Punk Rock Later - Ksiazka

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org

Od autoraW drugiej poowie lat 70. zeszego stulecia na zachodzie Europy dorasta pierwszy po wojnie demograficzny wy. W tym czasie Wielk Brytani dotkn kryzys naftowy i recesja, a co za tym idzie -due bezrobocie. W robotniczych dzielnicach Londynu, rodzi si punk rock - najbardziej zbuntowana muzyka w historii. Nieformalnym hymnem angielskich punkowcw jest utwr zespou Sex Pistols God Save The Queen" z fraz: Boe chro krlow, faszystowski reim" i refrenem mwicym o braku przyszoci. W Polsce punkowa kontestacja wybucha z niewielkim opnieniem, za to z niezwyk wrcz si. Ta nowa kontrkultura ca sw ekspresj i kontestacj kieruje przeciw systemowi" rozumianemu zarwno jako komunistyczny reim, jak i szerzej, jako caa rzeczywisto spoeczna, polityczna, konformizm rwienikw, opresyjnych rodzicw, szkoa itp. Polskie wydanie rewolty punkowej ma charakter bardzo polityczny. Stanowi tzw. trzeci obieg" dziaa poza cenzur i bez jakichkolwiek zwizkw z podziemn demokratyczn opozycj. Ta ksika, na ktr zoyy si teksty opublikowane w Gazecie Wyborczej" w latach 1998-2003, jest owocem spotkania z twrcami polskiego punk rocka po niemal wierwieczu ich dziaalnoci. Zbuntowane dzieci-mieci s dzi na og mami i ojcami po czterdziestce. Wszyscy nadal zajmuj si muzyk. Niektrzy z nich stali si ikonami masowej kultury w Polsce, inni idolami modziey i symbolami niezalenoci. Pozostali wytworzyli wasne nisze twrcze, lub nie odnaleli si w ogle w nowej rzeczywistoci. Nie jest to ksika o muzyce, cho jej bohaterami s muzycy. To opowie o generacji, jej buncie, dowiadczeniach z komunizmem, z wielkim przeomem '89, z demokracj i wolnym rynkiem. To rozmowy o granicach kompromisu, jaki ze wspczesnym wiatem s w stanie zawrze dawni kontestatorzy. Wreszcie jest to spojrzenie na 25 lat najnowszej historii Polski oczami kilku ludzi, ktrzy na swoje pokolenie wywarli wikszy wpyw, ni ktokolwiek inny. Punk Rock Later" nie jest niestety histori kompletn, czego mam pen wiadomo i za co przepraszam Czytelnikw oraz tych twrcw polskiej sceny niezalenej, ktrych w niej zabrako. Mam na myli choby tak wane zespoy, jak: Deadlock, TZN Xenna, Moskwa i wiele innych. Wyszedem jednak z zaoenia, e na ten zbir winny zoy si opowieci muzykw, ktrzy wci graj, a ich zespoy przetrway. W czasie pracy nad t ksik staraem si, by nie bya to publicystyka hermetyczna, adresowana wycznie do tych, ktrzy wychowali si na punkowej kontestacji. Mam jednak gorc nadziej, e z yczliwoci przyjm j przede wszystkim Ci, dla ktrych -jak i dla mnie punk rock by wan skadow dojrzewania i modoci. Punx not dead! Mikoaj Lizut


1Jestem niezalenym gadetemRozmowa z Kazikiem Staszewskim, liderem zespou Kult- Zajmujesz si muzyk rockow ju prawie wier wieku. Jak przez ten czas zmienili si Twoi suchacze?

Moja publiczno wci modnieje. Mgbym by ojcem wikszoci moich suchaczy. To ludzie w wieku moich synw. Kult dugo by grup, ktrej suchali przede wszystkim studenci, mimo e wyrolimy z estetyki punkrockowej. To nie bya jednak ta sama publiczno, ktra suchaa takich punkowych zespow jak Dezerter czy TZN Xenna. Zawsze mielimy cz widowni, ktra przychodzia posucha sw, a nie tylko taczy pogo. Z tego chyba powodu zaczto mnie przede wszystkim uwaa za autora tekstw, cho dla mnie teksty byy zawsze nierozerwalnie zwizane z muzyk. Z czasem nasza publiczno stawaa si coraz modsza. Zaczlimy gra wicej koncertw, na ktrych pojawiali si licealici. Gdy nagraem pierwsz solow pyt Spalam si", ta poprzeczka wiekowa obniya si dramatycznie. Pamitam, jak synek mojej ssiadki, ktry wtedy zalicza ostatni grup w przedszkolu, wyrecytowa mi dwa moje teksty z pamici. Nie byem z tego specjalnie zadowolony, bo nie s to piosenki dla maych dzieci. Z drugiej strony te noyce wiekowe rozwary si te w gr, gdy powstaa pyta Tata Kazika" z tekstami mojego ojca. Ta pyta trafia rwnie do ludzi sporo starszych ode mnie.- Jak sdzisz, dlaczego Twoje pyty kupuj ludzie, ktrych mgby by ojcem?

Nie wiem. By moe wynika to z mojej konsekwencji w yciu twrczym. Gdy zdecydowaem, e chc y wanie z muzyki i to jest moja najwiksza yciowa pasja, miaem ju za sob lata grania amatorskiego. Troch znaem te prawa rzdzce tym wiatem, wic byem


odporny na pewne pokusy. Mielimy te ju swoj publiczno. Wiem, e ona bdzie mi ju zawsze wierna, pod warunkiem e ja nie bd si wobec niej nieadnie zachowywa. Gdy obchodzono 80-lecie warszawskiego liceum im. Stefana Batorego, komitet rodzicielski zapyta uczniw, jakiego wykonawc ycz sobie na t rocznic. Ogromn wikszoci gosw zwyciy Kult i zagralimy na dziedzicu szkoy. Gdy patrzyem na tych ludzi, to odniosem wraenie, e bije od nich co pozytywnego. Chciabym, eby moje dzieci byy takie. None kiedy haso No future" ich nie dotyczy. S nadziej na przyszo. Miaem kiedy bardzo mie spotkanie po koncercie w Krakowie z grup ludzi, z ktrymi rozmawiam przez Internet. To, co mnie uderzyo na tym spotkaniu (widziaem ich po raz pierwszy) w tym towarzystwie nie byo adnego gba. S oczywicie bardzo rni, ale kady z nich daje ci jak form energii. Moja publiczno jest mdra.- Przyznasz jednak, e to tylko cz modziey. To jest elita, pewnie przyszli biznesmeni i dyrektorzy. Ich mniej zdolni rwienicy nie maj takich perspektyw, cho marzenia podobne pienidze.

Moe co w tym jest. Model ycia, ktry serwuje si modziey poprzez filmy i reklamy, jest bardzo konsumpcyjny. Jestem jednak przeciwnikiem wszelkich generalizacji, cho studiowaem socjologi. Kady ma swoj bajk. Ludzie, z ktrymi spotykam si po koncertach, nie robi na mnie wraenia ykajcych kad reklam bez zachynicia si. W tym zmaterializowanym wiecie znajduj sobie margines, gdzie nie ma wycigu po sukces materialny. Moi fani w jaki sposb rekompensuj mi te momenty w yciu, kiedy zaczynam si zastanawia, czy nie jestem ju mieszny. Na koncertach musi to wyglda aonie: grubawy, podstarzay rockman rozdaje autografy piszczcym dzieciom. Moje internetowe forum i ludzie tam obecni sprawiaj, e czuj si potrzebny, widz, e to, co robi, ma sens.- Ale w piosence Forum internetowe" zdrowo im przyoye.

Ta piosenka jest waciwie streszczeniem najczstszych wtkw z internetowych dyskusji. Nie ma przecie w tym nic zego, e ludzi ciekawi, czy mam np. normalny dom, w ktrym jem obiady, bo to jako nie pasuje do powszechnego wizerunku rockmana, albo czy zarabiam duo kasy. Mnie nieco irytuje powtarzalno tych rozmw. Jedn z gwnych powtarzajcych si co jaki czas dyskusji, ktr prowadz z internautami, jest to, czy si sprzedaem, czy jestem komercyjny, czy niezaleny. Ja cigle twierdz, e i taki, i taki. Obie te sprawy nie stoj ze sob w sprzecznoci. Jestem towarem, gadetem, ktry wrd rnych innych rzeczy stoi na pce modego czowieka. Ale jednoczenie ten gadet jest niezaleny.- Generacja dorastajcych w Polsce iv latach 90. nie przemwia wasnym gosem. Wyroso pokolenie zachynite konsumpcj, o bardzo materialisty czarnych marzeniach. Nie masz wraenia, e Twoja twrczo trafia w prni?

Moe tak, ale nie do koca zgadzam si z tez, e po przeomie 1989 r. modzi ludzie nie przemwili. Dowodem jest hip hop. Swego czasu pokadaem w tym nurcie ogromne nadzieje. Teraz mam wraenie, e zarwno ten etos, jak i sama muzyka s bardzo hermetyczne. Z jednej strony powszechno i atwo rodkw wyrazu tego gatunku sprawiaj, e hip hop moe robi kady - to jeszcze atwiejsze od punk rocka. Z drugiej wanie chyba to sprawia, e ten nurt nie miesza si z innymi muzycznymi krwiobiegami, jest zamknity. To z kolei powoduje totaln uniformizacj hip hopu. Dotyczy ona zarwno tego, jak si trzeba ubiera, zachowywa, jak i tego, o czym wolno mwi. Dlatego teraz nie mam zbyt dobrego zdania o tej scenie w Polsce. Niemniej jednak momentami to, o czym mwi hiphopowcy, mnie przeraa, tak jak film Cze, Tereska". Wiem po prostu, e to nie jest fikcja.


By moe w latach 90 nie wystpi klasyczny konflikt pokole. Dla mnie jednak waniejsze jest to, e po przeomie nastpia gwatowna erozja instytucji rodziny. Dorosych i dzieci pochono denie do realizacji marze lub po prostu konieczno zwizania koca z kocem. Dlatego pozryway si wizi, ktre w rodzinie s niezwykle wane. W wielu domach umara mio. I chyba dlatego nikt si nie buntowa. Nie byo po prostu moliwoci konfrontowania postaw, bo rodzice i dzieci nie spdzali ze sob czasu, byli zbyt zajci. Nawet nie byo si z kim skonfliktowa.- Chyba ostatnio zaczo si co zmienia. wiadczy o tym choby pojawienie si takiego zbuntowanego zespou jak Cool Kids of Death.

Podoba mi si ten zesp. Maj fajne teksty. Moe troch niedomagaj brzmieniowo, ale oglnie to ciekawe zjawisko. Tylko e ja nie wierz za bardzo w rebeli sprzedawan za pomoc wielkich koncernw pytowych. To wszystko pachnie mi podobnym faszem jak zesp Rage Against The Machin. Pierwsza ich pyta bya super, ale jeli chodzi o goszon przez ten zesp rewolucyjn ideologi, byy to straszne kocopay, w dodatku nieszczere i sprzedawane w opakowaniu wielkiej, wiatowej wytwrni. Bawi mnie np. wypowiedzi czonkw grupy Chumbawumba [angielski zesp popowo-anarchistyczny - red.], ktrzy po podpisaniu lukratywnego kontraktu mwili, e robi to po to, by upowszechnia idee anarchistyczne wrd wikszej rzeszy ludzi. Nie wierz im jak psom. To albo marketingowa cierna, albo totalna gupota. Nie mam rwnie zbytniego zaufania do chopcw, ktrzy piewaj o kamieniach i butelkach z benzyn wymierzonych w szeroko pojty establishment [Butelki z benzyn i kamienie" to tytu piosenki zespou Cool Kids of Death], gdy sami pracuj dla ktrej z wielkich firm pytowych.- Twoje teksty te s ostre i zbuntowane: Nieustanna opresja ycia czowieka wolnego prowadzi do stworzenia niewolnika posusznego, nagrod dla ktrego jest chleb i igrzyska. Aparat systemu humorem tryska". Jest jaka rnica?

Kolosalna. Ja nagrywam w SP Records - to maa firma Sawka Pietrzaka. Gdybym si z niej wycofa, przestaaby istnie. Dlatego moje relacje z nim s zupenie inne ni wikszoci muzykw z firm fonograficzn, ktra w swoim katalogu ma kilka tysicy tytuw.- Muzycy Cool Kids of Death twierdz, e kontrakt gwarantuje im niezaleno.

Nie rozmieszaj mnie. Wiem, jak wyglda standardowa umowa z firm pytow. Oczywicie nie ma tam mowy o tym, co muzycy maj mwi w wywiadach czy jak si ubiera. Umowa jednak obliguje ich do cile okrelonej dziaalnoci artystycznej - czy im si to podoba, czy nie. Nawet, jeli zesp nie ma materiau na pyt, to i tak musi j nagra w danym terminie. Po rozmowach z Kasi Nosowsk uwiadomiem sobie, na czym to wszystko polega. Mody czowiek, ktremu proponuj nagranie pyty, yka pewne rzeczy z dobrodziejstwem inwentarza, nie zdajc sobie sprawy z wielu prawnych niuansw zawartych w kontraktach. Za swoj pierwsz umow z firm fonograficzn Kasia paci do dzisiaj. Nieraz te spotykaem si z sytuacj, e zesp chcia wzi kogo na wokal i nie mg tego zrobi, bo dana dziewczyna jest ubezwasnowolniona przez swoj umow. Zespoy s zobligowane na przykad ponosi cao kosztw nagrania oraz promocji i dopiero po spaceniu tego dugu zaczynaj zarabia. Efekt jest taki, e kto sprzedaje kilkadziesit tysicy pyt i jest na minusie. Aby spaci dug, musi nagra kolejn pyt, czy chce, czy nie chce, i tak dookoa Wojtek. A zwizany jest takim gwnem na dziesi albo i wicej lat.- Z tego, co mwisz, wynika, e w Polsce mao jest artystw wolnych.

To prawda. Jeli chodzi o muzyk, to nie tylko w Polsce. Na Zachodzie jest tak samo. To okropne, ale z drugiej strony warto zawsze pyta o motywacje artysty. Dla jednych wartoci nadrzdn jest tworzenie w nieskrpowanej wolnoci, inni po prostu chc by popularni i gotowi s nawet wystpi w programie Idol". Nie twierdz wcale, e to co gorszego. To co innego.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Basista Cool Kids of Death Kuba Wandachowicz opublikowa niedawno w Gazecie" tekst Generacja Nic", ktry wywoa ogromn dyskusj. Opisa w nim lata 90. jako dekad, ktra pogrzebaa kultur, zepchna modych, zdolnych ludzi na margines, czynic z nich niewolnikw wszechwadnego klienta". Zgadzasz si z t diagnoz?

Mnie te denerwuje fakt, e polski rynek pracy zmusza twrcw do schlebiania niskim gustom, bo sama praca ju jest bogosawiestwem. Tej sytuacji nie wykreowa jednak wolny rynek, tylko jego zanik. Gdyby koszty pracy nie byy tak wielkie, gdyby byy nisze podatki, wybr tego, jakim gustom suysz, byby wikszy. Ten kraj jest toczony przez nowotwr administracyjnourzdniczy i dlatego musisz si paszczy przed klientem kretynem. Jest jednak duo wartociowych rzeczy. Bardzo fajne s przedstawienia Grzegorza Jarzyny (co prawda, do Szcztkw..." wzi sobie, nie pytajc, nasz z Mazzollem muzyk, ale poinformowa mnie potem o tym w tak miy sposb, em nie mia sumienia si czepia), ciekawie si aktywizuje Arkadiusz Jakubik. W ogle Rozmaitoci stay si bardzo fajnym teatrem. Stasiuk jest wiecznie wielki, ciekawy Tomasz Pitek, ksika Maksa Cegielskiego o Indiach, felietonistyka Rafaa Ziemkiewicza wspaniaa i bardzo bliska moim przemyleniom. Na Masowskiej ugrzzem na jakiej 20. stronie, nie dao si tego czyta. W muzyce TPN25, Ztvoerki, Spec, wczeniej Zacier (ktren swj czas bezapelacyjnie wyprzedzi), Kobas Laxa, Kaliber 44, ostatnio Peja czujnie zacz i buja-jco rymowa, Radoskr, cigle Hey i Kasia Nosow-ska solo, Maleczuk we wszystkich odsonach. W kinematografii syf by dugo, lecz teraz jest Tereska", Tam i z powrotem" i przede wszystkim Edi" i Dzie wira" - wydaje mi si, e ku lepszemu idzie. Gdy rozmawiam z modymi ludmi przez internet, jestem peen podziwu dla ich optymizmu. W sumie nie maj si z czego cieszy, bo nie ma dla nich roboty i nie maj tak dobrych perspektyw jak na pocztku lat 90. Jest w nich wci duo radoci i pozytywnej energii. Nie dostrzegam jakich znamion buntu.- Jednak na Zachodzie modzie si buntuje. Choby antyglobalici.

Susznie zauwaye, e na Zachodzie. Na te wszystkie antyszczyty nie zjedaj raczej antyglobalici z pastw biednych. Przyznaj, e nie za bardzo wiem, o co dokadnie im chodzi. W mediach ten ruch jest przedstawiany do karykaturalnie. Jakby dla systemu korporacji", ktremu tak na marginesie -jeszcze daleko do ostatecznego krachu", nie byo alternatywy poza debilami demolujcymi ulice. W centrach kongresowych s mowie stanu z jakimi ideami, a z drugiej strony rozpasana hoota, ktrej si poprzewracao we bach od marihuany i diety bezmisnej. W takiej antynomii nie da si sensownie rozmawia o globalizacji i zagroeniach z ni zwizanych. Podkrelam, e mwi teraz o obrazie tego ruchu w mediach.- Przecie PRL-owska prasa tak samo pisaa o festiwau w Jarocinie w latach 80.!

Ale jaka to bya prasa? Poza tym mechanizm by podobny. Powstao tam wiele wartociowych rzeczy, dla nas byo to wito, ludzie czuli si tam jak w oazie wolnoci. Wadza sprytnie kanalizowaa ten zbiorowy entuzjazm, a oficjalne media pokazyway chuligastwo. Nie chc wartociowa ruchu antyglobalistycznego, bo za mao o nim wiem. W kadym razie tworzenie ponadnarodowych koncernw, przynajmniej na pocztku, nie musi by ze. Pniej, kiedy jednak prowadzi do monopolizacji, nie jest to korzystne zjawisko.- Mwisz niemal jak mody lewak.

Jeli chodzi o diagnozowanie pewnych rzeczy, to trudno mi si wyprze skonnoci lewicowych. Natomiast nie jestem entuzjast wielu lewicowych rozwiza. Co oni waciwie proponuj w zamian? To lewacki bekot. atwo jest negowa. Kady gupi potrafi sporzdzi katalog rzeczy, ktre mu si nie podobaj, i wzywa do ich zburzenia. Warto jednak pyta o pozytywne rozwizania, bo to wymaga intelektualnego wysiku.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - A Ty znasz pozytywne recepty?

Wydaje mi si, e wiem mniej wicej, jak powinno by poukadane pastwo, w ktrym chciabym y. Ale wprowadzanie tego w ycie mnie nie interesuje, bo szkoda mi czasu. Poza tym to chyba nie jest przyjemne. Polityka czsto oznacza obracanie si w rodowisku kretynw i zodziei. A ycie nasze krtkim jest, tote chc je spdzi przyjemnie i w wartociowym towarzystwie.- Miae kiedy tak pokus?

Szczerze mwic, przemkno mi to kiedy przez myl. Szybko j jednak porzuciem.- Byaby to niebezpieczna kolaboracja z Babilonem.

Wiesz, ju chyba wyrosem z opisywania wiata za pomoc tego sowa. Babilon tworz ludzie, to nie jest aden samodzielny byt. Cho z Babilonu nie da si uciec, bo wszyscy w nim yjemy, da si y w miar porzdnie. Idea palenia Babilonu" nie jest dla mnie na tyle atrakcyjna, ebym chcia powici dla niej ycie.- W Twojej piosence Ostateczny krach systemu korporacji" wida ogromn intuicj. Niedugo po ukazaniu si tej pyty Europ wstrzsna fala antyglobalistycznych zadym.

Ten tytu to waciwie art, a nie intuicja. Wok tego numeru naroso sporo nieporozumie. Kiedy przeczytaem wywiad z Jello Biafr, dawnym liderem punkowego zespou Dead Kennedys. W swoich wypowiedziach mia bardzo starannie opracowan dialektyk negatywn, mwi, co jest ze, co trzeba obali, zniszczy i podpali. Na kocu zapytano go: Co lubisz robi w wolnym czasie?". A on: Najbardziej lubi wizualizowa sobie ostateczny krach systemu korporacji". Bya to dla mnie tak zabawnie egzaltowana wypowied, e powstaa z tego piosenka i tytu pyty. Mona powiedzie, e to jest utwr o tym, jak powinni relaksowa si artyci zaangaowani. (miech)-11 wrzenia to jakby koszmarna realizacja tego typu wizualizacji.

Gdy pony wiee WTC, byem w domu, ale tydzie wczeniej staem z rodzin na dachu jednej z nich. Nawet sobie nie wyobraasz, jak to przeyem.- Jeste zafascynowany Ameryk?

Rnie. Byem tam kilkanacie razy. Na pocztku podobao mi si, e jest to kraj, w ktrym wszystko, co nie jest zabronione, jest dozwolone. A jeli co ju jest zakazane, to nie wolno tego naprawd. Pniej zaczem zauwaa rne dziwactwa. Np. kiedy bdc w Virginia Beach, przeczytaem w przewodni-ku, e miejscowe prawo zakazuje poruszania si samochodem po danej ulicy czciej ni raz na trzy godziny - chodzi o to, by zmniejszy nasilenie ruchu. Pytaem wic znajomych, jak niby jest to egzekwowane. No wic w ogle nie jest. Po prostu jest takie prawo, wic ludzie nie jed czciej ni raz na trzy godziny. To budujce, bo prawo jest tam po to, eby go przestrzega, a nie eby je ama, jak w Polsce. Jednak po 11 wrzenia w imi pojcia-wytrychu, jakim jest bezpieczestwo pastwa, ludzie daj sobie odbiera coraz to szersze obszary swojej indywidualnej wolnoci. We wszystkich gmachach uytecznoci publicznej jest tam stan wojenny. Rnica midzy Stanami w 2002 r. a polskim rokiem 1981 jest taka, e ludno w peni ten stan popiera. 74 proc. respondentw w USA popiera moliwo podsuchiwania prywatnych rozmw telefonicznych, bo uczciwi ludzie nie maj nic do ukrycia". Przez to wszystko Ameryka w tej chwili nie jest dla mnie krajem wolnym. Kto moe twierdzi, e na tym polega rnica w definiowaniu wolnoci midzy Europ a Ameryk. Ja jestem z Europy. Nie mam jednak antyamerykaskich fobii, ktre s do powszechne w wielu miejscach wiata. Bierze si to, jak sdz, z ogromnych przepaci w podziale dbr na wiecie oraz z dostpnoci informacji o tym, jak yj bogaci. To musi frustrowa, a synonimem bogatego, wiatowego andarma jest wujek Sam.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Powiedziae, e punkowe haso No future" nie dotyczy obecnej modziey. W jaki sposb dotyczyo ono Ciebie?

To byo sztandarowe haso ruchu punkowego, na ktry zaapaem si w wieku 15 lat. Teraz modzie szybciej dorasta, mnie to zajo wicej czasu. Wtedy po prostu mi si to podobao. Podobaa mi si muzy-ka, sposb ubierania si punkowcw. Poleciaem na mod. Taka forma ekspresji bya dla mnie yciowym odkryciem.- Przeciw czemu si wtedy buntowae?

To nie bya bardzo powana kontestacja. Buntowaem si przeciw temu, e nie ma dokd pj po poudniu. Przeciw temu, e ze Starwki przeganiaa nas milicja. Nie byem bardzo zbuntowany. Kilka razy poszedem w punkowym rynsztunku do szkoy i zawieszono mnie w czynnociach ucznia. Szybko dotaro do mnie, e do szkoy si tak nie chodzi, wic przebieraem si po lekcjach.- Szkol, dom, pastwo... nie byy dla Ciebie instytucjami opresyjnymi?

W czasach liceum raczej nie. Pierwszym buntowniczym przeyciem by strajk studencki w 1981 r. To byo fantastyczne dowiadczenie wsplnotowe. Studenci z pitego roku, ktrzy wydawali mi si bardzo doroli, wykadowcy - stali si naszymi kumplami. Ju ludzie o rok od nas modsi tego nie dowiadczyli. Mnie mniej interesowao wtedy to, o co waciwie jest ten strajk i co si w Polsce dzieje. Bardziej byem zafascynowany tym poczuciem wsplnoty. Po raz pierwszy poczuem opresyjno systemu w stanie wojennym. Wtedy to poczucie wsplnoty dogonia tre. Pojem, e uczestniczylimy w ruchu, ktry usiowa to pastwo jako zmieni. To wszystko sprawnie spacyfikowa genera Jaruzelski. Gdy to wszystko runo, pojawili si wiadkowie Jehowy. Oni sprzedali mi obraz wiata, ktry by dla mnie wiatem w tej caej beznadziei.- Jak si z nimi zetkne?

Przyszli do mnie do domu. Moja mama i babcia nigdy ich nie wpuszczay, ale wtedy akurat ich nie byo w domu. Ja ich wpuciem i zaczem z nimi rozmawia. Powiedzieli, e nie ma si co martwi, bo te wszystkie rzeczy, ktre si tu dziej - Solidarno", stan wojenny - za chwil bd naleay do przeszoci. Chodzi o to, eby przey t chwil i wej do Krlestwa Jezusa, ktre nadchodzi. Dali mi nadziej, w ktr bardzo mocno uwierzyem: to, co si dookoa dzieje, jest jakby poza mn. Musz je, pi i spa, eby przey, ale nic ponadto. adnej wsppracy z szeroko pojtym Babilonem". Chodziem regularnie do wiadkw Jehowy na studium biblijne. Nie zdecydowaem si jednak na chrzest, bo musiabym przesta gra.- Dlaczego akurat wiadkowie Jehowy byli dla Ciebie takim odbyciem? Przecie wczeniej zetknle si z katolicyzmem.

Tak. Przyjem wszystkie sakramenty, jakie do 18. roku ycia mona przyj. Chodziem do kocioa i na religi. Natomiast tam nigdy nie odczuem obecnoci absolutu. W kociele najbardziej czekaem na zdanie: Idcie, ofiara speniona". Byem nieuwiadomionym ateist.- Na czym wic polegaa teologiczna wyszo wiadkw Jehowy?

Urzeko mnie w nich to, e przynieli mi Pismo wite. Przedtem bya to dla mnie taka ksiga, ktrej normalny czowiek nie jest w stanie przeczyta i poj. W kociele ksidz czyta tylko Ewangeli i urywki ze Starego Testamentu. Oni pokazali mi, e Bibli mona samemu przeczyta i zrozumie. Zobaczyem, jak bardzo powoujcy si na Pismo wite katolicyzm rni si od tego, co


tam jest napisane. W religii katolickiej czczona jest Matka Boska i wizerunki Boga, cho zakazuje tego Biblia. Katolicy wierz te w niemierteln dusz. Niczego takiego nie ma w Biblii. Dusza czowieka to krew, dlatego wiadkowie Jehowy odmawiaj transfuzji.- / uwierzye w to, e dusza to krew?

Tak.- A czyj dusz jest krew syntetyczna?

Pytaem ich o to - niczyj. Traktuj j jak lekarstwo. Mona j przyjmowa.-A jeli kto przyjmuje krew od innego czowieka?

Jeli robi to wiadomie, to ciki grzech...- Ale co si dzieje z dusz?

Tak daleko w to nie wnikaem. Wtedy wszystkie odpowiedzi wiadkw Jehowy byy jasne i logiczne. Nie interesowao mnie, co si stanie, gdy zmieszamy dwie dusze.- Nie obra si, ale to troch naiwne. Co by zrobi, gdyby kto z Twojej rodziny potrzebowa transfuzji?

Ja na pewno nie odmwibym transfuzji dla swojego dziecka. Mj obraz wiata nie jest czarno-biay, ma te wiele odcieni szaroci. Jednak dla wiadkw Jehowy nasze obecne ycie jest tylko prb przed wikszym koncertem. Oni czekaj na raj, ktry nastpi kiedy na Ziemi. Jeli wic nie godz si na transfuzj krwi dziecka, to eby uratowa mu przysze ycie w raju, cho kosztem tego doczesnego.- Wic nie jeste dobrym wiadkiem Jehowy?

Sabym te nie. Przecie wyranie powiedziaem, e si nie ochrzciem.- Ale wierzysz w Boga?

Dzisiaj zakadam, e Bg jest. Zrobiem si agnostykiem. Nie jestem pewien, czy potrafi dotrze do sedna sprawy. Wiem te, e mj wiat nie jest jedyny. S rne, prawomocne sposoby dochodzenia do Boga i odchodzenia od Niego. Z czasem staem si czowiekiem bardziej tolerancyjnym.- W swoich piosenkach na og wypowiadasz bardzo kategoryczne sdy. piewae: Wszyscy artyci to prostytutki", Mj wydawca jest zodziejem", ysy jedzie do Moskwy"... A teraz jakby odzywa si w Tobie gos relatywisty.

Moe troch, ale myl, e kategoryczne sdy bd w moich piosenkach pojawia si zawsze. Niektre rzeczy po prostu daj si konkretnie opisa. A piosenka Wszyscy artyci to prostytutki" opowiada o pokrewiestwie tych zawodw. Ja nie stawiam si ponad reszt, skoro uwaam si za artyst. Oba te zawody mona jeszcze podzieli na dwie podkategorie: na tych, ktrzy schlebiaj klientom, i na tych, ktrzy ucz klientw nowych dozna, pokazuj im wiat, w ktrym jeszcze nie byli. Ja chciabym by tak drosz prostytutk. Natomiast piosenka ysy jedzie do Moskwy" bya reakcj na wyjazd premiera Oleksego na defilad zwycistwa do Rosji. Informacja o tym znalaza si na tej samej stronie w gazecie co korespondencja z wkroczenia rosyjskich wojsk do Gronego. Wizyta Oleksego w Moskwie bya dla mnie ewidentnym skandalem.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Twoje teksty dotycz czsto konkretnych wydarze politycznych. S bardzo dorane i czasem trudno je zrozumie, nie znajc ich historycznego kontekstu. Mylisz, e siedemnastolatki wiedz, o co chodzi w piosence Lewy czerwcowy"?

Z pewnoci nie wiedz, dlatego na koncertach wygaszam krtk prelekcj o tajnej naradzie u Wasy, ktra wyonia kamiennolicego straaka z PSL na premiera. To prawda - niektre moje piosenki szybko si starzej. Nic na to nie poradz.- Choby Cztery pokoje". W tej piosence opisae polsk scen polityczn, gdzie jedynym kryterium podziau jest stosunek do PRL i Kocioa. Po ostatnich wyborach parlamentarnych wszystko si zmienio.

Scena polityczna w Polsce, ale i w caej Europie, jest dla mnie niemale nierozpoznawalna, jak serek homogenizowany. Nie bardzo wiem, na czym obecnie polega rnica midzy np. socjaldemokracj a chadecj. W naszym kraju rnica jest tylko taka, e jedni maj przeszo w aparacie PZPR, a drudzy - w opozycji. Jeli chodzi o pomys na pastwo, zarwno w sferze ekonomicznej, jak i spoecznej, jest podobny - socjalistyczny. Niepokoi mnie brak prawicy w Polsce. Nie ma adnego ugrupowania, ktre w peni szanuje wasno i traktuje obywatela jako osob zdoln do samodzielnego mylenia i dziaania. Nie podoba mi si pomys na pastwo, w ktrym wci tak wiele - kluczowych czasem - przedsibiorstw pozostaje w jego rkach. Przy tym nowotwr administracyjno-urzdniczy rozrasta si w sposb przeraajcy. Parlament tworzy ustawy ingerujce w coraz wicej aspektw ycia osobistego - chociaby te nieszczsne deklaracje majtkowe czy wczeniej - uywanie telefonw komrkowych w aucie albo bardzo restrykcyjna polityka wobec nielegalnych uywek. Z drugiej strony nie myli nawet, w jaki sposb takie prawo miaoby by egzekwowane. Klasyczne prace pozorowane. Dochodz do tego grabiecze wobec ogu obywateli, a bardzo korzystne dla wasnego elektoratu manewry najbardziej chyba szkodliwej opcji w parlamencie, jak jest PSL, czyli te nieszczsne biopaliwa czy projekt ustawy o posiadaniu ziemi. To wszystko napawa mnie lkiem. Prawda jest taka, e jako rzdw poprzedniej ekipy nie rnia si zbytnio od tego, co robi teraz rzd Millera. Na pewno AWS gorzej si sprzedawaa w mediach. Jeszcze do niedawna przewaga SLD polegaa na tym, e jego dziaacze nie prali publicznie swych brudw. Teraz widz, e i to si koczy. Opis sceny politycznej z Czterech pokojw" jest w pewnym sensie wci aktualny dla ludzi w moim wieku. To, kim by dany czowiek za komuny, jest dla mnie wci istotn o nim informacj. Ale zdaj sobie spraw, e modsi ode mnie maj w dupie, e kto o co walczy albo e dziaa w SZSP Dla nich ten podzia jest coraz mniej wany. Dla mnie komuna bya wizieniem, moe o nieco zagodzonym rygorze, ale jednak. Teraz, cho wiele spraw wyglda paskudnie, yjemy w wolnym kraju. Tej rzeczy nie sposb przeceni, a mimo to tak wielu ludzi sobie z tym nie radzi. Denerwuj mnie coraz czstsze sentymenty do PRL, cho potrafi je zrozumie. Wszyscy bylimy wtedy modsi...- Jednak w Tobie te si musiao co zmieni, skoro w 2001 r. udzielie wywiadu Trybunie".

Pewnie tak, to dla mnie jaka cezura. Byo to w czasie rzdw AWS, ktre bardzo mnie rozczaroway. Dostrzegem, e po latach obie strony s siebie warte, a rnice sentymentalnohistoryczne schodz na dalszy plan. Bo zarwno ekskomunici, jak i dawna zaoga solidarnociowa przystpuj do wadzy z nadrzdn ide zabezpieczenia swych interesw. Oni wszystko robi przy pomocy swoich ludzi niezalenie od ich kompetencji, w myl zasady: Niech si Staszek sprawdzi w tym biznesie, bo jest swj chop". Zadzwoni do mnie dziennikarz Trybuny" z prob o wywiad. Odniosem wraenie, e duo o mnie wie i raczej nie bdzie pyta, czy Tata Kazika" to moja pierwsza pyta, bo i tacy si zdarzaj. Pomylaem, e skoro udzielam wywiadw yciu" Woka, to dlaczego mam nie udzieli Trybunie"? Nie bya to dla mnie oczywista decyzja. Teraz pewnie bym si nie zdecydowa rozmawia z gazet, ktrej naczelnym jest Marek Baraski. Gdy udzielaem wywiadu Trybunie",


jej szefem by Janusz Rolicki, ktry pomimo pogldw zahaczajcych o grotesk i tragedi jest moim zdaniem czowiekiem przyzwoitym.- W tym wywiadzie powiedziae m. in., e nie podoba Ci si, i prezydent Kwaniewski w Twoim imieniu przeprasza za Jedwabne. On tymczasem przeprosi w imieniu wasnym i tych Polakw, ktrych sumienia s poruszone tamt zbrodni".

Musz si przyzna, e nie przeczytaem, co w Jedwabnem powiedzia prezydent. Moja wiedza na ten temat bya jeno zasyszana. Miaem jednak do ciebie al za twoj reakcj w Gazecie Wyborczej", cho waciwie powinienem si jej spodziewa. Zabolao mnie, e twj komentarz zabrzmia tak, jakbym by staym felietonist Trybuny". O Jedwabnem chciaem powiedzie tyle, e nie neguj, i ta zbrodnia zostaa dokonana take rkami Polakw. Publiczna dyskusja na ten temat bya bardzo wana. Nie neguj te powagi i dramatu tamtych wydarze. Ale nie mam poczucia jakiejkolwiek wsplnoty ze zbrodniarzami z Jedwabnego. Nie zrobiem tego ani ja, ani mj tato, ani wujek Jurek, a czasy zbiorowej odpowiedzialnoci odeszy w ponur przeszo wraz ze mierci Wielkiego Jzykoznawcy. Tak przynajmniej mam nadziej.- Wrmy do Czterech pokojw". Nie uwzgldnie w nich Leppera i LPR.

Spodziewaem si, e Lepper wejdzie do Sejmu. Sprytnie wykorzystuje tsknoty za czasami komuny. Poza tym mwi nie tylko do biednych chopw, ktrym na przednwku nie styka, ale te do rzeszy maych przedsibiorcw, ktrzy przez ostatni dekad byli ptani przez absurdalne przepisy, obcienia fiskalne i urzdnicz wszechwadz. Ale bardziej antyrynkowej retoryki ni u Leppera nie sposb znale! Przecie on wszed do Sejmu, protestujc przeciw grabiey majtku narodowego", domagajc si wstrzymania prywatyzacji, zwikszenia podatkw dla bogatych itp. Lepper przecie nie ma adnego programu. Odnis sukces, bo mwi ludziom to, co chc usysze. Czsto przygldaem mu si, jak rozmawia z dziennikarzami i politykami w telewizji. Niektre jego zagrywki s naprawd dobre. Np. zaczyna swj wywd od sw: Jak sam pan wie, deficyt budetowy w pastwie moe by znacznie wikszy". W ten sposb zmusza rozmwc do udowadniania, e czarne nie jest biae. To cyniczny populista. Niby taki radykalny polityczny chuligan, a jedzie i przemawia w Strasburgu. LPR jest znacznie bardziej konsekwentna i szczerze antyrynkowa. Jak Roman Giertych nawija, to odnosz wraenie, e swoje teorie ma poukadane. To bez dwch zda inteligentny i mdry czowiek. Odstaje od standardowego poziomu tej rozpasanej chamwy, dlatego jest jednym z nielicznych powanych interlokutorw. Jego negacja integracji europejskiej nie jest tylko odgrywaniem Rejtana, ale jest te podbudowana argumentami, z ktrymi trzeba normalnie dyskutowa.- Nie masz czasem wraenia, e polski sentymentalny podzia na postkomun i postopozycj stal si nieaktualny w perspektywie integracji z Uni?

To prawda. To w tej chwili jedyne kryterium, ktre pozwala t nasz polityczn magm jako rozrni. Nie s to jednak podzbiory rwne, bo zdecydowanie przeciw Unii jest tylko Radio Maryja, LPR i czasem Lepper, cho on nie artykuuje tego a tak dobitnie. To s siy skrajne.- A Ty jeste za integracj?

Generalnie z dwojga zego to chyba jednak tak. Ale uwaam, e nie jest to krok, ktry rozwie wszystkie problemy. Na pocztku nie bdzie za fajnie. Po prostu nie ma innego wyjcia. Jed troch po wiecie i budujcy jest dla mnie przykad Hiszpani. Kiedy by to kraj biedniejszy od Polski. Opowiada mi mj wujek z Anglii, e gdy jedzi tam w latach 60., ulice pene byy ebrzcych dzieci. Teraz jest to wspaniae miejsce.


W referendum powiem z cikim sercem, ale i z braku realnej alternatywy tak" i bd namawia bliskich, eby zrobili to samo. Wejcie do Unii niesie ze sob te pewne rzeczy negatywne, jak choby biurokracja, ale pozostanie poza Uni spycha nas w cywilizacyjn zapa. Akcja, eby budowa w Polsce Tajwan, czyli powici trzy pokolenia, by nasi potomkowie mieli szczliwe ycie, po prostu nie przejdzie. Jedyne wyjcie to wstpi do Europy.- Czsto krytykujesz politykw. Rnica midzy Wami jest taka, e polityk - przynajmniej teoretycznie - ponosi odpowiedzialno za to, co robi. Ryzykuje stanowisko, a Ciebie nie mona odwoa. Sucha Ci mnstwo ludzi i moesz im mwi, co Ci si podoba. Najwyej pniej zapiewasz: Maciek, ja tylko artowaem ".

Mam poczucie odpowiedzialnoci za swojego suchacza, cho jednoczenie wiem, jak wana jest wolno w sztuce. To, o czym mwi w piosenkach, jest szczere. Jest tam moje subiektywne poczucie susznoci. Natomiast s tematy, do ktrych w ogle si nie zabieram. Mam do specyficzne pogldy w sprawie narkotykw. Uwaam, e duo gorsze jest penalizowanie tego procederu, bo nie likwiduje zjawiska, ale sprawia, e zajmuj si tym bandyci. Poza tym rozrnienie, co jest narkotykiem, a co nie, jest nieuzasadnione. Z pewnoci narkotykami s legalne w tym kraju alkohol i nikotyna. Nie podoba mi si koncepcja, wedle ktrej urzdnik jest mdrzejszy od obywatela i mwi mu, czym moe si legalnie tru, a czym nie. Jednak ju nigdy nie napisz o tym piosenki, bo kto mgby j odczyta jako zacht do brania narkotykw. W swoich tekstach nie tykam ju papiea. Za modu, w okresie silnej indoktrynacji przez wiadkw Jehowy, popeniem utwory na ten temat. Teraz wiem, jak wielki jest to w Polsce autorytet, i nie mam zamiaru obraa niczyich uczu.- Twoje piosenki s czsto bardzo oceniajce, duo w nich kategorycznych sdw. Chyba przez to Twoi fani maj wobec Ciebie bardzo wysokie wymagania moralne?

Pewnie tak, cho myl, e inne osoby publiczne te si z tym stykaj. Czasem to cikie brzemi. Mam kumpla lekarza, ktry przez wiele lat pracowa w Isku - maym, licznym miasteczku na Pojezierzu Szczeciskim. Jego ona jest dentystk, wic oboje szefowali miejskiemu orodkowi zdrowia. Byo tam piknie: bajkowe, idylliczne zacisze, ale postanowili wrci na rodzinny lsk. Pytaem dlaczego. To jest dla mnie za trudne ycie - on na to - wszyscy mnie tam znali, musiaem by do dyspozycji 24 godziny na dob. Nie mogem nawet upi si w barze i troch narozrabia, bo ludzie straciliby do mnie szacunek". Ze mn troch te jest tak. Jestem lekarzem nie tylko w Isku, ale w caej Polsce. Kiedy byo to dla mnie bardziej uciliwe. Teraz staram si tumaczy sobie i wszystkim wkoo, e jestem uomny, grzeszny, jak kady czowiek. Chyba z siedem lat temu napisaem list otwarty w sprawie piractwa. Reakcje s do dzi. Ostatnio dostaem list sugerujcy, i jestem zodziejem, bo na kasecie Melasa" znalazy si dwie inne piosenki ni na pycie, wic zmuszam mojego odbiorc do kupowania jednego i drugiego. Prawda jest jednak taka, e szkoda byo mi je wyrzuci, a wszystko nie chciao si pomieci. Ludzie zapominaj po prostu, e sztuka jest jednak rozrywk, cho czasem wysublimowan, i traktuj to wszystko zbyt serio.- Dla wielu modych ludzi jeste jednak autorytetem. Czy Kazik - autorytet czasem bladzi?

Zrobiem w yciu kilka rzeczy, ktrych mogoby nie by. Na pewno niepotrzebne byy oba moje wystpy w Sopocie. To miejsce nie dla mnie, ale namwiono mnie, e dobrze bdzie tam si pokaza z komercyjnego punktu widzenia. Troch tego auj. Drugi wystp mona by ju jako przebole, bo sprowokowaem prezydenta piosenk Wasa, dawaj moje sto milionw". Mimo to mam pewien niesmak po tym Sopocie. auj te kilku swoich wypowiedzi w mediach... Jednak generalnie nie ma nic takiego, co by nie pozwalao mi spojrze rano w lustro. Muniek Staszczyk powiedzia w rozmowie z tob, e wstydzi si wystpu przed Messnerem w Spodku w 1987 r. A dla


mnie to bya dobra, sponsorowana siedmiodniowa zabawa w Katowicach na festiwalu kultury studenckiej. Nikt pewnie nie uwierzy, ale dopiero po koncercie dowiedziaem si, e Messner by na widowni. Nie miaem jednak kaca.- A nie gupio Ci z powodu wizyt w cenzurze?

To byy bardzo mieszne, cho mczce wizyty. Przyjem tak zasad, e nie bd pozwala na adne ingerencje w teksty - tzn. jeli jakiej piosenki nie dao si przewalczy bez zmian, to z niej rezygnowaem w ogle. W sekcji zajmujcej si muzyk rockow byo dwch facetw. Jeden mody, ktry udawa kumpla. Klepa po ramieniu i mwi: Wiesz, musimy tak zamiesza w tym tekcie, eby ci na grze nie skumali, o co naprawd chodzi". A starego gwnie interesoway sprawy gramatyki i ortografii, gdy by autorem ksiek dla dzieci Gramatyka na wesoo" i Ortografia na wesoo". Miaem na nich taki sposb, e przed wizyt w cenzurze pisaem kilka takich superostrych tekstw typu: Niszczy nas beton partyjny..." czy co takiego. Gwnie wic skupiali si na tych tekstach, dziki czemu udao mi si wiele innych przewalczy. To, e nie pozwalaem zmienia tekstw, oczywicie w znacznym stopniu okaleczao nasz repertuar. Pierwsza pyta Kultu zupenie nie bya tym, co gralimy na koncertach. Ale nasze pierwsze sze pyt jest dowodem liberalizowania si cenzury w latach 80.: na czwart pyt pucili utwr Polska", na pit Wolno", a przy szstej ju praktycznie nie byo cenzury, skoro przeszed taki utwr jak Totalna militaryzacja"...- Dlaczego swego wydawc ju w wolnej Polsce nazwae zodziejem?

Miaem do czynienia z kilkoma wytwrniami pytowymi i czsto czuem si oszukiwany, wrcz okradany. Byo to dla mnie do frustrujce. Nigdy nie miaem pewnoci, ile moich pyt tak naprawd sprzedano. Upokarzao mnie proszenie o kas. Dlatego teraz wydaj pyty u mojego kumpla Sawka Pie-trzaka, ktremu ufam.- Duo zarabiasz?

Nie chc rozmawia na temat pienidzy.- A na co je wydajesz?

Gwnie na pyty, filmy na DVD.- Kiedy wpade na pomyl nagrania piosenek ojca?

To si rodzio kilka lat. W domu byy jakie piosenki taty na kasecie. Skasowaem je, by nagra Iggy Popa. Pniej tat zainteresowa si Jurek Zalewski, autor filmu Tata Kazika". Historia z filmem trwaa cztery lata i przez ten czas dojrzaem do nagrania samemu tych piosenek.- Miale pretensje do ojca, e zostawi Ciebie i mam?

Kiedy tak. Nigdy waciwie nie wiedziaem, co to znaczy wychowywa si z ojcem. Gdy tata wyjecha z Polski w 1967 roku, miaem cztery lata. Pniej byem u niego w Paryu w 1971 przez trzy tygodnie. To bya pono prba ratowania maestwa moich rodzicw. W nastpne wakacje mielimy pojecha na duej, ale nie dali nam paszportu, a dwa lata pniej mj tata ju nie y. Moje pretensje bray si troch std, e mao o nim wiedziaem. Tak naprawd dowiedziaem si o swoim ojcu czego przy realizacji filmu. Teraz nie mog go ocenia, bo znajdowa si w sytuacjach ekstremalnych. Miaem zawsze cieplarniane warunki, a ten czowiek w wieku 19 lat wyldowa w obozie koncentracyjnym. Z takim bagaem dowiadcze inaczej si patrzy na wiat.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Czsto podkrelasz swoje przywizanie do tradycyjnych wartoci, takich jak dom, rodzina... Nie jest Ci trudno godzi etos rockmana z rol ojca i ma?

Etos rockmana wcale nie musi wyklucza przywizania do tradycyjnych wartoci. Ujmijmy to w ten sposb: wykonuj wolny zawd i mam nienormowany czas pracy. Nie stoi to w sprzecznoci z przywizaniem do rodziny i wartoci, jakie ta instytucja ze sob niesie. To, e mam rodzin, e mam swoje gniazdo i tam osoby, ktrym jestem potrzebny i ktre s mi potrzebne, pozwolio mi tak dugo funkcjonowa w tym, co robi. Bo jeli czowiek jest dugo poza domem, cay czas z kolegami i jedzi z miejsca na miejsce, to czyha na niego duo rnych pokus.- Jak sobie radzisz z tymi pokusami?

Rodzina jest wartoci na tyle cenn, e te pokusy nie mog si z ni rwna. Gdybym nie mia rodziny, pewnie bym uleg - nie miabym nic do stracenia. By moe stoj tu w opozycji do mojego ojca, dla ktrego rodzina nie bya najwaniejsz rzecz w yciu. To, e mam duo do stracenia, sprawia, e zachowuj si przyzwoicie.


2Wci nie wierz politykomRozmowa z Tomaszem Lipiskim i Robertem Brylewskim, twrcami Brygady Kryzys- Miny 22 lata, a Wy znalelicie si w tym samym miejscu - zakadacie Brygad Kryzys. Nie czujecie si dziwnie?

Robert Brylewswki: (miech) - Wychodzimy ze stanu hibernacji. Nawet reaktywacja" byaby tu zym sowem. Tomasz Lipiski: - Nie planowalimy tego, cho takie byo zamwienie publicznoci. Od lat przychodzili do nas ludzie z tym pomysem. Dotd dawalimy odpr, bo ten zesp ma swoj racj bytu tylko w pewnych, specyficznych momentach historii. Mona powiedzie, e nie jest to zesp na czas stabilizacji. Pocztek lat 80., gdy powstaa Brygada, by czasem wielkiego przeomu. Podobnie byo na pocztku lat 90., gdy przez moment gralimy znowu i upad w Polsce komunizm. Pocztek nowego stulecia to rwnie niezwyky czas. Mona go nazwa drugim rozdaniem nowej, polskiej rzeczywistoci. Mam wraenie, e najciekawsze rzeczy, ktre pojawiaj si obecnie w muzyce, wychodz z tzw. off-u", poza wielkimi, sieciowymi wytwrniami pytowymi. Podobnie byo w naszych dawnych czasach. Tych produkcji prawie nie wida w wielkich mediach. Pomylelimy wic, e dobrze byoby zaistnie wanie w tym kontekcie, jako zesp ju z pewn mark, dla niektrych legendarny. Dobrze si nam teraz uoyo do tego ycie, bo obaj wrcilimy do Warszawy - ja z Krakowa, a Robert z Poznania. Zaczlimy si czsto widywa i musiao si to zakoczy Brygad Kryzys. R.B.: - Nasza poprzednia przygoda z Brygad Kryzys rozpocza si w Berlinie, na dwa dni przed upadkiem muru. To by dla nas niezwyky czas. Wanie w takich momentach jest o czym mwi, wwczas ma to sens. W czasach stabilizacji maej, lub duej nikt tego nie chce sucha. Jestemy jak ghost busters" - gramy, gdy pojawiaj si duchy.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Tomku, jeszcze nie tak dawno, w 1996 r. wznowie dziaalno swojego pierwszego zespou Tilt. Dlaczego nie wyszo?

T.L.: - Tilt dziaa z przerwami. W tym czasie pracowaem w Radiostacji, robiem duo innych rzeczy i ciko harowaem. To by bardzo trudny okres, ogaszano koniec muzyki rockowej... R.B.: - ...w latach 90. wszyscy byli bardzo zapracowani... T.L.: - Ciko byo robi w tym czasie tak muzyk. To, co w tym czasie odnosio sukcesy, zupenie mnie nie interesowao. Bardzo dugo prbowalimy wyda pyt. Udao si dopiero w 2002 r. Moi koledzy z zespou s teraz bardzo zaangaowani w prac z Pudelsami, ktrzy robi wietny rockowy kabaret. Postanowiem wic rozwiza Tilt. Na zawsze. R.B.: - Najwaniejsze s owoce. Nagralicie dojrza, dobr pyt. T.L.: - Te jestem z niej zadowolony i uwaam, e nie ma si czego wstydzi. To, e si nie sprzedaa w 100 tysicach egzemplarzy i nie staem si super-gwiazd... Nic na to nie poradz. Moe nie byo na tej pycie radiowych przebojw. Ale nie zrobiem jej te z myl o wejciu w dup radiowym szefom muzycznym, ktrzy ukadaj play-listy.- Jakie duchy wywoay Brygad Kryzys?

R.B.: - Ten duch to kryzys (miech). T.L.: - Lata 90. skoczyy si pod kadym wzgldem. A by to czas niezwyky. Wszyscy w tym kraju zachysnli si zdobyczami polskiej przemiany: wolnoci, rynkiem, konsumpcj. Pojawia si szansa na realizacj zupenie nowych marze, ktre za komuny nawet nikomu nie przychodziy do gowy, bo byy nieprzyzwoicie abstrakcyjne. Po 1989 r. ludzie chcieli zarabia pienidze, bo wreszcie pojawia si na to szansa. Zbiego si to z boomem postindustrialnej muzyki klubowej - techno, transu, acid. Te dwa zjawiska musiay si zazbi. Po cikiej pracy kady chcia si po prostu zabawi, wyszale, nawali i odpocz od dziennych stresw. Nie w gowie byo komukolwiek sucha czego o rzeczach choby troch kopotliwych. Wikszo artystw naszego nurtu, ktrzy wyroli z punk-rocka i Nowej Fali odnajdywaa si z trudem w tych czasach. Waciwie poradzili sobie tylko Muniek Staszczyk i Kazik Staszewski. Ciesz si, e im si powiodo, bo w jakim sensie wygrali z jarmarkiem, ktry si pojawi w Polsce. Ale mymy te przetrwali, cho nie gramy tylu koncertw, co oni. Teraz stoimy chyba na progu kolejnego przeomu. Od dwch lat toniemy w dekoniunkturze gospodarczej, ludzie trac prac, bezrobocie bije kolejne rekordy, a na rynek pracy wkracza kolejny demograficzny wy. W warunkach kryzysu ludzie nastawiaj ucha. To jest modzie w wieku naszych dzieci. To jest pokolenie, ktre ma ochot na fajn muzyk i robi duo fajnej muzyki.- Jestecie rozczarowani Polsk rewolucj 1989 r.?

T.L.: - W Polsce nie byo adnej rewolucji. Mona dyskutowa, czy to dobrze, czy le. Przejcie z jednego systemu w drugi odbyo si na mocy ukadu zawartego przy stole. Dobrym tego skutkiem byo z pewnoci to, e winnych nie sdzia ulica, bo rwnie dobrze kilka lat pniej mogoby doj do przewrotu jak w Rumunii. Z drugiej strony naszym nieszczciem jest korupcja, ktr wbudowano w nowy system ju od pocztku jego tworzenia. Dopiero teraz potrzebna jest nowa rewolucja, wymiana politycznego establishmentu, ktry jest zgniy do spodu. R.B.: - Teraz wida, jak gboko siedzi ten nowotwr. Polityka przypomina wielki, nadty pcherz. Gdy kto zrobi w nim malek dziurk, wycieka z niego mierdzca, obrzydliwa substancja. Wszyscy zatykaj nosy i uciekaj. Nie ma co si dziwi, e Polacy odwracaj si plecami od ycia publicznego. To normalna reakcja. Tragedi Polski jest to, e w yciu politycznym nikt wiaty i uczciwy ju waciwie nie chce uczestniczy. Lata 90. wytworzyy now, samo-wybieraln


oligarchi, ktra w gruncie rzeczy jest poza kontrol spoeczn. S odizolowani ciemnymi szybami samochodw, a na temat zakresu ich wadzy mona jedynie spekulowa. Nie wierz politykom" piosenka, ktr napisalimy ponad 20 lat temu, jest nadal aktualna.- Chodzicie na wybory?

T.L.: - Tak, cho z roku na rok mam coraz wikszy problem. Nie ma na kogo gosowa. Mam jednak poczucie, e mimo tego caego syfu, nie mona zostawia polityki samej sobie. Dlatego staram si wrzuca ten mj wdowi grosz. R.B.: - Jeszcze niedawno gosowaem na Uni Wolnoci, ale teraz nie wiem, co zrobi, bo Unia praktycznie przestaa istnie. Mczy mnie ju troch to cige wybieranie mniejszego za midzy rakiem a choler. Ludno chyba czuje to samo, jeli spojrze na frekwencj. Trzeba jednak gosowa, bo jak tak dalej pjdzie, to przyszy Sejm opanuj ludzie pokroju Leppera, Giertycha czy Wrzodaka.-Jak zagosujecie w unijnym referendum?

R.B.: - Oczywicie za integracj, cho po wojnie z Irakiem powstaje obawa, czy jeszcze bdzie do czego przystpi. Podzia Europy w sprawie interwencji jest bardzo niepokojcy. Nie podoba mi si samolubna polityka Francji i Niemiec. Zapomnieli chyba, e gdyby nie pomoc Ameryki w odbudowie Europy, nie mieliby dzi tak sodko. Denerwuje mnie coraz powszechniejszy antyamerykanizm na zachodzie kontynentu. T.L.: - Po rozszerzeniu Unii o 10 krajw ta struktura ju nie bdzie tym, czym bya dotd. Nikt nie wie, czy nadal bdzie funkcjonowa. Nie ma jednak adnej alternatywy. Trzeba gosowa za integracj, bo niewejcie do Unii skazuje nas na cywilizacyjn przepa. We wsplnocie europejskiej jest te pewna szansa poprawy jakoci ycia politycznego w Polsce. To nasze rozpasane buractwo kradnie i w dodatku nie umie rzdzi. Pewna zewntrzna kontrola moe sprawi, e cokolwiek w tym pastwie zacznie wreszcie funkcjonowa normalnie.- Bylicie zwolennikami interwencji w Iraku?

R.B.: - Wojna nigdy nie jest czym dobrym. Ale wielkim bdem byo odpuszczenie Saddamowi w 1991 r. To jest jak z blem zbw. Jeli to zaniedbasz, leczenie bdzie bardziej bolesne i kosztowne. T.L.: - Dyktatorzy nie stoj w miejscu. Gdyby wolny wiat w latach 30 prewencyjnie uderzy na Niemcy, by moe nie doszoby do tragedii II wojny wiatowej. A nikt tak naprawd nie wie, jakim zagroeniem mgby si okaza Husajn. Oczywicie trzeba te zdawa sobie spraw, na czym polega interes Amerykanw na Bliskim Wschodzie. Nie jest to interwencja wycznie w imi wolnoci Iraku i ochrony wolnego wiata. Mimo to myl, e bya suszna.- To, co mwicie, nie jest chyba popularne w Waszym rodowisku.

R.B.: - Nie tylko w naszym. Przecie wikszo Polakw bya bezwarunkowo przeciwko wojnie. Wynika to czsto z niewiadomoci politycznej. T.L.: - Historia nie jest dobr ciotk, ktra nagradza grzeczne dzieci i trudno j mierzy kategoriami dobra i za. Ale trzeba z niej umie wyciga wnioski. Sojusz z Angli i USA by najrozsdniejszym z moliwych rozwiza. Przecie sprzeciw Francji i Niemiec wobec wojny wcale nie wynika z umiowania pokoju, tylko rwnie z interesw tych krajw prowadzonych na Bliskim Wschodzie.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Kontestacja lat 80., ktrej jestecie wsptwrcami, posugiwaa si jzykowymi wytrychami: system" i Babilon". Za pomoc tych sw mona byo opisa ca zowrog rzeczywisto. Czy te pojcia wci dla Was co znacz?

R.B.: - Tak, cho za komuny znaczyy troch co innego. System" by czym namacalnym, widocznym na kadym kroku i mocno opresyjnym. To by system komunistyczny. Teraz mamy inny system", czy Babilon". Dziaa moe troch dyskretniej, jest mniej opresyjny, ale rwnie wizi czowieka. T.L.: - Babilonem" s choby pewne procesy globalizacyjne dotyczce wiata. To jest termin mocno naduywany. Mam na myli opanowanie wiatowej gospodarki przez bardzo wsk grup ponadnarodowych korporacji. Rozwj nowych technologii teleinformatycznych doprowadzi do powstania wirtualnego kapitau, ktry moe si byskawicznie przemieszcza. Jest wszdzie i nigdzie, w dodatku nikt nie wie, jakie mog by tego konsekwencje. Bo to wszystko prowadzi do sytuacji, w ktrej dystrybucja dbr jest skrajnie niesprawiedliwa. Przepaci pomidzy bogat mniejszoci i wikszoci w skrajnej ndzy s wrcz niewyobraalne. Miliony ludzi w rnych czciach wiata umieraj z godu, podczas gdy mieszkacy najbogatszych krajw umieraj z przejedzenia. To si pogbia, zarwno w skali globalnej, jak i w skali poszczeglnych pastw. R.B.: - Szlag mnie trafia, gdy czytam, e 70 proc. pienidzy na pomoc dla Afryki idzie na koszty obsugi tego przedsiwzicia. Oznacza to, e jedzenie dla godujcych jest konsumowane w Europie i Ameryce. Nie wystarczy da wolno mieszkacom Afryki, gdy wyssao si z tego kontynentu ca esencj. T.L.: -- Nowy Babilon", ktry robi bogatych jeszcze bardziej chciwymi, a biedakw jeszcze bardziej dzikimi, pojawi si w Polsce w latach 90. Nie byo jednak chtnych do kontestacji, bo waciwie kady chcia si sta jego czci. Jak niby polska modzie miaa protestowa przeciw midzynarodowym koncernom, skoro gremialnie chciaa w nich pracowa?- A Wy, Panowie, po 1989 r. nie chcielicie doczy do ludzi Babilonu"?

R.B.: - Za komuny nauczylimy si y po swojemu. Wiele lat zajo nam znalezienie sobie w miar bezpiecznej niszy, w ktrej moglibymy zachowa twarz, a jednoczenie funkcjonowa pod wzgldem artystycznym. Przetarlimy wasne cieki jakby obok systemu. Umielimy sobie nawet zorganizowa zagraniczn tras. Po przemianie musielimy wszystko zacz od nowa. T.L.: W 1989 r. miaem 34 lata, a Robert 28. Bylimy doroli i z dnia na dzie znalelimy si na innej planecie. Prbowaem to jako nadrobi, kupowaem ksiki, by zrozumie, co to jest rynek, marketing i te wszystkie rzeczy, o ktrych dotd nie miaem pojcia. R.B.: - Ja si nie uczyem i pada mi firma, (miech) Zaoyem wytwrni pytow. T.L.: - Robert prbowa zosta kapitalist, a ja przez rok pracowaem w BMG. Bardzo mi si tam nie podobao. Liczyem, e wejcie do Polski majorsw bdzie oznaczao pocztek jakiego standardu w fonografii, cywilizowanych warunkw i jasnych kryteriw gry. Bo dotd zarwno firmy pastwowe, jak i mae firemki prywatne byy przewanie oparte na przewal. Nagminnie robiono w chuj artystw, toczono pyty w Czechosowacji i przemycano je do Polski, a po sprzedaniu ich nie rozliczano si z nikim. Wielkie firmy pytowe na og wchodziy do nas, przejmujc ktr z istniejcych wytwrni, wic miaem nadziej, e to ukrc. Mam wtpliwoci, czy tak si stao.- Uwierzylicie w kapitalizm i zawiedlicie si?

T.L.: - Ja nadal wierz w kapitalizm w tym sensie, e lepiej mie wybr ni go nie mie. Przy wielu wadach i ograniczeniach nowy system daje wolno sowa, wolny wybr, pozwala samemu decydowa o wasnym losie i bra na siebie zwizane z tym ryzyko. To/ jest wolno, ktra dla ludzi w moim wieku nie jest czym, co zawsze mielimy dane. Dlatego potrafimy to doceni.


R.B.: - To wszystko prawda, tylko e dzi wiem, e duo atwiej byo mi y pod koniec komuny. Pewnie gdybym handlowa warzywami lub robi w brany tekstylnej, mylabym inaczej. Ale jestem muzykiem. Pod koniec PRL mona byo wicej zrobi, osign, bo by bajzel. Czerwony mia wasne powane problemy, wic przesta go interesowa jaki Brylewski. No i, powiedzmy to sobie szczerze, ludzie chcieli nas sucha. Oczywicie nie chc przez to powiedzie, e chciabym powrotu do tamtych czasw. Na pocztku lat 90. zaoyem Zot Ska - wasne studio nagraniowe. Przez niecae dwa lata nagralimy okoo 200 kapel. Jedna trzecia tych nagra zakoczya si pyt. To wszystko nie wyszo z dwch przyczyn. Po pierwsze zgin w wypadku mj partner Marek Grzesik, ktry zajmowa si stron biznesow. To bya dla mnie prawdziwa tragedia, nie potrafiem si z tym pogodzi. Sam nie umiaem znale nikogo, kto by zainwestowa w ten biznes. Jaki czas prbowaem to jeszcze cign. Studio miecio si w klubie studenckim Proxima. Gdy zmieniy si wadze uniwersytetu, dostaem wymwienie lokalu. Taki by czas. Lepiej, Brylewski, otwrz jak hurtowni rajstop, to bdziesz mia jakie pienidze" - usyszaem.- Jak si waciwie poznalicie?

T.L.: - Tak dokadnie nie pamitam... Pod koniec lat 70. wszyscy z punkowej zaogi si znali. Tak bardzo rnilimy si od otoczenia, e bez trudu trafialimy na siebie, cho jestem od Roberta troch starszy. R.B.: - Wiedzielimy o sobie, bo ja byem z Kryzysu, a Tomek z Tiku. Ale chyba do penej integracji doszo w Czstochowie, gdy nie odby si jaki wsplny koncert. Wszyscy spotkali si w hotelu ha jamo-waniu i tak si zaczo. Bylimy nastawieni integra-cyjnie, bo to bya jedna punkowa ekipa.- Kiedy zaoylicie Wasze pierwsze zespoy?

T.L.: - W 1978 r. Czas pnego Gierka. Byo ju wiadomo, e wszelkie prby ucywilizowania komunizmu spezy na niczym. Od 1976 byy kartki na cukier, robotnicy burzyli si w Radomiu i Ursusie. W tym czasie doroso pierwsze powojenne pokolenie wyu demograficznego urodzeni w poowie lat 50. Pocztek dorosego ycia mojej generacji przypad na okres wiatowej recesji, ktra i na Polsce odcisna swoje pitno. Bylimy pokoleniem bez perspektyw, bo ycie w tym kraju byo waciwie uwarunkowane postaw polityczn. Wszelka kariera wizaa si z przynalenoci do partii albo ktrej z reimowych organizacji modzieowych. eby si do tego podczy, nie trzeba byo by komunist, tylko totalnym oportunist, dupoda-jem. Ja si na to nie pisaem. Mona byo wyemigrowa albo y poza spoeczestwem. Jedynym obszarem umiarkowanej wolnoci bya dziaalno artystyczna. Zaczem wic studiowa na ASP, ale szybko rzuciem studia i postanowiem zaj si muzyk. Miaem 24 lata. Po caych dniach siedziaem z Jackiem Lutrem" Lenartowiczem na moim strychu na Muranowie i pisalimy piosenki z angielskimi tekstami. Luter" zna wietnie angielski i wychodziy mu bardzo dziwne, dadaistyczne teksty. Ja robiem muzyk. Znalelimy basist - Tomka Szczeciskiego, ktry pracowa w klubie Remont. Zaczlimy tam prby. W tym czasie Heniek Gajewski prowadzi w Remoncie nowoczesn galeri sztuki. Sprowadza performerw, jakich magikw z Holandii, ktrzy robili rodzc si wanie sztuk wideo. Gdy Heniek zobaczy, jak wielki entuzjazm wywouje muzyka punkowa, przeksztaci galeri w Post Remont -takie dziwne miejsce spotka, w ktrym gwnie odbyway si koncerty. Z tym miejscem byy zwizane waciwie wszystkie pierwsze polskie zespoy punkowe: Tilt, Kryzys, Brygada Kryzys, Poland Kazika Staszewskiego.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Skd si wzity nazwy Tilt i Kryzys?

T.L.: - Powstaa przez przypadek. Pniej dorobilimy do niej ideologi. Wtedy byy bardzo modne flipery - automaty do gry. Modzie z nudw spdzaa przy nich cae godziny. Gdy si takim fliperem za mocno szarpno, to pojawia si napis tilt" i wszystko przestawao dziaa. Tracie wszystkie punkty. Chcielimy tak dziaa na spoeczestwo - tiltowa" je. R.B.: - Nazw Kryzys wymyliem siedzc pod Paacem Kultury i do dzi sdz, e bya trafiona w dziesitk. To wwczas byo sowo nowe w odniesieniu do Polski. Dotd kryzys dotyka wycznie Zachd. Byem w liceum i ju troch graem na gitarze. Doczy do mnie Majonez i Twardowski, ktry mia gra na perkusji. ciemnia mi przez p roku, e ma swoje bbny i e potrafi gra. Okazao si, e to bzdury. Znalelimy innego perkusist i zaatwilimy prby w jednym z warszawskich domw kultury. Niewiele potrafilimy. W kocu doczy do nas Mrwa i trafilimy do domu kultury w Aninie, gdzie pracowaa jego mama. Tam przygotowalimy pierwszy koncert. Odby si w kwietniu 1979 r. Niedugo pniej zagraem jedn z najwikszych tras z ycia 11 koncertw z Exodusem, Turbo i Fantomem. Ten wielki sukces zawdziczalimy w duej czci nazwie zespou. Wiele osb traktowao nas nie tylko jako zjawisko muzyczne, ale take jako pewn akcj o wymiarze szerszym, spoecznym. Gos modego pokolenia kryzysu, ktre nazywa to po imieniu.- Co Was inspirowao?

T.L.: - W tym czasie w Anglii modzie znalaza si, paradoksalnie, w podobnej sytuacji. Nie byo pracy dla powojennego wyu demograficznego, a na wiecie panowaa recesja. W angielskich dzielnicach robotniczych narodzi si punk rock - muzyka ludzi bez przyszoci. Suchaem tego angielskiego wynalazku i to mnie omielio. Dotd w powszechnym mniemaniu dobrym muzykiem by ten, kto potrafi z instrumentu wydobywa kaskady dwikw. Tymczasem punk rock by zaprzeczeniem dotychczasowego grania. Mia bardzo prost, prymitywn wrcz form i niezwykle non tre. Dotyczy nas. Suchalimy te duo reggae. Ta muzyka fascynowaa nas pod wzgldem rytmicznym. Pierwszym punkowym zespoem w Polsce bya gdaska grupa Deadlock. To bya iskra rzucona na atwopaln materi. Z Gdaska punkowa fala byskawicznie rozesza si po kraju. Znalimy si wszyscy, bo nie byo nas duo i dziwnie wygldalimy. R.B.: - Ten ruch zaczyna si w Polsce troch po omacku. Pamitam, e wpad mi w rce artyku \ w yciu Warszawy". Wypisywali wtedy jakie koszmarne bzdury na temat punk rocka na Zachodzie. Znalazo si tam jednak kilka prawdziwych informacji, ktre mnie zaciekawiy. Pisali, e utwory punkowe s bardzo krtkie, rytmiczne, a teksty agresywne. To mi si spodobao. Bardzo chciaem gra, a jednoczenie raziy mnie zespoy typu Yes zoone z kolesi w powczystych szatach z cekinami, stojcy w strumieniach wiate i piewajcy o purpurowych kaloryferach na karmazynowych niebach. Chciaem wic bardzo pozna t now muzyk, ktra jest wprost, bez egzaltowanych metafor. Byem w drugiej klasie liceum i w kocu trafiem na jakie pyty. Ktrego dnia razem z koleg z klasy ubralimy si tak, eby nie byo wtpliwoci, e jestemy punkami. Woylimy stare marynarki, do ktrych poprzypinalimy mnstwo agrafek i yletek. Wymalowalimy sobie oczy na czarno a do brwi i bezczelnie stanlimy pod Rotund, eby zapa kontakt z innymi. Po chwili obok nas zacz si krci kole w skrkowej kurtce zapitej pod szyj jak cinkciarze. To na pewno ubek" - pomylaem. Nagle on podchodzi do nas, rozpina t frajersk kurteczk, a pod spodem ma krawat -led" cay w agrafkach. Panowie, ja te" - mwi. Spotykamy si w Bolku". Tak si to zaczo. Nie byo jeszcze punkowego mundurka typu ramoneska i irokez", tylko totalna dowolno. T.L.: - To bya akcja parateatralna. Pamitam, jak do Remontu przyjecha Raincoats pierwsza punkowa kapela z Zachodu. Jeden z tych goci chodzi ubrany w dugi prochowiec, wic


wszyscy myleli, e to jaki ubek. On po prostu stylizowa si na tajniaka ze Wschodu, bo w Londynie nikt tak nie chodzi. My kupowalimy przedwojenne byszczce garnitury, chodzilimy w pomaraczowych kombinezonach sub miejskich, farbowalimy wosy na rne kolory. Ludziom na ulicy nie miecio si to w gowach, nie wiedzieli, co to jest. Wszystko byo szare, bezbarwne, a my bylimy kolorowi. To musiao rodzi agresj. Powszechna w PRL zasada brzmiaa: mierny, bierny, ale wierny". Mymy si z tego wyamywali. R.B.: - Na przykad milicja w Trjmiecie wypacaa ci tyle pa w dup, ile miae przy sobie agrafek. W Warszawie nie byo lepiej. Jedynym patentem na to, eby ci przypadkiem nie zatukli, byo udawanie wira. Oni si troch krpowali wariatw, nie wiedzieli, jak z nimi postpowa.- Czy polski punk rock mial charakter polityczny?

T.L.: - Prawie wszystko w tym kraju miao charakter polityczny. Ale to bardziej skomplikowane. Codziennie dokonywae wyboru: skurwi si w imi witego spokoju, wygody, stabilizacji, czy cierpie rne niewygody. Tych, ktrzy programowo nie chcieli si kurwi, bolao to, e inni daj dupy. Bolao ich i musieli to wykrzycze. Na tym gwnie polegaa ta caa polityka. Moja mama pracowaa w magazynach ilustrowanych nalecych do RSW, czyli Robotniczej Spdzielni Wydawniczej kontrolujcej prawie cay rynek prasowy, bdcej rdem finansowania PZPR. Pamitam, jak w 1980 r. wrczali jakie okolicznociowe nagrody pracownikom. Mama bya wytypowana do nagrody, bo cae ycie przepracowaa w tej firmie. Jednak w ostatniej chwili cofnli jej t premi. Poinformowano j nieoficjalnie, e bonusu nie bdzie, bo syn gra w zespole rockowym.- Z czego wtedy ylicie?

T.L.: - Z niczego. Wwczas byo to moliwe. Nie byo waciwie adnych dbr, ktre mona byo dosta za pienidze, a jedzenie i ycie byy bardzo tanie. Od czasu do czasu gralimy koncert, wykonywaem jakie drobne prace dorywcze. Waciwie roboty nie byo, ale trzeba byo mie stempel w dowodzie. Skombinowaem wic jakie papiery artysty. R.B.: - Gralimy i to zupenie wystarczao. By moe te nawyki z ycia muzyka rockowego w komunie sprawiy, e nie bardzo potrafiem odnale si w nowym wiecie rzdzonym przez kas.-Jak wtedy wyglday koncerty?

R.B.:- Byo bardzo ostro. Pod scen szalao bezlitosne pogo - wszyscy skakali. Do dobrego tonu naleao obrzucanie si inwektywami. Widownia bluzga-a na zesp, a zesp na widowni. Bya te taka konwencja polegajca na pluciu na zesp. Nie lubiem tego. Ale byo bardzo wesoo. Nie byo w tym agresji, tylko energia. T.L.: - Symbolicznym wystpem by dla mnie koncert Tiltu w zimie 1979/80 w klubie Pyrlik w Bytomiu. To by macierzysty klub grupy SBB Jzefa Skrzeka - houbionych przez media krlw, ktrzy w cigu sekundy wydawali z siebie tysice dwikw. W porwnaniu z nimi bylimy antytez wszelkiej muzyki. Gdy wyszlimy na scen, caa widownia siedziaa grzecznie na krzesach. Myleli, e zaraz wyjdzie mistrz, ktrego bd mogli podziwia. Dalimy czadu i przy trzecim utworze wszystkie krzesa byy rozpierdolone, a sala dostaa wariacji. Po koncercie przyszo do mnie dwch bezkompromisowych braci i kazali sobie wbija agrafki w uszy. Na ywca. I zrobiem to. Podobnie byo w innych klubach, gdzie gralimy.- Buntowalicie si przeciw rodzicom, szkole?

R.B.: - W moim domu nie byo specjalnie problemu, bo rodzice jedzili duo po wiecie. Oboje wystpowali w zespole pieni i taca lsk. Myl, e dziki temu nie byli zaciankowi, nie zwracali uwagi na mj dziwny wygld. W szkole waciwie te nie miaem problemw.


Warszawskie liceum im. Mikoaja Reja byo specyficzne. Do rwnolegej klasy chodzi Kazik Staszewski. Mielimy do duy luz. Kiedy w jakim programie pokazali kilka sekund wystpu Kryzysu. Pniej dyrektor powiedzia mi, e skoro ju wystpuj w telewizji, to moe powinienem pomyle o zmianie liceum". Ograniczyo si jednak do straszenia. Waciwie na kadej przerwie katowalimy przez radiowze Sex Pistols. To by waciwie terror, bo nie pozwalalimy innym uczniom puszcza ich muzyki, jakiego Genesis czy Pink Floyd. T.L.: - Mj dom by dziwny. Wychowywaem si tylko z mam. Mieszkalimy w bardzo maym mieszkaniu, ja spaem w kuchni. Mama pracowaa, a ja cae dnie spdzaem na podwrku. Byem dzieckiem z kluczem na szyi. Rano wychodziem do szkoy i wracaem do domu, w ktrym nie byo nikogo. Odgrzewaem sobie obiad i wychodziem. Od dziecka byem nieprzystosowany. Miaem problemy w szkole, nie potrafiem podporzdkowa si jej reguom. W liceum to przybrao na sile. Wyrzucali mnie ze szkoy, po czym przyjmowali znowu. Szkoa bya elementem opresyjnego systemu. Chodzio o to, eby jak najbardziej udupi jednostk. Tak zreszt byo wszdzie - w urzdzie, w pracy.- Jakie miae relacje z ojcem?

T.L.: - Eryk Lipiski by znanym rysownikiem, ale ja poznaem go, gdy miaem osiem lat. Przedtem oczywicie wiedziaem, e jest kto taki, znaem go z ilustracji w ksikach dla dzieci. Nie bya to normalna relacja ojca z synem, bo nigdy naprawd razem nie mieszkalimy. Ojciec by bardzo ciekaw postaci. Przed wojn stworzy pismo satyryczne Szpilki". Jak kady uczciwy czowiek w tym czasie, mocno lewicowa. Na pocztku okupacji trafi z apanki do Owicimia. Mia numer 2022. Na szczcie jeszcze udao si go stamtd wycign. Po wojnie wiele lat powici na tworzenie Muzeum Karykatury, pomnikowego dziea jego ycia. Kiedy miaem chyba 16 lat, to on uwiadomi mi istot zalenoci Polski od ZSRR. Powiedzia mi, e nasz kraj jest faktycznie okupowany gospodarczo, politycznie i militarnie przez sowietw, a orze biay i Mazurek Dbrowskiego to tylko sztafa, maskowanie. To byo zaskakujce, bo przecie dobrze y z wczesn wadz. Kiedy, pod koniec lat 80., przyszedem do niego do domu. Siedzia tam premier Mieczysaw Rakowski. Pili wdk. Gdy mnie zobaczy, zacz si szybko egna. Nie chcesz posucha, Miciu, co modzi o was sdz?" - spyta go ojciec. Ja tam ju wiem, co oni sdz" odpowiedzia Rakowski i wyszed.- W 1981 r. stworzylicie Brygad Kryzys. By to czas karnawau pierwszej Solidarnoci". Nie kusio Was, eby si w to zaangaowa?

T.L.: - Nie. To bya dla nas za bardzo polityka. Jeli si angaujesz politycznie, to tak naprawd nigdy nie wiesz, czego stajesz si czci. Ale mielimy romans z Solidarnoci". W 1981 r. nie byo festiwalu w Sopocie, a zamiast tego Komisja Krajowa urzdzia w hali Olivii taki zastpczy festiwal wolnoci. Zaprosili tam Brygad Kryzys. Przygotowalimy specjalny show. Zaczyna si wyciem syren w kompletnych ciemnociach. Nagle w strugach wiata miaa pojawi si blond dziewczyna trzymajca za rk dziecko. W drugiej doni miaa trzyma karabin. I wyobra sobie, e organizatorzy wymikli. Doszli do wniosku, e to przegicie, e czerwony dostanie szau, i wykluczyli nas z tego festiwalu. Zagrao wtedy wielu mistrzw, ktrzy w reimie dawali sobie rad lepiej od nas. Wtedy napisalimy piosenk Nie wierz politykom". Byem z nimi caym sercem, ale miaem wiadomo, e oni rozgrywaj jak wasn gr. R.B.: - Miaem poczucie, e nie jestemy tam na swoim miejscu. Raziy mnie wielkie karykatury radzieckich i polskich przywdcw wywieszone na cianach. To nie by nasz styl. Zdziwio mnie te, e najwaniejszy na tej imprezie okaza si akustyk, ktry tumaczy nam, e nie moemy gra gono, bo bdzie tu wielu starszych ludzi. Zaprosili nas waciwie niewiele wiedzc,


czym si zajmujemy. Wiedzieli tylko, e jestemy przeciw systemowi. To byo nieporozumienie. Z pocztku byo nam przykro, cho za chwil po-' czulimy si dowartociowani, e jestemy tak wywrotowi, e nawet na festiwalu wolnoci mamy zakaz grania (miech).- Wierzylicie w sukces Solidarnoci"?

R.B.: - Na pewno nie godzilimy si z jej przegran i terrorem. Dlatego chodziem na demonstracje. 20 grudnia 1981 r. dostaem taki wpierdol na komisariacie przy ul. Jezuickiej, e ledwo uszedem z yciem. Na tym samym posterunku zabito Grzegorza Przemyka. Najpierw wyrwali mi kolczyk z ucha. Bdziemy ci pa w dup rucha, bo ty peda jeste!" krzycza ktry z tych bandziorw. Trzymali mnie za rce na stole i lali. Trwao to bardzo dugo. Uratowao mnie udawanie padaczki. Toczyem pian z ust. T.L.: - Wiedziaem, e s dwie moliwoci: albo ten system si rozpierdoli, albo bd musia wyemigrowa. Moja przyrodnia siostra zrobia to wczeniej, a ja powanie mylaem o wyjedzie. Na pi dni przed stanem wojennym gralimy koncerty w Jugosawii. Gdybymy zostali tam kilka dni duej, to wyldowalibymy w obozie przejciowym dla emigrantw w Austrii, a stamtd pojechabym do siostry do Londynu. Roberta rodzice byli wtedy we Woszech na wystpach... R.B.: - Pojechaem do nich, ale wrcilimy.- aowalicie?

T.L.: - Trudno powiedzie. Tu rozwj wypadkw by fascynujcy. Nagralimy historyczn pyt w stanie wojennym. Mielimy duo fajnych przygd. Jednego tylko moemy alowa. Polska w tym czasie bya dla Zachodu krajem niezwykle ciekawym. Nie byo dnia, eby w gazecie nie pojawi si jaki artyku. To zainteresowanie przekadao si z polityki na inne dziedziny ycia, m.in. na rock. Gdybymy wyemigrowali, to zesp mgby zaistnie midzynarodowo. - Jak umara Brygada Kryzys w latach 80. ? T.L.: - Po wprowadzeniu stanu wojennego i wielkiej zadymie ulicznej, gdzie pobito Roberta, w miesic pniej komunici chcieli za wszelk cen jako skanalizowa wielkie zbiorowe emocje modziey. 13 lutego zorganizowano wic wielki rockowy koncert w milicyjnej hali Gwardii. Mieli tam zagra popularni wykonawcy: Kombi, Oddzia Zamknity, Tadeusz Nalepa. Na afiszach pojawi si te nasz zesp, ale pod nazw Brygada K. Dostalimy szalu i powiedzielimy organizatorom, e pod nazw Brygada K. nie wystpimy. A oni na to, e w takim razie ju w ogle nie bdziemy wystpowa. A my na to: Chuj wam w dup". R.B.: - Siedzielimy u mnie w domu na Paskiej, bardzo niedaleko hali. Waciwie przez ten cay wieczr rozwaalimy, czy jednak tam nie skoczy i nie zagra. T.L.: - Wanie od tego koncertu rozpocz si wielki rockowy boom lat 80. Rozkwity kariery Perfectu, Republiki, w Jarocinie powsta oglnopolski festiwal rockowy, ktry kanalizowa ca buntownicz scen. Tam komunici mieli wszystko w jednym miejscu, mogli si temu przyjrze, oceni, co jest bezpieczne, a co nie. Nie wiem, kto to wymyli, i pewnie ju si nie dowiem, ale jestem przekonany e maa, lokalna impreza nie przeksztaciaby si w oglnopolski festiwal bez penego bogosawiestwa wydziau kultury i towarzysza Waldemara wirgonia. Autor tego pomysu zrobi dobr robot dla obu stron - dla wadzy i dla zbuntowanej modziey. - Jaki by Wasz stosunek do zespow z tego boomu lat 80.? Czy przyzwolenie na ich dziaalno byo wentylem bezpieczestwa? R.B.: - Bylimy bardzo daleko od tego. Przyjanilimy si troch z Maanamem. Ale te wszystkie zespoy nie byy w ogle z naszego rodowiska. Pamitam, jak do naszej sali prb przyszed meneder Lady Pank i chcia, eby Tomek zrobi im logo. Wybuchlimy takim miechem,


e w kocu go wyszed. Nie mielimy z nimi towarzyskich kontaktw. Dla mnie to nie by aden wentyl, tylko profesjonalni pracownicy estrady. Zespoy stadionowe, ktre idealnie trafiay w gusta polskiego suchacza. T.L.: - Sprawa wentyla jest bardzo niejednoznaczna. Mona oczywicie powiedzie, e wszystkie te kapele daway d..., bo dziaay w ramach pastwowego monopolu rozrywkowego. Ale z drugiej strony, gdyby tego nie robili, to ludzie na koncertach Perfectu nie piewaliby zamiast Chcemy by sob" - Chcemy bi ZOMO".-A jednak Wy po stanie wojennym nie poszlicie na adne kompromisy.

T.L.: - To by waciwie przypadek. By moe, gdyby nie zrobili nam tego numeru ze zmian nazwy, zagralibymy w hali Gwardii i nasze losy potoczyyby si inaczej. Przez ten incydent odesza nam ochota do negocjowania czegokolwiek z wadz. Bylimy modzi i nagrzani. Teraz, patrzc na to z wieloletniego dystansu, jestem jak najdalszy od potpiania bd pochwalania rnych postaw w tamtym czasie. Cae ycie jest pene pogmatwanych uwarunkowa, ktre trzeba bra pod uwag. Kompromisy z wadz to zreszt rzecz wzgldna. Miesic po wydaniu zakazu naszych wystpw firma pytowa Ton-press otworzya nowe studio nagraniowe. Pojawia si moliwo wejcia do niego jako grupa muzykw testujca sprzt. Po rnych bojach, od okadki po repertuar, ukazaa si nasza pyta. Dlatego te w jakim sensie jednak kolaborowalimy z czerwonym. Jak wszyscy - przecie nawet na pienidzach byo napisane Polska Rzeczpospolita Ludowa", a orze by bez korony.- Co robilicie po wprowadzeniu stanu wojennego?

T.L.: - Po nagraniu pyty zesp waciwie przesta istnie. Spotykalimy si w domach, rozmawialimy. Czsto te spotkania przecigay si do pna w nocy, ludzie u siebie nocowali. Kwito ycie towarzyskie i erotyczne. Udao si nam wygenerowa kolejny wy demograficzny, ktry teraz wchodzi w dorose ycie. R.B.: - Mnie od dawna fascynowao reggae. To by nurt jako dziwnie pokrewny punk rockowi. Sex Pistols byo suchane na Jamajce, bo rastafariaski bunt by bardzo podobny. Jedni mwili o systemie", drudzy o Babilonie". Podczas tych nocnych spotka po domach i eksperymentw z rytmem i bbnami powsta nowy zesp. Rzuciem biblijn nazw Izrael i kto z obecnych uci nerwowo, e nie moemy si tak nazywa, bo to si le kojarzy. Pomylaem, e wanie dlatego powinnimy tak si nazwa. Dotaro do mnie, e w PRL, a nawet w naszych domach wszystko, co byo zwizane z narodem ydowskim, jego histori, religi i nowym pastwem, okrywaa dziwna mga wrogoci, niedomwie, artw pgbkiem, e ydzi co tam na kiju wynieli". Na ulicach mona si byo zetkn te z przejawami otwartego antysemityzmu. Wkurzao mnie to, e w kraju, przez ktry przetoczya si zagada ydw, ludzie ycz im nadal jak najgorzej. Dla nas nazwa Izrael miaa te pewien kontekst mistyczny - Nard Wybrany wyzwoli si przecie z babiloskiej niewoli. - Czy muzyka tego zespou miaa te charakter religijny? R.B.: - Raczej nie. Jeli pojawiay si w tekstach takie nawizania, to nie miay charakteru konfesyjnego. Ale w ten sposb bajerowalimy wydawc i cenzur. Gdy prbowano si przyczepi do czego w tekstach, tumaczylimy, e nie chodzi o krytyk komunistycznego systemu, tylko o mistyk. Natomiast przez reggae kady jako przechodzi okres fascynacji Bibli. Dziki temu mog teraz spokojnie pogada ze wiadkami Jehowy. Dzi mog powiedzie o sobie, e jestem osob wierzc, dotknem jakiej tajemnicy, cho nie czuj si zwizany z adnym systemem religijnym.- Ty, Tomku, jeste buddyst. Jak si zetkne z buddyzmem?

T.L.: -Rok po pierwszej komunii wziem rozbrat z kocioem katolickim. Nie


satysfakcjonowaa mnie odpowied na kade moje pytanie, e to jest tajemnica wiary". Zaczem szuka i trafiem na buddyzm. Spodobao mi si to, e w buddyzmie jest mao wiary i jej tajemnic. Pod koniec lat 70. zaczli przyjeda do Polski lama Ole Nydhal. Zostaem jego uczniem.- Za komuny ycie byo przesycone mniej lub bardziej uciliw opresj, szaroci i beznadziej. Dlatego niektrzy szukali schronienia w yciu duchowym.

R.B.: -Albo na wsi... Ja wyjechaem na dwa lata na Mazury.- Co tam robie?

R.B.: - yem, graem. Mj kolega Marcin Miller, ktry mieszka w Londynie, kupi gospodarstwo, w ktrym zamieszkalimy. Zainwestowa te w sprzt do nagra. Tu przed wyjazdem zaoylimy z Tomkiem Budzyskim kolejny zesp - Armi. Izrael zszed troch na dalszy plan. Tam powstaa najlepsza pyta Armii - Legenda". Na Mazurach, przynajmniej przez pewien czas, udao si nam stworzy alternatywn spoeczno. ylimy swoim yciem i od wszystkiego zego bylimy z dala. Przestao to wychodzi, gdy powoli wszyscy wrcili do Warszawy i w kocu zostaem tam sam. W kocu te wrciem. Ale wspominam to bardzo dobrze.- Wasze zespoy miay prby w warszawskich Hybrydach, klubie prowadzonym przez ludzi z reimowego SZSP. Nit mielicie z tym problemu?

T.L.: - Na tym wanie polega niejednoznaczno polskiej historii. Dzi ci gocie s w stowarzyszeniu Ordynacka", ktre kojarzy si chyba nawet gorzej ni zsyp". Ale gdyby nie oni, naszych zespow w ogle by nie byo, albo nikt by o nich nawet nie usysza. By moe byli oportunistami, karierowiczami i dlatego trzymali z czerwonymi, ale to oni nam dali szans zrobienia czegokolwiek. Nigdy nie napuszczali na nas cenzury, a nawet chyba cieszyo ich, e robimy co, co podkopuje ten system. Drukowali plakaty, organizowali koncerty, dawali lewe zawiadczenia o zatrudnieniu, eby nie drczya nas milicja. R.B.: - Gsior" - Sawek Rogowski, ktry kierowa Hybrydami, by chyba najwikszym opiekunem rockowej kultury niezalenej w tym kraju. Zawdziczamy mu naprawd wiele. To dziki niemu powsta festiwal Rbreggae - oaza wolnoci, bez cenzury i ubekw. Nie do, e nam pomaga, to jeszcze nas broni. Na sam zesp Izrael 27 osb - rnych kumpli zupenie niezwizanych z muzyk - miao zawiadczenia o zatrudnieniu, cho naprawd w zespole grao w szczycie tylko sze osb. Pamitam, jak za Darkiem Malejonkiem przysza do Hybryd milicja. Chcieli go zgarn na doek. Gsior" w ogle z nimi nie pertraktowa, tylko kaza im wypierdala. Nigdy te nie wmanewrowa nas w adn polityczn afer. Nie dopuszcza do nas swoich czerwonych kumpli. W jaki sposb chroni nas przed systemem. I za to jestem mu wdziczny.- Po powstaniu Izraela Ty, Tomku, po raz pierwszy wznowie dziaalno Tiltu.

T.L.: - Zostaem bez przydziau. Doszedem do wniosku, e nic mdrego nie wymyl, wznowiem, wic pierwszy zespl. Z czasem sytuacja na rynku fonograficznym zacza si klarowa. Tonpress wydawa single, a my nagrywalimy piosenki. W poowie lat 80 zaczlimy dziaalno bardziej komercyjn.- Wielu fanw miao do Was o to pretensje. Z legendarnej postaci polskiej sceny alternatywnej stae si piosenkarzem. Dlaczego?

T.L.: - Ta zmiana to by wiadomy wybr, z tym e nie staem si piosenkarzem. Gdzie w latach 1984-85 na koncertach punkrockowych pojawia si nowa publiczno. Narbane, bezmylne prymitywy. Nie chciaem dla nich gra. Postanowiem robi muzyk dla nieco szerszego odbiorcy.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - To byli prawdziwi punkowcy!

T.L.: - Gwno mnie obchodzi, kto to by. Ja byem inny i nie chciaem dla nich gra. Olewam stylistyczn wierno punk rockowi. Gdybym j wybra, stabym si skansenem jak np. UK Subs. Nie mona sztuki traktowa w kategoriach wiernoci lub zdrady. Zreszt, jak sysz prawdziwi punkowcy", to zaraz czekam, a kto powie np. prawdziwi Polacy" albo co takiego. To znaczy, e s te nieprawdziwi, ktrych ci prawdziwi" bd chcieli wyeliminowa.- Niektrzy twierdz, e Wasze drogi si rozeszy, bo Tomek chcia zrobi karier i lepiej zarabia.

R.B.: - Ja te chciaem zarabia. Nie mam alergii na pienidze. Nie ma w tym nic zego. Nasze drogi nie rozeszy si z jakich przyczyn doktrynalnych. Dowodem na to jest choby to, e na wikszo spraw mamy podobny pogld. Kady z nas prbowa robi swoje. Te chciaem pisa piosenki, ktre bd grane w radiach i zdobd popularno. Nie potrafi jednak robi tego z premedytacj. Muzyka wynika z wntrza, musi by szczera. Moe moje wntrze nie jest nitow? Moja niezaleno polegaa wycznie na tym, e nie daem sobie mwi, jak powinienem gra. T.L.: - Ja nie zaczem pisa piosenek z myl o kasie. Chciaem zbada nowe terytoria. Czy to jest lepsze, czy gorsze - to sprawa indywidualna. Nigdy nie chciaem gra muzyki takiej jak De Mono.- Napisae piosenk Run ju ostatni mur", ktra w 1989 r. okazaa si prorocza.

T.L.: - To by przypadek. Piosenka bya o relacjach midzyludzkich. Po 1989 r. nie odnalazem si. W zasadzie przestao mi si chcie. Nie chciaem zadawa si z powszechnym w show-biznesie typem buraka-cwaniaka. W 1993 r. ycie w Warszawie zbrzydo mi do tego stopnia, e przeniosem si do Trjmiasta. Po pewnym czasie to si zaczo zmienia. Znowu podjem jakie muzyczne prby Jednak pomau doszedem do wniosku, e nie mam adresata. Zajem si muzyk po to, eby si dzieli z ludmi swoimi przemyleniami, nastrojem. Chciaem to robi nadal, ale w latach 90. nikt nie chcia tego sucha. Ludzie zachysnli si materializmem. Run mur i na jego miejscu pojawi si jarmark.-A moe chciae robi komercyjn muzyk i Ci nie wyszo?

T.L.: - Gdybym chcia robi komercj, to by mi wyszo. Wszystko, co w yciu robiem, byo szczere. Gdybym chcia robi muzyk z wyrachowania, dla kasy, to myl, e odnisbym sukces. Ale musiabym sta si kukiek jak inni. Tymczasem w latach 90. nagralimy pyt Cosmopolis" Brygady Kryzys, nagraem te album autorski, tak daleki od komercji, jak tylko mg by.- Jak to si stao, e prekursor punk rocka w Polsce woy garnitur i sta si dyrektorem w firmie fonograficznej?

T.L.: - Trzeba byo jako y. Zreszt te wszystkie zarzuty o zdrad ideaw traktuj jako totalne bzdury. Kto zdoby saw, malujc koa, ale to wcale nie znaczy, e musi to robi do koca ycia. Jeli pniej wielbiciele k si na niego obraaj, to po prostu dziecinada. Praca w BMG bardzo mi si nie podobaa. Miaem tam wyszukiwa mode talenty, ktre mogyby si sprzeda na polskim rynku. W 1993 r. znalazem zesp, ktrego potencja rynkowy oceniaem wysoko, niezalenie od mojego prywatnego gustu. Mielimy ju wynegocjowany kontrakt, ale kierownictwo BMG go storpedowao. Ten zesp nazywa si Varius Manx. Jego lider Robert Janson poszed wic dwie ulice dalej i podpisa kontrakt z firm Zic-Zac (ktra, eby byo mieszniej, dzi jest czci BMG). Denerwowao mnie butne przekonanie moich szefw, e midzy rynkiem polskim a niemieckim nie ma adnej rnicy.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Robert, dlaczego odszede z Armii?

R.B.: - W pewnym momencie przestalimy si dogadywa. Chodzio gwnie o styl. Nie byo moim Darzeniem, eby gra jak Metallica, czy Bad Brains...- Cz zespou twierdzi, e wpade w narkotyki.

R.B.: - Zawsze paliem duo marihuany, wszyscy o tym wiedz. Twierdz jednak, e nigdy nie miao to zego wpywu na moj prac jako muzyka. Syszaam oczywicie to, co mwili o mnie za plecami, e jestem coraz sabszy, e nie szanuj zespou. Zrobilimy wic zakad: podczas koncertu kady mia policzy swoje bdy Program Armii by bardzo trudny, a mimo to koledzy nie mogli wytkn mi adnej pomyki, cho sam wiedziaem o kilku swoich minimalnych potkniciach. W pewnym momencie przestaem si czu w Armii jak w klubie przyjaci. Bolao mnie, e pewne rzeczy nie byy mwione w oczy. Nie podobao mi si te to, e mojej firmie Zota Skaa bardzo znany zesp Armia nie paci waciwie za nic, nawet za tamy. Liczyem, e Armia pomoe innym zespoom, a wychodzio na to, e to ja musz dokada do Armii. Niedugo pniej Budzyski dosta religijnego wira i zacz wszystkich nawraca. Nie chciaem uczestniczy w czym, czego tak naprawd nie czuem. Przez lata 90 uczestniczyem w bardzo wielu projektach muzycznych. Wasne studio bardzo to uatwiao. Wydaje mi si, e powstao w tym czasie wiele fajnych rzeczy.- Historia zatoczya koo i znowu jestecie w Brygadzie Kryzys. Nie czujecie si za starzy?

R.B.: - Boj si, e mog kojfn w czasie koncertu (miech). T.L.: - Nie czuj si stary i nie mam adnych kompleksw, cho na koncerty przychodz ludzie w wieku moich dzieci. Wydaje mi si, e ludzie instynktownie wyczuwaj prawd w tych przedsiwziciach artystycznych, w ktrych ma ona jakikolwiek sens. W tym sensie wiek nie ma znaczenia. Nie mamy zamiaru si mizdrzy, udawa. By moe nie bdziemy sprzedawa 100 ty. egzemplarzy pyt i gra na stadionach, cho byoby to przyjemne. Mam jednak nadziej, e nie czeka nas rozczarowanie.- Macie o czym piewa?

R.B.: - No jasne. Na przykad o zjawisku VIP-w. Wytworzya si nowa kasta ludzi uprzywilejowanych waciwie w kadym aspekcie ycia spoecznego. Politycy, biznesmeni, biskupi, aktorzy, muzycy, rne telewizyjne sawy... Gdzie si podzia egalita-ryzm, jedna z najwaniejszych zdobyczy demokracji? Podjedam samochodem na lotnisko i nie mog zaparkowa, bo nie ma miejsc. Tu obok wejcia jest wielki, pusty i bezpatny parking dla VIP-w. Skoro s VIP-y (very important person), to musz by te NlP-y (not important person). Wikszo z nas to NIP.


3Taki by duch czasuRozmowa z Tomaszem Budzyskim, liderem Siekiery, Armii i 2Tm2,3

- Pochodzimy z tych samych stron -Ty z Puaw, ja z Kazimierza Dolnego. Jak wspominasz te miejsca z dziecistwa? Nie mieszkam ju w Puawach od wielu lat, a byo mi tam bardzo dobrze. Moje miasto, Kazimierz, Naczw to miejsca magiczne. Ich pejzae mnie ksztatoway. Zawsze odbieraem wiat przez obraz, dlatego po podstawwce poszedem do liceum plastycznego w Naczowie. Byem chuliganem i czsto wagarowaem, ale zamiast pi ury w knajpach, wczyem si po wzgrzach, wwozach i polach. Tskni za tym. Mieszkam teraz w Poznaniu i cigle mam poczucie, e jestem tu tylko przejazdem. Puawy to mae miasto, czuem si bezpiecznie, bo wszystkich znaem, od miejscowej inteligencji po najwikszych zakapiorw. Nigdy wic nie byem jako przeladowany za ekscentryczny wygld czy alternatywny sposb ycia. Obracaem si gwnie w rodowisku uczniw szk artystycznych. Imponowali mi ci wszyscy malarze, ekscentrycy, wariaci, ktrzy zjedali do Kazimierza. Cho byem biednym chopcem z maego miasta, chciaem by jednym z nich. Chciaem malowa.- Buntowae si przeciwko rodzicom?

Pochodz z przecitnej rodziny. Nie chciaem tak jak moi rodzice wstawa rano i przez cae ycie pracowa w biurze. Rodzice nie byli kim, kogo chciaem naladowa. Oni ze stoickim spokojem przyjmowali najpierw moje dugie wosy, a pniej irokeza na gowie. Bali si jedynie narkotykw, bo Puawy byy nimi skaone. Nie wiem, skd si to brao. Jeszcze zanim pojawi si kompot", jedzilimy na pola i nacinalimy makwki. Potem wszyscy grzali t substancj jedn brudn strzykawk. Nieraz uczestniczyem w takich wyprawach, bo wszyscy puawscy hipisi byli moimi kolegami. Miaem szczcie, bo brzydziem si brudnych strzykawek. Opowieci kolegw te nie byy zbytnio zachcajce. Ja chciaem innych narkotykw, wizji, halucynacji jak Witkacy, a nie wymiotowania w pozycji embrionalnej. Wszyscy ci ludzie ju nie yj. Pan Bg mnie strzeg.

Punk Rock Later Mikoaj LizutPDF by sig www.antynazi.org - Zadawae si z chuliganami?

- Tak. W Puawach kady mody chopak by hipisem albo gitowcem, ale mnie imponowali artyci. Dlatego np. polityka interesowaa mnie znacznie mniej, cho miaem z ni do czynienia na kadym kroku.- W jaki sposb?

Nigdy nie byem w to zaangaowany. Gdy wybuchy strajki na Wybrzeu i zacza si Solidarno", byem w liceum. Wspominam to jak rozbysk, maksymalny czad. ledziem wydarzenia i podejrzewaem, e to nie potrwa dugo. W 1981 r. miaem dziewczyn w Warszawie. Jedziem do niej co niedziela. I nagle bum, stan wojenny. Przeraziem si, powiao groz. Nie mogem do niej pojecha, na dworcu wojsko. Wtedy przed polityk nie mona byo uciec, ona dotykaa ci bezporednio. Nie mona byo by obojtnym, bo wadza bya bardzo opresyjna. Nie byem adnym patriot, ktry konspirowa i chcia obali dyktatur. Byem przeciw, bo nie mogem spotka si z dziewczyn.- Jak si zetkne z punk rockiem?

Po prostu ich zobaczyem. Spodoba mi si ich wygld. Pniej przysza muzyka. Ktrego lata pojechaem na zlot hipisw w Czstochowie. Wasaem si z kolegami po polu namiotowym, ludzie pali, grali na gitarach. Nagle z daleka usyszelimy muzyk. To by prawdziwy czad. Podeszlimy do miejsca, z ktrego dochodzia. Kole niewygldajcy na hipisa siedzia przy jakim zachodnim magnetofonie. Pytam si: Co to jest?". Go spojrza na mnie gronie i mwi: Ramones". Mia oryginaln kaset. Stalimy przy nim kilka godzin. Czego wy waciwie suchacie? - zapyta nas z drwin. Judas Priest" - odpowiedzielimy niemiao, mylc, e to bdzie co z jego klimatw. On spojrza na nas z pogard i wytumaczy, e to jest punk rock. Pniej pojechaem na festiwal muzyki rockowej w Lubaniu. Tam byo ju duo punkw. Po powrocie do domu te ju byem punkiem. Bylimy biednymi chopcami z prowincji. W piciu czy w szeciu skadalimy si na jedn pyt The Stranglers czy Sex Pi-stols. Ja jechaem kupi j do Warszawy, a pniej suchalimy jej na okrgo przez ca noc.- To bya kontestacja czy raczej moda?

Wiesz, teraz atwo do tego dorabia ideologi. To by po prostu duch czasu, taki wia wiatr. Chciaem w tym uczestniczy. Myl, e niewielu ludzi zastanawiao si, dlaczego s hipisami, punkami. To dzieje si raczej spontanicznie, na podwrku. Ci, ktrzy sobie takie rzeczy kalkuluj, zostaj raczej politykami. Chodzio przecie tylko o to, eby by razem, ideologie przychodz pniej, bo my tak naprawd kontestowalimy wszystko i czulimy nienawi do wszystkiego. I byo to sycha w zespole Siekiera.-Jak powstaa Siekiera?

Na podwrku. Przesiadywalimy tam godzinami, gadajc i palc papierosy. Zawsze kto mia gitar i gra. Mistrzostwem wiata byy Schody do nieba" Led Zeppelin. Niewielu to potrafio. Ale zagra Sex Pistols potrafi prawie kady, nawet ja. Zaoylimy, wic zesp, bo okazao si, e w Empiku w piwnicy jest wolna kanciapa. W 1983 r. puawski klub Mozaika zorganizowa przegld kapel modzieowych i wystpilimy jako Siekiera, grajc piosenki The Exploited, Discharge i UK Subs. Chyba miesic pniej kumpel, ktry studiowa w Lublinie, zorganizowa nam koncert. Okazao si, e oprcz nas maj zagra inne zespoy: Dezerter, Abaddon i Kult - wielkie ju gwiazdy. W garderobie narobilimy takiego syfu po pijanemu, e wszyscy si bali do nas podej, tylko pytali: Kto to jest?". Szczeglnie zainteresowa si nami chopak z Warszawy Grzegorz Brzozowicz, wtedy meneder Kultu. Mielimy zagra na pocztku, ale okazao si, e nasz


perkusista jest nieprzytomny. Prbowalimy wic szybko przeszkoli pakera z zespou Abaddon. Chopak troch si ba, wic w kocu nie wystpilimy. Brzozie chyba si spodobay nasze wystpy" w garderobie i zaproponowa nam koncert w Warszawie w klubie Remont. Ju po otrzewieniu bylimy tym bardzo podekscytowani. Doszlimy do wniosku, e lepiej, jak zrobimy szybko wasny repertuar. Tomek Adamski napisa genialne teksty. Sztuka wysza niesamowita. W Warszawie doszo do konfrontacji z tamtejsz zaog, bya bijatyka i to wtedy rzucony zosta przez Adamskiego po raz pierwszy synny tekst: wiry do przodu, prchno za drzwi".- Dobrze wygldalicie?

Ja miaem irokeza, a Adamski by ysy i nosi brod. To publiczno doprowadzao do szau, bo punk nie mg nosi brody. Ten ruch robi si powoli zuniformizowany. My amalimy wszelkie konwenanse. Siekiera uznawana jest za najbardziej brutalny 1 agresywny zesp w historii polskiego rocka. Cigle kto przychodzi i pyta si, czy jestemy punkami, czy skinami, ale Siekiera to byo co wicej. By to na Polskiej scenie zesp absolutnie oryginalny. Ju wtedy gralimy na mocno obnionym strojeniu, a Adamski mia zaoone w gitarze tylko trzy struny.- W 1984 r. pojechalicie do Jarocina.

To by total. Wywoalimy najwiksze pogo w historii tego festiwalu. Razem z Prowokacj i Moskw bylimy jednymi z laureatw, dostalimy w nagrod wzmacniacz jako najbiedniejszy zesp. Byem w sidmym niebie. Poznaem kolesi, ktrzy dla mnie - chopaka z maego miasta byli dotd legendami, np. Roberta Brylewskiego czy Sawka Goaszewskiego, ktrzy podeszli wyrazi dla nas swoje uznanie. Ktrego dnia rano id na niadanie, a naprzeciwko mnie staje Zbigniew Hodys. Znaem go z telewizji, ale takie zespoy jak Perfect my, punkowcy mielimy w gbokiej pogardzie. On chyba o tym wiedzia, bo w Jarocinie nie czu si dobrze. Bez sowa przybi mi pitk. Nigdy pniej go nie spotkaem. Z ludmi grajcymi w 1984 roku czy mnie niewidzialna, sentymentalna wi, cigle jestem fanem Variete, Made in Poland czy Fortu BS.- Waciwie dlacz

Punk Rock Later - Ksiazka

Documents

Transcript of Punk Rock Later - Ksiazka