qarTuliƒ¥ართული-6... · 11.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba........

6maswavleblis wigni

qarTuli

nino gordelaZe, gvanca Cxenkeli

TinaTin kuxianiZenaTia nafetvariZe

Tea gabisonia

zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi

saqarTveloSi zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs Seqmnas xelsayreli pirobebi erovnu-li da zogadsakacobrio Rirebulebebis matarebeli, Tavisufali pirovnebis CamoyalibebisaTvis.

amasTan erTad, ganaTlebis sistema uviTarebs mozards gonebriv da fizikur unar-Cvevebs, aZlevs saWiro codnas, amkvidrebs jansaRi cxovrebis wess, moswavleebs uyalibebs liberalur da demokratiul Rirebulebebze damyarebul samoqalaqo cnobierebas da exmareba maT ojaxis, sazo-gadoebisa da saxelmwifos winaSe sakuTari ufleba-movaleobebis gacnobierebaSi.

saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemaSi miRebuli gamocdilebis safuZvelze mozardma unda SeZlos:

a) qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis gaazreba:

saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards unari, rom sworad gansazRvros sakuTari qveynis saxelmwifoebrivi, kulturuli, ekonomikuri da politikuri interesebi, da misces mas sasikeTo gadawyvetilebaTa miRebisa da aqtiuri moqmedebis SesaZlebloba;

b) bunebrivi garemo pirobebis SenarCuneba da dacva:

mozardma unda icodes, ra bunebriv garemoSi cxovrobs, ra ziani SeiZleba miayenos garemos adamianis ama Tu im moqmedebam, rogor SeinarCunos da daicvas bunebrivi garemo;

g) teqnologiuri Tu sxva inteleqtualuri miRwevebis efeqtianad gamoyeneba; informaciis mopoveba, damuSaveba da analizi:

dRes, rodesac adamianisaTvis misawvdomia didi moculobisa da sxvadasxva Sinaarsis infor-macia, misi efeqtianad gamoyenebis unari sasicocxlo mniSvnelobas iZens. mozards unda SeeZlos ara mxolod informaciis mopoveba, aramed misi Sefasebac Sinaarsis, daniSnulebisa da xarisxis mixedviT, dasaxuli miznebisaTvis misi gamoyenebis formebis gansazRvra; teqnologiuri miRw-evebis efeqtiani gamoyeneba yoveldRiuri cxovrebis, muSaobis, inteleqtualuri Tu sulieri moRvaweobis pirobebis gasaumjobeseblad;

d) damoukideblad cxovreba, gadawyvetilebis miReba:

saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards pirad, ojaxur da sazogadoebriv cxovrebaSi damoukidebel gadawyvetilebaTa miRebis unar-Cvevebi;

e) iyos Semoqmedi, Tavad Seqmnas Rirebulebebi da ar icxovros mxolod arsebulis xarjze:

saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos mozardis im unar-Cvevebis ganviTareba, romlebic miscems mas saSualebas, ukve arsebuli gamocdileba da miRwevebi gamoiyenos axali materialuri, inteleqtualuri Tu sulieri Rirebulebebis Sesaqmnelad;

v) sakuTari SesaZleblobebisa da interesebis uwyveti ganviTareba mTeli cxovrebis ganmav-lobaSi da maTi maqsimaluri realizeba rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs gareTac;

saskolo ganaTlebam unda Camouyalibos mozards uwyveti ganviTarebis, mTeli cxovrebis ganmavlobaSi axali codnisa da Cvevebis damoukideblad SeZenis unari, raTa SeZlos sakuTari SesaZleblobebisa da sulieri midrekilebebis adekvaturad gansazRvra da amis mixedviT sazoga-doebriv cxovrebaSi sakuTari adgilis damkvidreba; mozardi mzad unda iyos arCevani gaakeTos momavali ganaTlebisa da SromiTi saqmianobisaTvis;

z) komunikacia individebTan da jgufebTan:

saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos, rom sazogadoebis momaval wevrebs ganuviTaros zo-gadi sakomunikacio unar-Cvevebi (wera, kiTxva, metyveleba, mosmena), saorganizacio da jgufuri muSaobis Cvevebi, maT Soris imaT, visTvisac saqarTvelos saxelmwifo ena mSobliuri ar aris;

T) iyos kanonmorCili, toleranti moqalaqe:

dRevandel dinamikur, eTnikurad da kulturulad mravalferovan samyaroSi sazogadoebis funqcionirebisaTvis gansakuTrebul mniSvnelobas iZens urTierTpativiscemis, urTierTgagebi-sa da urTierTSemecnebis Cvevebi. skolam unda gamoumuSaos mozards adamianis uflebebis dacvi-sa da pirovnebis pativiscemis unari, romelsac igi gamoiyenebs sakuTari da sxvisi TviTmyofado-bis SesanarCuneblad. mozards unda SeeZlos adamianis arsebiTi uflebebis Sesaxeb miRebuli Teoriuli codnis ganxorcieleba da am principebiT cxovreba.

6qarTuli

maswavleblis wigni

nino gordelaZegvanca Cxenkeli

TinaTin kuxianiZenaTia nafetvariZe

Tea gabisonia

grifminiWebulia saqarTvelos

ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa

da sportis saministros mier

2018 wels.

qarTuli 6

maswavleblis wigni

Tbilisi, 2018

avtorebi: nino gordelaZe, gvanca Cxenkeli,

TinaTin kuxianiZe, naTia nafetvariZe, Tea gabisonia

redaqtori rusudan gorgaZe

teqnikuri dizaineri lado lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018

yvela ufleba daculia.

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112

tel.: 2910954, 2911165

elfosta: [email protected]

ISBN 978-9941-30-022-6

Georgian 6

Teacher’s Book

© Sulakauri Publishing, 2018

All rights reserved.

Tbilisi, Georgia

www.sulakauri.ge

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb .....................................................5

2. Sesavali

sagnis swavlebis mizani ..............................................................................................................6

3. erovnuli saswavlo gegma ................................................................................................11

VI klasi – safexurebrivi standartis Sedegebi da

maTi Sefasebis indikatorebi .................................................................................................12

4. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan ................20

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura .................................................25

6. rekomendaciebi SefasebaSi .............................................................................................30

amonaridi erovnuli saswavlo gegmidan ...........................................................................30

ganmaviTarebeli Sefaseba ...................................................................................................... 36

7. moswavleTa Sefasebis (niSnebis weris) sistema ...............................................40

8. moswavleTa TviTSefaseba ..............................................................................................44

9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze –

V-VI klasebi ...................................................................................................................48

10. praqtikuli nawili – gakveTilebis gegmebi da scenarebi,

mosasmeni teqstebi ................................................................................................................51

10.1. Semajamebeli savarjiSoebi ....................................................................................132

10.2. `Targmnis xelovnebaSi~ Sesuli teqstebis mokle Sinaarsi ...............134

11. damatebiTi rekomendaciebi .......................................................................................137

weris strategia ........................................................................................................................139

11.1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi ...............142

11.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba ........................154

11.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi .............................................................................158

11.3. inkluziuri ganaTleba ...............................................................................................165

sarCevi

5

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

Tqven winaSea dawyebiT safexurze qarTuli enisa da literaturis swavlebis kargad gaazre-

buli kursi, romelic wlebis ganmavlobaSi iqmneboda da ixveweboda avtorTa mier. muSaobis pro-

cesSi SesaZlebloba gvqonda, Segvemowmebina Cven mier Sedgenili gakveTilebi saklaso garemoSi,

gansxvavebuli unar-Cvevebis mqone moswavleebTan. Sesabamisad, aqtivobebi Sedgenilia saSualo

monacemebze dayrdnobiT. maswavlebels advilad SeuZlia moargos isini sakuTar garemoebebs,

moswavleTa SesaZleblobebsa Tu skolis materialur-teqnikur bazas.

SevecadeT, mravalferovani TemebiTa da aqtivobebiT dagvekmayofilebina erovnuli saswavlo

gegmisa da sagnis swavlebis standartis yvela moTxovna. magram Cveni mTavari mizania, SevayvaroT

bavSvebs mSobliuri ena, gavuRvivoT interesi gramatikisa da literaturisadmi, gavxadoT Semoq-

medebiTi procesis Tanamonawileebi da iniciatorebi. amitom SevecadeT, mSobliuri enisa da lite-

raturis samyaro warmogveCina moswavleebisTvis saintereso kuTxiT, migvewodebina maTTvis ara

mxolod klasikuri, aramed Tanamedrove teqstebi da mniSvnelovani Teoriuli masala, romelic

gauzrdida cnobismoyvareobasa da interess sagnisadmi.

maswavleblisTvis gakveTilebis scenarebi gawerilia detalurad (zog SemTxvevaSi mocemulia

mxolod gakveTilis gegma) da Seicavs srul informacias gakveTilze moswavleebisTvis misawode-

beli Teoriuli codnisa da praqtikuli samuSaos Sesaxeb. maswavlebels SeuZlia sityvasityviT

misdios scenarSi aRweril gakveTilis msvlelobas, an scenari gamoiyenos, rogorc sabazo resur-

si an idea da sakuTari TvalTaxedviT SearCios sasaubro Tu sailustracio masala. wignSi aseve

mocemulia codnis gasamyarebeli, saazrovno unarebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.

moswavleTa aqtivobebi Sedgenilia asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, miwodebulia

gasagebi formiT, xSirad TamaSebisa da SemoqmedebiTi eqsperimentebis saxiT. damoukideblad

gakeTebuli aRmoCena (magaliTad, gramatikis kursSi, romelic am seriis mniSvnelovani nawilia)

gansakuTrebiT dasamaxsovrebels gaxdis TiToeul gakveTils. aRsaniSnavia, rom saxelmZRvanelo

Tavebad dayofilia ara misaRwevi Sedegebis, aramed Temebis mixedviT, rac muSaobas gauadvilebs

rogorc pedagogebs, aseve moswavleebs. bavSvebi SeZleben, erTi Temis farglebSi gaecnon sxvadasxva

tipis teqsts. garda amisa, kursis masala xels Seuwyobs moswavleebSi komunikaciis, TanamSromlo-

bis, organizebulobis, analizis, interpretaciis, Sefasebisa da refleqsiis unarebis formirebas.

dRevandeli sazogadoebisTvis Zalian mniSvnelovania iseTi momavali Taobis aRzrda, rome-

lic orientirebuli iqneba izrunos ara mxolod ekonomikur winsvlaze, aramed demokratiuli

sazogadoebis Seqmnasa Tu ekologiuri problemebis aRmofxvraze. ra Tqma unda, am mimarTulebas

verc erovnuli saswavlo gegma auvlis gverds. amitom didi yuradReba eqceva saswavlo masalaSi

(nebismieri sagnobrivi mimarTulebiT) am sakiTxebze koncentrirebas. mdgradi ganviTarebis mizne-

bi moicavs mdgradi ganviTarebis sam ganzomilebas: ekonomikuri zrda, socialuri inkluzia da

garemos dacva. saxelmZRvaneloSi mocemuli teqstebi da davalebebi SesaniSnav saSualebas iZleva,

dawyebiTi klasebis moswavleebs ganuviTaros azrovneba TiToeuli mimarTulebiT; maga liTad,

Tavebis, „ametyvelebuli buneba“ da „vaJa-fSavelas samyaro“ da sxv. swavlebis dros maswavlebeli

yuradRebas gaumaxvilebs tolerantobaze, kacTmoyvareobaze, sakuTari movaleobebis Segnebaze,

adamianTa urTierTdamokidebulebaze da a.S.

dawvrilebiTi informacia mdgrad ganviTarebasa da mis principebze maswavlebels SeuZlia

miiRos Sesabamisi literaturidan; mag.: tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdfhttp://www.ungeorgia.ge/geo/sutainable_development_goals#.WuRY-DNRXMw da sxv.

6

sagnis swavlebis mizani

asakobriv Taviseburebebze saubrisas

gamoye nebulia manana meliqiSvilis `Sua

bavSvoba~ (umcrosi saskolo asakis bavSvis

ganviTarebis Taviseburebebi)

bavSvis ganviTarebis

Taviseburebebi

sxvadasxva sferos mixedviT

swavla codnis agebis procesia, amitomac

mniSvnelovania masSi moswavle aqtiurad iyos

CarTuli. man sakuTar codnasa da gamocdile-

baze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSa-

vos axali sakiTxebi. ase ukeT gaiazrebs axal-

SeZenil codnas. maswavlebelma unda miawodos

mxolod aucilebeli masala, dasvas mimaniSne-

beli kiTxvebi da misces saSualeba daakvird-

nen, gamoTqvan mosazrebebi. maswavlebelma

unda gamoiyenos mravalferovani formebi:

diskusia, literaturasTan muSaoba, empiri-

uli informaciis Segroveba da sxv. myarde-

ba kavSiri cxovrebiseul gamocdilebasTan.

muSaobis sxvadasxva formisa Tu strategi-

is gamoyeneba xels uwyobs sxvadasxva saWiro

unaris ganviTarebas.

Sedegis misaRwevad mniSvnelovania ara

mxolod davamaxsovrebinoT moswavles miRe-

buli informacia, aramed davexmaroT am

informaciis myar da funqciur codnad gar-

daqmnaSi. amgvari codnis miReba ki SesaZle-

belia mxolod gaRrmavebuli swavlebiT, rac

gulisxmobs saswavlo masalis etapo-

brivad da mravalmxrivad damuSavebas,

axali sakiTxebis, cnebebis safuZvlianad da

gansxvavebul konteqstebSi ganxilvas, aTvise-

buli codnis ganmtkicebas, saganTaSorisi

kavSirebis gamovlenasa da saerTo aspeqtebis

damuSavebas.

swavla-swavlebis procesis efeqturad

warsamarTavad aucilebelia gaviTvalis-

winoT motivaciis roli. amitom, saswavlo geg-

mis Sedgenisas, maswavlebeli unda dafiqrdes

motivebze da gaiazros, risi gakeTebaa saW-

iro, rom moswavleebs swavlis survili gauR-

viZos; rogor ganuviTaros da aumaRlos maT

motivacia saswavlo gegmis farglebSi. upir-

veles yovlisa, bavSvebs unda gauCndeT winsv-

lis SegrZneba. amisaTvis TiToeul moswavles,

miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda

mivceT etapobrivi progresirebis saSualeba

sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrd-

nobiT. amdenad, aucilebelia, TiToeuli

moswavlisaTvis sworad SeirCes davalebaTa

sirTulis done. Tu moswavles mivcemT zedme-

tad rTul, misTvis dauZlevel davalebebs, is

winsvlis imeds dakargavs.

sasurveli Sedegis misaRwevad mniSvnelo-

vania asakobrivi Taviseburebebis gaTvalis-

wineba. saxelmZRvanelos Sedgenisas swored

es iyo CvenTvis amosavali. umcrosi saskolo

asakis bavSvi fizikurad aqtiuria. aqvs Warbi

energia, romelic fizikuri aqtivobis safuZ-

vels warmoadgens. uyvars Tavgadasavlebi,

STabeWdilebebi, fizikuri varjiSi. am asakis

bavSvi Zalianaa dakavebuli Tavisi yoveldRi-

uri TavgadasavlebiT. amitom aucilebelia

misTvis mravalferovani aqtivobebis SeTava-

zeba, raTa saswavlo procesi uintereso ar

gaxdes.

umcrosi saskolo asakis moswavleebis

aRqma arasakmarisad aris danawevrebuli da

ganisazRvreba obieqtis maxasiaTeblebiT.

bavSvebi saganSi xSirad amCneven ara mTavars,

mniSvnelovans, aramed sagnis TvalSisacem,

mkveTr Tvisebebs. amitom mniSvnelovania

gamoviyenoT iseTi aqtivobebi, romlebic

ganuviTarebT maT dakvirvebis unars. xat-

va, ilustraciebis Seqmna, suraTebis daT-

valiereba-Tanmimdevrulad dalageba, aRw-

era, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis,

leqsebis, moTxrobebis mosmena da SeTxzva,

gamocanebis gamocnoba da sxv. exmareba moswav-

les obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis

obieqturi Tvisebebis aRqmaSi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebSi sus-

tad aris ganviTarebuli nebismieri yuraReba,

2. Sesavali

7

samagierod, kargad aris ganviTarebuli une-

blie yuradReba. yvelaferi axali, moulod-

neli, saintereso, naTeli ainteresebs. SeiZle-

ba ar SeaCeros yuradReba saswavlo masalaSi

arsebiT detalebze da SeaCeros araarsebi-

Tze, imitom, rom maT miizidon.

garda amisa, bavSvis yuradReba mWidrodaa

dakavSirebuli azrovnebasTan. mas uWirs

yuradRebis koncentracia misTvis gaugebar,

bundovan masalaze. mniSvnelovania yoveli

gakveTili moswavleTa momzadebis donis Ses-

abamisad warimarTos. Cvens saxelmZRvaneloSi

Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom

axali masala moswavlis codnasa da gamoc-

dilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZele-

bas warmoadgens. ufro metic, yoveli axali

Tema efuZneba wina klasSi naswavls. moswav-

leebi ara mxolod axal nawarmoebebs ecnobi-

an, aramed maT xSirad gasul wlebSi ganvlili

masalis Tematikur WrilSic ganixilaven da

amiT erTgvarad amTlianeben codnas.

6-8 wlis asakis bavSvi damkvirvebelia.

9-11 wlis bavSvi mkvlevaria.

am asakis bavSvic aseve kargi damkvirvebe-

lia, magram ufro yuradRebiT akvirdeba da

logikurad azrovnebs. svams bevr kiTxvas da

SeuZlia TviTon ipovos maTze pasuxi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebs uCn-

debaT logikuri azrovnebis niSnebi, romel-

ic jer kidev mxolod konkretulia. bavSvis

msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul

magaliTebsa da pirad gamocdilebas. amitom,

axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konk-

retuli magaliTebis gamoyenebas.

unda gvaxsovdes, rom bavSvs ar SeuZlia

kargad gaigos Teoriuli codna, romelic mas

eZleva gamzadebuli saxiT. namdvil gagebas

adgili eqneba mxolod obieqtebze aqtivobis

ganxorcielebis Sedegad – transformacia,

gadaadgileba, dakavSireba, kombinacia.

unda aRiniSnos, rom azrovnebis yvela

zemoT CamoTvlili maxasiaTebeli ar aRmo-

cendeba erTdroulad (`erT mSvenier dRes~).

bavSvs sWirdeba ramdenime weliwadi, raTa

SeZlos azrovnebis aRniSnuli maxasiaTe-

blebis gamoyeneba problemis gadasawyvetad.

maswavlebelma unda ganaviTaros bavSvebSi

cnebiTi da logikuri azrovneba, msjeloba,

daskvnis gakeTebis unari.

davalebebisa da sagakveTilo scenarebis

Sedgenisas Cven es principebi maqsimalurad

gaviTvaliswineT, danarCeni ki maswavleb-

lis ostatobazea damokidebuli. Cvens yovel

rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad

unda miudges. wignSi mocemul masalaSi Cven

ganvsazRvravT muSaobis mimarTulebas, miznis

miRwevis SesaZlo gzebs. saukeTeso varianti ki

maswavlebelma TviTon unda SearCios. ra Tqma

unda, maswavlebels SeeZleba gadaaadgilos

gakveTilSi mocemuli davalebebi, saWiroe-

bis mixedviT, da amisTvis SeuZlia sarezervo

saaTebi gamoiyenos.

dawyebiT safexurze qarTuli enisa da lit-

eraturis swavlebis procesSi gansakuTrebu-

li yuradReba unda gamaxvildes aucilebe-

li enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebaze

zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimar-

TulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs

im minimaluri lingvisturi kompetenciis

formirebas, romelic enis praqtikuli gam-

oyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da

Seesabameba moswavlis inteleqtualur Sesa-

Zleblobebsa da interesebs.

mSobliuri enisa da literaturis swavle-

ba dawyebiT safexurze efuZneba mdidar teqs-

tur korpuss - sxvadasxva saxis mxatvrul da

aramxatvrul, aseve multimediur teqstebs.

teqstebis nairsaxeoba qmnis im aucileb-

el Tematur garemos, romlis gacnobac

moswavles SesZens cxovrebiseuli urTier-

TobebisaTvis saWiro gamocdilebas. moswav-

leebi unda daeuflon mxatvruli, sainfor-

macio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis

aRqmis, gagebis, gamoyenebisa da Seqmnis, aseve

informaciis mopovebisa da damuSavebis saba-

ziso unar-Cvevebs. saTanado yuradReba unda

mieqces aseve moswavleTa SemoqmedebiTi

unarebis ganviTarebas. moswavleebma unda

SeZlon miRebuli codnisa Tu enobrivi gamoc-

dilebis safuZvelze axali teqstebis Seqmna

da TviTgamoxatva.

moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis

gaTvaliswinebiT, I-IV klasebis standartis

8

moTxovnebis Sesrulebisas ZiriTadi aqcen-

ti unda gakeTdes moswavleTa bunebrivi

enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom

ganviTarebaze, leqsikuri maragis gamdidre-

baze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris

kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze).

muSaoba unda warimarTos im mimarTulebi-

Tac, rom moswavleebs CamouyalibdeT pozi-

tiuri damokidebuleba kiTxvisa da, zogadad,

swavlis mimarT, ganuviTardeT metakognitu-

ri unarebi sawyis doneze (sakuTar swavlis

procesze dakvirveba, damoukideblad muSao-

ba, saswavlo saqmianobis organizeba da sxv.).

swavla-swavlebis procesSi moswavle-

Ta zepirmetyvelebis unarebis ganviTare-

bas sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi

unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/

Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damok-

idebulebis gamoxatva da sxva xels uwyobs

gageba-gaazrebis procesebs. swavlebis pro-

cesSi mosmenili teqstobrivi masalis eno-

briv-gamomsaxvelobiTi saSualebebisa da Ses-

wavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki

TandaTanobiT mdidrdeba moswavleTa leqsi-

kuri maragi, ixveweba maTi metyveleba.

kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTx-

ulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis

aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive

etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis drosa da

kiTxvis Semdeg. kiTxvis teqnikis TandaTano-

biT srulyofa saSualebas miscems moswav-

leebs, gaxdnen gawafuli mkiTxvelebi, gaigon

da gaiazron wakiTxuli.

wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelo-

vanwiladaa damokidebuli leqsikur maragze

- rac ufro mdidaria moswavlis leqsikuri

maragi, miT ufro warmatebulia igi, rogorc

mkiTxveli. amdenad, leqsikuri maragis Sevse-

ba-gamdidrebaze zrunvas swavlebis sawyis

etapzeve sagangebo yuradReba unda mieqces.

zepiri da beWduri verbaluri teqstebis gar-

da, muSaoba unda warimarTos aseve multime-

diuri teqstebis kiTxva-gagebis mimarTuleb-

iTac, rac xels Seuwyobs moswavleebSi zogadi

wignierebis unar-Cvevebis ganviTarebas.

sxvadasxva saxisa da tipis teqstebis Sed-

genaze muSaoba Tavdapirvelad unda warimar-

Tos maswavleblis xelmZRvanelobiT, sayrden-

ebis/miniSnebebis gamoyenebiT Tu modelis

mixedviT. mkafio da gasagebi instruqciebis

TanxlebiT, mravalferovani da Sinaarsiani

konteqstis mqone weriTi davalebebis Ses-

rulebis gziT moswavleebi TandaTan daxvewen

kaligrafias, gaiwafebian weraSi da Seiqmnian

garkveul warmodgenas weris procesze, rac

gulisxmobs moswavleTa aqtiur monawileobas

weris samive etapze: weris dawyebamde, weris

procesSi, weris Semdeg.

saxelmZRvanelos agebis mTavari principi

swored am sami mimarTulebis (weris, kiTxvis,

zepirmetyvelebis) integrirebulad swavle-

baa.

mniSvnelovania sagnis swavlebisas yur-

adReba gamaxvildes gamWoli kompetenciebis

ganviTarebazec: saocrad swrafad cvalebad

msoflioSi warmatebis misaRwevad moswav-

leebs unda SeswevdeT informaciis mikvle-

visa da imis gadawyvetis unari, Tu ra aris

mniSvnelovani am informaciidan da ra – ara.

maT unda SeeZloT informaciis daxarisxeba,

damuSaveba da gamoyeneba. amdenad, dRevan-

deli xedviT, codnas marto maSin aqvs fasi,

rodesac mas sargebloba moaqvs. dRes sarge-

bloba mxolod im codnas moaqvs, romelic

konceptualurad aris gaazrebuli da Sesa-

Zlebelia misi praqtikuli, SemoqmedebiTi da

kritikuli gamoyeneba.

amitom Cveni erT-erTi mTavari amocanaa,

movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kri-

tikuli azrovnebisTvis, raTa man SeZlos

informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritiku-

li gansja, Sefaseba da gamoyeneba Tavisi amo-

canebis gansaxorcieleblad.

Cven mier Seqmnili saxelmZRvanelo xels

Seuwyobs moswavleebSi rogorc sagnobrivi

codnis SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva

saswavlo-socialuri unar-Cvevis ganviTare-

bas. wignSi mocemulia ara marto mravalfero-

vani literaturuli teqstebi, aramed aRwer-

iTi da sainformacio xasiaTis masalac, rac

daexmareba maswavlebels ganuviTaros moswav-

leebs kiTxvis unar-Cvevebi da Camouyalibos

literaturuli gemovneba. saxelmZRvanelo

gaTvlilia yvela tipis moswavleze da iTval-

iswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-

cesSi.

teqstebs darTuli aqvs savarjiSoebi, rom-

9

lebic gansazRvravs muSobis ZiriTad specifi-

kas.

saxelmZRvaneloSi mocemuli SekiTxvebi

gadis yvela saazrovno doneze. maRali saaz-

rovno donis SekiTxvebze winaswar gansaz-

Rvruli swori pasuxebi xSirad ar arsebobs,

maTi daniSnulebaa moswavleebSi Rrma da kri-

tikuli azrovnebis unaris ganviTareba. kiTx-

vebs Soris zogjer gvxvdeba dabali saazrov-

no donis, anu mexsierebaze orientirebuli

kiTxvebic. maTi pasuxebi advili mosaZebnia

TviT teqstSi. kiTxvis dasmisa da masze rea-

girebis xerxebis codna metad mniSvnelovania

efeqturi swavlebisTvis.

saswavlo procesSi udidesi mniSvneloba

aqvs saswavlo garemos mowyobas, gansakuTre-

biT ki dawyebiT klasebSi, maTi asakobrivi Tav-

iseburebebidan gamomdinare. saswavlo garemo

ise unda iyos mowyobili, rom xels uwyobdes

saswavlo procesis efeqturobis amaRlebas,

moswavleTa damoukidebel da SemoqmedebiT

muSaobas, swavlebis organizacias da sagni-

sadmi interesis gaRvivebas.

es sakmaod rTuli, kompleqsuri sistemaa

da moicavs, rogorc saklaso oTaxis fizikur

maxasiaTeblebs (mag; ganaTeba, temperatura,

saswavlo aveji da sxv.), ise swavlebisaTvis

saWiro sxvadasxva saxis resursebs (mag; sap-

rezentacio da saeqspozicio masalebs, mowyo-

bilobebs, saswavlo-meTodur kompleqtebs da

sxv.).

saswavlo garemosa da swored SerCeuli

resursebis saSualebiT maswavlebelma unda

SeZlos moswavleSi aRZras sagnisadmi intere-

si, gaaRvivos kvlevis survili da Seuqmnas

mas iseTi mimzidveli da praqtikuli garemo,

sadac is SeZlebs muSaobasa da swavlas. klasSi

unda arsebobdes individualuri da jgufuri

muSaobisaTvis, kvlevisaTvis, dasvenebisa da

TamaSisaTvis saWiro pirobebi.

saswavlo resursebi saswavlo procesSi

unda iZleodes stimuls, aadvilebdes klas-

Si muSaobas da saswavlo process ufro din-

amiursa da interaqtiuls xdides. resurse-

bis gulisyuriT SerCevas, Sesabamisi saxiT

wardgenas da maT miznobriv gamoyenebas gan-

sakuTrebuli mniSvneloba aqvs bunebisme-

tyvelebis swavlebis procesSi.

sxvadasxva saxis saswavlo resursi is sako-

munikacio saSualebaa, romelmac moswav-

leebSi unda ganaviTaros azrovneba, Semoq-

medebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetikuri

gemovneba da sxv. aseve xeli unda Seuwyos mos-

wavleebSi informaciis vizualurad miRebasa

da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis da sxva

unar-Cvevebis Camoyalibebasa da ganviTarebas.

damxmare saSualebebis, masalebisa da

resursebis saWiroebisamebr gamoyeneba imazea

damokidebuli, Tu ramdenad Seesabameba is

gakveTilis mizans. amitom maswavlebelma

gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda

gaiTvaliswinos, Tu ra saxis resursebi sWird-

eba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da

efeqtianad.

saganmanaTleblo resursebis Sesafaseb-

lad metad mniSvnelovania iseTi kriteriume-

bis gaTvaliswineba, rogorebicaa: saWiroeba

(ra resursebia saWiro saswavlo procesis

uzrunvelsayofad?), xelmisawvdomoba (ra

resursebia xelmisawvdomi saklaso oTaxSi,

skolaSi, sazogadoebaSi?), Senaxvis uzrunve-

lyofa (rogor inaxeba resursebi da ramde-

nadaa isini daculi saklaso oTaxSi, skola-

Si?), maTi usafrTxo moxmareba (usafrTxoebis

ra zomebis dacvaa saWiro) da daxmareba (ra

saxis daxmarebaa saWiro?).

informaciis moZiebis dros mniSvnelovania

maswavlebelma miuTiTos konkretuli ele-

qtronuli Tu beWduri resursebi, raTa mos-

wavlem SeZlos swori da Rirebuli masalis

mopoveba.

warmatebuli da Sedegze orientirebuli

swavlebisaTvis gamosayenebeli saganmanaT-

leblo resursebis efeqtianobis Sesamow-

meblad mniSvnelovania, rom maswavlebelma

gaiTvaliswinos ramdenime faqtori, kerZod

ramdenad SesaZlebelia maTi daxmarebiT:

1. gavuRvivoT moswavleebs swavlis sur-

vili (ra aris resursebSi iseTi, rac

xels Seuwyobs moswavleebSi motivacias,

interess?);

2. moswavleebma SeZlon swavla keTebiT

(ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seu-

wyobs swavlas gamocdilebis safuZvel-

ze, praqtikiT);

3. moswavleebma SeZlon ukugeba ( rogori

iqneba am resursebis gamoyenebisas

10

ukugeba anu gaacnobiereben Tu ara mos-

wavleebi, rogor mimdinareobs swavlebis

procesi klasSi, ra iswavles erTmaneTis-

gan da maswavleblisgan?);

4. moswavleebma SeZlon masalis aTviseba

(Seuwyobs Tu ara es resursi naswavlis

ufro ukeT gaazreba-gagebas?).

saswavlo garemosa da resursebis Seqmnis

procesSi metad mniSvnelovania Tavad moswav-

leebis CarTvac.

Cven mier SemoTavazebuli gakveTilebis

gegmebi/scenarebi upiratesad samfaziani

gakveTilis modelzea awyobili. maswav-

leblebs vTavazobT, erTi mxriv, konkretul

gakveTilze morgebul, zedmiwevniT, nabij-

nabij gaweril scenarebs, meore mxriv, geg-

mebs, romlebic, marTalia, aRwers am Tu im

meTodis mimdinareobas saxelmZRvaneloSi

mocemuli nawarmoebebis safuZvelze, Tumca

maswavlebels SeuZlia maTi modificireba da

sxva TemisTvis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

am tipis gakveTilebis aRwerisas Cven Segnebu-

lad miveciT maswavleblebs meti Tavisufle-

ba, ar mivuTiTeT dro da xSirad alternati-

uli aqtivobebi SevTavazeT.

rogorc ukve giTxariT, Cven maswavleb-

els vTavazobT saxelmZRvaneloSi mocemu-

li teqstebis damuSavebisa da kritikulad

gaazrebis ramdenime efeqtur meTods, xolo

pedagogma TavisiT unda gadawyvitos, romel

SemTxvevaSi gakveTilis romeli meTodiT

Catareba iqneba umjobesi. es meTodebi, sasur-

velia, maswavlebelma gamoiyenos erTmaneTis

monacvleobiT, raTa bavSvebisTvis swavla

mosabezrebeli ar gaxdes. bunebrivia, peda-

gogs SeuZlia zogjer teqstis damuSavebis

tradiciuli xerxebic gamoiyenos an Semoq-

medebiTad gaamdidros.

rac Seexeba moswavleTa Sefasebas, Cven

gegmebis bolos miTiTebuli gvaqvs krite-

riumebi, Tumca maswavlebels aqac SeuZlia,

saWiroebidan gamomdinare, Seafasos yvela

kriteriumis mixedviT, an mocemulidan Sear-

Cios. maswavleblis wignSi mocemulia CaSlili

Sefasebis rubrikebic.

maswavlebels saxelmZRvanelos Sinaarsi-

dan gamomdinare rCeba sarezervo dro, romel-

sac sxvadasxva aqtivobisa da damoukidebeli

samuSaosTvis gamoiyenebs.

sagakveTilo procesis gasamravalferovne-

blad, maswavlebels SeuZlia isargeblos sxva-

dasxva eleqtronuli Tu beWduri damxmare

resursiT. eleqtronuli resursebis wyarod

SesaZlebelia gamoiyenos Semdegi vebgverdebi:

tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdf

http://mastsavlebeli.ge/?p=12760



http://ena.ge/

aseve, maswavlebels SeuZlia Seswavlil

masalasTan dakavSirebiT arsebuli video

resursebis/filmebisa/naxatebis gamoyeneba,

romelTa moZiebac sakmaod martivia saZie-

bo sistemebis meSveobiT. Tumca, zogierTi

gakveTilis aRweraSi Cven Tavad vTavazobT

maswavlebels ist-is gamoyenebis nimuSebs.

rac Seexeba beWdur resursebs, SegiZli-

aT moswavleebs SesTavazoT asakis Sesabamisi

sakiTxavi literatura, magaliTad: qarTuli

xalxuri da/an msoflios xalxTa zRaprebi,

qarTvel sabavSvo mweralTa (iakob gogebaS-

vilis, revaz inaniSvilis, ekaterine gabaSvi-

lis, nodar dumbaZis, goderZi Coxelis, arCil

sulakauris, vaJa-fSavelas, Tedo razikaSvi-

lis...) nawarmoebebi, Sarl peros, hans qristian

andersenis, Zmebi grimebis zRaparTa krebule-

bi, ane-katerine vestlis Txzulebebi, astrid

lindgrenis teqstebi, donald bisetis „yve-

laferi yiramala“, jeims meTiu baris „piter

peni“, Carlz dikensis „oliver tvisti“, luis

kerolis „elisi saocrebaTa qveyanaSi“, mark

tvenis „tom soieris Tavgadasavali “ „hekl-

beri finis Tavgadasavali“ da a.S.

saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba

erov nuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

misaRwev Sedegebsa da indikatorebs.

11

qarTuli ena da literatura (standarti)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად. ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.

ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).

ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება. მოსწავლე

ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების გათვალისწინებით.

ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.

ქართ.დაწყ.I(II).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.

ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა.

ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

3. erovnuli saswavlo gegma

12

VI klasi – საფეხურებრივი სტანდარტის შედეგები და

მათი შეფასების ინდიკატორები

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა

და კონტექსტის შესაბამისად.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• ისმენს და ადეკვატურად აღიქვამს სხვადასხვა სახის და განსხვავებული ფორმით მოწოდებულ

ზეპირ ინფორმაციას;

• თანატოლებთან ერთად მსჯელობს და კამათობს მოსმენილი/წაკითხული ინფორმაციის

შესახებ;

• ინდივიდუალურად ან თანამოაზრეებთან ერთად მონაწილეობს დისკუსიაში;

• ჯგუფთან წარმოადგენს და სათანადო არგუმენტებით იცავს საერთო პოზიციას;

• წინასწარ შედგენილი მოკლე გეგმის მიხედვით მოამზადებს და წარმოადგენს ზეპირ

მოხსენებას/პრეზენტაციას სხვადასხვა ნაცნობ თემაზე, მოჰყავს სათანადო ინფორმაცია

ლოგიკური თანამიმდევრულობის დაცვით, გამოკვეთს არსებით საკითხს/საკითხებს;

• საუბრობს ნათლად და გარკვევით, გააზრებულად იყენებს შესაბამის არავერბალურ

საშუალებებს;

• მეტყველების პროცესში თავისუფლად გადმოსცემს სხვის ნა-ქვამს;

• ამოიცნობს მოცემულ კულტურულ გარემოში მოქმედ წესებს, ეტიკეტურ ნორმებს, ცდილობს

მათ გათვალისწინებას კომუნიკაციის დამყარებისას.

ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.


• მსჯელობს ნაწარმოებში განვითარებულ მოვლენებზე სხვადასხვა პერსონაჟის პოზიციიდან;

• მსჯელობს ტექსტში გამოკვეთილ ცალკეულ მოვლენებსა და ფაქტებს შორის

მიზეზშედეგობრივ კავშირზე;

• უკავშირებს ერთმანეთს ტექსტის ცალკეულ მონაკვეთებს, ამოიცნობს ლოგიკურ კავშირებს

მათ შორის;

• ყურადღებას ამახვილებს კონკრეტულ დეტალებზე, გაიაზრებს მათ ნაწარმოების საერთო

კონტექსტში;

• აკავშირებს ტექსტის ინფორმაციას პირად და/ან ლიტერატურულ გამოცდილებასთან,

გამოაქვს სათანადო დასკვნა.

ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი

ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და

ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).


• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას ამა თუ იმ ფაქტისადმი;

• მხატვრულ ტექსტში მოცემული ამბის გააზრება/შეფასება;

• ტექსტში მოთხრობილი ამბის გადმოცემა სხვადასხვა პერსონაჟის პოზიციიდან;

• ასახელებს მისთვის აზრობრივი და მხატვრული თვალსაზრისით მნიშვნელოვან ეპიზოდებს,

გამონათქვამებს და ახდენს მათს ინტერპრეტირებას;

• აფასებს პერსონაჟების ქმედებას კონფლიქტურ, წინააღმდეგობრივი ხასიათის მქონე

ეპიზოდებში;

• ირჩევს ტექსტში ასახული კონკრეტული პრობლემის გადაჭრისათვის შეთავაზებულ

13

ალტერნატიულ ვარიანტებს შორის მისი თვალსაზრისით საუკეთესოს;

• სთავაზობს აუდიტორიას ნაწარმოებში გამოკვეთილი კონკრეტული პრობლემის გადაჭრის

საკუთარ ვერსიას.

ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-

გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება.


• სამეტყველო ვითარებაში მოიძიებს და იყენებს აზრის გამოთქმისთვის აუცილებელ ლექსიკურ

და გრამატიკულ საშუალებებს;

• ერკვევა ზმნის ძირითადი კატეგორიების (პირის, რიცხვის, პირიანობის, დროის, კილოს) არსში

და საჭიროებისამებრ იყენებს მათ: სწორად უთანხმებს სახელთა ბრუნვის ფორმებს ზმნას

დროისა და პირის გათვალისწინებით (მაგ., აშენებს ის მას, ააშენა მან ის, აუშენებია მას ის...);

• განარჩევს სიტყვის შინაარსობრივ მრავალფეროვნებას და სათანადოდ იყენებს მას

მეტყველების დროს;

• ამოიცნობს ადრეული პერიოდის ქართული სალიტერატურო ენის ძირითად ენობრივ

თავისებურებებს (სახელთა ბრუნებისას, მრავლობითის ფორმების წარმოებისას);

• ამოიცნობს სხვადასხვა ჟანრისა და სტილისათვის დამახასიათებელ ენობრივ ფორმებს..

ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


• მონაწილეობს დისკუსიის, დებატების წესების შემუშავებაში, მოსამზადებელი სამუშაოს

განაწილებაში, საერთო ჯგუფური დავალების შესრულებაში;

• სხვადასხვა საშუალებით (ბიბლიოთეკის, ინტერნეტის და ა.შ. მეშვეობით) აგროვებს მასალას,

გააცნობს მას ჯგუფის წევრებს და ითვალისწინებს მათს აზრს;

• წინასწარ ამზადებს საჭირო რესურსს/თვალსაჩინოებებს;

• აუდიტორიის წინაშე გამოსვლამდე გადის რეპეტიციას;

• შემოიფარგლება კონკრეტული თემით და თავს არიდებს ზოგად საკითხებზე მსჯელობას;

• აზრის გამოთქმისას იცავს მიღებულ ფორმალობებს (დგება აუდიტორიის წინ და ამყარებს

მსმენელებთან მხედველობით კონტაქტს; იყენებს მეტყველების ეტიკეტურ ფორმებს, სხვ.);

• აანალიზებს იმ ფაქტორებს, რომლებმაც ხელი შეუწყო წარმატების მიღწევაში ან გამოიწვია

წარუმატებლობა ზეპირი გამოსვლის დროს და მასწავლებელთან ერთად ისახავს

გამოსწორების გეგმას.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• სხვის მიერ მოთხრობილი ამბის/გამოთქმული მოსაზრების გადმოცემა საკუთარი სიტყვებით;

• მოკლე გეგმის მიხედვით ზეპირი მოხსენების მომზადება სხვადასხვა თემაზე;

• მხატვრულ ტექსტებში არქაული ფორმების ამოცნობა და მათი თანამედროვე ფორმებით

ჩანაცვლება;

• ნაცნობი ტექსტის პერსონაჟის წარმოსახვითი აღწერა (იმ შემთხვევებში, როდესაც ტექსტში

არ გვხვდება პერსონაჟის პორტრეტი);

• არაოფიციალური კამათი/არაოფიციალური დებატები მოსწავლეთა ორ ჯგუფს შორის

(მათთვის საინტერესო პრობლემურ თემაზე/საკითხზე);

• მოსმენილი/წაკითხული ფრაგმენტის საფუძველზე მთლიანი ტექსტის რეკონსტრუირება;

• ზეპირი მოხსენება ნაცნობ თემაზე/საკითხზე (მაგ., შესწავლილი ნაწარმოების მოქმედების

დროსა თუ ადგილთან დაკავშირებული დამატებით მოძიებული ინფორმაციის წარდგენა);

• შესრულებული პროექტების პრეზენტაცია კლასის წინაშე;

• მინისპექტაკლების დადგმა;

• ლიტერატურული სამსჯავრო;

14

• ლიტერატურული საღამოების/შეხვედრების ორგანიზება (შეხვედრები მწერლებთან,

მეცნიერებთან, სპორტსმენებთან)

• და სხვა.

mimarTuleba: kiTxva

ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების

გათვალისწინებით.


• გაწაფულად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ ტექსტებს;

• ხმამაღლა კითხვისას ინტონაციით გამოხატავს ტექსტში ასახულ ემოციებს; ცდილობს

მხედველობითი კონტაქტის დამყარებას აუდიტორიასთან;

• ამოიცნობს მხატვრული და არამხატვრული (პრაგმატული) ტექსტის საკომუნიკაციო

სიტუაციას (მიზანს, ავტორს, ადრესატს...);

• ახალ ინფორმაციას აკავშირებს არსებულ ცოდნასა და გამოცდილებასთან;

• ამოიცნობს და ერთმანეთთან აკავშირებს ტექსტში არსებულ სხვადასხვა სახის ინფორმაციას;

• განარჩევს ვარაუდს ფაქტისაგან, ფაქტს – თვალსაზრისისაგან;

• ამოიცნობს მოვლენებს, ფაქტებს, მოქმედებებს შორის არსებულ ლოგიკურ და ქრონოლოგიურ

კავშირებს;

• განსაზღვრავს ცალკეული პერსონაჟის ხედვის კუთხეს;

• გამოკვეთს მთავარ ინფორმაციას და გადმოსცემს მას საკუთარი სიტყვებით;

• ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, გაპიროვნებას, ჰიპერბოლას),

ხატოვან გამონათქვამებს და გაიაზრებს მათს ფუნქციას;

• თხრობითი ხასიათის ტექსტებში გამოყოფს სიუჟეტის განვითარების საფეხურებს (დასაწყისს,

მოქმედების განვითარებას და დასასრულს) და ასაბუთებს საკუთარ თვალსაზრისს ტექსტში

მოძიებული კონკრეტული არგუმენტებით;

• სწორად „ამოიკითხავს“ ტექსტის ინტონაციას, პაუზებს, აზ-რობრივ აქცენტებს.

• მართებულად იყენებს ადმინისტრაციული ხასიათის მარტივ ტექსტებს (სხვადასხვა

ინსტრუქციას, ამა თუ იმ დაწესებულებაში მოქმედ წესებს, ფორმულარებს)..

ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული

დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა;

კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.


• გამოთქვამს საკუთარ მოსაზრებებს ლიტერატურული ტექსტის სიუჟეტში განვითარებული

მოვლენების შესახებ;

• განმარტავს პერსონაჟთა ქცევის მოტივს და უკავშირებს საკუთარ გამოცდილებას;

• მსჯელობს ნაწარმოებში დრამატულად განვითარებული მოვლენების შესახებ;

• საკუთარი მოსაზრების განსამტკიცებლად იშველიებს ლიტერატურულ ტექსტებს, რეალურ

ფაქტებს, მაგალითებს პირადი ცხოვრებიდან;

• ასოციაციურად უკავშირებს ერთმანეთს მხატვრულ ამბავსა და რეალურ მოვლენას;

• გამოხატავს უშუალო, ცოცხალ განცდასა და დაკვირვებაზე დაფუძნებულ შეხედულებებს

მისთვის მნიშვნელოვანი, პრობლემური საკითხების შესახებ;

• ავლებს პარალელს ლიტერატურულ ნაწარმოებებს შორის ჟანრის, თემისა და პრობლემატიკის

მიხედვით;

• მსჯელობს პოეტურ ნაწარმოებში გამოხატულ განწყობილებაზე;

15

• ასახელებს მისთვის ესთეტიკური თვალსაზრისით მიმზიდველ ადგილებს და ხსნის აღნიშნულ

ეპიზოდში გამოყენებული ნაცნობი მხატვრული ხერხების დანიშნულებას;

• გამოაქვს დასკვნა მთლიანი ტექსტის გააზრების საფუძველზე;

• უდარებს წაკითხულ ნაწარმოებს მის ეკრანიზებულ და თეატრალიზებულ ვერსიებს..

ქართ.დაწყ.I(II).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური

ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.


• ასახელებს ადმინისტრაციული ხასიათის მარტივი ტექსტების ფორმალურ ნიშნებს,

როგორებიცაა, მაგ., მკაცრად ლაკონიური სტილი, ტექსტის პირობითი ფორმა (ბლანკის

ტიპისა); სპეციალური/ დარგობრივი ტერმინოლოგია და ა. შ.;

• იცნობს ბეჭდური და ელექტრონული პრესის სტრუქტურას და სწორად მოიძიებს საჭირო

ინფორმაციას (ხვდება, მისთვის სასურველი ინფორმაცია თუ სტატია რომელ ნაწილში უნდა

იყოს განთავსებული);

• ამოიცნობს სხვადასხვა მოდალობის (სურვილის, შესაძლებლო-ბის) გამომხატველ სიტყვებს;

• ერკვევა ზმნის ძირითადი კატეგორიების (პირის, რიცხვის, პირიანობის, დროის, კილოს) არსში

და საჭიროებისამებრ იყენებს მათ;

• ამოიცნობს და განარჩევს არსებით, ზედსართავ, რიცხვით სახე-ლებს და მათ ფუნქციას;

გაიაზრებს ზმნიზედის ფუნქციას ზმნური შინაარსის გამოხატვაში;

• ამოიცნობს და განარჩევს სხვათა სიტყვის აღმნიშვნელ ნაწილაკებს (-მეთქი; -თქო; -ო);

• ამოიცნობს ზმნისწინის ფუნქციას, განარჩევს ზმნისწინით გამო-ხატულ ძირითად

მნიშვნელობებს;

• ამოიცნობს წინადადების ძირითად წევრებსა და ძირითად შე-სიტყვებებს;

• განასხვავებს სხვადასხვა ფუნქციურ სტილს: სასაუბროს (ეტიკეტური

• დიალოგები), სასწავლო-სამეცნიეროს (რაღაცის ახსნის ან დამტკიცებისათვის აუცილებელი

მსჯელობა) და მხატვრულს (შთაბეჭდილების გადმოცემა).

ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.


• სვამს კითხვებს წაკითხული ტექსტის უკეთ გააზრების მიზნით;

• კითხვისას წამოჭრილი სირთულეების დასაძლევად მიმართავს სხვადასხვა საშუალებას:

თავიდან გადაიკითხავს რთულ ან მნიშვნელოვან ნაწილებს, აკეთებს ჩანაწერებს, კომენტარებს

უკეთებს ტექსტის ცალკეულ ნაწილებს; კონტექსტზე, გამოცდილებაზე დაყრდნობით ან

ლექსიკონის დახმარებით აზუსტებს უცხო სიტყვების მნიშვნელობას;

• სხვადასხვა ელემენტის (სათაურის, აბზაცების დასაწყისის, საკვანძო სიტყვების, ერთ-ერთი

აბზაცის, გამოყოფილი სიტყვების) გამოყენებით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის/ტექსტების

მონაკვეთის შინაარსის შესახებ;

• აანალიზებს თანატოლების მიერ შესრულებელ საკითხავ დავალებებს - განარჩევს სწორ და

მცდარ პასუხებს; ხსნის, რატომ ვერ გასცა მოსწავლემ სწორად პასუხი, რა ვერ გაიგო, რატომ

შეცდა იგი და სხვ.;

• ტექსტის სახისა და საკითხავი ამოცანის გათვალისწინებით, ირჩევს კონკრეტულ სტრატეგიას/

მიდგომას და ხსნის თავის არჩევანს;

• ენციკლოპედიების, ლექსიკონებისა და ინტერნეტის საშუალებით აზუსტებს ტექსტში

მოთხრობილ უცნობ ან გაუგებარ ამბავს;

• მიზნობრივად იყენებს ბეჭდურ და ელექტრონულ ორთოგრაფიულ, განმარტებით და სხვა

ლექსიკონებს.

16


• არეულად მოცემული ეპიზოდების/ნაწყვეტების დალაგება ლოგიკური თანამიმდევრობით;

• ტექსტში „გამოტოვებული“ (ავტორის მიერ ნაგულისხმევი) ეპიზოდების აღდგენა;

• მოვლენათა ჯაჭვის შექმნა მიზეზშედეგობრიობის პრინციპით, გრაფიკული სქემის

გამოყენებით;

• დისკუსიისთვის ტექსტში არგუმენტების მოძიება;

• ტექსტში (ბეჭდური თუ ელექტრონული) მოძიებული ინფორმაციის გამოყენებით რადიო ან

სატელევიზიო ახალი ამბების რეპორტაჟის მომზადება;

• სემანტიკური რუკების შედგენა;

• მხატვრული და არამხატვრული ტექსტების შედარება ლექსიკური თვალსაზრისით;

• მასწავლებლის მითითებით ტექსტში რომელიმე მეტყველების ნაწილის გამოყოფა და

ფორმაცვალება (დროის, რიცხვის, კილოს და ა.შ. შეცვლა), დაკვირვება მიღებულ შედეგზე;

• უცნობი სიტყვებისა და ფრაზების სინონიმური განმარტებებით ჩანაცვლება;

• ვარაუდების სქემის შევსება კითხვის დაწყებამდე;

• ფრაზეოლოგიზმების შინაარსის ამოცნობა კონტექსტზე დაყრდნობით;

• ინფორმაციის მისაღებად წყაროს შერჩევა;

• კრიტერიუმების კითხვარის შემუშავება ინფორმაციის წყაროს საიმედობის შესაფასებლად;

• იმის შესახებ მსჯელობა, თუ რომელ საგნებში და/ან რა სახის ტექსტების წაკითხვისას

შეიძლება აღნიშნული სტრატეგიების გამოყენება;

• წაკითხული წიგნების კატალოგის შედგენა (მოკლე ანოტაციით);

• გაბმული სახით (აბზაცების გარეშე) წარმოდგენილი ტექსტის დაყოფა აბზაცებად


mimarTuleba: wera

ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა.


• თანამიმდევრულად და ლოგიკური ხაზის დაცვით გადმოსცემს სათანადო ინფორმაციას,

იდეას/თემას, კონკრეტულ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, განცდილ შთაბეჭდილებას,

ფაქტებსა და მოვლენებს;

• კონკრეტული ლიტერატურული ჟანრის ტექსტის დასაწყისის მიხედვით ქმნის შესაბამისი

მხატვრული ფორმის მცირე ზომის თხზულებას;

• ავლენს ფაქტისადმი (მოვლენისადმი) საკუთარ დამოკიდებულებას, ახერხებს მის ემოციურ

შეფასებას;

• მიზნის, თემისა და რესპონდენტის გათვალისწინებით ადგენს სხვადასხვა სახის პრაგმატულ

ტექსტებს;

• გამოთქვამს მოსაზრებას და ასაბუთებს მას ადეკვატური მტკიცებულებებით (ფაქტებით,

მაგალითებით, სხვ.);

• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას და ხსნის მას.

ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ

გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.


• სათანადოდ იყენებს სტრუქტურულ-კომპოზიციურ ელემენტებს (სათაურს, აბზაცს, სხვ.)

წერილობითი ტექსტის შედგენისას;

• მხატვრული ტექსტის/ეპიზოდის შინაარსის გადმოცემისას იყენებს ავტორისეულ ლექსიკას;

17

• მხატვრული ტექსტის შედგენისას ცდილობს ნაცნობი მხატვრული ხერხების (ეპითეტის,

შედარების, მეტაფორის) გამოყენებას;

• ინფორმაციული ტექსტების შედგენისას იყენებს სპეციალურ/ დარგობრივ ტერმინოლოგიას;

• მიზნის შესაბამისად იყენებს სათანადო ლექსიკურ და გრამატიკულ საშუალებებს;

• სწორად იყენებს ირიბ ნათქვამსა და ციტირებას;

• განარჩევს ნაცვალსახელთა ჯგუფებს და შესაფერის კონტექსტ-ში სწორად უნაცვლებს მათ

სათანადო სახელთა ფორმებს;

• მართებულად იყენებს მისათითებელ სიტყვებსა და კავშირებს (წევრ-კავშირებს)

მიზეზშედეგობრიობისა თუ სხვა მიმართებების გადმოსაცემად;

• მართლწერის შესამოწმებლად იყენებს დამხმარე საშუალებებს;

• იყენებს სხვადასხვა სტილისტურ თუ ენობრივ-გრამატიკულ საშუალებას ფუნქციური

ტექსტების შესადგენად;

• სწორად იყენებს სასვენ ნიშნებს;

• კონტექსტის მიხედვით მართებულად იყენებს ენობრივად სწორ, დასაშვებ და შესაძლებელ

ფორმებს.

ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება



• წერის მოსამზადებელ ეტაპზე მონაწილეობს იდეების გენერირებაში, ნაწერის თემის

განსაზღვრაში;

• წერის დაწყებამდე განსაზღვრავს წერითი ნამუშევრის მიზანსა და აუდიტორიას; შეარჩევს

სათანადო სტილს და ენობრივ საშუალებებს;

• წერის დაწყებამდე ადგენს გეგმას; ადგენს და/ან იყენებს გრაფიკულ მაორგანიზებლებს

ინფორმაციის დახარისხების, შეჯამების და სხვ. მიზნით;

• საჭირო ენობრივი მასალის მოსაძიებლად იყენებს ბეჭდურ ან ციფრულ რესურსებს,

სხვადასხვა დამხმარე საშუალებას (სინონი-მურ განმარტებებს, სიტყვათშეხამებებს, მყარ

შესიტყვებებს, ფრაზეოლოგიზმებს; მუშაობს ლექსიკონზე...);

• საკუთარი განცდის, შთაბეჭდილების გადმოსაცემად ირჩევს მისთვის სასურველ მხატვრულ

ფორმას;

• ტექსტის შედგენისას იყენებს მოდელს/მინიშნებებს, საყრდენებს, ითვალისწინებს მის

შინაარსობრივ, კომპოზიციურ და სტრუქტურულ მახასიათებლებს სხვადასხვა სახის

ტექსტების შედგენისას;

• გადაიკითხავს ნაწერს და ჩაასწორებს მას აზრობრივი, ენობრივ-სტილური და პუნქტუაციის

თვალსაზრისით;

• აზრობრივი სრულყოფის მიზნით, დამატებით სვამს ტექსტში საჭირო სიტყვებსა და

გამონათქვამებს;

• ამოწმებს ტექსტში გამოყენებულ ფორმებს და სიტყვათშეხამებებს ენის მოქმედი ნორმების

მიხედვით; ტექსტის კორექტირებისას იყენებს ორთოგრაფიულ და უცხო სიტყვათა

ლექსიკონს.


• ტექსტის/ტექსტის მონაკვეთის შინაარსის გადმოცემა მოკლედ და/ან ვრცლად;

• ნაცნობ თემაზე საკუთარი მოსაზრების გამოთქმა და დასაბუთება;

• მარტივი კვლევითი პროექტის (მაგ., გამოკითხვის) ჩატარება და შედეგების ამსახველი

ანგარიშის დაწერა სათანადოდ ორგანიზებული სახით;

• მოსწავლისთვის აზრობრივად საინტერესო ეპიზოდის გაგრძელებისა და დასასრულის

საკუთარი ვარიანტის შედგენა;

18

• მოკლე წერილობითი კომენტარის შედგენა საინტერესო მონაკვეთების შესახებ;

• აზრის გამოთქმა/მსჯელობა ტექსტის და/ან ტექსტში დასმული პრობლემის/საკითხის,

მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟის შესახებ;

• მარტივი სახის ორიგინალური თხზულების დაწერა ნაცნობ თემატიკაზე;

• განხორციელებული პროექტის (მაგ., მარტივი სოციოლოგიური გამოკითხვის) წერილობითი

ანგარიშის შედგენა (საყრდენების/მოდელის გამოყენებით);

• ერთი ტიპის ტექსტის შეცვლა სხვა ტიპის ტექსტით (მაგ., მოსმენილი ბიოგრაფიული ტექსტის

ინფორმაციის გადმოცემა ტექსტის მთავარ გმირთან ინტერვიუს სახით, ინტერვიუსი –

ბიოგრაფიული ტექსტის სახით)


programis Sinaarsi

შედეგების მიღწევა შესაძლებელია მოცემული შინაარსის საფუძველზე:

1. ინფორმაციის გაგება, ანალიზი და შეფასება

ძირითადი თემატიკა:

ლექსიკოლოგიური ასპექტი: სიტყვათა მარაგის შევსება სხვადასხვა დარგობრივი ლექსიკით;

მოსწავლისთვის უკვე ცნობილი მოდელების მიხედვით ახალი სიტყვებისა და ფრაზების გააზრებულად

წარმოება; სათქმელის (როგორც ზეპირად, ასევე წერილობით) ხატოვნად და ამომწურავად გამოხატვა.

გრამატიკული ასპექტი: სახელის ბრუნვისა და რიცხვის ფორმების გამოყენება ზმნურ

კონსტრუქციებში; დროის, კილოსა და ასპექტური სახესხვაობების მიხედვით ზმნის გარჩევა;

წინადადების მოდალობათა მაკონსტრუირებელი ენობრივ-გრამატიკული საშუალებები; მოდალობათა

გადმოსაცემი არავერბალური საშუალებები; სახელისა და ზმნის ძირითადი გრამატიკული

კატეგორიების სინტაქსური ფუნქციების განსაზღვრა წინადადებაში.

ენობრივი გრძნობისა და მეტყველების კულტურის დახვეწა-განვითარება: ორთოეპიული ჩვევების

განვითარება; რიტმის, ტემპის როლი და მნიშვნელობა მეტყველებაში; სიტყვათა შერჩევა

შინაარსობრივი და ექსპრესიული თვალსაზრისით.

2. ენის კომუნიკაციური ასპექტები

ძირითადი თემატიკა: ინდივიდუალური, ჯგუფური და წყვილური საკომუნიკაციო ამოცანების დაგეგმვა

და მომზადება. ტექსტის მიზანი და მისი მიღწევის გამომხატველობითი საშუალებები (ვთქვათ,

რეკლამის მაგალითზე); საბავშვო და შემეცნებით-გასართობი პროგრამები, მათი სტრუქტურა

და აგების ძირითადი პრინციპები; დისკუსიაში მონაწილეობის ჯგუფური და ინდივიდუალური

სტრატეგიები (პასუხისმგებლობა ჯგუფის სახელით გამოთქმულ მოსაზრებაზე). პრესა, პრესის სახეები

და სტრუქტურა; ტექსტის ტიპები და მათი განმსაზღვრელი ენობრივ-სტილური ნიშნები (ამ ნიშნების

ამოცნობა, განმარტება, შეფასება და წერისას მართებულად გამოყენება). ტექსტის ჩასწორების,

კორექტირებისა და რედაქტირების წესები. ტექსტის დამუშავების ელექტრონული პროგრამები.

მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა

ძირითადი თემატიკა: მოთხრობები ბავშვთა ოცნებებსა და ფანტაზიებზე, მათს ცხოვრებაზე,

ზნეობრივ პრობლემებზე, ადამიანურ ურთიერთობებზე, ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობაზე;

19

სათავგადასავლო ლიტერატურა და ფანტასტიკა; პატრიოტული და სამოქალაქო ჟღერადობის,

ისტორიულ თემატიკაზე შექმნილი ნაწარმოებები.

საკითხავი მასალა: ფოლკლორული ჟანრები: ზღაპარი, ბალადა, ლექსები, თქმულებები, ლეგენდები,

მითები (ქართული და უცხოური); ბიბლიური მოთხრობები, სახარებისეული იგავები; სხვადასხვა

ეპოქის ქართველ და უცხოელ კლასიკოსთა ნაწარმოებები (შესაძლებელია ადაპტირებული ტექსტები);

ქართული ლირიკის ნიმუშები; თანამედროვე ქართული პროზის ნიმუშები; საინტერესო ეპიზოდები

გამოჩენილ ადამიანთა ცხოვრებიდან, მათი მოგონებები და მოგონებები მათზე.

20

ga

kv

eT

il

eb

is

a

da

Te

me

bi

s d

a-

sa

xe

le

ba

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

ze

pi

rm

et

yv

el

eb

ak

iT

xv

aw

er

a

II.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა

საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად.

II.2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება;

ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.


სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და

შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და

ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის

დონეზე).

II.4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და

ადეკვატურად გამოყენება.

II.5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი

სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება

არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების


II.7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების

ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და

შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და

შთაბეჭდილების გადმოცემა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური

მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური

ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების

ამოცნობა.

II.9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების

შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II.10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე

სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის

ტექსტების შექმნა.

II.11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული

ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება;

ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

II.12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების

შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

Ta

vi

1. a

me

ty

ve

-l

eb

ul

i b

un

eb

a

8

Tu

Ta

qu

Ci (

mo

Tx

ro

ba)

Te

or

ia

. mx

atv

ru

-l

i x

er

xe

bi

ne

ke

rCx

lis

wiT

el

i f

oT

ol

i (m

oT

xr

ob

a)

Ta

vi

2. d

a m

e v

i-

go

ne

b..

.1

2

wam

ye

be

Tan

iis

ake

n

4. s

ax

el

mZ

Rv

an

el

os

Se

sa

ba

mi

so

ba

er

ov

nu

l s

as

wa

vl

o g

eg

ma

sT

an

21

12

34

56

78

91

01

11

2

xaz

aru

la

Te

or

ia

. mo

Tx

ro

ba

Cve

ni

We

ram

i

ale

qs

and

re

yaz

be

gi

mo

kl

e b

iog

raf

ia

nam

wy

em

sar

is m

og

o-

ne

ban

i

Ta

vi

3. s

ib

rZ

ne

s

ic

ru

is

a1

2

su

lx

an-s

aba

or

be

-l

ian

i b

iog

raf

ia

mT

iel

i d

a k

akl

is x

e

aql

em

i d

a v

iri

us

amar

Tl

o S

ir-

van

Sah

i

mo

sa

me

ni

: me

fe

da

avs

ity

va

Te

or

ia

. ig

av-a

rak

i

Ta

vi

4. l

eg

en

-d

eb

Si

Se

mo

-n

ax

ul

i w

ar

su

li

12

sp

ars

i is

to

rik

os

is

Can

awe

ri

bax

tr

ion

is a

Re

ba

bax

tr

ion

is a

Re

-b

a –

fr

agm

en

ti

po

em

idan

, r

om

el

ic

eZ

Rv

ne

ba

16

59

wl

is

ajan

ye

bas

.

bax

tr

ion

is a

Re

ba

22

12

34

56

78

91

01

11

2

le

ge

nd

a b

azal

eT

is

tb

is S

es

axe

b

baz

ale

Tis

tb

a

Te

or

ia

. f

aqt

i, v

arau

di,

T

val

saz

ris

i

mo

dio

da

nin

o

mT

eb

iT

Ta

vi

5. s

ic

il

i

ga

da

md

eb

ia

o!

12

bar

on

miu

nh

auz

en

is

Tav

gad

asav

ali

mo

sa

me

ni

: mo

waf

e

da

mo

ZR

var

i

ob

ol

i d

a q

os

ty

uil

a

uw

ind

el

i c

xe

ne

bi

raR

a iq

ne

no

Te

or

ia

. an

ot

acia

Te

or

ia

. re

kl

ama

Ta

vi

6. x

al

xu

ri

s

it

yv

ie

re

ba

14

eT

er

i (z

Rap

ari)

op

er

a `a

be

sal

om

da

eT

er

i~

Te

or

ia

. zR

apar

i

Ta

vi

7. v

aJ

a-

fS

av

el

as

s

am

ya

ro

12

Sv

lis

nu

kr

is

naa

mb

ob

i

Te

or

ia

. pe

rs

on

aJi

23

12

34

56

78

91

01

11

2

Ta

vi

8. d

id

i

wi

gn

eb

i1

2

ve

fx

ist

yao

san

i

amb

avi

ro

st

ev

an

arab

Ta

me

fis

a

ro

st

ev

an m

ef

isag

an

da

avT

and

ilis

agan

n

adir

ob

a,

nax

va

arab

Ta

me

fis

agan

mis

ym

isa

ve

fx

ist

yao

sn

isa

`ve

fx

ist

yao

sn

is~

afo

riz

me

bi

mo

sa

sm

en

i:

ho

me

ro

sis

od

ise

a

Te

or

ia

. f

un

qc

iur

i t

eq

st

eb

i

Ta

vi

9.

qa

rT

ul

i

sa

li

te

ra

tu

ro

e

ni

s i

st

or

ii

da

n7

qar

Tu

li

sal

ite

rat

ur

o e

na

da

ilia

Wav

Wav

aZe

me

oc

e s

auk

un

eS

i S

eq

mn

ili

qar

Tu

li

te

rm

ine

bi

d

a g

ior

gi

nik

ol

aZe

Te

or

ia

. ar

qai

zm

eb

i d

a n

eo

lo

giz

me

bi

Ta

vi

10

. C

em

i

Tb

il

is

i8

Tb

ilis

is i

st

or

ia

* *

* (r

us

Tav

el

is

pr

os

pe

qt

ze

)

24

12

34

56

78

91

01

11

2

sad

Re

gr

Ze

lo

iy

os

m

isi

gaz

afx

ul

is

dR

es

asw

aul

i

lu

rj

i s

uf

ra

mu

ST

aid

i

`ze

pir

i g

aze

Te

bi~

Z

ve

l T

bil

isS

i

pan

sio

ne

bi

da

gim

naz

ieb

i

tr

ans

po

rt

i

Te

or

ia

. te

qs

tis

g

asw

or

eb

a

Ta

vi

11

. T

ar

gm

an

is

x

el

ov

ne

ba

7

to

mis

das

ja

mo

sa

sm

en

i:

he

kl

be

ri

fin

is

Tav

gad

asav

ali

Te

or

ia

. Tar

gm

ani

Cem

i p

irv

el

i T

avi

bar

To

lo

me

qaT

lis

s

aeW

vo

gau

Cin

are

ba

Ta

vi

12

. e

rT

i k

ac

is

T

av

ga

da

sa

va

li

5

ioT

am z

ed

gin

iZis

T

avd

ade

ba

qar

Tu

li

en

is

gr

amat

ika

25

Sesavali

winamdebare saxelmZRvaneloebi Tvisobrivad Seesabameba da agrZelebs amave gamomcemlo-

bis mier mexuTeklaselTaTvis Sedgenil wignebs `qarTuli literatura 5~ da `qarTuli ena

5~. is Seqmnilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT da moicavs 180 sagakveTilo saa-

Tis (36 saswavlo kviris) saswavlo kurss.

saxelmZRvanelo oTxi komponentisgan Sedgeba:

moswavlis wigni – qarTuli literatura (or nawilad)

moswavlis wigni – qarTuli ena

moswavlis rveuli

maswavleblis wigni

moswavlis wigni – qarTuli literatura

moswavlis wigni meeqvse klasis saxelmZRvanelos ZiriTadi komponentia. saxel mZRva-

nelos agebis safuZveli, iseve rogorc wina klasebSi, amjeradac masalis Te maturad mowes-

rigebaa, rac imas niSnavs, rom saxelmZRvanelos yoveli Tavi erTi konkretuli Temisa da am

Temaze Seqmnili sxvadasxva tipis nawarmoebebis (mxatvruli da SemecnebiTi teqstebis)

Seswavlas moicavs. sul 12 Temaa.

Temebis ganawileba Tavebisa da kvirebis mixedviT aseTia:

Tavi 1 ametyvelebuli buneba 8 saaTi

Tavi 2 da me vigoneb 18 saaTi

Tavi 3 sibrZne sicruisa 12 saaTi

Tavi 4 legendebSi Semonaxuli warsuli 12 saaTi

Tavi 5 sicili gadamdebiao 12 saaTi

Tavi 6 xalxuri sityviereba 14 saaTi

Tavi 7 vaJa-fSavelas samyaro 12 saaTi

Tavi 8 didi wignebi 12 saaTi

Tavi 9 qarTuli salit. enis istoriidan 7 saaTi

Tavi 10 Cemi Tbilisi 8 saaTi

Tavi 11 Targmnis xelovneba 7 saaTi

Tavi 12 erTi kacis Tavgadasavali 5 saaTi

kursis mixedviT, dagegmilia, gramatikis gakveTilebi Catardes kviraSi erTxel an orjer. amas xels Seuwyobs enobrivi masalis Tanmimdevroba gramatikis saxelmZRvaneloSi. Tumca, maswavlebels SeuZlia zogierTi gramatikuli sakiTxis asaxsnelad gamoiyenos lite raturis gakveTilic, radgan gramatikis wignisa da rveulis masala koordinirebulia literaturis saxelmZRvanelosTan. magaliTad, nar-Tan-iani mravlobiTis formebis swav-leba SeuZlia daukavSiros „vefxistyaosnis“ nawyvetebis Seswavlis process.

saxelmZRvanelos mixedviT, pirvel TavSi mocemuli gakveTilebis raodenoba ar emTxveva pirveli TavisTvis cxrilSi mocemuli saaTebis odenobas, Tumca unda gaviTvaliswinoT, rom saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebels wigniT muSaobis dawyebamde Casatarebeli aqvs

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura

26

Sesavali mecadineoba, da, garda amisa, mas sWirdeba dro moswavlis rveulze samuSaod. igive SeiZleba iTqvas danarCeni Tavebis Sesaxebac.

SeniSvna: moswavlis wigni gayofilia or nawilad. meore nawili danomrilia orgvarad.

sarCevSi gverdebi miTiTebulia pirveli, msxvili SriftiT mocemuli numeraciis mixedviT.

meore, mkrTali da patara SriftiT dabeWdili numeracia gulisxmobs pirveli wignis gagr-

Zelebas, rac datovebulia specialurad. es maswavlebels gauadvilebs, iolad ipovos is

gverdi, romlis nomeric zogierT SemTxvevaSi maswavleblis wignSia miTiTebuli (savar-

jiSoebis pasuxebi, konkretuli savarjiSos an davalebis miTiTeba da a.S.).

yoveli Tavis dasawyisSi calke gverdze moTavsebulia Tavis nomeri, miTiTebulia Temis

saTauri, gverdi gaformebulia saTanado naxatiT da erTvis epigrafebi, romlebic am Temas

Seesabameba. es gverdi gamiznulia erTgvari Sesavali saubrisaTvis. aqve ganTavsebulia

Tavis sarCevi.

yoveli Tavi moicavs teqstebs, saTanado savarjiSoebs, Teoriul sakiTxebs. wignSi

CarTulia masala `qarTuli idiomebis leqsikonidan~, wignis bolos ki mocemulia uSualod

saxelmZRvanelos leqsikoni, romelSic ganmartebulia ama Tu im TavSi Setanili teqstebSi

varskvlaviT moniSnuli sityvebi. aqve aRvniSnavT, rom leqsikonSi Tavmoyrili sityvebi

kargi masalaa damatebiTi davalebebisaTvis. Tu maswavlebels dro morCeba, mas SesaZlebloba

aqvs, daavalos moswavleebs winadadebebis Sedgena am sityvebis gamoyenebiT.

teqstebi

saxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, zRaprebi, legendebi, igav-arakebi, leqsebi,

SemecnebiTi xasiaTis teqstebi.

saxelmZRvanelos teqstebi SerCeulia ramdenime niSniT:

1) Seesabamebodes Temas;

2) hqondes mxatvruli an SemecnebiTi Rirebuleba;

3) Seesabamebodes da iTvaliswinebdes moswavleTa asakobriv Taviseburebebs;

4) aisaxos is enobriv-gramatikuli momentebi, romlebic qarTuli enis saxelmZRvaneloSi

Seis wav leba.

wignSi Setanilia rogorc qarTuli klasikuri literatura, aseve Targmanebi.

yvela teqsti ilustrirebulia feradad, bavSvisaTvis gasagebi, Temis Sesabamisi sura-

TebiT. saxelmZRvaneloSi warmodgenilia unikaluri fotomasala, sagangebod mopovebuli

literaturis muzeumidan, xelnawerTa erovnuli centridan da fotofiqsaciis laborato-

riidan. teqstebi specialurad SerCeuli, advilad aRsaqmeli, kargad sakiTxavi SriftiT aris

awyobili.

iseve, rogorc wina klasebis saxelmZRvaneloebSi, aqac uzarmazari roli eniWeba leqsikaze

muSaobas. leqsikuri savarjiSoebi uxvadaa davalebaTa blokebSi, aseve, moswavleTa leqsiku-

ri maragis gamdidrebas isaxavs miznad uxvi masala `qarTuli idiomebis leqsikonidan~.

wignis yovel teqsts mosdevs savarjiSoebis bloki. am blokSi sxvadasxva tipis davalebe-

bi gvxvdeba. ganvixiloT es davalebebi rubrikebis mixedviT:

teqstis Sinaarsi – am rubrikaSi ZiriTadad mocemulia teqstebis SinaarsTan uSualod

dakavSirebuli SekiTxvebi, romlebzec moswavlem mokle pasuxi unda gasces. zogierTi

savarjiSo ki moswavlisagan teqstis romelime epizodis Sinaarsis gaazrebasa da gadmocemas

moiTxovs.

imsjele – rogorc rubrikis saxelidan Cans, aq gaerTianebuli savarjiSoebi moswavleebi-

sagan, individualurad an jgufurad, ama Tu im sakiTxze sakuTari azris Camoyalibebas moiTx-

ovs. Sesabamisad, miTiTebaSi gamoyenebuli zmnebi mxolobiT an mravlobiT ricxvSi dgas.

27

gaixsene – am rubrikis savarjiSoebi moswavlisagan moiTxovs, gaixsenos esa Tu is

Seswavlili nawarmoebi an ama Tu im nawarmoebis personaJebi da daukavSiros personaJebis

moqmedeba axlad Seswavlil masalas Tu pirad cxovrebiseul gamocdilebas. garda amisa,

moswavlem unda gaixsenos romelime sakvanZo sityvis mniSvneloba.

moZebne – am rubrikaSi mocemuli savarjiSoebi moswavles teqstSi orientirebaSi exmareba.

moipove informacia – am rubrikaSi gaerTianebuli savarjiSoebi moswavles sTxovs, ama

Tu im sakiTxze moipovos damatebiTi informacia sabavSvo enciklopediidan, moiZios sasur-

veli wigni biblioTekaSi (es ukanaskneli ki TavisTavad gulisxmobs, rom moswavles unda

SeeZlos sabavSvo biblioTekis anbanuri da Tematuri katalogebiT sargebloba da bib-

lioTekis katalogebsa da baraTebze ganTavsebuli informaciis sworad amokiTxva. garda

amisa, Tu xeli miuwvdeba, moiZios informacia internetiTac.

dawere – am rubrikaSi Tavmoyrilia weriTi savarjiSoebi.

es sainteresoa – am rubrikaSi mocemulia damatebiTi informacia SemecnebiT teqstebTan

dakavSirebiT, rac miznad isaxavs moswavleTa ganwyobis Seqmnas da interesis gaRrmavebas.

zogierTi savarjiSo moiTxovs, moswavlem Tavad moifiqros SekiTxva ama Tu im teqstTan

dakavSirebiT da dausvas Tanaklasels.

erTi teqstis bolos sami, oTxi, xuTi an meti rubrikis savarjiSoebi SeiZleba iyos moce-

muli. savarjiSoebis erTi blokis farglebSi SesaZlebelia rubrika meordebodes. mag.:

teqstis Sinaarsi

dawere

imsjele

teqstis Sinaarsi

es imas niSnavs, rom, Cveni rekomendaciiT, maswavlebelma am TanamimdevrobiT unda

Seasru lebinos klass savarjiSoebi.

moswavlis wignis savarjiSoebSi aseve miTiTebulia, romelia jgufebSi an wyvilebSi samu-

Sao, rac maswavlebels daexmareba saswavlo procesis organizebaSi (amgvari savarjiSo ebis

miTiTebaSi zmnebi mravlobiT ricxvSi dgas).

Teoriuli sakiTxebi

yovel TavSi Setanilia garkveuli Teoriuli masala. oRond mizani is ki ar aris, rom

bavSvebs es Teoriuli teqstebi gavazepirebinoT, aramed is, rom moswavles SeeZlos,

SeZenili codna praqtikulad gamoiyenos.

mosasmeni teqstebi

wignis zogierT TavSi specialuri niSniT gamoyofilia teqstis saTauri. es teqstebi maswavleblis wigns erTvis bolos. isini saswavlo procesSi ramdenime daniSnulebiT SegviZlia CavrToT:

a. rogorc mosasmeni teqsti: maswavlebeli ukiTxavs teqsts, romelic moswavlis wignSi ar weria. Semdeg usvams SinaarsTan dakavSirebul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas.

b. rogorc ucxo teqsti: maswavlebeli akeTebs teqstis asls da Seaqvs klasSi rogorc ucxo teqsti. moswavleebi kiTxuloben mas. Semdeg ki pedagogi usvams SinaarsTan dakavSire-bul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas (zogjer aseTi davalebebi Tavad teqstebsac axlavs).

g. karnaxiT wera swored am teqstebiT ivarjiSeben moswavleebi karnaxiT weraSi.

28

moawyveT Cveneba

ekranis logoTi aRniSnulia nawarmoebebi, romelzec gadaRebulia asakisTvis Sesabamisi filmi an multfilmi, an saerToa (emTxveva) personaJi da Tema (magaliTad, „Svlis nukris naambobi“ da „bembi“) an filmi exeba Temas, romelic gaSlilia Sesaswavl TavSi da a.S.

Tu moswavlis wignSi nawarmoebis saTaurTan mocemulia miTiTebuli niSani, es imas niS-navs, rom saxelmZRvanelos avtorebis rekomendaciiT, maswavlebelma, sasurvelia, moiZios miTiTebuli videomasala, mokle informacia filmis gamoSvebis wlis, reJisoris Tu sxva mniSvnelovani ambebisa da pirovnebebis Sesaxeb da am nawarmoebis Seswavlis Semdeg aCvenos moswavleebs klasSi. Cveneba SeiZleba 2 sagakveTilo saaTsac gagrZeldes. qvemoT mocemulia videomasalis damuSavebisas sagakveTilo procesSi dasmuli SekiTxvebisa da gansaxorcie-lebeli aqtivobebis nimuSebi:

• sad gawyda filmis Cveneba? ra iyo pirvel nawyvetSi? igulisxmeba Sinaarsi;• emTxveva Tu ara nawarmoebisa da ekranizaciis saTauri? da Tu aris gansxvaveba, ims-

jelon, romeli versia moswonT da ratom;• videomasalaSi (filmSi, multfilmSi...) ra aris mocemuli gansxvavebulad? damatebu-

lia an aklia personaJi Tu ambavi; Secvlilia finali... aqve gaimarTeba msjeloba reJisoris fantaziiT Seqmnil masalaze;

• SesaZlebelia Sefasdes kostiumebi da daisvas kiTxvebi, romel personaJs ra tipis tansacmeli ufro mouxdeboda da ratom;

• Seiqmnas filmis afiSa;• Seiqmnas filmis reklama: moswavleebis CarTulobiT daiweros scenari romelSic Caer-

Tveba bavSvebis mier xmaTa umravlesobiT arCeuli musika. maswavlebelma saboloo pro-duqti videoze aRbeWdos. an: gakeTdes sareklamo plakati CanaxatebiTa da slogane biT.

• daidgas kostiumirebuli speqtakli am nawarmoebis mixedviT. sasurvelia, am kostiume-bis mxatvrebi Tavad moswavleebi iyvnen. magaliTad, Cveulebrivi tansacmeli qaRald-is elementebiT iyos SefuTuli.

moswavlis wigni – qarTuli ena

gramatikis swavleba davgegmeT standartis gaTvaliswinebiT.

meeqvseklaselTa saxelmZRvanelos kursi enis swavlebis nawilSi eyrdnoba da aRrmavebs

amave avtorTa mier me-5 klasis saxelmZRvaneloSi Setanil masalas. rogorc wina wlebSi, ise

amjeradac, dagegmilia enisa da literaturis sakiTxebis koordinirebulad swavleba; ker-

Zod, enis swavlebisas TvalsaCino magaliTebad gamoye nebulia literaturis sagakveTilo

masala, amave bazis gamoyenebiT aris Sedgenili savarjiSod gamiznuli davalebebic.

sakiTxebis CamonaTvali:

1. sametyvelo bgera (ras Seiswavlis fonetika);

2. fonetikuri movlenebi;

3. ras Seiswavlis gramatika (dargebi: morfo-

logia da sintaqsi);

4. sityvis Sinaarsis Seswavla (leqsikologia);

5. mravalmniSvnelobiani sityva;

6. sinonimebi;

7. morfologiis kursi: arsebiTi saxeli;

8. arsebiTi saxeli da Tandebuli;

9. Tandebulebis marTlwera;

10. zedsarTavi saxelis warmoqmna;

11. ricxviTi saxelebi;

12. nacvalsaxeli;

13. zmna;

14. zmna da gramatikuli pirebi;

15. zmniswini da sruli an usruli moqmedeba;

15. zmnizeda;

16. Sorisdebuli;

17. kavSiri;

18 nawilaki.

qarTuli enis saxelmZRvaneloSi, aseve, Setanilia mokle cnobebi qarTvel enaTmecnier-

Ta Sesaxeb; eseni arian: akaki SaniZe, giorgi axvlediani, arnold Ciqobava, varlam Tofuria,

givi maWavariani, guram ramiSvili.

29

zogadi rekomendacia:

1. gakveTilis msvlelobisas, dro rom dazogoT, winaswar dafaze dawereT saxel-

mZRvanelos leqsikonis im gverdebis nomrebi, romelzedac mocemulia savara udod ucnobi

(varskvlaviani) sityvebis ganmartebebi.

2. winaswar SeafaseT Tqveni klasis moswavleTa SesaZlebloba da Sesabamisad gaanawileT

erTianad mocemuli gramatikuli masalisaTvis dasaTmobi dro erTsa Tu or gakveTilze.

3. saxelmZRvaneloSi gaTvaliswinebulia xolme wina klasebSi Seswavlili masalis cod-

na, maTi Sexseneba. Tu Tqven ar aswavlidiT Cveni wignebiT, Tqveni saubriT gaacaniT moswav-

leeb s aRniSnuli nawarmoebebi.

4. winaswar sTxoveT mSoblebs, SeZlebisdagvarad moumaragon moswavleebs sulxan-saba

orbelianis `sityvis kona~, aseve – qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni (erTtomeuli) da

orTografiuli leqsikoni.

5. ama Tu im sakiTxze (magaliTad, Tbilisze, saberZneTze an romelime mweralsa Tu isto-

riul pirze) damatebiTi informaciis mosapoveblad internet-saZiebo sistemaSi CawereT Se-

sabamisi sityva da aCveneT moswavleebs, rogor unda moiZion informacia.

6. teqstze muSaobis dros, wakiTxulis ukeT gasaazreblad, SeaxseneT moswavleeb s, mex-

sierebis xarjze ki ar gascen mocemul SekiTxvebs pasuxi, aramed teqsts miub rundnen, ipov-

on adgili, romlis Sexsenebac mniSvnelovania swori pasuxis gasacemad.

rogorc me-5, ise me-6 klasSi gramatikis kursis Teoreiuli nawili Sedgenilia gasaazre-

blad, Sesamecneblad. umTavresi yuradReba unda mivaqcioT e.w. praqtikuli gramatikis naw-

ils da moswavleTa Sesafaseblad swored mas daveyrdnoT.

TiToeuli rubrikis win mocemulia martivi logo (Zaxilis niSani, kiTxvis niSani an

lupa), romelic vizualurad aformebs rubrikis saTaurs (gaixsene, daimaxsovre, daakvirdi,

upasuxe SekiTxvebs...).

moswavlis rveuli

moswavlis rveulSi Tavmoyrilia savarjiSoebi, romlebic moswavleebma konkretuli

gramatikuli masalis Seswavlis Semdeg unda Seasrulon. es savarjiSoebi maswavlebels maTi

codnis SemowmebaSi daexmareba. am mizniT sagangebod momzadda savarjiSoebi rubrikiT –

`redaqtoris gverdi~.

rveulis meore nawilSi mocemulia ramdenime testi Seswavlili gramatikuli masalis

gansamtkiceblad.

maswavleblis wigni

maswavleblis wignSi warmodgenilia sanimuSo gakveTilebi samive sferos mixedviT: ena,

literatura, literaturis Teoria. garda amisa, Tavmoyrilia faseuli rekomendaciebi

swavlebis meTodikaSi:

weris strategia – sqema personaJis daxasiaTebisaTvis;

redaqtireba;

Txzulebis Sefaseba;

blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba;

moswavleTa TviTSefaseba.

maswavleblis wignSi mocemulia aseve moswavleTa Sefasebis (niSnebis weris) sistema da VI

klasis standarti qarTul enasa da literaturaSi.

30

6. rekomendaciebi SefasebaSi

moswavlis Sefasebis sistema

moswavlis Sefasebis mizani, principebi da amocanebi

1. moswavlis Sefasebis mTavari mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvas da, meore mxriv, swavla-swavlebis xarisxis monitorings. Sefaseba unda iZleodes informacias mos-wavlis individualuri progresis Sesaxeb.

2. moswavlis Sefaseba aris swavla-swavlebis ganuyofeli nawili. Tanamimdevruli saganmanaTleblo procesis uzrunvelsayofad, moswavlis Sefaseba unda daefuZnos swavlis konstruqtivistul principebs.

3. moswavlis Sefasebis ZiriTad amocanebs warmoadgens:

a) aCvenos rogor mimdinareobs moswavlis codnis konstruirebis procesi da mex-sierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba;

b) axali saswavlo sakiTxis/Temis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da warmodgenebi;

g) gamoavlinos, ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis da-moukideblad Sefasebas, aseve ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams igi sakuTari winsvlis xelSesawyobad;

d) moicvas samive kategoriis codna;

e) aCvenos, ramdenad axerxebs moswavle codnis erTobliobaTa funqciurad gamoy-enebas Sinaarsian konteqstebSi.

4. ZiriTadi amocanebis gadasaWrelad moswavlis SefasebaSi prioriteti mieniWeba kompleqsur, konteqstis mqone davalebebs, romelTa Sesruleba moswavles ubiZgebs codnis sxvadasxva komponentis interaqtiulad da Tanadroulad gamoyenebisken.

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefaseba

1. Sefaseba SeiZleba iyos: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli.

2. ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis miRwevis dones sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTebaSi.

3. ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas da mimarTulia swavlis xarisxis gaumjobesebaze.

amonaridi „erovnuli saswavlo gegmidan“

31

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

miznebi swavlis xarisxis gaum-jobeseba;

moswavlis winsvlisa da ganviTarebis xelSewyo-ba.

moswavlis akademiuri miRwevis donis dadgena sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTe-baSi.

amocanebi codnis konstruirebisa da codnaTa urTierT-dakavSirebis procesis Sefaseba;

winare codnis/warmod-genebis dadgena;

moswavlis mier Tavisive Zlieri da susti mxa-reebis dadgenis unaris Sefaseba;

moswavlis mier sakuTari winsvlis xelSesawyobad gaazrebuli nabijebis gadadgmis unaris Se-faseba;

codnis samive katego-riis aTvisebis procesis Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

codnaTa urTierTdakav-Sirebis unaris Sefaseba;

codnis samive katego-riis gamoyenebis unaris Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

warmatebis kriteriumi ganxorcielebuli wins-vla winare SedegebTan/ winare donesTan Sedare-biT.

miRwevis done sagno-brivi saswavlo gegmis moTxovnebTan SedarebiT

Semfasebeli da Sefase-bis formebi

maswavlebeli: zepirsi-tyvieri an werilobiTi ukukavSiri, wamaxalise-beli miTiTebebi, sim-boluri niSnebi da a.S.

moswavleebi: TviTSe-fasebiT; urTierTSe-fasebiT.

maswavlebeli: qula (Sei-Zleba axldes komentari Zlieri da susti mxaree-bis aRweriT, xarvezebis gamosasworebeli mi-TiTebebiT).

32

akademiuri miRwevis doneebi da Sefasebis sistema

moswavleTa akademiuri miRwevebi fasdeba aTquliani sistemiT xuTi donis mixedviT:

qulebi Sefasebis doneebi

1 0

maRali9

8

saSualoze maRali7

6

saSualo5

4

saSualoze dabali3

2

dabali1

Sefaseba dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebze

1. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyeneba. am klasebSi wlis bolos sagnis maswavleblebma unda daweron mos-wavlis mokle werilobiTi Sefaseba, romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniS-navs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba moswavles daxmareba sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad. klasis damrigebelma, sakuTari da sxva maswavleblebisagan miRebuli informaciis safuZvelze, IV klasis bolos unda daweros Semajamebeli werilobiTi Sefaseba.

2. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi ganmaviTarebeli da ganmsazRvre-li Sefaseba gamoiyeneba. moswavle fasdeba aTquliani sistemiT, yvelaze dabali qula aris 1, xolo yvelaze maRali qula - 10.

3. V-XII klasebSi sportis sagnobriv jgufSi gaerTianebul sagnebSi, saganSi „sag-zao niSnebi da moZraobis usafrTxoeba“ da arCeviT sagnebSi moswavle fasdeba CaTvlis sistemiT: CaeTvala/ar CaeTvala.

moswavlis Sefasebis komponentebi

1. semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis mixedviT:

33

a) mimdinare saSinao davaleba;

b) mimdinare saklaso davaleba;

g) Semajamebeli davaleba.

2. maswavlebels SeuZlia semestris ganmavlobaSi ganmaviTarebeli Sefaseba gamoi-yenos nebismier komponentSi.

3. semestris ganmavlobaSi ganmsazRvreli SefasebiT moswavleebi fasdebian Semdeg komponentebSi:

a) mimdinare saklaso davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi),

b) mimdinare saSinao davaleba (VII-XII klasebi),

g) Semajamebeli davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi).

4. am muxlis me-3 puqtiT gansazRvrul komponentebs erTnairi wona aqvs.

5. I-VI klasebSi saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

6. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi saklaso da Semajamebel davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

7. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi saklaso da Semajamebel davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

I-IV klasebi da V klasis pirveli

semestri

V klasis meore semestri da VI

klasi

sabazo da saSualo

safexurebi

mimdinare saSinao davaleba

ganmaviTarebeli Sefaseba



ganmsazRvreli Sefaseba

mimdinare saklaso davaleba






Semajamebeli davaleba






8. Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis mqone davalebebis gamoyeneba (mag., eses dawera, proeqtis momzadeba, laboratori-uli kvlevis Catareba, referatis dawera, amocanis amoxsna, saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSis Seqmna, moTxrobis Sedgena, monacemTa bazis Seqmna, konkretuli problemis gadaWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis angariSis momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi Sefase-bisaTvis pedagogma unda SeimuSaos moswavleebis Sefasebis kriteriumebi.

34

9. erovnuli saswavlo gegma V klasis meore semestris, VI klasis da sabazo-saSu-alo safexurebis TiToeuli sagnisaTvis gansazRvravs semestris ganmavlobaSi Casatarebeli Semajamebeli davalebebis savaldebulo minimalur raodenobas.

10. moswavle valdebulia Seasrulos klasSi Catarebuli yvela Semajamebeli davaleba (erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili savaldebulo minimumi da sko-lis mier damatebiT dadgenili, am ukanasknelis arsebobis SemTxvevaSi).

11. Tu moswavle ar Seasrulebs romelime Semajamebel davalebas gacdenis gamo, skola valdebulia, misces mas gacdenili Semajamebeli davalebebis aRdgenis saSualeba. Semajamebeli davalebebis aRdgenis vadebi da misi Catarebis forma ganisazRvreba saskolo saswavlo gegmiT.

12. TiToeuli maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klas-Si Catarebuli Semajamebeli davalebebis dokumentacia. aRniSnul dokumenta-ciaSi warmodgenili unda iyos: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli davalebis piroba, sagnis standartis is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriumebi, romliTac Se-fasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis mier Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime nimuSi an Sesrulebuli Sema-jamebeli davalebis amsaxveli vizualuri masala.

ganmsazRvreli Sefasebis qulaTa saxeobebi

zogadsaganmanaTleblo sistemaSi gamoiyeneba ganmsazRvreli Sefasebis Semdegi saxeobebi:

a) sagnis mimdinare saklaso, mimdinare saSinao da Semajamebeli davalebebis qulebi, romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;

b) sagnis semestruli qula – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi;

g) sagnis wliuri qula – semestruli qulebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. ga-monakliss warmoadgens mexuTe klasis wliuri qula, romelic meore semestris sagnis semestruli qulis identuria. wliur qulaSi SeiZleba wliuri gamocdis qulac aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo saswavlo gegmiT da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur qulaze.

qulebis gamoangariSebis wesi

1. sagnis semestruli qulis gamoangariSebis wesi:

a) moswavlis mier semestris ganmavlobaSi sxvadasxva komponentSi miRebuli qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobaze;

b) miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (mag., 6.15 mrgvaldeba 6-mde, 7.49 mrgvaldeba 7-mde, 8.5 mrgvaldeba 9-mde);

g) im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Catarebuli Sema-jamebeli davaleba, misi semestruli qulis gamosaangariSeblad sxvadasxva kom-ponentSi miRebuli qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobisa da Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze;

35

d) Tu semestris ganmavlobaSi skolidan skolaSi gadasvlisas aRmoCndeba, rom mimReb skolaSi romelime saganSi/sagnebSi Catarebulia Semajamebeli davalebis/davalebebis ufro meti raodenoba, vidre gamSveb skolaSi, mimRebi skola mos-wavlis Semajamebeli davalebis raodenobas daiTvlis gamSveb skolaSi dadgeni-li da moswavlis mier Sesrulebuli, aseve mimReb skolaSi moswavlis gadmosv-lis momentidan Catarebuli da mis mier Sesrulebuli Semajamebeli davalebebis mixedviT;

e) 36-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli semestruli gamocdis Cabarebis SemTxvevaSi, semestruli qula gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT: gamocdis qula emateba sagnis semestrul qulas da jami iyofa orze.

2. sagnis wliuri qulis gamoangariSebis wesi:

a) sagnis wliuri qulis gamosaangariSeblad sagnis semestruli qulebis jami unda gaiyos orze;

b) sagnis wliuri qula mrgvaldeba mTelis sizustiT (mag., 7.25 mrgvaldeba 7-mde, 4.49 mrgvaldeba 4-mde, 9.5 mrgvaldeba 10-mde);

g) Tu saskolo saswavlo gegma iTvaliswinebs wliuri gamocdis Catarebas da gan-sazRvrulia, rom am gamocdis qulac aisaxeba sagnis wliur qulaze, maSin sagnis wliuri qula sami (ori - sagnis semestruli da erTi - gamocdis) qulis saSualo ariTmetikulia (damrgvalebuli mTelis sizustiT);

d) Tu moswavles, skolidan skolaSi semetris mimdinareobisas gadasvlis gamo, mouxdeba gansxvavebuli sagnebis swavla da manamde naswavl saganSi miRebuli aqvs 32-e muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebuli Sefaseba, romlis saSualo ariTmetikuli aris 5.0 an meti qula, es qula daufiqsirdeba naswavli sagnis wliur qulad. amasTan, mimRebma skolam unda Seafasos moswavle axal gansxvave-bul saganSi, Tu es eswreba semestris dasrulebamde;

e) moswavlis mier semestris dasrulebis Semdeg skolidan skolaSi gadasvlis gamo, mimReb skolaSi gansxvavebuli sagnis swavlis SemTxvevaSi, gansxvavebuli sagnebis semestruli qulebi aRiricxeba, rogorc ori damoukidebeli sagnis wliuri qula. (mag., Tu moswavle pirvel semestrSi ucxour enad swavlobda franguls, meore semestrSi ki frangulis nacvlad - germanuls, maSin franguli enis semestruli qula gadadis franguli enis wliur qulad, xolo germanuli enis semestruli qula - germanuli enis wliur qulad).

3. safexuris qulis gamoangariSebis wesi:

a) safexuris qulis gamoTvlisas jamdeba safexuris manZilze naswavli yvela sa-gnis wliuri qula da jami iyofa wliuri qulebis saerTo raodenobaze;

b) safexuris qula mrgvaldeba meaTedis sizustiT (mag., 6.43 mrgvaldeba 6.4-mde, 7.58 mrgvaldeba 7.6-mde, 9.75 mrgvaldeba 9.8-mde).

36


ყველა მასწავლებელი აცნობიერებს კავშირს სწავლებასა და შემაჯამებელ ტესტირებას შორის.

როგორც წესი, ეფექტურ სწავლებას მოსწავლეთა კარგი შედეგები მოსდევს შემაჯამებელ ტესტებში.

თუმცა არ უნდა გამოვტოვოთ მნიშვნელოვანი ელემენტი – როგორ ამოწმებს მასწავლებელი მოსწავლეთა

მოსწრებას არა მხოლოდ სასწავლო პროცესის ბოლოს, არამედ უშუალოდ სწავლის პროცესში. რაც უფრო

ხშირად ამოწმებს მასწავლებელი სწავლას, მით უფრო ეფექტურია სწავლება.

განმავითარებელი შეფასების დანიშნულებაა მოსწავლის სწავლის მონიტორინგი და მუდმივი

უკუკავშირი, რაც ეხმარება მასწავლებლებს სწავლების, ხოლო მოსწავლეებს _ სწავლის გაუმჯობესებაში.

განმავითარებელი შეფასება არის მოსწავლეების სწავლაზე მუდმივი დაკვირვების, აღრიცხვისა და

ანალიზის პროცესი. მაგალითად, თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ რამდენიმე მოსწავლეს უჭირს

გრძელი სიტყვების წაკითხვა ან პერსონაჟის ქცევების დახასიათება, მას შეუძლია შეცვალოს აქტივობები,

დავალებები, სასწავლო რესურსები და ამგვარად დაეხმაროს მოსწავლეებს.

მოცემულ შემთხვევებში მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს სიტყვების სკივრი ან მოიტანოს

ცხოვრებისეული მაგალითები პერსონაჟის თვისებების გამოსაკვეთად. განმავითარებელი შეფასების

შედეგები მასწავლებელს აჩვენებს, რამდენად ეფექტურად წარმართავს იგი სწავლების პროცესს და საჭიროა

თუ არა მისი მხრიდან მიდგომების, სტრატეგიების, რესურსების შეცვლა.

განმავითარებელი შეფასება მოიცავს მიმდინარე შემოწმებას, დაკვირვებას, შეჯამებებსა და

განხილვებს, რომლებიც მასწავლებელს საჭირო ინფორმაციას აწვდის სწავლების პროცესში და რომელთა

საფუძველზეც მოსწავლეები რეგულარულად იღებენ კონსტრუქციულ უკუკავშირს.

განმავითარებელი შეფასება უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს დიფერენცირებულ საკლასო

ოთახშიც, სადაც ერთმანეთის გვერდიგვერდ სხედან განსხვავებული მზაობისა და მიღწევების მქონე

მოსწავლეები. რეგულარული განმავითარებელი შეფასების, ანუ ათვისების შემოწმების გარეშე მასწავლებელი

ვერ გაიგებს, თუ რა სჭირდება თითოეულ მოსწავლეს სტანდარტებით გათვალისწინებული წარმატების

მისაღწევად.

როგორც წესი, მასწავლებლები უფრო აქტიურად იყენებენ საკონტროლო და შემაჯამებელ შეფასებას

იმის დასადგენად, თუ რა ოდენობის მასალა აითვისეს მოსწავლეებმა დროის გარკვეულ მომენტამდე.

ნასწავლის შეფასების ასეთი ფორმის გამოყენებით ვრწმუნდებით, რამდენად მიაღწიეს მოსწავლეებმა

დასახულ სასწავლო მიზნებს სახელმძღვანელოს ერთი თავის გავლის ან დროის გარკვეული მონაკვეთის

გასვლის შემდეგ. ნასწავლის განმსაზღვრელი შეფასება მნიშვნელოვანია ანგარიშგების მიზნით, ოღონდ

მასწავლებელმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს განმავითარებელ შეფასებაზეც, რომელიც აუმჯობესებს

მოსწავლეთა სწავლას უშუალოდ სასწავლო პროცესის მიმდინარეობისას.

მიუხედავად განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი როლისა, სულაც არაა საჭირო მისთვის

ზედმეტი დროის დათმობა. მნიშვნელოვანია, რომ პროექტებისა და თხზულებების გარდა არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ბევრი ინსტრუმენტი, რომლებიც სწრაფად და იოლად გამოიყენება

ყოველდღიურ პრაქტიკაში.

რატომ უნდა გამოვიყენოთ განმავითარებელი შეფასება?

1. განმავითარებელი შეფასება აძლიერებს მოსწავლის რეფლექსიას სწავლის პროცესის ძლიერი

და სუსტი მხარეების შესახებ. ამით ის ხელს უწყობს მოსწავლეთა გააქტიურებასა და თვითმონიტორინგს.

2. განმავითარებელი შეფასებისას მოსწავლეთა აზროვნებისა და შემეცნების პროცესები

უფრო თვალსაჩინო ხდება როგორც თვით მოსწავლეებისათვის, ისე მასწავლებლისათვის. ეს ეხმარება

მასწავლებელს ადეკვატური მეთოდებისა და სასწავლო რესურსების შერჩევაში.

3. განმავითარებელი შეფასება მოსწავლეებს ეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რას სწავლობენ და

რამდენად კარგად ეუფლებიან ცოდნას.

37

4. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება იმის განსაზღვრაში, თუ რამდენად მზადაა ბავშვი, რომ ცოდნა

და უნარები ახალ სიტუაციებში გამოიყენოს.

5. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება სწავლების დიფერენცირებაში, ჯგუფების სწორად

დაკომპლექტებაში და მოსწავლეებისთვის ადეკვატური დავალებების შერჩევაში.

6. მოსწავლეთა განმავითარებელი შეფასებით მიღებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მასწავლებელს

შეუძლია შეაფასოს ჩატარებული გაკვეთილის ეფექტურობა.

7. განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების

უნარების განვითარებას.

8. განმავითარებელი შეფასება ეხმარება სასწავლო პროცესის მონაწილეებს კონსტრუქციული

უკუკავშირის გაცემასა და გამოყენებაში (მასწავლებელი-მოსწავლე, მოსწავლე-მოსწავლე, მოსწავლე-

მასწავლებელი).

9. განმავითარებელი შეფასების მეშვეობით მასწავლებელი ღებულობს ინფორმაციას და გა-

11. განმავითარებელი შეფასება კომფორტს უქმნის და თავდაჯერებას მატებს მოსწავლეს

მოსაზრებების საჯაროდ გამოხატვისას.

კვირის განმავლობაშიმრავალფეროვანიგანმავითარებელი შეფასების გამოყენებით მასწავლებელი

მიიღებს რეალურ სურათს იმის შესახებ, თუ რა აქვთ ათვისებული და კიდევ რის ათვისება სჭირდებათ

მოსწავლეებს საბოლოო მიზნის მისაღწევად. ყოველდღიურად, სულ მცირე, თითო ტიპის განმავითარებელი

შეფასების გამოყენებით მასწავლებელს ეძლევა საშუალება, შეაფასოს სწავლის პროცესი და მიიღოს პასუხი

საკვანძო კითხვებზე: როგორ ვითარდება თითოეული მოსწავლის ცოდნა და უნარები? რით შემიძლია

დავეხმარო მოსწავლეებს ამა თუ იმ დავალების შესრულებასა თუ უნარის გაწაფვაში?

ეფექტურ საკლასო ოთახში განმავითარებელი შეფასება სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილია.

კარგი მასწავლებლები:

- მუდმივად იყენებენ განმავითარებელ შეფასებას, როგორც ინფორმაციის მნიშვნელოვან წყაროს;

- შეაქვთ ადეკვატური ცვლილება-დამატებები სწავლების პროცესში მიღებულ ინფორმაციაზე

დაყრდნობით;

- სწრაფად რეაგირებენ ცალკეულ მოსწავლეთა შეფერხებებზე და სთავაზობენ მათ ადეკვატურ

დახმარებას (სკაფოლდინგი); აძლევენ ამ მოსწავლეებს ხელახლა მოსინჯვისა და წარმატების მიღწევის შანსს;

- ადეკვატურ აქტივობებში ჩართვითა და სათანადო სირთულის დავალებების მიცემით

შემდგომი განვითარების შესაძლებლობას აძლევენ წარმატებულ მოსწავლეებს.

მოსწავლეთა მიერ საკითხის/უნარის ათვისების გადამოწმების შემდეგ მასწავლებელი სვამს ისეთ

შეკითხვებს, როგორებიცაა:

• ვის სჭირდება ახლა ჩემი ყურადღება?

• რომელი მოსწავლეები საჭიროებენ სწავლების სხვაგვარ მიდგომებს?

• რომელი მოსწავლეები ვერ ახერხებენ ახალი ცოდნის დაუფლებას?

• რა შემიძლია გავაკეთო იმისთვის, რომ თითოეულმა მოსწავლემ გადადგას ნაბიჯი ახალი უნარების

გამოყენების მიმართულებით?

სწავლისა და ათვისების შემოწმება მოითხოვს მასწავლებლის დიდ ძალისხმევასა და ერთგულებას.

მასწავლებელმა უნდა გაისიგრძეგანოს, რომ მოსწავლეებს აქვთ განსხვავებული საჭიროებები, რომლებსაც

უნდა მოვარგოთ სწავლების მეთოდები და ტემპი. ზოგიერთი მოსწავლე მყისიერად იგებს ახალ საკითხს

და ამიტომ შედარებით რთული დავალებები სჭირდება განვითარებისთვის. ზოგიერთი მოსწავლისთვის კი

განმეორებითი სწავლება და ნაბიჯ-ნაბიჯ დახმარებაა აუცილებელი.

ეფექტური აქტივობები და ინსტრუმენტები განმავითარებელი შეფასებისთვის არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ინსტრუმენტთა ვრცელი ნაირსახეობა. ეს ინსტრუმენტები (შემაჯამებელი

შეკითხვები – დროგამოშვებით მასწავლებელი აძლევს მოსწავლეებს წერილობით დავალებას და სთხოვს,

ფურცლის/ბარათის ერთ მხარეს დაწერონ დამუშავებული ტექსტის მთავარი აზრი მაქსიმუმ სამი წინადადებით;

38

ფურცლის მეორე მხარეს კი დასვან შეკითხვა ტექსტის იმ ნაწილის შესახებ, რომელიც კარგად ვერ გაიგეს;12-

სიტყვიანი რეზიუმე (შეჯამება) – გაკვეთილის დასრულებისას მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაწერონ

რეზიუმე (შეჯამება), რომლისთვისაც მხოლოდ 12 სიტყვას გამოიყენებენ. ეს ეხმარება მასწავლებელს იმის

დადგენაში, თუ რამდენად აითვისეს მოსწავლეებმა გაკვეთილის მასალა და მისი ძირითადი კომპონენტები.

სიტყვების რაოდენობის შეზღუდვა `აიძულებს~ მოსწავლეებს, ყველაზე მნიშვნელოვან აზრებს მოუყარონ თავი.

შესაძლებელია სიტყვების ნაცვლად წინადადებების რაოდენობის შეზღუდვაც (მაგალითად, დაწერონ რეზიუმე

ორი ან სამი წინადადებით); ერთწუთიანი ესეი – სწრაფი წერილობითი რეაგირება კონკრეტულ შეკითხვაზე;

ცნების/გონებრივი რუკა – მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შეავსონ სხვადასხვა ვიზუალური სქემა/

გრაფიკული ორგანიზატორი. შევსებული სქემების/ფორმების გადამოწმებით მასწავლებელი დაადგენს, თუ

როგორ გაიაზრეს მოსწავლეებმა კავშირები და მიმართებები ცნებებს, მოვლენებს, იდეებს შორის. და ა.შ.)

გვეხმარება, სწრაფად გადავამოწმოთ მიმდინარე სასწავლო სიტუაციის ეფექტურობა. მათი გამოყენებით

შეგვიძლია სწრაფად გავიგოთ, თუ როგორ მოგვყვებიან მოსწავლეები, რას ითვისებენ და რაში სჭირდებათ

დამატებითი დახმარება.

კონსტრუქციული უკუკავშირი

უკუკავშირი არის რეაგირება იმაზე, თუ როგორ ასრულებს მოსწავლე ამა თუ იმ დავალებას და როგორ

იყენებს ცოდნას/უნარებს მისი შესრულების დროს. როგორც წესი, უკუკავშირს ზეპირი ან წერილობითი

კომენტარის სახე აქვს და მოიცავს შეფასებას, წახალისებას და რჩევებს. უკუკავშირი სწავლის შეფასების

არსებითი ნაწილია. სწავლის შეფასება განსხვავდება ნასწავლის შეფასებისგან. მისი საშუალებით

შეგროვებული ინფორმაცია კონკრეტული მიზნით გამოიყენება – დავეხმაროთ მოსწავლეებს აკადემიური

მოსწრების გაუმჯობესებაში უშუალოდ სწავლის პროცესში, ანუ მანამდე, სანამ შემაჯამებელ შეფასებამდე

მივალთ. როგორ ზემოქმედებს უკუკავშირი მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციასა და შედეგებზე? მრავალი

კვლევა ადასტურებს უკუკავშირის დიდ გავლენას მოსწრებაზე. აღმოჩნდა, რომ გავლენა შეიძლება იყოს

დადებითიც იყოს და უარყოფითიც. ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული: უკუკავშირის ტიპზე, მიწოდების

დროსა და ფორმაზე. ამას გარდა, უკუკავშირის სტრუქტურა, ფოკუსი და მოცულობაც მნიშვნელოვნად

განაპირობებს მის ეფექტურობას. უკუკავშირის ზოგიერთი ტიპი, მაგალითად, უხეში ნეგატიური შეფასება,

სხვა მოსწავლეებთან შედარება, საჯაროდ გაკრიტიკება კლასის წინაშე, გამოკვეთილად უარყოფით

ზეგავლენას ახდენს სწავლასა და მოტივაციაზე. ასეთი უკუკავშირი შთააგონებს მოსწავლეებს, რომ ისინი

არასაკმარისად უნარიანები არიან, რაც ამცირებს მათ სწრაფვას წარმატებისკენ. ეფექტური უკუკავშირი

აუცილებლად შეიცავს პასუხს სამ შეკითხვაზე:

1. რა გაკეთდა კარგად?

კომპლიმენტი და შექება აუცილებელია იმისათვის, რომ მოსწავლემ: • უმტკივნეულოდ მიიღოს

კრიტიკული შენიშვნები და დაიწყოს ფიქრი გასაუმჯობესებელ მხარეებზე; • გააცნობიეროს საკუთარი

ძლიერი მხარეები და აქტიურად გამოყენოს ისინი მომავალში; • თავდაჯერებულად და მოტივირებულად

გააგრძელოს სწავლა. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი შეიცავდეს ერთზე მეტ კომპლიმენტს სამუშაოს

შესრულების სრულიად კონკრეტული ასპექტების შესახებ. უნდა მოვერიდოთ დაუმსახურებელ ქებას.

2. რა საჭიროებს გაუმჯობესებას?

ზოგჯერ აუცილებელია სამუშაოს შესრულების ნეგატიურ ასპექტებზე კონცენტრირება, რათა მოსწავლემ:

• ყურადღება გაამახვილოს გასაუმჯობესებელ მხარეებზე და გააანალიზოს ისინი; • შეგნებულად აარიდოს

თავი ხარვეზების გამეორებას მომავალში. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულად აღწერდეს

იმას, თუ რის გაუმჯობესებას მოელიან მოსწავლისგან. ზოგჯერ მეტად სასარგებლოა რეფლექსიური

შეკითხვის დასმა, რათა მოსწავლემ თავად გამოთქვას გასაუმჯობესებელი მხარეები. უნდა მოვერიდოთ

პიროვნების გაკრიტიკებას, მკაცრ ტონს და ისეთ ასპექტებზე საუბარს, რომელთა ფაქტობრივი დასაბუთებაც

გაგვიძნელდება.

39

3. როგორ უნდა გაუმჯობესდეს .............. ?

ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეს აწვდის დეტალურ და კონკრეტულ ინფორმაციას სწავლის

გაუმჯობესების გზების შესახებ. მოსწავლემ აუცილებლად უნდა მიიღოს მკაფიო მითითებები და რჩევები

გაუმჯობესებისთვის საჭირო შემდგომი მოქმედებების შესახებ, რათა მან: • აიღოს პასუხისმგებლობა

გაუმჯობესებაზე; • გადადგას პრაქტიკული, თანმიმდევრული ნაბიჯები სამუშაოს უკეთ შესასრულებლად

და სასწავლო მიზნის მისაღწევად; • გაუძლიერდეს თვითრწმენა და სამუშაოს უკეთ შესრულების მოლოდინი.

მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულ (არაბუნდოვან და არააბსტრაქტულ) ინფორმაციას

იძლეოდეს იმის შესახებ, თუ რა უნდა გააკეთოს მოსწავლემ უკუკავშირის მიღების შემდეგ. კვლევა და

პრაქტიკა გვეუბნება, რომ უკუკავშირს კონსტრუქციული ეფექტი აქვს, როდესაც ის: – მიბმული და

ფოკუსირებულია დასახულ სასწავლო მიზნებზე/ამოცანებზე. მოსწავლისთვის ნათელი უნდა იყოს, თუ

რის ცოდნას და რომელ უნარს ეხება უკუკავშირი; - არის კონკრეტული. არ არის ზოგადი და ფრაგმენტული.

ფოკუსირებულია სწავლის ერთ ან ორ პრაქტიკულ ასპექტზე. შეიცავს დეტალებსა და ინფორმაციას

კონკრეტული დავალების/აქტივობის შესრულების შესახებ; - იძლევა სასარგებლო, პრაქტიკულ ინფორმაციას

ამა თუ იმ უნარის გაწაფვისათვის ან სტრატეგიის გამოყენებისათვის, ასევე, რჩევებს კონკრეტული ხარვეზის

აღმოსაფხვრელად. რეკომენდაციების განხორციელება შესაძლებელია დროის განსაზღვრულ პერიოდში;

– არის ობიექტური, ეყრდნობა ფაქტობრივ ინფორმაციას და გამყარებულია კონკრეტული მაგალითებით.

აღწერითი ტიპისაა და არ ეხება მოსწავლის პიროვნულ მახასიათებლებს; – ფორმულირებულია მკაფიოდ,

გასაგებად და მეგობრული ტონით. არ შეიცავს უხეშ კრიტიკას და ბუნდოვან, ზოგად მითითებებს. არ არის

ზედმეტად ვრცელი; – არის დროული. მიეწოდება სამუშაოს/დავალების შესრულების პროცესში, სამუშაოს

დასრულებისთანავე ან დასრულებიდან არცთუ დიდი დროის გასვლის შემდეგ. მომდევნო შანსი მოსწავლეს

წუთებისა და საათების შემდეგ მიეცემა და არა – კვირებისა და თვეების შემდეგ; - არის მიმდინარე და უწყვეტი.

მიეწოდება ხშირად და რეგულარულად. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონსტრუქციულად დაიწყოს.

ქვემოთ მოყვანილია უკუკავშირის ტექსტის გახსნითი ფრაზები, რომლებიც დაგეხმარებათ მოსწავლის

საჭიროებებსა და კონკრეტულ სასწავლო მიზნებზე ორიენტირებული უკუკავშირის ჩამოსაყალიბებლად:

• ეს კარგი ნაშრომია, რადგან .......... • შენი ნააზრევიდან გამოჩნდა, რომ .......... • შენ მართლაც კარგად

გააკეთე ორი რამ: .......... და .......... • სასურველია, რომ ამის შემდეგი ნაბიჯი იყოს .......... • იქნებ გეცადა ..........

• საკითხის ახსნისას შენ .......... • კიდევ ერთი რამ, რაც უნდა გააუმჯობესო, არის .......... • შენ გჭირდება

უფრო მეტი ძალისხმევა, რათა .......... • შენ ნაკლებად გჭირდება .......... • შეეცადე, მეტი ყურადღება დაუთმო

.......... • გაიხსენე, როგორ ვაკეთებთ .......... • შემდეგ ჯერზე გამოიყენე .......... სასწავლო მიზნების მისაღწევად

მოსწავლეებს სჭირდებათ უწყვეტი უკუკავშირი. უკუკავშირი ეხმარება მოსწავლეებს, რომ მასწავლებლის

მიერ მიცემული დავალებები აღიქვან, როგორც სწავლისა და განვითარების შესაძლებლობა და არა მათი

გაკრიტიკების საშუალება. ხშირი, ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეებს აწვდის ინფორმაციას იმის შესახებ,

თუ რა წარმატებას მიაღწიეს და, ამასთანავე, როგორ მიაღწიონ უკეთეს შედეგს მომავალში. მთავარია,

რომ უკუკავშირის მიღების შედეგად მოსწავლემ გააცნობიეროს არსებული მდგომარეობა და პრაქტიკული

ნაბიჯები გადადგას სასწავლო მიზნის მისაღწევად.

გამოყენებული წყარო:

http://kargiskola.ge/teacherintro/teacher-resurswignebi-maswavleblebistvis.php

40

7. moswavleTa Sefasebis (niSnebis weris) sistema

saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo skolebSi Sefasebis sistema aris oTxdoniani da

aTquliani. 10 saukeTeso niSania, 1 ki – yvelaze dabali. aTquliani sistema, erTi mxriv, ufro

zusti Sefasebis saSualebas iZleva, meore mxriv, met saSualebas aZlevs maswavlebels, aCvenos

moswavles sakuTari progresi Tu regresi.

qulebi miRwevis done

10maRali

9

8 saSualoze

maRali7

6saSualo

5

4 saSualoze

dabali3

2dabali

1

I-IV klasebSi da V klasis I semestrSi moswavleTa Sefaseba niSnebiT ar xdeba. am klasebSi seme-

stris bolosa da wlis bolos klasis damrigebelma sakuTari da sxva maswavleblebisgan miRe-

buli informaciis safuZvelze unda daweros mokle Semajamebeli werilobiTi Sefaseba,

romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniSnavs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba

gavarjiSeba moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad.

V klasis II semestrsa da VI-XII klasebSi niSnebi iwereba 10-quliani sistemiT.

oficialuri statusis mqone niSnebi

oficialuri statusi aqvs Semdeg niSnebs:

• sagnis mimdinare da Semajamebeli niSnebi – saklaso da Semajamebeli komponentis niSnebi,

romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;

• sagnis semestruli niSani – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi (semestruli

gamocdis Cabarebis SemTxvevaSi gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT; gamoTvlis wesi ix. qvemoT);

• sagnis wliuri niSani – semestruli niSnebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. wliur niSanSi

SeiZleba wliuri gamocdis niSanic aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo sas-

wavlo gegmiT da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur niSanze;

• saerTo wliuri niSani – sagnebis wliuri niSnebidan gamomdinare Sefaseba;

• safexuris saerTo niSani – zogadi ganaTlebis romelime safexuris (dawyebiTi, sabazo,

saSualo) saerTo Sefaseba.

41

sagnis semestruli niSnis Semadgeneli nawilebi (komponentebi)

semestris manZilze moswavleebi fasdebian ori komponentis mixedviT – saklaso samuSao da

Semajamebeli davaleba. orive komponents erTnairi wona aqvs.

saSinao da saklaso davalebaTa komponentebi

saklaso davalebebis komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, ise ganmaviTarebe-

li Sefaseba. saSinao davalebis komponentebSi dawyebiT safexurze gamoiyeneba mxolod ganmavi-

Tarebeli Sefaseba.

ganmsazRvrel SefasebaSi iwereba niSani.

ganmaviTarebeli Sefasebis gamoyeneba gansakuTrebiT maSinaa mizanSewonili, rodesac mos-

wavle axali codnis/unarebis SeZenis sawyis etapzea. am dros Secdomebis daSveba, maTi aRmoCe-

na-gaanalizeba saswavlo procesis ganuyofeli nawilia. mniSvnelovania, xazi gaesvas im faqts,

rom ganmaviTarebeli Sefasebis SemTxvevaSi, moswavle fasdeba sakuTar TavTan, sakuTar miRwev-

ebTan da ara – yvelasaTvis saerTo normasTan mimarTebiT, raTa man dainaxos sakuTari winsvla

da irwmunos, rom SeuZlia siZneleTa etapobrivad gadalaxva.

ganmaviTarebeli Sefasebisas, upiratesad, gamoiyeneba iseTi saSualebebi, rogorebicaa:

sityvieri komentari, rCeva-darigeba, dakvirvebis furclebi, TviTSefasebisa da urTierTSe-

fasebis sqemebi, codnis aTvisebis an unaris ganviTarebis etapebis gamomxatveli doneebi,

(sasurvelia, sami an oTxi; magaliTad: 3 done – aTvisebulia, aTvisebulia nawilobriv, auTvise-

belia; 4 done – flobs srulyofilad, flobs umeteswilad, flobs nawilobriv, ver flobs);

aTvisebis Tu flobis doneebiT Sedgenili Sefasebis an TviTSefasebis sqemebi maswavlebelsac

da moswavlesac saSualebas aZlevs, dinamikaSi dainaxos konkretuli codnis da unaris aTvise-

bis procesi.

Sefaseba ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

ra mizans emsaxureba?

• swavlis xarisxis gaumjobeseba

• moswavlis ganviTarebis xel Se yoba

• swavlis xarisxis gakontroleba

• moswavlis miRwevis donis dadgena

erovnuli saswavlo gegmiT gansazR-

vrul miznebTan mimarTebiT

ra fasdeba? • swavlis procesi • swavlis Sedegi

Sedegad ra tipis gad-

awyvetilebas viRebT?

• winsvlis xelSesawyobad gansxvave-

buli aqtivobis SerCeva, swavlebis

strategiis Secvla, rCeva-darigebis

micema da sxv.

• akademiuri moswrebis donis

gansazR vra

• momdevno etapze (klasSi/safex-

urze) daSveba/ardaSveba

rogor ganisazRvreba

warmatebis kriteriumi?

• konkretuli moswavlis winsvlis

safuZvelze (sakuTar miRwevebTan

mimarTebiT – ra dones flobda, ra

dones flobs)

• imis safuZvelze, ramdenad miaRwi a

standartiT gansazRvrul Sedegebs

(yvelasTvis saerTo standartiT dad-

genil normasTan mimarTebiT)

rogori saSualebebi gamoi-

yeneba?

• TviT/urTierTSefasebis rubrika

• kiTxvari

• sityvieri (zepiri/werilobiTi)

komentari

• unaris ganviTarebis etapebis

gamomxatveli doneebi

• niSani

42

gamaviTarebeli Sefasebis procesSi maswavlebelTan erTad CarTulebi arian moswavleebic.

isinic cdiloben, maswavleblis daxmarebiT daadginon sakuTari moTxovnilebebi, Zlieri da

susti mxareebi, Semaferxebeli faqtorebi. am procesebSi CarTva ayalibebs maTSi

TviTSefasebisa da TviTganviTarebis unar-Cvevebs, zrdis maT qmedunarianobasac da pasuxis-

mgeblobasac.

qvemoT SemoTavazebulia TviTSefasebis konkretuli instrumentis nimuSi, romelic,

SesaZloa, gamoyenebul iqnes proeqtis ganxorcielebisas. moswavles SeuZlia imdenjer Seavsos

aseTi tipis baraTi, ramdeni aqtivobac eqneba mas Sesasrulebeli proeqtis msvlelobisas.

am baraTebis nakrebi warmoadgens e.w. `proeqtis dRiurs~.

saswavlo weli ----------

TviTSefasebis baraTi N

moswavlis saxeli: klasi

proeqtis dasaxeleba:

davalebis/aqtivobis xelmZRvanel(eb)i:

davaleba Sevasrule:

• individualurad

• jgufTan erTad

• jgufis wevrebi:

aRvwer aqtivobas da mivuTiTeb, ra miznisTvis unda mimeRwia:

aqtivoba/dasaxeleba:

mizani:

Cemi azriT, mizans:

• mivaRwie

• nawilobriv mivaRwie

• ver mivaRwie

• Tavisuflad, dabrkolebebis gareSe Sevasrule es aqtivoba

• wavawydi siZneleebs:

• siZneleebi ver gadavlaxe.

• gadavlaxe Semdegnairad:

43

niSnebis gamoangariSebis wesi

sagnis semestruli niSnis gamoangariSebis wesi:

moswavlis mier semestris ganmavlobaSi orive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gai-

yos miRebuli niSnebis raodenobaze. miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (maga-

liTad, 6.4 mrgvaldeba 6 mde, 8.5 mrgvaldeba 9-mde).

im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Semajamebeli davaleba, misi semes-

truli niSnis gamosaangariSeblad samive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gaiyos miRe-

buli niSnebisa da Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze.

magaliTi:

1. klasSi semestris ganmavlobaSi Catarda 4 Semajamebeli davaleba;

2. erT-erTma moswavlem mxolod 2 Semajamebeli davaleba Seasrula;

3. moswavlem semestris ganmavlobaSi miiRo 7 niSani (8, 10, 8, 9, 8, 10, 7), aqedan ori

Semajamebel, danarCeni ki – saklaso davalebebSi;

4. ramdenadac moswavlem ar Seasrula 2 Semajamebeli davaleba, misi niSnebis jami unda gaiy-

os ara 7-ze (anu, ara mis mier miRebuli niSnebis raodenobaze), aramed 9-ze, (anu miRebuli niSne-

bis raodenobas damatebuli Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenoba);

5. moswavlis semestruli niSani iqneba: 8 +10 + 8 + 9 + 8 + 10 + 7 = 60 : 9 = 6, 7 = 7

komponentebi miRebuli niSnebi niSnebis raodenoba

semestruli niSani

saklaso 8, 10, 8, 9, 8 5

4 Semajamebeli 10 2 Sesrulebuli

+2 Seusrulebeli

Semajamebeli;

sul 4

–

–

7

jami 60 qula 9 niSani

semestruli

niSnis gamoTvla

60 : 9 = 6

7=7

Sefasebisa da saswavlo gegmebis centris masalebidan

44

8. moswavleTa TviTSefaseba

ZiriTadi sakiTxebi: moswavleTa TviTSefasebis gaumjobeseba; maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze; TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi.

SesavalisakuTari Tavis Sesaxeb warmodgena sxvadasxva faqtoris zegavleniT bavSvs adreul

asakSive uCndeba, Tumca misi Camoyalibebis procesi gansakuTrebiT intensiurad skolis asakSi mimdinareobs. skolaSi swavlis periodSi sakuTari Tavis Sesaxeb warmodgenaze gansakuTrebul zegavlenas Tanatolebi da maswavleblebi axdenen; amitom maT mier ga-keTebul komentarebs moswavleebi, Cveulebriv, did mniSvnelobas aniWeben.

moswavlis TviTSefaseba arsebiT gavlenas axdens sakuTari Tavis mimarT rwmenis Camoyalibebaze da, xSir SemTxvevaSi, saswavlo Sedegebis gaumjobesebazec moqmedebs. moswavlis mier sakuTari Tavis aRqma da TviTSefaseba ara mxolod saskolo konteqstSi, aramed im problemebis gadaWris TvalsazrisiTac unda ganvixiloT, romlebic bavSvebs yoveldRiurad SeiZleba SeeqmnaT. dabal TviTSefasebas arasasurveli gavlena aqvs moswavlis akademiur miRwevebsa da, zogadad, mis warmatebaze cxovrebaSi. Sesabamisad, bunebrivia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis xelSewyoba maswavleblisa da skolis erT-erTi mTavari mizania.

am TavSi Cven visaubrebT TviTSefasebis mniSvnelobaze moswavlis cxovrebaSi; ganvi-xilavT, ra gavlenas axdens moswavlis TviTSefaseba da sakuTari Tavis aRqma mis akade-miur moswrebaze da rogor SeuZliaT skolasa da maswavlebels, rom moswavleebs adekva-turi TviTSefasebis CamoyalibebaSi daexmaron.

mkvlevrebi ganasxvaveben TviTSefasebas, TviTpativiscemasa da sakuTari Tavis aRq-

mas. TviTSefasebis cneba, ZiriTadad, gamoiyeneba adamianis sakuTari Tavis Sefasebaze saubrisas da, SeiZleba ganimartos, rogorc adamianis warmodgena sakuTari mniSvnelo-

bis Sesaxeb, romelic sakuTar TavTan damokidebulebaSi gamoixateba (kupersmiTi, 1967). Cven vafasebT, ramdenad kargad vakeTebT raimes imiT, rom sakuTar Sesrulebul sam-

uSaos sxvisas vadarebT. am Sedarebis safuZvelze yalibdeba TviTpativiscema (noziki, 1974). sakuTari Tavis aRqma niSnavs adamianis Sexedulebas sakuTar Tavze, romelic mas

uyalibdeba garemosTan da megobrebTan urTierTobis procesSi. magaliTad, profe-sionali fexburTelisaTvis sakuTari Tavis aRqma fizikuri unarianobis kuTxiT Zalian mniSvnelovania, Tumca sakuTari Tavis aRqma, SesaZloa, akademiuri kuTxiT misTvis nak-lebad arsebiTi iyos. erT-erTi Teoriis Tanaxmad, sakuTari Tavis Sefaseba mravalgan-

zomilebiania (marSi da sxvebi, 1983). mravalganzomilebianoba niSnavs, rom adamiani, Ses-aZloa, gansxvavebulad aRiqvamdes Tavs Tavisi cxovrebis sxvadasxva aspeqtis mixedviT. magaliTad: moswavle xvdeba, rom kargad swavlobs qarTul enas an romelime ucxo enas, magram imave warmatebiT ar gamosdis maTematika; aseve, SeiZleba, mas komunikaciis gansa-kuTrebuli unari gaaCndes, magram arcTu ise warmatebuli iyos sportSi.

gamocdileba aCvenebs, rom adamianebi TviTSefasebis formirebisas, rogorc wesi, did mniSvnelobas aniWeben sakuTari Tavis aRqmis im aspeqts, romelSic maT sakuTar Tav-

TanA dadebiTi damokidebuleba aqvT. xSirad moswavleebi, romelTa akademiuri miRwevebi arcTu ise kargia, amcireben kargad swavlis mniSvnelobas TviTSefasebisas da sakompen-saciod cdiloben sxvadasxva strategiis amuSavebas (magaliTad, isini iwyeben musikis sferoSi garkvevas, an amboben, rom `cxovrebaSi didi mniSvneloba ar aqvs, rogor swav-lob skolaSi~).

45

Aaris Tu ara TviTSefaseba damokidebuli moswavleebis akademiur miRwevebze?

kvlevebiT dasturdeba, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris arsebobs mniSvnelovani kavSiri. Tumca es kavSiri yovelTvis mizez-Sedegobrivi ar aris. cnobil-ia, rom warumatebel moswavles mis warmatebul TanaklaselTan SedarebiT bevrad daba-li TviTSefaseba gaaCnia.

aRsaniSnavia, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris kavSiri moswav-lis asakTan erTad icvleba. es kavSiri yvelaze sustia dawyebiT klasebSi da izrdeba asakis matebaTan erTad. Tumca studentebis SemTxvevaSi kvlav iklebs. zogadad, mos-wavleebis TviTSefaseba sagrZnoblad maRalia dawyebiT klasebSi. droTa ganmavlobaSi es Sexedulba icvleba, vinaidan moswavleebs uviTardebaT unari, kritikulad Sexedon saku Tar Tavs, miiRon ukukavSiri da moaxdinon misi integrireba TviTSefasebaSi.

aseve, unda aRiniSnos, rom TviTSefasebis xarisxi gansxvavebulia gogonebisa da bi-Webis SemTxvevaSi. kvlevebi cxadyofs, rom gogonebs ufro maRali TviTSefaseba aqvT TanatolebTan urTierTobis kuTxiT, biWebs ki gogonebTan SedarebiT gacilebiT maRa-li TviTSefaseba aqvT fizikuri unarebis TvalsazrisiT (marSi da sxvebi, 1983). dawyebi-Ti klasebis Semdgom etapze biWebs ufro maRali TviTSefaseba uyalibdebaT maTema-tikaSi, xolo gogonebs – humanitarul sagnebSi. kvlevam aCvena, rom msgavsi situaciaa mraval qveyanaSi da, miuxedavad imisa, sjobnian Tu ara biWebi gogonebs maTematikaSi, maT mainc uyalibdebaT SedarebiT maRali TviTSefaseba am saganSi (qloeri da daltoni, 2001). aRmoCnda, rom biWebs, gogonebTan SedarebiT, ufro maRali TviTSefaseba hqondaT maTematikSi, miuxedavad imisa, rom maTi niSnebi am saganSi praqtikulad ar gansxvavdebo-da erTmaneTisagan (muisi, 1997). es SemTxveva adasturebs, rom TviTSefasebaze gavlenas axdens sazogadoebaSi arsebuli myari Sexedulebebi imis Sesaxeb, Tu romeli sqesis war-momadgenels romeli sagnis Seswavla SeuZlia ukeT.

sainteresoa, aseve, is faqti, rom moswavleTa TviTSefaseba fardobiTia, rac niSnavs, rom isini TavianT akademiur miRwevebs raime absolutur standarts ki ar adareben, ara-med im moswavleebisas, romlebTanac yoveldRiuri urTierToba aqvT skolaSi. swored amis mixedviT uyalibdebaT maT TviTSefaseba. es niSnavs, rom SedarebiT dabali moswre-bis mqone moswavles, romelic garSemortymulia ufro dabali moswrebis mqone moswav-leebiT, ufro maRali TviTSefaseba eqneba, vidre saSualo moswrebis mqone moswavles, romelic masze maRali moswrebis mqone moswavleebTan erTad swavlobs.

moswavleebis TviTSefasebis gaumjobeseba

cnobilia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebam, SeiZleba, dadebiTi gav-lena iqonios maT akademiur miRwevebze. ar aris gamoricxuli, dabali TviTSefaseba, aseve, fsiqologiur problemebTanac iyos dakavSirebuli; Sesabamisad, TviTSefasebis gaumjobesebas bevri dadebiTi Sedegi mohyveba.

saskolo garemoSi moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis sxvadasxva gza ar-sebobs. ZiriTadi saSualebaa Tbili, megobruli da amavdroulad, disciplinirebuli garemos Seqmna, sadac moswavleTa ufleba-movaleobebi naTlad iqneba gamijnuli erT-maneTisagan da yvelasaTvis misaRebi qcevis wesebi iarsebebs.

TviTSefasebis gaumjobesebisaTvis, aseve, Zalian mniSvnelovania, rom moswavlis mi-marT arsebobdes pozitiuri molodini. Tu moswavle grZnobs, rom maswavlebeli misgan bevrs arafers elis, misi akademiuri TviTSefaseba konkretul saganSi mcirdeba, rac, Tavis mxriv, akademiuri miRwevebis gauaresebas iwvevs. qvemoT mocemulia ramdenime rCeva, romelTa gaTvaliswineba maswavlebels daexmareba, xeli Seuwyos moswavleebs adekvaturi TviTSefasebis formirebaSi:

moswavlis akademiuri miRwevebisa da disciplinis Sesaxeb sajarod nu isaubrebT; saSualeba mieciT moswavleebs, gamoasworon niSnebi da xelaxla Seasrulon dav-

46

aleba, Tu amis survili aqvT (da TuU amis SesaZleblobas saswavlo gegma iZleva); nu daajgufebT moswavleebs unarebis mixedviT da maT gansakuTrebul SesaZleb-

lobebs nu gausvamT xazs; davalebebis SerCevisas maqsimalurad gaiTvaliswineT moswavleTa individualuri

Taviseburebebi; xazi gausviT moswavleTa Soris TanamSromlobisa da ara konkurenciis mniSvnelobas.

maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze

saWiroa, maswavlebeli yuradRebiT akontrolebdes yvela gzavnils, romlebsac mos-wavleebi misgan iReben. verbaluri da araverbaluri miniSnebebis safuZvelze moswav-lem, SesaZloa, daaskvnas, rom maswavlebeli ar afasebs mis mosazrebas. maswavlebelma, aseve, kargad unda icodes, rom xSir SemTxvevaSi uaryofiTi ukukavSiris miwodeba Se-darebiT dadebiTi formiTac aris SesaZlebeli. maswavleblis mxridan adekvaturi Se-qeba, aRiareba da waxaliseba moswavles dadebiTi TviTSefasebis formirebaSi exmareba.

uaryofiTi ukukavSiri gansakuTrebiT amaxsovrdeba moswavles, rac iwvevs sakuTari

Tavis mimarT negatiuri warmodgenebis formirebas. rodesac maswavlebeli didi xnis ganmavlobaSi uaryofiT ukukavSirs aZlevs moswavles, es moswavleze mtkivneulad moq-medebs. gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac moswavles isedac dabali TviTSefaseba aqvs.

dabali negatiuri TviTSefaseba qceva

uaryofiTi ukukavSiri

kidev erTi faqtori, romelic gavlenas axdens moswavlis akademiur TviTSefasebaze, aris udisciplino qceva. maswavlebeli moswavlis udisciplinobas ise unda gaumklav-des, rom moswavlis TviTSefasebas ziani ar miayenos. maswavlebelma yuradReba unda gaa-maxvilos udisciplino saqcielze da ganmartos, Tu ratom aris es saqcieli miuRebeli. saWiroa saqcielisa da ara moswavlis gakritikeba. maswavlebelma Tavi unda Seikavos Tanaklaselebis winaSe moswavlis damcirebisagan.

moswavleebisaTvis garkveuli pasuxismgeblobis dakisreba xels uwyobs sakuTar

ZalebSi darwmunebas, rac, aseve, dadebiT gavlenas axdens TviTSefasebaze. moswavleebs unda mieceT arCevnis gakeTebisa da gakveTilis mimdinareobisas monawileobis SesaZle-bloba. patara asakis moswavleebs unda mieceT martivi davalebebi, magaliTad, saklaso oTaxis dasufTaveba, dafis gawmenda da a.S. xolo ufrosi asakis moswavleebi CarTulni unda iyvnen qcevis wesebis dadgenaSi. maswavlebelma saklaso oTaxSi unda Seqmnas Tbi-li garemo, romelSic moswavlis wvlili dafasebuli iqneba. Seqeba mniSvnelovania, Tum-ca, Zalian xSirad mizanSewonili ar aris, radgan moswavle CaTvlis, rom maswavlebeli aragulwrfelia. mniSvnelovania isic, rom Seqeba iyos realisturi. araswori da udroo Seqeba ar iqneba seriozulad aRqmuli da gamoiwvevs Seqebis gaufasurebas momavalSi.

maswavlebelma yuradReba unda gaamaxvilos ufro metad moswavlis warmatebaze da naklebad – mis Secdomebze. man meti unda isaubros saqmis im nawilze, romelic sworad

iyo Sesrulebuli da ara im mxareze, romelSic Secdomebi sWarbobda. maswavlebelma,

47

agreTve, xazi unda gausvas, rom swavla Secdomis gziTac SesaZlebelia, da rom Secdo-maSi sasircxvilo araferia. maswavlebelma naTlad unda miuTiTos moswavles sworad Sesrulebul samuSaozec da imazec, Tu ra gaakeTa arasworad. mniSvnelovania, moswavle orientirebuli iyos sakuTari davalebis, Tavisi saqmis kargad Sesrulebaze da mudmi-vad Tanaklasels ar ejibrebodes.

TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi

Aarsebobs moswavlis TviTSefasebis gasaumjobesebeli ramdenime aqtivoba. erT-erTi aseTi aqtivobaa `magiuri wre~. klasSi romelime moswavles eZleva samkerde, romelsac aweria `me kargi var~, igi droebiT tovebs oTaxs da misma Tanaklaselebma unda gaixsenon yvela is dadebiTi Tviseba, romelic oTaxidan gasuls gaaCnia. Semdeg moswavle brundeba saklaso oTaxSi da Tanaklaselebi mas eubnebian yvelafers, rac mis Sesaxeb gaaxsendaT. mniSvnelovania, rom moswavleebma TavianTi winadadebebi daiwyon fraziT `me vfiqrob~ an `Cemi azriT~, raTa moswavlem aRiqvas, rogorc sxvisi mosazreba da ara mtkicebuleba, romelsac, SesaZloa, gansxvavebuli mosazreba daupirispiro. bolos, moswavles eZleva saSualeba, Tavadac daasaxelos erTi ram, rac moswons Tavis TvisebebSi da riTac ama-yobs.

zemoT Cven vaxseneT, rom TviTSefasebaze akademiuri miRwevebis gavlena mniSvnelova-nia, Tumca mxolod akademiuri miRwevebis gaumjobesebam, SesaZloa, yvela moswavlis TviTSefasebaze erTnairi gavlena ar moaxdinos. Sesabamisad, maRali miRwevebis mqone moswavlesac ki SeiZleba, ar hqondes maRali TviTSefaseba, vinaidan ar aris gamoricxu-li, rom sxva moswavleebi skolaSi masze ukeT swavlobdnen.

moswavleebis TviTSefasebze dadebiTi gavlenis mosaxdenad saukeTeso saSualebaa, moswavles SevuqmnaT rac SeiZleba didi asparezi, miaRwios warmatebas. amis miRweva Se-saZ lebelia, magaliTad, rTuli da kompleqsuri davalebis mcire amocanebad dayofiT da maTi safuZvlianad SeswavliT. sxvadasxva klasgareSe aqtivobaSi monawileobac, Ses-aZloa, mniSvnelovnad daexmaros moswavleebs warmatebis miRwevasa da am grZnobis ganc-daSi.

TviTSefasebis asamaRlebel aqtivobad SeiZleba ganvixiloT situacia, rodesac mas-wavlebeli moswavleebs Sesafaseblad erTmaneTis naSromebs aZlevs. am gziT moswavlee-bi igeben, rogor Seasrula igive davaleba misma klaselma da msjelobs, Tu ra Sefaseba ekuTvnis mas. Tanatolebis mier erTmaneTis naSromebis Sefaseba, sasurvelia, iyos ano-nimuri, raTa gamoiricxos subieqturoba. amgvari Sefaseba rom maqsimalurad efeqturi gamovides, amisTvis maswavlebelma dadebiTi da mxardamWeri garemo unda Seqmnas, rac uzrunvelyofs moswavleTa mxridan gulwrfelsa da konstruqciul ukukavSirs.

masala amokrebilia gamocdebis centris kvlevis de-

partamentis krebulidan – `efeqtiani swavleba~;

avtori nuca kobaxiZe (redaqtori ia kutalaZe).

48

9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze –

V-VI klasebi

saswavlo procesSi moswavleebis Sesafaseblad da maTSi TviTSefasebis unaris ga-saviTareblad, mniSvnelovania, maswavlebels hqondes Sefasebis kriteriumebi. krite-riumebis Camosayalibeblad maswavlebels daexmareba sagnobrivi standarti, romelSic mocemulia wlis bolos misaRwevi Sedegebi. TiToeul Sedegs axlavs indikatorebi, rom-lebic gviCvenebs, ra unda icodes da SeeZlos moswavles konkretuli Sedegis misaRwev-ad.

gTavazobT Sefasebis kriteriumebis nimuSs, romelic SegiZliaT Tqveni Sexedulebi-samebr (standartis farglebSi ) SecvaloT. yvela sagani sami komponentis mixedviT fas-deba. komponentebi rubrikebad iyofa. rubrikebs ki Sefasebis kriteriumebi unda Seu-fardoT.

Sefasebis komponentebi da rubrikebi V-VI klasebisTvis

qarTul enasa da literaturaSi

saSinao davaleba

zepiri wera

Txroba; sistematuroba;

sazepiro (leqsi, citata) xarisxi.

saklaso davaleba

teqstze muSaoba

msjeloba

diskusia

wera (kiTxvebze pasuxi, gramatikuli savarjiSoebi, personaJis daxas-

iaTeba, nawarmoebis an epizodis mokle Sinaarsi, citatis perifrazi)

Semajamebeli

gramatikuli testi

literaturuli testi

daxasiaTeba (werilobiT)

mokle Sinaarsi (werilobiT)

kiTxvebze pasuxi (werilobiT)

sakuTari naSromis wardgena klasis winaSe (prezentacia)

49

gTavazobT ramdenime rubrikis Sefasebis kriteriumebs

saSinao davalebis xarisxi

• weriTi saSinao davaleba pasuxobs Temas;

• weriTi saSinao davaleba srulad aris Sesrulebuli.

kiTxvebze pasuxi

• SekiTxvebs upasuxebs adekvaturad;

• pasuxebSi daculia gramatikuli, orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.

Txroba

• hyveba Tanmimdevrulad (mokled, vrclad );

• Txrobisas icavs saliteraturo enis normebs;

• adekvaturad iyenebs saTanado leqsikur erTeulebs.

daxasiaTeba

• naSromi organizebulia (icavs abzacebs, maT Soris aris logikuri kavSiri);

• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi;

• personaJis Tvisebebi dasabuTebulia da gamyarebulia teqsturi masaliT;

• asabuTebs sakuTar damokidebulebas personaJis an misi saqcielis mimarT (es kri-teriumi im SemTxvevaSia saWiro, Tu davalebis piroba iTvaliswinebs moswavlis damok-idebulebis dafiqsirebas personaJis an movlenis mimarT).

mokle Sinaarsi

• teqsti organizebulia (daculia abzaci, azrTa Tanmimdevroba logikurad ukav-Sirdeba erTmaneTs);

• naweri Sesrulebulia Tanamedrove qarTuli enis normebis gaTvaliswinebiT;

• nawerSi gamoyenebuli leqsika adekvaturia;

• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.

diskusia

• mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;

• msjelobs argumentirebulad;

• gamoaqvs daskvna;

• msjelobs Tanmimdevrulad, konkretul Temaze;

• koreqtulia oponentis (gansxvavebuli azris) mimarT, ismens da konstruqciulad pasuxobs gansxvavebul azrs.

teqstze muSaoba – gaazrebuli kiTxva

• amoiwers ucxo sityvebs da ganmartavs;

• moiZiebs mniSvnelovan frazebs, sakvanZo sityvebs da asabuTebs arCevans;

• ganarCevs mTavar da meorexarisxovan informacias erTmaneTisgan;

• amoicnobs literaturul – gamomsaxvelobiT saSualebebs;

• akavSirebs wakiTxuls sakuTar gamocdilebasTan;

• gamoTqvams azrs, afasebs da ayalibebs argumentebs wakiTxulTan dakavSirebiT.

prezentacia

• pasuxobs Temas;

• saubrobs gamarTuli saliteraturo eniT da iyenebs Sesabamis terminologias;

• iyenebs gansxvavebul wyaroebs (azrebs), adarebs movlenebs, faqtebs, sagnebs;

• iyenebs TvalsaCinoebas;

50

• icavs drois limits;

• flobs auditorias (iyenebs mimikas, Jestikulacias, intonacias).

maswavlebelma unda gaacnos moswavleebs Sefasebis kriteriumebi; ganumartos maT TiToeuli kriteriumis mniSvneloba da saWiroeba. es codna daexmareba moswavleebs sa-kuTari naSromis SefasebaSi, rac TviTSefasebis sawindaria.

Sefasebis kriteriumebi maswavlebels daexmareba moswavleebis Sefasebisas komen-tarebisa da rekomendaciebis CamoyalibebaSi, moswavlisTvis ki gasagebi iqneba, ratom miiRo man esa Tu is qula. ganmaviTarebeli komentaris SemTxvevaSi mas zustad ecodi-neba, ra unda gaaumjobesos. am tipis sityvieri Sefaseba moswavlisTvis samagaliTo ni-muSi iqneba TviTsefasebis an Tanaklaselis damoukideblad Sefasebis SemTxvevaSi.

gTavazobT ganmaviTarebeli komentarisa da rekomendaciis nimuSs:

weriTi davaleba – mokle Sinaarsi.

nino, Sens naSromSi daculia abzacebi, Sinaarsi gasagebadaa gadmocemuli, abzacebi azrobrivad ebmis erTmaneTs, gramatikuli Secdomebic ar gaqvs. ramdenime adgilas ga-mo rCenili gaqvs mZime. vfiqrob, siCqaris gamo gamogrCa sasveni niSnebi. Segaxse neb, sa-gnebis CamoTvlisas mZime iwereba!

51

10 praqtikuli nawili –

gakveTilebis gegmebi da scenarebi, mosasmeni teqstebi

Tavi 1 – ametyvelebuli buneba

TuTa

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavleebma SeZlon leqsSi gamoxatul ganwyobaze msjeloba, sakuTari damokidebulebis

emociis gadmocema, mxatvruli xerxebis amocnoba da msjeloba maT funqciaze.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).7. moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli

daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;

kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.

yy msjelobs poetur nawarmoebSi gamoxatul ganwyobilebaze;

yy asaxelebs misTvis esTetikuri TvalsazrisiT mimzidvel adgilebs da xsnis aRniSnul

epizodSi gamoyenebuli nacnobi mxatvruli xerxebis daniSnulebas.

winare codna

naswavli aqvT vaJa-fSavelas „ia“, SeuZliaT mxatvruli xerxebis amocnoba teqstSi.

resursebi

saxelmZRvanelo, proeqtori, dafa, carci, cxrili formatze.

organizebis formebi

individualuri, saerTo-saklaso, wyviluri

gakveTilis msvleloba

aqtivoba 1. motivacia

gakveTilis Temisa da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli moswavleebs uCvenebs mglis, Citis,

iis, futkris, qvis suraTebs (an wers dafaze) da sTxovs Tqvan erTi winadadebiT, ras ityodnen

es arsebebi, laparaki rom SeeZloT. prezentaciebis Semdeg ekiTxeba: roca vkiTxulobT Tavis

Temas, „ametyvelebuli buneba“, romeli mwerali an nawarmoebi gaxsendebaT? Tqveni azriT, ra

mizniT alaparakeben bunebas mwerlebi? moswavleTa pasuxebis Sejamebis Semdeg maswavlebeli

gadadis gakveTilis Temaze.

52

aqtivoba 2. winare codnis gaaqtiureba

teqstis wakiTxvamde maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon ra ician leqsis Sesaxeb.

moswavleebi asaxeleben, rom leqsi gamoxatavs ganwyobas, aris musikaluri, aqvs ritmi da

riTma.....

aqtivoba 3. leqsis analizi

maswavlebeli kiTxulobs ana kalandaZis leqss „TuTa“, ekiTxeba, moewonaT Tu ara, ra moe-

wonaT, Semdeg sTxovs, Tavad waikiTxon teqsti da upasuxon Semdeg SekiTxvebs: ras vxedav? ra

mesmis? ras vgrZnob?

magaliTad, vxedav ayvavebul, mwvaned SefoTlil, totebgaSlil TuTas...

mesmis xis foTlebis Sriali...

vgrZnob simSvides, sixaruls...

aqtivoba 4. prezentacia

aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daakvirdnen, vin raze gaamaxvila yuradReba.

moswavleTa pasuxebiT maswavlebeli Seavsebs dafaze gamokrul cxrils:

ras vxedav? ra mesmis? ras vgrZnob

aqtivoba 5. mxatvruli xerxebi

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da sTxovs, daakvirdnen cxrils da upasuxon, ris meS-

veobiT moaxerxa poetma am emociebis gamowveva, da aseve sTxovs, gaixsenon mxatvruli xerxebi.

Tu ver SeZleben, maswavlebeli Tavad Seaxsenebs.

maswavlebeli sTxovs amoweron mxatvruli xerxebi da ganmarton, rogor esmiT mxatvruli

xerxebiT gadmocemuli esa Tu is striqoni.

aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

saSinao davaleba

Seasrulon saxelmZRvanelodan #me-11 savarjiSo (mosw. wigni, gv. 8).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad moaxerxes leqsis ganwyobisa da mxatvruli

xerxebis amocnoba, kiTxvebze adekvaturi pasuxebis gacema.

53

quCi pirveli gakveTili


moswavleebma SeZlon teqstis gageba-gaazreba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva, grafi-

kuli maorganizeblis Sevseba.


qarT.dawy.(II).6.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-

winebiT.

yy amoicnobs da erTmaneTTan akavSirebs teqstSi arsebul sxvadasxva saxis informacias.

winare codna

moswavleebs aqvT mxatvruli teqstebis gaanalizebis unari.

organizebis formebi

individualuri, saerTo-saklaso, wyviluri

resursebi

fotoebi (an slaidebi) mcenareebis gamosaxulebiT, cxrili baraTebze



maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs uCvenebs sam fotos (an slaids),

romlebzec sami sxvadasxva mcenarea gamosaxuli. maT Soris erT-erTi quCia. maswavlebeli sTxovs

moswavleebs, jer yuradRebiT mousminon mas da ukiTxavs vaJa-fSavelas „quCis“ pirvel abzacs,

Semdeg ki sTxovs, teqstidan gamomdinare, upasuxon, romel suraTzea gamosaxuli mcenare quCi.

TavianTi mosazreba daasabuTon. Semdeg ki sTxovs gamoTqvan TavianTi mosazreba, ras fiqro-

ben, rogori balaxia quCi da mis ra maxasiaTebelze SeiZleba gaamaxvilos yuradReba mweralma.

moswavleTa pasuxebis Semdeg sTxovs gadaSalon saxelmZRvaneloebi da daakvirdnen, rogoria

quCi vaJa-fSavelas moTxrobaSi.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi (individualurad da wyvilebSi)

maswavlebeli urigebs moswavleebs baraTebze gamzadebul cxrils, awyvilebs maT da sTxovs

jer individualurad waikiTxon teqsti, abzac-abzac, da paralelurad Seavson cxrili, Semdeg

gauziaron mosazreba gverdiT mjdoms.

54

abzaci quCis damokidebuleba sxvebisadmi sxvebis damokidebuleba quCisadmi

1. quCs klde sakuTar mSoblad miaCnia. klde TanaugrZnobs da zrunavs masze.

2.mag. quCs ebraleba klde, radganac klde dastiris Tavis Svilebs (lodebs).

3.

4.

5.

ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. maswavlebeli adarebs moswav-

leTa mosazrebebs. afaseben maT, ramdenad logikuri iyo pasuxebi.

SeniSvna:

a) maswavlebeli moswavleTa naSromebs gamoikiTxavs yoveli abzacis dasrulebis Semdeg.

b) maswavlebels SeuZlia saorientaciod Tavad Cauweros cxrilSi personaJTa saxelebi.

aqtivoba 3. Sejameba

maswavlebeli dafaze wers kiTxvas: ra iyo am monakveTis mTavari saTqmeli?

moswavleebi TavianT mosazrebebs Camoweren baraTebze da toveben maswavleblis magidaze.

am baraTebs maswavlebeli ganixilavs meore gakveTilze.

Sefaseba

SeuZliaT Tu ara teqstis damoukideblad gageba-gaazreba, sakuTari Tvalsazrisis naTlad

Camoyalibeba, grafikuli maorganizeblebis Sevseba.

saSinao davaleba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, am Tavis mixedviT da cxrilis gamoyenebiT werilobiT

daaxasiaTon quCi. Seaxsenebs saSinao davalebis Sefasebis kriteriumebs (TxzulebaSi daculi

unda iyos logikuri Tanmimdevruloba, msjeloba iyos argumentirebuli, ena – gamarTuli).

maswavlebels, klasis saWiroebidan gamomdinare, SeuZlia yuradReba gaamaxvilos weriTi

davalebis Sefasebis sxva kriteriumebzec.

55

quCi meore gakveTili


moswavleebma SeZlon teqstis gageba-gaazreba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva. argu-

mentirebuli msjeloba mTavari saTqmelis irgvliv, paralelebis moxmoba.


qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli



yy gamoTqvams sakuTar mosazrebebs literaturuli teqstis siuJetSi ganviTarebuli mov-

lenebis Sesaxeb;

yy sakuTari mosazrebis gansamtkiceblad iSveliebs literaturul teqstebs, realur

faqtebs, magaliTebs piradi cxovrebidan;

yy gamoxatavs uSualo, cocxal gancdasa da dakvirvebaze dafuZnebul Sexedulebebs misTvis

mniSvnelovani, problemuri sakiTxebis Sesaxeb.

winare codna



organizebis formebi: individualuri, saerTo-saklaso, wyviluri.

aqtivoba 1. saSinao davalebis gamokiTxva

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg Seaxsenebs saSinao davalebis Sefasebis kri-

teriumebs (TxzulebaSi daculi unda iyos logikuri Tanmimdevruloba, msjeloba iyos argu-

mentirebuli, ena – gamarTuli) da gamoikiTxavs saSinao davalebas: maT pirveli Tavis mixedviT

da cxrilis gamoyenebiT werilobiT unda daexasiaTebinaT quCi.

maswavlebeli ramdenime moswavles, survilis mixedviT, waakiTxebs davalebas.

aqtivoba 2. wina gakveTilis erTi aqtivobis Sejameba

maswavlebeli amorCeviT kiTxulobs wina gakveTilze moswavleTa mier baraTebze daweril

teqstis pirveli Tavis mTavar saTqmels da Tezisebad Camowers dafaze. mcdarad gagebul epi-

zodebs ki Tavad ganumartavs da, ra Tqma unda, ar asaxelebs maT avtorebs.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva da analizi (individualurad da wyvilebSi)

maswavlebeli sTxovs moswavleebs abzacebad waikiTxon „quCis“ meore Tavi da daakvirdnen,

ra axali sakiTxebi wamoWra mweralma.

56

moswavleebi jer individualurad kiTxuloben teqsts, Semdeg ki wamoWrian sakiTxebs, rom-

lebic meordeba an emateba teqsts: pirimzisadmi damokidebuleba, sikvdil-sicocxlisadmi

damokidebuleba, adamianebis gulgriloba/daundobloba, omis saSineleba da a.S. moswavleebi

wyvilebSi Seajereben naSromebs.




maswavlebeli ramdenime mTavar sakiTxs Camowers dafaze da sTxovs imsjelon mocemul

Temebze Semdegi miTiTebebis mixedviT:

teqsti da me (Cemi damokidebuleba saTqmelis mimarT);

teqsti da teqsti (gavixsenoT msgavs problemebze Seqmnili nawarmoebebi da davasabuToT,

riT hgavs an riT gansxvavdeba is vaJas am moTxrobisgan).

Sefaseba

SeuZliaT Tu ara teqstis damoukideblad gageba-gaazreba, sakuTari Tvalsazrisis naTlad

argumentirebulad Camoyalibeba.Sesabamisi paralelebis moxmoba.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, daweron saxelmZRvanelodan me-15 davaleba (mosw. wigni,

gv. 12).

57

Teoria – mxatvruli xerxebi


moswavle gaiazrebs mxatvruli xerxebis raobasa da funqcias, gansxvavebas maT Soris, da

gamoiyenebs maT praqtikulad, ganuviTardebaT SemoqmedebiTi da jgufuri muSaobis unar-Cvevebi.




winebiT.

yy amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, gapirovnebas, hiperbolas),

xatovan gamonaTqvamebs da gaiazrebs maTs funqcias;





epizodSi gamoyenebuli nacnobi mxatvruli xerxebis daniSnulebas;

qarT.dawy.(II).11.moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikis, naswavli enobriv-sintaqsuri

konstruqciebisa da struqturuli elementebis miznobrivad SerCeva da saTanadod gamoyeneba;

qarTuli saliteraturo enis ZiriTadi normebis dacva.

yy mxatvruli teqstis Sedgenisas cdilobs nacnobi mxatvruli xerxebis (epiTetis, Sedare-

bis, metaforis) gamoyenebas;

resursebi

saxelmZRvanelo, winaswar baraTebze amowerili nimuSebi, Tabaxis furclebi, fanqrebi.

winare codna

moswavleebma ician kiTxvis strategiebi, mxatvruli enis raoba, aqvT TanamSromlobisa da

SemoqmedebiTi azrovnebis unarebi.


aqtivoba 1. motivacia, wina klasebSi ganvlili masalis Sexseneba

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg, saSinao davalebis gamokiTxvamde moswav-

leebs sTxovs gaixsenon, ris meSveobiT axerxebs mwerali mkiTxvelze emociur zemoqmedebas da

saTqmelis ukeT gamoxatvas. moswavleebi ityvian, rom amas avtori axerxebs mxatvruli xerxebis

meSveobiT. maswavlebeli sTxovs, gaixsenon, romeli mxatvruli xerxebi ician da TiToeul maT-

gans ra funqcia SeiZleba hqondes teqstSi. rasac ver gaixseneben, maswavlebeli Tavad daukonk-

retebs. saubroben Sedarebaze, epiTetsa da bolos - gapirovnebaze (radgan gapirovnebis xerxis

gamoyenebiT maT Txzulebebi hqondaT Sesadgeni saxlSi). maswavlebeli aucileblad ganumartavs

maT im sakiTxebs, romlebzec wina klasebSi yuradReba ar gaumaxvilebiaT (magali Tad, epiTetis

Sesaxeb saubrisas aucileblad axsenebs mudmiv epiTetebs).

58


maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gadaSalon rveulebi da survilis mixedviT, ramdenime

moswavles akiTxebs saSinao davalebas (maT unda SeeqmnaT Canaxati gapirovnebis xerxis gamoy-

enebiT).

aqtivoba 3. praqtikuli savarjiSo

maswavlebeli an proeqtoris saSualebiT uCvenebs moswavleebs magaliTebs, an mozrdil

baraTebze amowers winaswar da monacvleobiT, swraf-swrafad kiTxulobs maT da sTxovs gamoic-

non, romeli mxatvruli xerxis nimuSi waikiTxa. morigeobiT asaxelebs epiTetis, Sedarebis,

gapirovnebis ramdenime nimuSs, bolos ki warmoudgens saxelmZRvaneloSi mocemul idiomebis

magaliTebs (`kovzi nacarSi Cauvarda~, `kudiT qva asrolina~...) da sTxovs moswavleebs maT

gamocnobas. moswavleebi, ra Tqma unda, sxvadasxva versias asaxeleben, magram, savaraudod,

ver gamoicnoben. maswavlebeli uxsnis maT, rom esenia myari sityvaTSeTanxmebebi, romlebsac

dakarguli aqvs Tavdapirveli gageba da gadataniTi mniSvnelobiT ixmareba.

aqtivoba 4. mxatvruli xerxebis funqciis gaazreba

maswavlebeli mokled Seaxsenebs moswavleebs, rom mxatvruli xerxis funqcia aris emociis

gamoxatva da saTqmelis ukeT gadmocema. dayofs klass 4 jgufad da sTxovs daasabuTon, aris

Tu ar es marTlac ase. erT jgufs avalebs imuSaos epiTetebze, meores - gapirovnebaze, mesames

– Sedarebaze, meoTxes – idiomebze.

samuSaos Sesasruleblad moswavleebi iyeneben ganvlil masalas. moswavleebs evalebaT amow-

eron TavianTi mxatvruli xerxis nimuSebi „TuTadan“ da „quCidan“, da imsjelon maTs funqciaze.

SeuZliaT „gaZarcvon“ mxatvruli xerxebisgan es monakveTebi, an „Semoson“ sxva sityvebiT da

ase ufro cxadad gamokveTon maTi funqcia.

aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias.

aqtivoba 5. saxaliso savarjiSo idiomebze

maswavlebeli imave jgufebs urigebs ramdenime idioms Tavisi ganmartebiT (magaliTad, aqi-

levsis qusli – ZvelberZeni meomris aqilevsis erTaderTi susti adgili, rac zogadad „susti

adgilis“ aRmniSvnel xatovan gamoTqmad iqca; `bevrma wyalma Caiara~ – didi dro gavida; yuri

damigde – momismine; `Seayare kedels cercvi~ – araferi gamova; `yurebze xaxvi ar damaWra~ –

verafers ver damakleb...) da sTxovs, daxaton pirdapiri mniSvnelobiT ras aRwers esa Tu is

gamoTqma. aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias, danarCenebs ki

evalebaT gamoicnon, romeli idioma aris gamosaxuli naxatze. moswavleebi afaseben, ramdenad

cxadad da gasagebad iyo Sesrulebuli naSromi da rogor moaxerxa wardgena TiToeulma jgufma.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZliaT amoicnon da gan-

sazRvron mxatvruli xerxis funqcia teqstSi, axsnili masalis gageba-gaazreba da praqtikulad

gamoyeneba, jgufebSi SemoqmedebiTad muSaoba.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli savarjiSo (gv. 15).

59

nekerCxlis wiTeli foToli


moswavleebma SeZlon teqstis gageba-gaazreba, mxatvruli xerxebis amocnoba, mis funqciaze

msjeloba.




winebiT.

yy amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, gapirovnebas, hiperbolas),

xatovan gamonaTqvamebs da gaiazrebs maTs funqcias;





epizodSi gamoyenebuli nacnobi mxatvruli xerxebis daniSnulebas.

winare codna



organizebis formebi: individualuri, saerTo-saklaso, wyviluri, jgufuri.

aqtivoba 1. gamowveva

maswavlebeli acnobs moswavleebs Temasa da mizans, uCvenebs cxrils, romelzec Camower-

ilia nawarmoebis (r. inaniSvilis „nekerCxlis wiTeli foToli“) personaJebi (cxrili ivseba

momdevno aqtivobisas):

personaJebi/ epizodebi

(komentari)muxa

nekerCxlis wiTeli

foTolimaCvi wyali iremi

I

II

III

IV

V

da sTxovs moswavleebs isaubron maTze, ra ician maT Sesaxeb. Semdeg Tavad awvdis informa-

cias da uCvenebs suraTebsac.

Semdeg ki ekiTxeba, ra mosdiT xeebs zamTarSi da Tavad Tu unaxavT xe, romelsac foToli

SerCenia zamTarSi, da ra aris mizezi (mieyina, miaxma...).

60

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da cxrilis Sevseba

maswavlebeli urigebs moswavleebs baraTebze gamzadebul cxrils (an sTxovs gadaixazon

rveulSi, an ugzavnis bukiT), awyvilebs maT, uyofs teqsts epizodebad da sTxovs jer indi-

vidualurad waikiTxon teqsti, epizodebad, moniSnon gaugebari sityvebi da paralelurad

Seavson cxrili, Semdeg gauziaron mosazreba gverdiT mjdoms. TiToeuli monakveTis mixedviT

isini weren komentars personaJze (Tviseba an mniSvnelovani ram personaJze an nebismieri sxva

saxis komentari).

nawarmoebi SeiZleba daiyos Semdeg Sinaarsobriv monakveTebad:

1. „beberi muxa... - ...raRacas eloda“ (pirveli abzaci);

2. „- vis eli... - ...eRuneboda mxrebi“.

3. „erT dRes ca... - ...TavdaWerili dumda“.

4. „SuadRisas mze gamovida... - ...gakvirvebuli SeaCerda“.

5. „maSin foToli mowyda...“ - bolomde.



SeniSvna: maswavlebeli moswavleTa naSromebs gamoikiTxavs yoveli monakveTis dasrulebis

Semdeg.

aqtivoba 3. mxatvrul xerxebze muSaoba

maswavlebeli ajgufebs moswavleebs da unawilebs Temebs. sTxovs imuSaon teqstze Semdegi

miTiTebebis mixedviT: ra mxatvrul xerxebs iyenebs avtori da ra mizniT: a) nekerCxlis foTlis

mkiTxvelisTvis warsadgenad (garegnoba da emocia); b) tyis binadrebis aRsawerad; g) bunebis

aRsawerad.

SeniSvna: maswavlebels SeuZlia erTi sakiTxi misces 2 jgufs.

aqtivobis dasrulebis Semdeg jgufebi akeTeben prezentacias.

aqtivoba 4. mxatvruli teqsti da buneba

maswavlebeli sTxovs, daubrundnen meore aqtivobaze Sevsebul cxrils da Seadaron

cxovelebisa da mcenareebis ra realuri maxasiaTeblebi gaiTvaliswina nawarmoebSi avtorma

(moswavleebi ityvian, magaliTad, rom muxa didxans cocxlobs, amitom uwodebs mas revaz inan-

iSvili bebers...).


bolos ki maswavlebeli sTxovs moswavleebs, erTi sityviT gamoxaton TavianTi damokidebule-

ba axsnili teqstis mimarT.

Sefasdebian

SeuZliaT Tu ara teqstis damoukideblad gageba-gaazreba, mxatvruli xerxebis amocnoba,

mis funqciaze msjeloba.

saSinao davaleba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs daweron teqstis mokle Sinaarsi.

61

Tavi 2 – da me vigoneb...

Teoria – moTxroba


moswavle gaiazrebs moTxrobis raobas, mis struqturas da arsebiT maxasiaTeblebs.




winebiT.

yy TxrobiTi xasiaTis teqstebSi gamoyofs siuJetis ganviTarebis safexurebs (dasawyiss,

moqmedebis ganviTarebas da dasasruls) da asabuTebs sakuTar Tvalsazriss teqstSi

moZiebuli konkretuli argumentebiT.

resursebi

saxelmZRvanelo. jgufebSi dasarigebeli mcire teqstebi

winare codna

moswavleebi icnoben sxvadasxva tipis moTxrobas, aqvT TanamSromlobis unari.


organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri, jgufuri.

aqtivoba 1. Temisa da miznis gacnoba

maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs gaacnobs Temasa da mizans, Seaxsenebs,

rom maT araerTxel waukiTxavT da ganuxilavT sxvadasxva mwerlis moTxrobebi, dRes ki isini

daakvirdebian am teqstebs da imsjeleben imaze, Tu ra aris moTxroba da ra Taviseburebebi

axasiaTebs mas.

aqtivoba 2. msjeloba moTxrobis raobaze (wyvilebSi)

maswavlebeli moswavleebs ganumartavs moTxrobis raobas: moTxroba prozauli nawarmoebia,

romelSic moTxrobilia ambavi da am ambavs aucileblad aqvs dasasruli. Semdeg ki awyvilebs,

usaxelebs sam moTxrobas, romelTagan erTi aris agebuli avtoris biografiaze („Cemi Tavga-

dasavali“), meore - istoriul epoqaze („erekle mfe da ingilo qali“), mesame - mTlianad mwer-

lis fantaziis nayofia („xazarula“). da sTxovs am sami moTxrobidan gamomdinare, imsjelon ra

Temaze SeiZleba aigos moTxroba da vin SeiZleba iyos personaJi.

ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, maswavlebeli avsebs maT naTqvams, SeuZlia gamoi-

yenos saxelmZRvaneloSi mocemuli Teoriuli masala.

62

aqtivoba 3. masalis ganmtkiceba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs sxvadasxva Temaze Seqmnili nawarmoebebis magaliTebis

dasaxelebas. Semdeg Tavadac usaxelebs ramdenimes.

aqtivoba 4. praqtikuli savarjiSoebi

maswavlebeli moswavleebs uxsnis, rom TiToeul moTxrobas aqvs Tavisi struqturuli Tan-

mimdevroba: dasawyisi, moqmedebis ganviTareba, kulminacia (moqmedebis ganviTarebis umaRlesi

wertili) da dasasruli (finali). TvalsaCinoebisTvis mohyavs magaliTi „xazaruladan“.

dasawyisi – avtori iwyebs ambavs da gvacnobs personaJebs.

moqmedebis ganviTareba – bebias unda xis daSineba; xe daaSines. xem mxolod erTxel moisxa

da Semdeg Sewyvita yvaviloba; bebias xis moWra surs, SviliSvils – ara; bebia mezobels sTxovs

xazarulas moWras.

kulminacia – diliT bebia SviliSvils xis moWris ambavs eubneba da totebis gasasxepad gzav-

nis. biWi wiTel siTxes aRmoaCens.

dasasruli – gadmogvcems bebias locvas da xazarulas gancdebs. es finalia.

aqtivoba 5.

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, asaxelebs maTTvis nacnob ramdenime moTxrobas an

TviTon urigebs jgufebSi mcire teqstebs (SeuZlia bavSvebs daasaxelebinos maTTvis sayvareli

romelime nawarmoebi) da gamoayofinos moqmedebis ganviTarebis etapebi.

aqtivoba 6.

aqtivobis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs. maswavlebeli sxva jgufis wevrebs

sTxovs, Seafason sworad hqondaT Tu ara gamoyofili moqmedebis ganviTarebis etapebi.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli me-2 savarjiSo

(mosw. wigni, gv. 33).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZliaT axsnili masalis

gageba-gaazreba da praqtikulad gamoyeneba – moTxrobis Taviseburebebisa da ganviTarebis

etapebis gamoyofa.

63

damatebiTi masala:literaturis Teoriis erT-erT gakveTilSi `moTxroba~ (moswavlis wigni, gv. 33); savarjoSoe-

bis blokis rubrika `imsjele~ – 3-4) moswavleebs evalebaT, moiZion da Sin waikiTxon revaz

inaniSvilis moTxroba `miranduxt~. im SemTxvevaSi, Tu moswavleebi ver moipoveben am moTxrobas

skolis biblioTekaSi, maswavlebels vaZlevT rekomendacias, gaakeTos qvemoT mocemuli teqstis

aslebi da daurigos moswavleebs, raTa maT SeZlon teqstze Sin muSaoba.

miranduxt (revaz inaniSvili)

maRaziaSi sami ganyofileba iyo, sami gamyidveli muSaobda, ori qali – maro da margalita,

erTic kidev kaci – geronti.

Semovida patara gogona. iqneboda aTi Tu TerTmeti wlisa, gerontis ganyofilebasTan mivida,

moxuc qals hkiTxa:

– bolo Tqven brZandebiT?

– me var, Svilo.

gogona morCilad gaCerda mis ukan.

rigi didi ar iyo, xuTi Tu eqvsi kaci. arc bevr-bevrs yidulobdnen. swrafad miiwevden win.

moxucma qalma aawonina naxevari kilo Zexvi `moyvarulTa~, orasi grami yveli `rusuli~

gamoarTva, erTic ormocdaor kapikad Rirebuli mdogvi. Ggerontim marjved Camoyara koWebi

saangariSoze da moxuc qals uTxra:

– ori da oTxmoci!

moxucma qalma sammaneTiani miawoda.

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki, – Tqva gogonam.

– rogora? – win wamoiwia geronti.

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki, – mSvidad gaimeora gogonam.

geronti SeSfoTda.

– Sena, gogo, ras getyvi, ici?

– vici.

– ra ici, ra?!

– ra da... ori maneTi da samocdaerTi kapikia da ara oTxmoci.

geronti saangariSos eca.

– maneTi da ormocdaxuTi – Zexvi, orjer ocdaCvidmeti – yveli, ormocdaori – mdogvi.

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki, – Tqva isev gogonam.

awiTlebulma gerontim saangariSos koWebi ukan gayara da xelaxla daiwyo angariSi. ori

maneTi da samocdaerTi kapiki gamouvida.

– cota swrafad, swrafad! – daiZaxa bolodan saTvalianma kacma.

gerontim xnier qals xurdebi moukrifa da gogonas miaCerda.

– Sen ra ginda, isa Tqvi!

– nu miwyrebiT, – uTxra gogonam.

geronti aimarTa, gogonas daakvirda. erTi sifrifana gogo iyo, mqrqal cisferTvalebiani

da cota cxviraprexili. marcxena xelSi badura ekava, marjvenaSi – xuTmaneTiani da karaqis

taloni. Zalian mSvidad idga.

– mibrZane, ra mogarTva! – morCileba gaiTamaSa genontim.

– momeciT oras ormocdaaTi grami Zexvi, orasi grami yveli `Sveicariuli~, erTi talonisac

karaqi.

gerontim iwvala da Zlivs Seasrula zustad oras ormocdaaT gramad Zexvi, mere – orasad

64

yveli. karaqs awona ar undoda, dafasoebuli iyo oras-oras gramad. sami cali miawoda gogonas.

saangariSos miswvda, frTxilad Camoyara da gayara koWebi. gaubedavad Tqva:

– sami da samocdaaTi.

– sami maneTi da samocdaSvidi kapiki.

– vaax, kaco! – wamoiZaxa gerontim. isev daapira angariSi. gadaifiqra, momeci, Svilo, ramdenic

ginda, da wadi, samuSao maqvs me.

– aiReT sami maneTi da samocdaSvidi kapiki.

gerontim zustad daubruna xurda.gogona wavida. yvelani uyurebdnen. xom patara iyo da

sifrifana, raRac qalbatonurad midioda, welSi gamarTuli, swori, qera Tma `cxenis kudad~

hqonda Sekruli ukan.

– deda eyoleba magas... Cems mters, – Tqva kamodiviT ganierma qalma.

– mSvenieri gogonaa, – Cailaparaka viRacam.

– rogor?

aravin amoiRo xma.

– me SviliSvili myavs magaze didi, Tavs maRla ver aaRebineb ufrosebTan, – gverdze mdgoms

eubneboda TiTqos raRac tvirTiT mxrebdamZimebuli WaRara qali.

– Cems gogonasac.

– aRzrdaa yvelaferi.

gerontisTvis jerac ar gaevlo sibrazes. xelebi ukankalebda.

– kargi maSin viqnebodi, sulac rom ar mimeca araferi. ratom gzavnian maRaziaSi magodenebs?

deda ar hyavT, mama ar hyavT?

– ara scaliaT.

– kargi ra, ra ar scaliaT!

– Tan saqme, amxanagebo, Tan saqme! – daiboxa viRacam xma.

da, ai, im dRidan daiwyo: gamoCndeboda gogona da gamyidveli qalebi, maro da margalita,

siciliT acnobebdnen gerontis:

– modis, geronti, modis.

geronti ixtibars ar itexda.

– movides da movides.

– magrad dadeqi.

– magisTanebi minaxavs, – magrobda geronti, magram mainc etyoboda, Zalian Relavda..

gogonas plastmasis wiTeli badura yovelTvis marcxena mklavze ekida. grZeli, farfata

qvedatani sanaxevrod ufaravda wvivebs. ki ar modioda, mobrZandeboda. sul ar atokebda mxrebs.

Semovidoda maRaziaSi, SemoanaTebda TiTqosda arafrismetyvel Tvalebs. gamyidveli qalebi

gacqafulebi iyvnen – ainteresebdaT, axla ra moxdeboda. gogona gerontisTan mividoda, gaC-

erdeboda mSvidad.

– momeciT... samas samoci grami Zexvi.

– daiwyo axla... – xelebs umweod CauSvebda geronti. maro da margalita ukve siciliT igude-

bodnen.

– Tqvens saswors aTgramiani danayofebic aqvs. samas samoci grami Zexvi, oras ocdaaTi grami

yveli.

– kargi ra, gogo, kargi. an orasi Tqvi, an samasi. sadisti xar, ra xar?

– sadisti ras niSnavs?

– mwvalebels, mtarvals, – xmas uwevda geronti.

65

– gmadlobT. davixsomeb am sityvas.

maro da margalita cxvirsaxocebs eZebdnen cremlebis mosawmendad. geronti wvalobda,

awonazec wvalobda, angariSiTac veRar angariSobda. ras ramdeni undoda, gogona hkarnaxobda.

geronti usinaTlosaviT arTmevda fuls, kankaliT ubrunebda xurdas da, gogona rom wavidoda,

niaTgamoclili jdeboda.

– vax, kaco, zogi ra mrude varskvlavze daebadeba dedas, – winsafris kalTas idebda dac-

varul Sublze.

maro da margalita urCevdnen:

– sxvagan unda gadaxvide, geronti, Torem aq raRaca dagemarTeba.

– damemarTa da eg aris. veRarafers vangariSob. meCveneba, rom sul meSleba. eg mofsrituli

ki Tvals ar daaxamxamebs. namdvili jado aqvs TvalebSi.

gavidoda oriode dRe, damSviddeboda geronti da isev gamoCndeboda gogona, isev mSvidi

qalbatoniviT Semodioda maRaziaSi. geronti sabrZolo pozaSi dgeboda, maro da margalita

seiris sayureblad emzadebodnen. gogona iwyebda: – samas ocdaaTi – es, oras oTxmoci – is, as

ocdaaTi...

geronti mTlad mosawylda.

– modi, ra, muqTad waiRe yvelaferi.

– muqTad ratom?

– deda ara gyavs? deda movides Sen magivrad.

– dedas sxva saqmeebi aqvs.

– maSin gavigeb, romel skolaSi swavlob da Cemi fexiT mival direqtorTan.

– rogorc geneboT.

magram gerontis aRar dasWirda skolaSi wasvla. is ki aSkarad etyoboda, damSvidda. saxec

daumSvidda. TiTqos ufro sufTadac iparseboda, sufTadac icvamda. `galstukis~ gakeTebac

ki daiwyo. lamazad ivarcxnida WaRara Tmas. myidvelebTanac ufro Tavaziani gaxda.

erTi-orjer moatyues marom da margalitam, modis, modiso. geronti wiTldeboda. mere, rom

naxavda, atyuebdnen, welSi swordeboda – movideso.

Semodgomis Tbili dReebi zamTrispiris civma dReebma Secvala. daubera qarmac. quCebi

Camocvenili foTlebiT aivso. meezoveebi lanZRavdnen qars. erT dilas ki, qari rom Cadga,

Tovlic wamovida. mofarfatebdnen brtyel-brtyeli fifqebi, magram Zirs ecemodnen Tu ara,

dnebodnen. da, ai, am TovaSi gamoCnda gogona. Tbili, grZeli palto ecva, Tbili, naqsovi qudi

exura, TiTqmis warbebamde Camoweuli. Tbili, maRalyeliani fexsacmelebiT isev mSvidad moabi-

jebda, mxrebs ar moatokebda. gerontim rom gogona dainaxa, maSinve gawiTlda, magram mainc

gaiRima. marom da margalitam daiZaxes:

– Zvirfasi stumari gvewvia!

gogonam qalebs mqrqali RimiliT gaxeda da gerontis miuaxlovda. geronti raRacas wonida,

magram saswors ki ara, gogonas uyurebda da uRimoda.

– rogora brZandebiT? – moikiTxa gogona didiviT.

gogonac uRimoda gasaocari lamazi RimiliT. gasaocari lamazi tuC-kbili hqonda, gasaocari

lamazi, keTili Tvalebi, raRac naTeli edga mTel saxeze.

– Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda. axla kargad var.

– vaax! – wamoiZaxa gerontim, – aki ar mikvirda?!

– ra gikvirdaT?

– rom aRar Candi.

66

– aRar gawvalebdiT?

– ara, es ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeATi wvaleba ra wvalebaa.

– dReidan sul kargad moviqcevi.

– adrec ra, riT iqceodi cudad!

gogonas ecineboda.

maro da margalita saxtad darCenilebi iyurebodnen.

– dRes momeciT: orasi grami `Sveicariuli~ yveli, orasi grami Zexvi.

– serviladi? serviladi maqvs,– gerontim daxl-qveSidan serviladi gamoiRo, Tan icinoda,

– oras samoci grami aRar ginda an as oTxmocdaCvidmeti?

– ara, aRar aris saWiro, – icinoda gogonac.

– vax, egre cotas rom Wam, imitoma xar gamxdari.

– Cemi gasuqeba ar SeiZleba. isedac... – gogonam loyebi dabera.

– ratom? ratom?

– balerina unda gavxde.

– vax, operaSi?

– Tuki SevZleb, operaSi.

– Sen ras ar SeZleb, Sen ras ar SeZleb, – geronti welSi gaiSala, – Tu rame iseTi iyos, me nu

momeridebi. me aqa var.

– gmadlobT, gmadlobT, – gogona qvemodan Sehyurebda da ucinoda, – ai, ra kargi brZandebiT

axla. aRar mimarToT aRaravis wyromiT. miT ufro – qalebs.

– mee? wyromiT?

gogonam lamazad gaxveuli yveli da Zexvi CanTaSi Caiwyo, xeli maRla aswia da RimiliT wavida

karisken. karTan misuls, gerontim dauZaxa:

– saxeli ra gqvia, saxeli.

– miranduxt.

– ese igi, mira.

– miranda?

– ara, miranduxt.

– vaax.

gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis qneviT gavida TovaSi.

maro da margalita cxvirCamoSvebulebi idgnen. Sesvenebaze mcire tablas miusxdnen qalebi

da geronti. gerontim Tqva:

– ra aris adamiani! xom mabrazebda eg gogo. mabrazebda, magram Tanac mafxizlebda. rac eg

gamoCnda, aSkarad davinaxe Cemi gogoebis naklovanebebi. cecxlis kaloSi vayeneb, – an siaruli

iswavlon, an TavdaWera. meca... meca vzivar da sul vangariSob.

marom da margalitamac aRiares:

– genialuri gogoa, – da erTad Caawes purebi qonian tafaSi.

– namdvili geniosi. rogor angariSobs, xom iciT, manqanasaviT. ra-ta-ta-ta-ta – zustad!

im dRidan didi megobrebi arian miranduxt da geronti. gerontis raRac-raRa ceebi aqvs xolme

gadanaxuli miranduxtisTvis.

erTi eg aris, jerjerobiT veRaraferi moawona. miranduxti isev imas yidulobs, rac daxleb-

Sia gamowyobili... da kidev erTic – gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos miranduxti,

naxalovkaSi, ver ki gaubedavs. gerontis xis samsafexuriani patara saxli udgas patara baRSi.

miranduxti ki – ase eCveneba – sul marmarilos kibeebze dabrZandeba aRma-daRma da momxibvlelad

uqnevs Semxvedrebs patara, lamaz xels. rogoria aseTi gogonas naxalovkaSi stumroba?! o o o o!..

67

Tavi 3 – sibrZne sicruisa

Teoria – igav-araki


SeZleben igavis mxatvruli maxasiaTeblebis gaTvaliswinebas Txzulebis Seqmnisas, ganuvi-

TardebaT SemoqmedebiTi unarebi.


qarT.dawy.(II).10.moswavlem unda SeZlos nacnob Tematikaze standartiT gansazRvruli sxva-

dasxva tipis mcire zomis teqstebis Seqmna.

yy konkretuli literaturuli Janris teqstis dasawyisis mixedviT qmnis Sesabamisi mxat-

vruli formis mcire zomis Txzulebas.

winare codna

moswavleebs naswavli aqvT igavebi, icnoben igavis struqturas, mis mxatvrul Tavisebure-

bebs, SeuZliaT msjeloba, mxatvruli teqstebis Seqmna.


organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri/individualuri

aqtivoba 1. Temisa da miznis gacnoba

maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs gaacnobs Temasa da mizans, Seaxsenebs, rom

maT daasrules Tavi „sibrZne-sicruisa“ da sTxovs Camoweron sibrZne, romelic am TavSia moce-

muli. moswavleebi asaxeleben. yuradRebas amaxvileben moralzec (magaliTad, „mTieli da kaklis

xe“ - samyaroSi yvelaferi isea mowyobili, rogorc saWiroa; „aqlemi da viri“ - yvelafers Tavisi

dro da adgili aqvs; „usamarTlo Sirvan-Sahi“ - xerxi sjobia Ronesa, Tu kaci moigonebsa da a.S.).

aqtivoba 2. msjeloba igavur sibrZneze

maswavlebeli moswavleebs ekiTxeba: rogor gamoixateba sibrZne igavSi: a) alegoriulad;

b) mankierebis gakicxviT; g) zneobrivi magaliTebis CvenebiT; d) Wkuis darigebiT; e) daskvniT

winadadebaSi igavis moralis xsenebiT; e) moraliT, romelic gamoxatulia andaziT; v) nebismieri

maTganiT. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasabuTon TavianTi pasuxebi.

aqtivoba 3. mzadeba igavis Sesaqmnelad

maswavlebeli moswavleebs usaxelebs ramdenime cnobil andazas, magaliTad „Zma ZmisTvisao,

Savi dRisTvisao“; „Tagvma Txara, Txarao, kata gamoTxarao“; „moyvrulad mosuli mteri mter-

68

zedac uaresiao“; „moyvares pirSi uzraxe, mters – pirs ukanao“.

SeniSvna: klasis mzaobis donis gaTvaliswinebiT, maswavlebels SeuZlia msgavsi andazebi

TviTon moafiqrebinos moswavleebs.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imsjelon TiToeul andazaze, da imaze, romeli maTgani

ufro aqtualuria maTTvis da ratom.

aqtivoba 4. igavis Seqmna (wyvilebSi an individualurad)

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, SearCion maTTvis sasurveli da aqtualuri brZnuli

gamonaTqvami, moifiqron moqmedebis adgili, personaJebi, gansazRvron maTi xasiaTi (vis an ras

unda ganasaxierebdes TiToeuli) da igavis mxatvruli Taviseburebebis gaTvaliswinebiT Seqmnan

igavi, romelSic Tanamedrove problemebi gamoCndeba.

prezentaciamde maswavlebeli moswavleebs sTxovs, Caasworon sakuTari naweri.


aqtivobis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs. afaseben erTmaneTs, ramdenad SeZles

igavis mxatvruli maxasiaTeblebis gaTvaliswineba Txzulebis Seqmnisas, ramdenad pasuxobs

maTi igavi morals, ramdenad sainteresod, SemoqmedebiTad hyveba ambavs.

Sefaseba

yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeZlo igavis mxatvruli maxasiaTeblebis

gaTvaliswineba Txzulebis Seqmnisas, ramdenad pasuxobs misi igavi morals, ramdenad saintere-

sod, SemoqmedebiTad hyveba ambavs.

69

mefe da avsityva

mefes erTi daaxloebuli kaci hyavda, iseTi avsityva, rom

misi piridan kargi sityva ar amovidoda. erTxel mefe xuTwlian

laSqrobaSi wasasvlelad emzadeboda da avsit yvas uTxra:

– erTi kargi sityva Tqvi da rom davbrundebi, kabas mogcemo!

avsityvam upasuxa:

– rom ver moxvide, vinRa momcems da kargi sityvac davkargoo?

wavida mefe. ori weli gamoxda. avsityvam mefis unaxavad ver ga-

Zlo da masTan wavida. mefem Tvali mohkra Tu ara, vezirs ubrZana:

– aba, yiamyrali modis da nuravis ambavs hkiTxav, avs ityvis,

mxolod Cemi goSiis ambavi hkiTxeo!

movida avsityva da mefis win miwas akoca. vezirma hkiTxa:

– kacTmawyinaro, mefis goSia rasa iqmso?

man uTxra:

– mokvdao.

vezirma hkiTxa:

– ra sWirdao?

man uTxra:

– mefis TeTri aqlemi mokvda, misi mZori Wama da imiT mokvdao.

– aqlemi ram moklao?

man uTxra:

– mefis deda gardaicvala, igi avkideT saflavamdis da iman

moklao.

mefes gulze cecxli moedo da hkiTxa:

– igi ram mokla, ra daesenao?

man tiriliT moaxsena:

– pirimze dedofalma sawuTro da-

cala da misma naRvel ma moklao.

mefem wverglejiT hkiTxa:

– mas ra daesenao?

avsityvam moaxsena:

– Tqveni Zeni da asulni yvavilma

gawyvita da simwares ver gauZloo.

mefem TavSi cemiT hkiTxa:

– maS, Senoba aRar darCeboda rao?

kaba(Zv.) grZeli

tansacmeli

qalisac da

kacisac

gamoxdagavida

yiamyraliigivea, rac

avsityva;

cudi, avi enis

patroni

daesenaseni Seeyara,

daavadda

3

si

br

Zn

e s

ic

ru

is

a

70

3

si

br

Zn

e s

ic

ru

is

a

moaxsena:

– Cems iq yofnaSi sasaxleSi bzesa yridnen da mere aRaraferi

vicio.

Turme yvela misi naTqvami tyuili iyo da kacTa sawyenad mogo-

nili.

sulxan-saba orbeliani

teqstis Sinaarsi

1. danomre, ra TanamimdevrobiT moaxsena avsityvam mefes es

saSineli ambebi:

goSiam mefis TeTri aqlemis mZori Wama da mokvda.

sasaxleSi aRaravin darCa, bzesa yridnen Sesanaxad.

mefis Zeni da asulni yvavilma imsxverpla da dedofalma simwares ver gauZlo.

mefis deda pirimze dedoflis sikvdils gadahyva.

mefis deda gardaicvala, aqlems ahkides, samaremde atarebines da mokvda.

imsjele

2. av adamianebze ramdenime andaza Tu aforizmi arsebobs:

avi kaci aqe da erideo;

avi kaci aRdgomasac aviao;

av kacs Soridan Semouareo;

avsa kacsa avi sityva urCevnia sulsa, gulsa;

enamunji sjobia avmetyvel mosaubresa;

enisa danakodari xmlisagan uaresiao;

avs Tu avi ar vuwodo, kargs saxelad ra davarqva?!

andazebisa da aforizmebis perifrazi Cawere rveulSi. imsjele TiToeul andazaze

da, romelic yvelaze metad mogwons, daizepire.

dawere

3. dawere mokle Txzuleba:

„avs nu iq, avisa nu geSinia“.

71

Tavi 4 – legendebSi Semonaxuli warsuli

`sparsi istorikosis Canaweri~ – nawyveti istoriis saxelmZRvanelodan; (moswavlis

wigni, gv. 57)

`baxtrionis aReba~ – xalxuri; (moswavlis wigni, gv. 7859)

`baxtrionis aReba~ – nawyveti vaJa-fSavelas poemidan `baxtrioni“; (moswavlis wigni,

gv. 62)

`baxtrionis aReba~ – nawyveti akaki wereTlis moTxrobidan „baSi-aCuki“. (moswavlis

wigni, gv.63) B


moswavlem unda SeZlos sxvadasxva tipis – mxatvruli da aramxatvruli – teqstebis wakiTxva,

gageba-gaanalizeba; teqstSi sxvadasxva saxis informaciis amocnoba da erTmaneTTan dakavSireba;

varaudis faqtisagan da faqtis Tvalsazrisisagan garCeva; personaJTa qcevisa da movlenebis

gaTvaliswinebiT daskvnis gamotana; teqstis leqsikurad damuSaveba.

oTxive teqstSi erTi epoqaa asaxuli (XVII saukunis meore naxevris saqarTvelo), kerZod, 1659

wlis kaxeTis ajanyeba. warmodgenilia sxvadasxva tipis teqsti: istoriuli; legenda; nawyvetebi

mxatvruli teqstebidan [poezia, proza] „baxtrioni“ da „baSi-aCuki“. sasurvelia, moswavlem

SeZlos erTi Temis sxvadasxva kuTxiT danaxva. daakvirdes, Seadaros da gaaanalizos, Tu rogor

SeiZleba istoriuli faqtis legendad qceva da mxatvrul literaturaSi asaxva.

am miznis misaRwevad gamoiyeneT Semdegi aqtivobebi da meTodebi:

yy asociaciuri ruka;

yy perifrazi;

yy kiTxva-pasuxi;

yy varaudebis gamoTqma;

yy istoriaSi naswavli masalis dakavSireba axalTan;

yy Cumi kiTxva;

yy xmamaRali kiTxva;

yy niSanTa sistema;

yy Txroba;

yy msjeloba;

yy prezentacia;

yy rukaze muSaoba;

yy leqsikuri erTeulebis moZieba, axsna, Secvla; idiomaturi gamoTqmebis mi sadageba sxva-

dasxva epizodTan;

yy Sedareba;

yy swavla weriT.

yy wera (mokle Sinaarsi, daxasiaTeba, kiTxvebze pasuxi).

72

gakveTili I. `sparsi istorikosis Canaweri~

am konkretuli gakveTilis mizania teqstze muSaoba (Sinaarsis gageba). amis Tvis SegiZliaT

gamoiyenoT Semdegi aqtivobebi: asociaciuri ruka – motivaciisTvis; Cumi kiTxva – teqstis

gasacnobad da gaugebari sityvebisa da adgilebis dasadgenad; kiTxva-pasuxi da perifrazi

teqstis Sinaarsis ufro Rrmad da zustad gasagebad.


moswavle SeZlebs teqstis wakiTxvasa da gaazrebas, Sinaarsis werilobiT gadmocemas, leqsika-

ze muSaobas.


qarT.dawy.(II).6.მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



yy ახალ ინფორმაციას აკავშირებს არსებულ ცოდნასა და გამოცდილებასთან;



yy კითხვისას წამოჭრილი სირთულეების დასაძლევად მიმართავს სხვადასხვა საშუალებას: თავიდან

გადაიკითხავს რთულ ან მნიშვნელოვან ნაწილებს, აკეთებს ჩანაწერებს, კომენტარებს უკეთებს

ტექსტის ცალკეულ ნაწილებს; კონტექსტზე, გამოცდილებაზე დაყრდნობით ან ლექსიკონის დახმარებით

აზუსტებს უცხო სიტყვების მნიშვნელობას;



yy თანამიმდევრულად და ლოგიკური ხაზის დაცვით გადმოსცემს სათანადო ინფორმაციას, იდეას/თემას,

კონკრეტულ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, განცდილ შთაბეჭდილებას, ფაქტებსა და მოვლენებს.


aqtivoba 1. winare codnis gaaqtiureba, asociaciuri ruka

gakveTilis dawyebisTanave werT dafaze – 1659 weli – da ekiTxebiT (savara udo pasuxebs

mokled werT dafaze):

yy gaixseneT istoriidan, ra moxda am wels saqarTveloSi? romeli saukunea? (meCvidmete

saukunea; moxda brZola;)

yy gaixseneT imdroindeli saqarTvelos politikuri mdgomareoba (Sah-abasi Semoesia saqa-

rTvelos)

saWiroebisamebr, maswavlebeli daazustebs moswavleTa pasuxebs, esaubreba maT baxtrionis

ajanyebaze.

aqtivoba 2. Cumi kiTxva

sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon teqsti. daavaleT, gamoiye non meTodi

`niSanTa sistema~ da fanqriT moniSnon:

gaugebari adgilebi da sityvebi – ?

is istoriuli faqtebi, rac ician – +

73

kiTxvis damTavrebis Semdeg SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeulebi moniSnes.

SesaZlebelia, moniSnon: „iq utyv da metyvel arsebaTa kvalic ar arsebobda“; „usafrTxoeba

aReTqva“; „morCilebaze waexalisebina“; „kulturuli meurneoba“; „strategiuli punqti“. mimar-

TeT klass, iqneb romelimem SeZlos axsna abzacis saerTo Sinaarsis gaTvaliswinebiT, Semdeg

Tavad ganumarteT. CamoTvalon, ra iyo maTTvis ukve nacnobi, naswavli... rac SeiZleba meti

moswavle CarTeT aqtivobebSi. sasurvelia, nebismieri aqtivobis dros swored is moswavleebi

gamokiTxoT, romlebic ar aqtiuroben, xels ar iweven.

aqtivoba 3. kiTxva-pasuxi

dasviT SekiTxvebi teqstis gasaazreblad (gansakuTrebiT sparsi istorikosis monakveTTan

dakavSirebiT):

– vin Semoesia saqarTvelos?

– saqarTvelos romel mxares esazRvreba daRestani? gaixseneT, romel nawarmoebSi SegxvdaT

es geografiuli saxeli?

– risTvis Camodiodnen daRestnelebi kaxeTSi?

– ratom ver icavdnen kaxelebi Tavs?

– romeli fraza asaxavs meore abzacSi kaxeTis gaveranebas?

– ratom daasaxla Sahma kaxeTSi momTabareebi?

– ras afarebda Tavs gadarCenili xalxi?

– ra xerxs mimarTa Sahma xalxis dasamorCileblad?

– waikiTxeT is abzaci, romelSic weria, Tu ra safrTxe daemuqra kaxeTisa da mTianeTis

mosaxleobas?

– riT dagvirgvinda xalxis gausaZlisi mdgomareoba?

– ratom daecnen qarTvelebi Tavs baxtrionis cixes?

– ras miaRwies qarTvelebma am ajanyebiT?

– daasaxele istoriuli gmirebi, romlebic Seewirnen am ajanyebas.

mTeli klasi CarTeT kiTxva-pasuxSi. pasuxebis gacemisas SeuZliaT, Caxedon teqsts da pasuxi

wignidan amoikiTxon. am savarjiSos mizania, moswavleebi kidev erTxel miubrundnen teqsts da

kargad gaigon Sinaarsi.

aqtivoba 4. perifrazi

teqstis ukeT gaazrebisTvis kidev erTi aqtivoba CaatareT: waikiTxeT xmamaRla meore

abzaci (SedarebiT rTuli monakveTia leqsikuradac da weris stiliTac), waakiTxeT erT-or

moswavlesac da Semdeg sTxoveT klass, daweron am abzacis perifrazi. amisTvis ki daavaleT,

xazgasmuli sityvebi da frazebi Secvalon sinonimebiT. mieciT 10 wuTi. Semowmebis mizniT,

rac SeiZleba bevrs waakiTxeT. kidev erTxel SeekiTxeT, aris Tu ara raime gaugebari da Semdeg

mieciT davaleba.

aqtivoba 5. saSinao davaleba

kiTxvebze pasuxi (2, 3, 4, 5, 6, 7 – mosw. wigni, gv. 52).

teqsti TxrobiT.

moswavleebs sTxoveT, teqstSi naxseneb sam istoriul pirze moiZion informacia (internetSi,

74

istoriis saxelmZRvaneloSi, enciklopediaSi) da waradginon momdevno gakveTilze.

pasuxebi unda iyos sruli da adekvaturi. Txrobis dros unda daicvan Tana mimdevroba,

daimaxsovron faqtebi da istorikosis teqstis gadmocemisas gamoiyenon ramdenime fraza

zustad teqstis mixedviT. es frazebi SegiZliaT Tqven miuTiToT da swored is amoarCioT,

romlebic teqstis damuSavebis dros maTTvis gaugebari iyo da maT amaze klasSi imuSaves.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo teqstis wakiTxva da gaazreba, Sinaar-

sis werilobiT gadmocema, leqsikaze muSaoba.

75

gakveTili II. `baxtrionis aReba~ – legenda (2 sT.)


moswavle SeZlebs naswavli da mosmenili teqstidan miRebuli informaciis gamoyenebiT

daskvnis daweras; Cumi kiTxvis meTodis gamoyenebiT legendis leqsikurad damuSavebas.


qarT.dawy.(II).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა..

yy აკავშირებს ტექსტის ინფორმაციას პირად და/ან ლიტერატურულ გამოცდილებასთან, გამოაქვს

სათანადო დასკვნა;

ქართ.დაწყ.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



yy გაწაფულად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ ტექსტებს;



yy თანამიმდევრულად და ლოგიკური ხაზის დაცვით გადმოსცემს სათანადო ინფორმაციას, იდეას/თემას,

კონკრეტულ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, განცდილ შთაბეჭდილებას, ფაქტებსა და მოვლენებს;

yy ავლენს ფაქტისადმი (მოვლენისადმი) საკუთარ დამოკიდებულებას, ახერხებს მის ემოციურ შეფასებას;

gakveTilis etapebi


yy waakiTxeT ramdenime moswavles pasuxebi. gadaamowmeT, romelime moswavles gansxvavebuli

pasuxi xom ara aqvs konkretul kiTxvaze. 5 wT.

yy gamoiZaxeT ramdenime moswavle da moayoleT teqsti. SegiZliaT, wyvi lebSi moayoloT.

TiTo wyvils gaunawileT teqsti: erT moswavles moayoleT istorikos isqander munSis

monaTxrobi, meores ki, danarCeni informacia. 7 wT.

yy Semdeg ramdenime moswavles waakiTxeT gmirebze moZiebuli informacia. SesaZloa, zogi-

erTs ar hqondes moZiebuli informacia. gaafrTxileT, rom maT yuradRebiT unda mousmin-

on Tanaklaselebs. mosmenili informacia maT Semdeg aqtivobaSi unda gamoiyenon. 7 wT.

aqtivoba 2. wera

mosmenis Semdeg maT unda daweron saxelmZRvaneloSi mocemuli me-8 savarjiSo. miTiTebebi

moswavleebisTvis:

yy werisas gamoiyeneT mosmenili da wakiTxuli teqstidan miRebuli informacia;

yy wera daiwyeT imdroindeli saqarTvelos mdgomareobis aRweriT (erTi-ori winadadebiT);

yy TiToeuli gmiris Sesaxeb dawerili informacia gaamyareT argumentebiT;

yy daicaviT abzacebi, orTografiisa da punqtuaciis wesebi, daicaviT Tana mimdevroba;

yy daskvna erTi winadadebiT dawereT: „es gmirebi saqarTvelos damoukideblobas Seewirnen~.

76

naweri mTlianobaSi daaxloebiT naxevari gverdi an cota meti unda gamovides.

moswavleebma unda SeZlon moZiebuli informaciidan da damuSavebuli teqstidan daskvnis

gamotana da werilobiT Camoyalibeba. nawerebi CamoarTviT, SeamowmeT da Semdeg gakveTilze

gaacaniT Sedegebi. teqsti miTiTebebis (Sefasebis kriteriumebis) mixedviT unda gaswordes.

aqtivoba 3. kiTxva-pasuxi.

yy dasviT kiTxvebi:

– iciT Tu ara romelime legenda? Tu wagikiTxavT, giswavliaT an gagigoniaT? (savaraudod,

gaixseneben legendas Tbilisze. Zalian mokled moayo leT.)

– rogor fiqrobT, Tqven mier dasaxelebul legendaSi romelia istoriuli faqti?

(savaraudod, upasuxeben: Tbilisi vaxtang gorgasalma daaarsa im adgilas, sadac Tbili wyle-

bi amodioda);

yy sTxoveT, waikiTxon legenda „baxtrionis aReba“ da gaarkvion, maTTvis cno bili romeli

istoriuli faqtebia gamoyenebuli am xalxur legendaSi.

2aqtivoba 4. Cumi kiTxva

wakiTxvamde mieciT miTiTebebi:

yy amoweron geografiuli da sakuTari saxelebi (TviTon Seqmnan cxrili da Caweron); Sem-

deg waikiTxon.

yy kiTxvis damTavrebis Semdeg daakvirdnen rukas da moniSnon is kuTxeebi, sadac mimdin-

areobda brZola.


legenda TxrobiT;

1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 savarjiSoebze pasuxi dasawerad (mosw. wigni, gv. 55).

77

gakveTili III.



მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა..

yy მსჯელობს ტექსტში გამოკვეთილ ცალკეულ მოვლენებსა და ფაქტებს შორის მიზეზშედეგობრივ

კავშირზე;

ქართ.დაწყ.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



yy ახალ ინფორმაციას აკავშირებს არსებულ ცოდნასა და გამოცდილებასთან;

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. davalebis Semowmeba

1. gakveTili daiwyeT wina gakveTilze weriTi samuSaos Sedegebis gacnobiT.

2. Semdeg SeamowmeT weriTi saSinao davaleba.

Tqven mier wakiTxuli TiToeuli kiTxvis Semdeg pasuxi ramdenime moswavles waakiTxeT.

ikiTxeT, xom ar iyo rame gaugebari.

aqtivoba 2. teqstis epizodebad dayofa da dasaTaureba

samuSao wyvilebma Seasrulon.

es davaleba teqstis Sinaarsis gagebas kidev ufro gaamyarebs.

yy moswavleebma dayon teqsti ramdenime (4-5) epizodad Sinaarsis mixedviT da daasaTauron

(epizodebis raodenobaze winaswar SeTanxmdnen);

yy saTaurebi Caweron rveulSi;

yy samuSaos damTavrebis Semdeg erTi moswavle gamovides dafasTan da Camoweros Tavisi

varianti sigrZeze;

yy Semdeg mimarTeT klass sxva variantebisTvis da miuwereT gverdiT;

yy bolos xmaTa umravlesobiT amoirCion epizodebis saukeTeso varianti;

yy „saukeTeso varianti“ gadaiweron rveulSi;

yy Semdeg TiToeuli saTauris mixedviT moswavleebs moayoleT epizodebi.

aqtivoba 3. teqstis saboloo gaazreba

amisaTvis kidev erTi aqtivoba SesTavazeT moswavleebs.

yy CamowereT dafaze sami idiomaturi gamoTqma: `viwroSi moatana~; `zurgis gamagreba~;

`kvalSi Cadgoma~.

yy ikiTxeT, Tu esmiT mniSvneloba; axsnan da Semdeg miuTiTeT, waikiTxon me-80 gverdze es

gamoTqmebi.

yy Seadginon winadadebebi am idiomaturi gamoTqmebis gamoyenebiT. davalebis dasrulebis

Semdeg TiToeul idiomze Seqmnili winadadeba ramdenime moswavles waakiTxeT. darwmun-

diT, rom yvelam gaigo da adekvatu rad gamoiyena gamoTqma konteqstSi.

78


moifiqron da dasvan kiTxvebi, romelTa pasuxebic maT mier SerCeul epizodebSia (istori-

uli teqstic gamoiyenon kiTxvebis dasmis dros); CarTon idiomaturi gamoTqmebi kiTxvebSi an

pasuxebSi, romlebsac saxlSi gascemen pasuxebs.

nimuSi:

– vin umagrebda zurgs kaxelebs ajanyebis dros da vin aiRo baxtrionis cixe? (fSav-xevsurebi)

– baxtrionis asaRebad pankiss wamosul qarTvelebs vin Caudga kvalSi? (TaTris daraji,

romelic pankiss idga).

– ra bedi ewiaT alaverdidan da baxtrionidan gaqceul TaTrebs? (qarTvelebma isini viwroSi

moatanes da daxoces).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad sworad moaxerxa teqstis epizodebad dayofa

da dasaTaureba, idiomebis praqtikulad gamoyeneba.

79

gakveTili IV. `baxtrionis aReba~ (nawyveti poemidan „baxtrioni“)(2 sT.)


am gakveTilis mizania istoriuli faqtis mxatvrul nawarmoebSi amokiTxva da Ta vad poetis

ganwyobis danaxva.


qarT.dawy.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა


yy ისმენს და ადეკვატურად აღიქვამს სხვადასხვა სახის და განსხვავებული ფორმით მოწოდებულ ზეპირ

ინფორმაციას;



yy კითხვისას წამოჭრილი სირთულეების დასაძლევად მიმართავს სხვადასხვა საშუალებას: თავიდან

გადაიკითხავს რთულ ან მნიშვნელოვან ნაწილებს, აკეთებს ჩანაწერებს, კომენტარებს უკეთებს

ტექსტის ცალკეულ ნაწილებს; კონტექსტზე, გამოცდილებაზე დაყრდნობით ან ლექსიკონის დახმარებით

აზუსტებს უცხო სიტყვების მნიშვნელობას;

yy აანალიზებს თანატოლების მიერ შესრულებელ საკითხავ დავალებებს - განარჩევს სწორ და მცდარ

პასუხებს; ხსნის, რატომ ვერ გასცა მოსწავლემ სწორად პასუხი, რა ვერ გაიგო, რატომ შეცდა იგი და სხვ.;

yy ტექსტის სახისა და საკითხავი ამოცანის გათვალისწინებით, ირჩევს კონკრეტულ სტრატეგიას/

მიდგომას და ხსნის თავის არჩევანს;

gakveTilis etapebi


gakveTili daiwyeT davalebis SemowmebiT. sakmaod rTuli davaleba hqondaT da, albaT,

saintereso iqneba, rogor moamzades. SeecadeT, maqsimalurad bevri moswavle gamokiTxoT (Tu

klasSi cota moswavlea, weriTi saSinao davaleba yvelas waakiTxeT xolme). saSinao davalebis

klasSi Semowmebis dros aucileblad komentariT unda SeafasoT TiToeuli moswavlis namuSe-

vari. maT naweri iqve unda Seasworon an CainiSnon da saxlSi Caasworon.

davalebis wakiTxvisas moswavleebma aucileblad unda daasabuTon, ratom SearCies esa Tu is

epizodi kiTxva-pasuxis dasawerad. am aqtivobas sakmaod didi dro dasWirdeba, magram, vfiqrobT,

moswavleebs mniSvnelovan una rebs ganuviTarebs: pasuxismgebloba sakuTari namuSevris mimarT;

argumentirebuli msjeloba; sakuTari arCevanis dacva; Secdomebis aRmoCena da Sesworeba, rac,

aseve, TviTSefasebisa da urTierTSefasebis unars ganuviTarebs maT.

aqtivoba 2. minileqcia

moswavleebs erTi-ori sityviT gadaeciT informacia vaJa-fSavelas am poe mis Sesaxeb. sayur-

adReboa, rom TuSebma da xevsurebma mniSvnelovani roli Se as rules 1659 wlis ajanyebaSi. poet-

mac swored am faqts miuZRvna es poema. sa xel mZRvaneloSi ki mocemulia is nawyveti poemidan,

romelic gadmoscems poetis ganwyobas am ajanyebis mimarT.

80

aqtivoba 3. xmamaRali kiTxva

waikiTxeT xmamaRla nawyveti da hkiTxeT, ra gaiges erTi mosmeniT. savaraudo pasuxi, albaT,

erTgvarovani iqneba: TuSebma aisxes abjari da aiRes baxtrionis cixe, daamarcxes TaTrebi. 5 wT.


yy mieciT miTiTeba:

– waikiTxeT da moniSneT is sityvebi an frazebi, romlebic ver gaigeT (savaraudod, daasaxele-

ben Semdeg sityvebsa da frazebs: `naoxari“; „dRe gauTendaT mwaria“; „piri qnes, imaT win uZRvis“.

dawereT maT mier dasaxelebuli frazebi dafaze da daexmareT moswavleebs am frazebis axsnaSi).

yy sTxoveT, miubrundnen leqss da amoweron gariTmuli sityvebi (na o xaria – saocaria– sao-

maria; mwaria – mTvarea; baria – gvaria);

aqtivoba 5. xmamaRali kiTxva

moswavleebma waikiTxon xmamaRla leqsi. miaqcieT yuradReba intonacias, temps (miuTiTeT,

kiTxvisas ar iCqaron).

aqtivoba 6. perifrazi

daavaleT, daweron bolo strofis perifrazi da Semdeg waakiTxeT. TiToeuli moswavlis

gamosvlis Semdeg komentarebi jer Tavad moswavleebma gaakeTon, Semdeg ki – Tqven.

saSinao davaleba

gascen sam kiTxvas pasuxi (gv. 52); leqsi mieciT zepirad (leqsis zepirad Seswavlis dros,

sasurvelia, moswavlem icodes, rom Tu is meore dRisTvis bolomde ver iswavlis leqss, SeuZlia,

Semdegi dRisTvis daizepiros da Caabaros maswavlebels).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo istoriuli faqtis mxatvrul nawar-

moebSi amokiTxva da Ta vad poetis ganwyobis danaxva.

81

gakveTili V


moswavlem SeZlos teqstze dayrdnobiT personaJis daxasiaTeba werilobiT, leqsis peri-

frazireba, teqstis wakiTxva miTiTebebze dayrdnobiT.




yy გამოთქვამს საკუთარ მოსაზრებებს ლიტერატურული ტექსტის სიუჟეტში განვითარებული მოვლენების

შესახებ;



yy გამოთქვამს მოსაზრებას და ასაბუთებს მას ადეკვატური მტკიცებულებებით (ფაქტებით,

მაგალითებით, სხვ.).

gakveTilis etapebi


SeamowmeT weriTi davaleba. gamoikiTxeT leqsi zepirad. winaswar daazusteT, da gamoiZaxeT

is moswavleebi, vinc bolomde icis leqsi zepirad.


yy isev leqss miubrundiT. daasaxelon erTaderTi personaJi, romelic am naw yvetSia da

gaixsenon, sad SexvdaT es saxeli; vin iyo igi? Semdeg Caxedon leqss da amoikiTxon epi-

Teti, romliTac vaJa-fSavela axasiaTebs am personaJs, zezvas; waikiTxon fraza leqsSi,

romelic adasturebs, legendis mixedviT, am gmiris rols ajanyebaSi. imsjelon zezva

gafrindaulis saqcielze, Seafason.

aqtivoba 3. xuTwuTiani wera

daurigeT moswavleebs winaswar momzadebuli furclebi (gvarebi eweros) da sTxoveT, daw-

eron zezva gafrindaulis daxasiaTeba.

miTiTebebi:

yy upirveles yovlisa, aRniSnon, vin iyo is;

yy aRniSnon misi yvela is Tviseba, romlebic wina aqtivobis dros daasaxeles da gaamyaron

argumentebiT teqstidan.

nimuSi:

zezva gafrindauli TuSebis winamZRoli iyo. igi win miuZRvoda razms brZolaSi; zezva

gafrindauli windaxeduli da moxerxebuli iyo. gzaSi ramdeni me palo gamoTala da kalTaSi

gamoikra. cixesTan misulma, Caaso kedelSi da aZvra cixeze. gabedulad Caxta cixis SigniT,

amoxoca darajebi, gaaRo kari da laSqari SeuSva. is mamaci da Tavdadebuli meomari iyo.

yy naweri unda iyos Zalian mokle da, rac mTavaria, marTla 5 wuTSi unda daweron.

am aqtivobaSi Zalian mniSvnelovania reglamentis dacva.

82

`baSi-aCuki~


yy amis Semdeg gadadiT axal gakveTilze, romelic imave Temas exeba, rac leqssa da legen-

daSia. mokle informaciis Semdeg sTxoveT, waikiTxon teqsti da amoweron personaJebi.

yy gaixsenon istoriuli teqsti, aRniSnon literaturul nawyvetSi istoriuli pirebi da

miuweron, ra rols asrulebdnen isini am ajanyebis dros;

yy waakiTxeT Semowmebis mizniT.

saSinao davaleba

moswavleebma saSinao davalebad unda gascen pasuxi savarjiSoSi mocemul pirvel or kiTxvas

(mosw. wigni, 58).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo teqstze dayrdnobiT personaJis

daxasiaTeba werilobiT, leqsis perifrazireba, teqstis wakiTxva miTiTebebze dayrdnobiT.

83

gakveTili VI


es gakveTili Semajamebel samuSaoebs Seexeba. moswavleebi SeZleben sakuTari mosazrebis

naTlad gamoxatvas, grafikuli maorganizeblis Sevsebas da teqstebze dakvirvebas.




yy ასოციაციურად უკავშირებს ერთმანეთს მხატვრულ ამბავსა და რეალურ მოვლენას;

yy უდარებს წაკითხულ ნაწარმოებს მის ეკრანიზებულ და თეატრალიზებულ ვერსიებს.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. leqsika

(es aqtivoba xels Seuwyobs oTxive teqstis ukeT gaazrebasa da gaxsenebas).

yy moswavleebs sTxoveT, amoweron teqstebidan (istoriuli nawyvetis bolo abzaci –

`xeli aiRes~; legendis II abzaci – `moTminebis fiala aivso~; IV abzaci – `qvas qvaze aRar

datovebs~; `baSi-aCuki~ – `gaavles musri~) idiomaturi gamoTqmebi da Seadginon wina-

dadebebi;

yy waakiTxeT moswavleebs maT mier Sedgenili winadadebebi da zepiri komentarebi daurTeT.

aqtivoba 2. varaudis gamoTqma

yy wyvilebSi gadawyviton da Semdeg gamoTqvan varaudi da imsjelon: ris safuZvelze iqmneba

legenda? ra tipisaa es oTxi teqsti: mxatvruli Tu SemecnebiTi?

aqtivoba 3. cxrilis Sevseba

gadaixazon cxrili rveulSi (gv. 64, savarjiSo 10), Seavson teqstebis mixedviT da imsjelon,

riT gansxvavdeba informaciuli teqsti mxatvrulisgan;

miTiTebebi:

yy gadaixazon cxrili rveulSi. 2 wT.

yy gansazRvron gansxvaveba istoriul pirsa da mxatvrul personaJs Soris; faqtsa da gamogo-

nil ambavs Soris. 5 wT.

yy miubrundnen teqsts da amoweron, rac aqvT davalebuli. 10 wT.

sasurvelia, Tqvenc gqondeT winaswar gamzadebuli cxrili dafaze an formatze.

yy drois amowurvis Semdeg waakiTxeT ramdenime moswavles da CawereT Tqvens cxrilSi.

aqtivoba 4. msjeloba

moswavleebma cxrilis daxmarebiT unda daaxasiaTon informaciuli da mxat vruli teqstebi

da daaskvnan, riT gansxvavdeba es teqstebi erTmaneTisgan.

saSinao davaleba

mieciT saSinao davaleba: gv. 64, davaleba 11; mimoixileT TiToeuli punqti, gaugebari rom

ar darCes rame.

84

Tavi 5 – sicili gadamdebiao

Teoria – anotacia, reklama


moswavleebma sxvadasxva gamomxatvelobiTi saSualebis (martivi teqsti, aplikacia, ilus-

trireba...) gamoyenebiT SeZlon martivi anotaciisa da reklamis Sedgena winaswar mocemuli

pirobebis mixedviT; gaiazron upiratesobebi, ris afiSirebac surT reklamis saSualebiT.







ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და ენობრივ-

გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.

yy ასახელებს ადმინისტრაციული ხასიათის მარტივი ტექსტების ფორმალურ ნიშნებს, როგორებიცაა,

მაგ., მკაცრად ლაკონიური სტილი, ტექსტის პირობითი ფორმა (ბლანკის ტიპისა); სპეციალური/

დარგობრივი ტერმინოლოგია და ა. შ.;

qarT.dawy.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება


yy წერის მოსამზადებელ ეტაპზე მონაწილეობს იდეების გენერირებაში, ნაწერის თემის განსაზღვრაში;

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena da kiTxvebze pasuxi

sasurvelia, maswavlebels winaswar momaragebuli hqondes 2-3 sabavSvo wigni, aCvenos klass

es wignebi, waukiTxos anotaciebi da gakveTilis scenari ganaviTaros aq mocemuli scenaris

mixedviT. Tu ara da, maSin ukiTxavs qvemoT mocemul anotaciebs. jer ukiTxavs `salamuras~

anotacias (saWirobisamebr, 2-jer):

arCil sulakauri – `salamura~

qondareTis jiutma da Zilisguda ufliswulma sizmarSi nanax cicinaTelebis mzeTunaxavTan

TamaSi moindoma. Ramis Sikrikebma cicinaTelebis mzeTunaxavi mwye msi moitaces da ufliswuls

mihgvares. megobris gadasarCenad salamuram qveyniereba moiara da ra ar gadaxda Tavs – jamba-

zobac iswavla da muSti-krivic...

waikiTxe yvela drois saukeTeso qarTuli literaturuli zRapari – arCil sulakauris

`salamuras Tavgadasavali~ – da ufro mets Seityob sikeTesa da megobrobaze.

megobrisaTvis Tavdadebuli salamuras, cicinaTelebis keTili da sevdiani mwyemsi baias,

85

crumzeTunaxavi frintasa da sasacilo ufliswulis, qondaruxis, gacnobaSi wignis mxiaruli

ilustraciebi dagexmareba.

patara biWunas didi Tavgadasavali Seni da Seni megobrebis sayvareli wigni gaxdeba – is xom

Seni mSoblebis usayvarlesi wigni iyo jer kidev maSin, roca isini Senxelebi iyvnen.

maswavlebeli svams kiTxvebs wakiTxulis irgvliv:

– Tqveni azriT, ra wavikiTxe me? (sasurveli pasuxia: mokle informacia wignis Sesaxeb)

– am mokle informaciiT ra gavigeT wignis Sesaxeb?

– vin aris avtori? ra tipis nawarmoebia? (zRaparia)

– gavigeT Tu ara, vin arian personaJebi?

– am informaciaSi naxsenebia, ris Sesaxebaa wigni.

amis Semdeg maswavlebeli ayalibebs anotaciis ganmartebas:

– yvela wigns axlavs anotacia. anotacia ganTavsebulia wignis ukana ydaze an sawyis furcleb-

ze. anotaciis mixedviT SegviZlia gavigoT: (da maswavlebeli dafaze Camowers, razea esa Tu is

wigni da ra Rirebuleba aqvs mas – anotaciaSi Zalian mokledaa gadmocemuli Semdegi informacia:

yy wignis Zalian mokle Sinaarsi;

yy ramdenad cnobili da mniSvnelovania avtori;

yy aqvs Tu ara miRebuli esa Tu is literaturuli premia;

yy ramden enazea gamocemuli wigni;

yy aris Tu ara ilustrirebuli da ase Semdeg... )

– mokled, anotaciis mizania, daainteresos mkiTxveli da wignis wakiTxvi s survili gauCinos

mas. wavikiTxoT meore anotacia:

tuve iansoni – `muminebis biblioTeka~

tuve iansoni, andersenis premiis laureati, Tanamedroveobis udidesi sabavSvo mwerali

qali da ilustratori, fineTSi cxovrobs, Tumca Tavis wignebs Svedur enaze wers. `muminebis

biblioTeka~ – tuve iansonis wignebi muminebis saocari xeobisa da iq mobinadre zRapruli

arsebebis Sesaxeb. TiToeul maTganSi teqsti da avtoriseuli ilustraciebi erT momaGGQQjadoebel

mTlianobas qmnis.

mumintroli, snusmumriki, hemuli, snifi da uamravi sxva arseba, romlebic muminebis zRaprul

xeobaSi cxovroben, ukve ramdenime aTwleulia xiblaven mili onobiT bavSvs mTel msoflioSi.

am seriiT gamodis:

yy kometa muminebis xeobaSi;

yy jadoqris qudi;

yy uCinari bavSvi;

yy saxifaTo zafxuli;

yy mama muminis memuarebi;

yy jadosnuri zamTari;

yy mama da zRva;

yy noembris miwuruls.

maswavlebeli svams kiTxvebs wakiTxulis irgvliv:

– ra hqvia am wigns? vin aris avtori?

86

– Tqveni azriT, es wigni qarTulia Tu Targmnili? saidan gaigeT?

– am anotaciis mixedviT, axlavs Tu ara ilustraciebi wigns? visi?

– wignis personaJebi realuri arsebebi arian? saidan mixvdiT?

– aqvs TUu ara wigns gagrZelebebi?

– dainteresdiT am wignebiT? anotaciis romeli nawili iyo TqvenTvis saintereso?

aqtivoba 2. muSaoba moswavlis wignSi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon wignebi 77-e gverdze da erT-erT moswavles

sTxovs, waikiTxos gakveTilSi mocemuli anotacia:

jerald dareli – `Cemi ojaxi da sxva cxovelebi~

Tavdapirveli CanafiqriT, am wignSi kunZulis cxovelTa samyaro unda aRweriliyo, magram

pirvelsave gverdebze Secdoma davuSvi – es gverdebi Cemi ojaxis wevrebs davuTme. raki Tavi

qaRaldis furclebze daigules, ise moikides fexi, rom megobrebic dapatiJes da TiTqmis mTel

wignSi gabatondnen. didi vai-vaglaxi da simarjve damWirda, TiTo-orola gverdi gadamerCina da

cxovelebisTvis mimeZRvna~, – wers cnobili ingliseli zoologi da mwerali, jerald dareli,

avtobiografiuli wignis e.w. `Tavis gasamarTlebel~ winasityvaobaSi. saTauridanac kargad

Cans, ra sasacilo da TavSesaqcevi ambebis wakiTxva elis mkiTxvels am wignSi.

zafxulis erT dRes darelebis ojaxi wvimiani inglisidan aiyara da saberZneTis mzian kun-

Zuls, korfus, miaSura; swored am kunZulze SeigrZno garesamyaros silamaze cxovelebiT gata-

cebulma 10 wlis jerim. jeris ojaxis eqscentrikuli wevrebi ki misi `zoologiuri dRiuris~

gansakuTrebul `egzemplarebad~ iqcnen.

`Cemi ojaxi da sxva cxovelebis~ axal, Sesworebul gamocemaSi darelebis ojaxis saberZneTis

patara kunZulze cxovrebis xuTwliani istoriaa moTxrobili.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, waikiTxon 87-e gverdze pirveli savarji Sos piroba. es

savarjiSo klasSi Sesruldeba. klasSive ganixileba 87-e gverd ze meore savarjiSos piroba da

es savarjiSo moswavleebs miecema davalebad.

aqtivoba 3. mosmena, kiTxvebze pasuxi, msjeloba da muSaoba dafasTan axali Teoriuli masa-

lis irgvliv

maswavlebeli klass asmeninebs nebismieri produqtis radioreklamas an ayu rebinebs satele-

vizio reklamas. aseve, aCvenebs sagazeTo reklamasac:

– ra movismineT Cven? ra hqvia amas?

– sxva romelime produqtis reklamis teqsti xom ar gaxsendebaT? (savaraudod, moswavleebi

gaixseneben ramdenime reklamis teqsts).

– razea gamaxvilebuli yuradReba Tqven mier dasaxelebul reklamebSi?

– ra adgili aqvs teqsts?

– Tqveni azriT, ramdenad mniSvnelovania reklamisTvis feradovneba da mimzidveloba?

– Tqveni azriT, ra roli aqvs satelevizio da radioreklamebSi musikas?..

aseTi kiTxvebis Semdeg maswavlebeli ambobs:

– efeqturi reklamisTvis saWiroa... (Tan dafaze Camowers)

87

yy ZiriTadi, wamyvani fraza – slogani;

yy mokle, lakonuri teqstebi (informacia produqtis Sesaxeb);

yy mimzidveli ferebi da efeqturi dizaini (qaRaldze dabeWdili reklama an satelevizio

sareklamo rgoli);

yy eweros, visTvisaa gankuTvnili es produqti;

yy xazgasmuli iyos am produqtis upiratesoba da Rirseba (SeiZleba es iyos xarisxi an fasi);

aqtivoba 4. muSaoba moswavlis wignSi

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo 78-e gverdze da daakvirdnen

pinokios reklamas.

– ra wignis reklamaa mocemuli saxelmZRvaneloSi?

– vinaa am wignis avtori?

– dafaze CamovweroT, ra informaciaa mocemuli am sagazeTo reklamaSi wignis Sesaxeb.

erTi moswavle gamova dafasTan da klasis karnaxiTa da maswavleblis daxmarebiT dafaze

Camoiwereba: wignis saTauri, fasi, gverdebis raodenoba, anotacia...

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, waikiTxon 88-e gverdis pirveli savarjiSos piroba, rom-

lis mixedviTac, moswavleebma unda Seafason gakveTilSi mocemuli reklama: ganixilon, aqvs Tu

ara am sagazeTo reklamas slogani; efeqturia Tu ara; aRniSnulia Tu ara am wignis upiratesobebi

da rame xom ar aklia sagazeTo reklamas. es savarjiSo klasSive Sesruldeba.

aqtivoba 5. saSinao davalebis micema

klasSi ganixileba 88-e gverdze mocemuli meore savarjiSos piroba da es savarjiSo moswav-

leebs miecema davalebad.

aqtivoba 6. reklamis momzadeba anotaciis mixedviT

es aqtivoba imave gakveTilze ar moeswreba. momdevno gakveTilze, saSinao da valebis Semow-

mebis Semdeg, maswavlebeli klass yofs jgufebad da (20-25 wT.) da yvela jgufs Sesasruleblad

aseT davalebas aZlevs:

jerald darelis `Cemi ojaxi da sxva cxovelebis~ anotaciis gamoyenebiT moamzadon sarekla-

mo furceli. es SeiZleba iyos didi zomis furceli, romelzec daweren mokle anotacias,

moifiqreben slogans, gadaxataven ydas, Tu saWiroa, Seasruleben aplikaciebs da ase Semdeg.

maswavlebeli klass daumatebs informacias, rom am wignis mixedviT sabavSvo filmicaa

gadaRebuli (Tu SesaZlebeli iqneba, moipoveT es filmi internetiT).

bolos gamoifineba yvela jgufis namuSevari, ganixileba TiToeuli da daismeba kiTxvebi:

– rogor fiqrobT, sakmarisia Tu ara mxolod yda da anotacia?

– kidev ra informaciaa saWiro? (fasi, gverdebis raodenoba, filmidan kadri...)

misaRwevi

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo sxvadasxva gamomxatvelobiTi

saSualebis gamoyenebiT martivi anotaciisa da reklamis Sedgena winaswar mocemuli pirobebis

mixedviT; gaiazra upiratesobebi, ris afiSirebac surda reklamis saSualebiT.

88

mowafe da moZRvari

ugnuri dadis borkiliT,

saxeze azis daRia,

swavlas win uZevs gza xsnili,

karebi sruli da Ria.

erT moxucebul brZens mefem Svili miabara: rogorc amis gvariS-

vilobas Sehferodes, ise gamomizardeo. moZRvari bevrs ecada, magram

uniWo mowafes vera Seasmina ra. rom davaJkacda is ufliswuli, mamam

gamzrdels SemouTvala: modi da Cemi Svili momgvareo.

gamzrdelma gazrdils dauZaxa, gadasca mamis survili, gamoawyo

mgzavrad da waiyvana. gzaSi ase uTxra: Svilo, Cems saxlSi, rac SemeZ-

lo, wvrTna SenTvis ar momiklia da sanam mamasve ar Cagabareb, arc

gzaSi mogiSlio. ukanasknelad kidev mogcem darigebas, mere Sen icio:

daujerebels nu daijerebo, sadac ar miswvdeo, iqiT xels nu gaiSve-

ro, gadasul saqmes nu inanebo*, gzaze rom midiode, ganze yurebas nu

daiwyebo, win daixedeo, briyvisagan nura gewyineba rao, avze nu aC-

qardebi da kargze nu daigvianebo!

daariga da gaudgnen gzas. gzaze mowafem Citi daiWira da Caisva

ube Si. raT ginda eg Citi, codoa, gauSvio, – uTxra moZRvarma. mowa-

femac daujera da gauSva. oh, eg ra hqen! rogor gabriyvdi, rom bedi

xelidan gauSvio! – miayvira moxucma ymawvils: – eg ubralo Citi ki nu

ggonia, kuWSi batis kvercxis xela margaliti uZevso!

Sewuxda ufliswuli, gamoudga isev dasaWerad Cits, patara Citi

xeze Sefrinda, erTi Stodan meoreze gadadioda, is ki xels uSverda

da ver iWerda. bolos sul gafrinda Citi. ymawvilma tirili daiwyo.

moxucma uTxra: agre imaxsovreb Sen Cem darigebaso?* aki giTxari,

rom daujerebels nu daijerebo: eg Citi rom TviTon ar iyo qaTmis

kvercxis xela, batis kvercxis odena margaliti kuWSi rogor daete-

odao? rasac xeli ar migiwvdeboda, riRasTvis aSverdi? gana gafre-

nili Citis daWera mosaxerxebeliao? da marTalic rom yofiliyo,

warsul saqmes tiriliT rogorRa gamoabrunebdi? ar giTxar, rom

warsul saqmes nu inanebo?

Sercxva ymawvils da gahyva moxucs TavCaRunuli. bevri iares Tu

cota iares, Sevidnen erT sofelSi da gahyvnen Sukas*. Sukis pirad

5

si

ci

li

ga

da

md

eb

ia

o

89

gaRma-gamoRma mosaxleebi idgnen. ufliswulma aqeT-iqiT Tvaliereba

dauwyo, ucbad fexi qvas wamosdo da Zirs daeca. iq Soriaxlos Crdil-

Si erTi viRac sapyari* egdo da sicili aitexa. ufliswuls guli mou-

vida da Seutia gasalaxad. brZenma xeli mohkida, SeaCera da uTxra:

raT daiviwye Cemi darigebao! siarulis dros ganze rad ixedebodi?

is kaci sapyaria, verasodes ver wamodgeba, Zirsa gdia, Sen ki ucbaT

waiqec, magram imave wams zeze wamodeqi da is ki sicils gayriso. briy-

vi Tu ar iyos, amas rogor izamda da briyvisagan rame rad gewyinao?

sacemad rom ar migeSurebia im sapyarisaTvis, gana gageqceodao?

Sercxva kidev ufliswuls da gahyva Tan. soflis boloSi rom

mivid nen, iqac kidev erTi sapyari dauxvdaT, mowyalebas iTxovda.

ariqa, gaiqeci da male mieci samowyaloo, – urCia moZRvarma. mowafem

gaicina: es imisTana sapyari ar aris, sad gameqcevao. iq sxva iyo da aq

sxva ariso! – miugo moZRvarma: – iq cud saqmeze midiodi da aq ki karg-

ze gagzavnio! aki girCie, rom cudze nu aCqardebi da kargze nu daig-

vianebo!

wavidnen kidev, mividnen erTi tyis pirad. gadauxvia tyeSi moxucma,

gamosWra joxi da daibjina. ymawvils uTxra: Tu ginda, rom ar dai-

Ralo, Sedi tyeSi da momxmare iSoveo. isic Sevida tyeSi, bevri iara,

magram vervin naxa, gamovida isev xelcarieli. sasaxlis kars rom mi-

uaxlovdnen, ufliswulma sTqva: – me Zlivs movaTrev fexebs da Sen ki

daRla ar dagtyobia! me momxmare viSove tyeSi da Sen ki verao! aba, sad

ariso? ai, es ariso, – uCvena moxucma joxi.

amiT gaTavda maTi saubari. mividnen sasaxleSi. mefem naxa Tavisi

Svili, aaTvalier-daaTvaliera, gamohkiTxa bevri ram da Wkua rom ver

Seatyo, gajavrda moxucze, araferi uswavlebia Cemi SvilisTviso!

brZenma moaxsena mefes: erTi saTqmeli maqvs, is momismineT da mere

SemrisxeTo: erTi kaci momgvares stumrad saxlSi. me ver miviRe, rom

undoda ise, radganac bina ar mqonda, mwyralad davuxvdi. stumaric

gajavrda da wavida, aRar dadga Cems saxlSio! da momyvans brali ram

aqvs Tu arao? mefem brZana: momyvans ra eqna, eg maspinZlis bralia,

rom kargad ver miuRia da bina ar hqoniao. maS, me raRad miwyrebiT,

didebulo mefeo! – miugo brZenma: – swavla da mecniereba stumaria,

Wkua ki maspinZelio da Tu TavSi Wkua mwyralad aris*, aRarc isini

moicdiano. me isini movgvare am Tqvens Svils, magram magas rom bina ar

hqondes maTTvis da ver miiRos, gana Cemi ra braliao.

akaki wereTeli

5s

ic

il

i g

ad

am

de

bi

ao

90

Tavi 6 – xalxuri sityviereba

eTeri

SeniSvna: teqstis Sesaswavlad SemoTavazebuli aqtivoba gaxlavT „cxeli skami“. mniSvnelo-

vania, moswavleebs kargad hqondeT gaazrebuli nawarmoebis Sinaarsi. am aqtivobis gamoyeneba

efeqturia, radgan teqstSi saxasiaTo personaJebi arian da maTi saqcieli xSirad bevr kiTxvas

aCens. moswavleebs uwevT TavianTi codnisa da gamocdilebis moxmoba, raTa axsnan TiToeuli

personaJis qmedebis motivi. „cxeli skami“ gaumartivebs maT, Caswvdnen personaJis xasiaTs da

axsnan maTi qceva piradi gadmosaxedidan.


moswavlem SeZlos personaJis qcevis motivis axsna, ganuviTarebs interpretaciisa da Semo-

qmedebiTi unarebi.


qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.

yy msjelobs nawarmoebSi ganviTarebul movlenebze sxvadasxva personaJis poziciidan;

yy msjelobs teqstSi gamokveTil calkeul movlenebsa da faqtebs Soris mizezSedegobriv

kavSirze;

yy akavSirebs teqstis informacias pirad da/an literaturul gamocdilebasTan, gamoaqvs

saTanado daskvna.

qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi

teqstebis interpretireba da Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;

mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).

yy gamoxatavs sakuTar damokidebulebas ama Tu im faqtisadmi;

yy afasebs personaJebis qmedebas konfliqtur, winaaRmdegobrivi xasiaTis mqone epizodebSi;

qarT.dawy.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება


yy სვამს კითხვებს წაკითხული ტექსტის უკეთ გააზრების მიზნით.

winare codna

moswavleebs naswavli aqvT zRapari „eTeri“, SeuZliaT dasvan kiTxvebi da imsjelon perso-

naJis poziciidan.


organizebis formebi: saerTo-saklaso, individualuri, jgufuri.

91

aqtivoba 1. zRapris Sinaarsis gaxseneba

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg sTxovs moswavleebs, Tavebis mixedviT Zalian

mokled, erTi-ori winadadebiT gadmoscen zRapris TiToeuli Tavis Sinaarsi.

aqtivoba 2. personaJebi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon personaJebi. personaJTa saxelebs maswavle-

beli Camowers dafaze.

aqtivoba 3. SekiTxvebis mofiqreba

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad da sTxovs moifiqron ramdenime SekiTxva (maswav-

lebels SeuZlia ganusazRvros jgufs personaJi, romelsac dausvamen kiTxvebs, an ganusazRvros

raodenoba kiTxvebisa TiToeuli personaJisTvis, romlebsac dausvamdnen TiToeul personaJs).

SeniSvna: kiTxvebis winaswar jgufebSi SemuSaveba kargia im TvalsazrisT, rom kiTxvebi ar

iqneba spontanuri, aramed kargad gaazrebuli.

aqtivoba 4. cxeli skami

kenWisyris mixedviT, an maswavleblis an moswavleebis gadawyvetilebiT arCeuli moswavle

dajdeba `cxel skamze~ da upasuxebs kiTxvebs erT-erTi personaJis nacvlad. umjobesia, Tavad

jgufma airCios kiTxvebze sapasuxod monawile.

SeniSvna: jgufebis raodenobis gaTvaliswinebiT, SeiZleba erTsa da imave kiTxvaze iyos 2

mopasuxe (isini daazusteben erTmaneTis pasuxs an daafiqsireben gansxvavebul pozicias, rac

ufro metad Seuwyobs xels personaJTa xasiaTis gaxsnas).


gakveTilis bolos moswavleebi msjeloben, romeli pasuxi daamaxsovrdaT yvelaze metad,

romeli kiTxva moewonaT, ramdenad SeZles ukeT gaeazrebinaT TiToeuli personaJis qmedeba.

Sefaseba

yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad logikuri da SemoqmedebiTia misi kiTx-

vebi da pasuxebi.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron rubrikidan „es sainteresoa“

(gv. 105) #1-li savarjiSo.

92

Tavi 7 – vaJa-fSavelas samyaroSi

Teoria – personaJi


moswavleebma ganarCion mTavari da aramTavari personaJebi da dainaxon gansxvavebebi zRa-

prisa da moTxrobis personaJebs Soris.


qarT.dawy.(II).1 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა




qarT.dawy.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული

დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა;

კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.

yy ავლებს პარალელს ლიტერატურულ ნაწარმოებებს შორის ჟანრის, თემისა და პრობლემატიკის

მიხედვით;

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxvebze pasuxi, msjeloba da muSaoba dafasTan axali Teoriuli masalis irgvliv

saSinao davalebis Semowmebis Semdeg maswavlebeli ambobs:

– gavixsenoT am TavSi Seswavlili nawarmoebebi (`Svlis nukris naambobi~, `xmeli wifeli~) da

CamovTvaloT maTi personaJebi, anu moqmedi gmirebi.

– Tqven mier CamoTvlili personaJebidan zogi mTavaria da zogic meorexarisxovani. Tqveni

azriT, romeli personaJebia mTavari `Svlis nukris naambobSi~? aramTavari, anu meorexarisx-

ovani? (moswavleebi gamoTqvamen vara udebs)

mawavlebeli dafaze wers saTaurs `Svlis nukris naambobi~ da romelime mos wavles sTxovs,

saTauris qveS cal-calke Camoweros klasis mier CamoTvlili mTavari da aramTavari personaJebi.

– Tqveni azriT, romeli personaJebia mTavari `xmel wifelSi~? meorexaris xovani? (moswav-

leebi gamoTqvamen varaudebs)

maswavlebeli dafaze wers saTaurs `xmeli wifeli~ da romelime moswavles sTxovs, saTauris

qveS cal-calke Camoweros klasis mier CamoTvlili mTavari da aramTavari personaJebi. Semdeg

mimarTavs klass:

– gadaSaleT wignebi 123-e gverdze. gakveTilSi `personaJi~ moZebneT adgili, sadac

ganmartebulia mTavari da aramTavari personaJebi.

– vin waikiTxavs mTavari personaJis ganmartebas? (mTavaria personaJi, romelic mniSvnelovan

93

rols asrulebs nawarmoebSi da warmarTavs masSi mimdina re movlenebs.)

– axla wavikiTxoT aramTavari personaJis ganmarteba. (meorexarisxovani personaJi nawar-

moebSi asaxul movlenebze ver axdens mniSvnelovan gavlenas.)

– Tqveni sityvebiT miTxariT, saxelmZRvaneloSi rogoraa ganmartebuli mTavari personaJi?

aramTavari? (sxvadasxva moswavle ambobs mTavari da aramTavari personaJis ganmartebas)

– weRan sworad CamovwereT dafaze mTavari da aramTavari personaJebi?

Tu Secdomaa, maswavlebeli kiTxvebis daxmarebiT Seecdeba am Secdomebis gasworebas. Semdeg

gamoiZaxebs romelime moswavles da sTxovs, dafazec gaasworos daSvebuli Secdomebi.

aqtivoba 2. mosmena

– wavikiTxoT ucnobi moTxroba da vecadoT, gamovarCioT mTavari da aramTavari personaJebi.

maswavlebeli nela da garkveviT kiTxulobs winaswar SerCeul moTxrobas usaTaurod

(asaxelebs mxolod avtors) da sTxovs moswavleebs, gzadagza rveulebSi CainiSnon personaJebis

saxelebi da ucnobi sityvebi.

mgelikas pirveli gmiruli saqme (revaz inaniSvili)

TbilisSi, erTi didi saxlis mesame sarTulze, cxovrobs patara ojaxi: deda, mama da oric

biWi – vefxvia da mgelika. vefxvia didia, sadacaa meore klasSi gadava. mgelika ki sul axlaxan

gaxda sami wlisa.

vefxvia rom daibada, mama sixarulisgan mTvraliviT dadioda. siamayiT icemda gulze xels

da nacnobebs Tu ucnobebs sul amas etrabaxeboda:

– biWi myavs da mere ra biWi, eux! namdvili gmiri! jer marto xma rogori aqvs, iciT? eux,

lomiviT, lomiviT!

da cdilobda miebaZa kidec akvanSi mwoliare Tavisi biWisTvis. gaSlida xelebs, daaRebda

pirs da, viTom patara var, magram mainc boxi xma maqvso, mohyveboda Cxavils:

– vaa, vaa! vaa!..

aba, aseT biWs ubralo saxels xom ar daarqmevdnen! ifiqres, ifiqres da `vefxvia~ moigones.

gavida xuTi weliwadi da axla mgelika gaCnda.

meore biWio da mama TiTqos isev daTvra. isev daiwyo siamayiT gulze xelis cema, isev aCerebda

nacnobebs Tu ucnobebs da isev etrabaxeboda:

– meore biWi myavs da mere ra biWi, eux! gmiri, gmirTa gmiri! jer marto xma rogori aqvs, rom

icodeT, eux! lomiviT!

da cdilobda misTvisac miebaZa – gaSlida xelebs, daaRebda pirs da mohyveboda boxi, vaJ-

kacuri xmiT Cxavils:

– vaa! vaa! vaa!..

raRa Tqma unda, meore biWsac ar daarqmevdnen ubralo saxels. ifiqres, ifiqres da `mgelika~

moigones.

aravin icis, ra moxdeba Semdeg, roca vefxvia ufro didi gaxdeba. jerjerobiT ki, ai, sadacaa

meore klasSi unda gadavides da araferi Caudenia iseTi, rac mis gmirul saxels gaamarTlebda.

mgelikam ki, sami wlis am bambura biWma, iseTi gmiruli saqme Caidina am ramdenime dRis win, rom

imedi unda viqonioT, is ara marto gaamarTlebs Tavis saxels, roca didi gaizrdeba, aramed

gadaaWarbebs kidec, da SeiZleba sinanulic ki daiviwyoT, – ra Seuferebeli saxeli hqvia am biWs!

ra aris mgelika! mgelika ki ara, lomia, anda lomTaTa unda eqvaso.

94

xom giTxariT – vefxvia skolaSi dadis-meTqi, sadacaa meore klasSic unda gadavides. sko-

laSi ki dadis, magram quCaSi mainc martos ar uSveben – vaiTu manqana dagejaxoso. Cahkidebs

xolme deda xels da midian ase skolamde; daumTavrdeba gakveTilebi da axla skolidan modian

xelixelCakidebulebi.

skolaSi mimavals xandaxan mgelikac aedevneba: mixtis, mibakunebs patara kviciviT trotu-

arze; skolidan mosvlisas ki TiTqmis yovelTvis sZinavs. (is xom jer sami wlisaa da aucileblad

unda daiZinos dRisiT!).

eZina im dResac, gmiruli saqme rom Caidina. dedam ki Cahkida xeli skolidan gamosul vefxvias

da modian arxeinad. ai, arxeinadve gadmovidnen mTavar quCaze, sadac uamravi manqana ireva. arx-

einadve daiwyes asvla TavianTi saxlis kibeebze, arxeinadve Caiyo xeli dedam jibeSi gasaRebis

amosaRebad da...

– vaime! – daiZaxa SemkrTalma.

– ra aris, ra moxda, deda?! – gaukvirda vefxvias.

– gasaRebi meore paltos jibeSi Tu safuleSi CamrCa.

– mere?

– mere isa, rom is safule Sin, karadaze devs. raRa vqna axla?! ram gadamayrua ase?! anki raRa

Wkua maqvs Tqvens xelSi! Tqven rom Wkvianebi iyoT da ar mabrazebdeT, maSin gasaRebi Sin aRar

damrCeboda.

mividnen karTan, ucacuneben xelebs, TiTqos exvewebian – gaiRviZeo; ramdenjerme mxriTac

miawvnen, magram ra unda daekloT amiT! kari inglisuri klitiT iyo daketili; misi daketva

advilia, gamoxurav da kap! daiketeba. magram ugasaRebod eSmakic ki ver gaaRebs.

– modi, mgelika gavaRviZoT, deda, is gagviRebs, – wamoiZaxa vefxviam.

– is rogor gagviRebs, Svilo, rogor Seswvdeba sakets. Tundac Seswvdes, rogor SesZlebs

mis gawevas.

– gasaRebi gadmogvigdos ai aqedan, gazeTebs rom yris xolme fostalioni.

xedavT, ra eSmakebi arian es biWebi?!

dedas imediT gaunaTda saxe da gaubedavad daaWira zaris Rilaks TiTi. jer wynarad rekavdnen

xan deda, xan vefxvia, iqneb am wynarma xmamac gaaRviZos mgelikao. magram patara mgelikas tkbilad

eZina, lamaz sizmrebs xedavda da sulac ar undoda gaRviZeba. maSin ufro da ufro umates zaris

rekvas. axla ki mgelikac SeSmuSnda, wamoiwia, Tvalebi moifSvnita, miixed-moixeda da raki ver-

avin dainaxa, Rnavili amouSva. am gmiruli saxelis mqone biWma ubralo biWiviT amouSva Rnavili!

– aqa varT, mgelika! aqa varT, genacvalos dedao!

magram mgelikas karga xani araferi esmoda. bolos, rogorc iqna, yuri mohkra Zaxils. sawol-

idan gadmobobRda da SiSveli fexebis tyapatyupze mixvdnen, rom kars miuaxlovda.

deda da vefxvia imwamsve gazeTebis Casayrel WrilTan Cacucqdnen, Seixedes SigniT da dai-

naxes, rogor gabrwyindnen cisferi namtiralevi Tvalebi da mere rogor miuaxlovda ori patara

funTuSa xeli cremlebis mosawmendad.

– Cveno mgelikao, Cveno kargo, yoCaRo mgelikao. ase da ase dagvemarTao da aba Tu marTla

mgelika xaro, Tu marTla gmiri xaro, miidgi karadasTan skami, adi zed, karadaze safule devs,

im safuleSi gasaRebia, amoiRe da mogvawodeo.

da ai, am wuTidan daiwyo mgelikas gmiruli saqme. cremlebi moiwminda, skami daiTria; axrigina,

axrigina, bolos mainc miaxrigina karadasTan; abobRda im skamze, ayelyelavda, dainaxa safule,

staca xeli da swrafad Camovida Zirs.

95

modis, morbis da Tan cdilobs, gzaSive gaxsnas safule. is ki ar ixsneba. sxva dros sul

advilad xsnida xolme, axla ki ar ixsneba.

– vela vqsni, deda!

– rogor vera xsni, kaco! vaJkaci xar, gmiri vaJ kaci! aba nel-nela Seecade!

nel-nela Seecada da tkac! – gaxsna. gaxsna, magram Sig araferi ar aRmoCnda, garda surnelo-

vani cxvirsaxocisa da fulisa.

– al alis gasagebi, deda!

– rogor ar aris, kargad naxe!

– kalgad vnaxe.

raRa unda eqnaT, dedac darwmunda, rom mgelika marTali iyo. albaT gasaRebi meore paltos

jibeSi CarCa.

da isev dauwyes darigeba:

– Cveni mgelikao, Cveni yoCaRi mgelikao, aba, Tu marTla gmiri xaro, skami axla tansacmlis

sakidarTan miidgi, iq lurji palto hkidia, Cayavi xeli jibeSi da iq iqneba gasaRebio.

Cveni mgelika isev datrialda da – tyap-tyup, tyap-tyup – miirbina SiSveli fexebiT skamTan;

xrig-xrig-xrig – axrginda skami da ai, is skami ukve tansacmlis sakidarTan dgas da mgelika

xvneSiT adis zed. ai, avida kidec. moZebna palto, mouZebna jibe. Cayo xeli, ubrwyinavs Tvalebi

da mere daunaRvlianda isev.

– al alis alc jibeSi.

– meore jibeSi, meore jibeSic naxe!

ar ginda, monaxo meore jibe? aba, aq aris namdvili gmiroba saWiro, magram mgelika ris mgelika

iqneboda, rom meore jibe ver epova. bevri eZeba da bolos mainc miagno. Cayo xeli Sig, gaubrwy-

inda Tvalebi, gaubrwyinda Zalian, amoswia da...

vaSa!.. patara funCula xelSi gasaRebma daiwyo brwyinva.

– vipone! vipone! vipone!

axla Zneli aRaraferi darCenoda. skamidan CamobobRda, karis WrilTan miirbina da sul male

gasaRebma axla dedikos xelSi daiwyo brwyinva.

– yoCaR, mgelikav, yoCaR!

dedam swrafad gaaRo kari da es Cveni gamarjvebu li vaJkaci, sami wlis fexSiSvela, mucelSiS-

vela gmiri, aRtacebiT Caikra gulSi. hkocnida, agreTve, vefxviac. mgelika ki, TiTqos araferi

ar gamikeTebiao, marto siyvaruliT uTaTunebda saxeze xelebs, da ise icinoda, rogorc sxva

dros icinoda xolme, roca deda da vefxvia ubralod brundebodnen skolidan.

rac Seexeba mamas... mamam rom gaigo, ra gmiruli saqmc Caidina Tavisma mgelikam, kidev erTxel

daemsgavsa mTvrals, kidev erTxel daiwyo mkerdSi siamayiT xelis cema da mTel qveyanas mosdo

es ambavi – xedavT, ra gmiri biWi myavso, eux! ra vaJkaci myavs patara mgelikao, euux!..

imisi Tqma xom zedmetia, ra imedic aqvs mamas. misi azriT, gmiri vefxviac iqneba, xolo mgelika,

mgelika iqneba namdvili gmirTa gmiri. ra Tqma unda, rodesac didi gaizrdeba.

aqtivoba 3. teqstis SinaarsTan dakavSirebuli kiTxvebi

– ramdeni personaJia am moTxrobaSi? CamovTvaloT, romeli personaJebi CaviniSneT (dafaze

erTi moswavle klasis daxmarebiT Camowers am moTxrobis personaJebs: vefxia, mgelika, deda,

mama).

maswavlebeli svams kiTxvebs teqstis SinaarsTan dakavSirebiT:

96

– sad cxovrobs moTxrobaSi aRwerili ojaxi?

– romel klasSia vefxia?..

– ramdeni wlisa iyo mgelika, roca pirveli `gmiroba~ Caidina?

– erTad vimsjeloT da CamovTvaloT, dafaze dawerili personaJebidan ro melia meorex-

arisxovani.

– Tqveni azriT, ramdeni mTavari personaJi hyavs am moTxrobas? (erTi, mgelika)

– ra SeiZleba iyos am moTxrobis saTauri?

moswavleebi CamoTvlian variantebs. bolos maswavlebeli ukiTxavs saTaurs `mgelikas pir-

veli gmiruli saqme~ da ambobs: – am moTxrobas mTavari personaJis saxeli hqvia!

aqtivoba 4. kiTxvebze pasuxi, msjeloba da muSaoba dafasTan axali Teoriuli masalis irgvliv

– vin hyveba ambavs `Svlis nukris naambobSi~?

– romel pirSi mimdinareobs Txroba `Svlis nukris naambobSi~?

– nawarmoebSi zogjer mTxrobeli Tavadac aris ambis monawile. aseT dros Txroba pirvel

pirSi mimdinareobs da mTxrobeli igivea, rac persona Ji. `Svli s nukris naambobSi~ mTxrobeli,

anu Svlis nukri, Tavad gviyveba tra gikul ambavs, rac mas Tavs gadaxda. gadavSaloT wignebi am

nawarmoebze da amovikiTxoT sami winadadeba sxvadasxva abzacidan, saidanac Cans, rom Svlis

nukri hyveba ambavs.

moswavlebs miecema 20-30 wami aseTi winadadebebis mosaZebnad. 3 sxvadasxva moswavle kiTxu-

lobs TiTo winadadebas. magaliTad, aseTs:

`pawawa var, oboli. bedma damibriyva: cud dros davobldi. tanze macvia patara, moklebewvi-

ani, TeTri TvlebiT mowinwkluli Txeli qaTibi...~

maswavlebeli kidev erTxel imeorebs:

– Svlis nukri personaJic aris da mTxrobelic.

– sxva nawarmoebi xom ar gaxsendebaT, sadac mTxrobeli da personaJi erTi da igivea? (mos-

wavleebi CamoTvlian.)

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi 103-e gverdze da waikiTxon

pirveli savarjiSos piroba (mTavari da aramTavari personaJebi Camoiwereba dafaze).

– am zRapris mTavar gmirebs Tu aqvT saxeli?

– zRapars xom ar gaixsenebdiT, sadac moqmed gmirs aqvs saxeli da gvari?

– gavixsenoT zRaprebi, sdac mTavar gmirs aqvs metsaxeli. (dafaze Camoiwereba: nacarqeqia,

xuTkunWula...)

– sainteresoa, rom xalxuri zRapris mTavar personaJebs arasodes aqvT gvari (magaliTad:

abesalomi, eTeri...); an aqvT mxolod metsaxeli: nacarqeqia, wiTelquda, xuTkunWula, naxevarqa-

Tama, asfurcela... meorexarisxovan personaJebs ki xalxur zRaprebSi ar aqvT saxelebi. isini

pirdapir moixsenebian rogorc: veziri, mefe, qvrivi, glexi, kariskaci da ase Semdeg.

meore savarjiSoc klasSi Sesruldeba.

saSinao davaleba

maswavlebeli klasTan erTad ganixilavs mesame savarjiSos pirobebs da savarjiSo miecemaT

Sin Sesasruleblad.

97

Tavi 8 – didi wignebi

Tavis Sejameba


moswavleebi SeZleben Seafason Seswavlili teqsti mxatvrul-esTetikuri TvalsazrisiT,

isaubron nawarmoebiT gamowveuli grZnobebisa da emociebis, mniSvnelovani sakiTxebis Sesaxeb,

moamzadon prezentacia jgufSi, TanaklaselebisTvis warsadgenad.


qarT.dawy.(II).1. moswavlem unda SeZlos sametyvelo qcevis warmarTva sakomunikacio miznisa

da konteqstis Sesabamisad.

yy TanatolebTan erTad msjelobs da kamaTobs mosmenili/wakiTxuli informaciis Sesaxeb;

yy winaswar Sedgenili mokle gegmis mixedviT moamzadebs da warmoadgens zepir moxsenebas/

prezentacias sxvadasxva nacnob Temaze, mohyavs saTanado informacia logikuri Tanamim-

devrulobis dacviT, gamokveTs arsebiT sakiTxs/sakiTxebs;

yy saubrobs naTlad da garkveviT, gaazrebulad iyenebs Sesabamis araverbalur saSualebebs;

qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi

teqstebis interpretireba da Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;

mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).

yy asaxelebs misTvis azrobrivi da mxatvruli TvalsazrisiT mniSvnelovan epizodebs, gam-

onaTqvamebs da axdens maTs interpretirebas.

winare codna

moswavleebs naswavli aqvT saxelmZRvaneloSi mocemuli nawyvetebi „vefxistyaosnidan“,

aqvT TanamSromlobiTi unarebi.

resursebi

saxelmZRvanelo, furclebi, feradi fanqrebi, webo, makrateli, feradi furclebi, stepleri.


SeniSvna: umjobesia, maswavlebelma gamoiyenos wyvili gakveTili an aqtivoba `albomis

Seqmna~ gadados meore dRisTvis.


98

aqtivoba 1. Seswavlili masalis gaaqtiureba, monakveTebis SerCeva

maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg sTxovs moswavleebs, „vefxistyaosnidan“

amoweron: a) Sinaarsobrivad yvelaze saintereso monakveTi; b) yvelaze emociuri fraza teqs-

tidan; g) mxatvrul-esTetikuri TvalsazrisiT yvelaze mimzidveli adgili nawarmoebidan; d)

mosazreba, romelic yvelaze damafiqrebelia, brZnulia; e) gamonaTqvami, romelsac ar veTanx-

mebi. v) dRes yvelaze aqtualuri fraza teqstidan.

SeniSvna: maswavlebels SeuZlia CamoTvlilTagan airCios ramdenime davaleba, an Secvalos

saWiroebisamebr.


maswavlebeli ramdenime moswavles sTxovs, waikiTxon TavianTi naSromebi da isaubron argu-

mentirebulad, ratom SearCies esa Tu is monakveTi.

aqtivoba 3. albomebis damzadeba

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad da sTxovs, jgufis wevrebma gauziaron erTmaneTs

sakuTari naSromebi, gadaarCion, gadaweron lamazad maTTvis winaswar darigebul furclebze,

Sekran albomad da gaaformon TavianTi Sexedulebisamebr.

aqtivoba 4. albomebis wardgena

jgufebi prezentaciisas aucileblad saubroben imaze, ram miiqcia maTi yuradReba, rogor, ra

principiT SearCies albomSi Casaweri teqstebi da riT aris maTi albomi saintereso sxvebisTvis.


gakveTilis bolos moswavleebi msjeloben, romeli albomi iyo ufro SemoqmedebiTad gafor-

mebuli, kaligrafia daxvewili, saintereso monakveTebi SerCeuli da sworad axsnili prezent-

aciisas.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad moaxerxes Sinaarsobrivi Tu esTetikuri

TvalsazrisiT Rirebuli monakveTebis SerCeva da TavianTi arCevanis dasabuTeba. logikuri da

SemoqmedebiTia moswavleTa namuSevrebi.

99

homerosis `odisea~

homerosis `odisea~ ZvelberZnulidan Targmnes zurab kiknaZem

da Tamaz Cxen kelma.

Svidi qalaqi iCemebda Zvel saberZneTSi homerosis mSobliuri

qalaqis saxels – smirna, rodosi, kolofoni, salamini, qiosi, ar-

gosi, aTeni. magram Cvens droSi azri dakarga am davam: dRes homer-

osi Tanabrad ekuTvnis ara mxolod am Zvel qalaqebsa da sruliad

saberZneTs, aramed mTel civilizebul msoflios.

arc misi amqveyniuri cxovrebis droa zustad gansazRvruli.

swavlulTa umravlesoba fiqrobs, rom igi cxov robda Zv. w. IX an

VIII saukuneSi. zogis azriT, igi momswre iyo troas omisa (XII s.),

romelic RvTivSTagonebuli ZaliT aRwera „iliadaSi“. magram ro-

mel saukuneSic ar unda ecxovra am usinaTlo aeds*, misi poemebis

bedma daadastura, rom igi Tanabrad da savsebiT ekuTvnis yovel

xanas kacobriobis cxovrebisas. Wabuk aleqsandres Tan hqonda

es wignebi Soreul laSqrobaSi da dResac, teqnikur saocrebaTa

saukuneSi, yoveli asakis kacisaTvis mouwyinrad sakiTxavia.

ori grandiozuli poema, „iliada“ da „odisea“, STa agona home-

ross kaliopem – poeziis epikurma muzam. homerosis eposi im Zvel

droSi „sakiTxavi wigni“ ar yo fila. aedebi xalxmravali audi-

toriis winaSe mRerod nen poemas. „iliada“ da „odisea~ eposia,

xolo am Janrs Tanamedrove mwerlobaSi romani Seesatyviseba.

mTargmnelebi

aleqsandre

igulisxmeba

aleqsandre

makedoneli

upasuxe SekiTxvebs

1. ramdeni qalaqi iCemebda Zvel saberZneTSi homerosis mSobliuri

qalaqis saxels?

ra azria gamoTqmuli amasTan dakavSirebiT mTargmnelTa winasity-

vaobaSi?

2. ra informacias gvawvdis winasityvaoba homerossa da mis poemaze?

amowere da Seni sityvebiT moamzade sainformacio teqsti.

3. ra saxiT moaRwia Cvenamde homerosis „odiseam“? ra ewodeba homero-

sis meore nawarmoebs?

8d

id

i w

ig

ne

bi

100

8

di

di

wi

gn

eb

i

odisevsi da penelope

1.

qoredSi avida evriklea, rom Zvirfasi meuRlis Camo svla exare-

bina dedoflisaTvis. mkvircxlad airbina dedaberma kibe, TavTiT

daudga mZinare penelopes da SesZaxa:

– gaiRviZe, Svilo Cemo! sakuTari TvaliT ixile, rasac amden

xans elodi. Camogivida didi xnis unaxavi qmari, Seni odisevsi!

Semusra Tavisi saxlis amaoxrebelni da telemaqes SemWirvebelni!

– bedSavo! gonTiT gadaugdixar RmerTebs! – upasuxa pene lo-

pem, – aki xelewifebaT ukvdavT, goni aRxadon gonierT, xolo

ugunurni sibrZnes aziaron! ratom damcini isedac svegamware-

buls? ratom damifrTxe tkbili Zili?! mas Semdeg, rac im dawyev-

lil ilions gaemgzavra odisevsi, ase uSfoTvelad ar mZinebia.

nuRa mawuxeb! Sens adgilze monaTagan sxvas risxviT gavistumreb-

di ukan. Sen ki siberes Sensas umadlode, rom aras geubnebi!

– ara, Cemo sayvarelo, WeSmariti gauwye! rogorc weRan giTxar,

Camovida odisevsi da axla qvemoT, darbazSi gelodeba. es is yari-

bia, abuCad rom igdebdnen sasiZoebi. telemaqes Tavidanve scod-

nia es ambavi, magram mamamisis brZnuli rCeviT gulSi daumarxavs

saidumlo, rom xeli ar moscarvodaT Suris migebisas.

ase uTxra evrikleam. wamsve sawolidan wamoiWra penelope da

gulSi Caekra moxuc gadias. sixaruliT atirebulma esRa SesZaxa

dedabers:

troelma ufliswulma parisma spartis mefes, menelaoss,

mSvenieri meuRle elene mostaca. Seuracxyofili berZnebi

troasken daiZrnen saomrad, magram 10 weli moundnen qalaqis aRe-

bas, romelsac RmerTebis mier nagebi galavani icavda.

troas aTwliani omis dasrulebis Semdeg Zalian didxans ar

eRirsa iTakis mefes, mravaltanjul odisevss, samSobloSi dab-

runeba. sanam iTakaSi dabrundeboda, kidev 10 weliwads ixetiala

da mravali Tavgadasavali gadaxda Tavs. amasobaSi mis meUuRles,

penelopes, saberZneTis saukeTeso vaJkacebi sTxovdnen xels. yve-

lani odisevsis sasaxleSi cxovrobdnen da moTminebiT elodnen

qalis gadawyvetilebas. erTguli penelope ki meuRles eloda.

qoredi

(Zv.) Senobis

zemo

sarTuli

ilioni

troas meore

saxelwodeba

basilevsi

(berZn.) mefe

qvegamxed-vari

gaiZvera,

muxanaTi,

veragi

101

– Cqara, Cqara mamcne yovelive! Tu is yaribi marTla odisevsia,

miTxari barem, rogor Semusra erTma mravalni? isini xom dRemu-

dam jgrod eyarnen Cvens darbazSi?

– arc me da arc sxva monaqalebs araferi dagvinaxav s, – upasuxa

evrikleam, – magram oTaxebSi gamoketilebs momakvdavTa kvnesa da

sasiZoTa vai-viSi gvesmoda. yoveli ra miwynarda, Senma Zem, tele-

maqem, odisevsTan mixmo. darbazSi Sesulma es davinaxe: daxocil

sasiZoTa Soris lomiviT idga sisxliT Sesvrili Cveni basilev-

si. netamc maSin Segexeda misTvis! axla gvamebi ezoSia gatanili.

odisevsma axrColebuli gogirdiT gawminda darbazi, me ki Sens

dasaZaxeblad gamomgzavna. gamomyev, Svilo! erTmaneTis naxviT

guli gaixareT! warxda dRe Wirisa da siavisa! cocxali dagibrun-

da sanatreli qmari, colica da Svilic cocxali dauxvdiT, xolo

qvegamxedvar sasiZoebs samagiero miezRoT!

keTilgonierma penelopem ase miugo evrikleas:

– Cemo gadia, gulisTqmas nu avyvebiT. Tavadac ici, rogor

gauxardeba yvelas odisevsis dabruneba, nametnavad ki me da Cvens

mxolodSobil Zes. magram, ra vqna, ar mejereba Seni sityva. egeb

vinme ukvdavTaganma Semusra sasiZoebi, maTi siaviTa da gulzvao-

biT ganrisxebulma? isini xom ukadrisad eqceodnen yvelas, ke-

Tilsa da ukeTurs, amitomac miegoT Suri... odisevsis dabrunebis

imedi ki gadawuruli maqvs. iTakidan Sors, moirebma daRupes igi!

– es ra sityva dascda Sens kbilTa zRudes! – Seicxada

evrikleam, – aki geubnebi, darbazSi dgas da Sen gelodeba-meTqi

keriasTan! mudam urwmuno iyav da arc axla gjera Cemi naTqvami.

kargi, maS, amasac getyvi: xom gaxsovs, nadirobisas taxma eSviT

rom dauSava wvivi? fexs roca vbandi, meniSna is naWrilobevi,

mindoda SenTvis gamecxadebina es ambavi. Tavs geficebi, marTals

vambob. Tu gatyuebde, wamebiT amomxade suli!

– gulisxmieri qali xar, Cemo gadia, magram RmerTebis gangebas

ras Seswvdebi! kargi, kargi, – dahyva penelope, – CavideT tele-

maqesTan, rom Cemi TvaliT vixilo daxocilni da Surismgebeli.

ase Tqva da qoredidan dabla daeSva dedofali. guli Zalumad

uZgerda, ar icoda, ra eqna, Soridan Sexmianeboda Zvirfas

meuRles Tu gadahxveoda da piri da mxrebi daekocna misTvis.

am fiqrSi qvis dires gadaabija da keriasTan, odisevsis piris-

pir cecxls miujda. maRal svetTan Camomjdar odisevss Tvalebi

yaribi

1. uTvistomo,

ucxoobaSi

myofi;

2. upatrono,

Raribi

moirebi

bedisweris

qalRmerTebi

102

8d

id

i w

ig

ne

bi

daexara da eloda, ras etyoda oci wlis unaxavi meuRle. mdu-

mared ijda gaognebuli penelope, dakvirvebiT ucqeroda, TiTqos

cnobdao jvaloTi mosil odisevss.

telemaqem yvedrebiT mimarTa dedamiss:

– gulqva qali xar, dedaCemo! calke damjdarxar da arafers ek-

iTxebi mamas. arc erTi qali ar Sexvdeboda ase gulcivad oci wlis

unaxav Tavis mravaltanjul meuRles!

– jerac gons ver movsulvar, Svilo! – miugo penelopem, –

enadabmuls Zali ara maqvs, rame vkiTxo da misi Sexedvac ki

mimZims. Tu es kaci, marTlac, Sin dabrunebuli odisev sia, Cven

Tavad gamovemcnaurebiT erTurTs. aki marto Cven orma vuwyiT

sxvebisagan dafaruli Cveni saidumlo!

CaeRima amis gamgone odisevss, telemaqes miubrunda da fr-

Tiani sityva uTxra:

– dedaSens daexsen, telemaqe! Tavad ukeT icis, rogor gamom-

cados. maSin ki ueWvelad micnobs. ra gasamtyunia, rom odisevsad

ver vucnivar ZonZebSi gaxveuli yaribi? Cvens saqmes mivxedoT

axla, gavbrWoT, ra ajobebs, rogor moviqceT. mokluls erTi

SurismaZiebelic rom darCes gvarSi, mkvlels mamapapeuli miwidan

gadaxvewa marTebs. Cven ki iTakis warCinebuli da saxelovani moy-

meni davxoceT. amaze ifiqre axla. ai, ras girCev!

– gamWriaxi da gonebiT sworupovari xar kacTa Soris. ase gvsme-

nia, arasodes gacudebulao odisevsis TaTbiri, amitomac Tavad

Sen ifiqre amaze, – sityva Seubruna telemaqem, – Cven ki usityvod

amogidgebiT mxarSi da Cveni Zalisaebr SegeweviT.

maSin odisevsma aseTi rCeva misca SinaurT:

– umjobesad es mimiCnevia: uwinares tani ganvibanoT da axal-

Taxali qitonebi CavicvaT; monaqalebi sazeimod gamoewyon; RvTa-

ebrivma momReralma sarokveli hangi daukras wkriala formingze,

rom mezoblebsa da gamvlel-gamomvlels egonos, qorwils ixdi-

ano odisevsis saxlSi. sanam sasiZoTa ambavi miswvdebaT, manamde

soflad, Cvens baR-venaxebSi unda gavaswroT, rom iq guldinjad

avwon-davwonoT yovelive, vinZlo zevsi Segvewios am saqmeSi!

jvalo

uxeSi qsovili,

romelsac Txis

bewvi urevia.

qitoni

Zvel

saberZneTSi:

matylis an

selis grZeli

perangi

formingi

simebiani

sakravi

zevsi

mTavari RmerTi

103

8

di

di

wi

gn

eb

i

teqstis Sinaarsi

1. ratom gaaRviZa evrikleam dedofali? ra unda exarebina misTvis?

2. vis uwodebs evriklea „saxlis amaoxreblebs“? ratom?

3. rogorc me-20 striqonSi irkveva, saxlSi dabrunebul odisevss,

erTi kacis garda, aravisTvis gaumxelia Tavisi vinaoba. ratom?

vin iyo is kaci?

4. rogor icno evrikleam odisevsi?

5. rogor iZia Suri sasiZoebze odisevsma?

6. rogor Sexvda oci wlis unaxavi col-qmari erTmaneTs? rogor

fiqrob, ra iyo maTi aseTi Sexvedris mizezi? moZebne teqstSi

striqoni, saidanac irkveva, rom penelope odisevsis gamocdas

apirebda.

7. Seni sityvebiT mokled gadmoeci odisevsis TaTbiris Sinaarsi

samomavlo gegmaze.

imsjele

8. moZebne epiTetebi, romlebiTac telemaqe amkobs mamamiss.

imsjele, ra Tvisebebis mqone unda yofiliyo kaci, romelic

aseT epiTetebs imsaxurebs?

leqsika

9. 1-l-85-e striqonebSi moiZie Semdegi sityvebis sinonimebi: swra-

fad, gaanadgura, mSvidad. amoiwere da Seadgine winadadebebi.

10. amoiwere idiomaturi gamoTqmebi, ganmarte da maTi gamoyenebiT

Seadgine winadadebebi.

11. CamoTvlili sityvebi gadaiwere rveulSi, ganmarte da Seadgine

winadadebebi: ukadrisad, Seicxada, gamecxadebina, Zalumad, dire,

mdumared, gaognebuli, vuwyiT, gadia.

12. gadaiwere rveulSi da Seni sityvebiT gadmoeci:

warxda dRe Wirisa da siavisa.

dabrunebis imedi gadawuruli maqvs.

es ra sityva dascda Sens kbilTa zRudes!

13. penelope Tavs svegamwarebuls uwodebs. ras niSnavs es sityva?

gaixsene, romel nawarmoebSi Segxvda sityva `sve~. romeli per-

sonaJis epiTetia `sviani~?

14. moZebne teqstSi epiTetebi: keTilgonieri, mravaltanjuli,

qvegamxedvari, svegamwarebuli... rogor aris Sedgenili es zed-

sarTavi saxelebi? gamoyavi or-ori fuZe.

104

8d

id

i w

ig

ne

bi

2.

agrec moiqcnen: tani ganibanes da axalTaxali qitonebi Caicves.

monaqalebic moikazmnen, RvTaebrivma aedma xmatkbili formingi

momarTa da cekva-TamaSic gaCaRda. mrokvel qal-vaJTa fexebis

dgriali ayruebda darbazs. ase ambobda odisevsis bWemaRal saxl-

Tan Cavlili mavani:

– albaT, qorwils ixdis Cveni dedofali. sasiZoTagan Tu mis-

Txovda visme, ar daeloda qmris dabrunebas, upat ronod tovebs

saxlsa da sabadebels!

ase ambobdnen, radgan ar uwyodnen, ra ambavi datrialda am

darbazSi. amasobaSi evrikleam dabana odisevsi, surnelovani

nelsacxebliT dauzila tani, qitoni Caacva da Zvirfasi mosasxami

moasxa mxrebze. aTenam RvTaebrivi mSvenebiT ganumSvena pirisaxe,

axovaneba da ferxorci Sehmata. xSiri, oqrosferi kululebiT

Seumko Tavi da, rogorc hefestosebr daxelovnebuli oqrom-

Wedeli moavarayebs xolme oqroTi vercxls, ise ganamSvena aTenam

Txemidan terfamde mravaltanjuli gmiri.

abazanidan RvTivganmSvenebuli gamovida odisevsi. kv lav pe-

nelopes pirispir, imave adgilze, dajda da ase See sit yva Tavis

meuRles:

– dedakaco, ulmo guli CaudgamT SenTvis olimpoelebs!

gulSeuvali sxva qalic ki ufro lmobierad Sexvdeboda oci wlis

sanTiobo

col-qmris

saZinebeli

oTaxi

Zirkvi

igivea, rac

kunZi

105

8

di

di

wi

gn

eb

i

unaxav mravaltanjul meuRles. maS, Sen gamiSale, Cemo gadia, sa-

woli. marto davwvebi. rkinis guli hqonia am diacs!

– arc gulqva var da arc arafers gayvedri, kaco! – miugo pe-

nelopem, – oRond ar mjera, is odisevsi iyo, Sekazmuli xomaldiT

rom gavistumre iTakidan. wadi, evriklea, odisevsis naxelav sa-

wolze gauSale qveSagebi, sanTiobodan karSi rom aris gatanili!

am sityviT undoda gamoecada penelopes odisevsi. gamwyralma

odisevsma ficxlad SesZaxa cbier meuRles:

– es ra Tqvi, dedakaco! guli momikla Senma naTqvamma! vis unda

gaedga gareT Cemi sawoli? RmerTs Tu xelewifeboda misi adgi-

lidan daZvra. xorcielTagan, ra vaJkacic unda yofiliyo, Zvras

veravin uzamda Cvens sawols! Cven garda aki aravin uwyoda misi

saidumlo! me Tavad gavakeTe igi zeTisxilis rtomravali da

tanasvetili, magari xisagan. Cvens ezoSi izrdeboda is xe. garSe-

mo wmindad gaTlili lodebiT sanTiobo SemovuSene, gadavxure

da karic Cavudgi. mere xes totebi movkafe da culiT Suaze ga-

davWeri. Zirkvi gavrande, amovgule da zed xaris Zowisferi

tyavebi gadavWime, xolo gverdebi oqro-vercxliTa da spilenZiT

movupirkeTe. aha, niSani saidumlosi, romelic Cven garda aravin

uwyoda! aw aRar vici, ra vifiqro: isev iqa dgas Cveni sawoli Tu

fuZianad moWra vinmem da sxvagan gaitana?

odisevsis piriT gamxelili saidumlo ra esma, muxli moudun-

da penelopes, cremlebis frqveviT mieWra sayvarel meuRles da

yelze SemoeWdo. sixaruliT atirebuli pirisaxes ukocnida qmars

da Tan gulamoskvniT eubneboda:

– nu, nu gamiwyrebi, Cemo odisevs! mamrTa Soris ugonieresi iya-

vi mudam. RmerTebs SeSurdaT Cveni tkbili colqmroba da Wiris-

dRe dagvatexes Tavze, rom erTmaneTis siyvarulSi uzrunvel

siberemde ver migveRwia! nu gamiwyrebi da nu gamkicxav, pirveli

naxvisTanave rom ar gagixseni warbi. sul imis SiSSi viyav, vinme

mokvdavTaganma tkbili sityviT ar momacdunos-meTqi! vin mixvde-

ba, vis ra udevs gulSi? gana gahyveboda ucxo kacs zevsis asuli

argoseli elene da gaiziarebda mis sarecels, rom scod noda,

ra sisxlis fasad daujdebodaT aqavel gmirebs misi samSobloSi

dabruneba? qalRmerTma moacduna igi da Caadenina es umsgavsi

saqcieli. gvianRa mixvda, Tu ra ubedureba dagvatexa amiT aqave-

lebs. axla, raki Cveni sawolis saidumlo axsene, iWvis natamalic

aTena

sibrZnis

qalRmerTi

hefesto

mWedlobis

RmerTi

argosi

adgili Zvel

saberZneTSi

8d

id

i w

ig

ne

bi

106

gamiqra gulSi! eg saidumlo xom Cven garda mxolod erTma mesa-

wole qalma, aqtorisma, icoda, romelic mamaCemma gamomayola

gamoTxovebisas. is mudam fxizlad darajobda xolme Cveni san-

Tiobos kars.

penelopes naTqvamma aatira odisevsi. tiroda igi da gulSi

ikravda Tavis Wkviansa da RvTivmSvenier meuRles.

rogorc mZvinvare poseidonis risxviT xomalddalewili mez-

Rvaurebi Tavs daaRweven boboqar zRvas da, samSvidobos gasulni,

Sehxarian xmeleTs, ase sasoebiT Sescqeroda Tavis meuRles pe-

nelope da aRar undoda, yelidan Camoxsnoda. am yofaSi mouswreb-

da col-qmars vardisferTiTeba eosi, rom Tvalsxivosan aTenas

sxvagvarad ar ganesaja: man gaaxangrZliva Rame, oqrostaxtian

eoss ubrZana, okeanis ufskrulebSi dayovnebuliyo da jerxnobiT

etlSi ar Seeba frTamali raSebi – lamposi da faeToni, romelTac

cargvalze amohyavdaT xolme SuqTamfeneli riJraJi.

poseidoni

zRvebisa da

okeaneebis

RmerTi

eosi

gariJraJis

qalRmerTi

8

di

di

wi

gn

eb

i

107

teqstis Sinaarsi

1. amoiwere rveulSi geografiuli da adamianTa saxelebi da sax-

elmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT ganmarte.

2. ras ambobdnen moqalaqeni, odisevsis saxlidan musikisa da ce-

kvis xma rom SemoesmaT?

3. ra usayvedura odisevsma penelopes? ra xriki moumzada penelo-

pem odisevss?

4. rogor iyo mowyobili odisevsisa da penelopes sanTiobo?

5. ra aSinebda penelopes? ratom ar gauxsna man odisevss warbi

danaxvisTanave? visi ambavi gaixsena man Tavisi eWvis dasadas-

tureblad?

6. maT garda, vin icoda col-qmris saidumlo?

leqsika

7. moZebne teqstSi CamoTvlili sityvebis sinonimebi da Seadgine

winadadebebi: mocekvave, moaxura, mokvdavTagan, maRali, Semoex-

via, ubedureba, gamibrazdebi, momatyuos.

8. gamoyofili leqsikuri erTeulebi Secvale msgavsi Sinaarsis

mqone erTi sityviT:

rkinis guli hqonda.

iWvis natamalic gamiqra gulSi.

9. moZebne Sedgenili zedsarTavi saxelebi: gulSeuvali...

10. teqstis bolo abzacSi rasTan aris Sedarebuli penelopes six-

aruli ?

imsjele

11. ra TvisebebiT iyo Semkuli penelope? daaxasiaTe is. aRwere misi

garegnoba, Tvisebebi. moZebne Sesabamisi striqonebi teqstSi.

12. imsjele ZvelTaganve cnobil gamonaTqvamze:

„homerosi imdens aZlevs bavSvs, Warmag kacsa Tu moxucebuls,

ramdenis miRebac TiToeul maTgans SeuZlia“.

13. odisevss xSirad uwodebs avtori mravaltanjuls, eoss ki –

vardisferTiTebas.

Seni azriT, ratom?

108

8d

id

i w

ig

ne

bi

Semajamebeli samuSao

14. amoiwere teqstidan Zveli berZnuli yofierebisaTvis damax-

asiaTebeli nivTebisa Tu samosis saxelebi.

15. Semdegi gegmis mixedviT dawere orive nawilis mokle Sinaar-

si:

odisevsis vinaoba; troas aTwliani omi; aTi wlis xetialis

Semdeg; sasiZoebi; penelopes eWvi; penelope odisevss cdis;

meuRlem Seicno odisevsi.

109

8

di

di

wi

gn

eb

i

Tavi 9 – qarTuli saliteraturo enis istoriidan

meoce saukuneSi Seqmnili qarTuli terminebi da giorgi nikolaZe


moswavle SeZlebs waikiTxos teqsti niSanTa sistemis gamoyenebiT, gaiaqtiuros/gaimdidros

leqsikuri maragi.


qarT.dawy.(II).9.moswavlem unda SeZloskiTxvis nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba

miznis Sesabamisad.

yy svams kiTxvebs wakiTxuli teqstis ukeT gaazrebis mizniT;

yy kiTxvisas wamoWrili sirTuleebis dasaZlevad mimarTavs sxvadasxva saSualebas: Tavidan

gadaikiTxavs rTul an mniSvnelovan nawilebs, akeTebs Canawerebs, komentarebs ukeTebs

teqstis calkeul nawilebs; konteqstze, gamocdilebaze dayrdnobiT an leqsikonis dax-

marebiT azustebs ucxo sityvebis mniSvnelobas.

winare codna

moswavleebma ician kiTxvis strategiebi, SeuZliaT sityvaTa mniSvnelobis axsna.

gakveTilis msvleloba:



maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs acnobs Temasa da mizans da ekiTxeba:

Tqveni azriT, romeli terminebi ar iarsebebda meoce saukunemde? ratom? moswavleebi daas-

axeleben sakuTar variantebs da ecdebian daasabuTon pasuxi (magaliTad, ar iarsebebda sityva

kompiuteri, imitom rom es nivTi ar arsebobda manamde...). maswavlebeli ekiTxeba: Tqveni azriT,

rogor iqmneba es sityvebi?

aqtivoba 2. Teoriuli masalis gacnoba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs gadaSalon saxelmZRvaneloebi 125-e gverdze, waikiTxon

da daamuSavon mocemuli masala Semdegi niSanTa sistemis gamoyenebiT: + - CemTvis axalia; ? - maqvs

SekiTxvebi; - - ver gavige; √ - ukve vicodi.

110


aqtivobis dasrulebis Semdeg maswavlebeli svams kiTxvas: vin ra moniSna? (jer asaxelebs

erT niSans, Semdeg - meores da a.S.). ramdenime moswavle pasuxobs TiToeuli mimarTulebiT

moniSnul sakuTar variants, danarCenebi avseben. maswavlebeli TiToeuli sakiTxidan gamom-

dinare aZlevs ganmartebas.

aqtivoba 4. kiTxvebis dasma

teqstis Sejamebis mizniT, maswavlebeli svams kiTxvebs teqstis irgvliv (SeuZlia gamoiyenos

kiTxvebi saxelmZRvanelodan).

aqtivoba 5. muSaoba terminebze

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad, TiToeul jgufs urigebs Temas (magaliTad, mxat-

vroba, literatura, kino, musika, televizia, interneti...). sTxovs moifiqron am sferosTvis

damaxasiaTebeli terminologia da SeZlebisdagvarad ganmarton (magaliTad: mxatvroba - tilo,

pasteli, palitra, ferwera, grafika, naturmorti, portreti...).


aqtivobis dasrulebis Semdeg jgufebi akeTeben prezentacias. SeiZleba moswavleebma

dasaxelebuli termini ver ganmarton an ganmarton arasworad. maswavlebels SeuZlia iqve

moaZebninos leqsikonSi an saxlSi misces davalebad.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs an moiZion da ganmarton is sityvebi, romlebic ver

ganmartes gakveTilze, an Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli №5 savarjiSo (mosw. wigni,

gv. 127).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZliaT kiTxvis strategiis

gamoyeneba da ramdenad sworad Seasrules micemuli davaleba jgufebSi.

111

Tavi 10 – Cemi Tbilisi

muSTaidi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi:

Temis Seswavlis Semdeg moswavleebi SeZleben sainformacio-SemecnebiTi tipis teqstidan

mniSvnelovani informaciis amokrebas, teqstis gageba-gaazrebas; sxvadasxva formiT miwodebuli

informaciis erTmaneTTan dakavSirebas.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:



• ismens da adekvaturad aRiqvams sxvadasxva saxis da gansxvavebuli formiT mowodebul

zepir informacias



winebiT.

gamWoli kompetencia:

wigniereba, mediawigniereba.

mediawignierebis miznebi:

mediaresursis kritikuli analizi; mediis mier sinamdvilis reprezentaciis Sefaseba.

gakveTilis msvleloba:

aqtivoba 1. winare codnis gaaqtiureba

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs: yofilxarT muSTaidis baRSi? sad mdebareobs is? ra

iciT am baRis Sesaxeb?

Tqveni azriT, ratom SeiZleboda daerqmiaT am baRisaTvis aseTi saxeli? (dro: 3 wT.)

aqtivoba 2. teqstis kiTxva

moswavleebi Cumad kiTxuloben teqsts. teqstis wakiTxvis Semdeg isini ixseneben gamoTqmul

varaudebs baRis saxelTan dakavSirebiT da adareben, daemTxva (miaxloebuli iyo) Tu ara rome-

limes varaudi teqstSi mocemul informacias. (dro: 5 wT.)

aqtivoba 3. kiTxvebi teqstis Sinaarsis gagebis dasadgenad.

112

maswavlebeli moswavleebs urigebs (SeiZleba zepiradac) SekiTxvebs:

1. romel wels Seiqmna muSTaidis baRi?

2. vis saxels ukavSirdeba misi Seqmna?

3. saidan modis saxeli „muSTaidi“?

4. romeli informacia migaCniaT teqstSi saeWvod? ratom?

(dro: 5 wT.)

aqtivoba 4. dokumenturi filmi muSTaidze.

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs: ra SeiZleba gavakeToT imisaTvis, rom davadginoT

teqstSi mocemuli saeWvo informaciis marTebuloba? (savaraudod, erT-erTi pasuxi iqneba

internetSi moZieba). rogor moviZioT informacia internetSi? maswavlebeli irCevs erT-erT

gzas, xsnis youtube.com-s da aCvenebs films muSTaidis baRis istoriaze https://www.youtube.com/

watch?v=p0JwiKBZ7ko (dro: 12 wT.)

aqtivoba5. wakiTxulisa da filmis Sedareba (muSaoba jgufebSi)

SekiTxva teqsti

saxelmZRvaneloSi

filmi

ra gavigeT?

ra mizans isaxavs?

visTvisaa es informacia

gankuTvnili?

ramdenad sandoa

informacia?

(dro: 15 wT.)

erTi jgufi akeTebs prezentacias. sxvebi yuradRebiT usmenen da im SemTxvevaSi erTvebian,

Tu sxvagvari pasuxi aqvT an prezentators rame gamorCa. (dro: 5 wT.)

Sefaseba:

Sefasdeba:

• wakiTxuli teqstis gageba-gaazreba (kiTxvebze pasuxiT);

• teqstisa da mediainformaciis Sedareba (cxrilis SevsebiT);

• TanamSromloba (jgufebis muSaobaze dakvirvebiT). (dro: 3 wT.)

(nimuSi amoRebulia maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis

erovnuli centris mier momzadebuli trening modulis

„samodelo gakveTilebis dagegmva da Sefaseba“ satreningo masalidan,

gegmis avtorebi maia inasariZe da Tamar TabuaSvili)

113

Tavi 11 – Targmnis xelovneba

heklberi finis Tavgadasavali (mosasmeni teqsti)


moswavle SeZlebs teqstis mosmenas, gagebas, gaazrebas, sakuTari Tu jgufis poziciis naT-

lad Camoyalibebas klasis winaSe.




yy ismens da adekvaturad aRiqvams sxvadasxva saxis da gansxvavebuli formiT mowodebul

zepir informacias;


yy jgufTan warmoadgens da saTanado argumentebiT icavs saerTo pozicias.


yy metyvelebis procesSi Tavisuflad gadmoscems sxvis naTqvams.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT mosmeniT aRiqvan da gaigon teqstis Sinaarsi, aqvT TanamSromlobiTi

da prezentaciis unarebi.



aqtivoba 1. miTiTebebis micema

SeniSvna: maswavlebels winaswar an dafaze aqvs Camowerili, an formatis furcelze, moswav-

leTaTvis saorientacio davalebebi:

1. Cemi yuradReba miiqcia...

2. saintereso an bundovani sityva/fraza

3. raSi veTanxmebi?

4. raSi ar veTanxmebi?

Temisa da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs yuradRebiT mousminon

da yoveli monakveTis dasrulebis Semdeg (maswavlebeli teqsts kiTxulobs abzacebad) gaakeTon

CaniSvnebi zemoT mocemuli konkretuli miTiTebebis mixedviT.

114

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva

maswavlebeli kiTxulobs teqsts gamometyvelebiT, yoveli abzacis wakiTxvis Semdeg Cerdeba

da aZlevs moswavleebs saSualebas ifiqron davalebaze individualurad.

aqtivoba 3. mosazrebebis Sejereba

teqstis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli ajgufebs moswavleebs, sTxovs gauziaron erTmaneTs

sakuTari mosazrebebi da moamzadon saprezentaciod Tema „heklberi fini da Cven“, sadac war-

moadgenen jgufis saerTo pozicias dafaze Camoweril sakiTxebTan dakavSirebiT. maswavlebeli

aZlevs miTiTebas jgufebs, winaswar SearCion prezentatori, romelic SeZlebs maTi saerTo

poziciis warmodgenas.


jgufebi waradgenen prezentaciebs da moswavleebi erTmaneTs afaseben imis mixedviT, Tu

ramdenad damajerebeli iyo argumentebi da ramdenad sainteresod moaxerxa prezentatorma

jgufis saerTo poziciis warmodgena.

resursebi

mosasmeni teqsti, formatis furceli, markeri.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad adekvaturad gaiges mosmenili teqsti, da

sakuTari Tu jgufis mosazrebebi warmoadgines klasis winaSe.

115

Hheklberi finis Tavgadasavali

Tavi mesame

diliT mis uotsonisagan lazaTianad momxvda gaTxupnili tan-

isamosis gamo. magram qvrivs ar davutuqsivar; iseTi daRonebu-

li Canda, rodesac qonsa da Tixas aSorebda Cems tanisamoss, rom

vifiqre, modi, ramdenime xans kargad moviqcevi, Tu SevZeli-meT-

qi. mis uotsonma patara oTaxSi gamiyvana da karga xans iloca. ase

miTxra, yoveldRe iloce da rasac inatreb, yvelaferi Segisrul-

debao. magram ase ar moxda, Tumca ki vcade. erTxel ankesi viSove,

nemskavi ar mqonda; unemskavod ki ankesi aba ris maqnisia! samjer

Tu oTxjer viloce: RmerTo, maSovnine-meTqi, magram sul amaod.

mere mis uotsons vTxove, Cem magier eloca, magram iman suleli

miwoda, xolo ra mizeziT – ar miTxra, me TviTon ki verafriT ver

mivxvdi.

erTxel tyeSi vijeqi da didxans vfiqrobdi amis Sesaxeb; Cems

Tavs vekiTxebodi, Tuki adamians SeuZlia, locviT miiRos rac

unda, ratom ar daubrunda diakvan uins is fuli, Roris xorcze

rom izarala-meTqi? ratom ar ubrundeba qvrivs vercxlis saT-

uTune, romelic mohpares? ratom ver suqdeba mis uotsoni? ara,

vTqvi CemTvis, es sul tyuilia. wavedi da yvelaferi qvrivs vuTx-

ari. iman mipasuxa, locviT adamiani `sulier jildos~ iRebso.

es CemTvis sruliad gaugebari iyo, magram qvrivma amixsna, ras-

ac gulisxmobda: riTac ki SegiZlia, yvelafriT unda daexmaro

xalxs, mTeli dro maTze zrunvaSi gaataro da Sens Tavze sul ar

ifiqroo. rogorc gavige, maT Soris mis uotsonic igulisxmebo-

da. wavedi tyeSi da kidev bevri vifiqre. Cemi azriT, es mxolod^

sxvebisTvis unda yofiliyo saxeiro. bolos gadavwyvite, amaze

Tavis Sewuxeba ar Rirs, daviviwyeb-meTqi. zogjer qvrivi gan-

ze gamiyvanda da ise damiwyebda RmerTze laparaks, rom nerwyvi

momividoda, magram meore dRes mis uotsoni Camigdebda xelSi da

sul sxvas CamCiCinebda. ise rom, bolos davaskveni, ori RmerTi

yofila-meTqi. sabralo codvili qvrivis RmerTs rogorme gau-

Zlebs kaci, magram Tu mis uotsonisas Cavuvardi xelSi, saSveli

aRar meqneba-meTqi. es yvelaferi rom avwon-davwone, davaskveni,

isev qvrivis gangebas mivkedlebodi, Tu mindomebda. Tumca ratom

11

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

116

11

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

amovewonebodi, me xom umecari, mdabio da saZageli biWi viyavi.

Cemda sabednierod, mamaCemi ager weliwadze meti iyo, aRar Can-

da; aRarc mindoda misi naxva. Tu fxizeli iyo^ da xelSi Camigdeb-

da, sul mcemda; rodesac igi axlomaxlo meguleboda, metwilad

tyeSi gavrbodi. hoda, daaxloebiT am dros, mdinareSi, qalaqidan

Tormeti milis^ daSorebiT, viRac damxrCvali kaci epovaT da

eTqvaT,^ TiTqos mamaCemi iyo. misi tanisa yofila, imnairive ZonZe-

bi scmia da masaviT araCveulebrivad grZeli Tma hqonia. magram

wyalSi imden xans gdebuliyo, rom saxeze ver ecnoT. wyals gvami

Turme gulaRma mohqonda. xalxma amoitana da napirze damarxa.

magram Cemma simSvidem didxans ar gastana, radganac erTi ram

gamaxsenda: damxrCvali kaci wyals, Cveulebriv, guldaRma moaqvs.

maSin mivxvdi, rom is mamaCemi ki ara, viRac qali unda yofiliyo^

kacis tansacmelSi gamowyobili. isev avforiaqdi. vSiSobdi, moxu-

ci kidev gamoCndeboda. amis survili ki sul^ ar mqonda.

erTi Tvis ganmavlobaSi xandaxan yaCaRobanas vTamaSobdiT.

mere me Tavi davanebe. danarCenma biWebmac mianebes Tavi. arc

aravin gagviZarcvavs da arc aravin mogviklavs. TvalTmaqcoba

iyo, meti araferi; gamovcvivdebodiT tyidan da Tavs vesxmod-

iT meRoreebsa da dedakacebs, romlebsac urmebiT bostneuli

mihqondaT bazarSi gasayidad. magram arasodes aravis arafers

vavnebdiT. tom soieri Rorebs `oqros zodebs~ eZaxda, Talgamsa

da bostneuls ki `Zvirfas nivTebs~. mivaSurebdiT gamoqvabuls

da Tavs viqebdiT, es ra movimoqmedeT, ramdeni xalxi davxoceT, an

ramdeni davWeriTo... me amaSi araviTar xeirs ar vxedavdi. erTx-

el tomma biWi gagzavna, anTebuli maSxaliT qalaqi dairbineo.

amas sabrZolo Zaxils eZaxda, razmis Sesakrebi niSani iyo, da mere

gamoacxada: jaSuSebis saidumlo cnobebiT xval espaneli vaWre-

bisa da mdidari arabebis mTeli qaravani apirebs gamoqvabulTan,

^xevSi dabanakebas Tval-margalitiT datvirTuli orasi spiloTi,

eqvsasi aqlemiT da aTasze meti joriT; maT oTxasiode jariska-

ci eyolebaT badragad, ase rom, Cven CavusafrdebiT (ase ambobda

tomi), amovJletT yvelas da gavitacebT nivTeulobaso. tomma

gvibrZana: daleseT xmlebi, gaasufTaveT Tofebi da moemzadeTo.

TalgamiT savse urmebsac ki ar daedevneboda ise, rom xmlebi da

Tofebi yvelas dakrialebuli ara gvqonoda, miuxedavad imisa,

rom Tamasebisa da cocxis tarebis meti xelSi araferi gveWira da,

117

ramdenic unda gvekrialebina isini, mainc araferi Seetyoboda.

me ar mjeroda, rom espanelebisa da arabebis aseT brbos vajobeb-

diT, magram mindoda menaxa aqlemebi da spiloebi, da meore dRes,

SabaTs, sxvebTan erTad mec Cavusafrdi mowinaaRmdeges. miviReT

Tu ara brZaneba, tyidan gamo vcvivdiT da ferdobze daveSviT,

magram arc espanelebi gvinaxavs, arc arabebi, arc aqlemebi da spi-

loebi. es iyo sakvirao skolis pikniki, romelSiac mxolod pirve-

li klasi monawileobda. Cven bavSvebs daverieT, magram murabisa

da cotaodeni namcxvris meti ara gvrgebia ra, Tumca, ara, ben ro-

jerss naWris tikina Sexvda, jo har pers ki – sagaloblebis wigni

da kidev erTi patara wigni; am dros maTi maswavlebeli^ gamog-

vekida da yvelaferi xelidan gagvayrevina. araviTari Tval-mar-

galiti me ar minaxavs. asec vuTxari tom soiers. tomma momigo:

rac ginda, isa Tqvi, aq auarebeli briliantic iyo, arabebic,

spiloebic da sxva rameebico. maSin me SevekiTxe, aba ra mizezi

iyo, rom Cven veraferi ^vnaxeT-meTqi. aseTi uvici rom ar iyo da

`don-kixoti~ wakiTxuli gqondes, gecodinebodao. tomi ambobda,

rom yvelaferi jadosnobis gamo moxda. asobiT jariskacic iyo,

spiloc, ganZeulic da sxva. magram Cvenma mtrebma grZneulebma es

yvelaferi sakvirao skolis bavSvebad aqcieso.

– kargi, – vuTxari me, – axla aRaraferi dagvrCenia, grZneuleb-

ze unda wavideT-meTqi ieriSiT.

amaze tomma miTxra, suleli xaro.

– ras ambob! grZneuls xom uamravi sulis gamowveva SeuZlia,

romlebic ise agkuwaven, rom sityvis Tqmasac ver moaswreb. isini

xeebiviT maRlebi arian, simsxoTi ki eklesias ar Camouvardebian.

– keTili, – vuTxari me, – Cvens dasaxmareblad rom zogi suli

gamoviwvioT, verc maSin vajobebT im razms?

– mereda, rogor gamoiwvev?

– ra vici, isini rogorRa iwveven?

– Zveli Tunuqis lampas an rkinis beWeds xexvas dauwyeben Tu

ara, sulebi maSinve mocvivdebian WeqiTa da quxiliT, kvamlis

burusiT arian moculi da rac unda ubrZanon, dauyovnebliv

Seasruleben. imaTTvis araferia, koSki Zirianad amoagdon da Tav-

Si Cahkran sakvirao skolis zedamxedvels, an, gindac sxva vinmes.

– mereda, visTvis akeTeben amas?

11

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

118

– visTvis da imisTvis, vinc lampas an beWeds gaxexavs. sulebic

imas ekuTvnian da yvelafers usruleben: Tu ubrZaneb, Tval-mar-

galitidan ormoci milis sigrZe sasaxle amiSeneT da saReWi rez-

iniT an kidev sxva ramiT amivseTo, an kidev CineTis imperatoris

qali moitaceT da ^sacoled momgvareTo, isini valdebulni arian,

es meore diliT, mzis amosvlamde Seasrulon. es kidev araferia;

valdebulni arian, am sasaxliT mTeli qveyana Semoiaron, Tuki ase

ubrZaneben, gesmis?

– Cemi azriT, – vTqvi me, – isini sulelebi yofilan. ar ur-

CevniaT is sasaxle TavisTvis daitovon, vidre ase sulelurad

daTmon-meTqi. kidev metic, imaT adgilas rom vyofiliyavi, umal

jandabaSi gavistumrebdi ^maT, vidre Cems saqmes Tavs davanebebdi;

Zveli Tunuqis lampis gaxexvisTvis aravis veaxlebodi.

– raebs laparakob, hek fin. ginda, Tu ar ginda, Seni valia – mix-

vide, Tuki lampas gaxexaven.

– rao! isic me, xesaviT maRali da eklesiasaviT ganieri arse-

ba? kargi, mividodi, magram im kacs vaiZulebdi, asuliyo yvelaze

maRal xeze, romelic ki im mxareSi idga.

– ra azri aqvs SenTan laparaks, hek fin, Cans, araferi ici, namd-

vili suleli xar.

ori-sami dRe sul am fiqrSi viyavi, ^mere ki gadavwyvite Se-

memowmebina, marTla ase iyo Tu ara. aviRe erTi Zveli^ Tunuqis

lampa da rkinis beWedi, tyeSi gavedi, imdeni vxexe, sanam oflSi

ar gaviwuwe, vifiqre, sasaxles aviSeneb da fulad vaqcev-meTqi,

magram araferi gamovida, araviTari sulebi ar gamoCenilan. maSin-

Ra mivxvdi, rom mTeli es ambavi tom soieris morigi tyui li iyo.

SeiZleba TviTon kidec sjeroda arabebisa da spiloebis, magram

me sul sxva azrisa var. yvelafriT aSkaraa, rom is sakvirao skola

iyo.

11

Ta

rg

mn

is

xe

lo

vn

eb

a

119

Tavi 12 – erTi kacis Tavgadasavali

ioTam zedginiZis Tavdadeba


moswavle SeZlebs imuSaos jgufSi da sakuTari Tu jgufis Tvalsazrisi waradginos klasis

winaSe. ganuviTardeba jgufuri muSaobisa da saprezentacio unar-Cvevebi.




yy ismens da adekvaturad aRiqvams sxvadasxva saxis da gansxvavebuli formiT mowodebul

zepir informacias;


yy jgufTan warmoadgens da saTanado argumentebiT icavs saerTo pozicias.


yy metyvelebis procesSi Tavisuflad gadmoscems sxvis naTqvams.

winare codna

moswavleebs naswavli aqvT „ioTam zedginiZis Tavdadeba“, SeuZliaT msjeloba konkretuli

sakiTxis irgvliv.

resursebi

saxelmZRvanelo, internetresursi an enciklopedia




maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs acnobs Temasa da mizans, Seaxsenebs Ses-

wavlili teqstis („ioTam zedginiZis Tavdadeba“) mTavar sakiTxebs da sTxovs dafiqrdnen: Tqveni

azriT, ramdenad aris SesaZlebeli, erTma adamianma Secvalos qveyanaSi mimdinare procesebi?

maswavlebeli sTxovs daasaxelon Sesabamisi magaliTebi da sakuTari mosazrebebi daasabuTon.

moswavleTa mier dasaxelebul pirovnebebs maswavlebeli Camowers dafaze.

120

aqtivoba 2. peplis efeqti

dafaze Camowerili pirebidan SeirCeva ramdenime (5-6). maswavlebeli ajgufebs moswavleebs,

da sTxovs imsjelon Semdeg sakiTxebze: a) riT aris es moRvawe gamorCeuli? b) ra iqneboda, is

rom ar yofiliyo? (jgufebi survilis mixedviT irCeven pirovnebas. SeiZleba, orma jgufma erTi

da igive pirovneba airCios, rac saintereso iqneba prezentaciis TvalsazrisiT).

SeniSvna: kargi iqneba, moswavleebs mieceT ist-is an enciklopediis gamoyenebis saSualeba,

raTa maT moiZion informacia.


aqtivobis dasrulebis Semdeg jgufebi akeTeben prezentaciebs. moswavleebi erTmaneTs

afaseben, ramdenad sainteresod da damajereblad iyo warmodgenili prezentacia.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs 1-2 sityviT yvelam gasces pasuxi kiTxvas: ra SeiZleba

Secvalos erTi kacis Tavgadasavalma?

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad gamarTulad, naTlad da argumentebis

moxmobiT SeuZliaT msjeloba, jgufis Tvalsazrisis warmodgena klasis winaSe.

121

qarTuli ena (gramatika)

fonetikuri movlenebi


ZiriTadi fonetikuri movlenebis gacnobiereba; SeZenili codnis gamoyeneba marTl weraSi

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:

qarT.dawy.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-

გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება.

yy სამეტყველო ვითარებაში მოიძიებს და იყენებს აზრის გამოთქმისთვის აუცილებელ ლექსიკურ

და გრამატიკულ საშუალებებს;

yy ერკვევა ზმნის ძირითადი კატეგორიების (პირის, რიცხვის, პირიანობის, დროის, კილოს) არსში

და საჭიროებისამებრ იყენებს მათ: სწორად უთანხმებს სახელთა ბრუნვის ფორმებს ზმნას

დროისა და პირის გათვალისწინებით (მაგ., აშენებს ის მას, ააშენა მან ის, აუშენებია მას ის...);

yy განარჩევს სიტყვის შინაარსობრივ მრავალფეროვნებას და სათანადოდ იყენებს მას

მეტყველების დროს;

yy ამოიცნობს ადრეული პერიოდის ქართული სალიტერატურო ენის ძირითად ენობრივ

თავისებურებებს (სახელთა ბრუნებისას, მრავლობითის ფორმების წარმოებისას);

yy ამოიცნობს სხვადასხვა ჟანრისა და სტილისათვის დამახასიათებელ ენობრივ ფორმებს.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. wina gakveTilze Seswavlilis gameoreba

sTxoveT moswavleebs, gaixsenon sametyvelo bgeris Sesaxeb SeZenili codna da ganewyon

Tqvens SekiTxvebze sapasuxod;

gamoiyeneT e. w. gonebrivi ieriSis strategia, dasviT Semdegi SekiTxvebi:

1. enaTmecnierebis romeli dargi Seiswavlis sametyvelo bgerebs?

(fonetika);

2. ratom aRniSnaven enaTmecnierebi, rom yvela xmovani bgera mJReria?

(imitom, rom maTi warmoTqmisas adamianis saxmo simebi periodulad irxeva da JRers);

3. ra gansxvavebaa mJRersa da yru Tanxmovnebs Soris?

(yru Tanxmovnebis warmoTqmis dros saxmo simebi ar irxeva, amitom bgera yrud moismis);

4. amaTgan romelia mJReri da romeli – yru? sameulebad CamoTvaleT da dafazec dawer-

eT:

b p f; g k q; d t T; Z w c; j W C.

5. ra ganasxvavebs erTmaneTisagan yru TanxmovanTa or jgufs: mkveTrsa da fSvinvi-

122

ers?

(yru mkveTri Tanxmovnebis warmosaTqmelad sakmarisia haeris is maragi, romelic ada-

mianis piris RruSia dagrovebuli. yru fSvinvier TanxmovanTa warmoTqmisas ki filt-

vebidan amodis haeris didi nakadi);

6. amaTgan romelia mkveTri da romeli – fSvinvieri? wyvilad CamoTvaleT da dafazec

dawereT:

yru bgerebi: p f; q k; T t; w c; C W.

rogorc amjerad, ise Semdgom etapebze aRniSneT Tqven mier SerCeul moswavleTa pasuxebis

Sefaseba (TqvenTvis misaRebi formiT: sityvierad Tu qulis saxiT).

aqtivoba 2. axali sakiTxis dasma.

a) ganmartebiTi Sesavlis Semdeg dasviT SekiTxva:

Tqven iciT, rom qarTuli ena, misi xangrZlivi istoriidan gamomdinare, etapebad iyo-

fa; magaliTad, Cven araerTxel gvixsenebia: Zveli qarTuli ena, Tanamedrove qarTuli ena.

mkvlevarTa mier, aseve, gamoyofilia saSuali qarTulis etapic. cxadia, aTasxuTaswliani

qarTuli samwerlobo ena sxvadasxva etapze cvlilebas ganicdida; icvleboda xolme misi

gramatikis, marTlweris normebic; cvlileba zogierT sityvaTa Sinaarsmac ganicada;

magaliTad: Tqven iciT, rom sityvas `wigni~ werilis mniSvnelobac hqonda Zvel qarTul-

Si... Zvelisa da Tanamedrove enis gramatikul normebs Soris gansxvavebis magaliTia sax-

elebSi nar bolosarTiani da eb bolosarTiani mravlobiTis warmoeba: Tu Zvelad varskv-

lavni norma iyo, dRes is Zvel formad aris miCneuli...

Tqveni azriT, enaSi momxdar rogor cvlilebas SeiZleba ewodos fonetikuri movlena,

ra ganicdis cvlilebas amgvar SemTxvevebSi? (moswavleebi gamoTqvamen varaudebs).

b) dasviT SekiTxva da magaliTi dafaze dawereT:

ra gansxvavebaa Zveli qarTulisa da Tanamedrove enis am formebs Soris?

tredi mtredi

(moswavleebi SeniSnaven, rom sityvis Zvel formas bgera daemata).

miubrundiT mTavar sakiTxs da ganmarteba daazusteT:

sityvaSi bgeriT cvlilebas fonetikuri movlena ewodeba.

g) daimowmeT fonetikuri movlenis sxva magaliTebic; dafaze dawereT:

xe – xeis CurCuli wyali – wyalis rakraki

TuTa – TuTais xe pepela – pepelais frTa

dasviT SekiTxva:

ra SegiZliaT miTxraT am fonetikuri movlenebis Sesaxeb?

moswavleebi amoicnoben kvecisa da kumSvis SemTxvevebs da daaskvnian, rom

arsebiTi saxelebis kveca da kumSva fonetikuri movlenis nimuSebia.

aqtivoba 3. gamokveTili sakiTxis gaRrmaveba

viyenebT e. w. aRmoCenis (anu evristikul) meTods.

123

dafaze dawereT Sesaswavli sakiTxi:

fonetikuri movlenebi:

Semdeg ki CamowereT magaliTebi:

1. cissartyela cisartyela; deda-mama ded-mama

dasviT SekiTxva:

– daakvirdiT bgeris dakargvis am magaliTebs. amaTgan romelSi daikarga Tanxmovani da

romelSi – xmovani?

dafaze dawereT Semdegi magaliTi:

2. mindori – mindvris yvavili...

dasviT SekiTxva:

– aq ra cvlileba momxdara? ra cvlileba ganicada xmovanma bgeram?

ganmarteT:

amgvar fonetikur cvlilebas xmovnis dasusteba ewodeba.

3. dawereT mesame magaliTi:

rva Tvrameti

dasviT SekiTxva:

– daakvirdiT, ra cvlileba ganucdia rTuli sityvis Sedgenis dros sityvas – rva?

ganmarteT:

– am fonetikur cvlilebas bgeraTa gadasma ewodeba.

dafaze dawereT:

4. bedSavi beCavi

dasviT SekiTxva:

– aq ra cvlileba momxdara rTuli sityvis Sedgenis Semdeg?

ganmarteT:

– amgvar fonetikur cvlilebas bgeraTa Serwyma ewodeba.

dawereT dafaze mexuTe magaliTi komentariT:

5. Zvelad: tredi, vecxli, wmida

axla: mtredi, vercxli, wminda

dasviT SekiTxva:

– ra cvlileba ganucdia Zveli sityvebis formebs Tanamedrove enaSi?

ganmarteT:

– es xom bgeris dakargvis sapirispiro fonetikuri movlenaa; Sesabamisad, mas bgeris

gaCena ewodeba.

dawereT dafaze meeqvse magaliTi komentariT:

6. Zvelad: simSili, lelwami

Aaxla: SimSili, lerwami

dasviT SekiTxva:

– ra cvlileba ganucdia Zveli sityvebis formebs Tanamedrove enaSi? ra arsebiTi

gansxvavebaa am or magaliTs Soris?

ganmarteT:

124

– pirvel SemTxvevaSi gvaqvs bgeris damsgavseba: sityvis fuZeSi mdebare Sin Tanxmovan-

ma daimsgavsa sityvis pirveli bgera – sani; meore SemTxvevaSi ki piriqiT momxdara – bgera-

Ta ganmsgavseba: sityvis pirvelma bgeram – lasma ganimsgavsa fuZiseuli lasi, mis nacvlad

rae gvaqvs.

bolos CamoTvaleT fonetikuri movlenebi da sTxoveT moswavleebs, Caiweron:

– fonetikuri movlenebia: 1) bgeris dakargva, 2) xmovnis dasusteba, 3) bge raTa gadasma,

4) bgeraTa Serwyma, 5) bgeris gaCena, 6) bgeris damsgavseba an ganmsgavseba.

SeamowmeT, miusadageben Tu ara sworad moswavleebi am definiciebs dafaze Camoweril

magaliTebs.

aqtivoba 4. axlad SeZenili codnis gamoyeneba

sanam moswavleebi Tqven mier micemul davalebas asruleben, dafaze Camo we reT:

aTerTmeti – TerTmeti

aTormeti – Tormeti

aTsammeti – cameti

aToTxmeti – ToTxmeti

aTxuTmeti – TxuTmeti

aTeqvsmeti – Teqvsmeti

aTSvidmeti – Cvidmeti

aTrvameti – Tvrameti

aTcxrameti – cxrameti

SeamowmeT wina davaleba da ganawyveT moswavleebi axlis Sesasruleblad:

– SevadaroT erTmaneTs Zvelisa da Tanamedrove enis formebi, gavaanalizoT, ra fone-

tikuri movlenebi momxdara ricxviT saxelebSi:

dasviT SekiTxvebi:

1. SenarCunebulia Tu ara aTis nawili, sawyisi a xmovani? (yvelgan dakargulia);

2. daakvirdiT, romeli fonetikuri movlenis magaliTia – cameti? (bgeraTa Serwymis:

Ts c)

3. kidev romel ricxviT saxelSi Seerwya erTmaneTs Tanxmovnebi da erT sametyvelo

bgerad gardaiqmna? (Cvidmeti: TS C)

4. romel ricxviT saxelSi gvaqvs bgeraTa gadasmis magaliTi? (Tvrameti)

5. Cven ukve aRvniSneT bgeris, kerZod, a xmovnis dakargvis Sesaxeb, magram daakvirdiT,

romelma saxelma dakarga xmovanTan erTad Tanxmovanic? (cxrameti)

aqtivoba 5. Seswavlili sakiTxisa da SeZenili codnis gaRrmaveba.

moswavleebs auxseniT, ganumarteT, rom:

– enis ganviTarebis garkveul etapze, SesaZlebelia, normad iyos miCneuli ori mar-

Tebuli forma – enaSi gaCndes e.w. paraleluri formebi. axla gagacnobT amgvar nimuSebs

qarTuli enis orTografiuli leqsikonidan:

gadaSaleT leqsikoni da dawereT dafaze:

125

cdomileba (// cTomileba)

cduneba (// cTuneba)

ganagrZeT saubari:

– wignieri, ganaTlebuli adamiani enaSi dadgenil normebs icavs. Cveni mizania, rom

Tqven, werisas Tu metyvelebisas, gamoiyenoT saliteraturo enis normebis mixedviT mar-

Tebuli formebi;

magaliTad, Tanamedrove qarTuli enis normebis mixedviT: (dafaze CamowereT)

marTebulia: mcdaria:

kargi karqi

tkbili tkpili

frCxili brCxili

frTxili brTxili

RvTis neba xvTis neba

mSvidad mSvidaT

erTad veZioT Secdomis mizezebi:

dasviT SekiTxvebi:

1. CamoTvlilTagan romel mcdar formebSi yruvdeba marTebuli formeb is mJReri

Tanxmovani? ipoveT da daasaxeleT amgvari Secdomis oTxi magaliTi. (kargi, tkbili,

RvTis, mSvidad)

2. romel mcdar formebSi Secvlila marTebul formaTa yru Tanxmovani mJReriT?

(frCxili, frTxili)

aqtivoba 6. Sefaseba da saSinao davalebis CaniSvna.

gaacaniT klass, rogor SeafasebT gakveTilis msvlelobis dros Tqven mier SerCeul mos-

wavleTa monawileobas;

Semdeg sTxoveT moswavleebs, CainiSnon moswavlis wignSi gverdi 9 da codnis ganmtkicebis

mizniT, saxlSi yuradRebiT gaecnon aq warmodgenil masalas; Seasrulon mocemuli davalebe-

bi:

1. ganmarte: romeli fonetikuri mizeziT aixsneba Secdoma qvemoT mocemul magaliTebSi?

marTebuli: mcdari:

brtyeli prtyeli

safrTxe sabrTxe

aRSfoTda axSfoTda

2. Seadgine winadadebebi, romlebSic marTebul formebs gamoiyeneb:

mSvidad, frTxilad, sibrtye, sitkbo, safrTxe, aRSfoTda.

126

leqsikologia

mravalmniSvnelobiani sityva


sityvis mravalmniSvnelobianobis – polisemiis – arsis gageba.


qarT.dawy.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

yy კითხვისას წამოჭრილი სირთულეების დასაძლევად მიმართავს სხვადასხვა საშუალებას:

თავიდან გადაიკითხავს რთულ ან მნიშვნელოვან ნაწილებს, აკეთებს ჩანაწერებს,

კომენტარებს უკეთებს ტექსტის ცალკეულ ნაწილებს; კონტექსტზე, გამოცდილებაზე

დაყრდნობით ან ლექსიკონის დახმარებით აზუსტებს უცხო სიტყვების მნიშვნელობას;

yy მიზნობრივად იყენებს ბეჭდურ და ელექტრონულ ორთოგრაფიულ, განმარტებით და სხვა

ლექსიკონებს.

xerxi

mravalmniSvnelobiani sityvis arsis gamokveTa omonimebTan SepirispirebaSi.

swavlebis efeqturobis mizniT, SegaxsenebT e. w. konstruqtivistuli gakveTilis mo-

dels:

am modelis mixedviT, maswavlebeli gakveTils iwyebs: an sadiskusio zogadi SekiTxvis

dasmiT; an problemis gamokveTiT; an moulodneli situaciis SeqmniT. gakveTilis am sawy-

is fazas mosdevs e. w. Ziebisa da refleqsiis fazebi, bolo ki ganxilva-Sejamebis fazaa.

ganvixiloT konstruqtivistuli gakveTili leqsikologiis Temaze:

1. pirveli (sawyisi) faza:

a) varianti – gakveTilis dawyeba zogadi kiTxvis dasmiT:

– rogor wigns hqvia leqsikoni?

sadiskusio SekiTxva: aqvs Tu ara erTi da igive daniSnuleba wignebs, romlebsac le-

qsikons uwodeben?

b) varianti – gakveTilis dawyeba problemiT:

– warmoidgineT, rom Jurnali gadaSaleT da erTi teqstis saTaurma Zalian dagainteresaT.

daiwyeT kiTxva. teqstSi SegxvdaT TqvenTvis ucnobi sityvebi, romelTa arcodna xels giSliT

Sinaarsis gagebaSi. rogor moiqceviT?

g) varianti – moulodneli situaciis Seqmna:

maswavlebeli magidaze awyobs: orTografiul leqsikons, ganmartebiT leq sikons, si-

nonimTa leqsikons.

127

Semdeg dafaze wers winadadebas – `nawarmoebSi mweralma Tavisi epoqis namdvili saxe gad-

mogvca~. – da sTxovs moswavleebs, moiZion am winadadebaSi xazgasmuli sityvis mniSvneloba.

mivyveT g variants:

2. Ziebis faza

Ziebisas moswavleebi aRmoaCenen, rom orTografiuli leqsikoni ver SesZens maT codnas am

konkretul situaciaSi; sinonimTa leqsikoni mxolod nawilobriv daexmareba; ganmartebiTi

leqsikoniT ki dasaxul amocanas Seasruleben.

3. refleqsiis faza

maswavlebeli iyenebs e.w. `xaraCos~ meTods: dasmuli SekiTxvebiT man am sam leqsikons

Soris arsebiTi gansxvaveba unda aRmoaCeninos moswavleebs da TiToeulis funqcia maTve gana-

sazRvrinos.

magaliTad, maswavlebels SeuZlia dasvas SekiTxva:

– xSirad rom ar gavimeoroT sityva epoqa, sad moviZiebT, romeli sityva Caenacvleba

mas? (moswavleebi sinonimTa leqsikonSi moiZieben: epoqa//xana).

isev SekiTxva:

– rogor unda gavigoT, ras niSnavs sityvebi: orTografiuli da sinonimTa? (amjerad

moswavleebi ganmartebiT leqsikons SearCeven).

Semdegi SekiTxva:

– romeli leqsikonis daxmarebiT unda gavarkvioT, ra aris marTebuli – si nonimuri Tu

sinonimiuri? (moswavleebi gamoiyeneben orTografiul leqsikons).

– sad moviZiebT Tavisi mniSvnelobiT orTografiis msgavs sityvas? (am je rad moswav-

leebi sinonimTa leqsikonSi ipovian sityvas – marTlwera).

4. ganxilva-Sejamebis faza

moswavleebi ajameben ZiriTad sakiTxebs:

leqsikoni sxvadasxvagvaria. adamiani maT Tavisi miznis mixedviT SearCevs: sityvis marTlw-

eras azustebs orTografiul leqsikonSi, sityvis mniSvnelobas – ganmartebiTSi, xolo msgav-

si sityvis mosaZebnad sinonimTa leqsikons iyenebs.

mniSvnelovania, rom moswavleebma es codna gamocdilebiT miiRes.

(nimuSi amoRebulia gamocdebis

erov nuli centris profesiuli unare-

bis jgufis mier momzadebuli

krebulidan)

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. axali sakiTxis gasaazreblad problemis gamokveTa

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon qarTuli enis saxelmZRvanelo me-19 gverdze da ganewyon

erTi leqsikuri xasiaTis problemis damoukideblad gadasaWrelad;

128

miuTiTeT rubrika daakvirdi:

1. `nigozTa Zirsa daeZina~ (sulxan-sabas igavidan);

2. `WinWris Zirze WinWari amovao~ (andaza);

3. `velze idga ori-sami Ziri bali~ (vaJa-fSavelas prozidan);

4. Aa) `godris ZirSi Tagvi raRacas xravs, aknatunebs~ (T. razikaSvilis prozidan);

b) `wyaros Zirze kenWebs saTiTaod daTvlidi~ (i. gogebaSvilis prozidan);

5. `fexsacmlis Ziri ramdenime alagas iyo gaxeuli~ (k. baqraZis Targmanidan);

6. `doqtori strongi mudam garTuli iyo sityvaTa berZnuli Zirebis ZiebaSi~ (k. baqra-

Zis Targmanidan);

7. `naxe, Tu oqro rasa iqms, kverTxi eSmakTa Zirisa~ (SoTa rusTaveli).

rodesac moswavleebi am masalas gaecnobian, gamokveTeT problema:

saxelmZRvaneloSi warmodgenilia 7 winadadeba da TiToeulSi xazgasmulia erTi da ig-

ive sityva – Ziri; aqvs Tu ara am sityvas yvelgan erTi da igive mniSvneloba? rogor unda

ganvmartoT sityva `Ziri~?

aqtivoba 2. Ziebis faza gamokveTili problemis gasaazreblad

Ziebisas moswavleebi aRmoaCenen, rom es sityva yovel calkeul winadadebaSi gansxvavebul

mniSvnelobas iZens. erT romelime winadadebaze dayrdnobiT misi ganmarteba ar iqneba sruly-

ofili. ganmartebisas aucilebeli xdeba misi ramdenime mniSvnelobis aRniSvna.

sanam moswavleebi fiqroben, Tqven dafaze CamowereT:

• mcenaris TiToeuli cali;

• lanCa;

• fesvi;

• fskeri;

• qveda nawili (xisa);

• modgma, STamomavloba;

• sityvis martivi fuZe (termini enaTmecnierebaSi).

moismineT maTi msjeloba da ganmarteT:

– rogorc am magaliTebidan vxedavT, enaSi zogjer SesaZlebelia, rom erTi sityvis

meSveobiT sxvadasxva aRsaniSnze mivuTiToT; wignSi CamoTvlil winadadebebSi sityviT

`Ziri~ aRniSnulia sxvadasxva ram.

gamoiyeneT jgufuri muSaobis meTodi da mieciT klass davaleba:

– dafaze Camowerilia am sityvis 7 SesaZlebeli mniSvneloba. SeusabameT isini wina-

dadebebs.

sabolood, moswavleebma ganmartebebi amgvarad unda daalagon:

1. qveda nawili (xisa);

2. fesvi;

3. mcenaris TiToeuli cali;

4. fskeri;

5. lanCa;

6. sityvis martivi fuZe (termini enaTmecnierebaSi).

7. modgma, STamomavloba.

129

aqtivoba 3. refleqsiis faza anu sakiTxis gansja-aTviseba

ganmarteT:

– amgvar sityvebs enaTmecnierebma mravalmniSvnelobiani sityva uwodes; `Ziri~

mravalmniSvnelobiani sityvis nimuSia.

Semdeg gamoiyeneT e. w. `xaraCos~ meTodi – gansjas Tqven mier dasmuli SekiTxvebiT mieciT

gezi – dasviT SekiTxva:

– gaixseneT omonimebi da SeecadeT, axsnaT, ra gansxvavebaa mravalmniSvnelobian sity-

vasa da omonimebs Soris?

Sesadareblad dafaze dawereT omonimuri sityvebis ganmarteba:

bali – kurkovani xili;

bali – mejlisi;

bali – cifriT gamoxatuli Sefaseba.

mosalodnelia, rom moswavleebi `balisa~ da `Ziris~ ganmartebaTa Sedarebisas SeniSnaven

arsebiT gansxvavebas:

omonimuri sityvebis mniSvnelobebi erTmaneTisagan sruliad daSorebulia; mravalm-

niSvnelobiani sityvis sxvadasxva mniSvnelobas ki msgavseba metad moeZebneba, erTmaneT-

Tan meti kavSiri aqvs.

dafaze dawereT sxva omonimuri wyvilis nimuSic:

lama – samxreT amerikuli Sinauri cxoveli;

lama – (tibeturi sityva) budist-lamaistTa beri.

savaraudod, amjerad ufro TvalsaCino gaxdeba moswavleebisaTvis, rom:

ramdenime mniSvnelobis mqone erTi sityvisagan gansxvavebiT, Oomonimebi sxvadasxva si-

tyvebia, warmoSobiT sxvadasxva sityvaTa wyvilia.

SeasrulebineT klass jgufuri samuSao: mousazRvreT saxelmZRvanelodan Sesabamisi mo-

nakveTi da sTxoveT, gaarkvion:

– aq warmodgenili sami nimuSis sityvebi omonimuria Tu mravalmniSvnelobiani?

1. kakali

a) `mofrinda yvavi, Semojda xeze da kakali Zirs Camoagdo~.

b) `iremma cremlSi mocurave Tvalis kaklebi Tavis mkvlels miapyro~.

2. wveri

a) mezoblis Txa fexebis bakuniT da wveris cancariT gareT gamovida.

b) bali wverSi gamwardebao (andaza).

3. lomi

a) meliis mfarvelobasa, lomma SemWamos, jobiao (andaza);

b) `rkinis lomebiT Seangries WiSkari~ (k. gamsaxurdias prozidan).

varaudebis mosmenis Semdeg, daawyveT yoveli jgufis merxze saskolo biblioTekidan

winaswar gamotanili leqsikonebi da moswavleebs mieciT davaleba, varaudebis Sesamowmeblad

qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni daixmaron.

dasviT SekiTxva:

130

– SeiniSneba Tu ara gansxvaveba omonimebisa da mravalmniSvnelobiani sityvis sale-

qsikono ganmartebis modelebSi?

rodesac gansjisaTvis gamoyofili dro dasruldeba, SeamowmeT, rogor Seadareben erT-

maneTs gansxvavebul nimuSebs jgufis warmomadgenlebi;

mosalodnelia, rom moswavleebi SeniSnaven:

ganmartebiT leqsikonSi omonimuri wyvilis calebi ganmartebulia cal-calke, xolo

mravalmniSvnelobiani sityvis sxvadasxva mniSvneloba Tavmoyrilia amave sityvis gan-

martebaSi.

bolos TvalsaCino nimuSebi Tqven ganixileT:

omonimuria:

lomi1 – moyviTalo feris didi mtacebeli ZuZumwovari cxoveli. gadataniTi mniSvnelobiT

– Zlieri, guladi, uSiSari.

lomi2 – [rusuli лом] Zalayini, wveriani rkinis keti.

mravalmniSvnelobiani sityvaa:

kakali – 1. maRali, farTofoTlebiani xe; 2. am xis magarnaWuWiani nayofi;

3. patara da mrgvali ram, risame marcvali, burTula; 4. gurulsa da imerul kiloebSi cali

(`ori kakali muStari uSovniaT da ggonia, xvalac eyolebaT?~)

aqtivoba 4. gakveTilis ZiriTadi sakiTxis ganxilva-Sejamebis faza

SearCieT jgufebidan wevrebi da sTxoveT, Seajamon gakveTilze ganxiluli sakiTxebi.

mosalodnelia, rom pasuxebi erTmaneTs Seavsebs da sakiTxi gamoikveTeba:

mravalmniSvnelobiania sityva, romelsac sxvadasxva mniSvnelobis SeZena axasiaTebs

imis mixedviT, Tu ris aRsaniSnad gamoviyenebT da rogor winadadebaSi movaqcevT mas.

ramdenime mniSvnelobis mqone erTi sityvisagan gansxvavebiT, Oomonimebi warmoSobiT

sxvadasxva sityvebia; ganmartebiT leqsikonSi omonimuri wyvilis calebi ganmartebulia

cal-calke, mravalmniSvnelobiani sityvis sxva das xva mniSvneloba ki Tavmoyrilia amave

sityvis ganmartebaSi.

aqtivoba 5. Sefaseba da saSinao davalebis CaniSvna

gaacaniT klass, rogor SeafasebT gakveTilis msvlelobis dros jgufebis muSaobasa da

Tqven mier SerCeul moswavleTa monawileobas.

Semdeg sTxoveT moswavleebs, CainiSnon moswavlis wignSi 21-e gverdi codnis ganmtkicebis

mizniT, erTxel kidev gaecnon aq warmodgenil masalas; Seasrulon mocemuli davaleba:

davaleba: 1. ganmartebiTi leqsikonis daxmarebiT, daasabuTe, rom mravalmniS vnelobiani

sityvebia: guli, bude, kari. 2. daasabuTe, rom sityvas `bani~ omoni muri cali moepoveba.

131

132

10.1. Semajamebeli savarjiSoebi

es davalebebi aris Tavis Semajamebeli davalebebi da (raki Tavebis dalagebis prin-

cipi mxolod Tematuria da ara romelime konkretuli unar-Cvevis ganmaviTarebeli)

rasakvirvelia, ar isaxavs miznad, maswavlebelma aucileblad gamoiyenos Semajamebeli

samuSaosTvis. es aris mxolod sarekomendacio SeTavazeba da maswavlebels SeuZlia,

moswavleTa unarebidan da saWiroebidan gamomdinare, Secvalos isini da gamoiyenos

sxvadasxva tipis aqtivoba: daawerinos ese, reziume, daamuSavebinos proeqti da a. S.

Sesafaseblad ki SegviZlia girCioT rubrika, romelic mocemulia sofiko lobJaniZis

statiaSi „saswavlo proeqtebze muSaobis sqemebi“ (http://mastsavlebeli.ge).

თავი 1– შეადგინე პატარა თხზულება მხატვრული ხერხების გამოყენებით.

თავი 2 – დაწერე მცირე ზომის თხზულება „ვინ ვარ მე?“. ეცადე, უკეთ გააცნო თანაკლასელებსა და

მასწავლებელს შენი თავი.

თავი 3 – ა) შექმენი იგავი (შეგიძლიათ მორალად გამოიყენოთ რომელიმე ანდაზა) და გააცანი მეგობრებს;

ბ) კლასში შექმნილი იგავები გადაწერეთ ლამაზად, აკინძეთ, გააფორმეთ და მოაწყვეთ

პრეზენტაცია სკოლაში.

თავი 4 – აირჩიე შენთვის საინტერესო რომელიმე ლეგენდა, გაუზიარე თანკლასელებს და იმსჯელე

მის ირგვლივ.

თავი 5 – მოჰყევი რაიმე ამბავს შენი თუ სხვისი ცხოვრებიდან (ან ეპიზოდს შენი საყვარელი

ნაწარმოებიდან ან კინოფილმიდან) ისე, რომ შექმნა სახალისო განწყობა კლასში.

თავი 6 – ამ თავში ორი ზღაპარი შეისწავლეთ. ორივე ტექსტის ზღაპრული ელემენტები შეადარეთ

ერთმანეთს; აღმოაჩინეთ მსგავსება და განსხვავება.

თავი 7 – დაწერეთ მოთხრობა ან ზღაპარი გასულიერების ხერხის გამოყენებით.

თავი 8 – შეასრულეთ მოსწავლის წიგნში, 134-ე გვერდზე მოცემული დავალება.

თავი 9 – აირჩიეთ თქვენთვის საინტერესო რომელიმე სფერო, მოიძიეთ მასთან დაკავშირებული

საინტერესო ტერმინები და გააცანით თანაკლასელებს.

თავი 10 – მოამზადეთ თქვენი ქალაქის, სოფლის ან უბნის ისტორია საპრეზენტაციოდ. შეგიძლიათ

დაურთოთ ნებისმიერი, თქვენი აზრით, საინტერესო და თვალსაჩინო მასალა.

თავი 11 – აირჩიეთ თქვენთვის საინტერესო რომელიმე თარგმნილი ნაწარმოები და დაწერეთ მისი

ანოტაცია.

თავი 12 – შეასრულეთ მოსწავლის წიგნში, 184-ე გვერდზე მოცემული მე-9 დავალება.

133

შემაჯამებელი სავარჯიშო გრამატიკისთვის

zmna

1 შეუსაბამე ზმნის ფორმებს პირის ნაცვალსახელები:

– ვათბობ, – ათბობ, – ათბობს;

– ვათბობთ, – ათბობთ, – ათბობენ.

2 შეუსაბამე ზმნის მხოლობითის ფორმებს მრავლობითის ფორმები:

(მე) ვოცნებობ – (ჩვენ) ...

(შენ) მოხვალ – (თქვენ) ...

(ის) იღიმება – (ისინი) ...

(მან) გაიცინა – (მათ) ...

3 გამოყავი ზმნებში პირისა და რიცხვის ნიშნები:

(ისინი) წავიდნენ, მიდიან, მივლენ;

(მათ) გაასწრეს, გაასწრონ.

განმარტე, ზმნები რომელ პირსა და რიცხვშია.

4 იპოვე სამი ზმნა, რომლებიც მომავალ დროშია:

ვწერ, დავხატავ, ვიმღერებ, ვივარჯიშე, წავიკითხავ, ვუკრავ

5 იპოვე ზმნის ბრძანებითი კილოს ფორმა:

ა) ვერ წავიდა, ბ) არ წავიდა, გ) ნუ წახვალ.

6 იპოვე შეცდომა ერთ-ერთი ზმნის ფორმაში:

გააკეთებინა, გაასწორებინა, მოატანია, გაათბობინა

7 რომელ ზმნაში გამოიხატა სასხვისო მოქმედება?

იპოვა, მოიტანა, გადაშალა, წაუკითხა

8 იპოვე ზმნა, რომელშიც ირიბი ობიექტის ნიშანია:

სვამს, საუბრობს, სისინებს, სძულს

9 რომელ ზმნაშია ირიბი ობიექტის ნიშანი?

მოუტანა, მოჰგვარა, განკურნა, მოარჩინა

10 დაასრულე ზმნები:

გოგონას ძმამ წყალი დაალ..., თმა შეაკვრ... და წიგნი გადააშლ...

134

balada gatexil cxvirze

13 wlis barti dedasTan erTad saerTo sacxovrebelSi cxovrobs. maT Zalian uWirT, radgan

dedas mudmivi samsaxuri ara aqvs; zogjer maT komunaluri gadasaxadebis gadaxdac ugviandebaT,

magram barts Tavisi moxerxebiT xSirad dauZvrenia xolme Tavi sibneleSi darCenisagan. magali-

Tad, erTxel, rodesac kontroliorma morigjer gaafrTxila, deni unda gagiTiSoTo, bartma moi-

gona, viTom uhaeroba sWirda; yelze iseTnairad moiWira xeli, rom CasunTqvisas stvenismagvari

xmebi gamoeca, mere ki karTan momdgar kacs amcno, Jangbadis karavSi miwevs Zili da dens Tu gamo-

mirTavT, usaTuod movkvdebio. gadasaxadis amkrefs ki, ra Tqma unda, ar surda, misi mizeziT vin-

me momkvdariyo, miT umetes, patara biWi, romelic TiTqmis yovelTvis marto xvdeboda saxlSi.

ar ifiqroT, TiTqos barti matyuaraa: „yoveldRe namdvilad ar miwevs tyuilis Tqma... xanda-

xan, ubralod, iZulebuli xdebi, rom icruo, samyaro xom savsea msgavsi tyuilebiT“, - ambobs is.

miuxedavad gaWirvebuli cxovrebisa, barti mainc axerxebs, mudam xalisiani da optimizmiT sa-

vse iyos. igi krivis wreze dadis da Tavis wonaSi sakmaod warmatebulicaa, Tumca amqveynad simRe-

ra mainc yvelafers urCevnia. Tumca misi TanatolebiviT popmusika ki ar moswons, mas iseTi xme-

bi xiblavs, „SuSas rom amsxvrevs da yvela sasmen arxs erTianad avsebs“ - barti saopero musikiTaa

gatacebuli. xandaxan quCaSic ki Tavs ver ikavebs xolme da saopero ariebs xmamaRla mReris, ma-

gram mxolod maSin, Tuki axlomaxlo aravinaa. erTi ucnauroba sWirs: auditoriis winaSe simRera

ar gamosdis, Sinac yovelTvis maSin mReris, roca martoa. Tu deda Sinaa, an bebiaa maTTan stumrad,

saabazanoSi iketeba.

barts mamamisis Sesaxeb mxolod is smenia, rom mas jon josi hqvia. dedamac amis meti araferi

icis. amitom barti gadawyvets, mama moZebnos. meilsac ki ugzavnis erT-erT Jurnals, romelSic

erayis omSi mebrZoli jon jonsis fotoa gamoqveynebuli, magram, samwuxarod, igi mamamisi ar aR-

moCndeba. bolos mainc Sexvdeba jon jonss, marTalia, arc is aRmoCndeba bartis mama, magram, misi

saxiT ufros megobars SeiZens da marTlac mamaSviluri urTierToba eqnebaT.

barts Zalian awuxebs is ambavi, rom saerTo sacxovreblis sadarbazo nagviTaa savse, amitom ga-

dawyvets, SabaToba moawyos da kedelze gancxadebas akravs, romelSic mezoblebs mouwodebs, er-

Tad daasufTaon sadarbazo. am dros gaicnobs mezobels, Suaxnis mamakacs, saxelad gairs, rome-

lic Semdgom bartis saukeTeso megobari xdeba da biWs didi xnis nanatr nivTs, velosipedsac ki

aCuqebs.

erTxel samma Tanaklaselma biWma avgustma, ionma da gabrielma, romlebic bartis faruli me-

toqeebi iyvnen, Seityves, rom igi RaribTa ubanSi, saerTo sacxovrebelSi cxovrobda da radgan

biWi am ambavs malavda, gadawyvites, niSni moegoT. erT dResac ubanSi daxvdnen. barti Tavidan moT-

minebiT itanda maT dacinvas, magram roca avgustma dedamisi udierad moixsenia, veRar moiTmina

da sacemrad gaiwia, Tumca sams erTi ras moereoda da barts Tanaklaselebma cxviris Zvali gau-

texes.

barti Tavisi hobis, operis Sesaxeb aravis umxels, Tumca erTxel misi Tanaklaseli gogona ada

sTxovs, moasmeninos, ra musikas usmens yursasmeniT. biWi uars veRar etyvis da amgvarad Seityobs

ada misi gatacebis Sesaxeb. miuxedavad bartis Txovnisa, es ambavi Cvens Soris darCes da aravis gau-

mxiloo, male ukve mTeli klasi igebs, rom barti operas mReris.

amis Semdeg biWs maswavlebeli sTxovs, sakolo RonisZiebaSi miiRos monawileoba. barti Zalian

nerviulobs, eSinia, rom xalxis winaSe simRera ar gamouva, is da ada erT cnobil momReralsac ki

Sexvdebian profesiuli rCevebis misaRebad. sabolood yvelaferi sasikeTod dasruldeba, barts

simRera gamouva da mxurvale ovaciasac daimsaxurebs.

10.2. `Targmnis xelovnebaSi~ Sesuli nawarmoebebis mokle Sinaarsi

135

xoWo biWi

erT Cveulebriv dRes, 13 wlis darkus qaTli sruliad marto darCa. mas deda 7 wlisas garda-

ecvala, axla ki mamamac miatova.

48 wlis qvrivma barTolome qaTlma Svili darkusi 27 seqtembers skolaSi waiyvana, iqidan ki

bunebis istoriis muzeumSi wavida, sadac samecniero direqtorad muSaobda. mama saRamos Sin ar

dabrunebula. darkusma mezoblebs dauZaxa, mezoblebma ki policiaSi darekes. policia muzeumSi

rom mivida, doqtor qaTlis samuSao oTaxi - xeSeSfrTianTa nimuSebis sacavi - Signidan Caketili

dauxvda. SeeSindaT, gulis Seteva an ubeduri SemTxveva xom ar mouvidao, kari rkinis taraniT Se-

angries da oTaxi carieli daxvdaT.

magidaze yinuliviT civi yava, furclebi da mikroskopi ewyo. xeSeSfrTianebis nimuSebis ujre-

bi Riad iyo datovebuli, doqtori barTolome qaTli ki arsad Canda.

sacavs fanjrebi ar hqonda, kari – mxolod is, romlidanac qaTli oTaxSi Sevida. mdgradi at-

mosferos SesanarCuneblad oTaxi hermetulad iyo daxuruli.

gauCinarebuli mecnieris ambavi gazeTebis pirvel gverdzeve daibeWda. Jurnalistebi sagone-

belSi Cacvivdnen. verafriT amoexsnaT, rogor gaaRwia doqtorma qaTlma sacavidan. isini darkuss

quCaSi aCerebdnen, fotoebs uRebdnen da aTas kiTxvas usvamdnen.

barTolome qaTli cotaTi dabneuli kaci gaxldaT - gasaRebs mudam kargavda, wvimian dReebSi

ki qolga aviwydeboda. skolaSi xuTi wuTi agviandeboda, Tumca yovelTvis modioda... asea Tu ise,

darkuss erT rameSi eWvi ar epareboda: mamamisi is adamiani ar iyo, cameti wlis Svili rom mieto-

vebina.

hoda, darkusma gadawyvita, radac unda dasjdomoda, mamas gauCinarebis ambavi gameZiebina.

barTolomes dakargva saswrafod Seatyobines mis Zmas, doqtor maqsimilian qaTls da isic ma-

Sinve Camovida londonSi oblad darCenili ZmiSvilis sapatronod.

darkusma axal skolaSi daiwyo siaruli. ramdenime abezarma Tanaskolelma almacerad dauwyo

cqera axalmisuls, mamis dakargvis ambavze uxeSad exumrebodnen da ise amcirebdnen, rom biWs gul-

ze brazis cecxli ekideboda. erTxel isic daapira, sastikad gasworeboda am Tavxed biWebs, magram

erTma gambedavma, Tamamma gogonam SeaCera. am gogonas virjinia erqva. darkusma swored am dRes

gaicno morcxvi, magram Zalian keTili biWi bertolti. amis Semdeg virjinia da bertolti darku-

sis ganuyreli megobrebi gaxdnen da mamamisis Zebnis saqmeSi isinic CaerTvnen.

erT dRes skolidan dabrunebulma darkusma gadawyvita, biZia maqss gareT dalodeboda. swo-

red am dros ipova Tavisi yvelaze didi megobari - xoWo baqsteri. ai, rogor moxda es ambavi: biZis

lodinSi darkusi avtobusis gaCerebasTan rom ijda, uceb Cxubis xma Semoesma. biZaSvilebi Cxu-

bobdnen: hamfri da pikeringi. biZia maqsma erTxel gaafrTxila: maTgan yovelTvis Sors daiWire

Tavio. hamfrsa da pikerings memkvidreobiT erTi Senoba rgebiaT. orive maTgans iq sakuTari ma-

Raziis gaxsna sdomebia da amis gamo gamudmebiT Cxubobdnen. hamfri pikerings CxubSi aZaxebda,

feTxumi xar da Seni oTaxi xoWoebiTaa savseo. lanZRva-gineba xelCarTul brZolaSi gadaizarda

da rodesac hamfri pikeringisgan Tavis dasaxsnelad fexebs iqnevda, misi Savrlis totidan ucbad

uSvelebeli Savi xoWo gadmovarda da gzaze daebertya.

darkusi Tavidan ki SeSinda, magram mere TandaTan moewona giganturi xoWo, Tanac is biWisadmi

aSkarad keTilganwyobili Canda. swored am dros darkuss CxubisTavi robi da misi banda wamoad-

ga Tavs. baqsterma darkusi metoqisgan daicva: Tavisi basri rqiT daetaka robis. SeSinebulma biWeb-

ma isRa moaxerxes, SeSlili xoWo biWi xaro, miaZaxes ukanmouxedavad gaiqcnen.

im dRidan baqsteri darkusis megobari da TanamebrZoli gaxda.

rogorc gairkva, doqtori barTolome qaTli wlebis ganmavlobaSi ikvlevda xoWoebs, maT Se-

saxeb uamravi Sromac hqonda dawerili da darkuss swored misgan gadmoeca memkvidreobiT xoWo-

ebisadmi siyvaruli.

136

darkusis mamas unikaluri koleqcia - iSviaTi xoWebis asobiT nimuSi hqonda da albaT misi gau-

Cinarebac swored am ambavs ukavSirdeboda.

rogorc aRmoCnda, es koleqciac, barTolome qaTlis Sromebic da sxva kidev bevri ram, rac

doqtors ekuTvnoda, mis yofil jgufels, gavlenian da amave dros Zalian saSiS qals, lukrecia

katers miuTvisebia da rogorc varaudobdnen, darkusis mamac mas hyavda datyvevebuli.

maS, ase: darkusi, biZia maqsi, bertolti, virjinia da baqsteri barTolome qaTlis gamosaxsne-

lad ibrZvian. maT SeuerTdeba lukrecia kateris qaliSvili novaki, romelsac deda sastikad

epyroba.

bolos da bolos, yvela maTganis ZalisxmeviT barTolome qaTls lukrecia kateris sapyrobi-

leSi miagneben da gamoixsnian. masTan erTad xeSeSfrTianTa unikalur koleqciasac gadaarCenen.

137

11 damatebiTi rekomendaciebi

139

sqema personaJis daxasiaTebisaTvis

nawarmoebis saTauri

personaJi

fiqrobs

akeTebs

ambobs

Sedegi

gmiris mizani

Aam saazrovno sqemis SevsebiT moswavleebs saSualeba eZlevaT, Rrmad Caswvdnen per-

sonaJis xasiaTs, Tvisebebs da dafiqrdnen nawarmoebis dedaazrze, gansakuTrebiT maSin,

rodesac gmiris mizanze Camoayalibeben TavianT mosazrebebs. es sqema mxolod mxatvru-

li teqstis personaJis analizisaTvis rodia gamosadegi, igive sqema istoriuli pirisa

da misi saqmianobis ganxilvisaTvis SeiZleba gamoviyenoT.

redaqtireba

mas Semdeg, rac moswavleebi weriTi davalebis monaxazs Seqmnian, SeZleba CaiTvalos,

rom isini ukve mzad arian TavianTi naSromis pirveli redaqciis dasawerad. weriTi met-

yvelebis procesze orientirebuli swavleba ewinaaRmdegeba weriTi metyvelebis swav-

lebis im tipis midgomas, rodesac maswavlebeli moswavleebs raime Temas miscems da-

sawerad da meore dRes nawerebs Caibarebs maTi gasworebis, niSnis daweris da niSnebis

momentalurad JurnalSi Setanis mizniT.

procesze orientirebuli weriTi metyvelebis swavleba moswavleTaTvis naweris

Camoyalibebisa da daxvewisaTvis droisa da SesaZleblobebis micemazea orientirebu-

li. Sesabamisad, es midgoma gulisxmobs e.w. monaxazis mTel etaps, Tavisi strategiiTa

da aqtivobebiT da redaqciebis CamoyalibebisaTvis gamiznul garkveul samuSaoebs.

meti mkafioobisaTvis umjobesia, ganvmartoT termini redaqcia. qarTuli enis gan-

martebiTi leqsikonis definiciiT, redaqcia: `xelnaweris gasworebasa da liter-

aturul damuSavebas~ niSnavs, rac gulisxmobs: konkretuli ideebis Camoyalibebasa da

gavrcobas, mosazrebaTa dakonkretebas, magaliTebisa da argumentaciis gamxatvrule-

basa da gamravalferovnebas, daskvnebis Sejamebas, teqstis stilurad da gramatikulad

gamarTvas, koreqturas da sxva. aqedan gamomdinare, moswavleebs redaqtirebis erTze

meti Sansi eZlevaT, radganac mxolod pirveli redaqciis daweris Semdeg iCens Tavs

realuri sirTuleebi da erTi SexedviT gadaulaxavi problemebi. mniSvnelovania, rom

saredaqcio samuSao mxolod saSinao davalebis formatSi ar sruldebodes da maswav-

weris strategia:

140

Txzulebis Sefaseba

moswavlis Txzulebis Sefasebisas maswavlebeli unda xelmZRvanelobdes im azriT,

rom misi komentarebis mTavari mizani moswavlesa da mas Soris TanamSromlobis dam-

yarebaa da ara `damwyebi literatoris~ naSromis naklovanebaTa gamomJRavneba. mxolod

am gziT aris SesaZlebeli TiToeuli moswavlis progresze dakvirveba da realur Sedeg-

sac mxolod am gziT unda velodeT.

Sefasebis gza da saSualeba mravalgvaria. yvelaze gavrcelebuli tipebi Sefasebisa

aris: analitikuri da holisturi SeniSvnebi.

analitikuri SeniSvnebi gulisxmobs mocemuli weriTi davalebis miznis miRwe-

visaTvis miZRvnili msjelobis analizs. swored msjelobis siRrmiseulobis xarisxia

dasaxuli ZiriTad kriteriumad, romliTac Sefasdeba mocemuli namuSevari. Tu Sem-

fasebeli mkacrad misdevs am kriteriumebs da TiToeuli punqtis mixedviT afasebs naS-

roms, saboloo komentarSi Sesabamisi niSnis gansazRvra arc Semfaseblis yoymanisa da

arc Sefasebulis eWvis mizezi ar iqneba. moswavlis naSromis Sesaxeb zogadi msjeloba,

SesaZloa, damabneveli da arafris mTqmeli iyos TviT warCinebuli moswavlisTvisac

(gansakuTrebiT ki maTTvis, vinc ver axerxebs imis gakeTebas, rac saWiroa, an rac moeTx-

oveba), rameTu igi ver gaarkvevs, ratom iyo misi naweri kargi, an rogor gaiumjobesos

weris unar-Cvevebi. analitikuri komentarebi miuTiTebs moswavles misi naweris Zlier-

sa da sust mxareebze da urCevs, raze gaamaxvilos yuradReba.

analitikuri Sefaseba mniSvnelovania saswavlo wlis manZilze moswavlis progresisa

da miRwevebis dasafiqsireblad. progresis fiqsirebis marjve xerxia Sesafasebeli naS-

romis punqtobrivi Sedareba amave avtoris adrindel namuSevrebTan. axladmiRweuli

da jer mkvidrad SeuTvisebeli Sedegis SefasebisaTvis ki SesaZloa idealuri Sedegis

nimuSis Cveneba. cxadia, orive SemTxvevaSi moswavlem zustad unda icodes im kriteri-

umebis Sesaxeb, romelTa mixedviTac fasdeba misi naSromi.

holisturi Sefaseba gulisxmobs mocemuli naSromis Sesaxeb Semajamebel, amomwura v

msjelobas. Sefasebis es meTodi gansakuTrebiT sasargebloa moswavlis progresis

Sesafaseblad. holisturi Sefaseba gacilebiT nakleb dros moiTxovs, vidre analiti-

kuri Sefaseba da, umetes SemTxvevaSi, zustad imave Sedegs uCvenebs, anu moswavle orive

meTodiT Sefasebisas erTsa da imave niSans iRebs. amitom, vfiqrob, am meTodiT Sefaseba-

ze didi drois dakargva ar Rirs da es dro SeiZleba mieZRvnas an am moswavlis saukeTeso

mxareebis Sesaxeb msjelobas, romelTa ganviTareba maswavlebels gansakuTrebiT Ri-

lebeli saklaso muSaobis garkveul nawils uTmobdes Casabarebeli weriTi davalebis

redaqtirebis process. swored am dros eZlevaT moswavleebs kiTxvebis dasmis, infor-

maciis dazustebis, bundovani sakiTxebis naTelyofis Sansi, rac swavlis umniSvnelova-

nesi etapia da uSualod ganapirobebs akademiuri moswrebis maRal dones.

qeTevan TofaZe,

fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi

`artlainsi~, Tbilisi 2011

141

rebulad miaCnia, an im faqtorebze yuradRebis gamaxvilebas, romelTa dasaZlevad mas

sWirdeba muSaoba samomavlod.

niSnebiT Sefaseba. zogierT maswavlebels ufro emarjveba TiToeuli moswavlis yo-

veli naSromis niSniT Sefaseba, sxvebi ki Tvlian, rom moswavlis SesaZleblobebis Se-

fasebisas gacilebiT mkafio suraTs iZleva maswavleblisa da moswavlis mier erTad

SerCeuli namuSevrebis Sefaseba.

moswavlis Txzulebis komentireba. rodesac moswavle maswavleblis mier wiTeli

pastiT aWrelebul Tavis naSroms daxedavs, nakleb savaraudoa, rom moundes mis daxve-

waze Semdgomi garja. ufro metic, moswavleebis Txzulebebis Sesworeba did drosa da

Sromas moiTxovs da maswavlebelsac guli ucruvdeba weriTi davalebebis xSirad mice-

maze. gacilebiT ufro saxalisoa nawerSi ramdenime yvelaze regularulad daSvebuli

Secdomis gasworeba da, amasTanave, zogi dadebiTi mxaris aRniSvnac. kidev ufro ukeTe-

sia, Tu am davalebis Sesasruleblad moswavleebi wyvilebad imuSaveben da maswavlebel-

Tan periodul sakonsultacio Sexvedrebze Tavad aRniSnaven sakuTar sustsa da Zlier

mxareebs. amgvari Sefasebebis meTodi gulisxmobs imas, rom moswavleebi gaecnobian da

SeiTviseben Sefasebis kriteriumebs da analitikuri komentaris formas.

nino RambaSiZe,

fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi,

`artlainsi~, Tbilisi, 2011 weli

142

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis

(winadadebebis) Sedgena

imisaTvis, rom wera saxaliso procesad iqces, sawerad moswav-

leTaTvis saintereso Tema unda SeirCes. maswavlebels SeuZlia

winaswar SeaTanxmos klasTan, ra Temaze surT maT wera.

weris procesis pirveli etapi sakmaod adreul asakSi iwyeba.

sakmaod didi mniSvneloba aqvs gamocdilebas, romelic moswav-

les ukve aqvs skolaSi misvlamde. amitom maswavlebelma, pirvel

rigSi, moswavlis winare codna unda gaaaqtiuros.

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis)

Sedgenis meTodi exmareba moswavles konteqstisaTvis adekvatu-

ri erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi;

specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi; leqsikuri ma-

ragis gamdidrebaSi.

teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac.

am meTods SegviZlia mivmarToT pirveli klasis meore naxevri-

dan, mas Semdeg, rac moswavles wera-kiTxva damoukideblad See-

Zleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:

leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;1.

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an 2.

aramxatvruli teqstis Seqmnisas.

meTods sami varianti aqvs.

am meTodis samive variantis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:

weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvise-•bebisa da moqmedebebis gamomxatveli sityvebi;

aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli •sityvebiT;

daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;•

daakvirdnen sityvebis mniSvnelobas da gamoiyenon kon-•teqstis gaTvaliswinebiT;

teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi •da frazebi;

11.1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

143

qarTuli ena da literatura

Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi da movlenebi;•

Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dar-•gobrivi teqstebi (klimatis aRwera, geografiuli garemos

aRwera, maTematikuri amocana da sxv.);

informaciuli teqstis Sedgenisas gamoiyenon specialuri •terminologia;

ama Tu im Janris teqstis Seqmnisas gamoiyenon sxvadasxva •mxatvruli xerxi (epiTeti, Sedareba da sxv.);

sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan •mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxove-

lebi“ da sxv.).

I varianti

leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturad

meTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Sead-

ginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT,

sity vaTSeTanxmebebiT, frazeologizmebiT.

msvleloba:

maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, nas-1.

wavl leqsikur erTeulebs;

moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad, 2.

risTvisac eZlevaT garkveuli dro;

weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs 3.

maT mier Sedgenil winadadebebs;

maswavlebeli gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Ses-4.

rulebul samuSaoze.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

am meTodiT muSaoba mizanSewonilia pirvelklaselebTanac,

mag ram mas Semdeg, rac moswavleebi damoukideblad wera-kiTxvas

SeZleben. aucileblad unda gaviTvaliswinoT maTi SesaZleblobe-

bi: daviwyoT martivi davalebebiT (mag., SevadgeninoT erTi-ori

winadadeba) da TandaTan gavarTuloT.

144

dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

I I varianti

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an aramx-

atvruli teqstis Seqmna

msvleloba:

weris dawyebamde moswavleebi SearCeven Temas da maswavleblis 1.

daxmarebiT Camoweren dafaze am TemasTan dakavSirebul sity-

vebs (mag., mze _ mcxunvare, cxraTvala, oqrosferi...);

moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren mxatvrul an in-2.

formaciul teqsts.

informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs, 3.

gaixsenon sxva sagnebSi miRebuli codnac (mag. bunebismetyve-

leba).

mxatvruli teqstis Seqmnisas ki uTiTebs maT, ra tipis teqsti 4.

unda Seqmnan: TxrobiTi, monologuri Tu dialoguri.


meTodis gamoyeneba mizanSewonilia mas Semdeg, rac moswavle-

ebs eqnebaT pirveli variantiT muSaobis gamocdileba. garda ami-

sa, naswavli eqnebaT sxvadasxva tipis teqstebi; SeeZlebaT erTma-

neTisgan ganasxvavon mxatvruli da aramxatvruli teqstebi.

145


I I I varianti

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT ambis Sedgena

leqsikur erTeulebze daydnobiT ambis Sedgena moswavle-

ebs uviTarebs iseT unarebs, rogorebicaa: fantazia, moce-

mul „sakvanZo“ sityvebs Soris kavSirebis damyareba da axali siu-

Jetis Seqmna, sityvebisTvis gramatikuli formis Secvla, saTqme-

lis gasagebad da Tanmimdevrulad gadmocema, koreqtireba, sxvisi

azris mosmena, teqstebis Sedareba.

msvleloba

1. winaswar SerCeuli, moswavlisaTvis ucnobi teqstidan maswav-

lebeli dafaze wers 4-5 „sakvanZo“ sityvas (maT Soris SeiZleba

iyos: arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna da sxva);

2. moswavleebi am sityvebiT Seadgenen sakuTar moTxrobas;

3. aucilebelia gamoiyenon „sakvanZo“ sityvebi. Tumca, teqstis

saWiroebidan gamomdinare, moswavleebs SeuZliaT sityvebis

gramatikuli formis Secvla da sityvebis damateba;

4. moswavleebi muSaoben individualurad;

5. moswavleebi wyvildebian da uziareben mewyviles „nawarmoebis“

sakuTar variants;

6. Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Tavdapirvel teqsts, saida-

nac aris amokrebili „sakvanZo“ sityvebi;

7. moswavleebi adareben TavianT variantebs ukve arsebul mxat-

vrul teqsts (pouloben msgavseba-gansxvavebas maT Soris).


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris dawyebiTi safexu-

ris sawyis etapze (I_II klasSi);

maswavlebelma yuradRebiT unda SearCios sakvanZo sityvebi,

raTa uzrunvelyos ambis erTi qargiT ganviTareba. meTodi kom-

pleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvis, mosmenis, msjelobis una-

rebs.

146


wera magidis irgvliv

meTodis mizania, ganuviTaros moswavles kritikulad azrovne-

bis, sakuTari azris logikurad da Tanmimdevrulad werilobiT

gadmocemis, aseve TviTSefasebisa da sxvaTa Sefasebis unari.

meTodis mosalodneli Sedegia, rom moswavlem damoukideblad

Seadginos mcire moculobis teqsti nacnobi leqsikiT da gasage-

bad Camoayalibos azri; SeeCvios jgufSi muSaobas, auditoriis wi-

naSe gamosvlasa da drois ganawilebas; sxvaTa naazrevis gaziare-

basa da pativiscemas.

msvleloba:

daajgufeT moswavleebi (4-5 moswavle) da gaacaniT saweri Tema. 1.

(Tema, sasurvelia, SerCeuli iyos moswavleTa interesebidan

gamomdinare).

TiToeul moswavles unda hqondes Tavisi saweri furceli. 2.

winaswar gansazRvrul droSi (3-5 wuTi) moswavleebma unda 3.

moaswron TavinTi mosazrebebis dawera Temis garSemo.

4. drois amowurvisTanave moswavleebi furcels, romelzec maTi

naazrevia dawerili, gadaawodeben marjvniv mjdoms da TviTon,

Sesabamisad, miiReben furcels marcxniv mjdomisagan.

5. moswavleebi waikiTxaven da gaagrZeleben Tanaklaselis naazrevs.

6. furclebi wreSi manam itrialebs, sanam jgufis yvela wevrs

sakuTari ar daubrundeba.

7. nawerebi klasSi ganixileba, saukeTeso naSroms maswavlebeli

SearCevs da saTanadod Seafasebs.


meTodis gamoyeneba rekomendebulia mesame klasidan. gasaT-

valiswinebelia klasSi moswavleTa raodenoba. meTodis gamoye-

neba gansakuTrebiT efeqturia 15-20 bavSvian klasSi. es meTodi

SesaZlebelia gamoyenebul iqnas dawyebiTi safexuris nebismier

saganSi.

147


piramiduli istoria

„piramiduli istoriis“ meTodiT muSaobisas moswavleebi pa-

tara mwerlebis rolSi aRmoCndebian: Seqmnian mcire masStabis

moTxrobas, Semdeg ki erToblivad Seavseben winaswar mocemul

sqemas.

moswavleebi am strategiis gamoyenebisas swavloben: siuJetis

Sedgenas; sakuTari azris gadmocemas; problemebis danaxvasa da

gadaWris gzebis Ziebas; sxvisi azris mosmenasa da pativiscemas.

„piramiduli istoria“ sami etapisagan Sedgeba:

pirveli etapi _ „piramidis“ jgufuri Sevseba; monawileobs •mTeli klasi;

meore etapi _ moswavlis naazrevis gamoxatva individualu-•rad;

mesame etapi _ Sedgenili teqstis erToblivi ganxilva.•gakveTilis dawyebamde dafaze an qaRaldze momzadebulia

Semdegi sqema:

1. ------

2. ---------------

3. -----------------------

4. ---------------------------------

5. -------------------------------------------

6. ------------------------------------------------------

7. -----------------------------------------------------------------

8. -------------------------------------------------------------------------

msvleloba:

pirvel xazze iwereba moTxrobis mTavari gmiris saxeli. meo-1.

re xazze vwerT or sityvas, romelic mTavar gmiris xasiaTs

an garegnobas gamoxatavs.

mesame xazze iwereba sami sityva, romlebic gamoxatavs, sad 2.

xdeba moqmedeba (qveyana, adgili, moqmedebis garemo);

148


meoTxe xazze _ oTxi sityva, romlebic aRwers moTxrobis mTa-3.

var problemas (vTqvaT siRaribe, gzis dakargva, Sexvedra da a. S);

mexuTe xazze _ xuTi sityva, romlebic aRwers moTxrobis im 4.

epizods, saidanac iwyeba problemis gaSla-ganviTareba;

meeqvseze _ eqvsi sityva, romlebic asaxavs movlenebis Semdgom 5.

ganviTarebas moTxrobaSi;

meSvideze _ Svidi sityva, romlebic aRwers axal movlenas, 6.

ambavs, romelic siuJetSi wamoWrili problemis mogvarebas em-

saxureba;

merve xazze _ rva sityva, romlebic gviCvenebs problemis sabo-7.

loo gadaWras;

moswavleebi qmnian piramidis sakuTar variantebs; 8.

moswavleebTan erTad maswavlebeli irCevs moswavleTa na-9.

muSevrebidan erT-erT variants da gadaaqvs dafaze (an didi

formatis qaRaldze);

piramidis Sevsebis Semdeg moswavleebs vTavazobT, am sityvebis 10.

gamoyenebiT individualurad Seadginon moTxrobis sakuTari

varianti (aucilebelia am sityvebis gamoyeneba, magram moswav-

leebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sxva

sityvebis damateba);

moswavleebi Txzulebaze 10-15 wuTi muSaoben; 11.

msurvelebi (avtorebi) gaacnoben sakuTar Txzulebas audito-12.

rias.


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris I-II klasebSi; sa-

survelia, rom „piramiduli istoriis“ weras win uZRodes saTa-

nado literaturuli gamocdileba, anu moswavleebs Seswavlili

hqondeT iseTi nawarmoebi, romelSic naTlad iqneba gamokveTi-

li siuJeturi xazi: problemis gaCena _ problemis kulminacia _

problemis gadaWra.

149


`roli, auditoria, forma, Tema“

wera komunikaciis saSualebaa. naweriT adamiani sxvebs uzi-

arebs Tavis azrs, acnobs informacias da a. S. amitom naweris xa-

siaTi damokidebulia imaze, Tu vin wers, visTvis wers, ra mizniT

wers. moswavles yovelTvis winaswar gansazRvruli unda hqondes

raze wers da visTvis wers. imisaTvis, rom moswavleebs ganuvi-

TardeT weriTi unar-Cvevebi, Semdegi mniSvnelovani principebi

unda gaiTvaliswinoT:

moswavleebs nawerSi Tamamad da Tavisuflad msjelobis saSu-•aleba unda hqondeT;

Tavad unda airCion Tema, forma, auditoria;•

unda hqondeT saSualeba TanatolebTan erTad ganixilon saku-•Tari naweri;

am meTodis mizania moswavleebma iswavlon sxvadasxva forma-

tisa da Sinaarsis mxatvruli Tu aramxatvruli teqstebis Seqmna

(werili, moxseneba, gancxadeba, misaloci baraTi, dRiuri, refera-

ti, sakonferencio Tema, moTxroba, scenari, Canaxati, interviu

da sxva).

msvleloba:

Tavdapirvelad moswavleebTan erTad gansazRvreT saweri Tema 1.

da dawereT dafaze;

sTxoveT moswavleebs airCion roli _ vis rolSi isurvebdnen 2.

yofnas? e. i. vin iqneba werilis adresanti (es SeiZleba iyos:

moswavle, maswavlebeli, mSobeli, megobari, direqtori, minis-

tri, prezidenti, mwerali, Jurnalisti, redaqtori an rome-

lime usulo sagani an sulieri arseba da sxva);

CamowereT maT mier arCeuli rolebi dafaze;3.

sTxoveT SearCion Sesaferisi auditoria _ visTvis undaT 4.

rom daweron? e. i. vin iqneba teqstis adresati (es SeiZleba

iyos: maswavlebeli, megobari, sakuTari Tavi, ojaxis wevrebi,

klaselebi, direqtori, prezidenti, popularuli adamiani,

kedlis gazeTi, Jurnali, nawarmoebis gmiri, avtori da a.S.)

150


dawereT maTi pasuxebi dafaze;5.

sTxoveT moswavleebs SearCion forma _ ra formiT isurve-6.

ben weras? (werili, monologi, piradi dRiuri, moxseneba, Tema,

referati, kedlis gazeTi, Jurnali, wigni, moTxroba, zRapari,

scenari, leqsi, Canaxati, werili momavalSi, interviu, gancxa-

deba, Ria baraTi, Setyobineba, prezentacia da sxva);

yovelive amis Semdeg mieciT moswavleebs dro, weron Tavisuf-7.

lad;

survilis mixedviT gauziaron erTmaneTs TavianTi naSromebi;8.

naSromis wakiTxvamde daasaxelon: 9. Tema, roli, auditoria, for-

ma;

Tavi SeikaveT uaryofiTi komentarebisagan;10.

visac survili aqvs, SeuZlia naSromi klasis kedelze gamo-11.

akras.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

meTodis gamoyeneba rekomendebulia meore klasidan (moswav-

leTa asakobrivi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT).

meTodi kompleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvisa da zepir-

mety velebis unarebs.

Tavdapirvelad Tavad SeurCieT moswavleebs roli, audito-

ria, forma da Tema. Semdeg, roca gaiwafebian, moswavleebi da-

moukideblad SeZleben SerCevas.

151


wera `fantazia~

meTodis mizania, daexmaros moswavleebs warmosaxvisa da fan-

taziis ganviTarebaSi, STabeWdilebebis gadmocemaSi.

msvleloba:

1. winaswar moamzadeT saklaso oTaxi ise, rom moswavleebs da-

moukideblad muSaobaSi, samuSaoze koncentraciaSi xeli ar

SeeSaloT.

2. im Temis irgvliv, razec moswavleebma unda weron, ramdenime

miniSneba gaakeTeT. es SeiZleba iyos dafaze dawerili ramdeni-

me sityva, TvalsaCinoeba, musika an sxva.

3. sTxoveT moswavleebs, micemuli miniSnebebidan gamomdinare,

Caiweron TavianTi azrebi, emociebi da warmodgenebi.

4. werisaTvis gamoyaviT 15-20 wuTi.

5. moswavleebs mieciT dro, rom TavianTi fantaziis nayofi me-

gob rebsac gauziaron.

6. SeagroveT moswavleTa nawerebi.


am meTodis warmatebiT ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania Temis

irgvliv miniSnebebis sworad SerCeva. dawyebiTi safexuris maRal

klasebSi miniSnebebis gamoyeneba SesaZlebelia arc iyos aucilebeli da

moswavleebs pirdapir garkveul Tematikaze „Tavisufali Temis“ dawera

daavaloT. dawyebiTi safexuris ufro dabal klasebSi ki moswavlis

fantaziis gasaaqtiureblad damatebiTi stimulatorebis gamoyeneba

xels uwyobs misi motivaciis gazrdas weriTi samuSaosadmi.

152


swavla Secdomebis gasworebiT

es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomebis aRmo-Cenasa da adekvaturad reagirebaSi; xels uwyobs Secdomebis gas-worebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs damoukideblad swavlis unar-Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi adekvatur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Seswore-ba saswavlo procesis Tanmdevi nawilia). am meTodis meSveobiT moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. amave dros, moswavleebs uviTardebaT socialur-komunikaciuri unarebi: zepiri da weriTi metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, TanamSromloba.

Secdomebis gasworeba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg SeiZ-leba Catardes. mTavaria, zustad gansazRvroT, ra tipis Sec-domebs gaasworeben moswavleebi.

msvleloba:

mieciT instruqcia moswavleebs: waikiTxon maT mier Sesrule-1. buli weriTi davaleba; miaqcion yuradReba sasven niSnebsa da orTografias;

winaswar ganusazRvreT dro;2.

waakiTxeT xmamaRla erT moswavles; moswavlem unda Tqvas, ra 3. Seaswora da ratom;

ikiTxeT, hqonda Tu ara vinmes msgavsi Secdoma;4.

CarTeT msjelobaSi mTeli klasi.5.


meTodi moiTxovs did dros; SesaZlebeli unda iyos rac Sei-Zleba meti moswavlis namuSevris ganxilva.

am meTodis gamoyeneba SesaZlebelia dawyebiTi safexuris yve-la klasSi.

am meTods SeiZleba mTeli gakveTili dasWirdes, amitom sasur-velia wera da Secdomebis gasworeba dawyvilebuli gakveTilebis dros Catardes (Tu weriTi samuSao mcire dros moiTxovs, SesaZ-lebelia, Secdomebis gasworeba imave gakveTilze moeswros).

moswavleebma zustad unda icodnen, risi gasworeba evalebaT

da rogor.

153


SeniSvnebisaTvis ?

154

moswavleebSi kritikuli azrovnebis unaris ganviTarebis xelSewyobisaTvis mniSvnelovania, maswavlebeli kargad icnobdes blumis taqsonomias.

blumis modelSi azrovnebis unaris eqvsi ierarqiuli safexuria gamoyofili. am kon -cefciis ukeT axsnisTvis mecnierebi xSirad kibis analogiasac mimarTaven, romlis yo-veli momdevno safexuri winaze ufro rTulia da romelze asvlaSic maswavlebeli unda exmarebodes bavSvebs. blumis taqsonomiis Sesabamisad, azrovnebis yvelaze dabali sami safexuria: codna, gageba, gamoyeneba; maRal safexurebze ki warmodgenilia: analizi, sinTezi da Sefaseba. am safexurebis ierarqiuloba gulisxmobs ara mxolod imas, rom yoveli momdevno safexuri winaze ufro rTulia, aramed imasac, rom ierarqiis qveda safexurebi SenarCunebulia zeda doneebzec. maswavleblis mizania iseTi saswavlo ga-re mos Seqmna, romelSic xeli Seewyoba blumis taqsonomiiT gaTvaliswinebuli yvela safexuris ganviTarebas. amaSi ki qvemoT mocemuli informacia dagexmarebaT.

I. codnis done – am donis Sesabamisad SemuSavebuli saswavlo aqtivobebi mos-wavleebisgan, ZiriTadad, faqtebis damaxsovrebas moiTxovs. moswavleTa yuradReba axali informaciis aRqmaze, mis xSir gameorebasa da damaxsovreba-zea mimarTuli.

II. gagebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivobebi mos-wavleebisagan miREebuli codnis interpretacias, mis axsnas da siRrmiseul wvdomas moiTxovs. grafikebis, cxrilebisa Tu diagramebis interpretireba, maTSi mocemuli informaciis wvdoma aseTi aqtivobis erT-erTi yvelaze na-Teli ilustraciaa. iseve, rogorc codnis, gagebis donec martiv doned aris miCneuli imitom, rom moswavleebs ar evalebaT axali informaciis generire-ba, arsebul gamocdilebasa da codnaze dayrdnobiT raime axlis Seqmna. isini mxolod ukve arsebuli, mocemuli informaciis axsna-ganmartebas axerxeben.

III. gamoyenebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba moswavleebisagan sakuTari codnis transfers (gadatanas), praqtikul vi-TarebaSi mis gamoyenebas moiTxovs. moswavleebs evalebaT miRebuli codnis konkretul viTarebaSi praqtikulad gamoyenebisaTvis yvelaze efeqturi strategiebis mofiqreba da realizeba.

IV. analizis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba moswav-leebisagan erTi mTlianis, kompleqsuri koncefciis Semadgenel komponente-bad daSlas; mTelsa da mis nawilebs Soris arsebuli mimarTebebis danaxvas, wvdomas; maT Soris arsebuli msgavseba/gansxvavebulobis wvdomiT mTlianis ukeT gagebas; rTuli koncefciebis miRma mdgari ZiriTadi ideisa da struq-turis amokiTxvas, gagebas moiTxovs.

V. sinTezis done – am doneze momzadebuli davaleba, saklaso aqtivoba moswav-leebisagan codnisa da gamocdilebis gamoyenebas moiTxovs maTTvis ucnobi, sruliad axali produqtis SeqmnisaTvis. aRsaniSnavia, rom am SemTxvevaSi ar aris aucilebeli, axali produqti arsebiTad axali, aqamde ararsebuli el-ementebisagan Sedgebodes. sinTezis done iTvaliswinebs kargad nacnobi el-ementebis (movlenebis, faqtebis, sagnebis da a. S.) axleburad gaanalizebasac, maT Soris axleburi kavSirebis, mimarTebebis damyarebas.

VI. Sefasebis done – am donis davalebebi moswavleebisagan movlenebis an faqteb-

11. 2 . mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba

155

is Sefasebas, maTze daskvnebis gamotanas moiTxovs iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogorebicaa: xarisxi, sandooba, Rirebuleba, praqtikuli mniSvne-loba da a. S. moswavleebs evalebT sakuTari poziciis mxardamWeri mtkice-bulebebis warmodgena, maTi poziciis gamyareba RirebulebiTi msjelobebiT.

kritikuli azrovnebis unari yvelaze mWidrod blumis taqsonomiis yvelaze maRal – me-5 da me-6 – safexurebTan aris dakavSirebuli. Sesabamisad, moswavleebSi am unaris gan-viTarebisaTvis Zalian mniSvnelovania maTi daxmareba, mxardaWera blumis taqsonomiis `kibeze asvlis~ TvalsazrisiT.

praqtikuli strategiebi

Cveni mizania TqvenTvis ramdenime konkretuli strategiis gacnoba, romelTa gamoyene-bac dagexmarebaT kritikuli azrovnebis ganviTarebisaTvis sasurveli garemos SeqmnaSi:

• aRkveTeT moswavleTa impulsuroba. impulsurobaSi igulisxmeba moswav-leebis mier naCqarevi, gauazrebeli pasuxebis gacemis Cveva. albaT, TqvenTvis sakmaod kargad aris nacnobi situacia, rodesac moswavle Tqven mier kiTxvis dasrulebasac ki ar elodeba da adgilidan, Tundac Tqveni nebarTvis gareSe wamoiyvirebs, misi azriT, swor pasuxs. gaxsovdeT, rom aseTi qceva ar uwyobs xels kritikuli azrovnebis ganviTarebas. impulsuri pasuxis SemTxvevaSi bavSvi yovelgvari analizis gareSe iZleva stereotipul pasuxs an varauds, rac avtomaturad `xuravs~ mis gonebas SesaZlo alternativebisagan.

• waaxaliseT moswavleTa damoukidebloba. AarcTu ise iSviaTad gvxvdebian moswavleebi, romlebic Zalian mijaWvulebi arian maswavleblebze. Secdomis daSvebis SiSis, Tu sakuTar TavSi daurwmuneblobis gamo, aseTi bavSvebi TiTqmis yvela sakiTxTan dakavSirebiT mimarTaven maswavlebels; azusteben davalebis pirobas, maswavleblis molodins, ekiTxebian mas davalebaze muSa-obis yvelaze efeqturi strategiebis Taobaze da a.S., anu faqtobrivad yve-lanairad gaurbian pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aRebas da swavlis pro-cesis sakuTari ZalebiT marTvas. kritikuli azrovneba ver ganviTardeba aseT pirobebSi, amitom mniSvnelovania yovel konkretul SemTxvevaSi bavS-vis maswavlebelze mijaWvulobis mizezis dadgena da misi damoukideblobis xelSewyoba.

• izruneT xarisxze da ara drois simcireze. saklaso aqtivobebis dagegmvisas moswavleTa muSaobis Sefasebis erT-erTi kriteriumi xSirad davalebis Ses-rulebaze maT mier daxarjuli dro xdeba. savaraudod, moswavleTa garkveu-li drois farglebSi moqcevas aqvs gamamyarebeli argumentebi, Tumca, kri-tikuli azrovnebis ganviTarebis kontqstSi es sruliad Seusabamo praqtikaa. moswavleTa daCqareba ar iZleva kritikuli azrovnebisa da zogadad, Rrma azrovnebis procesSi CarTvis SesaZleblobas; axalisebs zedapirul midgomas da ubiZgebs dausabuTebeli, gadaumowmebeli varaudebis gamoyenebisken.

• iyaviT Ria kritikisaTvis. am SemTxvevaSi vgulisxmobT maswavleblis mzao-bas da Riaobas moswavleTa mxridan misi poziciis Sefasebis, gaanalizebisa da SeswavlisaTvis. rogorc ukve aRvniSneT, mxolod kritikulad moazrovne maswavleblisTvis aris SesaZlebeli moswavleebSi am unaris ganviTareba. Se-sabamisad, am konteqstSi sruliad dauSvebeli da araTanmimdevruli iqneba maswavleblis mxridan sakuTari poziciis an varaudebis uzenaesobis, maTi si-zustis mtkiceba moswavleebisaTvis.

• waaxaliseT moswavleebi, izruneT maTi TviTSefasebis amaRlebze. mniSvnelova-

156

nia, bavSvi grZnobdes, rom maswavlebeli mas afasebs, rogorc damoukideblad moazrovne pirovnebas, pativs scems mis azrs da ainteresebs masTan urTier-Toba. rogorc ukve vnaxeT, kritikuli azrovneba gulisxmobs ukve aTvisebu-li, gamjdari Rirebulebebis, Sexedulebebis, wesebisa da normebis gadasin-jva/gadafasebas. aRniSnuli bevrad ufro umtkivneulod warimarTeba, Tuki moswavle darwmunebuli iqneba sakuTar TavSi, sakuTar SesaZleblobebSi. mxolod Tavdajerebul moswavles ar SeeSindeba im `uxer xuli kiTxvebis~ dasmis, romlebsac kritikuli azrovnebis procesi moiTxovs. kritikuli az-rovnebis xelSewyobis mizniT gamoyenebuli maprovocirebeli SekiTxvebi ise frTxilad unda iyos formulirebuli, rom ar gamoiwvios moswavleTa Rirse-bis, maTi TviTSefasebis Selaxva.

• yuradRebiT usmineT Tqvens moswavleebs. imisaTvis, rom bavSvebisTvis

diskomfortuli ar iyos sakuTar Rirebulebebsa da Sexedulebebze saubari, mniSvnelovania, maswavlebelSi isini sando msmenels xedavdnen. am mxriv mas-wavleblis qceva profesionali fsiqoTerapevtis saqmesac hgavs. kargi Ter-apevti yovelTvis aqtiurad usmens pacients, yuradRebiania mis mimarT da Sefasebebisagan sruliad Tavisufal atmosferos sTavazobs mas. moswavleSi saTanado ndobis mopovebis mizniT, maswavlebelic unda axerxebdes, rom bavS-vis sityvebi, misi Sinagani samyaro ar gaxdeba misi an klasis sxva moswavleebis Sefasebis sagani; pedagogi mxolod exmareba sakuTar TavSi ukeT garkvevaSi, sakuTari Rirebulebebis SefasebaSi, kritikuli azrovnebis ganviTarebaSi.

• mosmena ar aris pasiuri procesi. is msmenelisagan aqtiur CarTvas, yuradRe-bi s koncentracias da mosmenilis inteleqtualur analizs moiTxovs.

• SeuqmeniT moswavleebs kritikulad azrovnebis motivacia. aCveneT, Tu raoden sasargeblo SeiZleba iyos maTTvis am unaris ganviTareba. maswavlebelma unda gaaRvivos moswavleTa interesi am unaris mimarT Sesabamisi saubrebis Tu sas-wavlo aqtivobebis dagegmviT. am mxriv Zalian mniSvnelovania moswavleTa mcdelobebis da ara mxolod saboloo Sedegebis dafaseba, aRniSvna da wax-aliseba. motivaciis Seqmnis procesSi mniSvnelovania, maswavlebelma realis-turi, misaRwevi miznebi dausaxos moswavleebs, winaaRmdeg SemTxvevaSi isini maleve dakargaven interessa da enTuziazms.

• mniSvnelovania, rom moswavleebs kargad esmodeT TviTSefasebis, sakuTari azrovnebis procesis analizis mniSvneloba. amisaTvis, garda Sesabamisi sau-brebisa, sasargebloa periodulad saklaso aqtivobebis SeCereba da moswav-leTa CarTva mimdinare azrovnebis procesis analizSi.

mokle Sejameba

• kritikuli azrovneba azrovnebis erT-erTi formaa, romelic gulisxmobs: frTxil damokidebulebas yovelive imis mimarT, rasac absoluturi WeSmari-tebis pretenzia aqvs; gonebis gaxsnilobas im mravalferovnebis aRqmisaTvis, romlis SemoTavazebac SeuZlia samyaros.

• kritikuli azrovneba ar aris Tandayolili an adamianis inteleqtualur Se-saZleblobebze damokidebuli. misi ganviTareba SesaZlebelia nebismier ada-mianSi.

• kritikuli azrovneba uwyvetad da usasrulod mimdinare procesia, romelic adamianisagan aqtiur, cnobier CarTvasa da Zalisxmevas moiTxovs.

• kritikuli azrovneba or ZiriTad komponents moicavs – arsebuli varaudebis

157

identificireba-gadamowmebas da SesaZlo alternativebis Zieba/Sefasebas.

• moswavleebSi kritikuli azrovnebis ganviTarebisTvis mniSvnelovania, rom maswavlebeli Tavad iyos kritikulad moazrovne; is erTgvari misabaZi mode-li unda iyos moswavleebisaTvis am unaris gamoyenebis TvalsazrisiT.

• kritikuli azrovnebis swavlebisas, maswavlebeli unda eyrdnobodes blumis taqsonomias.

• Sesabamisi saswavlo garemos SeqmniT, maswavlebeli unda zrunavdes moswav-leebSi kritikuli azrovnebis mimarT interesis gaRvivebaze.

• dauSvebelia, maswavlebelma moswavleebs Tavs moaxvios sakuTari ideebi da varaudebi; maswavleblis valdebulebaa, daexmaros TiToeul moswavles da-moukidebel pirovnebad, kritikulad moazrovne moqalaqed CamoyalibebaSi.

masala amokrebilia gamocdebis erovnuli centris kvlevis departamentis mier momzadebuli krebuli-

dan `efeqtiani swavleba~. (Seadgina mariam gabaSvilma, redaqtori ia kutalaZe)

158

11. 3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi

მსჯელობის შეფასების რუბრიკა

ჯგუფურ მუშაობაში მონაწილეობის თვითშეფასების სქემის ნიმუში

დისკუსიის შეფასების რუბრიკა

კრიტერიუმები სრულად შეესაბამება

ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება

მოსწავლეს შეუძლია დავალების ადეკვატურად გაგება და პრობლემის სწორად განსაზღვრა

მსჯელობა გასაგები და თანმიმდევრულია

მოსწავლე საკუთარ მოსაზრებას ამყარებს დამაჯერებელი არგუმენტებითა და კონკრეტული მაგალითებით

მეტყველება გამართულია, ლექსიკა შესაბამისია, თითქმის არ არღვევს ენობრივ ნორმებს

ჩემს აზრს ღიად გამოვთქვამ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

როცა სხვა ლაპარაკობს,ვუსმენ ყურადღებით ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

განსხვავებულ აზრს ვითვალისწინებ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

დაკისრებულ ფუნქციას ვასრულებ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ვიცი, რომ კამათი ჩხუბში არ უნდა გადაიზარდოს ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ვიცავ დროის ლიმიტს ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

კრიტერიუმები სრულად შეესაბამება

ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება

მკაფიოდ და გასაგებად აყალიბებს აზრს 2 1 0

მსჯელობს არგუმენტირებულად 2 1 0

აკეთებს დასკვნებს 2 1 0

იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ფორმებს (თვალით,ჟესტებით, ხმით)

2 1 0

კორექტულია ოპონენტის მიმართ, ისმენს და კონსტრუქციულად პასუხობს განსხვავებულ აზრს

2 1 0

ნებისმიერი განმსაზღვრელი შეფასების სქემა მასწავლებელს თავისუფლად შეუძლია გამოიყენოს

განმავითარებელი შეფასების მექანიზმად და პირიქით

159

ჯგუფური მუშაობის შეფასების რუბრიკა

პრეზენტაცია

წერა

წერითი დავალების შეფასების კრიტერიუმები

I კრიტერიუმი

კრიტერიუმები კი არა განმავითარებელი კომენტარი

ჯგუფის ყველა წევრი ჩართულია

ჯგუფის წევრები უსმენენ ერთმანეთს

ჯგუფის წევრები თანამშრომლობენ (აზრის გამოხატვის თანაბარი პირობები)

ჯგუფი პრეზენტაციისას წარმოადგენს მთავარ იდეას, აკეთებს დასკვნებს

ჯგუფი პასუხობს შეკითხვებს

ჯგუფი იცავს დროის ლიმიტს

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

პასუხობს დავალების პირობას

მეტყველება გამართულია, საუბრობს მკაფიოდ, იყენებს შესაბამის ტერმინოლოგიას

მსჯელობა თანამიმდევრულია, იცავს იცავს პრეზენტაციის ძირითად სტრუქტურულ ელემენტებს (შესავალი, ძირითადი ნაწილი, დასკვნა)

საკუთარი მოსაზრების საილუსტრაციოდ მოჰყავს შესაბამისი მაგალითები

ფლობს აუდიტორიას, იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს

იცავს დროის ლიმიტს

შინაარსობრივი გამართულობა

დავალების პირობა ადეკვატურადაა გაგებული. 2

დავალების პირობა ნაწილობრივ ადეკვატურადაა გაგებული. 1

დავალების პირობა არაადეკვატურადაა გაგებული. 0

160

III კრიტერიუმი

IV კრიტერიუმი

V კრიტერიუმი

II კრიტერიუმი

ნაწერის აგება

ნაწერი თანამიმდევრულია, აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი.

1

ნაწერი არათანმიმდევრულია და/ან აბზაცები არასწორადაა გამოყოფილი.

0

მსჯელობის დასაბუთება

მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა, არგუმენტების მოხმობა და შესაბამისი მაგალითებით გამყარება

3

მოსწავლე ზოგან გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას, მოიხმობს შესაბამის არგუმენტებს, მაგრამ ყოველთვის ვერ ამყარებს შესაბამისი მაგალითებით.

2

მსჯელობა ყოველთვის არაა არგუმენტირებული და/ან

მოხმობილი მაგალითები არაადეკვატურია. 1

მსჯელობა ზოგადია, მაგალითები არაა მოხმობილი. 0

ლექსიკა და სტილი

ლექსიკა ადეკვატურია, წინადადებები სტილისტურად გამართულია

2

აზრი გასაგებია, თუმცა ლექსიკა მწირია, არის რამდენიმე სტილური ხარვეზი.

1

ლექსიკა მწირია, აზრი – ბუნდოვანი. 0

სინტაქსი, მორფოლოგია, ორთოგრაფია და პუნქტუაცია

ნაშრომში არ არის დაშვებული……… მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 2

ნაშრომში არ არის დაშვებული …….. მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 1

ნაშრომში დაშვებულია …….. მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 0

161

მცირე ზომის მხატვრული ტექსტის შედგენა საყრდენების

გათვალისწინებით

წერილის დაწერა

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება განმავითარებელი კომენტარი

საჭიროებისამებრ იყენებს საყრდენებს

შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

ყურადღება გამახვილებულია არსებით დეტალებზე

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის ელემენტარულ ნორმებს

კითხულობს საკუთარ ნაწერს და ასწორებს შემჩნეულ შეცდომებს

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება

არ შეესაბამება რეკომენდაცია

ადეკვატურად იყენებს წერილის სტრუქტურულ ელემენტებს (მიმართვა-მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება)

სათქმელს აყალიბებს გასაგებად და თანმიმდევრულად

გამოხატავს საკუთარ თვალსაზრისს, დამოკიდებულებას

იცავს ამ ტიპის ნაწერისთვის დამახასიათებელ ენობრივ სტილს

იცავს მართლწერის საბაზისო ნორმებს

162

თხზულების შეფასების კრიტერიუმები

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება

არ შეესაბამება რეკომენდაცია

შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი

ყურადღება გამახვილებულია მნიშვნელოვან დეტალებზე

საკუთარი თვალსაზრისის საილუსტრაციოდ მოსწავლეს მოჰყავს ადეკვატური მაგალითები ტექსტიდან...

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის ელემენტარულ ნორმებს

163

წერითი დავალების შეფასების კრიტერიუმები შინაარსისთვის

(გამოყენებულია შეფასების რუბრიკა სტატიიდან „წერის შეფასება“, ავტორი

მაია ინასარიძე, http://mastsavlebeli.ge/?p=3990)

I კრიტერიუმი

II კრიტერიუმი

III კრიტერიუმი

შინაარსობრივი გამართულობა

შინაარსს გადმოსცემს თანამიმდევრობით, არ ტოვებს არც ერთ მნიშვნელოვან მომენტს/ფაქტს.

3

შინაარსის გადმოცემისას იცავს თანამიმდევრობას, მაგრამ გამოტოვებულია ერთი მნიშვნელოვანი მომენტი/ფაქტი ან შინაარსს გადმოსცემს, მაგრამ ერთ შემთხვევაში დარღვეულია თანამიმდევრობა.

2

თანამიმდევრობა დარღვეულია/ტოვებს მნიშვნელოვან მომენტებს/ფაქტებს, შინაარსი არასრულყოფილია.

1

დარღვეული თანმიმდევრობის გამო შინაარსის გაგება ჭირს/არ არის სწორად გაგებული შინაარსი, ამახინჯებს ფაქტებსა და მოვლენებს.

0

ნაწერის აგება

ნაშრომი შეკრულია, აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი, წერს სუფთად და გარკვევით.

2

ნაშრომი შეკრულია, თუმცა აბზაცები ზოგ შემთხვევაში არასწორადაა გამოყოფილი, ნაწერის გარეგნული სახე გასაუმჯობესებელია.

1

ნაშრომი არ არის შეკრული, აბზაცები არასწორადაა/საერთოდ არ არის გამოყოფილი, ნაწერის ამოკითხვა ჭირს.

0

სტილი და ლექსიკური გამართულობა

ლექსიკა მდიდარია, ადეკვატურად იყენებს ახალშესწავლილ ლექსიკურ ერთეულებს, ფრაზეოლოგიზმებს.

3

ლექსიკა შინაარსის ადეკვატურია, თუმცა ნაკლებად იყენებს ახალშესწავლილ ლექსიკას და ფრაზეოლოგიზმებს. დაშვებულია ორიოდ სტილური ხარვეზი.

2

ლექსიკა ღარიბია, თუმცა აზრი გასაგები. არ იყენებს ახლადშესწავლილ სიტყვებსა და ფრაზებს. დაშვებულია რამდენიმე სტილური ხარვეზი.

1

ლექსიკა მწირია, შეზღუდული. ხშირ შემთხვევაში აზრის გაგება ჭირს. 0

164

IVკრიტერიუმი

მოცემული შეფასების სქემების ადაპტირება მასწავლებლებს

შეფასების მიზნისა და მოსწავლეთა საჭიროების შესაბამისად შეუძლიათ.

ენობრივი გამართულობა

ნაშრომში არ არის დაშვებული ….–ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ-მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ წესები ნასწავლი აქვს.

2

ნაშრომში არ არის დაშვებული ….-ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ-მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ წესები ნასწავლი აქვს.

1

ნაშრომში დაშვებულია ….–ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ–მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ წესები ნასწავლი აქვს.

0

კრიტერიუმები გასაუმჯობესებელი დამაკმაყოფილებელი საუკეთესო

უშეცდომოდ კითხულობს ყველა სიტყვას

ხშირად ცვლის ხმის ტონალობას. იყენებს მახვილებსა და პაუზებს.

ადეკვატურად იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს

165

11. 4 . inkluziuri ganaTleba

inkluziuri ganaTleba

bavSvis uflebebis konvenciis Tanaxmad, ganaTlebis miReba yvela bavSvis fundamen-

turi uflebaa. konvenciaSi gamokveTili TiToeuli ufleba exeba yvela bavSvs yovelg-

vari diskriminaciuli gamonaklisis gareSe. bavSvis uflebaTa amgvar farTo aRiarebas

mxolod Teoriuli safuZveli ar gaaCnia. msoflios TiToeul qveyanaSi bavSvis uflebebi

ganmtkicebulia konkretuli RonisZiebebiT sakanonmdeblo, administraciul da aRmas-

rulebel sferoebSi. bevri bavSvi ganicdis swavlasTan dakavSirebul sirTuleebs, rac

SeiZleba gamowveuli iyos moswavlis fizikuri, inteleqtualuri, socialuri, emociuri,

lingvisturi Tu sxva mdgomareobiT. swavlis procesSi sirTuleebi SeiZleba

SeeqmnaT niWier bavSvebsac, quCis da momuSave bavSvebs, eTnikuri, kulturuli umcireso-

bis da sxva marginaluri jgufis warmomadgenlebs. qveynis saganmanaTleblo sistemis

valdebulebaa, yvela bavSvisTvis moZebnos warmatebiT swavlebis gzebi.

inkluziuri ganaTleba gulixmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis CarTvas zogadsaganmanaTleblo procesSi TanatolebTan erTad. inkluziuri

ganaTlebis mizania, yvela bavSvs misces Tanabari SesaZlebloba TanatolebTan erTad

swavlisa da xarisxiani ganaTlebis miRebisa sacxovrebel adgilTan axlos.

inkluziuri ganaTleba ar gulisxmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis saklaso oTaxSi yofnas da TanatolebTan erTad garkveuli drois gatarebas.

inkluziuri ganaTleba moiTxovs mTlianad skolis dauRalav Sromas, raTa gaaZlieros da

ganaviTaros specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis SesaZleblobebi,

gaaumjobesos moswavlis akademiuri da socialuri unar-Cvevebi, moamzados moswavle

damoukidebeli cxovrebisaTvis da aqtiurad Seuwyos xeli moswavlis sazogadoebis

srulfasovan wevrad Camoyalibebas.

inkluziuri ganaTlebis saerTaSoriso modelis mixedviT, specialuri saganmanaTleb-

lo saWiroebis mqone moswavle zogadsaganmanaTleblo skolis da klasis sruluflebi-

ani wevria. is srulad unda monawileobdes saskolo da saklaso aqtivobebSi; skolaSi

mimdinare akademiur (mag. wera, kiTxva) da araakademiur (mag. dasvenebebze TanatolebTan

TamaSi) procesebSi.

inkluziuri ganaTleba aRiarebs mravalferovnebas da gansxvavebulobis aucileblo-

bas moswavleebis swavlebis procesSi. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

da saWiroebis mqone moswavleebis ganaTleba, rasakvirvelia, swavlebis gansxvavebuli

midgomebis, strategiebisa da meTodebis gamoyenebas gulisxmobs. yvelas mimarT swav-

lebisa da qcevis marTvis erTnairi strategiebis gamoyeneba uaryofs bavSvebs Soris

gansxvavebulobas da maT individualobas. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

mqone moswavleebTan swavlebis erTnairi strategiebis gamoyeneba, (msgavsi instruqciebi

masalis axsnisas, identuri saSinao davalebebi, Tanabari dro davalebis Sesasruleblad)

erTi mxriv, araprofesionaluri midgomaa, xolo meore mxriv, ar uzrunvelyofs erTnair

166

saswavlo Sedegs yvela moswavlisTvis. Sesabamisad, ganaTlebis sistemaSi skola warmateb-

ulad iTvleba, Tu mas Seswevs unari, Sesabamisi ganaTlebiT uzrunvelyos ganurCevlad

yvela moswavle. sworad dagegmili inkluziuri ganaTlebis pirobebSi, yvela moswavles

eZleva sakuTari potencialis srulad realizebis SesaZlebloba.

inkluziuri ganaTlebis danergva skolisgan garkveuli amocanebis gadaWras moiTxovs:

• skolaSi CarTulma yvela adamianma unda mimarTos erTobliv Zalisxmevas inkluzi-

uri ganaTlebis dasamkvidreblad skolis sivrceSi, inkluziuri ganaTlebis ideas

unda iziarebdes yvela skola;

• inkluziurma garemom unda aRiaros da gaiTvaliswinos moswavlis mravalferovani

saWiroebebi; skolam unda SeZlos swavlis gansxvavebuli stiliT da Sesabamisi

strategiis gamoyenebiT swavlebis uzrunvelyofa;

• skolis garemom unda SeZlos specialuri sagnmanaTleblo saWiroebis mqone bavSve-

bis Sesabamisi mxardaWera; saWiroebis SemTxvevaSi, daaxmaros moswavleebs special-

istebi;

• skola dainteresebuli unda iyos pedagogebis uwyveti profesiuli ganviTarebiT

da momzadebiT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis

Sesabamisi mxardaWeris aRmosaCenad;

• skolas unda hyavdes motivirebuli pedagogebi, romlebsac uwyveti urTierToba

eqnebaT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebTan;

skolam xeli unda Seuwyos mSoblebs, aqtiurad CaerTon Svilebis swavlis procesSi.

• skolam unda Seqmnas misawvdomi fizikuri garemo da saWiroebis SemTxvevaSi (komu-

nikaciisTvis, mobilobisTvis), gamoiyenos Sesabamisi teqnologiebi. inkluziuri

ganaTlebis midgomis Tanaxmad, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

bavSvis zogadsaganmanaTleblo skolasa da mis saswavlo procesSi CarTva umTavresi

prioritetia. moswavleebi specializebul skolebsa da klasebSi unda nawilde-

bodnen gamonaklis SemTxvevebSi da rekomendebulia mxolod maSin, roca zogadsa-

ganmanaTleblo klasSi CarTuloba ver uzrunvelyofs bavSvis saganamanaTleblo

Tu socialur saWiroebebs an roca es aucilebelia am bavSvis an sxva bavSvebis

keTildReobisTvis. am SemTxvevaSi mSoblebs aqvT ufleba, miiRon kvalificiuri

da amomwuravi konsultacia ganaTlebis im formis Sesaxeb, romelic yvelaze metad

Seesabameba maTi Svilebis saWiroebebs, raTa swori arCevani gaakeTon.

skolebi, romlebic iziareben inkluziuri ganaTlebis midgomebs, diskriminaciuli

damokidebulebis winaaRmdeg brZolis, keTilganwyobili garemos Seqmnis yvelaze efeqtu-

ri saSualebaa. inkluziuri ganaTleba inkluziuri sazogadoebis formirebis aucilebeli

winapiroba. swored inkluziuri ganaTlebis konteqstSi xdeba SesaZlebeli specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirebma miaRwion progress ganaTlebaSi da socialur

integracias.

specialuri saganmanaTleblo saWiroeba

termini – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba - gulisxmobs swavlis sirTuleebs

an SezRudul SesaZleblobas, romelsac awydeba moswavle swavlis procesSi da romlis

daZlevac mas specialuri daxmarebis gareSe uWirs. specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavles eqmneba sirTuleebi da sWirdeba daxmareba Semdeg sferoebSi:

167

• kiTxva, wera, angariSi

• informaciis gadamuSaveba

• sakuTari azris da Sexedulebebis gamoxatva, sxvebis azris gageba

• saSinao da saklaso davalebebis Sesruleba

• qceva

• urTierToba TanatolebTan da pedagogebTan

• mowesrigebuloba

• sxvadasxva saxis sensoruli da fizikuri deficiti, romelic zegavlenas axdens

saswavlo procesze

• grZelvadiani mkurnalobis/hospitalizaciis saWiroeba

• erovnul umciresobaTa warmomadgenloba

• socialuri daucveloba

• swavlasTan dakavSirebuli sirTuleebis gamo saganmanaTleblo procesidan gari-

yvis saSiSroeba

terminis – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba – damkvidreba aucilebeli gaxda mas

Semdeg, rac specialistebma aRiares, rom sirTuleebi swavlis procesSi mxolod SezRud-

uli SesaZleblobis mqone bavSvebs ar axasiaTebT. miuxedavad imisa, rom bevr moswavles ar

aReniSneba TvalsaCino dazianeba Tu ganviTarebis darRveva, isini mainc warumatebelni

arian skolaSi.Sesabamisad, gansazRvra imisa, aqvs Tu ara moswavles specialuri saganmanaT-

leblo saWiroeba, damokidebuli unda iyos ara mis samedicino diagnozze an SezRuduli

SesaZleblobis statusze, aramed sirTuleebze swavlis procesSi.

2004 wlamde saqarTvelos ganaTlebis sistema ar icnobda inkluziuri ganaTlebis prin-

cipebs da Sesabamisad, nebismieri SezRuduli SesaZleblobis Tu specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebis erTaderT alternativas specializebuli

skola warmoadgenda. bavSvebs, romelTac aReniSnebaT uyuradRebobisa da hiperaqti-

urobis sindromebi, disleqsia, kiTxvis, werisa Tu metyvelebis specifikuri darRvevebi,

SezRuduli SesaZleblobis piris statusi ara aqvT, Tumca ganaTlebis mxriv seriozuli

saWiroebebi udgebaT. samedicino diagnozis Tu SezRuduli SesaZleblobis ararsebobis

gamo ki, maTi swavlisa da qcevis Taviseburebebi arasworadaa interpretirebuli. xSirad

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis Seusabamo qceva sizarmaced fas-

deba. es ki, Tavis mxriv, saswavlo procesis araswor dagegmvas, Carevis mcdari strate-

giebisa da araefeqtiani RonisZiebebis ganxorcielebas gulisxmobs. Sesabamisad, naTelia,

rom skolaSi inkluziuri ganaTlebis danergvis procesSi specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleTa gamovlenas didi sifrTxiliT unda movekidoT, raTa Tav-

idan aviciloT rogorc moswavlis qcevis Taviseburebis araswori interpretacia, ise

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis statusis arasworad miniWeba iq, sadac amis

saWiroeba ar arsebobs.

inkluziuri ganaTlebis xelSemwyobi garemo

skolaSi inkluziuri ganaTlebis warmatebiT ganxorcielebisTvis ramdenime aucile-

beli pirobis dacvaa saWiro. esenia: swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili

garemos Seqmna; moswavleebis individualuri gansxvavebebisa da saganmanaTleblo saW-

iroebis mimarT gulisxmieri damokidebuleba; yvela moswavlisTvis erTnairi, swavlisa

168

da ganaTlebis Tanabari pirobebis uzrunvelyofa da Tanamonawileoba mTlian saskolo

saqmianobaSi.

swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili garemos Seqmna skolis, rogorc sagan-

manaTleblo dawesebulebis, umTavresi amocanaa. rodesac yvela moswavlis akademiuri

da socialuri warmatebebi skolisTvis mTavari Rirebulebaa, maSin yvela, vinc saswavlo

procesSia CarTuli - maswavleblebi, moswavleebi, administracia da mSoblebi, yuradRe-

bas am miznis miRwevisken mimarTavs da Sesabamisad, skolaSi TanamSromlobis, urTierT-

daxmarebisa da pativiscemis garemo iqmneba. inkluziuri ganaTleba Tavisi arsiT swored

aseT damokidebulebas gulisxmobs yvela moswavlis mimarT da aRiarebs, rom miuxedavad

individualuri gansxvavebebisa swavlisa da moswavlis mimarT, keTilganwyobili garemo

ganaTlebis aucilebeli pirobaa.

yvela maswavleblis mizani da amocana moswavlis miRwevebsa da warmatebebze orien-

tirebaa, magram molodini da moswavlisTvis dasaxuli miznebi aucileblad realisturi

da ganxorcielebadi unda iyos. Sesabamisad, nebismieri davaleba, romelsac moswavles

vaZlevT, mis SesaZleblobebs, unarebs da codnis dones unda Seesabamebodes.

moswavleebs Soris individualuri gansxvavebebis miuxedavad, arsebobs maTi mxardaW-

eris da swavlis stimulirebis ramdenime faqtori, romlebic erTnairad mniSvnelovania

yvelasTvis. upirveles yovlisa, es aris moswavlis TviTSefasebis amaRleba, qcevis pozi-

tiuri marTva, swavlisadmi interesis gaRviveba da swavlis motivaciis amaRleba.

inkluziuri ganaTleba skolaSi danergvisTanave am skolis cxovrebis Semadgeneli

nawili xdeba. skolaSi mimdinare yvela procesi gavlenas axdens inkluziur ganaTleba-

ze da piriqiT. Sesabamisad, skolis farglebSi zogadsaganmanaTleblo da inkluziuri

ganaTlebis procesebi skolis marTvis erTian konteqstSi ganixileba. kargad dagegmili

marTvis procesSi skola qmnis yvela aucilebel pirobas imisTvis, rom TiToeuli mos-

wavlis saganmanaTleblo saWiroeba maqsimalurad iyos dakmayofilebuli da yvela mos-

wavles swavlisa da ganviTarebis yvela aucilebeli piroba hqondes Seqmnili. aRniSnulis

miRweva SesaZlebeli xdeba mxolod im SemTxvevebSi, rodesac skola erTi miznis garSemoa

gaerTianebuli da yvela - skolis administracia, maswavleblebi, mSoblebi da moswavlee-

bi – am saerTo miznis miRwevaSia CarTuli. inkluziuri ganaTlebisTvis saerTo mizani da

TanamSromloba gansakuTrebiT mniSvnelovania, rac karg organizebulobasa da marTvas

moiTxovs. zogadsaganmanaTleblo skolis marTvaSi aris ramdenime ZiriTadi principi,

romelTa dacvac uzrunvelyofs mTlianad skolis da inkluziuri ganaTlebis efeqtian

marTvas. aRniSnuli principebia:

• skola uzrunvelyofs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis

zogadi ganaTlebis miRebis uflebas. moswavleebis miRebisas skola ar uSvebs raime

saxis diskriminacias da ar ambobs uars swavlis sirTuleebis mqone bavSvis skolaSi

miRebaze.

• TiToeuli specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis skolis

administracia da maswavleblebi uzrunvelyofen adekvatur da xarisxian ganaTlebas

misi saganmanaTleblo saWiroebebis gaTvaliswinebiT. amisaTvis skolis adminis-

traciam saministros mier dadgenili wesiT1 unda ganaxorcielos: a) kvalifici-

uri specialistebis mier specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis

1 im SemTxvevaSi, Tu skolas ar hyavs Sesabamisi specialisti specialuri saganmanaTlebo saWiroebis mqone bavSvis gan-viTarebis Sefasebisa da individualuri saswavlo gegmis SemuSavebisTvis, skola valdebulia, mimarTos ganaTlebisa da mecnierebis saministros programebis departemantis inkluziuri ganaTlebis mimarTulebas da/an saganmanaTleb-lo resurs-centrs daxmarebisTvis.

169

fsiqikuri, fizikuri da socialuri unarebis ganviTarebis Sefaseba; b) specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis individualuri saganmanaTleblo

saWiroebis gamokveTa da g) Sefasebis Sedegebsa da saganmanaTleblo saWiroebebze

dayrdnobiT, bavSvis mSobelTan da maswavleblebTan erTad misTvis individualuri

saswavlo gegmis (isg) SemuSaveba.

• skolis administracia gamoyofs skolisTvis inkluziuri ganaTlebis koordina-

tors. koordinatori SeiZleba iyos direqciis wevri, maswavlebeli an mSobeli.

sasurvelia, inkluziuri ganaTlebis arCeuli koordinatori skolis sameurveo

sabWos wevric iyos. skolis inkluziuri ganaTlebis koordinatoris funqciaa,

Tvalyuri adevnos inkluziuri ga naTlebis process, moswavleTa daswrebas, sas-

wavlo processa da mTlian saskolo aqtivobebSi maTi CarTulobis xarisxs. koor-

dinatorma sabWos winaSe unda daayenos inkluziur ganaTlebasTan dakavSirebuli

yvela sakiTxi da sabWos wevrebTan erTad problemebis mogvarebis efeqturi gzebi

eZios. maT Soris, sabWos wevrebTan erTad dagegmos inkluziuri ganaTlebisTvis

aucilebeli damatebiTi saxsrebis moZiebis RonisZiebebi. kviris ganmavlobaSi koor-

dinatorTan Sexvedris dReebi winaswar unda iyos gamoyofili, raTa specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebma, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleebma da am moswavleTa megobrebma SeZlon masTan

gasaubreba garkveul iniciativebze, SesaZlo problemebsa da maTi gadaWris gzebze.

• skola, romelsac hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle,

valdebulia, erovnuli saswavlo gegmis principebze dayrdnobiT, saskolo saswavlo

gegmaSi warmoadginos: specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

ganaTlebis xelSemwyobi meqanizmebi: individualuri saswavlo gegmebi, modificire-

buli an adaptirebuli saswavlo gegmebi, gansakuTrebuli sagakveTilo ganrigi,

damatebiTi individualuri da jgufuri mecadineobebi, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis maqsimalurad xelSemwyobi da naklebad

SemzRudveli saswavlo garemos Seqmna (magaliTad, mecadineoba da/ an dasveneba

resursoTaxSi, SemecnebiTi eqskursiebi, damoukidebeli cxovrebis gakveTilebi

da sxva); skolam sistematurad unda Seafasos specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavleTa akademiuri miRwevebi. aseTi Sefasebis principebia: 1. Tu

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle miyveba saskolo saswavlo

gegmas yvela saganSi da damakmayofilebel dones aRwevs, maSin igi yvela danar-

Ceni moswavlis msgavsad fasdeba; 2. Tu specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavle swavlobs individualuri saswavlo gegmiT, klasidan klasSi gada-

sasvlelad man unda miaRwios individualuri saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

miznebs da amocanebs. am amocanebis farglebSi ki Sefaseba Cveulebrivi aTquliani

sistemiT moxdeba. magaliTad, VI klasis specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles maTematikis gakveTilze davalebad hqonda, ewarmoebina martivi

gamoTvlebi asis farglebSi. man warmatebiT gaarTva Tavi davalebas. Sesabamisad, mas

maswavlebeli umaRles Sefasebas (10 qulas) uwers. im SemTxvevaSi, Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle misi individualuri saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul davalebebs Tavs aridebs da ar asrulebs, is dabal qulas iRebs.

Aucilebelia, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone TiToeuli bavSvi

qulebTan (niSnebTan) erTad iRebdes komentars teqstis saxiT, sadac aRwerilia

misi Zlieri da susti mxareebi davalebis Sesrulebisas da mocemulia konkretu-

170

li rekomendaciebi, Tu rogor SeuZlia specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlena. 3. Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle ver aRwevs damakmayofilebel dones

romelime konkretul saganSi, misTvis unda SemuSavdes individualuri saswavlo

gegma am saganSi. mag. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle

standartulad sZlevs qarTuls da istorias, xolo maTematikas individualuri

saswavlo gegmiT eufleba. Sesabamisad, qarTulsa da istoriaSi mas standartuli

niSnebi ewereba, xolo maTematikaSi – niSani da Sesabamisi komentari.

• moswavlis skolaSi miiReba da misTvis Sesaferisi swavlis safexuri (klasis) irCe-

va misi akademiuri da socialuri unarebis, asakis da saganmanaTleblo saWiroe-

bebis gaTvaliwinebiT. moswavleTa saganmanaTleblo da socialuri integraciis

interesebis dasacavad, skola mniSvnelovan yuradRebas uTmobs bavSvis asaksa da

misTvis SerCeul swavlis safexurs (klass) Soris Sesabamisobas. dauSvebelia, aTi

wlis moswavle swavlobdes I an II klaselebTan erTad an 14-15 wlis moswavle - III an

IV klaselebTan erTad. dasaSvebi gansxvaveba maqsimum sami welia.

• skola specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis ganaTle-

basTan dakavSirebuli SesaZlo sadavo sakiTxebis, saCivrebis damoukidebeli da

miukerZoebeli ganxilvis efeqtian meqanizms qmnis. specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebasTan dakavSirebuli saCivrebis ganxilvisas,

skola uflebamosilia, mimarTos saganmanaTleblo resurscentrs da moiTxovos

multidisciplinuri gundis momsaxureba/daxmareba sadavo sakiTxebis miukerZoe-

blad gansaxilvelad.

• skola adgilobriv TemTan erTad gegmavs da axorcielebs sxvadasxva tipis aqtivobas,

raTa xeli Seuwyos specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

sazogadoebaSi integracias. mag. moawyos moswavleTa namuSevrebis gamofena-gayidva;

saqvelmoqmedo koncertebi, romelTa SemosavlebiTac specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleebi megobrebTan erTad daexmareba mSobelTa mzrunve-

lobas moklebul bavSvebs da sxva.

yvela am principis dacvis SemTxvevaSi, inkluziuri ganaTleba kargad organizebuli

xdeba. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi monawileoben saskolo

cxovrebis yvela aspeqtSi, iReben xarisxian da maTi ESesaZleblobebis Sesabamis ganaTlebas,

moswavleTa mSoblebi maswavleblebTan erTad CarTuli arian maTi ganaTlebis procesSi

da skolaSi urTierTpativiscemisa da keTilganwyobis atmosfero sufevs. bunebrivia, am

SemTxvevaSi yvelas, vinc skolis cxovrebaSia CarTuli, garkveuli ufleba-movaleobebi

aqvs.

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa

ganaTleba erovnuli saswavlo gegmis farglebSi

ramdenadac zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis miRwevis ZiriTad saSualebas erovnu-

li saswavlo gegma warmoadgens, xolo specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavleTa ganaTleba igive miznebis miRwevas emsaxureba, aucilebelia maTi swavleba

erovnuli saswavlo gegmis gaTvaliswinebiT xorcieldebodes da amiT saganmanaTleblo

171

saWiroebis mqone pirebsac TviTrealizaciis Tu warmatebis iseTive pirobebi mieceT,

rogorc saqarTvelos sxva moqalaqeebs.

erovnuli saswavlo gegmis gamoyenebiT saganmanaTleblo sistema SeZlebs specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa xarisxiani ganaTlebis miRebis uzrunve-

lyofas, im codnis gadacemas da unar-Cvevebis gamomuSavebas, rac maT sakuTari poten-

cialis srul realizebaSi daexmareba da cxovrebis maRali xarisxis gancdas mianiWebs.

erTiani saswavlo gegma aris saukeTeso saSualeba WeSmaritad inkluziuri ganaTlebis

uzrunvelyofisTvis. am midgomis Tanaxmad, yvela sajaro skolis moswavlisTvis unda

arsebobdes erTi gansazRvruli (mizandasaxuli, dokumentirebuli) saswavlo gegma,

romliTac ixelmZRvanelebs pedagogi ganurCevlad yvela moswavlesTan. Sesabamisad,

miuxedavad moswavlis saganmanaTleblo saWiroebisa, pedagogis upirvelesi survili

unda iyos, ganaviTaros da gaaZlieros moswavle im ZiriTad da prioritetul sakiTxebSi,

romlebic erovnuli saganmanaTleblo miznebiT aris gansazRvruli. is unda cdilobdes,

rac SeiZleba metad miuaxlovos moswavle gaTvaliswinebul saswavlo Sedegebs, radgan

sjera, rom dadgenili saswavlo gegma moswavlisTvis yvela mniSvnelovan saswavlo aspeqts

moicavs. Sesabamisad, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleTa swavlebisas, maTi sas-

wavlo gegma maqsimalurad unda iyos datvirTuli imgvarive SinaarsiT, rac erovnuli

saswavlo gegmiT aris gaTvaliswinebuli.

arsebuli Tanamedrove midgomiT, erovnuli saswavlo gegmiT swavlebisas maswavlebelma

unda gaiTvaliswinos moswavlis interesebi, misi individualuri SesaZleblobebi, gauwios

angariSi moswavleTa cxovrebiseul gamocdilebas da swavlebisas erovnuli saswavlo

gegmidan maTTvis yvelaze aqtualur saswavlo miznebze gaakeTos aqcenti. maswavlebelma

Tavisi moswavleebis saWiroebis gaTvaliswinebiT unda gaanalizos, ra saswavlo Sedegebis

miRwevaa pirveladi mniSvnelobis

moswavleTa srulad realizebis, damoukidebeli maqsimaluri cxovrebis donis misaRw-

evad. amavdroulad, dasaSvebia, moswavleTa swavlebis procesSi maswavlebelma gadaxedos

saswavlo gegmas da moswavlisTvis da/an moswavleTa gundis Taviseburebebis gaTvalis-

winebiT xelaxla dagegmos is. mTavaria, maswavlebelma sworad gansazRvros, ra saswavlo

mizania am konkretuli moswavlisTvis misi pirovnuli faqtorebis da samomavlo cxovre-

biseuli miznebis gaTvaliswinebiT prioritetuli.

erovnuli saswavlo gegma iZleva saSualebas, maswavlebelma Tavad gansazRvrospirvela-

di, meoreuli, mesameuli mniSvnelobis saswavlo Sedegebi konkretuli saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavlisTvis da daazustos miznebis Tanmimdevroba saswavlo gegmis

farglebSi. SeiZleba iTqvas, rom erovnuli saswavlo gegmis farglebSi, maswavlebelma

unda gansazRvros, Tu ra iqneba moswavlisTvis yvelaze Sesaferisi saswavlo programa.

maswavlebeli moswavleTa saganmanaTleblo saWiroebis gaTvaliswinebiT azustebs da

erovnuli saswavlo gegmidan irCevs maTTvis aqtualur misaRwev Sedegebs da gansazRvravs

miznis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. dazustebuli saswavlo

gegmis farglebSi detalurad igegmeba maswavleblis swavlebis strategiebi da saswavlo

aqtivobebi (saklaso da saSinao), gamoyenebuli masala, saxelmZRvaneloebi. amavdroulad,

zustdeba dro, romelsac maswavlebeli dauTmobs SerCeul mizans, aqtivobas Tu masalas.

maswavlebeli cdilobs, ufro specifikuri gaxados saswavlo gegma moswavlisTvis da

masSi asaxos yvela mniSvnelovani saswavlo mizani. Tuki moswavlis saganmanaTleblo

procesi am perspeqtividan daigegmeba, es diskretuli da izolirebuli miznebis dasax-

visgan daicavs pedagogs da mis moswavles. mniSvnelovania, maswavlebelma moswavlisTvis

172

individualuri saswavlo gegmis Sedgenisas, gaiTvaliswinos erovnuli saswavlo gegma,

radgan SeuZlebelia izolirebulad dasaxuli miznebiT inkluziuri saganmanaTleblo

procesis uzrunvelyofa. xSirad moswavlis pirovnuli faqtorebi aucilebels xdis

misTvis, saswavlo programaSi arsebobdes damatebiTi miznebi, romlebic erovnul sas-

wavlo gegmaSi naklebad aris xazgasmuli, magram mniSvnelovania moswavlis pirovnuli gan

viTarebisTvis. xSir SemTxvevaSi, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleebTan aseTi

miznebi yoveldRiuri unarebis gaumjobesebiT ganisazRvreba.

masala amoRebulia maswavlebelTa gzamkvlevidan „inkluziuri ganaTleba“,

2011, © erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

qarTuliƒ¥ართული-6... · 11.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba........

Documents

Transcript of qarTuliƒ¥ართული-6... · 11.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba........