567

persona të shëndoshë. Ky test tregoi se vlerat e kolesterolit ishin më të

lartat në dimër dhe më te ulëtat gjatë verës. Vlerat e pjesëmarrësve

meshkuj u ngritën përgjatë vitit 3,9 mg /dl , ato të femrave edhe deri 5,4

mg / dl. Personat që patën vlera më te larta të kolesterolit edhe

ndryshimet i patën më të larta. Në përgjithësi u tregua se persoant që

gjatë verës kishin vlera normale, gjatë dimri

Ndryshimet si pasojë e ndryshimit të të ushqyerit apo

përjashtuan. Duke e marrë parasysh që këto ndryshime të kushtëzuara nga

stina mund të shpiejnë në një diagnozë të gabuar, do të ishte ideale që të

ketë kontrollime si në verë ashtu edhe në dimër

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

rore ndihmojnë edhe tek dobësitë e zemr


insuficencën e zemrës që është shfaqur pas një infarkti të zemrës

Hulumtues nga SHBA iu injektuan pacientëve me

( fraksioni I hudhjes ose ejektimit nën 35

përqind) përgjatë një operacioni të bypass qeliza amë nga palca

eshtërore direkt në 25 deri 35 vende te regjionit të infarktuar. Pas

vetëm 36 muajve fraksioni i hudhjes ejektimit u përmirësua deri

i raportuan BBC shkencëtarët e University of

Pittsburgh School of Medicine me në krye Robert Kormos. Kjo

metodë u aplikua së pari në botë në vitin 2001 nga mjekët e

udhëhequr nga prof Prof. Bodo Eckehard Strauer, drejtor i

logji në Dusseldorf. Ata i

injektuan qelizat amë një infarkt pacienti 46 vjeqar direkt në

Varësia e vlerave të kolesterolit nga stinët e vitit

Gjatë verës vlerat e kolesterolit janë normale, në dimër të rritura: kjo nuk është pasojë e n

veseve të ngrënies, por siq duket qartas temperaturat e kushtëzojnë këtë ndryshim

Shkencëtarët amerikanë nga University of

Massachusetts Medical Center i publikuan rezultatet e hulumtimeve të

profesionale mjekësore "The Archives of

Internal Medicine”. Ekipi e udhëhoqi një test përgjatë një viti me 567

persona të shëndoshë. Ky test tregoi se vlerat e kolesterolit ishin më të

tat gjatë verës. Vlerat e pjesëmarrësve

shkuj u ngritën përgjatë vitit 3,9 mg /dl , ato të femrave edhe deri 5,4

mg / dl. Personat që patën vlera më te larta të kolesterolit edhe

ndryshimet i patën më të larta. Në përgjithësi u tregua se persoant që

, gjatë dimrit treguan vlera shumë të larta.

Ndryshimet si pasojë e ndryshimit të të ushqyerit apo stilit të jetës u

përjashtuan. Duke e marrë parasysh që këto ndryshime të kushtëzuara nga

stina mund të shpiejnë në një diagnozë të gabuar, do të ishte ideale që të

kontrollime si në verë ashtu edhe në dimër.

33

------------------------------------------------------

e zemrës


në

Gjatë verës vlerat e kolesterolit janë normale, në dimër të rritura: kjo nuk është pasojë e ndryshimit të


Hulumtuesit gjejnë gjenin përgjegjës për shnd

karbohidrateve në yndyrë

CHICAGO (Reuters) – Hulumtuesit e Shteteve të Bashkuara kanë gjetur

gjenin përgjegjës për shëndërrimin e një pjate pasta ne yndyrë, duke

ofruar te dhëna te reja se si trupi metabolizon karbohidratet dhe si

i kontribuojnë obezitetit.

Ekipi Berkeley nga Universiteti i California

se gjeni i quajtur DNA-PK arrinë të sistemoj

shndërron karbohidratet në yndyrë.

"Ne shpresojmë se ky hulumtim do t’ju ndihmoj

të mund të hanë bukë, pasta dhe oriz dhe t

trashen,” tha në deklaratën e tij Roger

këtë studim.

Kur ata kultivuan minj me një version t

edhe atëherë kur u ushqyen me ek

"Minjtë me gjenin ADN-PK të paaftësuar ishin më të dobët dhe kishin 40

krahasuar me një grup të minjëve no

mungesë të shndërrimit të karbohirateve netha Ëong

Ai gjithashtu tha se minjëve që ju mungon ky gjen nuk

shëndoshen kur hanë ushqim me vlerë të lartë të

karbohidrateve dhe ata kanë nivel më të ulët kolesterolit në gjak, çka e zvoglon rrezikun nga sëmundjet e zemrës.

Meqenëse njerëzit kanë të njëjtin gjenpër barna për parandalimin e obes

Korrik 2009

"Ne shpresojmë se ky hulumtim do t’ju ndihmojë njerëzve që një ditë të mund

të hanë bukë, pasta dhe oriz dhe t

brengosen se do të trashen

Roger Wong, një student i përfshirë në

këtë studim.

--------------------------------------------------------------------------------------

gjenin përgjegjës për shndërrimin e

karbohidrateve në yndyrë

Hulumtuesit e Shteteve të Bashkuara kanë gjetur

gjenin përgjegjës për shëndërrimin e një pjate pasta ne yndyrë, duke

ofruar te dhëna te reja se si trupi metabolizon karbohidratet dhe si ato

ersiteti i California-s raportoi për revisten Cell

të sistemojë në mëlçi procesin që

ndërron karbohidratet në yndyrë.

"Ne shpresojmë se ky hulumtim do t’ju ndihmojë njerëzve që një ditë

oriz dhe të mos brengosen se do të

hen,” tha në deklaratën e tij Roger Ëong, një student i përfshirë në

version të paaftësuar të këtij gjeni, këta minj mbetë

kur u ushqyen me ekuivalentin e një byfeje me paste brumi “ha krejt çka t

PK të paaftësuar ishin më të dobët dhe kishin 40% me pak yndyrë trupore

krahasuar me një grup të minjëve normal sepse kishin

ndërrimit të karbohirateve ne yndyrna,”

Ai gjithashtu tha se minjëve që ju mungon ky gjen nuk

shëndoshen kur hanë ushqim me vlerë të lartë të

karbohidrateve dhe ata kanë nivel më të ulët kolesterolit në gjak, çka e zvoglon rrezikun nga sëmundjet e zemrës.

zit kanë të njëjtin gjen, grupi hulumtues mendon se ky gjen mund tsitetit.

34

"Ne shpresojmë se ky hulumtim do t’ju njerëzve që një ditë të mund

të hanë bukë, pasta dhe oriz dhe të mos

trashen”

ong, një student i përfshirë në

-------------------------------------

rrimin e

ën thatanikë madje

paste brumi “ha krejt çka të mundesh” .

me pak yndyrë trupore

, grupi hulumtues mendon se ky gjen mund të shërbejë si cak


Grumbullohen dëshmi të

Të dy këta majmunë janë të vjetër,

ngrënë më shumë, dhe duket më keq

Një hulumtim afatgjatë me majmunë sygjeron se u

zvogloj rrezikun nga sëmundjet.

Përfitimet nga kufizimi i kalorive ne kafshë janë mirë të

vdekur krahasuar me ata të cilët i kanë pasur kaloritë e numëruara.

Megjithëse majmunët janë mbajtur të u

vërejtur, duket se ka efekt në shumë

kancerin, diabetin, sëmundjet kardiovasulare dhe atrofinë e trurit.

Është e paqartë nëse efektet do të jenë të njëjta në njerëz, megjithëse të dhënat e deritanishme sygjrojnë se

ata që ushqehen me ushqim jokalorik për një kohë të gjatë kanë më pak probleme kardiovaskulare.

radikaleve të lira kimike të cilat mund të shk

Korrik 2009

--------------------------------------------------------------------------------------

dëshmi të reja lidhur me tw ushqyerit e kufizuar

r, i kanë nga 27 vjet, por majmuni në të majtë gjatë jetës së tij ka

keq.

Një hulumtim afatgjatë me majmunë sygjeron se ulja e kalorive mund ta vonoj procesin e mplakjes dhe ta

rive ne kafshë janë mirë të dokumentuara, por tani rezultatet janë përsëritur

përgjat një periudhe të

gjatë

ndërtim

njeriun

Pas 20 viteve, majmunët të cilëve nuk ju është

kufizuar ushqimi kanë

pasur pothuajse tri herë më shumë gjasa për të

cilët i kanë pasur kaloritë e numëruara.

Megjithëse majmunët janë mbajtur të ushqyer, është ulur marrja e kalorive për 30% dhe

sëmundje të lidhura me moshën që hasen tek majmunët, përfshirë

etin, sëmundjet kardiovasulare dhe atrofinë e trurit.

nëse efektet do të jenë të njëjta në njerëz, megjithëse të dhënat e deritanishme sygjrojnë se


mund të shkaktojnë dëme .

35

----------------------------------------------------

e kufizuar

muni në të majtë gjatë jetës së tij ka

lja e kalorive mund ta vonoj procesin e mplakjes dhe ta

dokumentuara, por tani rezultatet janë përsëritur

përgjat një periudhe të

gjatë tek një kafshë me

rtim të ngjashëm me

njeriun.

Pas 20 viteve, majmunët cilëve nuk ju është

kufizuar ushqimi kanë

pasur pothuajse tri herë më shumë gjasa për të

shqyer, është ulur marrja e kalorive për 30% dhe nga ajo që është

sëmundje të lidhura me moshën që hasen tek majmunët, përfshirë

nëse efektet do të jenë të njëjta në njerëz, megjithëse të dhënat e deritanishme sygjrojnë se


Mekanizmi i

saktë ende

duhet

përforcuar :

disa teori

përfshijnë

ndryshimet në

metabolizmin e

trupit ose uljen

e prodhimit të

S H P A L L J E & L A J M Ë R I M E

• SAMITI NDËRKOMBËTAR

• KONFERENCA E 10-TË BOT Melbourne Kuvendi Qendror, Australi

• Njoftimi Final për shkollën verore

• Universiteti i Mjekësisë PlevenMJEKËSORE PËR STUDENTË DHE MJEK

prej 14 deri më 17 tetor • NWIP Trajnimi Javor Ndërkomb

1-5 Tetorë 2009 Aachen-Gjermani

• Begjikë:- PhD për student

-PhD fellow ne fushën e Mikrobiologjis

Dear students, dear friends!

We are very happy to inform you we have

ABSTRACTS competing for THE FULL TEXT

During the last 9 years ZAGREB INTERNATIONAL MEDICAL SUMMIT become a well known place for meeting people, exchanging ideas and experienci

by EMSA Zagreb and Students Section of Croatian Medical Association.

9th ZIMS will take place in

November, 12th – 15th in Zagreb, Croatia

We invite you to come to Zagreb and experience science…!

Registration form is available online:

www.zims.hr

Registration fee is EUR 35 for foreign students

Fourth year in a row, we offer you the possibility to publish your paper

in an indexed Journal!

Authors of the best abstracts sent before the 20th of July

to submit full texts for publishing in “Lijecnicki vjesnik” Journal.

(cited in MEDLINE/ Index Medicus and EMBASE/Excerpta Medica).

Abstract book of the summit will be published as a supplement of

“Lijecnicki vjesnik” Journal.

Deadline for abstracts competing for the full text publishing is

Deadline for all other abstracts is 15th of October.

Details and suggestions for accommodation can be found on www.zims.hr.

For all other information please visit www.zims.hr or send us an e

[email protected] and we will be glad to answer you as quickly as possible.

Korrik 2009

S H P A L L J E & L A J M Ë R I M E ----------------------------------------------------------------------

MJEKËSOR I ZAGREBIT BOTËRORE E FEDERATES NDËRKOMBËTARE PËR P LAKJEN

ndror, Australi n verore të EMSA në Dubrovnik 2009

Pleven-Bullgari do të jetë nikoqir i CONFERENCËS NDËRKOMBDHE MJEKË TË RINJ

rkombëtar “E ardhmja jonë, pa armë nukleare” Gjermani

ntë të interesuar në gjenetikën humane n e Mikrobiologjisë Mjekësore

you we have EXTENDED the SUBMISSION DEADLINE for

ABSTRACTS competing for THE FULL TEXT PUBLISHING to JULY 20th!

ZAGREB INTERNATIONAL MEDICAL SUMMIT become a well known place for meeting people, exchanging ideas and experiencing science. ZIMS is organized

by EMSA Zagreb and Students Section of Croatian Medical Association.

Zagreb, Croatia.

We invite you to come to Zagreb and experience science…!

foreign students and 200 HRK for domestic.

Fourth year in a row, we offer you the possibility to publish your paper

best abstracts sent before the 20th of July will be invited

for publishing in “Lijecnicki vjesnik” Journal.

and EMBASE/Excerpta Medica).

Abstract book of the summit will be published as a supplement of the

Deadline for abstracts competing for the full text publishing is 20th of July.

Deadline for all other abstracts is 15th of October. Details and suggestions for accommodation can be found on www.zims.hr.

mation please visit www.zims.hr or send us an e-mail on

and we will be glad to answer you as quickly as possible.

36

----------------------------

LAKJEN 3-6 Maj 2010

RKOMBËTARE

EXTENDED the SUBMISSION DEADLINE for

ZAGREB INTERNATIONAL MEDICAL SUMMIT has

ng science. ZIMS is organized


International Federation on Ageing 10th Global Conference

Melbourne Convention Centre, Australia

Climate for Change: Ageing into the Future

We are pleased to announce that abstract submission for IFA 2010 is now open! Authors are

encouraged to submit their abstract online

stimulating program. The five themes that form the program framework ar

stimulate new conversations as well as explore in more depth more traditional subject areas.

Climate Change

Resourcing Change; and Healthy Ageing

Abstracts may be submitted under the five Con

Oral Paper Presentations

Don't miss out on your chance to be apart of the Int

Conference. To submit your abstract or for more information on submission guidelines and templates,

Click here to express your interest in IFA 2010, via our website.

Sponsorship opportunities COTA Victoria and the International Federation of Ageing (IFA) invite you to be a valued sponsor at the IFA 10th Global Conference o

Prospectus is now available! Sponsorship packages and commitment levels vary and can be tailored to suit your marketing strategies. To ensure your desired representation is successfully achieved, we encourage you to discuss your requirements with our Sponsorship and Exhibition

+61 2 9265 0700 or email

Korrik 2009

& L A J M Ë R I M E -----------------------------------------------------


3-6 May 2010

Melbourne Convention Centre, Australia

Climate for Change: Ageing into the Future

e are pleased to announce that abstract submission for IFA 2010 is now open! Authors are

encouraged to submit their abstract online for the opportunity to take part in the Conference's

stimulating program. The five themes that form the program framework ar


These include:

Climate Change; Social Inclusion; Human Rights;

Resourcing Change; and Healthy Ageing

Abstracts may be submitted under the five Conference themes for the following session types:

Oral Paper Presentations Poster Presentations

Workshops Symposiums

SUBMIT YOUR ABSTRACT HERE!

Don't miss out on your chance to be apart of the International Federation on Ageing 10th Global


visit our website.

Expression of Interest to express your interest in IFA 2010, via our website.

Sponsorship opportunities

COTA Victoria and the International Federation of Ageing (IFA) invite you to be a valued sponsor at the IFA 10th Global Conference on Ageing in Melbourne 2010. The IFA 2010 Sponsorship

is now available! Sponsorship packages and commitment levels vary and can be ting strategies. To ensure your desired representation is successfully

achieved, we encourage you to discuss your requirements with our Sponsorship and Exhibition Executive on

+61 2 9265 0700 or email ifa2010@tourhosts. com.au.

37

----------------------------------------------------------------------------


e are pleased to announce that abstract submission for IFA 2010 is now open! Authors are

for the opportunity to take part in the Conference's

stimulating program. The five themes that form the program framework are expected to


; Social Inclusion; Human Rights;

ference themes for the following session types:

ernational Federation on Ageing 10th Global


to express your interest in IFA 2010, via our website.

COTA Victoria and the International Federation of Ageing (IFA) invite you to be a valued sponsor at IFA 2010 Sponsorship

is now available! Sponsorship packages and commitment levels vary and can be ting strategies. To ensure your desired representation is successfully

achieved, we encourage you to discuss your requirements with our Sponsorship and Exhibition


FINAL ANNOUNCEMENT FOR EMSA SUMMER SCHOOL DUBROVNIK 2009

A) You want to have a fabulous summer week, meet lots of new peoplerelaxed at a gorgeous beach?

B) You want to learn something new

ones you already have?! Meet professionals wor

interested in!?

C) Visit the city of poets, writers and scientists?! !?!

best preserved fortified medieval cities?!!? Walk the Stradun together with the princes,

princesses, movie stars and the rest of the celebs?

Do you really want to choose between these options? Why, if you can have it all at once?

Then, join us in the EMSA Summer School “Emergency medicine” 2009

this summer!

Just register at www.ess-hr.com

Important notice: We have only

closed for Croatia, Italy, Monteneg

The Medical University of Pleven - Bulgaria

CONFERENCE FOR STUDENTS AND YOUNG DOCTORSour beautiful city of Pleven.

This Medical Conference in the past has been a great forum for exchange of knowledge and ideas, at the same time allowing students from different countries and backgrounds to come together and share their cultural values.

We are looking forward to recreate the enchantment we have beenhope to have doctors such as yourselves as well as studentsparticipate in this yearâ€™s conference.

The application forms along with essential information regarding the conference are available at our official conference website mentioned below.

Last date for submission of abstracts for Last date of application for passive

Website : http://mdsc. mu-pleven. bg/

Facebook group: The 7th International Medical Conference(www.facebook. com/profile. php?id=502109208&ref=profile# /group.php? gid=71740254873

Please feel free to contact us for any further information at the following email address: [email protected]

Korrik 2009

S H P A L L J E & L A J M Ë R I M E ------------------------------------------------------


fabulous summer week, meet lots of new people and just be lazy and

learn something new!? Acquire new skills and finally get a chance to apply the

ones you already have?! Meet professionals working in the exact fields of medicine you’re

Visit the city of poets, writers and scientists?! !?! See one of the worlds most famous and


movie stars and the rest of the celebs?


EMSA Summer School “Emergency medicine” 2009 in Dubrovnik, Croatia,

hr.com and follow the instructions on the website!

We have only 5 places left, so hurry up and register! Registrations are

closed for Croatia, Italy, Montenegro, Poland and Portugal.

Bulgaria will be hosting THE 7TH INTERNATIONAL MEDICAL FOR STUDENTS AND YOUNG DOCTORS from 14

th to 17

th

past has been a great forum for exchange of knowledge and ideas, at the same time allowing students from different countries and backgrounds to come together and share their cultural

We are looking forward to recreate the enchantment we have been creating for the past 6hope to have doctors such as yourselves as well as students from the universities you are in contact with,

€™s conference.

along with essential information regarding the conference are available at our official conference website mentioned below.

ion of abstracts for active participation: 20th

of August 2009 passive participation is: 20

th of August 2009.

pleven. bg/

ernational Medical Conference, Pleven, Bulgaria. www.facebook. com/profile. php?id=502109208&ref=profile# /group.php? gid=71740254873

Please feel free to contact us for any further information at the following email address:

38

------------------------------


and just be lazy and

!? Acquire new skills and finally get a chance to apply the

king in the exact fields of medicine you’re

See one of the worlds most famous and



Dubrovnik, Croatia,

, so hurry up and register! Registrations are

INTERNATIONAL MEDICAL th

of October 2009 in

past has been a great forum for exchange of knowledge and ideas, at the same time allowing students from different countries and backgrounds to come together and share their cultural

6 conferences and from the universities you are in contact with,

along with essential information regarding the conference are available at our official

www.facebook. com/profile. php?id=502109208&ref=profile# /group.php? gid=71740254873)


The Nuclear Weapons Inheritance Project proudly presents:

International NWIP Training Weekend "Our future, nuclear weapon free"1.-5. October 2009 Aachen (Germany) Over four 4 days we will introduce you to the work of NWIP.nuclear weapons, nuclear weapons policy and the current global situation. You will learn something about dialogue techniques, get tipps how to plans (especially NPT review conference in New York 2010)within the NWIP, including the chance to participate in international delegations. The training is suitable for all who:- just want to gain more knowledge about nuclear weapons- be prepared for Dialogues with Decisionmakers- want to start a campaign or action- want to launch a NWIP chapter in their country- want to become active within the NWIP- want to get some inspiration for their disarmament work We can offer 20 places. We will take over the costs for the training, so you just have to pay for your travel and accomodation. We will book rooms at the youth hostel, the price for Please ask your national section if they can take over the costs.We will try to subsidize the accomodation forFurthermore there is the possibilty for approx.student sponsorship to cover at least a part of their costs. (We try to get more doctors motivated to pay a sponsorship) Moreover, we will try to offer some of you a private sleeping place. If you want to register or to get more information just viswww.ippnw-students.org/NWIP/aachen09The deadline for registration is 1th August 2009.Take your chance to get the basis We will be glad to welcome you in Aachen, Laura Grell Katharina Bergmann

Korrik 2009

S H P A L L J E & L A J M Ë R I M E ---------------------------------------------------

The Nuclear Weapons Inheritance Project proudly presents:

International NWIP Training Weekend "Our future, nuclear weapon free"

4 days we will introduce you to the work of NWIP. You will get to know the critical facts about nuclear weapons, nuclear weapons policy and the current global situation. You will learn something about

arrange workshop and how to start a campaign. We will discuss our future plans (especially NPT review conference in New York 2010) and you will get the chance to become active within the NWIP, including the chance to participate in international delegations.

The training is suitable for all who: edge about nuclear weapons

be prepared for Dialogues with Decisionmakers want to start a campaign or action on a local/regional/international level

in their country want to become active within the NWIP

ome inspiration for their disarmament work

We will take over the costs for the training, so you just have to pay for your travel and accomodation. We will book rooms at the youth hostel, the price for 4 days is 92,8€. Please ask your national section if they can take over the costs. We will try to subsidize the accomodation for those who can not afford it from our NWIP budget.Furthermore there is the possibilty for approx. 3 students to get an IPPNW doctor

to cover at least a part of their costs. (We try to get more doctors motivated to

Moreover, we will try to offer some of you a private sleeping place.

If you want to register or to get more information just visit: students.org/NWIP/aachen09

1th August 2009. Take your chance to get the basis for your work towards a nuclear weapon free future!

be glad to welcome you in Aachen,

39

---------------------------------

International NWIP Training Weekend "Our future, nuclear weapon free"

critical facts about nuclear weapons, nuclear weapons policy and the current global situation. You will learn something about

arrange workshop and how to start a campaign. We will discuss our future and you will get the chance to become active

We will take over the costs for the training, so you just have to pay for your travel and accomodation.

those who can not afford it from our NWIP budget. ctor-

to cover at least a part of their costs. (We try to get more doctors motivated to

for your work towards a nuclear weapon free future!


Belgium:PhD student with a strong interest in human genetics

Posted:

The University of Antwerp is a knowledge centre with 3.600 co

breaking and innovative research of international standing. The university takes special care to

ensure optimum support and supervision of students, and pays constant attention to

innovation. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to the

enhancement of an open, Read More...

http://www.scholarships-links.com/viewdetail/id/585/Scholarship.html

Belgium:PhD fellow in the field of Medical Microbiology

Posted:

_The __University ____of _ _Antwerp _

performs ground-breaking and innovative research of international standing. The university takes

special care to ensure optimum support and supervision of students, and pays constant attention to

educational innovation. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to

the enhanceme Read More...

http://www.scholarships-links.com/viewdetail/id/582/Scholarship.html

**************************************************************************************

*******************************************************************

NUMRI I ARDHSHËPUBLIKOHET PAS FILLIMIT TETOR. JU DËSHIROJMKËNDSHME !

QAS

Korrik 2009

S H P A L L J E & L A J M Ë R I M E ---------------------------------------------------

Belgium:PhD student with a strong interest in human genetics

is a knowledge centre with 3.600 co-workers that performs ground


ensure optimum support and supervision of students, and pays constant attention to

. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to the

Read More...

links.com/viewdetail/id/585/Scholarship.html

Belgium:PhD fellow in the field of Medical Microbiology

_The __University ____of _ _Antwerp _ ___is a knowledge centre with 3.600 co

breaking and innovative research of international standing. The university takes


onal innovation. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to

wdetail/id/582/Scholarship.html

**************************************************************************************

**************************************************************************************

ËM I QAS-REVISTËS DO PAS FILLIMIT TË VITIT AKADEMIK, SHIROJMË VERË DHE PUSHIME

40

---------------------------------

workers that performs ground-


ensure optimum support and supervision of students, and pays constant attention to educational

. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to the

___is a knowledge centre with 3.600 co-workers that

breaking and innovative research of international standing. The university takes


onal innovation. The university is an autonomous pluralistic institution that is committed to

**************************************************************************************

*******************

TË VITIT AKADEMIK, NË

PUSHIME TË

QAS -LISTA E PUBLIKIMEVE SHKENCORE

3 punime origjinale kosovare ne Pubmed nga autore femra

Thursday, June 18, 2009 12:05 PM

From: "Aziz Mustafa" <[email protected]>

To: [email protected]

Te nderuar miq,

kam knaqesine qe ne kete forum tu uroj:

1. Prof. Dr. Myrvete Paçarades, Klinika Gjinekologjike Obstetrike botimin e punimit ne Nigearian Journal of

Medicine dhe indeksimin ne Pubmed me artikullin mbi lindjet pas fertilizimit in vitro

linku: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez

2. Dr. Emine Ramkun dhe koleget e mi nga Klinika ORL i pergezoj per botimin e puni

femijte, ne te njejtin zhurnal

linku: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez

3. Prof. Suzana Manxhuka-Kerliu me bashkepunetore per botimin e punimit per v

kancereve tiroidale ne Bosn J Basic Med Sci. 2009 May;9(2):111

Aq me teper, rastesisht te 3 autoret qenkan femra, qe eshte edhe nje arritur ne drejtim te emancipimit dhe

kyqjes ne rrjedhat boterore te mjeksise shkencore. Uroj qe ne

cilesore dhe me interes.

Dr. Aziz Mustafa, Mr. Sci. otorinolaringolog

[qas] [No subject]

Wed Jun 17, 2009 3:24 pm

From: " skender telaku” <[email protected]>

To: [email protected] Show Message Option

Te nderuar !

Kam nderin dhe kenaqesin t'iu lajmeroj se ne revisten prestigioze VIROLOGY JOURNAL

na eshte publikuar punimi " Hepatitis B and

www.virologyj.com /content/6/1/72

Me respekt Dr.Skender Telaku

Korrik 2009

LISTA E PUBLIKIMEVE SHKENCORE -----------------------------------------

3 punime origjinale kosovare ne Pubmed nga autore femra

afa" <[email protected]>

kam knaqesine qe ne kete forum tu uroj:

Prof. Dr. Myrvete Paçarades, Klinika Gjinekologjike Obstetrike botimin e punimit ne Nigearian Journal of

ed me artikullin mbi lindjet pas fertilizimit in vitro

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez

2. Dr. Emine Ramkun dhe koleget e mi nga Klinika ORL i pergezoj per botimin e punimit per trakeostomite te

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez dhe

Kerliu me bashkepunetore per botimin e punimit per vlerat prognostike te

kancereve tiroidale ne Bosn J Basic Med Sci. 2009 May;9(2):111-9.


kyqjes ne rrjedhat boterore te mjeksise shkencore. Uroj qe ne te ardhmen te botojne edhe shume publikime

Dr. Aziz Mustafa, Mr. Sci. otorinolaringolog

skender telaku” <[email protected]>

Kam nderin dhe kenaqesin t'iu lajmeroj se ne revisten prestigioze VIROLOGY JOURNAL me impact factor 1,93

na eshte publikuar punimi " Hepatitis B and C in dialysis units in Kosova. Mund ta lexoni ne kete adres:

41

---------------------------------

Prof. Dr. Myrvete Paçarades, Klinika Gjinekologjike Obstetrike botimin e punimit ne Nigearian Journal of

mit per trakeostomite te

lerat prognostike te


te ardhmen te botojne edhe shume publikime

me impact factor 1,93

C in dialysis units in Kosova. Mund ta lexoni ne kete adres:


[qas] Punim shkencor

Thursday, June 11, 2009 12:15 AM

From: "Alban Neziri" <[email protected]>


Të nderuar kolegë,

të bashkangjitur gjeni punimin tim shkencor, të

(Article in press)

The nociceptive withdrawal reflex: Normativ

Neziri AY, Andersen OK, PetersenNielsen L, Curatolo M.

Eur J Pain. 2009 Jun 6. PMID: 19505833

Me nderime

Alban Y. Neziri, M.D. PhD Candidate in Biomedical Science and EngineeringDr.Sci. Candidate in Medical Science University Department of Anesthesiology and Pain TherapyInselspital / University Hospital of Bern CH-3010 Bern / Switzerland Tel +41 3... Fax +41 31 632 19 02 E – Mail: [email protected], [email protected]

[qas] 9-Case Report-Sucessful treatment to multiple.pdf [1 Attachment]

Tuesday, July 7, 2009 9:42 PM From: "Nexhmi Hyseni" <[email protected]>To: [email protected] [Attachment(s) from Nexhmi Hyseni included below] Ne attachment dhe linkun e meposhtem nga revisten nderkombtare ;

JK Science : Journal of Medical Education & Research

www.jkscience. org

Korrik 2009


"Alban Neziri" <[email protected]>

të bashkangjitur gjeni punimin tim shkencor, të publikuar në revistën shkencore European Jour

The nociceptive withdrawal reflex: Normative values of thresholds and reflex receptive fields.

Neziri AY, Andersen OK, Petersen-Felix S, Radanov B, Dickenson AH, Scaramozzino P, Arendt

in Biomedical Science and Engineering

University Department of Anesthesiology and Pain Therapy

[email protected]

Sucessful treatment to multiple.pdf [1 Attachment]

From: "Nexhmi Hyseni" <[email protected]>

from Nexhmi Hyseni included below]

linkun e meposhtem nga Klinika e Kirurgjise se Femijeve nje punim i botuar ne

JK Science : Journal of Medical Education & Research

42

---------------------------------

në revistën shkencore European Journal of Pain

e values of thresholds and reflex receptive fields.

Felix S, Radanov B, Dickenson AH, Scaramozzino P, Arendt-

Sucessful treatment to multiple.pdf [1 Attachment]

nje punim i botuar ne


[qas] Studimi mbi kualitetin e sherbimeve antenatale

Thursday, June 18, 2009 1:12 am

From: " Ilir Hoxha " < [email protected]


Te nderuar,

Ne linkun http://www.unicef.org/kosovo/Kujdesi_Antenatal_

mbi kualitetin dhe qasjen ne sherbimet antenatale ne Kosove.

Me respekt,

Ilir S. Hoxha, MD MSc.

Re: [qas] Artikull ne Gynecologic Oncology

Friday, July 17, 2009 12:02 PM

From: "fisnik kurshumliu" <[email protected]>


I informoj te interesuarit se artikulli: "p16(INK4a) in routine practice as a marker of cervical epithelial

neoplasia" mund te gjendet ne linkun ne vijim:

http://dx.doi. org/10.1016/ j. ygyno.2009.06. 020

Ky artikull eshte rezultat i punes 4 vjecare ne Prishtine dhe perfshine pervojen gjate aplikimit te p16INK4a ne

detektimin imunocitokimik te "high-risk"

se mitres.

Ketu mund te gjenden rekomandimet ne lidhje me menaxhimin e lezioneve skuamoze intraepiteliale te grades

se ulet (Low-grade Squamous Intraepithelial Lesion

e rekomandoj per koleget e disciplinave te lartpermendura.

Revista Gynecologic Oncology eshte reviste Amerikane dhe ka impakt faktorin me vlere 2.919.

Cdo te mire,

Fisnik Kurshumliu

Korrik 2009


Studimi mbi kualitetin e sherbimeve antenatale

[email protected]>

http://www.unicef.org/kosovo/Kujdesi_Antenatal_-_Anglisht(per_Web)02.pdf

mbi kualitetin dhe qasjen ne sherbimet antenatale ne Kosove.

Re: [qas] Artikull ne Gynecologic Oncology

"fisnik kurshumliu" <[email protected]>


neoplasia" mund te gjendet ne linkun ne vijim:

ttp://dx.doi. org/10.1016/ j. ygyno.2009.06. 020


risk" HPV infeksionit ne strishot citologjike dhe material


Intraepithelial Lesion) nga ana e gjinekologut dhe patologut. Andaj, kete artikull

ndoj per koleget e disciplinave te lartpermendura.

eshte reviste Amerikane dhe ka impakt faktorin me vlere 2.919.

43

---------------------------------

eb)02.pdf ... gjeni studimin



infeksionit ne strishot citologjike dhe materialin bioptik te qafes


) nga ana e gjinekologut dhe patologut. Andaj, kete artikull

eshte reviste Amerikane dhe ka impakt faktorin me vlere 2.919.

QAS - Revista IIxa.yimg.com/kq/groups/11453788/26045901/name/(2)+QAS+-+Revista... · Case Reports...

Documents

Transcript of QAS - Revista IIxa.yimg.com/kq/groups/11453788/26045901/name/(2)+QAS+-+Revista... · Case Reports...