Public Disclosure Authorizeddocuments.worldbank.org/curated/en/161241470634317534/... ·...

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Funded by

လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာေစာငၾကညေလလာမႈအစရငခစာပၪၥမအႀကမေလလာမႈအစရငခစာ - ဒဇငဘာ ၂ဝ၁၅

အသကေမြး၀မးေကာငးႏငစားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြအဖြ႕ (LIFT) အတြကကမ ၻာဘဏ (World Bank) ႏငပညာအလငးပြငျမနမာသေတသနအဖြ႕(EMR) တ႔က ပးတြျပစပါသည။

ဤအစရငခစာသည ကမၻာဘဏ၏ ႐းသးစာရြကစာတမးမားအတြက အသးျပသည ျပနလည သးသပျခငး လပငနးစဥက ျဖတသနးထားျခငးမရပါ။ ဤေနရာတြင ေဖာျပထားေသာ ေတြ႕ရခကမား၊ အနကေကာကယမႈမား ႏင ေကာကခကမားသည စာေရးသမား၏ အျမငမား သာျဖစၿပး ကမၻာဘဏ ႏင ယငးႏင ႏးႏႊယေနေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ သ႔မဟတ ကမၻာဘဏ အမႈေဆာငညႊနၾကားေရးမးမား သ႔မဟတ ယငးတ႔ကယစားျပေသာ အစးရမား၏ အျမငက ထငဟပျခငး မရပါ။

ကမၻာဘဏအေနျဖင ဤစာတမးတြင ပါ၀ငေသာ အခကအလကမား၏ မနကနတကမႈႏင စပလဥး၍ အာမချခငး မရပါ။ ဤစာတမးတြငပါ၀ငေသာ ေျမပမားေပၚတြင ေဖာျပထားသည နယနမတ၊ အေရာင၊ တနဖးႏင အျခား အခကအလကမားသည ကမၻာဘဏအေနျဖင ပငနက တစခခ၏ ဥပေဒအဆငအတနး သ႔မဟတ ယငးနယနမတမားက သေဘာတျခငး သ႔မဟတ လကချခငး စသညတ႔က မဆလေပ။

ေကးဇးတငလႊာျမနမာႏငငအတြငးရ ထခကလြယမႈအျမငမားဆးႏင အႏြမးပါးဆးေသာလထ၏ အသကေမြး ဝမးေကာငးမႈႏင စားနပရကၡာဖလမႈက ျမႇငတငေပးရနအတြက ထညဝငကညခၾကေသာ ဥေရာပသမဂၢႏင ၾသစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယႏကတကကငးဒမး၊ အေမရကနျပညေထာငစ အစးရမားက ေကးဇးတငပါသည။ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏငစားနပရကၡာဖလေရး ရနပေငြ (LIFT)အား ယငးတ႔ကေထာကပကညျခငးက ေကးဇးတငစြာျဖင မတတမးတငအပပါ သည။ ထ႔ျပင LIFT၏ ပထမဆး ပဂၢလကက႑မ အလရငျဖစေသာ မစဆဘရေကာပေရးရငး ကလညး ေကးဇးတငပါသည။

အသေပးေၾကညာခကဤအစအရငခစာက ၾသစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယႏကတကကငးဒမး၊ အေမရကန ျပညေထာငစအစးရတ႔ႏင မစဆဘရေကာပေရးရငးတ႔၏ ဘ႑ာေရးအေထာကအပျဖင ျပစေရးသားထားပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ေရးသားေဖာျပထားေသာအျမငမားသည မညသည LIFT အလရငမ၏ တရားဝငအျမငျဖစသညဟ မယဆႏငပါ။

အစရငခစာအကဥးခပ ..................................................................................... က

အသကေမြးဝမးေကာငးမား .................................................................................ဂ

ေကး႐ြာအေျခအေနမား ......................................................................................င

ေကး႐ြာျပငပလပငနးမားတြငခတဆကပါ၀ငျခငး.................................................. ဆ

သးသပအၾကျပခကမား ..................................................................................... စ

အခနး(၁) နဒါနး...........................................................................................၇

သေတသနလပငနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ ................................၁၀

သေတသနဒဇငး ..........................................................................၁၅

သ႐ပခြဆနးစစသညမေဘာင.........................................................၁၇

သေတသနေဆာငရြကရနနမနာေဒသေရြးခယျခငး ............................၁၈

ကြငးဆငးလပငနးေဆာငရြကျခငး ...................................................၂၁

အစရငခစာတညေဆာကပ ............................................................၂၃

အခနး(၂) အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား................................................၂၄

နဒါနး .........................................................................................၂၆

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ................................................၂၇

ေတာငသလယသမားမား ..............................................................၃၀

လပသားမား ................................................................................၃၅

စကပးေရးမဟတေသာလပငနးမား ................................................၄၁

ေ႐ႊ႕ေျပာငး အလပလပကငျခငး ......................................................၄၅

ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားႏငထခကလြယမႈ .............................၅၁

ျပနာမားႏငျပငးထနေသာသကေရာကမႈမား ...............................၅၁

ထခကလြယမႈ ..............................................................................၅၅

လႊမးမးသညအခကမားေျပာငးလမႈ .................................................၆၀

ေခးေငြလကလမးမမႈ .....................................................................၆၀

ေျမယာ .......................................................................................၆၆

မာတကာ

အခနး(၃) ေကးရြာအဆငအေၾကာငးအရာမား.................................................၇၅

ေကးရြာအပခပေရးစနစ ...............................................................၈၆

ေခါငးေဆာငမႈေနရာမားအေျပာငးအလျဖစေပၚျခငး ...........................၈၇

ေကးရြာအပစအပခပေရးမး .........................................................၈၈

ေကးရြာအပခပေရးမး .................................................................၉ဝ

အျခားေကးရြာအဖြ႕အစညးမား .......................................................၉၁

ထြကေပၚလာေသာသကေရာကမႈမား ...............................................၉၄

အခနး(၄) ေကး႐ြာျပငပလပငနးမားတြငခတဆကပါ၀ငျခငး.............................၉၉

အစးရႏငခတဆကေဆာင႐ြကျခငး ............................................. ၁ဝ၁

၀နေဆာငမႈမားတးတကလာျခငး ................................................. ၁ဝ၁

ဆးျဖတခကခမတျခငးႏငသတငးအခကအလကမားစးဆငးပ ......... ၁၀၄

ေမာလငခကမားကစမခန႔ခြျခငး .................................................. ၁၁ဝ

အလရငမားႏငခတဆကေဆာင႐ြကျခငး .................................... ၁၁၃

လကခရရေသာအကအည .......................................................... ၁၁၃

အလရငစမကနးမားကအေကာငအထညေဖာျခငးမရရေသာ

သငခနးစာမား .......................................................................... ၁၁၇

အခနး(၅) နဂးခပႏငသးသပအၾကျပခကမား.............................................. ၁၂၂

သးသပအၾကျပခကမား ............................................................. ၁၂၄

အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား ............................................. ၁၂၄

ေကး႐ြာမား၏အပခပမႈစနစ ....................................................... ၁၂၅

ၿမ႕နယအဆငစြမးေဆာငရည ...................................................... ၁၂၆

ဇယားမားစာရငး

ဇယား(၁) သေတသနအႀကမအလကပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသအေရအတြက .......၂၂

ဇယား( ၂) စပါးရတသမးျခငးအတြကတစေန႔ပမးမလပအားခမား

(အမးသားအတြကရာသခနလပအားခ) ...........................................၃၆

ဇယား(၃) စပါးရတသမးျခငးအတြကတစေန႔ပမးမလပအားခမား

(အမးသားအတြကရာသခနျပငပလပအားခ) ....................................၃၆

ဇယား(၄) စပါးရတသမးျခငးအတြကတစေန႔ပမးမလပအားခမား

(အမးသမးအတြကရာသခနလပအားခ) ..........................................၃၇

ဇယား(၅) စပါးရတသမးျခငးအတြကတစေန႔ပမးမလပအားခမား

(အမးသမးအတြကရာသခနျပငပလပအားခ) ...................................၃၇

ဇယား(၆) သေတသနအႀကမအလကကပနးလပသားမားႏင ေစးႏႈနးညႇႏႈငး

ေဆြးေႏြးမႈအေျခအေန ...................................................................၄၀

ဇယား(၇) ေဒသတစခခငးစတြငအဓကေျဖၾကားသမား၏တန႔ျပနေျဖၾကားမႈအရ

ေျပာငးေရႊ႕လပကငမႈပစမား ...........................................................၄၇

ဇယား(၈) ၿမ႕ျပေဒသမားႏငနးကပမႈအလက ေခးေငြအရငးအျမစမား .................၆၄

ဇယား(၉) ေလလာမႈအႀကမအလက ေျမယာမတပတငျခငးလပငနး

တးတကမႈ ...................................................................................၆၈

ဇယား(၁၀) ေဒသအလက ေကးရြာမားအတြငးလမႈဆကဆေရးအေျခအေနမား ..........

(QSEM 4 ႏငႏႈငးယဥမႈ) ...............................................................၇၉

ဇယား (11) ေကးရြာအမးအစားအလကအစးရအေထာကအပမား ျဖန႕ေ၀မႈ ...........၉၆

ဇယား(12) က႑အလကအစးရ၏အကအည (QSEM စတတအႀကမႏငပဥၥမ

အႀကမတ႔ကႏႈငးယဥခက) .......................................................... ၁ဝ၃

ဇယား (၁၃) က႑အလက အလရငမား၏ အကအည (QSEM စတတအႀကမႏင

ပဥၥမအႀကမတ႔ကႏႈငးယဥခက ..................................................... ၁၁၆

ပမားစာရငး

ပ (၁) ၂၀၁၂ခႏစမ၂၀၁၅ခႏစအထအေရးပါေသာအျဖစအပကမား၊

အကးဆကမားႏငသေတသနအႀကမ အေရအတြက။ ........................၁၅

ပ( ၂) သရပခြဆနးစစသညမေဘာင .........................................................၁၈

ပ(၃) QSEM သေတသနေဆာငရြကခေသာၿမ႕နယမား ..............................၂၀

ပ(၄) ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသမား၏ဝငေငြရငးျမစ

အမးမးႏငပါ၀ငမႈအခး ................................................................၂၈

ပ(၅) မေကြးတငးေဒသႀကးမပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသမား၏ဝငေငြရငးျမစ

အမးမးႏငပါ၀ငမႈအခး ................................................................၂၉

ပ(၆) သေတသနအႀကမအလကခန႔မနးထားေသာ ေရႊ႕ေျပာငး

လပကငမႈႏႈနး ..............................................................................၄၅

ပ(၇) လမႈစးပြားေရးအပစအလကေေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈပစမား

(အမေထာငစအလကေရႊ႕ေျပာငးလပကငသအခး) ............................၄၈

ပ(၈) ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားႏငအျမတမးၾကေတြ႕ရေသာ

ျပနာမား ................................................................................၅၂

ပ(၉) QSEM အႀကမအေရအတြကအလက ရာသဥတႏငဆကစပသည

ျပနာမား ၾကေတြ႕ရသည ေကးရြာအေရအတြက ...........................၅၃

ပ(၁၀) ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမ ေခးေငြလကလမးမသည

ေကးရြာအေရအတြကႏငအခး .......................................................၆၂

ပ(၁၁) တန႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေျပာဆခကအရ ေငြေခးေပးသအမးအစား

အလကလစဥအတးႏႈနးမား ...........................................................၆၆

ပ (၁၂) သေတသနအႀကမအလက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးႏင

ေကးရြာအပခပေရးမးအေျပာငးအလ .............................................၈၇

ပ(၁၃) QSEM သေတသနအႀကမတငးအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအလက

အစးရစမကနးအေရအတြက ....................................................... ၁ဝ၂

ပ(၁၄) ေကး႐ြာမား၏သြားလာေရးလြယကမႈကအေျခခ၍အစးရ၏အကအညရရမႈ

အေျခအေန .............................................................................. ၁ဝ၄

ပ(၁၅) QSEM သေတသနအႀကမတငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအလက

အလရငမား၏စမကနးမားအေရအတြက ..................................... ၁၁၄

ပ(၁၆) QSEM ပထမ/ဒတယအႀကမႏငႏႈငးယဥေဖာျပထားေသာအလရင

အကအညမား (LIFTႏင LIFT မဟတေသာအဖြ႕မားကရနပေငြေထာကပ

ေသာစမကနးမား) ..................................................................... ၁၁၅

သာဓကမားစာရငး

သာဓက( ၁) ဧရာဝတႏငမေကြးတငးေဒသႀကးတ႔ရအမေထာငစမား၏

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ................................................၂၇

သာဓက(၂) မႏေလးတငးေဒသႀကးတြငသးႏလး၀ပကစးရျခငးေၾကာင

ထခကရမႈမား ..............................................................................၃၂

သာဓက(၃) မေကြးတငးေဒသႀကးမကပနးလပသားမားစား၀တေနေရးအဆငေျပ

လာျခငး ......................................................................................၃၈

သာဓက (၄) မေကြးတငးေဒသႀကးႏငရခငျပညနယတြငအေသးစားလပငနးမား

တညေထာငရနအေသးစားေခးေငြမားကအသးျပျခငး........................၄၃

သာဓက (၅) မႏေလးတငးေဒသႀကးမမသားစတစစသည ျပနလႊပ႔ေငြမားျဖင

ေျမဝယႏငခပါသည။.....................................................................၄၉

သာဓက (၆) ခငးျပညနယရမသားစတစစသညမးေခါငျခငးႏငၾကကသြနေဈးကျခငး

ေၾကာငအကပအတညးၾကေတြ႕ရ ျခငး .............................................၅၄

သာဓက (၇) ငါးဖမးလပငနးလပထးလပနညးမား ေျပာငးလမႈမားက ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသရ

ငါးဖမးလပသားအေပၚသကေရာကမႈရျခငး ........................................၅၆

သာဓက (၈) ဆငးရသမားထမအဆငးရဆးအမေထာငစမားရငဆငေနရသည

စနေခၚမႈမား .................................................................................၅၈

သာဓက (၉) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြငMADB၏ ေခးေငြနညးစနစမား

ေျပာငးလလာျခငး ........................................................................၆၃

သာဓက (၁၀) ရမးျပညနယတြင ေျမယာမတပတငျခငးအတြကတရားမဝငအခေၾကးေငြ

ေတာငးခမႈမား .............................................................................၆၉

သာဓက (၁၁) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင ေျမယာမတပတငျခငးသညယခငအျငငးပြားမႈ

မားကအသစတစဖန ျပနလည ျဖစေပၚေစပါသည ..............................၇၃

သာဓက(၁၂) ခငးျပညနယမ ရြာသရြာသားမားသည ေရရားပါးမႈအခကအခကေကာလႊား

ရနပးေပါငးေဆာငရြကၾကျခငး ........................................................၇၉

သာဓက(၁၃) ခငးျပညနယတြငလမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနလာျခငးေၾကာငဆနစပါး

ဘဏမားလပငနးလညပတလာႏငျခငး ............................................၈၁

သာဓက(၁၄) ရမးျပညနယေကးရြာတစရြာတြငသမေခးေငြးအားေကးရြာရလတစစမလႊမး

မးခပကငျခငး .............................................................................၈၃

သာဓက (၁၅) ရခငျပညနယတြင ေကာငးတညေဆာငရန ရြာသရြာသားမားအား

စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ......................................................................၈၅

သာဓက (၁၆) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးတစဦးသည

MADB ေခးေငြအတြကတာဝနယသည ............................................၈၉

သာဓက (၁၇) ခငးျပညနယရ ေကးရြာစာရငးစစေကာမတသညလပငနးေဆာငရြကမႈ

ရပတန႔သြားသည .........................................................................၉၃

သာဓက (၁၈) မေကြးတငးေဒသႀကးတြငဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးဆငရာဆးျဖတခကမား၌

အပစေကးရြာကသာလႊမးမးထားပါသည ..........................................၉၅

သာဓက (၁၉) ၿမ႕နယအဆငရဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာအဖြ႕အစညးမား ............................. ၁ဝ၅

သာဓက (၂၀) ရခငျပညနယႏငခငးျပညနယတ႔ရၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ

ေကာမတ (၂)ခအေၾကာငး .......................................................... ၁ဝ၆

သာဓက (၂၁) မေကြးတငးေဒသႀကးတြငအစညးအေ၀းမားတကျခငးေၾကာငအကးရလဒ

မားပမရရျခငး .......................................................................... ၁ဝ၉

သာဓက (၂၂) ျမစမးေရာငေကး႐ြာစမကနးႏင ေကာငးေထာကပေၾကးစမကနးမားအား

အေကာငအထညေဖာရာတြငႀကးၾကပမႈအားနညးေနျခငး ................ ၁၁၁

သာဓက (၂၃) မႏေလးတငးေဒသႀကးတြငစမကနးတစခအၿပးသတခန၌တငးမာမႈမား

ျဖစေပၚလာၿပး အခြငထးခအပစတစစကသာလက၀ါးႀကး

အပသြားျခငး ............................................................................ ၁၁၈

လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ ေစာငၾကညေလလာမႈ အစရငခစာ အပငး (၅)

ျမနမာႏငင၊ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားအား

လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ ေစာငၾကညေလလာျခငး

(QSEM) သေတသနအစအစဥသည ျမနမာႏငင၏ေကးလကလေနမႈဘ၀အား ထငဟပဖြငဆထားပါသည။

အစရငခစာအကဥးခပ

ျမနမာႏငငေကးလကေဒသ အသကေမြးဝမးေၾကာငးႏင လမႈေရးဆငရာအေျပာငးအလမား

ဤသေတသနအစအစဥတြင ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားႏင နညးဗ ဟာမားက လညးေကာငး၊ ထနညးဗဟာမားက ပေဖာေပးေနသည အခကအလက မားကလညးေကာငး၊ လမႈေရးႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ သြငျပငလကၡဏာမားက ျပညသမား ၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးေ႐ြးခယမႈမားႏင ရလဒမားအေပၚမညသ႔သကေရာက သညကလညးေကာငး ပမကယျပန႔စြာ ေလလာဆနးစစထားပါသည။

ဤသေတသနလပငနးတြင တငးေဒသႀကးသးခႏင ျပညနယသးခရ ေကး႐ြာေပါငး (၅၄) ႐ြာက ေလလာထားၿပး၊ အသကေမြး၀မးေကာငးႏင စားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြ (LIFT) မ လပငနးေဆာင႐ြကေနေသာ စကပးေရးေဂဟဇနမားျဖစသည (၁) အပပငးဇန (မေကြးႏင မႏေလးတငးေဒသႀကး)၊ (၂) ကမး႐းတနးေဒသ (ရခငျပညနယ ႏင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကး) ႏင (၃) ေတာငတနးေဒသ (ခငးႏင ရမးျပညနယ) တ႔က လႊမးျခ ေလလာထားသည။ ဤ အစရငခစာမာ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလအတြငး ေဆာင႐ြကခ သည ပဥၥမအႀကမသေတသနလပငနးမ ေလလာေတြ႕ရခကမားက စာတမးျပစထားျခငး ျဖစပါသည။

ယခင QSEM အစရငခစာမားႏင မတညသညမာ ဤပဥၥမအႀကမအစရငခစာတြင ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးတြင စတငခသည သေတသနရလဒမားႏငလကရအခနအထေတြ႕ရခကမားက ႏႈငးယဥေဖာျပထားပါသည။ ယခငအႀကမအစရငခစာမားတြင သကဆငရာသေတသနကာလတစခႏငတစခအၾကား အေျပာငးအလမားကသာ ဦးတညေဖာျပထားေသာလညး ဤပဥၥမအႀကမအစရငခစာတြငမ (၃)ႏစတာကာလအတြငး ေျပာငးလမႈမားက ႏႈငးယဥ တငျပထားပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ဤအစရငခစာသည QSEM ေလလာမႈ (၅)ႀကမလးႏင ယခင QSEM အစရငခစာမားမ ေတြ႕ရခကမားပါ၀ငလက ေကး႐ြာတစ႐ြာခငးစအတြက စညစြာ မတတမးတငထားေသာ အခကအလကမားက အသးျပထားပါသည။

QSEM ေလလာမႈတစေလာကလးတြင သသာထငရားေသာ ေျပာငးလမႈမားစြာက ေတြ႕ရရပါသည။

(၁) ျမနမာႏငငတြင စကပးေရးက႑ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား၏ တးတကမႈ ကအမးအစား စလငစြာေတြ႕ရရသည။ အခ႕ေသာေဒသမားတြင တးတကမႈမား ေတြ႕ၾကေနၾကၿပး အခ႕ေဒသမားမာမ ထခကလြယေနၾကဆျဖစပါသည။ လပအားခ မား တးတကလာေသာလညး လပသားရားပါးမႈျပနာမာ ဆကလကစနေခၚမႈ ရေနဆျဖစပါသည။

(၂) ေခးေငြလကလမးမေစေရးသည အစးရႏင အလရင ႏစဦးလးမ ပပးေသာ အကအညမား၏ ဦးတညခက ျဖစပါသည။ QSEM သေတသနေတြ႕ရခကမားအရ ယခအခါ တစႏငငလးရ ေကး႐ြာမားတြင အတးႏႈနးနညးေသာ ေခးေငြမားက ပမ လကလမးမလာၾကသည။

c


(၃) ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးဥပေဒ က စတငကငသးၿပးေနာကတြင ေကး႐ြာ အပခပေရး စနစမာလညးေျပာငးလခပါသည။ ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမားက လပပငခြငမား တးတကရရ လာၿပး ေကး႐ြာအဆင အပခပေရးမးမား၏ လႊမးမးမႈမာ ေလာနညးသြားပါသည။

(၄) ျပညသမားက အစးရႏင အစးရ၏ ၀နေဆာငမႈမားအေပၚ ေမာလငခကမား ပမ ထားရလာၿပး ထေမာလငခကမားက မျဖညဆညးေပးႏငသညမား ရပါက မေကနပခကမားက ထတေဖာလစတပမ ရလာၾကသည။

အသကေမြးဝမးေကာငးမားQSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာမား၌ စကပးေရးက႑ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား၏ ေျပာငးလမႈမားမာ အမးစလငပါသည။

QSEM မ ေလလာခသည ေဒသအခ႕တြင မတသားဖြယ တးတကမႈမားက ေတြ႕ရရေသာ လညး အျခားေဒသမား၏ စကပးေရးက႑တးတကမႈမားမာ တန႔ေနဆျဖစပါသည။ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသသည NGO မား၏ အကအညျဖင အကးေကးဇးမား ရရကာ ေခးေငြမားက ပမလကလမးမလာၿပး ခငးျပညနယတြငလညး အျမတမးစကပးေရးစနစသ႔ ေျပာငးလေဆာင႐ြကလာမႈေၾကာင ေကး႐ြာအမားစတ႔တြင စကပးေရးက႑ အသကေမြး ၀မးေကာငးလပငနးမား တးတက လာခပါသည။ တ႐တႏငငေစးကြကသ႔ ပမလကလမးမ လာျခငးမာ ရမးျပညနယ၏ စကပးေရးလပငနးမားက ပမတးတကေစေသာ ေမာငးႏငအား တစချဖစခပါသည။ သ႔ရာတြင အပပငးဇနႏင ရခငျပညနယတ႔ရ ေတာငသ လယသမားမား မာမ မၾကာခဏၾကေတြ႕ရေသာ ေစးကြကႏင ရာသဥတဆငရာ ဖအားသကေရာကမႈမား ေၾကာင ထခကလြယေနဆျဖစေၾကာငး QSEM ေလလာမႈတငးတြင ေတြ႕ရခရသည။ အထးသျဖင ေရရားပါးမႈေၾကာင ေတာငသလယသမားမား ထခကခရသည။ တစႏငင လးရ ေတာငသလယသမားမားသည လပအားချမငမားမႈေၾကာင ထခကၾကရၿပး ထတလပမႈ စြမးအားမား ကဆငးခရာ အခ႕ေသာ ေဒသမားတြင အကးအျမတပမေလာ နညးေသာ လညး လပသား လအပခကနညးပါးသည သးႏမားက မျဖစမေနေျပာငးလစကပးလာ ၾကသည။

အလပသမားမားအတြက လပအားခမား ျမငတကလာၿပး အမေထာငစမားစြာတ႔အတြက စကပးေရးမဟတေသာ ၀ငေငြမားက ပမအေရးပါလာၾကပါသည။

QSEM မေလလာခေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအားလးတြင လပအားခမား (႐တ တရကမဟတဘ) တျဖညးျဖညး ျမငတကလာေၾကာငး မတတမးတငႏငခပါသည။ သ႔ရာတြင အလပသမားမား၏ စား၀တေနေရး အတြက အားထားႏငမည လေလာကေသာ အလပလပရက ရရႏငရန ခကခေနဆျဖစပါသည။ လပသားလအပခက ျမငမား လာသညအတြက လပအားခေပးေခသည စနစမား ေျပာငးလလာေၾကာငးလညး ေတြ႕ရရပါသည။

*


အမေထာငစမားသည ျပနလႊပ႔ေငြမား၊ NGO သ႔မဟတ အေသးစားေငြေခးလပငနးမားမ ေခးေငြမား သ႔မဟတ အစးရ၏ တးခ႕စမကနးမားေၾကာင အရငးအႏးရရႏငမႈ တးတကလာ သညအတြက စကပးေရးမဟတေသာ စးပြားေရး လပငနးမားက ပမေတြ႕ရလာပါသည။ အခ႕ေသာေဒသမားတြင အစးရ၏ ေဆာကလပေရးလပငနး ရငးႏးျမႇပႏမႈေၾကာင ေဒသခ စးပြားေရး လပငနးမားကလညး ထသ႔ေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ျပလပေစရန လႈ႕ေဆာေပး ေနပါသည။

ေဒသအားလးတ႔တြင ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပကငမႈမား တစေျပးညတးတကလာခရာ မႏေလး တငးေဒသႀကး၊ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးႏင ခငးျပညနယတ႔တြင အသသာဆး တးတက လာခပါသည။

၂၀၁၂ ခႏစမစ၍ ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပကငရသည တြနးအားမား စတငထြကေပၚလာခ ပါသည။ QSEM ေလလာမႈ အႀကမတငးတြင ေတြ႕ရခကမားအရစးပြားေရးအရ ျပငးထန ေသာ ထခကမႈမား (shocks) သ႔မဟတ ေကးလကဆငးရႏြမးပါးမႈက ရငဆငေနရေသာ ျပညသမားအေနျဖင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈက ရငဆငေျဖရငးေရး နညးလမးတစခအျဖစ ဦးစားေပးေ႐ြးခယျခငး မရေတာေၾကာငး မးေမာငးထးျပေနပါသည။ ယခအခါ ေ႐ႊ႕ေျပာငး လပကငမႈဆသညမာ အရငးအႏး ရရေစသည သ႔မဟတ မသားစအသက၀မးေကာငးလပငနး မားက အမးစလငေစသည စးပြားေရးအခြငအလမးတစရပအျဖစ ပမ႐ႈျမငလာၾကပါသည။ အခ႕ေသာ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငသည အလပမား သ႔မဟတ ေနရာမားသည ဆး႐ႈးႏငေျခ မားျပားျခငး သ႔မဟတ ျပနရေငြ နညးပါးျခငးတ႔ေၾကာင လႀကကနညးလာၿပးျပညသမားအေနျဖင ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပကငျခငး၏ ဆး႐ႈးႏငေျခ မားႏင အကးအျမတမားအေၾကာငးက အဓပၸာယရရ ပမနားလညလာၾကပါသည။

ရြာသရြာသားမားအၾကားတြင မမတမႈ တးလာေစေသာ ေျပာငးလမႈမားရေနၿပး အခ႕ ေသာ အပစမားမာ အသြင ကးေျပာငး ေရးလပငနးစဥမ ခနလပခရမည အလားအလာအခ႕ ရေနပါသည။

QSEM ေလလာမႈအႀကမတငးတြင တစႏငတစပင ႏင အေသးစားငါးဖမးလပသားမား၏ နမပါးလာေသာ အေျခအေနမားက တစေျပးည ေတြ႕ရခရသည။ ထ႔အျပင အမေထာငစ မားသည အမးမးေသာ စကပးေရးလပငနးမား၊ စကပးေရးက႑ျပငပမ လပငနးမား ႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးတ႔က ထနးညႇလပကငျခငးျဖင ၀ငေငြရရေရးက ပမအေလးထား လာၾကေသာလညး အခ႕ေသာ အမေထာငစမားမာ ထသ႔ေသာ အခြငအလမးမားမ အကးအျမတမားက ေကာငးမြန လေလာကစြာ မရရၾကေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ဤ ျဖစရပမးက အထးသျဖင အရငးအႏးႏင ထတလပေရးလပသား ႏစမးလး မရေသာ အမေထာငစမားတြင ေတြ႕ရရပါသည။

ေကးလကေဒသေခးေငြေစးကြကသည သသာထငရားစြာ ေျပာငးလခပါသည။

C


ေကးလကေနျပညသမားအတြက ေခးေငြလကလမးမမႈ သသာစြာ တးတကလာေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ မတသားဖြယအေကာငးဆးတးတကမႈမားမာ ျမနမာလယယာလပငနးဖြ႕ၿဖး ေရးဘဏ (MADB) ေၾကာင ျဖစႏငၿပး၊ ပထမအႀကမေလလာမႈတြင QSEM ေကး႐ြာမား အနက ၁၃ ရာခငႏႈနးကသာ ေခးေငြမားရရခေသာလညး ပဥၥမအႀကမ ေလလာမႈတြငမ QSEM ေကး႐ြာမားအနက ၇၀ ရာခငႏႈနး ေကာအထ ေခးေငြရရလာေၾကာငး ေတြ႕ရ ရပါသည။ တစဧကအတြက ေခးယႏငေသာ ေငြပမာဏမာလညး တးတကလာခရာ ျမနမာလယယာလပငနးဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ထတေခးေငြမားက စမခန႔ခြရာတြင ေျပာငးလြယ ျပငလြယနညးလမးမား က ပမကငသးလာသည ျပယဂျဖစၿပး ေတာငသလယသမား မားအတြက ေကာငးမြနေသာ အကးသကေရာကမႈမား ျဖစေစခပါသည။

ျမနမာလယယာလပငနးဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအျပင အလရငမားက ရနပေငြေထာကပေပးထား ေသာ အေသးစားေခးေငြလပငနးမား၊ အရငးမေပာကလညပတရနပေငြမားႏင ျမစမးေရာင စမကနးကသ႔ေသာ အစးရစမကနးမားကလညး စကပးေရးမဟတေသာ အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးမားအတြက အတးနညး ေခးေငြမားက ပမေထာကပ ေပးေနပါသည။ သ႔ရာတြင ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသညသာ အကယျပန႔ဆး ျဖန႔ကကေဆာင႐ြက ႏငေသာ ရငးျမစတစခအျဖစ ဆကလကတညရေနၿပး ဘဏေခးေငြမားက ေျမယာ မတပတင လကမတရထားသမားသ႔သာ ကန႔သတေခးေပးေနေသာေၾကာင လကရ ေငြေၾကးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမားမာ ေယဘယအားျဖင ပမခမးသာေသာ လယသမားႀကးမားကသာ မကႏာသာေပးေနပါသည။ ေျမယာမမား၊ လငယမားႏငအမးသမးမားမာမ ေခးေငြရရေရး အတြက အခကအခမား ဆကလကၾကေတြ႕ေနရဆျဖစပါသည။

ထ႔အျပင ေခးေငြရငးျမစ အမးအစားအားလးတြင လစဥအတးႏႈနးမားမာ (အနညးငယ သာျဖစေသာလညး) အမနတကယ ကဆငးေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ထသ႔ ကဆငး ရျခငးမာ အတးႏႈနးနညးပါးၿပး၊ ပစတကေဆာင႐ြကေသာ ေခးေငြရငးျမစမားက ပမလကလမး မလာျခငးႏင ေဒသခ ေငြေခးစားသမား သ႔မဟတ ပဂၢလေရးရငးႏးမႈျဖင ေငြေခးသမား ကသ႔ေသာ အတးႏႈနးျမငမားသည ေခးေငြရငးျမစမားအား အားထားမႈ ေလာနညးလာ ျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစပါသည။

ေကး႐ြာအေျခအေနမားေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမား၏ အခနးက႑ ျမငတကလာျခငးႏင ေကး႐ြာအပခပေရး မး၏ အခနးက႑ နမကသြားျခငး

၂၀၁၂ ခႏစတြင ျပဌာနးခသည ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစအပခပေရး ဥပေဒက အေကာငအထညေဖာခနမစ၍ ေကး႐ြာအဆင အပခပေရးနယပယတြင လပပငခြငေနရာ မား ေျပာငးလခပါသည။ QSEM တတယအႀကမႏင စတတအႀကမေလလာမႈၾကား ကာလ တြင ေလလာခေသာ ေကး႐ြာအပစအားလး၌ ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမး ေ႐ြးေကာကပြ မား ျပလပခၿပး ယခငလမားအနက တစ၀ကနးပါးမာ ဖယရားခရပါသည။ တစႏငင

i


လးရ ေဒသႏရအဆငအပခပေရးလပငနးမားမာလညး ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးေနရာ မားသ႔ စစညးေရာကရသြားခပါသည။ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား၏ လစာႏင တးတကမားျပား လာေသာ အစးရ၏ အကအညမားအေပၚ လႊမးမးႏငမႈမာ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား၏ ဩဇာအာဏာက တးေစေသာ ေမာငးႏငအားမားျဖစေၾကာငး ယခင QSEM ေလလာမႈအႀကမမားတြင သတမတ ေဖာထတထားၿပး ျဖစပါသည။ ဤ အႀကမေလလာမႈတြငလညး ထအခကက ထပမအားျဖညေပးသည အခကအလကသစမား ထပမေဖာထတ ႏငခရာ အထးသျဖင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမား၏ အေနအထား မာ ေကး႐ြာႏင ၿမ႕နယအၾကားတြင တစဦးတညးေသာ ၾကားခညႇႏႈငးေပးသႏင သတငး အခကအလကရငးျမစတစချဖစေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

တစဖကတြင ေကး႐ြာအပခပေရးမး၏ လႊမးမးႏငမႈမာ ကဆငးေနၿပး ဧရာ၀တေဒသ အလယပငး၊ မေကြး၊ မႏေလး စသည တငးေဒသႀကးမားႏင ခငး၊ ရခင၊ ရမးစသည ျပညနယမားတြင အမးမးကြျပားေနေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ တငးေဒသႀကးမားရ ရြာသ ရြာသားမားသည ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးထမ အကအညမားက တက႐ကေတာငးခ ေနၾကသျဖင ေကး႐ြာအပခပေရးမးမား၏ လႊမးမးႏငမႈက ေလာကေစပါသည။ ခငး၊ ရခငႏင ရမးျပညနယတ႔တြငမ ေကး႐ြာ အပခပေရးမးမားက ဆကလကအားထား ေနဆျဖစေသာလညး ေကး႐ြာအပခပေရးမးမားအျဖစ လပငနးေဆာင႐ြကရန မကလးမား ပမနညးပါးလာပါသည။

ေကး႐ြာတြငး လမႈဆကဆေရးမား စတငအားနညးစျပေနေသာ လကၡဏာအခ႕ ရေန လငကစားလမႈဆငရာ အရငးအႏးမား ဆကလကအားေကာငးေနဆျဖစပါသည။

အပခပေရးစနစတြင အေျပာငးအလမားရေနေသာလညး၊ေယဘယအားျဖင ျမနမာ ႏငငေကးလကေဒသမားတြင လမႈဆငရာအရငးအႏးမား ဆကလကအားေကာငးေနဆ ျဖစပါသည။ ေလလာခေသာ ေကး႐ြာမားအနက ၈၀ရာခငႏႈနးခန႔တြင ေကာငးမြန ေသာ သ႔မဟတ အလယအလတဆကဆေရးအေျခအေနတြင ရေနေၾကာငး သေတသမားက တစေျပးည အစရငခထားပါသည။ ထသ႔ ေတြ႕ရထားေသာလညး ေကး႐ြာလပငနးမားတြင ပးေပါငးပါ၀ငရာ၌ လမႈစးပြားေရးဆငရာ အတားအဆးမား ဆကလကရေနၿပး၊ လမႈ စးပြားေရးအဆင ပမနမပါးသည အပစမားတြင လမႈေရးအရ သကၡာကျခငးမား ရေန သညကလညး အစရငခခပါသည။

တကေသာ အလားအလာလမးေၾကာငးတစချဖင ရငးလငးစြာျပႏငျခငးမရေသာလညး ေ႐ႊ႕ေျပာငးေနထငမႈႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငး အလပလပကငမႈတးလာျခငးႏင ေကး႐ြာအသငး အ၀ငးျပငပရ စးပြားေရးလပငနးမားက ပမအားထား လာရျခငးတ႔ေၾကာင ေကး႐ြာတြငးရ လမႈဆကဆေရးမားမာ အားနညးလာေနေၾကာငး အၾကျပခကမားရေနပါသည။ ေကး႐ြာ အပခပေရးမး၏ ဩဇာကဆငးလာမႈႏငအတ စေပါငးလပငနးမားက လႈ႕ေဆာေဆာင႐ြက ရာတြင အခကအခမားေတြ႕ေနေသာ ေကး႐ြာအခ႕ ရလာပါသည။ ဤအခကမာ ထပမ

p


သေတသနျပဆနးစစရမည အလားအလာ တစချဖစေနပါသည။

အျခားေသာ ေကး႐ြာအဆင အဖြ႕အစညးမားအတြက ေျပာငးလမႈ အကန႔အသတရျခငး

အျခားေသာ ေကး႐ြာအဆငအဖြ႕အစညးမားမာ အကန႔အသတျဖငသာ ေျပာငးလေနပါသည။ လကရဖြ႕စညး လကေသာ ေကး႐ြာအေထာကအကျပေကာမတမားမာ အစအစဥ ကျခငးမရဘ ယငးေကာမတမား အမနတကယ တညရေနသည ေနရာမားတြငပင လႊမးမးႏငမႈ မာ အကန႔အသတျဖငသာ ရေနပါသည။ NGO မားက ဦးေဆာငသည ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖး ေရး ေကာမတမားမာ ပမနအားျဖင စမကနးမား၏ အထးဦးစားေပးလပငနးမားကသာ ဦးတညၾကၿပး ေကး႐ြာတစ႐ြာလး၏ အပခပမႈစနစအေပၚတြင အကန႔အသတျဖငသာ သကေရာကမႈရပါသည။ ကာလရညၾကာ ကပင တညေထာငထားသည လမႈေရးႏငဘာသာ ေရးအဖြ႕မားမာလညး ထနညးတပငျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ေကး႐ြာရပမရပဖအဖြ႕မားမာ ဩဇာလႊမးမးမႈ ေလာကလာေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ထသ႔ေသာ ေျပာငးလမႈမားရ ေနေသာလညး တစဦးခငးပဂၢလမား၏ ဩဇာလႊမးမးမႈ ဆကလကတညျမေနၿပး မားေသာ အားျဖင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမး သ႔မဟတ ၿမ႕နယအဆင အရာရမားႏင ဆကဆေရး အေျခအေနေပၚ မတညေနပါသည။

အမးသမးမား၏ ပါ၀ငမႈ အခနးက႑မာ ေဒသခအဖြ႕အစညးမားအတြက အဓက စနေခၚမႈ တစချဖစေနၿပး ေကး႐ြာတြငးတြင အမးသမးမားက ေခါငးေဆာငေနရာ ရယထားသည သာဓကျဖစရပမား မရသေလာကနညးပါးသည။ ျပငပမ အကအညစမကနးမားတြင အမးသမးမားပါ၀ငရန သတမတထားေသာလညး ပမပးေပါငးပါ၀ငလာျခငးမျဖင ဆးျဖတ ခကခမတျခငး လပငနးစဥက ဆကစပလႊမးမးႏငျခငး မရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

ေကး႐ြာျပငပလပငနးမားတြင ခတဆကပါ၀ငျခငးေကးလကေနျပညသမားသည ဆးျဖတခကခမတသည လပငနးမားအတြငး ၎တ႔၏ ဖြ႕ၿဖးေရးလအပခကမားက အသေပးရာတြင စြမးေဆာငရညအကန႔အသတျဖငသာ ရေန ပါသည။

QSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာမားတြင အစးရအကအညမာ အႀကမတငးတြင သသာစြာ တးတကလာရာ၊ အထးသျဖင ပညာေရး၊ ေဒသတြငးအေျခခအေဆာကအဦႏင ေခးေငြ လကလမးမေစေရးစမကနးမားတြင မတသားဖြယ တးတကခပါသည။ သ႔ရာတြင ထအက အညမားက ေယဘယအားျဖင အထကမ ဆးျဖတၿပး ေကးလကျပညသမားအေနျဖင မညသညအကအညက လကခရယလသည၊ မညသ႔ ဦးတညေဆာင႐ြကမညတ႔က လႊမးမး ေဆြးေႏြးႏငသည စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရေနပါသည။ အစးရအက အညႏင ပတသကသည ေဆြးေႏြးပြမားစြာတ႔က ၿမ႕နယ အဆငတြင ျပလပၾကၿပး ရြာသ ရြာသားအမားစ၏ လေနမႈဘ၀မားႏင မားစြာကြာဟေနပါသည။ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတသည ျပညသမား၏ အကးစးပြားအတြက ကယစားျပရန

q


တာ၀နေပးထားျခငး ျဖစေသာလညးေယဘယအားျဖင ယငးေကာမတမာ ၿမ႕နယရ အခကအခာေနရာမားႏင နးကပစြာ ေနထငေသာ ေဒသခ ထပပငးအလႊာမားႏငသာ ဖြ႕စညး ထားေလရသည။

ရြာသရြာသားမားသည အစးရ၀နေဆာငမႈမားအေပၚ ေမာလငခကမား ပတးလာပါသည။ လြနခေသာ ႏစအနညးငယအတြငးတြင ရြာသရြာသားမား၏ ေမာလငခကမား တးတက လာခပါသည။ ျပညသမားအေနျဖင ယခအခါ အစးရ၀နေဆာငမႈမားက အဆငျမငျမင ရရရန ေမာလငေနၿပး သတ႔၏ ေမာလငခကမား ျပညမျခငးမရဟ ခစားရေသာအခါတြင သတ႔၏ မေကနပမႈမားက ထတေဖာေျပာဆ လစတပမရလာပါသည။ ဤေျပာငးလမႈေၾကာင (ႏငငေရးပါတမားႏင တကကြလႈပ႐ားသ အဖြ႕အစညး ႏစမးလးပါ၀ငသည) ေဒသတြငး အကးစးပြား ေဖာေဆာငေရးအပစမားအတြက ၀နေဆာငမႈေပးျခငးႏင ပတသက၍ လႈ႕ေဆာ ေဆာငရြကရန အခြငအလမးတစရပ ဖနတးေပးလကရပါသည။

LIFTသည QSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာမားတြင အကအညမားေထာကပေပးေနသည အဓကအလရင တစဦးအျဖစ ဆကလကတညရေနၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငရ စမကနးမားစြာတ႔အတြက အကအညမားမာ အခနႏငအမ သသာေသာ ေျပာငးလမႈမား ရေနပါသည။

QSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာအားလးတ႔အတြက အကအညစစေပါငးမာ အခနတငးတြင တညေနဆျဖစေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြငမ သသာထငရားေသာ အတကအကမား ရခပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကး၊ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးႏင ရခင ျပညနယတ႔တြင တစစတတစပငးအားျဖင လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ စမကနးမား ေလာကလာျခငး၏ အကးဆကေၾကာင အလရငစမကနးမား သသာစြာေလာကခေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ခငးျပညနယမာမ ႁခြငးခကအေနျဖင LIFT ႏင မတဖကအဖြ႕မားက ေထာကပေပးေသာ အကအညမားမအပ အျခားေသာ အကအညမားက လကလမးမမေသာ ေၾကာင ျဖစပါသည။

ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ (VDCs) မားမာ ေရရညတညတမႈ မရဘ မားေသာအားျဖင စမကနးၿပးဆးသြားသညႏင အစညးေျပသြားၾကပါသည။ ရလဒအေနျဖင အလရငစမကနး မားမ ေဖာေဆာငလကေသာ လပငနးစဥမားအရ ေကး႐ြာ၏ အပခပေရးစနစက ပမခငမာ ဖြ႕ၿဖးေစရန ေအာငျမငစြာ ပပးေပးႏငေသာ သာဓကမားမာ အနညးငယသာ ရေနပါသည။

Z


သးသပအၾကျပခကမားျပညသအပစမားသည ၎တ႔ ရရႏငေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးအခြငအလမးမားအား မညသ႔ ဟနခကထနးညႇလပကင ေနေၾကာငးက ပမျပညစစြာနားလညရန ေဖာထတေလလာ ရပါမည။

ေကး႐ြာမားႏင အမေထာငစမားသည နညးပါးေသာလညး အမနတကယရေနသည အသက ေမြး၀မးေကာငးလပငနး ေ႐ြးခယမႈမားက လကလမးမလာၾကၿပး ေယဘယအားျဖင စားနပ ရကၡာဖလမႈ ေသခာေစေရး၊ ျပငးထနေသာ ထခကမႈ (shocks) မားက ၾကၾကခႏငစြမးတည ေဆာကေရးႏင အရငးအႏးရရေစေရးတ႔အတြက ထအခြငအလမးမားက ဟနခကထနးညႇ ေဆာင႐ြကေနၾကပါသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဆာင႐ြကသမားအေနျဖင လကရအေျခအေနတစရပ တြင မညသည လပငနးမား သ႔မဟတ မညသည ေပါငးစပလပငနးမားက စးပြားေရး ေကာငးကးက အျမငဆးတးတကေစရန ေထာကပေပးႏငမညက သတမတေဖာထတႏငရန အေရးႀကးပါသည။

ထေရာကေသာ လမႈကာကြယေရးလပငနးစဥမားက အေကာငအထညေဖာျခငး

ဖြ႕ၿဖးေရးေဆာင႐ြကသမားသည အထးသျဖင လကရျဖစေပၚေနေသာ အသြငကးေျပာငးမႈ မားမ အကးေကးဇး ခစားရမႈ နညးပါးေသာ သးျခားအပစမားက ဦးတညေဖာထတ၍ ထအပစမားက ပပးကညေပးႏငရနအတြက ထေရာကေသာ လမႈကာကြယေရးလပငနးစဥမား သ႔မဟတ ၀ငေငြရရေရးလပငနးစဥမားက တညေထာငရန ကညေပးသငပါသည။

ေကး႐ြာအပခပေရးစနစ၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကမႈမားက ျပနလည ဆနးစစေလလာျခငး

လကရ အပခပေရးစနစမားသည ရြာသရြာသားမားကယတင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားတြင တကကြစြာ ပးေပါငးပါ၀င ေဆာင႐ြကႏငမည အစအစဥမားက လေလာကစြာေထာကပေပးႏငျခငးမရေၾကာငး သာဓကမားက တးတကေတြ႕ရရပါသည။ အဆးစြနအားျဖင လကရ ႀကးၾကပေရးမေဘာငက ျပနလညသးသပရမညျဖစၿပး ရြာသရြာသားမား၏ လလားခက အသမားက ပမထတေဖာႏင၍ တာ၀နယမႈတးတကေစေသာ ထေရာကသည အပခပေရးလပငနးစဥမားက ေဖာထတ ေဆာင႐ြကရန လအပေနပါသည။ ဤလပငနးတြင ေကး႐ြာအဆင အပခပေရးမးမား၏ ဩဇာအာဏာက ျပနလညတညေဆာကေပးျခငး သ႔မဟတ ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတကသ႔ေသာ အျခားကယစားျပ အဖြ႕အစညးအခ႕က ခငမာအားေကာငးလာေစရန ေဆာင႐ြကေပးျခငးတ႔ ပါ၀ငႏငပါသည။ ထ႔အျပင ေကး႐ြာမားအေနျဖင ၿမ႕နယအဆငမ သတငးအခကအလက ရရေစရန ေဆာငရြကေပးျခငး၊ အကးဆကစပသအမးမးတ႔၏ တာ၀နႏင ၀တရားမားက ရငးလငးစြာ သတမတေပးျခငးတ႔က လပေဆာငရန လအပပါသည။

ps


ၿမ႕နယအဆငတြင စြမးေဆာငရညတညေဆာကေပးျခငး

ျမနမာႏငင၏ လကရ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥအရ၊ အေရးပါေသာ ေဒသႏရအဆင ဖြ႕ၿဖးေရး ဆးျဖတခကမားက ၿမ႕နယအဆငတြင အစးရအရာရမား သ႔မဟတ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတကခမတေပးေနပါသည။ သာဓကျဖစရပမားအရ ၿမ႕နယမား စြာတ႔တြင စမကနးမားက အေကာငအထည ေဖာႏငသည စြမးေဆာငရညမရျခငး သ႔မဟတ ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားေရးဆြရာတြင ေကး႐ြာမားက ပါ၀ငေစႏငသည စြမးေဆာင ရညမရျခငးတ႔က ေတြ႕ရရပါသည။ အနာဂတကာလ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညမားသည ၿမ႕နယ အဆငႏင ေကး႐ြာအဆငတ႔အၾကား ခတဆကေဆာင႐ြကမႈမားအေပၚ အာ႐စက ေဆာငရြက ရန အေရးႀကးပါသည။

n


အခနး ၁စတငမတဆကျခငး

ျမနမာႏငငေကးလကေဒသ အသကေမြးဝမးေၾကာငးႏင လမႈေရးဆငရာအေျပာငးအလမား 8

အခနး(၁) - နဒါနးေကးရြာတစရြာ၏ေနာကခအေၾကာငး-ရမးျပညနယ ရမးျပညနယမ ဤေကး႐ြာသည QESM သေတသနအဖြ႕သြားေရာကေလလာခေသာ သးႏစအတြငး သသာေသာ တးတကေျပာငးလမႈမားစြာ ရခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ အဆပါ ေကးရြာသည လဥးေရ (၅၁၅)ဥးခန႔ ရၿပး အမေထာငစ (၁၁၅)စခန႔ ရပါသည။ အမေထာငစ၏ ၁၃ ရာခငႏႈနးခန႔က အမးသမးမားက ဥးေဆာငပါသည။

ဤေကး႐ြာတြင ေျပာငးဖးစကပးမႈမားစြာ တးတကလာပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစေႏာငးပငး အထ စပါးက အဓကထား စကပးၾကၿပး အျခားဝငေငြရရရန ေျပာငးဖး၊ ကနစြနးဥ၊ မနလာဥန စသညတ႔က စကပးၾကပါသည။ ေျပာငးဖးေဈး ေကာငးမြနလာျခငးေၾကာင ေတာငသမား က ေျမလြတမားက ရငးလငးစကပးလာၾကရာ ဒတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေျပာငးဖး (၁၇၄) ဧကခန႔သာစကပးၾကေသာလညးယခ ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေျပာငးဖးစကပးသညဧကမာ (၂၅၀)ဧက အထတးတကလာပါသည။ စပါးစကပးသညဧက မာ (၈၆)ဧကမ (၁၃)ဧကသ႔ ေလာကသြားၿပး ယခေနာကဆးရာသတြင အမေထာငစ (၃) စ သ႔မဟတ (၄) စသာ စပါးစကပး ၾကပါသည။ ေျပာငးဖးအမားစက ၾကကေမြးျမေရးအစာ အတြက စကပးၾကၿပး ပြစားမားမတဆင တ႐တႏငငသ႔ တငပ႔ ေရာငးခပါသည။ ေျပာငးဖး စကပးသ မားျပားလာသညႏငအမ ပြစားမားသည ေငြႀကေပးရန အခကအခရလာ ၿပး ေတာငသလယသမားမားက ေျပာငးဖးမား ေရာငးခၿပးသညအထ ေစာငဆငးရသည အေျခအေနသ႔ေရာကရလာပါသည။ ေျပာငးဖးစကပးျခငးေၾကာင အကးအျမတရရ ေၾကာငးက တဗြႏင အျခားအသးအေဆာငပစၥညးမား အသစဝယယတပဆငႏငသည လယသမားမား၏ အမအေရအတြကက ၾကညျခငးျဖငသရႏငပါသည။ ေတာငသလယသမား အမားအျပားသည လယထြနစကမားဝယယသးစြ လာၾကၿပး အကးဆကအားျဖင လယယာ လပငနးအတြက ကၽြႏြားမားအေပၚမခမႈနညးလာၿပး စားကကေျမ အသးျပမႈလညး နညးလာ ပါသည။

အဆပါေကးရြာပတ၀နးကငတြင တပရငး(၃)ခ အေျခခထားျခငးေၾကာင ၁၉၈၀ ခႏစမားမ စတင၍ ေကးရြာေျမမားက တပပငေျမအျဖစ သမးထားပါသည။ အေစာပငး QSEM ေလလာမႈမားတြင ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားေၾကာင ရြာသရြာသားမားသည လးသာ လြန႔သာရလာၿပး သမးဆညးခေကးရြာေျမအခ႕တြင လပကငစားေသာကခြငရရလာ ပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစေႏာငးပငးတြင တပရငးတစခက သမးဆညးထားသည လယေျမဧက (၆၀) ေကာက မလပငရငမားထသ႔ ျပနလညအပႏခပါသည။ အမးသမးေျဖၾကားသ တစဥးက သမ၏မသားစထသ႔ လယေျမ(၁၀)ဧက ျပနလညအပႏသည အေထာကအထား စာရြကစာတမးမားက သေတသနျပသမားအား ဂဏယစြာျပခပါသည။

''အပခပေရးမးလပရတာမလြယပါဘးဗာ။ အလပကတအားရႈပတာ၊ ၿပးေတာလခရတာ မဟတဘး။ ဒါေပမယ အပခပေရးမးမရရင မလြယဘး၊ ဘာလ႔လဆေတာ လေတြက

လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ ေစာငၾကညေလလာမႈ အစရငခစာ အပငး (၅) 9

အျမငအမးမးရၾကတယေလ။ ""

ေကးရြာအဆငတြင အပခပေရးမးတစဥး ေရြးခယတငေျမႇာကရန တျဖညးျဖညး ခကခလာ ပါသည။ ထအလပက စတပါဝငစားသ အလြနနညးသည။ တတယအႀကမ QSEM ေလလာခနတြင အဆပါေကးရြာ၌ အပခပေရးမးမရပါ။ အပခပေရးမးမရျခငးေၾကာင ေျမယာျပနာမားညႇႏႈငးေျဖရငးျခငး၊ ၿမ႕နယအဆငႏငခတဆက၍ လပငနးမား ေဆာင ရြကျခငးတ႔တြင မားစြာအခကအချဖစေပၚခသည။ ေကးရြာရ ဆရာေတာတစပါးက အပခပ ေရးမး အသစတစဥးေရြးခယရန ေကးရြာအစညးအေဝးေခၚသငေၾကာငး ရပမရပဖမား က အၾကျပခပါသည။ ယခင ေကးရြာအပခပေရးမးမာ တစႏစသာေဆာငရြကေပးရန နားလညမႈျဖင ေရြးခယချခငးျဖစပါသည။

ဤေကး႐ြာမာ ပဋပကၡဧရယာတြင တညရေသာလညး ရြာသရြာသားအမားစမာ အျခား တငးရငးသားမား ျဖစေသာေၾကာင ၾကားေနအျဖစသာရပတညခပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ ေႏာငးပငးတြငမ အနညးငယ ေျပာငးလလာပါသည။ လကနကကင အဖြ႕အစညးမ ေငြေၾကး အေထာကအပေပးရန ပထမအႀကမအျဖစ ေတာငးဆလာျခငးေၾကာင ေကးရြာပင သဘာဝ အရငးအျမစအခ႕က ေရာငးခ၍ အဆပါေတာငးဆေငြက ေပးေဆာငခရပါသည။ အပစ အခတရပစေရးေၾကာင အဆပါလကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည ၿမ႕ႏငနးသည ေကးရြာ မားအထ ပမလြတလပစြာ လႈပရားသြားလာႏငၾကေၾကာငး အခ႕က ယဆၾကပါသည။

ဤေကးရြာသည ျပငပမ ကညေထာကပမႈမား လကလမးမေရး ေဆာငရြကရာတြင အေတာ အသင ေအာငျမငပါသည။ ပညာေရးႏင အေသးစားေခးေငြလပငနးတြင ပပးကညေပး ေနေသာ အလရငတစဥးႏင ေရရည ပးတြေဆာင႐ြကလက ရပါသည။ အထးသျဖင အေသးစား ေခးေငြလပငနးမားသည ေျပာငးဖး စတငစကပးႏငေရးအတြကမားစြာ အေထာကအက ျပႏငခပါသည။ ထေခးေငြလပငနးမားက ေနာကပငးတြင သမဝါယမဥးစးဌာနမ တာဝနယ ေဆာငရြကခပါသည။ လတတေလာတြင အစးရစမကနးမား တးျမႇင ေဆာငရြကလာျခငး ေၾကာင ပ၍ဆငးရေသာ အမေထာငစမားအား ေနေရာငျခညသးဆလာျပားမား ျဖန႔ေဝေပး ျခငး၊ ေရရရေရးအတြက ေရပကလငးအသစတစခ တပဆငေပးျခငး စသညတ႔က ေတြ႕ရခ ရပါသည။

လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ ေစာငၾကညေလလာျခငး (QSEM) သေတသနအစအစဥသည ျမနမာႏငင၏ ေကးလကလေနမႈဘ၀အား ေစာငၾကညေလလာရနႏင နားလည သေဘာ ေပါကရန ရညရြယပါသည။ ဤသေတသနသည ေကးလကေနျပညသမား မညသ႔ အသက ေမြးဝမးေကာငး ျပသညကလညးေကာငး၊ ထသ႔အသကေမြးဝမးေကာငး ျပႏငသညစြမးရည က ပမကယျပန႔ေသာ မညသညအခကမားက ပေဖာေပးသညက လညးေကာငး၊ လမႈေရး ႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ သြငျပငလကၡဏာမားကျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနး ေ႐ြးခယမႈမားႏင ရလဒမားအေပၚမညသ႔ သကေရာကသညကလညးေကာငး ေလလာဆနးစစထားပါသည။ ထသ႔ဆနးစစရာတြင မညသ႔ေသာ ျပငပ အေထာကအပမားက


ေဒသအေျခအေနႏင ကကညၿပး ေအာငျမငႏငေျခရေၾကာငး နားလညသေဘာေပါကေစရန ရညရြယပါသည။

သေတသနလပငနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာQSEM သေတသနေဆာငရြကသည အခနသည ျမနမာႏငငအတြငး စးပြားေရးႏငႏငငေရး လငျမနစြာ ျပျပငေျပာငးလေနေသာ ကာလႏင တကဆငခပါသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ေရြးေကာကပြၿပးေနာက ျပညေထာငစ ျမနမာႏငငအစးရက သသာထငရားေသာ ျပျပင ေျပာငးလမႈလပငနးစဥ စတငေဆာငရြကၿပးမားမၾကာမ ၂၀၁၂ ခႏစ မတလမ ေမလ အတြငး ပထမအႀကမ QSEM သေတသနက ေဆာငရြကခပါသည။ ထအခနမစတင၍ တငးေဒသႀကး (၃)ခႏင ျပညနယ(၃)ခအတြငး စစေပါငး ေကးရြာ (၅၄) ရြာသ႔ သေတသန ေဆာငရြကရနအတြက (၄)ႀကမစသးျခားသြားေရာကေလလာခပါသည။ ေနာကဆးအႀကမ သေတသနမာ ၂၀၁၅ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အၿပးသတခပါသည။ သေတသန ေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားမာ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ ခငးျပညနယ၊ မေကြးတငး ေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယႏင ရမးျပညနယတ႔တြင တညရပါသည။

၂၀၁၂ ခႏစအေစာပငးတြင စတငခသည QSEM သေတသနကာလတြင ျမနမာႏငင ၏ ေကးလက အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားမာ ျပနာမားစြာျဖင အကပအတညး ေတြ႕ေနခပါသည။ ျမနမာႏငင၏ လပသားအငအား သးပႏစပခန႔မာ စကပးေရးက႑ တြင လပကငေနၾကေသာလညး ၂၀၀၉ ခႏစ ေကးလကေဒသ အေျခအေနက 'ၿပပကလ နးပါးအေျခအေနတစခ" အျဖစ ေဖာျပခၾကပါသည။1 စပါးႏင ပအမးမးကသ႔ေသာ အဓက သးႏမားမ အကးအျမတမာ အလြနနညးပါးခပါသည။ ေတာငသလယသမားမားသည အေကြးမားစြာတငေနသညအျပင ပဂၢလကေငြေခးသမား ထမလြ၍ အျခားနညးလမး ျဖင ေခးေငြရရရန အလြနခကခပါသည။ သးႏေဈးႏႈနးမားသညလညး ေငြေၾကးေဖာငးပြမႈ ႏင ထေရာကမႈမရေသာ စကပးေရးက႑ တနဖးကြငးဆက (value chain) မားေၾကာင ကဆငးခပါသည။ ထ႔အျပင ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသမ ေတာငသလယသမားမားသည နာဂစ မနတငးဒဏမ နာလနထႏငရန ၾကးစားေနရဆျဖစပါသည။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ခႏစတြင ျမနမာႏငင လဥးေရ၏ ေလးပတစပခန႔မာ ဆငးရႏြမးပါးမႈႏင ေနထငေနရဆျဖစပါသည။2

ေကးရြာမားရ လမႈဆငရာအရငးအႏးမားသည အလြနခငမာေၾကာငး ႐ႈျမငပါသည။ အကး အေျပာငးမတငမ ကာလကမ ေကးရြာမားအေနျဖင ျပငပမ ဖြ႕ၿဖးမႈ အရငးအျမစမား က အကန႔အသတျဖငသာ ရယႏငခပါသည။ အကးဆကအားျဖင ေကးရြာမားသည ၎တ႔၏လအပခကမားက ကယတငသာျဖညဆညးေနရပါသည။ ထအေျခအေနမားက ျမနမာႏငငေကးရြာမားရ လမႈဆငရာ အရငးအျမစမားက ပမအားေကာငးေစရန တြနးအား ေပးခပေပၚပါသည။ ေကးလကေန ျပညသမားသည ၎တ႔ေဒသ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးဥးစားေပးလပငနးမားက အတတကြ ပးေပါငးေဆာငရြကၾကၿပး လအပေနသမားအတြက မမတ႔ေကး႐ြာ အသငးအ၀ငးသညသာ အေျခခလမႈကာကြယေရး လပငနးစဥတစချဖစခပါသည။3

1. Dapice, Vallely& Wilkinson ၏ (၂၀၀၉)ခႏစ၊ ''ျမနမာႏငင၏ စကပးစးပြားေရးေလလာဆနးစစမႈ""က ၾကညပါ။

2. ကမၻာဘဏ၏ (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ''Ending Poverty and Boosting Shared Prosperity in a Time of Transition""က ၾကညပါ။

3. (၂၀၀၈)ခႏစတြင ထတျပနသည Tripartite Core Group ၏ ''နာဂစအလြန ပးတြေလလာဆနးစစခကအစရငခစာ""က ၾကညပါ။


တစစတတစပငးအားျဖင ျပငပမ ၀နေဆာငမႈမားႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ရငးျမစမား ရားပါးျခငးေၾကာင ဤကသ႔ေသာ လမႈဆငရာ အရငးအႏးမားက လအပေနျခငးျဖစပါသည။ ေကးရြာမား သည အဆငျမငအစးရပငးထမ အရငးအျမစမားက လကလမးမရန အခြငအလမးနညး ပါသည။ ၂၀၀၈ ခႏစ နာဂစမနတငး အၿပးတြင ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသ သ႔လညးေကာငး၊ ၂၀၁၀ ခႏစ၊ ဂရမနတငးအၿပးတြင ရခငျပညနယသ႔လညးေကာငး ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားမ အေထာကအပမား ဝငေရာကလာပါသည။

ထအေျခအေနမားမတငမအထ ေကးရြာမားသည အလရင အသငးအဝငး၏ အေထာက အပျဖငေဆာငရြကေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားႏင ပတသက၍ အေတြ႕အၾက အလြန နညးပါ သည။ LIFT၏ အကအညစတငေပးသညအခနမစ၍ ေကး႐ြာမားစြာတ႔တြင LIFT၏ မတဖက အေကာငအထညေဖာသည အဖြ႕မားကသာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားက ေထာကပေနၾက ပါသည။

ေကးရြာအဆငတြင ေကးလကအသကေမြးေကာငးစနစမား ေျပာငးလလာေၾကာငး QSEM သေတသနအတြငး ေလလာေတြ႕ရခရာ ထေျပာငးလမႈမားက ပမကယျပန႔ေသာ အေၾကာငး အရာမားျဖင အသေပးရန လအပ လာပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးမ ယေန႔အခန အထ ျမနမာႏငငအတြငး သသာထငရားေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အေၾကာငးအရာမားတြင QSEM သေတသနက ေဆာငရြကႏငျခငးမာ အေရးႀကးေသာ အခကတစခကျဖစပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ပမသသာထငရားေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားက ေဖာျပထားပါသည။

ႏငငအဆင ဥပေဒဆငရာ ေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚလာခၿပး၊ ထေျပာငးလမႈမားေၾကာင ေဒသႏရ အဆငတြင ကယျပန႕ေသာ သကေရာကမႈမားရလာပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးဥပေဒက လႊတေတာမ ျပဌာနးခပါသည။ ထဥပေဒသည ျမနမာႏငငတစဝနးရ ေကးရြာအပခပေရး စနစမားက ကယျပန႕စြာ ျပနလည သတမတေပးခပါသည။ ဤဥပေဒအရ ယခငက ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးကၿမ႕နယ အဆငက ခန႔အပေသာလညး ယခအခါေကးရြာမားက ၎တ႔၏ ေကးရြာအပစ အပခပ ေရးမးက ကယတငေရြးႏငရန ပစသတမတေပးႏငခပါသည။ အဆပါ ဥပေဒက ရာအမမး ( ေကးရြာဥကဌ ဟအမားကသထားသည) ေနရာကလညး ဖယရားခပါသည။ ဤဥပေဒ အမန တကယသကေရာကမႈက တတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ရငးလငးစြာ ေတြ႕ရခရၿပး ပထမအႀကမ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမး ေ႐ြးေကာကပြမားက မတတမးတငႏငခပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြငပငျပညေထာငစလႊတေတာသည ေျမယာစမခန႔ခြမႈပစမား ေျပာငးလျခငး ႏင ပဂၢလကေျမယာ ပငဆငမႈေပးျခငးဆငရာ ဥပေဒ (၂)ခက ျပဌာနးခပါသည။ လယယာ ေျမဥပေဒသည လယသမားမား၏ အမညျဖင ေျမအသးျပခြင မတပတငလကမတရရ ရန ေလာကထားႏငသည အခြငအေရးေပးထားျခငးေၾကာင ပဂၢလက ေျမယာပငဆငခြငက တရားဝငျဖစလာေစရန ထေရာကစြာအကအညေပးႏငခပါသည။


ထဥပေဒက ေျမယာျပနာႏင စပလဥး၍ အျငငးပြားမႈမားက မတတမးတငထားၿပး စမ ခန႔ခြေပးသညစနစအသစမားကလညး ဖနတးေပးထားသညအျပင ေျမယာမားက မျဖစ မေနသမးဆညးရပါကေလာေၾကး ရပငခြငကလညး ျပဌာနးထားပါသည။ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒတြငလညး ျပညသမားအား ေျမလြတ၊ ေျမလပ သ႔မဟတ ေျမ႐ငးမားက အစးရထမ ငားရမးခြငေပးထားၿပး လကရအမနတကယအသးခႏငေၾကငး သကေသျပႏငသညေျမက လယသမားမားက မတပတငေလာကထားခြငေပးထားပါသည။

ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးက႑တြငလညး ေကး႐ြာအဆငအထ သကေရာကမႈရေသာ မ၀ါဒ ဆငရာ အဓက ဆးျဖတခကမား ခမတျခငးျဖင တန႔ျပနေဆာင႐ြကခပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးတြငပင ျမနမာႏငငသည ႏငငျခားေငြေၾကးအတကအကအတြက ဗဟဘဏမ ပါဝငထနးခပေပးေသာ ''Managed float"" စနစက မတဆကကငသး၍ ျမနမာ ႏငင၏ ႏငငျခားေငြ လလယမႈက ႀကးၾကပေသာ ေျပာငးလမႈမား ေဆာင႐ြကခပါသည။ ထေျပာငးလမႈသည သဘာဝသယဇာတမားမ ရရေငြမားျဖင ႏငငဘ႑ာေငြက ထပေဆာငး ျဖညတငးေပးႏငသျဖငအေပါငးလကၡဏာေဆာငခပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင အေသးစား ေငြေရးေၾကးေရး ဥပေဒျပဌာနးျခငး အပါအဝင ဘ႑ာေရးဆငရာ စညးမဥး မေဘာငမား က ျပငဆငမႈမားေၾကာင ေခးေငြ လကလမးမမႈတြငမားစြာတးတကလာပါသည။

အျခားအေရးပါေသာ မဝါဒျပျပငေျပာငးမႈမားတြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒျပဌာနးျခငး ႏင ဆကသြယေရးလပငနး ကေဈးကြကဖြငေပးျခငးတ႔ ပါဝငပါသည။ ထမဝါဒအသစမား သည ျမနမာႏငငေကးလကေဒသတြင ေနထငေသာ ျပညသလထ၏ လေနမႈဘဝက တက႐ကဥးတညထားျခငး မဟတေသာလညး ေကးရြာအဆငအထ သကေရာကမႈမား ရပါ သည။ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒျပဌာနးၿပး ေနာကတစႏစတြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ ပမာဏသည အေမရကနေဒၚလာသနး (၃၀၀)မ သနးေပါငး (၁၄၀၀) အထ ျမငတက လာၿပး အစးရခြငျပခေသာ စမကနးသစ အမားအနက (၈၀)ရာခငႏႈနးမာ ကနထတ စက႐မား ျဖစေသာေၾကာင ေကးလကေဒသမ ၿမ႕ႀကးမားသ႔ ေရာကရလာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးလပသား မားအတြက အလပအကငအရငးအျမစ ျဖစလာပါသည။4 (၂၀၁၄) ခႏစတြင ဆကသြယေရး ေဈးကြကက ဖြငေပးလကျခငးေၾကာင ဖနးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာၿပး ေကးလကေန ျပညသ အမားအျပား မဘငးဖနးမားသးစြလာႏငကာ ၎တ႔၏ အေရးပါေသာ စးပြားေရးႏင လမႈေရးကစၥမားအေပၚ သကေရာကမႈရလာပါသည။

ထေျပာငးလမႈမားသည ျမနမာႏငင ေကးလကေနျပညသလထမား၏ လေနမႈဘ၀မားတြင အစးရ၏ ပါ၀ငမႈအခနးက႑ေျပာငးလလာပက ညႊနျပေနပါသည။ အေျခခဝနေဆာငမႈမား ေထာကပေပးရနႏင ေဒသႏရ အေျခခအေဆာကအဥမား တညေဆာကေပးရနအတြက အစးရ ဘတဂကေငြမာ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ ဘ႑ာႏစမစတင၍ တးျမငခလာပါသည။ ကနးမာေရး ဘတဂတမာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာႏစမ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘ႑ာႏစအတြငး အစးရဘတဂတ ၏ (၃) ရာခငႏႈနးအထ သးဆတးျမႇငသးစြခၿပး ပညာေရးဘတဂတမာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာ ႏစတြင ကပသနးေပါငး (၃၁၀,၀၀၀) မ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘ႑ာႏစတြင ကပသနး

4. (၂၀၁၄)ခႏစ၊ Cheesmanet al ၏ Debating Democratization in Myanmar အစရငခစာမ Engvall ႏင Nandar Linn ၏, ''Myanmar Economic Update: Macro-economy, Fiscal Reform and Development Options"" အခနးက ၾကညပါ။


ေပါငး (၁.၄) သနးအထ တးျမႇငသးစြခပါသည။ သ႔ေသာ တစႏငငလးအတြက ဘ႑ာေငြ ခြေဝခထားမႈအခးႏင ၾကညပါက အာဆယ ေဒသတြငးတြင အနညးဆးပမာဏသာျဖစပါ သည။5 ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလႊတေတာမားကလညး ဖြ႕စညးခပါသည။ ထျပညနယ/ တငးေဒသႀကးလႊတေတာမားက စမခန႔ခြေသာ ဘတဂတအခးမာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရး ႏစတြင တစႏငငလးဘတဂတ၏ ၇.၂ ရာခငႏႈနးသာ ရခေသာလညး၊ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘ႑ာႏစတြင ၁၁.၈ရာခငႏႈနးအထ စမခန႔ခြပငခြင ရလာပါသည။6 ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဧၿပလ တြင အမးသားလႊတေတာသည အေျခခအေဆာကအဥမား၊ ေရျဖန႕ေ၀ေရး၊ ကနးမာေရး ႏင ပညာေရးေထာကပမႈမားအတြက တစၿမ႕နယလင သနး (၁,၀၀၀) ႏႈနးျဖင သးစြခြင ျပသည မဆႏၵနယေျမမား ဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြက စတငတညေထာငခပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ႏငငတကာအသငးအဝငးကခတဆကပါ၀ငေနပအေပၚ ေနာကခအေျခအေန မားက လႊမးမးမႈ ရေနပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင QSEM ေလလာမႈစတငခနတြင နာဂစ မနတငးႏငဂရမနတငးဒဏခခရသည ေဒသမားအတြက အကအညမားမအပ ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ေဆာငရြကေနေသာ အလရင မရသေလာကနညးပါ သည။ LIFTသည ႁခြငးခကျဖစၿပး ျမနမာျပညသ (၂.၈)သနးက ေထာကပေပးေနေသာ စမကနးမားက ၂၀၀၉ ခႏစမစ၍ ေဆာငရြကခပါသည။ ပတဆ႔ အေရးယမႈမားေျဖေလာ ေပးခသည ၂၀၁၂ ခႏစအတြငး ျမနမာႏငငႏငျပနလညပးေပါငး ေဆာငရြကေသာႏငငမား ၏ မားျပားစြာေသာ အေထာကအပ အစအစဥမားႏင ႏငငတကာေငြေၾကးဆငရာအဖြ႕ အစညးမားႏင ဆကဆေရးအသစမားေၾကာင အလရငမား၏ အေထာကအပမာ တးတက လာခပါသည။7 ၂၀၁၃ ခႏစအေစာပငးတြင ထပမေျဖ ေလာေပးလာသညကစၥရပမားမာ ျပညပေကြးၿမ ၆၀ရာခငႏႈနးက ေလာေပးျခငး၊ ကမၻာဘဏႏင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ စသည ေငြေၾကးဆငရာ အဖြ႕အစညးမားမ အတးနညးေခးေငြမား ေခးေပးျခငး စသညတ႔ျဖစပါသည။

မဝါဒအေျပာငးအလမား၏ သကေရာကမႈမားအျပင QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကခသည အႀကမမားအတြငး ရာသဥတအေျခအေနအမးမးက ေတြ႕ရရၿပး၊ ကနဥးေလလာသည အႀကမမားတြင အခ႕ေဒသမားသည ဆးရြားသည ရာသဥတဒဏခစားခရေၾကာငး ေတြ႕ရ ခရပါသည။ အထးသျဖင အပပငးေဒသ (QSEMေလလာမႈ နမနာ ေဒသမားျဖစေသာ မေကြးႏငမႏေလးတငးေဒသႀကးအတြငး ေလလာေတြ႕ရခကမားအရ) တြင QSEM ေလလာမႈ မစတငမ ၂၀၁၀ ခႏစမ တတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈ ကာလအထ မးရြာသြနးမႈ

5. UNICEF ႏင MDRI ၏ (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ''Making Public Sector Finance Work for Children in Myanmar"" အစရငခစာႏင ESCAP ၏ ''Statistical Yearbook 2011"" အစရငခစာအရ ကနးမာေရးအတြက ဘ႑ာေငြသည ႏငငေတာဘ႑ာ၏ (၁)ရာခငႏႈနးမ (၃.၄)ရာခငႏႈနးအထ လညးေကာငး၊ ပညာေရးအတြက ဘ႑ာေငြသည (၄)ရာခငႏႈနးမ (၆)ရာခငႏႈနးအထ လညးေကာငး တးတကလာသည။ (၂၀၁၄-၁၅)ဘ႑ာႏစအတြက ကနးဂဏနးမားသည Myanmar Times ဂာနယ တြင ေဖာျပပါရသည။

6. Nixon ႏင Joelene ၏ (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ''Fiscal Decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform"" အစရငခစာ။

7. ေနာကဆးကနးဂဏနးမားအရ Official Development Assistance (ODA) အေထာကအပပမာဏမာ ၂၀၁၁ ခႏစတြင အေမရကနေဒၚလာ (၃၆၇) သနးမ ၂၀၁၂ ခႏစတြင (၅၀၅)သနးအထ (၃၇)% တးတကလာသည။(www.aidflows.org accessed on 1 April, 2015)။ ျခငကနးဂဏနးမားသည ၂၀၁၂ ခႏစမစတင၍ သသသာသာ တးတကလာခပါသည။ ဥပမာ ဥေရာပသမဂၢသည ၂၀၁၄ ခႏစမ ၂၀၂၀ ခႏစအထ (၆)ႏစတာကာလအတြက ယရ (၉၀၀) သနး ေထာကပရန ေၾကျငာခပါသည။ ယႏငတကကငးဒမးမ ျမနမာႏငငအတြက ၂၀၁၀-၂၀၁၁ ခႏစတြင ယရ(၃၂)သနးမ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ခႏစတြင ယရ(၅၆)သနးအထ တးျမႇငေထာကပခပါသည။ (DFID, ''Burma: Operational Plan 2011-2015"", August 2012).


မာ ပမနထက နညးပါးခပါသည။ ထ႔အျပင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယရစပါး စကပးေဒသမားတြင နာဂစႏင ဂရမနတငးဒဏေၾကာင ေရငဝငေရာကလာျခငး၊ ေျမ အရညအေသြးနမျခငးစသည အကးဆကမားက ခစားခရ ပါသည။

ႏငငအဝနး လျခေရးအေျခအေနႏငပတသက၍ ေရာေထြးေနေသာ ေျပာငးလမႈမား ျဖစေပၚ ခပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစမ ၂၀၁၃ ခႏစကာလအတြငး အစးရသည လကနကကငအဖြ႕အစညး (၁၆) ဖြ႕ႏင ပဋပကၡေျဖရငးႏငရန အပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈမား ေဆာငရြကခ ပါသည။ အဆပါသေဘာတညမႈမားသည တစႏငငလး အျမတမးအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကအတြက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးႏငမည ေရ႕ေျပးနမတ ျဖစပါသည။ ထေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးမႈမား၏အကးရလဒအျဖစ ပဋပကၡျဖစပြားရာ ေဒသအမားစတြင လျခေရးအေျခ အေန တးတက လာခပါသည။ သ႔ေသာ ရခငျပညနယရ အေျခအေနမာ ထသ႔မဟတဘ သတျပဖြယေသာ လမးေရး ပဋပကၡမား ျဖစေပၚခပါသည။ အထးသျဖင ၂၀၁၂ ခႏစ ေႏာငးပငးတြင ရခငျပညနယ ေျမာကပငးေဒသမားစြာ၌ မြတဆလငမားက ဥးတညေသာ လမးေရးပဋပကၡမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစပြားခပါသည။


ပ (၁) - ၂၀၁၂ ခႏစမ ၂၀၁၅ ခႏစအထ အေရးပါေသာ အျဖစအပကမား၊ အကးဆကမားႏင သေတသန အႀကမအေရအတြက။

SOCI

O-P

OLI

TIC

AL

EVEN

TS § မတလာ ႐နးရငးဆနခတမႈ § မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြ § ေရၾကးျခငးနင မးသးမနတငး

§ သတြ႐နးရငး ဆနခတမႈ

2012

J F M A M J J A S O N D

2013


AG

RICU

LTU

RAL

SEA

SON

SQ

SEM

CA

LEN

DA

R

2012


2012


2013


2013


ေႏြစပါး

နမး

§ QSEM 3 (ဧရာဝတ၊ မေကြး၊ ရခင၊ ရမး)

နမး

မးစပါး မးစပါး

ပစမးင ပစမးင

ေျပာငး ေျပာငး

§ ရပေကး § လယယာေျမဥပေဒ § ေျမလြတ၊ ေျမလပ ဥပေဒ၊ § ၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ § ေငြလႏႈနး အရငစနစ § ရခငျပညနယတြင ျဖစေသာ ပဋပကၡ § နငငျခားရငးနးျမပႏမႈ ဥပေဒ

§ ထြကေပၚလာေသာ ေရလပငနး ဥပေဒ

ေျမပ ေျမပ

§ QSEM 2 (ဧရာဝတ၊ ခငး၊ မႏေလး၊ ရမး)

§ QSEM 1 ( ခငး၊ မေကြး၊ မႏေလး၊ ရခင)

သေတသနဒဇငးQSEM သေတသန (၅)ႀကမအတြငး သေတသနနယပယမားက ကယျပန႔စြာ ေဆာငရြကခ ပါသည။ QSEM သေတသန ဒဇငးက LIFT၏ စမကနးမားအား ေစာငၾကည အကျဖတရာ တြင အေထာကအကျပရန ေရးဆြ ထားပါသည။ LIFTသည ျမနမာႏငင၏ ေကးလကေဒသ တြင လပငနးမားေဆာင႐ြကေနၿပး၊ ျမနမာႏငငအတြငး ျပညသ(၂)သနး၏ဝငေငြတးတက လာရနႏင စားနပရကၡာဖလေစရန ရညရြယ၍ အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကေနေသာ မတဖကအဖြ႕ အစညးမားကလညး ေငြေၾကးေထာကပေပးေနေသာ အဖြ႕အစညး ျဖစပါ သည။ ထရညမနးခကမား ေအာငျမငရနအတြကLIFTအေနျဖင ဥးတညေဒသမားရ လေနမႈဘဝ လအပခကမား၊ စနေခၚမႈမားႏင အခြငအလမးမားႏငပတသကသည သတငး အခကအလကမားအျပင ထအခကအလကမားသည ပထဝဝငအေနအထားအရေသာ

ေႏြစပါး


လညးေကာငး၊ ဥးတညအပစ အရေသာလညးေကာငး၊ အခနကာလအရေသာလညး ေကာငး မညသ႔ေျပာငးလလာပက သရရန လအပပါသည။ ထရညမနးခကမား အေပၚအေျခခ ၍ စမကနးမားအား ေစာငၾကညအကျဖတျခငးျဖင လညးေကာငး၊ ေနာကခအေၾကာငး အရာပငးက နက႐ႈငးစြာ နားလညသေဘာေပါကရန ရညရြယေသာ သေတသနလပငနး မားမလညးေကာငး LIFT၏ ေလလာမႈက ျမႇငတငရနအထးအေလးထားပါသည။ QSEM သေတသနလပငနးသည LIFT၏ စမကနးေရးဆြသမားအား ေဒသတြငး ေနာကခအေၾကာငး အရာက ပမနားလညသေဘာေပါကေစရန ကညေပးျခငးအားျဖင LIFT ရနပေငြ ဘတအဖြ႕က မဟာဗဟာေျမာကဆးျဖတခကမား ခမတရာတြင သတငးအခကအလကေပးႏငရနအတြက ရညရြယပါသည။

SOCI

O-P

OLI

TIC

AL

EVEN

T § အထးစးပြားေရးဇ § UN ႐းက တကခကခေသာ ရခငျပညနယရ အျငငးပြားမႈ § သနးေခါငးစာရငး § အဖြ႔အစညးမတပတငျခငးဆငရာ ဥပေဒ § ပဂၢလက တယလဖနးဆကသြယေရးလပငနးမား စတငေဆာငရြကခသည § ေျမယာအသးခမႈ § ေရြးေကာကပြပကသမးျခငး

§ ေကာငးသားသပတ § ေရၾကးျခငးႏင ေျမၿပျခငး တစႏငငလးဆငရာေရြးေကာကပြ §

2014


2015


QSE

M C

ALE

ND

AR

AG

RICU

LTU

RAL

SEA

SON

2014


2015


2014


2015


ေႏြစပါး ေႏြစပါး

ႏမး ႏမး

မးစပါး မးစပါး

§ QSEM 4 (ဧရာဝတ၊ ခငး၊ မေကြး၊ မႏေလး၊ ရခင၊ ရမး)

ပစမးင ပစမးင

ေျပာငး ေျပာငး

ေျမပ ေျမပ

§ QSEM 5 (ဧရာဝတ၊ ခငး၊ မေကြး၊ မႏေလး၊ ရခင၊ ရမး)

ပ (၁) - မ အဆက


သ႐ပခြဆနးစစသည မေဘာငQSEM သေတသနလပငနးသည ပ(၂)တြင ေဖာျပထားသညေခါငးစဥ(၅)ခအတြက သတငးအခကအလကမားက စေဆာငးပါသည။ QSEM သေတသနသည အခနယကာ တစဆငၿပးတစဆငေလလာမႈ (longitudinal study) ျဖစေသာေၾကာင အစရငခစာတငးတြင အခနကာလအလက ေျပာငးလမႈမားက ဥးတညေလလာပါသည။ ဤေလလာမႈသည ေအာကပါ ေခါငးစဥတစခခငးက သ႐ပေဖာျပႏငရန ရညရြယပါသည။

zz ျမနမာႏငငေကးလကေဒသေန ျပညသလထသည မညသညအသက ေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားက လပကင ၾကပါသနညး။

zz မညသညျပငပအေၾကာငးအရာမားက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားက သကေရာကေနပါသနညး။

zz အခကအခၾကေတြ႕ခနတြင ရြာသရြာသားမားက မညသညစမခန႔ခြမႈစနစမား ျဖင ရငဆငေျဖရငးပါသနညး။

zz ေကးလကလေနမႈဘဝတြင မညသညအဖြ႕အစညးမားက အေရးပါေသာက႑ တြင ပါဝငေဆာငရြက ေနပါသနညး။

zz ေကးရြာအဆငတြင မညသညျပငပအေထာကအပမား ေထာကပေပးပါသနညး။

QSEM ေလလာမႈသည မတညေသာေခါငးစဥမားအၾကား ခတဆကေနသည အေၾကာငး အရာမားက ဆကစပနား လညသေဘာေပါကရန ရညရြယပါသည။ မတညေသာ အေၾကာငး အရာမား တစခႏစတစခ မညသ႔ခတဆက ေနသညက ဆနးစစေလလာျခငးျဖင အသက ေမြးဝမးေကာငး ေရြးခယမႈပစမားႏင ထေရြးခယမႈ၏ မတညေသာ ရလဒမားက နက႐ႈငးစြာ နားလညသေဘာေပါကရန အဆးစြနအထ အေထာကအကျပႏငပါသည။


ပ (၂) - သ႐ပခြဆနးစစသည မေဘာင

၁။ လမားမညသညတ႔ကေဆာငရြကသ နညး။- အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးေရြးခယမႈမား- အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနး၀ငေငြမား

၂။ ၎တ႔ေဆာငရြကမႈတြငမညသညတ႔ သကေရာကသနညး။- ႐ပပငးႏငစးပြားေရးဖြ႕စညးမႈမား- ေပၚေပါကဆျပနာမားႏငအခကအခမား

၄။ လမႈေရးဖြ႕စညးမႈမား၊ ဆကဆမႈမားႏင ေခါငးေဆာငမႈ- လမႈေရးဆကဆမႈမား- ေခါငးေဆာငမႈႏငအဖြ႕အစညးမား

၃။ ေအာငျမငစြာေျဖရငးေရးစနစမား- ၀ငေငြတးတကေစျခငး- အသးစရတေလာချခငး

၅။ ျပငပအကအည- မညသညတ႔ကအကအညေပးသနညး။- မညသ႔ကညသနညး။

သေတသနေဆာငရြကရန နမနာေဒသေရြးခယျခငးဤသေတသနတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး (၆)ခ၏ကြျပားမႈအမးမးက ကယစားျပႏင ရနအတြကေကးရြာေပါငး (၅၄)ရြာက ျခငေရြးခယခပါသည။ ျမနမာႏငငအတြငး စကပးေရး ေဂဟဇန (၃)ခ အနက ေဂဟဇနတစခခငးစက ျခငမေစရန ျပညနယ သ႔မဟတ တငး ေဒသႀကး(၂)ခက ေရြးခယပါသည။ အပပငးေဒသ၊ ေတာငတနးေဒသႏင ဧရာဝတတငး ေဒသႀကးအပါအဝင ကမး႐းတနးေဒသတ႔ ပါဝငၿပး စစေပါငး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး (၆)ခ ေရြးခယခပါသည။ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးတစခစတြင ပထဝဝငအေန အထားအရ ျပန႔ႏ႔ေစရန LIFT မ ပပးမႈမား ေပးေနသည ဆငးရႏြမးပါးမႈအျမငဆး ခ႐င(၃)ခ အတြငး ၿမ႕နယ(၃)ခစက ေရြးခယချခငးေၾကာင စစေပါငး ၿမ႕နယ (၁၈)ၿမ႕နယတြင ေလလာ ေဆာငရြကခပါသည။

ၿမ႕နယတစၿမ႕နယစတြင ကနသြယေရးအခကအခာေနရာႏင နးကပမႈ၊ ေရအရငးအျမစ လကလမးမမႈ သ႔မဟတ လမးပနး ဆကသြယေရး ေကာငးမြနမႈအေပၚ အေျခခ၍ ေကးရြာ(၃)ရြာက ေရြးခယခၿပး စစေပါငး ေကးရြာ(၅၄)ရြာက ေရြးခယခပါသည။ ၿမ႕နယတစခစတြင ဥပမာ ''A"" ေကးရြာက ၿမ႕ႏငနးစပျခငး၊ လမးပနးဆကသြယေရး ပေကာငးမြနျခငး၊ ေဈးကြက သ႔မဟတ ေရအရငးအျမစ လကလမးမျခငး စသည အခကမားအေပၚ အေျခခေရြးခယ ပါသည။ ''B""ေကးရြာက ၿမ႕နယႏငအေတာအသင နးစပမႈအေပၚမတည၍ ေရြးခယပါသည။


''C""ေကးရြာမားသည အမားအားျဖင ၿမ႕နယအတြငး အျခားေကးရြာမားထက ၿမ႕ႏင အလမးကြာေဝးၿပး လကလမးမရန အခကအခ မားစြာရေသာ ေကးရြာမားျဖစပါသည။ ယခ ကသ႔ နမနာေရြးခယခဥးကပမႈသည ၿမ႕နယအတြငး ေကးရြာမား၏ ႏႈငးရလကလမး မမႈက ႏႈငးယဥေလလာခြင ရရေစပါသည။ ယခအစရငခစာတြင ''A"" ေကးရြာမား သည လကလမးမမႈရေသာေကးရြာမား၊ ''B"" ေကးရြာမားသည အေတာအသငလကလမးမ မႈရေသာ ေကးရြာမားျဖစၿပး ''C""ေကးရြာမားသည အလမးကြာေဝးေသာ ေကးရြာမားက ကယစားျပပါသည။


ပ (၃) - QSEM သေတသနေဆာငရြကခေသာ ၿမ႕နယမား

!.

!.

!.

!.

!.

!.

!.

!.

!.

!_(

!.

!.

!.

!.

!.Mawlamyaing

Myitkyina

Loikaw

Hpa-An

Hakha

Sagaing

Dawei

Bago

Magway

Mandalay City

Naypyitaw CitySittwe

Yangon City

Taunggyi

Pathein

Mawlamyinegyun

Hsihseng

KengtungMyaing

Minbu

Thazi

Natogyi

Kyaukme

Thantlang

Aunglan

Taungtha

Falam

Tonzang

Bogale

Gwa

Myebon

Kyaukpyu

Labutta

AYEYARWADY

BAGO

CHIN

KACHIN

KAYAH

KAYIN

MAGWAY

MON

RAKHINE

SAGAING

SHAN

TANINTHARYI

YANGON

MANDALAY

NAYPYITAW

BHUTAN

CHINA

LAOS

THAILAND

BANGLADESH

INDIA

100°0'E

100°0'E

96°0'E

96°0'E

92°0'E

92°0'E

26°0

'N

26°0

'N

22°0

'N

22°0

'N

18°0

'N

18°0

'N

14°0

'N

14°0

'N

10°0

'N

10°0

'N

Myanmar Information Management Unit

Ü

QSEM Study Townships

0 100 200 30050

Kilometers

Legend!_( Capital Town

!. State Capital

Coastal Line

State Boundary

International Boundary

Rail Road

Major Road

Water Body

Study Township

State & Region of Study Townships

Map ID: MIMU1185v01Creation Date: 12 Aug 2014.A4Projection/Datum: Geographic/WGS84

Data Sources : Enlightened Myanmar Research (EMR)Boundaries : WFP/MIMUPlace Name : Ministry of Home Affairs (GAD), translated by MIMU

[email protected]

Bay of Bengal

Andaman Sea

Disclaimer: The names shown and the boundaries used on this map do not imply official endorsement or acceptance by the United Nations.


ကြငးဆငးလပငနးေဆာငရြကျခငးသေတသန (၅)ႀကမအတြငး ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး တစခစသ႔ QSEM သေတသနအဖြ႕မ ေလးႀကမစ သြားေရာက ေလလာခပါသည။ အေစာပငးသေတသန ေဆာငရြကသည အႀကမမားတြငအခနကာလႏင ရာသအလက ေျပာငးလမႈမားက ျခင ေလလာႏငရန ရညရြယခပါသည။ ထ႔ေၾကာင ကနဥးသေတသနဒဇငးေရးဆြရာတြင သေတသန အႀကမတငး အတြက တစႀကမႏငတစႀကမ ေနရာေဒသကြလြေလလာရန ေရးဆြ ခပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈမ တတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈ အထသေတသနတစႀကမလင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး (၆)ခအနက (၄)ခကသာ ျခငေလလာခပါသည။ သေတသနကာလ ရညၾကာ လာသညႏင အမ ေနရာေဒသ တစခႏငတစခ ႏႈငးယဥေလလာျခငးသည ေနရာေဒသတစခတြငး ရာသအလက ႏႈငးယဥ ေလလာျခငးကသ႔ အေရးပါေၾကာငး ေလလာေတြ႕ရခရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေနာကဆး QSEM သေတသန ႏစႀကမတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး (၆)ခလးသ႔ သြားေရာကေလလာခပါသည။ သ႔ျဖစရာ ယခငအႀကမမား အတြငး တစႀကမႏငတစႀကမ (၆)လျခား၍ ေလလာခေသာလညး ေနာကဆး (၂)ႀကမတြငမ (၉) လ ကြာျခား ခပါသည။

ေနာကဆးအႀကမ QSEM သေတသနက ၂၀၁၄ ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလအတြငး ေဆာငရြကခပါသည။ ပ (၁)တြင သြားေရာကေလလာခသည သေတသနအႀကမႏငအဓကသးႏ ရာသစကဝနးတ႔က ႏႈငးယဥေဖာျပထားသည။ ပဥၥမ အႀကမ QSEM ေလလာမႈက ၂၀၁၄ ခႏစ မးစပါးရတသမးခနႏင ေျပာငး၊ ႏမးႏင အျခား အဓကသးႏမား ရတသမးသညလမားတြင ေဆာငရြကခပါသည။ သေတသနပညာရင (၄)ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားေသာ အဖြ႕တစခစသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးတစခစသ႔ သြားေရာကေလလာခပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခစ အတြငး ေကးရြာ(၉)ရြာတြင တစရြာလင သးညအပေလးရက အခနယ၍သေတသန ေဆာငရြကခၾကပါသည။

ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ(၅၉၃)ႀကမ၊ ဥးတညအပစလက ေဆြးေႏြးပြ (၂၀၀)ေကာ ေဆာင႐ြကခၿပး ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသ (၁၀၀၀)ဥးခန႔ရပါ သည။ ယခင QSEM ေလလာမႈမားတြင သေတသန နညးလမးအမးမးက သး၍ အေသးစတကြငးဆငးေလလာမႈမား ပါ၀ငခပါသည။ အဓကခဥးကပနညးအေနျဖင ရြာသ ရြာသားအမးမးက ကယစားျပႏငသည ကယစားလယမားႏင ဥးတညအပစလက ေဆြးေႏြးပြမားျပလပျခငး၊ အဓကသတငးေပးသမားက ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး စသညတ႔က ေဆာငရြကခပါသည။ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေမးျမနး ခသမားမာ ေကး႐ြာေခါငးေဆာငမား၊ အျခားအပခပေရးမးမား၊ ရပမရပဖမားႏင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား၊ အကအညႏင ပတသကသည ဆးျဖတခကခမတရာတြင ပါ၀ငခသမား၊ လယသမားမား၊ ငါးဖမးလပသား မား၊ ကပနးလပသားမားႏင ေျပာငးေ႐ႊ႕လပကငရာမ ျပနလာၾကသမား၊ (အမးသမး ဥးေဆာငသည အမေထာငစမား၊ ဘာသာေရး သ႔မဟတ တငးရငးသားလနညးစမား၊ မသနစြမးသမား သ႔မဟတ သကႀကး႐ြယအမား အပါအ၀င) ထခကလြယေသာ အပစမား၊


စသညတ႔ျဖစၾကပါသည။ ယခအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ထးျခားသညမာ ယခင ေလလာမႈမားတြင ပါဝငခေသာ လမႈစးပြားေရးေနာကခအားနညးသည ေျဖၾကားသမား က ေတြ႕ဆ ေမးျမနးမႈအႀကမႀကမ ထပမျပလပရန သေတသမားက ေမတာရပခချခငးျဖစ ပါသည။ သေတသမားကလညး ယခငအႀကမမားႏင ႏႈငးယဥေလလာႏငရနအတြက ေကး႐ြာအဆင အခကအလကမားက တစေျပးညပစမားျဖင မတတမးတငခပါသည။

QSEM ေလလာမႈအႀကမအားလးတြင အဓကသတငးေပးသမားက ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး သ႔မဟတ ဥးတညအပစလကေဆြးေႏြးပြမားတြင ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားခသ (၄၆၀၀) ေကာရခပါသည။8 သေတသမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတစခစအတြငး ေကးရြာ (၉)ရြာတြင ေျခာကလခန႔ အခနယ၍ ေကးရြာတြငး ေျပာငးလမႈမားက မတတမးတငခ ၾကပါသည။

ဇယား(၁) သေတသနအႀကမအလက ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသ အေရအတြက

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအမးအစား ကား/မ QSEM 1 QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5

အဓကသတငးေပးသမားႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး ၂၅၁ ၁၇၂ ၄၈၅ ၅၉၃

ေျဖၾကားသအမးသား ၂၇၈ ၃၂၃

ေျဖၾကားသ အမးသမး ၂၀၇ ၂၇၀

ဥးတညအပစလကေဆြးေႏြးပြမား ၁၇၅ ၂၁ ၂၀၀ ၂၀၄

ပါ၀ငတကေရာကသ အမးသား ၆၃၆ ၆၁၂

ပါ၀ငတကေရာကသအမးသမး ၃၅၄ ၃၈၈

ပါ၀ငတကေရာကေျဖၾကားသအမးသားစစေပါငး ၇၀၈ ၃၉၃ ၉၁၄ ၉၄၃

ပါ၀ငတကေရာကေျဖၾကားသအမးသမးစစေပါငး ၃၂၈ ၁၅၄ ၅၆၁ ၆၅၈

ပါ၀ငတကေရာကေျဖၾကားသ စစေပါငး ၁၀၃၆ ၅၄၇ ၁၄၇၅ ၁၆၀၁

ယခင QSEM အစရငခစာမားႏငမတညေသာ အခကမာ ယခအစရငခစာတြင QSEM ေလလာမႈစတငခသည ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးမစ၍ ေလလာမႈေနာကဆးအႀကမျပလပခ သည ၂၀၁၅ ခႏစအေစာပငးအထ ေျပာငးလမႈမားက ျခငေဖာျပထားပါသည။ ယခင အစရငခစာမားမာ သေတသနတစချပလပသညကာလ အၾကားေျပာငးလမႈမားကသာ အသားေပးေဖာျပခပါသည။ ဤအစရငခစာတြင သေတသနစတင ေဆာငရြကခသည ကာလမ ေနာကဆးသေတသန ျပလပသညအခနအထ သးႏစတာ ကာလအတြငး ေကးရြာ တစရြာခငး၏ ေျပာငးလမႈမားက ေလလာထားပါသည။ ထ႔အျပင သေတသန (၅) ႀကမလး ေဆာငရြကၿပး ရရလာသည ေကးရြာ တစရြာခငးစမ မတတမးတငထားသည အခကအလကအားလးက အေျခခ၍ ေရးသားထားပါသည။ ထမမက ယခင QSEM အစရငခတစခခငးစမ သေတသနေတြ႕ရခကမားကလညး ထတယအသးျပထားပါသည။

8. ဤအေရအတြကသည ေလလာမႈအားလးအတြက အဓကသတငးအခကေပးျခငး (သ႔) ဥးတညေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငသ စစေပါငးကဆလပါသည။ အခ႕ေသာတ႔ျပနေျဖၾကား သမားသည ေလလာမႈအႀကမႀကမတြင ေဆာငရြကခေသာ ေတြ႕ဆ ေမးျမနးမႈတြင တစႀကမ မက ပါဝငေဆြးေႏြးချခငးေၾကာင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသည စစေပါငးလဥးေရမာ (၄၀၀၀) ဝနးကင ခန႔ျဖစပါသည။


သ႔ရာတြင သာဓကျဖစရပမားမာမ ေနာကဆး QSEM သေတသနကာလမ ထတယ ထားျခငးျဖစပါသည။ (ယခငသေတသနအႀကမမားအတြငး ရရခသည သာဓက ျဖစရပမား က ယခငအစရငခစာမားတြင ထညသြငးတငျပၿပးျဖစပါသည။) ႁခြငးခကတစခမာ ဤအစရငခ စာပါ သာဓကျဖစရပမားႏင ေကး႐ြာအေၾကာငးအရာမားသည သေတသနအႀကမ အားလးတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခက မားက အေျခခ၍ အတြလက ျဖညစြကေဖာျပထားျခငးျဖစ ပါသည။

အစရငခစာတညေဆာကပအစရငခစာက ေအာကပါအစအစဥအတငး ေရးသားထားပါသည။

အခနး(၂) တြင QSEM ေလလာမႈစတငခသညအခနမစ၍ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ေျပာငးလလာပက အဓကအသကေမြး၀မးေကာငးအမးအစားမားအား ဥးတညလက ေဖာျပထားပါသည။ ထ႔အျပင အျခားသမားကသ႔ အကးေကးဇး မခစားရ ေသာ သးျခားအပစမားႏင ယငးတ႔၏ ထခကလြယမႈမားကလညး ထညသြငးထားပါ သည။ ေနာကဆးတြင သေတသန ကာလတစေလာကလး အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအေပၚ အမားဆး လႊမးမးေနေသာ ျပငပအခကမားက ဥးစားေပးအလကေဖာျပထားၿပး ေခးေငြရရႏငမႈႏင ေျမယာစမခန႔ခြမႈမားႏင ပတသက၍ အသသာဆးေသာ ေျပာငးလမႈ မားကလညး ေဖာျပထားပါသည။

အခနး(၃) တြင ေကး႐ြာအေၾကာငးအရာအလက ေျပာငးလမႈမားျဖင စတင၍ လမႈဆငရာ အေျပာငးအလမားက အထးျပေဖာျပထားပါသည။ ေကး႐ြာအဆငရ လမႈဆငရာ အရငးအႏးမားက ဆနးစစထားၿပး ထအရငးအႏးမားအား ေျပာငးလ ေစသညအခကမားက သ႐ပခြဆနးစစထားပါသည။ ထ႔ေနာက ေကး႐ြာမားရ အပခပမႈစနစ အသစမားေၾကာင သကေရာကမႈမားကလညး တငျပထားပါသည။

အခနး (၄) တြင ေကးရြာမားအတြငး အျပနအလနဆကသြယေဆာင႐ြကပမားႏင ေကး႐ြာ ျပငပမ ပါ၀ငသမားႏင ဆကဆေရးတ႔က ဥးတညတငျပထားပါသည။ အဓကအားျဖင တျဖညးျဖညးတးတကလာသည အစးရ၏ အခနးက႑ႏင အလရင/NGOs မားက ေထာကပေပးေသာ အကအညမား၏ အခနးက႑မားက ဥးတည ထားပါသည။

အခနး (၅) တြင သးသပခကမားႏင အၾကျပခကမားျဖင နဂးခပထားပါသည။


အခနး ၂အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား


ေကး႐ြာတစရြာ၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ - မေကြးတငးေဒသႀကးမေကြးတငးေဒသႀကးရ အေတာအသငႀကးမားၿပး သြားလာရလြယကေသာ ဤေကးရြာ တြင လဥးေရ (၁၆၀၀၀) နးပါးရၿပး အမေထာငစ (၄၀၀)ခန႔ ရပါသည။ အမေထာငစ ထကဝက ေကာမာ ေျမယာမမားျဖစၿပး ကပနးလပသားမားျဖစပါသည။ အမေထာငစမားအနက (၂၀)ရာခငႏႈနးနးပါးမာ ၎တ႔၏ကယပငလယေျမတြင လပကငၾကၿပး ကနရြာသရြာသား မားမာ တစႏငတစပင ငါးဖမးလပသားမား၊ အစးရဝနထမးမားႏင အေသးစား စးပြားေရး လပငနးမား ျဖစၾကပါသည။ အျခားေကး႐ြာအမားစႏင ႏႈငးယဥပါက ဤေကးရြာရ ကပနး လပသားမားသည အတသေကာကလပငနးမား၊ လယယာမားတြင အလပအကင အခြငအလမးမား ပမရရႏငၿပး၊ ျမစဆပကမးတစခလညးရေသာၾကာင ကနထမးသမား အျဖစလညး လြယကစြာအလပလပႏငပါသည။

QSEM ေလလာမႈျပလပခသည အပပငးေဒသရ ေကးရြာမားႏငမတသညမာ ဤေကးရြာ တြင စကပးေရးက႑၌ တးတကေျပာငးလမႈအခ႕ ေတြ႕ရခရပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာခနတြင လယသမား(၃)ဥးမ (၄)ဥး သာၾကစကပးၾကပါသည။ ကနေသာ လယသမားမားသည စပါးအျပင ပႏငႏမးကသာ အဓကထား စကပးၾကပါသည။ အစးရ မကလးမားႏင ေဈးကြကေကာငးမြနလာျခငးေၾကာင လယသမား (၁၅)ဥးႏငအထကသည ၾကႏင စပါးအနညးငယက စကပးလာၾကပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM သေတသန အခနတြင လယသမားမားသည ၾက(၁)ဧကအတြကျမနမာလယယာ ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမ (၂၀,၀၀၀)ကပသာ ေခးေငြရရၿပး ယခအခါ (၁၀၀,၀၀၀)ကပ အထ တးတကရရလာပါ သည။ သၾကားစကရမားမလညး ေျမဩဇာဝယယရန အတးႏႈနးနညးနညးျဖင ေခးေငြရရႏငပါ သည။ ထ႔အျပင လယသမားမားသည ယခငက မမတ႔၏ ၾကမားက အစးရပငစက႐ မားသ႔ အစးရေဈးႏႈနးျဖင မျဖစမေန ေရာငးခခရေသာလညး စတတအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေကးရြာတြငး ယခငက တရားမဝငလညပတၿပး ၂၀၁၄ ခႏစမစ၍တရားဝင လညပတေသာ သၾကားစက႐အပါအဝင ပဂၢလကစက႐မားသ႔ ၎တ႔၏ၾကမားက တရားဝင ေရာငးခႏငၿပျဖစပါသည။ ၾကစကပးျခငးသည လပသားမားစြာမလအပေသာ လပငနး လညး ျဖစပါသည။ ေျမယာအနညးငယသာ ပငဆငသမားအေနျဖငအကး အျမတမရရ ၾကပါ။ လယသမားႀကးမားမာ သးႏအမးမးက စလငစြာစကပးႏငၾကၿပး လယသမား ငယမားမာမ စပါးစကပးျခငးက ရပဆငးရလနးပါးျဖစေနသည။ ထ႔အျပင လယသမား ငယမားသည လကငငးကနကစရတျမငမား၍ ၀ငေငြျပနရရန အခနၾကာျမငစြာ ေစာငဆငး ရျခငးေၾကာင မစြန႔စားလၾကေပ။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔၏ စကပးေရးက႑ အသကေမြး ၀မးေကာငး လပငနးမားသည တးတကမႈမရပါ။ သ႔ေသာ အေသးစားလပငနးမား လပကငျခငး၊ မသားစဝငမား ရနကနသ႔အလပသြားလပျခငးတ႔ေၾကာင အပ၀ငေငြမား ရရေနၿပး စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားမ အကးအျမတရရေနျခငးမား ရပါသည။

သၾကားစက႐မားေၾကာင ငါးဖမးလပငနးလပကငသမား ထခကဆး႐ႈးမႈရပါသည။ တစႏင တစပင ငါးဖမးလပငနး လပကငသတစဥးက သၾကားစက႐မ စြန႔ပစပစၥညးမား ျမစအတြငး ပတဆ႔လာ၍ ၎၏ငါးဖမးပကမား မၾကာခဏပကစးရေၾကာငးႏင ငါးဖမးဆးရမႈလညး


နညးလာေၾကာငး ေစာဒကတကခပါသည။ ထအခနမစ၍ ၎သည ငါးဖမးလပငနး က ရပဆငးခၿပး ကနထမးလပသားႏင လယယာလပသားအျဖစလပကငခပါသည။ အလပ အကင ရေသာလညး ငါးဖမးလပငနးကသ႔ ဝငေငြမရေတာပါ။ ေကးရြာအတြငး အမားဆးေျပာငးလသြားသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးတစခမာ ေရႊ႕ေျပာငးလပသား အျဖစ သြားေရာကလပကငျခငး ျဖစပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးတြင အဆပါ ေကးရြာမ လပငနးရငတစဥးက ရနကနၿမ႕တြင စက႐ဖြငလစလကျခငးေၾကာင ရနကနၿမ႕သ႔ သြားေရာကလပကငသ (၅၃)ဥးခန႔ရခပါသည။ ထစကရမာ ပ၍ေအာငျမငလာေသာ ေၾကာင ေကးရြာမ ေျမယာမလပသားမားသည ရနကနသ႔သြားေရာက လပကငၾကပါ သည။ ယခအႀကမ QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကခနတြင အဆပါစကရသ႔ သြားေရာက လပကငသ (၁၅၀)ဥး ရပါသည။ အျခားရြာသရြာသား (၇)ဥးမာ ေကးရြာသ႔ အလညေရာက လာသည ပြစားတစဥး၏ အၾကေပးမႈေၾကာင ထငးႏငငသ႔ သြားေရာကလပကငရန ဆးျဖတခၾကပါသည။ ေကးရြာမာ အေတာအသငႀကးမားျခငးႏင တညေနရာအေနအထား တ႔ေၾကာင အထကတနးေကာငးႏင ေဆးေပးခနးကသ႔ေသာ အစးရဝနေဆာငမႈမား အျမရရခပါသည။ လြနခေသာ (၃) ႏစက အေသးစား ဆညအသစတစခ တညေဆာက ချခငးေၾကာင (၂၀၁၂) ခႏစ၌ အမေထာငစ (၁၀)ရာခငႏႈနးေကာခန႔သာ လပစစမး ရရရာမ ၂၀၁၅ခႏစတြင အမေထာငစ(၄၀)ရာခငႏႈနးနးပါး လပစစမး ရရလာခပါသည။

နဒါနးQSEM ေလလာမႈစတငၿပး (၃)ႏစတာကာလအတြငး ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးအခ႕ သသသာသာ တးတကေျပာငးလလာပါသည။ QSEM ေလလာမႈစတငခန သည ျမနမာႏငငအတြငး စးပြားေရးႏင ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈကာလႏငတကဆငခ ပါသည။ အခ႕ေျပာငးလမႈမားသည ေဒသႏရအဆငတြင အေရးပါေသာ ဆကႏြယသက ေရာကမႈ မားရပါသည။ အခ႕ေဒသမားတြင ျမငသာေသာ စကပးေရး အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးတးတကမႈမား ရခပါသည။ ေျပာငးေရႊ႕ အလပလပကငျခငးအေပၚ မခမႈမာ သသသာသာ ျမငမားလာသညအျပင လယယာလပငနးမဟတေသာ ေဒသႏရလပငနးမား မာ ႀကးႀကးမားမား မဟတေသာလညး သသသာသာ ခ႕ထြငလာၾကပါသည။

သ႔ေသာ ထအေျပာငးအလမားေၾကာင အားလး အကးခစားရသညဟ မဆလပါ။ အခ႕ေသာ အပစမားသည အသစေပၚေပါကလာေသာ အခြငအလမးမားမ အကးအျမတျဖစထြနးရန ပမခကခၿပး အခ႕မာ ထအေျပာငးအလမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈပင ခစားၾကရ ပါသည။ အခ႕မာ လကရ စနေခၚမႈမားက ဆကလကၾကေတြ႕ေနရကာ ျပငးထနေသာ ေျပာငးလမႈမားေၾကာင ထခကလြယဆျဖစၿပး ထအမေထာငစမားမာ ဆငးရတြငးပနကခ ရပါသည။

ဤအခနးတြင အသကေမြးဝမးေကာငးအပစအမးမးက လြနခေသာ(၃)ႏစတာကာလ အတြငးရငဆငၾကေတြ႕ရမႈ အမးမးႏင ေဒသအလက ေျပာငးလမႈအမးမးတ႔က ဆနးစစ တငျပထားပါသည။ ေကးလကေနျပညသမား ရငဆငၾက ေတြ႕ေနရသညစနေခၚမႈ အမးအစား


မားကလညး ေဆြးေႏြးထားပါသည။ ဤသ႐ပခြဆနးစစမႈမာ QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကခသည ေဒသအားလး၏ ထခကလြယမႈက ပေဖာေပးထားပါသည။ ထ႔ေနာက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအေပၚ သကေရာကေနေသာ အေရးပါသည အခက အနညးငယ က လညးေကာငး၊ ထအခကမားက အခနႏငအမ မညသညအတငးအတာ အထ ေျပာငးလေနေၾကာငးက လညးေကာငး၊ ေျပာငးလမႈျဖစေပၚသညေနရာမားႏင အသက ေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားအေပၚ သကေရာကမႈမားကလညးေကာငး ေဆြးေႏြးတငျပ ထားပါသည။

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားQSEM ေလလာမႈေဆာငရြကခသည ေကးရြာအမားစ၏ အဓက အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားတြင လယယာလပငနး (ကယပငလယယာ သ႔မဟတ လယယာလပသား)၊ စကပးေရးမဟတေသာ ေဒသႏရလပငနးမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ေရ လပငနးမာ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယႏင မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာ မားစြာရ ျပညသအခ႕၏ အဓကဝငေငြရငးျမစတစချဖစပါသည။

QSEM သေတသနေတြ႕ရခကအရ ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးရလဒ အေျပာငးအလမားက ၎တ႔ လပငနးအသးသးမ ရရသညဝငေငြႏင (ပ၍အေရးႀကးသည မာ) အမေထာငစမားက အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးအမးမးက ေပါငးစပလပကင ေနေသာ နညးလမးႏစခလးက တြနးအားေပးေမာငးႏငေနေၾကာငး မးေမာငး ထးျပထား ပါသည။ မသားစတစခလးဝငေငြ ရရေရးအတြက အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးအမးမးက ေပါငးစပလပကငေသာ နညးလမးမားမာ ေဒသတစခႏငတစခ ကြျပားမႈမား ရသကသ႔ ေဒသတစခအတြငးရ မတညေသာ လမႈစးပြားေရးအပစမားအၾကားတြငလညး ကြျပားမႈမား ရပါသည။

သာဓက(၁) ဧရာဝတႏငမေကြးတငးေဒသႀကးတ႔ရ အမေထာငစမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား

သေတသမားသည အဓကသတငးေပးသမားႏငေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအတြငးေျဖၾကားသတ႔၏ မသားစဝငအားလး လပကငၾကသည အလပအကငအမးအစားမားက မတတမးတငျပစခပါသည။ ထအလပအကငအမးအစားမားက ေခါငးစဥ(၃) ခခြျခား ႏငၿပး ၎တ႔မာ ကယပငသ႔မဟတ အငားလပသားအျဖစ လပကငသည စကပးေရး လပငနးမား (လယယာလပငနးဝငေငြ)၊ ကယပငသ႔မဟတ အငားဝငလပသည ေဒသႏရစးပြားေရး လပငနးမား (စကပးေရး မဟတေသာလပငနးမားမ၀ငေငြ) ႏင မသားစဝငမား ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးမ ရရသညဝငေငြတ႔ ျဖစပါသည။ သေတသန ရလဒမားအရ မတညေသာ လမႈစးပြားအပစအမးမးမ အမေထာငစမားသည ၎တ႔၏ လပအားအရငးအျမစက မတေအာငစမခန႔ခြပႏငပတသက၍ စတ

အသကေမြး၀မးေကာငး

လပငနးမားအတြငး

အေျပာငးအလမား

ျဖစေပၚရျခငးမာ

သးသန႕အလပ

အကငမားအလက

ျပနရခကမားေၾကာင

ျဖစသလ

အမေထာငစမား အေနျဖင

အသကေမြး၀မးေကာငး

လပငနးမားက

မညသ႕ေပါငးစပ

လပေဆာငသည ဆျခငး

အေပၚတြငလညး

မတညသည။


ဝငစားဖြယ အျမငမားက ေတြ႕ရခရပါသည။ ဤေနရာတြင တငးေဒသႀကးႏစခအတြက လပတစျပက သးသပခကမားက ေဖာျပထားပါသည။ ယခင QSEM အစရငခစာမား တြင ေျမယာပငဆငမႈသည အမားအားျဖင လမႈစးပြားေရး အေျခအေနႏငမားစြာ ဆကႏြယေၾကာငး မတတမးတငထားပါသည။ ေျမယာအနညးငယ ပငဆငသညသမား ႏင ေျမယာမမားသည ခၽြငးခကအခ႕မလြ၍ ပမဆငးရသမား ျဖစၾကပါသည။

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးရ လမႈစးပြားေရးအပစအသးသးမ တန႔ျပနေျဖၾကားသမားသည စကပးေရးလပငနးမားမ ဝငေငြကအျခားေဒသမားထကပမအားထားေနရပါသည။ လကလပလကစားမားသည လယသမားအငယစားႏင လယသမားအလတစား မားထက အျခားဝငေငြအရငးအျမစ (အထးသျဖင စကပးေရးမဟတေသာ ဝငေငြမား) အနညးငယ ပရႏငပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည လယသမားႀကးမားအနက အနညးဆးတစဝကမာ စကပးေရး မဟတေသာ အျခားဝငေငြတစခခ ရၾကပါသည။

ပ (၄) - ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမ ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသမား၏ ဝငေငြရငးျမစအမးမးႏင ပါ၀ငမႈအခး

zစကပးေရးလပငနးမ ဝငေငြ တစမးသာရသည အမေထာငစ (ေျမပငရငသ႔) လယလပသားzေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငး၊ စကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတ ေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးႏင စကပးေရး လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zစကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ ပး

ေပါင

းပါဝ

ငေျဖ

ၾကား

သ (%

)

အသကေမြးဝမးေကာငး အပစ

၁ဝဝ

၈၀

၆၀

၄၀

၂၀

၁ဝ ကပနး လယသမား လယသမား လယသမား လပသား (ငယ) (လတ) (ႀကး) (n=78) (n=12) (n=13) (n=8)

မေကြးတငးေဒသႀကးတြင လယသမားႀကးမားမအပ ကနသမားမာဝငေငြရရသညနညးလမး မးစရၾကပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည ကပနးလပသား (၉၀)ရာခငႏႈနး နးပါးမာ အျခားဝငေငြအရငးအျမစမား ရၾကၿပး ထ၀ငေငြ ရငးျမစမား အနက ၁၀ရာခငႏႈနးမာ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးႏင စကပးေရးမဟတေသာ ၀ငေငြမားျဖစပါ သည။


ပ (၅) - မေကြးတငးေဒသႀကးမ ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသမား၏ ဝငေငြရငးျမစအမးမးႏင ပါ၀ငမႈအခး

zစကပးေရးလပငနးမ ဝငေငြ တစမးသာရသည အမေထာငစ (ေျမပငရငသ႔) လယလပသားzေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငး၊ စကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတ ေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးႏင စကပးေရး လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zစကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ ပး

ေပါင

းပါဝ

ငေျဖ

ၾကား

သ (%

)


၁ဝဝ

၈၀

၆၀

၄၀

၂၀

၁ဝ ကပနး လယသမား လယသမား လယသမား လပသား (ငယ) (လတ) (ႀကး) (n=78) (n=12) (n=13) (n=8)

အထကပါ ပ(၂)ပအရ ပးေပါငးပါ၀ငေျဖၾကားသမားအနက အနညးဆးတစဝကမာ စကပး ေရးလပငနးမဝငေငြအျပင ၎တ႔အမေထာငစမားအတြက အျခားဝငေငြအရငးအျမစ မားရေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။


ေတာငသလယသမားမားQSEM ေလလာမႈ အေစာပငး အႀကမမားတြင ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ ခငးျပညနယႏင ရမးျပညနယတ႔မ ေတာငသ လယသမားမားသည စားဝတေနေရးေျပလညေအာင ၾကးစား ရနးကနခရေသာလညး သေတသနသးႏစတာ ကာလအတြငး စကပးေရးက႑ အေျပာငး အလမားေၾကာင အကးေကးဇးမား ခစားေနရပါသည။ ထေျပာငးလမႈမား၏ ေနာကခ အေၾကာငးအရငးမားမာ ေဒသအလက ကြျပားပါသည။ QSEM ေလလာမႈေဆာငရြကခသည အျခားေဒသမားမ ေကးရြာမားတြင စကပးေရးက႑မ ၀ငေငြမားမာ အမးမးျဖစ ေနေသာလညး ျခငၾကညပါက အသားတငတးတကမႈ ပမနညးပါး ေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

ခငးျပညနယရ လယသမားမားသည အျမတမးစကပးျခငးစနစသ႔ ေျပာငးလလာျခငးေၾကာင အကးေကးဇး ျဖစထြနးလက ရပါသည။ စတတအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ဤ ေျပာငးလမႈလမးေၾကာငးက အေသးစတ သရပခြဆနးစစထားပါသည။ QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကခသည ခငးျပညနယမ ေကးရြာမားစြာသည လြနခေသာ ဆယစ ႏစခန႔မစ၍ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစနစက စြန႔လႊတလာၾကၿပး ေလခါးထစစကကြကမားတြင ဟငးသးဟငးရြကပငမားစကပးျခငး၊ ေမာကင9ႏင လေမၼာသးပငကသ႔ေသာ ႏစရညသးပင မားစကပးျခငးျဖင အျမတမးစကပးျခငးစနစသ႔ ကးေျပာငးလာခၾကပါသည။ သေတသန ကာလအတြငး ဤေျပာငးလမႈက ခငးျပညနယမ QSEM ေကးရြာ (၉) ရြာအနက (၇) ႐ြာတြင ေတြ႕ရရၿပး ေကးရြာ အမေထာငစ အားလး၏ ၅၀ ရာခငႏႈနး မ ၇၀ ရာခငႏႈနး အထ ပါ၀ငေျပာငးလလာပါသည။ ဤေျပာငးလမႈမာ အစပငးတြင NGO မား၏ နညးပညာ အေထာကအပႏင ေျပာငးေရႊ႕လပကငသအပစမား၏ ေငြေၾကးအေထာက အပတ႔ေၾကာင ျဖစပါသည။ ေတာငသလယသမားမားသည အျခားလယသမားမား ရငးႏး ျမႇပႏၾကရာမ အကးအျမတရရသညက မကေမာကျမငေတြ႕ရျခငးႏင ဤစကပးေရးပစ သည ပငပနးေသာ လပအား စကထတရမႈ နညးပါးျခငးတ႔ေၾကာင ေလလာမႈအႀကမ တငးတြင စြန႕ဥးထြငစးပြားေရးလပကငမႈမာလညး ပမအေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝင လာပါသည။ လမးပနးဆကသြယေရးတြင အစးရက ရငးႏးျမႇပႏလာျခငးေၾကာင ေဈးကြက ႏင ပမလကလမးမလာျခငးကလညး ထေျပာငးလလပကငမႈက အေထာကအပျဖစေစ ခပါသည။

ဤကသ႔ ထငရားေသာ အေျပာငးလမား ျဖစေပၚေနေသာလညး ခငးျပညနယရ ေတာငသ လယသမားမားသည ရာသဥတႏင ဆကစပေသာ ျပငးထနသညသကေရာကမႈ (shocks) မားေၾကာင ထခကႏငေျခ ရေနဆျဖစပါသည။QSEM 5 မေဆာငရြကမရာသတြင ထကသ႔ ေသာ ဥပမာတစခ ျဖစပြားခပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ေကးရြာ (၉) ရြာလးမ ေတာငသ လယသမားမားသညေရမလေလာကမႈေၾကာင သးႏထြကႏႈနးထခကခေၾကာငး ေျပာဆ ခၾကပါသည။ ထ႔အျပင စကခငးမား ပးကျခငးႏင ၾကကသြနနကသ႔ေသာ အဓကသးႏမား၏ ေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာျခငးေၾကာငလညး ထရာသတြင စနေခၚမႈမားၾကေတြ႕ခရပါသည။ သ႔ေသာ ေတာငသလယသမား မားသည လြနခေသာသးႏစတာကာလႏငႏႈငးယဥပါက အနာဂါတတြင ပမေကာငးမြနလာမညဟ အေကာငးျမငၾကဆ ျဖစပါသည။

9. ျမနမာႏငငေတာငေပၚေဒသတြင ေပါကေရာကေသာ ေဒသရငး သးပငတစမးျဖစျပး အဂၤလပအမညမာ Lampati ျဖစပါသည။

ခငး၊ ရမးႏင ဧရာ၀တမ

လယသမားမားအေနျဖင

ေခးေငြ ႏင ေစးကြကက

ပမလကလမးမလာျခငး၊

စကပးေရးထတကနလပငနး

တးတကျခငးတ႕မ

အကးခစားခၾကရသည။


''ဒႏစလပငနးေတြကေတာ ၿပးခတႏစထက ပေကာငးပါတယ။ အခကၽြနေတာတ႔ ဆနစားႏငတယ။ ဆနျပတေသာကစရာမလေတာဘး။""- ခငးျပညနယမ လယသမား (အမးသား) တစဥး။

''ကၽြနေတာကေတာ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစနစကေန အျမတမးစကပးတပစကပ ေျပာငး ေတာမယ။ ေျမအရညအေသြးန႕ မးေလ၀သ ပမနမဟတရင ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာ စကပးတာက ပမနအထြကႏႈနးရဖ႔ မေသခာဘး""- ခငးျပညနယမလယသမား (အမးသား)တစဥး။

အေစာပငး သေတသနအႀကမမားတြင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ လယသမားမားသည ရလဒ ေကာငးမား ရရခၾကပါသည။ အေၾကာငးအရငးတစစတတစေဒသမာ ေကးရြာအခ႕တြင လယသမားမားသည တစရာသတြင သးႏႏစမး စကပးႏငၾကေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ဆားငနေရ ဝငေရာကမႈေၾကာင သေတသန ေဆာငရြကခသည ေကးရြာ(၉)ရြာအနက (၄) ရြာတြငသာ သးႏႏစမး စကပးႏငခပါသည။ လကရတြင အျခားေကးရြာႏစရြာမ လယသမားမားမာ သးႏႏစမးစကပးလာႏငၿပး ကန ေကးရြာႏစရြာတြငလညး စမးသပစကပးေနၾကသည။ သးႏႏစမးစကပးသညစနစကယျပန႔ လာျခငးတြင NGO မားမ နညးပညာ အေထာကအပႏင ေႏြရာသသးႏအတြက လအပ ေသာသြငးအားစမား ဝယယႏငရန ေခးေငြရရလာျခငးတ႔က အဓကအခနးက႑မ ပါ၀င ေနပါသည။ ေႏြစပါး စကပးသညေဒသတြင ေန႔စားလပသားမားသည တစႏစအတြငး အလပလပရက (၂၀)မ (၃၀) ရကအထ တးလာပါသည။ ထတးတကေျပာငးလမႈမားသည ေျမအရညအေသြးမာ နာဂစမတငမ အေျခအေနျပနျဖစလာျခငး၊ ေပၚဆနး ေဘးၾကားစပါးမး သးလာျခငးေၾကာင ႏငငတကာေဈးကြက ပမေကာငးမြနလာျခငးႏင စပါးအတြက တနဖးကြငး ဆက (value chain) သသာစြာ တးတကေကာငးမြနလာျခငး တ႔ႏငလညး ဒြနတြေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။10

ရမးျပညနယမ ေကးရြာမားအနက သးပႏစပသည စကပးေရးက႑ တးတကမႈမား ေတြ႕ရ ရသည တတယေျမာကေဒသျဖစပါသည။ဤအစရငခစာ အစပငး ရမးျပညနယမ ေကးရြာ တစရြာ၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာတြင မးေမာငးထးျပထားသညအတငး ထေဒသမားသည တ႐တျပညမ ေျပာငးဖးဝယလအား တးတကလာျခငးႏင ထေစးကြက၀ယလအားက ျဖည ဆညးႏငျခငးေၾကာင အကး ေကးဇးျဖစထြနးခပါသည။ ေျပာငးဖးေဈးျမႇငတကလာျခငး ေၾကာင အျခားသးႏစကပးျခငးက ရပဆငးျခငးျဖင လညးေကာငး၊ အသးမျပေသာ ေျမလြတ မားက ရငးလငးျခငးျဖငလညးေကာငး ေျပာငးဖးစကပးသညလပငနးကတး၍ ေဆာငရြက လာၾကပါသည။ ထသ႔လပငနးခ႕ထြငလာျခငးမာ ပြစားမား၊ ပဂၢလကက႑တ႔မ ေဈးကြက၊ မးေစႏင သြငးအားစမားႏင ပတသကေသာ အၾက႟ ဏမားရယ၍ လယသမားမား ကယတင စြန႔ဥးထြငလပကငလာျခငးက အဓက တြနးအားျဖစပါသည။

10. ေဘးၾကားသည ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင အထးသျဖင မနသနရာသတြင မားေသာအားျဖင စကပး ၾကေသာ စပါးမးျဖစသည။


ကနေဒသမားရ စကပးေရးက႑တြငမ ျခင၍ၾကညပါက အနညးငယသာ တးတက ေျပာငးလမႈ ျဖစေပၚခပါသည။ ေလလာသညအႀကမအားလးတြင မေကြးတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယမ ေတာငသလယသမားမားသည စကပးေရး ထတလပမႈတြင အနညးငယသာ ေျပာငးလလာပါသည။ ရလဒအားျဖင ေတာငသလယသမား မားသည QSEM ေလလာမႈစတငခနကတညးက မတတမးတငထားခေသာ ရာသဥတ ႏငေဈးကြက သကေရာကမႈ (shocks) မားေၾကာင ယေန႔တင တညစြာထခကလြယေနဆျဖစ ပါသည။ စတတအႀကမ ေလလာမႈတြင မႏေလးတငးေဒသႀကးရ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယမ ေတာငသလယသမားမားသည သာဓက(၂)တြင ေဖာျပထားသညတငး သးႏအားလး ဆး႐ႈးခ ရပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးမ အျခားၿမ႕နယႏစခမာ အနညးငယ ကေကာငးပါသည။ တငးေဒသႀကးအတြငး အျခားၿမ႕နယမားတြင ေရရားပါးမႈ ျဖစေပၚခေသာလညး အဆပါ ၿမ႕နယႏစခတြင ႏမးစကပးရနအတြက အခနကကမးရြာသြနးချခငးေၾကာင သကသာရာ ရခပါသည။ ေကးရြာေနာကခအေၾကာငးအရာတြင ေဖာျပထားသကသ႔ မေကြးတငးေဒသ ႀကးႏင ရခငျပညနယတ႔တြင ၾကစကပးျခငးလပငနး ခ႕ထြငလာၾကေသာလညး ေရရား ပါးမႈ ဒဏခစားခရသျဖင သးႏမား ထခကခရပါသည။ ရခငျပညနယတြင စပါးေဈး အနညးငယ ျမငတကရရချခငးေၾကာင အဆပါထခကဆး႐ႈးမႈမာ ခသာခသာ ရခပါသည။

''ဒရာသကေတာ မးရြာမလားဆၿပး ေမာလငခကန႕ စကလကတာပ။""- မႏေလးတငး ေဒသႀကးမ လယသမားအငယ(အမးသား)တစဥး။

''လယလပငနးပလပေလ ဒကၡပေရာကေလပဗာ။""- ရခငျပညနယမ လယသမားအလတ (အမးသား)တစဥး။

သာဓက(၂) မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင သးႏလး၀ပကစးရျခငးေၾကာင ထခကရမႈမား

မႏေလးတငးေဒသႀကးမ ၿမ႕နယတစခတြင QSEM ေလလာမႈေဆာငရြကခသည ေကးရြာ (၃)ရြာလးသည ၂၀၁၄ ခႏစ၊ မးစပါးရာသတြင ႀကးမားေသာ ဆးရႈးမႈမားၾကေတြ႕ခ ရသည။ ထေကးရြာတစ႐ြာခငး၏ လဥးေရမာ (၃၄၀)မ (၈၂၀)ခန႔အထ အမးမးရၿပး အမားစမာ ေတာငသလယသမားမားႏင လယယာလပသားမား ျဖစၾကသည။

လယသမားမားသည စပါးက ပးခငးစနစျဖင စကပးၾကၿပး ပးပငမား အနညးငယ ႀကးထြားလာပါက ပးႏႈတ၍ လယတြင စကပးၾကပါသည။ မးရြာသြနးမႈမရ ျခငးေၾကာင ပးပငငယမားစြာ ေသဆးခရသျဖင လယသမားမားမာ ဤအဆငတြငပင ဆးရႈးမႈမား ျဖစေပၚခပါသည။ အျခားလယသမားမားမာ ပးပငမားက ေအာငျမငစြာ ေ႐ႊ႕ေျပာငး စကပးႏငခေသာလညး ကာလရညၾကာမးေခါငမႈေၾကာင စပါးပငမား ေအာငျမငႀကးထြားချခငးမရပါ။

အပပငးေဒသႏင ရခငမ

လယသမားမားသည

ျဖစပြားျမ

ရာသဥတ ျပငးထနေသာ

သကေရာကမႈ (shocks)

မားေၾကာင ထခကလြယဆ

ျဖစပါသည။


ယခငႏစမားတြင ေတာငသလယသမားမားသည ျမနမာလယယာလပငနးဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏႏင ေဒသတြငး သမ၀ါယမ အသငးမားမ စကပးစရတေခးေငြမား ရရခေသာ လညး သးႏမား ဆး႐ႈးျခငးေၾကာင ဒဇငဘာလ အေကြးဆပခနတြင ေကြးၿမမား ေပးဆပ ရန အခကအခၾကေတြ႕ခပါသည။ ေခးေငြမား ျပနလညေပးဆပရသည စနစမာတက ၿပး၊ လယသမားမားသည ဆး႐ႈးမႈမားက ေလာပါးေစမည အာမခဝနေဆာငမႈမား ကလညး လကလမးမမၾကပါ။ ထ႔ေၾကာင လယသမားမားသည ေကြးၿမမား ျပနဆပ ရန လယယာလပငနးသးကၽြႏြားမားက မျဖစမေန ေရာငးခရပါေတာသည။ လယယာ လပငနးသး ကၽြႏြားမားမရပါက ၀မးစာစပါးစကပးျခငးထက ပ၍စကပးႏငျခငး မရသျဖင လယသမား မားအတြက အကးအျမတရေစေသာ စကပးေရး လပငနးသ႔ ျပနလည ေရာကရစြမးက ေရရညထခကေစပါသည။ ကၽြ ႏြားအသစထပမဝယယရန အရငးအႏး စကထတမႈ သ႔မဟတ အတးႏႈနးသကသာသည ေခးေငြရရရနမာလညး လကရ အေျခအေနတြငမျဖစႏငေသးပါ။ လကလမးမရနလအပပါသည။ QSEM ေလလာမႈ အတြငးေကးရြာမားတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားအရ အစးရ သ႔မဟတ NGO မားမ ေထာကပသည ျပငပအကအညမားကလညးမရရခေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

သးႏဆးရႈးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာသည အႀကးမားဆး သကေရာကမႈမာ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈ မားျပားလာျခငး ျဖစပါသည။ ယခငက ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသ ေတာငသ လယသမားအနညးငယသာရခသည။ ရာသဥတမဆး႐ြားမအခနက လယသမားမား အေနျဖင စားနပရကၡာမလေလာကမႈ ျပနာက ၾကေတြ႕ရမႈ နညးပါသည။ အဘယ ေၾကာင ဆေသာ လယသမားမားသည စားသးရနႏင ရဖနရခါ ေရာငးခရနအတြက ဆနစပါး အလအေလာက စကပးႏငချခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ ကၽြႏြားမားမရေတာ ျခငးႏင အေၾကြးမား ဆကလက တငေနျခငးတ႔ေၾကာင စားနပရကၡာမလေလာကေတာဘ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငရန တြနးအားေပးေနပါသည။ ေကးရြာ တစရြာတြင လဥးေရ (၂၀)ရာခင ႏႈနးေကာသည အလပအကငရာေဖြရန ေျပာငးေရႊ႕သြားၾကပါသည။ အခမးသာဆး လယသမားအခ႕သာ ေကးရြာတြင ကနပါသည။

ဤၿမ႕နယ၏အေတြ႕အၾကအရ လယယာလပငနးလပကငသမားအေနျဖင တစႀကမ တစခါသာ ၾကေတြ႕ရသည ႀကးမား ေသာအေျပာငးအလမားေၾကာင မညမထခကလြယ ေနသညက ေဖာျပေနပါသည။ သးႏတစႀကမ ဆးရႈးမႈႏငအတ လမႈေရး၊ အစးရႏင NGO အဖြ႕မား၏ အေထာကအပမား မရျခငးတ႔က လယသမားအမားအျပားက ၎ တ႔၏ပမနအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမ စြန႔ခြာေစၿပး ရငဆငေျဖရငးေရး နညးလမး တစခအျဖစ ပကလပသားဘဝ သ႔မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားဘဝသ႔ တြနးပ႔ခပါသည။

လယသမားမားအေနျဖင

အလပမားေသာ ကာလတြင

လပသားရားပါးျခငးက

ႀကးမားေသာ

အခကအခတစရပအျဖစ

႐ႈျမငထားၾကသည။


လယသမားမားသည လပငနးရာသခနတြင လပသားရားပါးမႈျပနာက အႀကးမားဆး ေသာအခကအခတစခအျဖစ တစေျပးည ေဖာျပခၾကပါသည။ လယသမားမားက သးႏ စကပးမည မစကပးမညကလညးေကာငး၊ မညသည သးႏစကပးမညက ေ႐ြးခယရာတြင လညးေကာငး၊ မညသညနညးလမးျဖင စကပးမညက ဆးျဖတရာတြငလညးေကာငး လပသား ငားရမးခသည အဓကထညသြငး စဥးစားရသည အေၾကာငးအရာျဖစေၾကာငး ေျပာဆ ၾကပါသည။

ပထမအခကမာ လယသမားမားသည လပအားခ ႀကးျမငမႈေၾကာင ၎တ႔၏ ထတလပမႈ က ကန႔သတေနရေၾကာငး ညႊနျပေနမႈမား ရပါသည။ ထသ႔ကန႔သတရာတြင ၎တ႔၏ေျမ အား မစကပးေတာဘ အနားေပးျခငး သ႔မဟတ အျခားသမားသ႔ ေျမအငားချခငးတ႔ပါဝင ပါသည။ ေနာကပငးေလလာမႈအႀကမမားအရ အပပငးေဒသတြင အျခားသမားသ႔ေျမအငားခသညျဖစရပမား တးလာပါသည။ ဥပမာ မေကြးတငးေဒသႀကးတြင လယေျမဧက ပမား ေသာ လယပငရငမားက အျခားသမားသ႔ ေျမအငားခမႈ ျမႇငတကလာပါသည။ အငားခသည စနစမာ သးႏေပၚခနတြင အခးကခြေဝေသာစနစျဖစၿပး၊ အငားခမည ေျမ၏အရညအေသြး အေပၚမတည၍ လယပငရငက ထြကရသည သးႏ၏တစတတစပငးက ညႇႏႈငးခြေ၀ရရပါသည။ လယပငရငမားသည ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ မ ရရေသာစကပးစရတေခးေငြမားက အငားခထားသည လယသမားမားသ႔ ခြေဝေပးသညအတြက ေျမယာမမား အေနျဖင ေခးေငြ လကလမးမမႈအခြငအလမးမား ရရေစပါသည။

ဒတယအခကမာ အပပငးေဒသတြငပင ေတာငသလယသမားမားသည လပအားခႀကးျမငမႈ က တန႔ျပနသညအေနျဖင သးႏအမးအစားက ေျပာငးလစကပးလာၾကပါသည။ လပအားခ သည အပပငးေဒသရ ေတာငသလယသမားမားက ၾကက တးျမႇငစကပးလာျခငးႏင အခ႕ ေဒသမားတြင သနပခါး11 စကပးလာျခငးအေပၚ လႊမးမးေနေသာ အခကတစခကျဖစပါ သည။ ထသးႏႏစမးလးမာ အျခားသးႏမားထက လပအားလအပခက နညးပါသည။12 သ႔ေသာ သးႏႏစမးလးက စပါးအစားထးအေနျဖင စကပးရာတြင လညးေကာငး၊ ဝငေငြရသးႏ အျဖစစကပးရာတြငလညးေကာငး ကန႔သတခကမား ရေနပါသည။ သနပခါးပငသည အပင ရငသနလာရနအခနၾကာျမငမႈေၾကာင (အနညးဆး ခနစႏစရၿပး အရညအေသြးေကာငး သနပခါးရရန ႏစသးဆယထကပင ၾကာႏငပါသည) အကးအျမတရႏငေျခတြင ကန႔သတမႈ မား ရေနပါသည။ ၾကစကပးျခငးသည အကးအျမတ ပမျဖစထြနးပါသည။ ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေတာငသလယသမားမားသည ၾက တစတနလင (၃၂,၀၀၀) ကပ ရရေၾကာငး သ႔ေသာ ေအာငျမငေသာ ၀ငေငြရသးႏ ျဖစလာေစ ေရးအတြက သယယပ႔ေဆာငေရး ေကာငးမြနရနႏင ကနေခာထတ စက႐မားႏင သြားလာ ေရးအဆငေျပရန လအပပါသည။

ေနာကဆးအခကမာ လပသားမခမႈက ေလာခရန အေသးစားစကယႏရားမား သးစြမႈ အနညးငယ တးတကလာပါသည။ စတတအႀကမ QSEM အစရငခစာတြင အေသးစတ ေဖာျပထားသကသ႔ ေဒသအားလးတြင လယယာသးအေသးစား စကယႏရားမားက အမး

11. အေခါကက ႐းရာ အလအပ ပစၥညးတစခအျဖစ အသးျပေသာ အပင။12. ၾကစကပးျခငးမာ ေဈးကြကလအပခကက တန႔ျပနျခငးႏင ၾကေဈးျမႇငတကလာမႈတ႔ေၾကာငျဖစျပး

သနပခါးပငသည မးေခါငသညဒဏက ပ၍ခႏငရည ရျခငးေၾကာင သနပခါးစကပးျခငးမာ ဆးရႈးႏငသညအလားအလာကေလာခသည မဟာဗဟာတစချဖစပါသည။


မးကြျပားစြာ သးစြလာသညမာ အမားအျပားမဟတေသာလညး ျမငသာႏငပါသည။13 ရမး ျပညနယႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးအတြငး QSEM ေကးရြာမားတြင သသသာသာ တးတက လာရာ ရမးျပညနယတြင ပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏမႈေၾကာင တးတကလာျခငးျဖစကာ ျမစဝကၽြနး ေပၚေဒသတြငမ NGO စမကနးမားႏင ေခးေငြလကလမးမမႈက ပ၍အေရးပါေသာ တြနးအား ျဖစပါသည။

လပသားမား''ဒႏစကေတာ ကၽြနေတာတ႔အတြက ပကအလပေတြပေပါတယ။ အတဖတတအခါ ကနၾကမးသးဖ႔ သစခတတအလပေတာင လပရေသးတယ။""- ခငးျပညနယမ ကပနးလပသား (အမးသား) တစဥး။

''အလပသမားရာရတာခကတယ။ အသကႀကးတလေတြန႔ ကေလးေတြကေတာင အလပ လပႏငမလား ေမးရတယ။""- မေကြးတငးေဒသႀကးမ လယသမားႀကး (အမးသား)တစဥး။

ေဒသအမားစတြင ေလလာမႈအႀကမတငး၌ပကလပသားမား၏ လပအားခမား တးျမငလာ ေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ LIFT အဖြ႕၏၂၀၁၃ ခႏစ အမေထာငစအဆငကြငးဆငးေလလာမႈအရ ကြငးဆငးေလလာခသညေဒသအတြငး လဥးေရတစ ဝကခန႔မာ ေျမယာမမားျဖစေၾကာငးႏင ကနးဂဏနးမားမာ ကမး႐းတနးေဒသတြင သးပႏစပအထ မားလာေၾကာငး ရငးလငးစြာ ေတြ႕ရထားသည။14 ေဒသအသးသးရ အမေထာငစ ၁၅.၇ ရာခငႏႈနး၏ အဓကဝငေငြ အရငး အျမစမာ စကပးေရးကပနးလပငနးျဖစၿပး ေဒသတစခႏငတစခကြျပားမႈ နညးပါသည။15 ေအာကတြင ေဖာျပထားသညဇယား(၂)မ ဇယား(၅)အထတြင QSEM ေလလာမႈ ေဆာင ရြကခသည အႀကမအားလး၌ ခငးျပညနယမအပ ေဒသအားလးမ ေန႔စားလပသား တန႔ျပန ေျဖၾကားသမားသည ရာသခနသာမက ရာသခနျပငပအခနမားတြငလညး လပအားခမား ရရခၾကေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။16 QSEM သေတသနအႀကမတငး၌ ရာသခနႏင

13. QSEM ေလလာမႈတြင အသးျပေသာ အရညအေသြးျပသေတသန နညးစနစမာ စအားျဖင စကပစၥညးသးစြမႈေျပာငးလလာပက အဓကတငးတာရန ဒဇငးေရးဆြထားျခငး မဟတပါ။ သေတသန နညးလမးသည စကပစၥညးပငဆငမႈကတငးတာရန စတခရေသာ နညးစနစမဟတေသာလညး ေလလာမႈအၾကမတငးတြင တန႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ အျမငမားအေပၚအေျခခ၍ စကပစၥညးပငဆငမႈ တးတကလာေၾကာငး သရႏငျခငးျဖစပါသည။ ေျဖၾကားသမား၏ တန႔ျပနမႈသည LIFT အဖြ႔၏ ၂၀၁၃ ခႏစ အမေထာငစအဆင ကြငးဆငးေလလာေတြ႔ရခကမားႏင ကကညေနပါသည။ LIFT အဖြ႔၏ ေတြ႔ရခကမားအရ စကပစၥညးမား အထးသျဖင လကတြနးလယထြနစကပငဆငမႈမာ (၂၀၁၁)ခႏစတြင အမေထာငစ(၄.၄)ရာခငႏႈနးမ (၂၀၁၃)ခႏစတြင (၆.၆)ရာခငႏႈနးအထ တးတကလာသည။

14. (၂၀၁၃)ခႏစတြင LIFT ကြငးဆငးေလလာခသည ေကးရြာမား၏ အမေထာငစ (၅၂.၅)ရာခငႏႈနးမာ ေျမယာပငဆငျပး ထနခပေကးရြာမား (control villages) ေကးရြာမားမာ အမေထာငစ (၅၅.၉)ရာခငႏႈနးပငဆငပါသည။ ေဒသအလကကြျပားမႈမာ သသာျပး ေတာငေပၚေဒသတြင အမေထာငစ (၇၅.၆) ရာခငႏႈနး၊ အပပငးေဒသတြင (၆၃.၅)ရာခငႏႈနးႏင ျမစဝကၽြနးေပၚကမး႐းတနးေဒသတြင (၃၄)ရာခငႏႈနး အသးသး ေျမယာ ပငဆငပါသည။

15. အပပငးေဒသတြင အမေထာငစ(၁၈.၅)ရာခငႏႈနး၊ ကမး႐းတနးျမစဝကၽြနးေပၚေဒသတြင (၁၇.၅)ရာခငႏႈနး၊ ေတာငေပၚေဒသတြင (၁၁)ရာခငႏႈနး တ႔၏ အဓကဝငေငြမာ ကပနးလပငနးျဖစပါသည။

16. အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ခငးျပညနယမ ရရသည လပအားခအခကအလကမား သ႐ပခြဆနးစစမႈ မာ မားစြာစတမခရပါ။ ပထမအခကမာ လပကငစားေသာကရန ေျမအလြယတက လကလမးမျခငး ေၾကာင စကပးေရးေန႔စားလပအားခအေပၚ မခသည အမေထာငစမာ သသသာသာ ေလာနညးပါ သည။ ခငမငရငးႏးမႈ အသငးအဝငးအေပၚမတည၍ စကပးေရးအလပက ေဆာငရြကၾကျခငးေၾကာင ေငြေၾကးရရသည ပမာဏက နညးပါးေစပါသည။ ခငးျပညနယမ အခကအလကက စကပးေရးႏင စကပးေရး မဟတေသာ အလပ( ဥပမာ - အစးရ အေဆာကအဥစမကနးမား)အားလးက ေကာကႏတ ထားျခငးျဖစေသာေၾကာင ေန႔စဥလပအားခမားမာ သသာစြာ ကြာျခားေနပါသည။


ရာသခနျပငပ အခနႏစမး လးအတြက ေန႔စဥလပအားခမား ပမနတးတကလာေၾကာငးက ဇယား (၂)ႏင ဇယား (၃) တ႔တြငေဖာျပထားပါသည။

ဇယား(၂) - စပါးရတသမးျခငးအတြက တစေန႔ပမးမလပအားခမား ( အမးသားအတြက ရာသခနလပအားခ)

QSEM 1 QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5 ကြာဟခက

ဧရာဝတ မသပါ ၂၅၀၀ ၃၅၀၀ ၃၅၀၀ ၄၀၀၀ ၁၅၀၀

မေကြး ၁၅၀၀ မသပါ ၁၅၀၀ ၁၅၀၀ ၅၀၀၀ ၃၅၀၀

မႏေလး ၂၀၀၀ ၂၀၀၀ မသပါ ၂၅၀၀ ၃၂၅၀ ၁၂၅၀

ရခင ၂၅၀၀ မသပါ ၂၅၀၀ ၂၅၀၀ ၃၀၀၀ ၅၀၀

ရမး မသပါ ၃၅၀၀ ၃၅၀၀ ၃၀၀၀-၆၀၀၀ ၃၅၀၀-၆၀၀၀ ၁၂၅၀ ခန႔

ဇယား(၃) - စပါးရတသမးျခငးအတြက တစေန႔ပမးမလပအားခမား (အမးသားအတြက ရာသခနျပငပလပအားခ)


ဧရာဝတ မသပါ ၁၅၀၀ ၁၅၀၀ ၂၅၀၀ ၃၀၀၀ ၁၅၀၀

မေကြး ၁၂၀၀ မသပါ ၁၂၀၀ ၁၂၀၀ ၂၅၀၀ ၁၃၀၀

မႏေလး ၁၅၀၀ ၁၅၀၀ မသပါ ၂၀၀၀ ၂၇၅၀ ၁၂၅၀

ရခင ၂၅၀၀ မသပါ ၂၅၀၀ ၂၅၀၀ ၂၇၅၀ ၂၅၀

ရမး မသပါ ၃၀၀၀ ၃၀၀၀ ၃၀၀၀ ၃၅၀၀ ၅၀၀

လပအားခတးတကလာမႈက အမးသမးမားသညလညး အမးသားမားနညးတ ရရၾကပါ သည။ အမးသားအလပ၊ အမးသမး အလပဟ၍ သးျခားသတမတခြျခားထားေသာ အလပ မားလညး ရပါသည။ ဥပမာအားျဖင လယထြနျခငးမာ အမးသားအလပ၊ ေပါငးရငးျခငးမာ စပါးရတသမးျခငးႏငရတသမးၿပးေနာကပငးအလပမားမာ ေယာကားမနးမတနးတ ေဆာငရြက ႏငေသာအလပမားျဖစပါသည။ ဇယား(၄)ႏင(၅)တ႔အရ သေတသနကာလ အတြငး QSEM ေကးရြာမားမ အမးသမးမားသည အမးသားမားနညးတ လပအားခ တးျမႇငရရေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။


ဇယား(၄) - စပါးရတသမးျခငးအတြက တစေန႔ပမးမလပအားခမား (အမးသမးအတြက ရာသခန လပအားခ)


ဧရာဝတ မသပါ ၂၅၀၀ ၃၀၀၀ ၃၀၀၀ ၄၀၀၀ ၁၅၀၀

မေကြး ၁၂၀၀ မသပါ ၁၂၀၀ ၁၂၀၀ ၄၀၀၀ ၂၈၀၀

မႏေလး ၂၀၀၀ ၂၀၀၀ မသပါ ၂၅၀၀ ၃၂၅၀ ၁၂၅၀

ရခင ၂၀၀၀ မသပါ ၂၀၀၀ ၂၀၀၀ ၃၀၀၀ ၁၀၀၀

ရမး မသပါ ၃၅၀၀ ၃၅၀၀ ၄၅၀၀ ၄၇၅၀ ၁၂၅၀

ဇယား(၅) - စပါးရတသမးျခငးအတြက တစေန႔ပမးမလပအားခမား (အမးသမးအတြက ရာသခန ျပငပ လပအားခ)


ဧရာဝတ မသပါ ၁၅၀၀ ၁၅၀၀ ၂၀၀၀ ၃၀၀၀ ၁၅၀၀

မေကြး ၁၀၀၀ မသပါ ၁၀၀၀ ၁၀၀၀ ၂၅၀၀ ၁၅၀၀

မႏေလး ၁၅၀၀ ၁၅၀၀ မသပါ ၂၀၀၀ ၂၇၅၀ ၁၂၅၀

ရခင ၂၀၀၀ မသပါ ၂၀၀၀ ၂၀၀၀ ၂၇၅၀ ၇၅၀

ရမး မသပါ ၃၀၀၀ ၃၀၀၀ ၃၀၀၀ ၃၅၀၀ ၅၀၀

''ဆငးရတသ(ေန႔စားလပသားမား)ေတြက ပၿပး အဆငေျပလာတယ၊ ခမးသာတသ (လယသမား)ေတြက ဆငးရသြားတယ။""- မႏေလးတငးေဒသႀကးမ အလယအလတ ေတာငသလယသမား (အမးသား) တစဥး။

အခ႕ေဒသမားတြင လပအားခတးတကလာသည အေျခအေနမားေၾကာင ကပနးလပသား မားအတြက တးတကမႈ အခ႕ျဖစေပၚလာပါသည။ သာဓက (၃)တြင မေကြးတငးေဒသႀကး မ ေကးရြာတစရြာတြင ကပနးလပသားမားက ပမအားေကာငးေသာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ အေနအထားေၾကာင အကးအျမတပမျဖစထြနးလာပက ဥပမာအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။ သ႔ေသာ ထအေျခအေနမားမာ တစႏစတာလး ပမနအလပအကင ရရမႈအေပၚမားစြာ မတညပါသည။


သာဓက(၃) မေကြးတငးေဒသႀကးမ ကပနးလပသားမား စား၀တေနေရး အဆငေျပလာျခငး

မေကြးတငးေဒသႀကးရ ေ၀းလေခါငးပါးေသာ ေကး႐ြာတစ႐ြာတြင အသက(၅၂)ႏစ အရြယေျမယာမ ကပနးအလပသမားတစဥးသည အသက(၅၀)အရြယဇနး၊ အသက (၁၂)ႏစႏင (၇)ႏစအရြယ ကေလးႏစဥးႏငအတ ေကး႐ြာ အစြနအဖားတြင ေနထငၿပး ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက အဆပါမသားစက ေကးရြာတြင အဆငးရဆးဟ ဆပါသည။

လငမယားႏစဥးစလးသည ေကာကစကျခငး၊ စပါးရတျခငး၊ ႏမးစက/ရတျခငး၊ ထနးလက ခကျခငး သ႔မဟတ ထငးေကာကျခငး စသည ကပနး အလပမားက လပကငပါ သည။17 ထမသားစမာ အလပအကငအခြငအလမးမား လေလာကမႈရေသာလညး ခကခ ၾကမးတမးသညေမလႏငဇြနလမားတြင စားနပရကၡာမလေလာကမႈ ျပနာ ၾကေတြ႕ရ ပါသည။ လြနခေသာႏစမားက ဆန၀ယရနအတြက လယသမားႀကးမားထမ ႀကတင လပအားခႏစႀကမခန႔ ထတေခးခရပါသည။

အဆပါမသားစသည ယခငက အနးရ ေကးရြာတစရြာတြင ေနထငၿပး လယ(၁၀)ဧက ပငဆငခပါသည။ သ႔ေသာ အေကြးမား ထလာသညအျပင လြနခေသာငါးႏစခန႔က ၾကခငးမား မးေလာငျခငး၊ ေယာကား၏ဖခငမာ ငကဖားေဝဒနာ ခစားခရျခငးေၾကာင ႏစထပကြမး ကပဆကခၿပး မသားစအေျခခလအပခကမားက ကာမရနအတြကေျမက ေရာငးခခရပါသည။ ကပနးအလပမားဝငလပ၍ မသားစစား၀တေနေရးျပနာက ေျဖရငးႏငရန ႀကးစားခေသာလညး တစႏစပတလး အလပမရျခငးေၾကာင ဝငေငြ ထြကေငြမာ အလငမမခပါ။ ထ႔ေၾကာင ဇနး၏ ဇာတျဖစေသာ လကရေကးရြာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕လာၾကပါသည။

လြနခေသာ ႏစအနညးငယအတြငး ၎တ႔၏ အေျခအေနသည အနညးငယတးတက လာပါသည။ ဇနး၏ မသားစအဆကအသြယမားမတစဆင ေခးေငြအနညးငယ ရရလာျခငး၊ ကနဥးကပနးအလပအကငအခြငအလမးမား ရလာၿပး ၎တ႔၏ကယပင အဆကအသြယမား ရရလာပါသည။ ေယာကားသညလညး ကပနးလပသားမားႏင အဆကအသြယမား ခတဆကလာႏငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပမနအလပရလာၿပး လယယာပငရငမားႏင ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးရာတြင ပအားေကာငးလာပါသည။ ေကးရြာမ လယသမားမားသည သးႏအမးမး စကပးႏငၾကေသာေၾကာငကပနးလပသားမားအေနျဖင တစႏစပတလး ဝငေငြရအလပမား အလအေလာက ရၾကပါသည။ အဆပါ အမးသားသည တစေန႔လပအားခ ၃,၀၀၀ မ ၄,၀၀၀ ကပအထ ပမနအားျဖငရရပါ သည။ ေႏြရာသအခနတြင မသားစအေျခခလအပခကက ကာမေစရန မတေဆြမား ထမ ေငြအနညးငယ ေခးရပါသည။ လကရတြင ၎တ႔မသားစသညရငးႏးျမႇပႏရန အတြက တရားဝငေခးေငြမား လကလမးမေနၿပျဖစပါသည။ လြနခေသာႏစက အရငးမေပာက လညပတရနပေငြမ ေခးေငြျဖင ဝကတစေကာငဝယ၍ ေမြးခၿပး

17. ထနးလကသည ျမနမာႏငငတြင သၾကားသဖြယ အသးျပသည ႐းရာအစားအစာတစမးျဖစသည။


ယခႏစတြင ႏစသနးကပျဖင ျပနလညေရာငးခႏင ခပါသည။ ယခအခနတြင ၎တ႔ သည ေမြးျမေရးတြငပ၍ ရငးႏးျမႇပႏရန ေမာလငထားပါသည။

''မးရြာလ႔အလပတစရကမလပရရင အဒေန႔အတြက စားဖ႔စထားတာမရဘး၊ အလပလပရတရကမားသေလာက ဝငေငြ မရတရကေတြလညး မားတယ။""- ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ကပနးလပသား (အမးသား) တစဥး၊

''အရငကဆရင ပကဆ ၄၀၀၀ ကပရရင ဝကသားတစပသာဝယစားလ႔ရၿပ၊ ဝကသား တစပသာဆရင မသားစအတြက တစရကစာလေလာကၿပ၊ အခေတာ ပကဆ ၄၀၀၀ ကပရရင ဝကသားငါးဆယသားေလာကပရေတာတယ""- ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ကပနးလပသား (အမးသမး) တစဥး။

မားေသာအားျဖင လပအားခမား တးျမႇငလာေသာလညး ကပနးလပသားမားအတြက တစႏစတာအတြငး အလပရရႏငေသာ ရကအေရအတြကမာ မလေလာကေသးပါ။ တန႔ျပန ေျဖၾကားသမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား အေပၚအေျခခ၍ ေဒသအမားစတြင စကပးေရး လပငနးမ တစႏစတာအတြငး ဝငေငြရ လပရကေပါငး (၇၀)မ (၈၀)အထသာ ရေၾကာငး သေတသမားက ခန႔မနးခပါသည။ သးထပ စကပးသညေဒသမားတြငမႈ ဝငေငြရ အလပလပ ရကမာ ရက(၂၀)မ (၃၀)အထ တးလာႏငပါသည။ ဥပမာအားျဖင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာမားရ ကပနးလပသားမားသည ဒတယရာသတြင ေႏြစပါးစကပးျခငးေၾကာင အလပပရၿပး အကးအျမတ ရရပါသည။ ထ႔အျပငအထကတြင ညႊနးထားသညအတငး လပအားခတးျမႇငလာျခငးက ေန႔စဥကနကစရတအေပၚ သကေရာကမႈရေသာ ေငြေၾကး ေဖာငးပြမႈႏငလညး ခနညႇစဥးစားရနလအပပါသည။ ရလဒအေနျဖင ကပနးလပသားမား သည သာဓက(၃)တြင ေဖာျပထားသညအတငး အျခားဝငေငြရလပငနးမားျဖစေသာ ေမြးျမ ေရးတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး သ႔မဟတ ေရႊ႕ေျပာငး၍ အလပအကငရာေဖြျခငး စသညတ႔ က လပကငရန လအပဆျဖစပါသည။

ကပနးလပသားမားကအျခားဝငေငြရငးျမစမားက ရာေဖြလပကငလာျခငး၏ အကးဆက အျဖစ လပသားရရႏငမႈ ေလာနညးလာသျဖင လပအားခတးျမငေပးရန ဖအားျဖစလာ ေၾကာငး ေတာငသလယသမားမားက ယၾကည ၾကပါသည။ QSEM ေကးရြာမားစြာတ႔မ ေတာငသလယသမားမားသည အျမတအစြနးရရလပါက လပအားခ ျမငတကရန ေတာငးဆမႈ မားက ထပမမလကေလာႏငသည အေျခအေနတစရပသ႔ ေရာကရေနပါသည။ ထအေျခ အေနက တန႔ျပနသညအေနျဖင ေတာငသလယသမားမားႏင ကပနးလပသားမားသည လပအားခ သေဘာတညမႈရရရန ဆနးသစေသာ နညးလမးေပါငးမားစြာက ရာေဖြလာရပါ သည။ သေတသနအႀကမတငးတြင သေတသမားသည ေတာငသလယသမားမားက လပသား အလအေလာကရရရန အသးျပသည မတညေသာ ခဥးကပနညးမးစက သရခရၿပး ဇယား(၆)

လပခတးလာျခငးေၾကာင

လပသားမားအတြက

အကးျဖစထြနး

ေစေသာလညး

စကပးေရး က႑အတြငး

တစႏစတာပတလး

အလပလပရက မရျခငးက

အဆပါ အကးက

ပယဖကထားသကသ႔ပင

ျဖစသည။


တြင ဥပမာအခ႕က ေဖာျပထားပါသည။ အေစာပငးတြင အေကြးတငေနေသာ လပသားမား အေပၚမခရာမ လကငငးေငြေခစနစက အားကးလာရပါသည။ ထမတစဆင ေန႔တြကချဖင ေပးေခရာမ အလပၿပးစးမႈက အေျခခ၍ ေပးေခသညစနစသ႔ တစျဖညးျဖညး ေျပာငးလာ ပါသည။ သေတသန ေနာကဆးအႀကမမားတြင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးႏင အပပငးေဒသ မား၌ ေတာငသလယသမားမားက ေမြးျမေရးလပငနးတြင အကးတပငဆငေသာပစျဖင မကလးမားေပးလာေသာ သာဓကမားကလညး ေဖာထတ သရခရပါသည။ ထသာဓကမား သည ကပနးလပသားမားက ေစးေခၚ ေဆြးေႏြးႏငသည စြမးအား ခငမာလာမႈက ေဖာျပေန ပါသည။

ဇယား(၆) - သေတသနအႀကမအလက ကပနးလပသားမားႏင ေစးႏႈနးညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈအေျခအေန

ေဒသ ဥပမာ

QSEM 1 ေဖာထတထားျခငးမရပါ။

QSEM 2 မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကး

အလပရားသည ရာသတြင ေငြေခးျခငးျဖင လပအားခက ေစးႏမ၍ ႀကတငေပးျခငး (စကပး/ရတသမးျခငးအလပမား လပေပးပါမညဟ အာမခခကျဖင စပါး သ႔မဟတ ေငြႀကေပးျခငး)

QSEM 3 မေကြးတငးေဒသႀကး လယသမားမားသည မသားစလပအားအေပၚ ပ၍မခကာ စကပးျခငးက ေလာခပါသည။

QSEM 4 ရခငႏငရမးျပညနယ

ရခငျပညနယ

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမေကြးတငးေဒသႀကး

အလပသမားေသခာေစရန ေဈးႏမျခငးအစား ပမနႏႈနးျဖင ေပးျခငး၊ ယခငက တစဝကသာ ေပးေခ ျခငးအစားအားလးလကငငးေပးေချခငး။

ငါးဖမးလပသားမားက ယခငထက ႏစဆပေခးျခငး၊ ယခငက ေခးေငြအားလးအတြက အတးယခေသာလညးယခအခါ တစဝကက အတးယၿပး ကနတစဝကက အတးမ ေခးေပးျခငး။

ေန႔တြကခအစား လယအကြကအလက လပအားခေပးေချခငး။ လယသမားမားသည ပးခငးစနစမ အေစခသည စနစသ႔

ေျပာငးလစကပးလာျခငး။ အလပလပရကတးျမႇငရနႏင အလပလပခနေလာခရန အဖြ႕လက

ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး

QSEM 5 ဧရာဝတႏငမေကြးတငးေဒသႀကး

မေကြးတငးေဒသႀကး

လယသမားမားက ကပနးလပသားမားက မကလးေပးသညအေန ျဖင ေမြးျမေရးလပငနး( ဆတ၊ဘ စသည)တြင အကးတပငဆင ခြငေပးျခငး။

MADB ေခးေငြလကလမးမေရး အေထာကအကျဖစေစရန ေျမငားရမးခြင ေပးျခငး။

လပအားမခမႈကေလာခရန ပအမးမးအစား သနပခါးႏင ၾကမား ပစကလာျခငး။


စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားတန႔ျပနေျဖၾကားသအမားစ၏ အမေထာငစမားတြင စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားမ အျခားဝငေငြ အရငးအျမစမား ရၾကပါသည။ QSEM 4 မ အခကအလကမားအရ ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသညလဥးေရ(၅၀၀)အနက အမေထာငစမား၏ (၅၇)ရာခငႏႈနးမာ စကပးေရး မဟတေသာ ေဒသႏရလပငနးအမးမးမ ဝငေငြလမးေၾကာငးမား ရၾကပါသည။ စကပးေရး မဟတေသာ အျခားလပငနးမးစမ ဝငေငြအေပၚမခမႈမာ ေဒသအသးသး၊ လမႈစးပြားေရး အပစအသးသးတြင သသာစြာ ကြျပားပါသည။

စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးအမးအစားမားမာ အခနႏငအမသသာစြာ ေျပာငးလမႈ မရပါ။ ေမြးျမေရးလပငနး၊ စားေသာကကနထတလပျခငး (ဥပမာ ထနလကႏင ၾကသကာ ျပလပျခငး)၊ ရရႏငေသာ သယဇာတမားက အသးျပေသာ တစႏငတစပင လပငနးမား (မးေသြး ဖတျခငး၊ အတဖတျခငးႏငအလားတ)၊ ေငြတးေပးျခငးႏင ေဈးဆငငယမားဖြငလစျခငး ကသ႔ေသာ အေသးစားလပငနးမားမာ စကပးေရး မဟတေသာ အျခားဝငေငြရ လပငနးမား ျဖစၾကပါသည။ သေတသနအႀကမတငးတြင အဆပါစးပြားေရးလပငနးမားမာ စကပးေရး က႑ျပငပမ အဓကလပငနးမားအျဖစ ဆကလက တညရေနပါသည။ အခ႕ေကးရြာမား တြင ယခငကမရခေသာလညး ယခမ ျဖစေပၚလာေသာ လပငနးမားမာ ဆငကယကယရ ဆြျခငး၊ ဆလာျပားေရာငးချခငး၊ ဆပငအလျပငဆငႏင အပခပဆငဖြငျခငးကသ႔ေသာ အသကေမြးမႈ လပငနးမား ျဖစပါသည။

''ဒရြာက လေတြက အလပအကင ပေကာငးလာတယ။ တဗြေတြ ဆလာျပားေတြ ဝယသး လာႏငတယ။ အဓက ကေတာ မးေသြးဖတတသေတြက ကပနးအလပသမားေတြအတြက အလပေပးႏငလ႔ပ။ သတ႔မာ ပမနဝငေငြ ရလာတယ။ မးေသြးဖတလပငနးစကတညးက ရြာက ပၿပးတးတကလာတယ။"" - ရခငျပညနယမ ေကးရြာေခါငးေဆာငတစဥး။

စကပးေရးက႑ျပငပမ လပငနးမားတြင ပါ၀ငလပကငသဥးေရမာ တျဖညးျဖညး တးတက လာေၾကာငး ေတြ႕ရ ရပါသည။ စကပးေရး မဟတေသာ လပငနးမားတြင ဝငေရာက လပကငသမား တျဖညးျဖညး တးတကလာေၾကာငး သေတသမားက ေလလာေဖာထတခ ပါသည။ အခ႕ေကးရြာမားတြင အထးကနပစၥညးမားအတြက ေဈးကြက ေပၚေပါကလာၿပး အကးအျမတရလာျခငးေၾကာင ထလပငနးလပကငသအေရအတြက ႐တတရက၀ငေငြ အမားအျပား တးပြားလာပါသည။ ဥပမာအားျဖင ရခငျပညနယမ ေကးရြာတစရြာရ ကပနး လပသားမားသည ယခငထငးခတေရာငးရာမ မးေသြးဖတ၍ စစေတြၿမ႕သ႔ တငပ႔ ေရာငးခ လာပါသည။ QSEM မ ပထမအႀကမ သြားေရာကေလလာသည ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငး တြင အမေထာငစ (၈)ခသည ေကးရြာတြင မးေသြးဖတလပငနး စတငေနၿပျဖစပါသည။ မးေသြး ေဈးႏႈနးေကာငးလာေသာေၾကာင ေကးရြာတြင မးေသြးဖတသည အမေထာငစ (၃၀) အထ တးတကလာသည။ အျခားေသာေကးရြာအမားစတြငလညး တဟနထး တးတက ျခငးမရေသာလညး မးေသြးဖတသဥးေရ တစျဖညးျဖညးတးလာသညက ေတြ႕ရရပါသည။

ေခးေငြ၊ ျပနလႊပ႔ေငြမား

ႏင အမားျပညသ

အေျခခအေဆာကအဦ

မားတြင အစးရ၏

ရငးႏးျမႇပႏမႈတ႔က

လမားအား

လယယာမဟတေသာ

လပငနးမားတြင

တးျမႇငလပကငရန

တြနးအားေပးလကရသည။


စကပးေရးက႑ျပငပမ လပငနးမား တးတကလာေစရန ေပါငးစပေထာကပေပးေနေသာ အခကမားစြာ ရေနပါသည။ ပထမအခကမာျပနလႊပ႔ေငြမားသည အမေထာငစမားက စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမား တညေထာငႏငေစသည က႑တစချဖစပါသည။ ေရႊ႕ ေျပာငးလပကငမႈ တးလာၿပး (ေနာကပငးတြင ေဆြးေႏြးထားသညအတငး) ျပနလႊပ႔ေငြမား ျပားလာျခငးေၾကာင ေဒသတြငး စးပြားေရးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏရန ရနပေငြမား ျပားလာပါသည။

ေခးေငြ ပမလကလမးမျခငးသညလညး သကေရာကမႈရပါသည။ သာဓက (၄)တြင ေဖာျပ ထားသညအတငး အေသးစားေခးေငြမားႏင အရငးမေပာကလညပတရနပေငြမား ေထာကပ ေပးေနေသာ NGO အဖြ႕မားသညလညး အေရးပါေသာ အခနးက႑တြင ပါ၀ငေနပါသည။ အမားအားျဖင ျမစမးေရာငေကး႐ြာစမကနး18 ကသ႔ေသာ အစးရစမကနးမားကလညး ထ အေျခအေနက အားျဖညေထာကပေပးပါသည။ ထေခးေငြပစမားသည ပမဆငးရေသာ ရြာသရြာသားမားက စကပးေရးမဟတေသာ အျခားလပငနးမားတြင ရငႏးျမႇပႏလာ ႏငသည အခြငအလမးမား ဖနတးရာတြင အထးအေရးပါပါသည။ အဆပါရြာသရြာသား မားသည ထေခးေငြမား မရရပါကရငးႏးလပကငႏငမညမဟတပါ။ ထေခးေငြမားက ပမ လကလမးမလာျခငးေၾကာင ေမြးျမေရးလပငနး နယပယတြင ျမငသာေသာ အေျပာငးအလ မားျဖစေပၚလာေၾကာငး သေတသနေနာကဆးအႀကမတြင ေတြ႕ရခရပါသည။ အထးသျဖင မေကြးတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယတ႔တြင အမေထာငစမား သညအကးအျမတလငျမနစြာ ျပနရႏငသညဟ ယဆၾကေသာ ဆတေမြးျမေရးတြင အဓက ရငးႏးျမႇပႏလာၿပး ဝကေမြးျမေရး လပငနးတြငလညး အနညးအကဥး ရငးႏးျမႇပႏ လာၾကေၾကာငး သေတသမားက မတတမးတငခပါသည။ ဝငေငြဖနတးႏငမည စကယႏရား မား သ႔မဟတ ေမာေတာဆငကယမား အရစကဝယယႏငေသာ စးပြားေရးအတြက ေခးေငြ မား ရရလာမႈေၾကာငလညး အကးအျမတျဖစထြနးေစပါသည။

18. ေျမယာမမားႏင ပမဆငးရေသာ အမေထာငစမားအတြက ေခးေငြေထာကပေပးရန အထးရညရြယေသာ အစးရ သမဝါယမ အစအမသစ။


သာဓက (၄) မေကြးတငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယတြငအေသးစားလပငနးမား တညေထာငရန အေသးစားေခးေငြမားက အသးျပျခငး

မႏေလးတငးေဒသႀကးမ မသားစတစစသည မသားစဝင (၁၁)ဥးရၿပး (၇)ဥးမာ အလပ လပႏငသည အရြယသ႔ ေရာကၿပျဖစသည။ သမးအခ႕မာ ဆပငညႇပအလျပငသမား ျဖစၿပး အျခားသမားမာ ကပနးလပသားမားျဖစပါသည။ ထမသားစသည ၂၀၁၀ ခႏစ တြင NGO တစခမ ေခးေငြရရၿပး ဆတႏစေကာင ဝယႏငခပါသည။ ထအခနမစ၍ ဆတေမြးျမလာရာ ဆတအေကာင (၅၀)ခန႔ရလာၿပး တစေကာငလင (၁၅၀,၀၀၀)ကပႏႈနးျဖင ႏစစဥ (၁၀)ေကာငမ (၁၅) ေကာငအထ ေရာငးခရပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ တြင ဆတေမြးျမျခငးမ မသားစအတြက ဝငေငြ (၂,၅၀၀,၀၀၀)ခန႔ ရရေနၿပး ထလပငနး မာ မသားစ၏ တစခတညးေသာ လပငနး ျဖစလာပါသည။

ထမသားစသည ေန႔စဥကနကစရတအတြက သားသမးမား၏ ဆပငညႇပအလျပင လပငနးႏင ကပနးလပငနးမ ဝငေငြက အသးျပသညအတြက ေမြးျမေရးမဝငေငြက ထပမရငးႏးျမႇပႏႏငပါသည။ ၂၀၁၃ခႏစတြင ဆတအတြက စားကကေျမက(ယခငက ေကးရြာပငေျမကသာ အသးျပပါသည) ဝယယႏငခၿပး ၂၀၁၄ခႏစတြင ၎တ႔၏အမက ျပငဆငေဆာကလပႏငခပါသည။ အဆပါမသားစသည ေကး႐ြာရ NGO စမကနးတြင အေအာငျမငဆး မသားစျဖစၿပး ၎တ႔မသားစက စနမနာထားကာ ရြာသရြာသားမားက ေမြးျမေရးလပငနးက ထပတး အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးတစခအျဖစ လကပါ လပကငလာၾကပါသည။

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ မသားစတစခသည ၂၀၁၂ခႏစတြင ရခငျပညနယမ QSEM ေကး႐ြာတစ႐ြာသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕လာကာ အမးသားျဖစသကတရားမဝငသစခတ၍ ဧရာဝတတငးေဒသႀကးသ႔ ေရလမးေၾကာငးမတစဆင တငပ႔သည လပငနးေဆာင႐ြက ပါသည။ ေနာကႏစတြင ေယာကားသည ဇနးအား စြန႔ခြာသြားၿပး သားသမးႏစဥးကပါ ထားရစခပါသည။ ဇနးသညသည သားသမးမားအား ေကၽြးေမြးေစာငေရာကရန စပါးခငး မားတြင ေန႔စားအလပဝငေရာကလပကငရပါသည။

လြနခေသာ ႏစႏစခန႔က သမသည ေဒသႏရ NGO အဖြ႕တစဖြ႕မ အတးႏႈနး (၂)ရာခင ႏႈနးျဖင ေခးေငြ (၈၀,၀၀၀)ကပ ရရခပါ သည။ ထေခးေငြက အသးျပ၍ ေဈးဆငငယ တစဆငတညခၿပး ေဈးဆငမ ရသည အျမတႏင ကပနးအလပမရသညလပအားချဖင ဆယလအတြငး အေကြးမားက ျပနဆပႏငခပါသည။ လြနခေသာႏစက အတးႏႈနး (၃) ရာခငႏႈနးျဖင ေခးေငြအခ႕ ထပမရယခပါသည။ ေခးေငြႏင စေဆာငးထားသညေငြမား က ရငးႏး၍ စပါးသေလာင႐တစခ ဖြငလစကာ အနးအနားေကးရြာမားသ႔ စပါးေခး ေပးပါသည။ စပါးမရတသမးမ ရစလ၊ ကးလအလတြင စပါးတငး (၁၀၀)19က ကပ (၂၀၀,၀၀၀)ေဈးျဖင ေခးေပးပါသည။ စပါးေပၚခနတြင စပါးတစတငးလင (၄,၂၀၀)

19. ရခငျပညနယရ ၿမ႕နယႏစခတြင စပါးက 'တငး"ျဖင မတငးတာဘ 'ေတာငး" ျဖငတငးတာပါသည။ ဤအစရငခစာတြင တစသမတတညးျဖစရန 'တငး" ကသးပါသည။ တစတငးသည ႏစေတာငးႏင ညမပါသည။


ကပျဖစေသာေၾကာင ထေခးေငြေပၚမ အျမတ ေကာငးစြာရရပါသည။ ဗမာလမး ျဖစေသာေၾကာင စေဆာငးရမေငြမားက မသားစ တစစလး ရခငျပညနယမဇာတေျမ ဧရာဝတတငးသ႔ ျပနလညအေျခခရာတြင အသးျပလပါသည။

''အရငက တငဒါေခၚတယ၊ ဒါေပမယ စေခၚကတညးက အဆကအသြယန႔ တငဒါေပးမယ လက သတမတထားၿပးသား၊ အရငက တငဒါေခၚရင ဝငဆြလ႔မရဘး၊ အခေတာ တငဒါ ေခၚတစနစက ပၿပးေတာ ပြင လငးျမငသာမႈ ရလာပါတယ။""- မေကြးတငးေဒသႀကးမ အလယအလတ လယသမား (အမးသား) တစဥး။

''လကရမာေတာ အစးရက တငဒါေခၚဖ႔ (စစဥဖ႔) သနးတစရာနးနး တနဖးရတ တငဒါတစခ က (စစဥဖ႔) အပစအပခပေရးမး (VTA) က ခြငျပ ေပးထားတယ၊ အဒလလပပငခြင ေပးလကေတာ ရြာသားေတြအတြက အလပအကင အခြငအလမး ပမားလာတယ။""- ခငးျပညနယမ လယသမားငယ လယသမားတစဥး။

ေနာကဆးအေနျဖင ေဆာကလပေရးလပငနးမားတြင အစးရ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားေၾကာင ေကး႐ြာအနညးငယတြင စကပးေရးမဟတေသာ အလပအကငအခြငအလမးမား ရရခ ပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ အေစာပငးတြင အစးရ၏ ေကးလက ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား တးတက လာျခငးမာ စကပးေရးမဟတေသာ စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ပပးေပးခေသာ အခက တစချဖစေၾကာငး ေျဖၾကားသမားက ႐ႈျမငၾကပါသည။ ထအခကေၾကာင ေကး႐ြာအနညး ငယတ႔ရ ေဒသႏရလပငနးမားအေနျဖင တက႐ကအကးေကးဇးျဖစခပါသည။ ဥပမာအားျဖင မေကြးတငးေဒသႀကးရ ရြာသရြာသားတစဥးသည လမးေဖာကလပေရးလပငနးအတြက ေကာကမားေထာကပေပးရန အစးရကနထ႐က တစခရရႏငခပါသည။ ထ႔အတပင ရခင ျပညနယရေကး႐ြာတစ႐ြာသညလညး ေဒသတြငး လမးေဖာကလပေရး လပသားမားအား အစားအေသာကမား ေရာငးချခငးျဖင အကးေကးဇးရရခပါသည။ အခ႕ရြာသ ရြာသား မားမာလညး သြယ၀ကအကးေကးဇးမား ရရခပါသည။ အထးသျဖင ခငးျပညနယတြင အစးရက လမးမားေဖာကလပျခငးေၾကာင ေစးကြကသ႔ ပမလကလမးမလာျခငးႏင အစးရ လစာမား တးျမႇငေပးျခငးေၾကာင သးစြမႈမားလာၿပး ထြကကနပစၥညးမား၏ ေစးကြက ေကာငးမြနလာျခငးကသ႔ေသာ အကးေကးဇးမား ရရခေၾကာငး ေျဖၾကားသမားက ေျပာၾကား ခပါသည။


ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပကငျခငး''ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပတ လေတြ ျပနလာၾကၿပး၊ ေကာငးေၾကာငးေတြ ေျပာၾကတယ၊ ဒေတာ သတ႔က အားကတလေတြကလညး ေ႐ႊ႕ေျပာငးအလပလပၾကတယ""- ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမ လယသမားငယေတာငသလယသမား (အမးသား) တစဥး။

''တျခားမာ အလပသြားလပေနတ ကၽြနမ သမးႏစေယာကက ျပနလာဖ႔ ေခၚေပမ သတ႔က ဘယေတာမ ျပနမလာၾကဘး၊ လယယာလပငနးက ရတ၀ငေငြန႕ဆရင ကေလးေတြက ေကာငးေကာငးမေကၽြးႏငဘးလ႔ သတ႔က ယၾကညေနၾကတာ။""- ခငးျပညနယမ လယသမားငယေတာငသလယသမား (အမးသမး)တစဥး။

၂၀၁၂ခႏစမစ၍ ေဒသအားလးတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ တစျဖညးျဖညး တးလာပါသည။ ပ(၆)တြင ေဒသအားလး၌ သေတသနအႀကမအလက ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသည လအေရ အတြကက အခးျဖင ေဖာျပထားသည။20 တြကခကမႈမားမာ ခန႔မနးခကမားျဖစေသာလညး ၂၀၁၂ ခႏစမ ၂၀၁၅ ခႏစကာလအတြငးေရႊ႕ေျပာငးလပကငသည လဥးေရအခးမာ ေဒသတငး တြင တးမားလာေၾကာငး ညႊနျပေနပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈအမားဆး တးလာသည တငးေဒသႀကးမားမာ မႏေလးတငးေဒသႀကး (၁၀.၂ ရာခငႏႈနး မ ၁၆ ရာခငႏႈနးသ႔)၊ ဧရာဝတ တငးေဒသႀကးႏင ခငးျပညနယ (ေဒသႏစခလးအတြက ခန႔မနးေျခ ၅.၆ ရာခငႏႈနးမ ၁၀ ရာခငႏႈနးသ႔) တ႔ျဖစၾကပါသည။ ရခငျပညနယႏင ရမးျပညနယသည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ အနညးဆးျဖစၿပး ရခငတြင၂.၅ ရာခငႏႈနး မ ၄.၁ ရာခငႏႈနးသ႔ တးတကလာၿပး ရမးျပည နယတြင ၀.၈ ရာခငႏႈနး မ ၂.၆ ရာခငႏႈနးသ႔ တးတကလာပါသည။

ပ(၆) - သေတသနအႀကမအလက ခန႔မနးထားေသာ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈႏႈနး

20. ေျပာငးေရႊ႕လပကငသည လဥးေရခန႔မနးအခးက ေကးရြာအပခပေရးမးမားႏင အျခားေသာ ေကးရြာေခါငးေဆာငမား၏ တြကခကမႈအေပၚ အေျခခ ထားပါသည။ QSEM ေလလာမႈကာလ တစေလာကလး ေကးရြာအသးသးရ လဥးေရက ထညသြငးစဥးစား၍ ခန႔မနးတြကခကမႈမားက ခနဆ ထားပါသည။ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ပပသာသာ ခန႔မနးေျပာဆျခငးေၾကာင ေဖာျပထားသည ခန႔မနးတြကခကမႈမားသည ေယဘယ ကနးဂဏနးမားထက အနညးငယ ပႏငပါသည။

— ဧရာဝတ

— ခငး

— မေကြး

— မႏေလး

— ရခင

— ရမး

ေစာငၾကညေလလာခသည အႀကမ

၂ဝ.ဝ

၁၇.၅

၁၅.ဝ

၁၂.၅

၁ဝ.ဝ

၇.၅

၅.ဝ

၂.၅

ဝ QSEM 1 QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5

ေရႊ႕ေျ

ပာငး

လပက

ငသည

လ

ဥးေရ

အခ

း (%

)

ပ(၆)တြင မးေမာငးထးျပထားသညအတငး ေကးရြာအနညးငယတြင ေတြ႕ရေသာ ထခက လြယမႈသည အခ႕ေသာ ေဒသမား၏ ကနးဂဏနးအားလးက လႊမးမးႏငပါသည။ မႏေလး တငးေဒသႀကးအတြငး QSEM 4 မစ၍ ေ႐ႊ႕ေျပာငး လပကငမႈတးလာမႈမာ နမနာ တစချဖစပါသည။ အဓကအားျဖင ေကးရြာ (၉) ရြာအနက (၂) ရြာေၾကာင ထသ႔ တးလာျခငး


ျဖစပါသည။ ေကးရြာတစရြာတြင သးႏမားမေအာငျမငျခငးေၾကာင အျခားေဒသသ႔ သြား၍ အလပအကငရာေဖြသ လဥးေရ တဟနထး မားလာပါသည။ အျခားတစရြာမာ ရြာသရြာသား မားစြာ အလပလပေနေသာ ေကးရြာအနးရ သတတြငးတးေဖာျခငးလပငနး ပတသြားေသာ ေၾကာင ထခကၾကရပါသည။ လပသားမားစြာသည ေကးရြာကစြန႔ခြာ၍ အျခားေဒသသ႔ အလပအကင သြားေရာကရာေဖြၾကရာ ဖရစကခငးတစခငးတြင ရာသအလက ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈမားလညး ရခပါသည။

အမေထာငစမားသည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးက အခကအခေကာလႊားသည နညးလမး တစခအျဖစလညးေကာငး၊ ဆး႐ႈးႏငမႈအလားအလာက ေလာခသည နညးလမးတစခအျဖစ လညးေကာငး၊ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမးစ ေစရနလညးေကာငး၊ အခြငအလမး တစခအျဖစလညးေကာငး ရငဆငေျဖရငးေရးမဟာဗဟာ နညးလမးအေနျဖင ႐ႈျမငၾကပါ သည။ အေစာပငးသေတသနအႀကမမားတြငေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈက ၾကေတြ႕ေနရသည အကပအတညးက တန႔ျပနရနအတြက ရငဆငေျဖရငးေရး နညးလမးအျဖစသာ ႐ႈျမငခပါ သည။ ယခအခါ လမႈစးပြားေရးမတညသည အပစအမးမးႏင ေဒသအမးမးမ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈ ပစအမးမးထငရားစြာ ကြျပားေနသညက သေတသမားက ေဖာထတထားပါ သည။ အဓက သတငးေပးသမားအားေတြ႕ဆေမးျမနးရာ၌ တန႔ျပနေျဖၾကားသမားတြင ပါဝငသည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသမသားစဥးေရ၊ ေျပာငးေရႊ႕လပကငမႈအမးအစားမား စသည တ႔ကသေတသမားက ေအာကပါဇယား (၇) ျဖင မတတမးတငထားပါသည။21 ျပညနယ မားမ ရြာသရြာသားမားသည ႏငငတကာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ လပကငမႈက ဥးစားေပးၾက ၿပး တငးေဒသႀကးမ ရြာသရြာသားမားသည ေရရညျပညတြငးေျပာငးေရႊ႕လပကငမႈက ေရြးခယကာ ရာသအလကေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ အနညးငယလညး ရပါသည။ ဤသ႔ကြျပားေန ရျခငးမာ ျပညနယမားတြင အစဥအဆက ႏငငတကာသ႔သာ ေျပာငးေရႊ႕လပကငၾကျခငး၊ တငးေဒသႀကးမ ရြာသရြာသားမားမာ ၿမ႕ျပေဒသႏင နးေသာေၾကာင ျပညတြငးေဒသ မားသ႔သာ ေရရညေျပာငးေရႊ႕လပကငၾကျခငး စသညအခကမားေၾကာင ျဖစပါသည။

21. သေတသနပညာရငမားသည တန႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ မသားစဝငမား ေျပာငးေရႊ႕လပကငျခငး ရမရ၊ ထမသားစဝငမား ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ အမးအစားစသညတ႔က မတတမးတငခပါသည။ ျခငကနးဂဏနးမားမာ အမနတကယေရႊ႕ေျပာငး လပကငသည ကနးဂဏနးထက အနညးငယပပါ သည။ အဘယေၾကာငဆေသာ မသားစဝငအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ရေသာ တန႔ျပနေျဖၾကား သမားသည ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးအေျခအေနက မတတမးတငခလျခငးေၾကာင ပပသာသာ ေျဖၾကားချခငးေၾကာင ျဖစပါသည။

ေခးေငြ၊ ျပနလႊပ႔ေငြမား

ႏင အမားျပညသ

အေျခခအေဆာက

အဦမားတြင အစးရ၏

ရငးႏးျမႇပႏမႈတ႔က

လမားအား

လယယာမဟတေသာ

လပငနးမားတြင

တးျမႇငလပကငရန

တြနးအားေပးလကရသည။


ဇယား(၇) - ေဒသတစခခငးစတြင အဓကေျဖၾကားသမား၏ တန႔ျပနေျဖၾကားမႈအရ ေျပာငးေရႊ႕လပကငမႈပစမား 22

ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈအမးအစား ကား/မ

ျပညနယ/ တငး

ေဒသႀကး

ေရႊ႕ေျပာငး လပကငသဥးေရ

အဓက သတငးေပးသႏင

ေတြ႕ဆ ေမးျမနးသည အႀကမ (KI)

ေျဖၾကားသမား အနက ေ႐ႊ႕ေျပာငး လပကင ေနေသာ မသားစ ရာခငႏႈနး

ႏငငတကာျပညတြငး (ေရရည)

ရာသ အလကအခက အလက

မရရကား မ

ဧရာဝတ ၂၄ ၁၁၂ ၁၇% ၁၃% ၇၁% ၁၇% ၀% ၅၀% ၅၀%

ခငး ၂၃ ၆၀ ၃၂% ၉၆% ၄% ၀% ၀% ၆၁% ၃၉%

မေကြး ၃၆ ၉၉ ၂၇၅ ၁၇% ၇၈% ၃% ၃% ၇၂% ၂၈%

မႏေလး ၇၂ ၁၀၉ ၃၈% ၄% ၅၄% ၃၃% ၈% ၆၀% ၄၀%

ရခင ၂၃ ၁၀၃ ၁၇% ၅၇% ၄၃% ၀% ၀% ၇၈% ၂၂%

ရမး ၃၀ ၁၁၀ ၂၂% ၆၀% ၁၀% ၃၀% ၀% ၆၀% ၄၀%

ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငရာတြင ကား/မပါ၀ငမႈ ပစကလညးယခငေတြ႕ရခကမားက ထပမ အတညျပေပးပါသည။ ျခငၾကညပါကအမးသမးမားသည အမးသားမားထက ေရႊ႕ေျပာငး လပကငလစတ နညးပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငသည အမးသမးအမားစမာ ျပညတြငး တြင ေရရညေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးျဖစၿပး အဓကအားျဖင ရနကနၿမ႕ရ ထတကနက႑မ စက႐မားတြင အလပရာေဖြၾကကာ အခ႕မာမႏေလးသ႔ သြားေရာကပါသည။ အဓက ႁခြငးခကမာ ရမးျပညနယႏင ခငးျပညနယတ႔မ အမးသမးမားျဖစၿပး ၎တ႔သညႏငငျခား သ႔ အမတြငးလပသား သ႔မဟတ စကရလပသားမားအျဖစ သြားေရာကလပကငၾကပါ သည။ သြားေရာကလပကငသည ႏငငမာ ယခငရၿပးေသာ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈပစႏင တညေနရာတ႔အေပၚတြင မတညပါသည။ ခငးျပညနယမ အမးသမးမားသည မေလးရား၊ အေမရကနႏင စကၤာပႏငငမားသ႔ သြားေရာကလပကငၾကၿပး ရမးျပညနယမ အမးသမးမား သည အဓကအားျဖင ထငးႏငငသ႔ သြားေရာကလပကငၾကပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈအေပၚ မခမႈမာ မတညေသာ လမႈစးပြားေရးအပစမားအၾကား အလြနကြ ျပားပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ ပ(၇)သည အမေထာငစ၀ငမားက ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငသည အမးအစားက ထအမေထာငစ၏ လမႈစးပြားေရးအပစႏင ႏႈငးယဥေဖာျပထားပါသည။ အသသာဆးကြျပားမႈမာ ျပညတြငးေရရည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈႏင ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈ ျဖစပါသည။ ကပနးလပသားမားသည ျပညတြငးေရရည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ကသာ ဥးစားေပးၾကေသာလညး ေျမပငရငမား (အငယစား၊ အလတစား၊ အႀကးစား)သည

22. ဇယား ၇ တြင ''ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသဥးေရ""သည အဓက ေျဖၾကားသအား ေတြ႕ဆေမးျမနးရာ အမေထာငစမ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသညဟ စစစေတြ႕ရရသမားက ဆလသည။ အမေထာငစတစခမ လႏစဥး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသညကလညး ေတြ႕ရရသျဖင မသားစအဆင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈႏင အဓက ေျဖၾကားသအခးသည အဓက ေျဖၾကားသအားေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ အေရအတြကႏင ေရႊ႕ေျပာငး လပကသအခးတ႔ႏင ညမျခငး မရေပ။


ျပညတြငးေရရညႏင ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ႏစမးလးက တညစြာ လပကင ၾကပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈအေပၚ မခမႈမာ မတညေသာ လမႈစးပြားေရးအပစမားအၾကား အလြနကြ ျပားပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ ပ(၇)သည အမေထာငစ၀ငမားက ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငသည အမးအစားက ထအမေထာငစ၏ လမႈစးပြားေရးအပစႏင ႏႈငးယဥေဖာျပထားပါသည။ အသသာဆးကြျပားမႈမာ ျပညတြငးေရရည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈႏင ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈ ျဖစပါသည။ ကပနးလပသားမားသည ျပညတြငးေရရည ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ကသာ ဥးစားေပးၾကေသာလညး ေျမပငရငမား (အငယစား၊ အလတစား၊ အႀကးစား)သည ျပညတြငးေရရညႏင ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ႏစမးလးက တညစြာ လပကင ၾကပါသည။

ပ(၇) - လမႈစးပြားေရးအပစအလက ေေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ပစမား (အမေထာငစအလကေရႊ႕ေျပာငး လပကငသအခး)

zရာသလက (ျပညတြငး)

ကာလရည (ျပညတြငး)

zျပညပ

zအခကအလကမရရ

အမေ

ထာင

စ (%

)


၇ဝ

၆ဝ

၅ဝ

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝ ကပနး လယသမား လယသမား လယသမား လပသား (ငယ) (လတ) (ႀကး) (n=58) (n=83) (n=23) (n=4)

''ေခြးေတာငသ႔သခငကမမတမဘး၊ သခငက အေဝးသြားၿပး အလပပရာေနရတာ""- မႏေလးတငးေဒသႀကးမ ကပနးလပသား (အမးသား) တစဦး။

ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ပစမားအရ ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈက ရငးႏးျမႇပႏမႈ အျဖစရႈျမငၿပး ျပညတြငး ေရရညေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈက ေကးလကေဒသတြင အခြငအလမး နညးပါးမႈအား တန႔ျပနမႈအျဖစ ႐ႈျမငၾကေၾကာငး ညႊနျပေနပါသည။ ႏငငျခားသ႔ သြားေရာက လပကငေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈက မသားစတငး မတတႏငၾကပါ။ ပတြင ေဖာျပထား သကသ႔ပင ေျမယာကသ႔ေသာ အရငးအႏးမားရသည အမေထာငစမားကသာ မသားစ၀ငမား

zစကပးေရးလပငနးမ ဝငေငြ တစမးသာရသည အမေထာငစ (ေျမပငရငသ႔) လယလပသားzေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငး၊ စကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတ ေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးႏင စကပးေရး လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ zစကပးေရးႏင စကပးေရးမဟတေသာ လပငနးမားမ ဝငေငြရသည အမေထာငစ


ကပနး လယသမား လယသမား လယသမား လပသား (ငယ) (လတ) (ႀကး) (n=78) (n=12) (n=13) (n=8)


က ႏငငျခားသ႔ပ႔ႏငေသာ အေျခအေနတြင ရပါသည။ အလားတပင သာဓက (၅)တြင ေဖာျပထားသညအတငး ႏငငျခားသ႔ သြားေရာကလပကငႏငရန ျမႇပႏထားေသာ အရငးအႏးထက ျပနရမည အကးအျမတမာ ႀကးမားသညဟသည ယဆခကေပၚအေျခခ၍ ရငးႏးျမႇပႏၾကျခငးျဖစပါသည။ တစဖကတြင ကပနးလပသားမား အတြကမ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈဆသညမာ မမတ႔ေကး႐ြာေဒသအတြငး ရရႏငေသာ အလပအကငအခြငအလမး ႏင အခးကေနသညဟ ႐ႈျမငၾကပါသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညတြငးတြငပင ေရႊ႕ေျပာငးလပကင ႏငေသာ အခြငအလမးမားက ဆြေဆာငမႈပရပါသည။ ေငြလႊျပနပ႔ႏငသညပမာဏအရ မကလးနညးေသာလညး မသားစအေပၚ ဝနထပဝနပး ပနညးျခငးႏင လေနမႈအဆငအတနးက တစျဖညးျဖညး တးျမႇငလာႏငျခငးေၾကာင ျပညတြငးေျပာငးေရႊ႕လပကငမႈမာ ကပနးလပသား မားအတြက ပမဆြေဆာငမႈ ရပါသည။

သာဓက(၅) မႏေလးတငးေဒသႀကးမ မသားစတစစသည ျပနလႊပ႔ေငြမားျဖင ေျမဝယႏငခပါသည။

မႏေလးတငးေဒသႀကးမ ရြာတစရြာတြင မႏေလးၿမ႕ရ အတဖတစခသ႔လညးေကာငး၊ မေလးရားႏငငသ႔ လညးေကာငး ေရႊ႕ေျပာငးလပကငသ (၅၀)ဥးခန႔ ရပါသည။ ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသတစဥး၏ အမးသားမာ မေလးရားႏငငရ ေမြးျမေရးျခတစခတြင အလပလပ ကငပါသည။ အမးသားမာ အေဝးသ႔ ရေနခနတြင သမသညမမတ႔၏ တစႏငတစပင စကပးေရးလပငနးက ဆကလကလပကငၿပး ေကးရြာတြငလညး ကပနးအျဖစ လပကငကာ သားသမးႏစဥးက ေကာငးတကေစပါသည။

ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင စတငေတြ႕ဆေမးျမနးစဥက အဆပါမသားစတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ကနကစရတအတြက အေကြးကပသနးႏစဆယရပါသည။ ပထမ ႏစအနညးငယအတြငး အမးသားသည လေတာေတာမားမားပင ကပ ၂၀၀,၀၀၀ ႏႈနး ျပနလႊပ႔ခရာ ယငးေငြျဖငအေကြးဆပခပါသည။ ႏစမားၾကာၿပးေနာက အေကြးမားက အေၾကဆပႏငခပါသည။ လြနခေသာ တစႏစေကာခန႔က အမးသားသည ငါးလ ေျခာကလခန႔လင တစဆယငါးသနးကပအထ ေငြလႊျပနပ႔ႏငခပါသည။ အမးသမး သည အဆပါေငြမားျဖင စကပးေျမငါးဧက (၁.၃၅သနးကပ) ႏင အမတစလး (၁.၅ သနးကပ) ဝယယခပါသည။ သမသည မသားစႏင သားသမးမားက ေထာကပရန အလပ ဆကလကလပကငၿပး လႊပ႔ေငြမားက အနာဂါတတြင ရငးႏးျမႇပႏရန စေဆာငးထား ပါသည။

အမေထာငဥးစးတစဥးသည မေလးရားႏငငသ႔ သြားေရာကမလပကငမတြင ဆတ ေကာငးအလပလပပါသည။ သ၏ ႏငငျခားအလပမာလညးေမြးျမေရးပငျဖစပါ သည။ ႏငငျခားသ႔ သြားေရာကလပကငရန တြနးအားေပးေသာ အခကမာ ျပညတြငးတြင ၎တ႔၏ မသားစကၾကမၼာက ပေကာငးေအာင ၾကးစားရန အခြငအလမးမရျခငး

ျပညတြငး၌ ကာလရည

ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ တနညး

ကပနးလပသားအျဖစ

လပကငရန ပမလလားစြာ

ေရြးခယမႈသည

အကန႔အသတျဖငသာရေသာ

ေကးလကအဆင

အခြငအလမးမားအေပၚ

တန႔ျပနမႈတစရပအျဖစ

ရေနသည။


ျဖစပါသည။ အမေထာငဥးစးသည ႏငငျခားသ႔ သြားေရာကလပကငပါက ၎၏ လပအားခပရမညျဖစေၾကာငး သေဘာေပါကခပါသည။ အဆပါအမေထာငဥးစးသည မသားစက ေျမယာမဘဝမ ေျမပငဘဝသ႔ ေျပာငးလေပးႏငခၿပး ၎ျပနလညေရာကရ ပါက စးပြားေရးလပငနး သ႔မဟတ စကပးေရးလပငနးတြင ရငးႏးျမႇပႏရန အရငးအႏး ေငြမားစြာ ရာေဖြႏငခပါသည။

''အခေခတက မေလး မဟတေတာဘး၊ အမေလး ျဖစေနၿပ။""- ျပနလညေရာကရလာေသာ အမးသား ေရႊ႕ေျပာငးလပ ကငသ/ငါးဖမးလပသား (အမးသား)တစဦး၊ ရခငျပညနယ။

''ထငးႏငငမာ အလပသြားလပဖ႔ စတမကးပါဘး၊ ဒမာလညး ကၽြနေတာတ႔ ထမငးသးနပ မစားဘ ႏစနပပစားရင ခမးသာ ႏငပါတယ။""- ရမးျပညနယမ လယသမားငယ (အမးသား) တစဦး။

ႏငငျခားသ႔ သြားေရာကလပကငျခငးမ အကးအျမတႀကးမားေသာလညး ၾကေတြ႕ႏငသည ဆး႐ႈးမႈအေပၚ စးရမမႈမား ဆကလကတညရေနဆ ျဖစပါသည။ ႏငငျခားသ႔သြားေရာက လပကငျခငးေၾကာင ၾကေတြ႕ႏငသည ဆး႐ႈးႏငမႈမားႏင ပတသက၍ အသပညာဆကလက ျမငမားလာပါသည။ အေစာပငး QSEM ေလလာမႈမားတြင ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငၿပး အေတြ႕အၾကဆးမားႏင ၾကေတြ႕ခသတ႔၏ သာဓကမားက ဇာတလမးသဖြယ တစေသြမတမး ေျပာဆေနၾကၿပး တန႔ျပနေျဖၾကားသမားက အနးအနားေကးရြာမားမ ၾကားသရသည ဇာတလမးမားကသာ ထပခါတလလ ေျပာဆခၾကပါသည။ ေနရာေဒသမးစ သ႔ ေရာကရၿပးေနာက သေတသမားသည အဆငမေျပေသာ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ ျဖစရပ မားက မသားစမားကယတင သ႔မဟတ တန႔ျပနေျဖၾကားသမားကယတင တက႐ကေျပာ ဆမႈမား တစျဖညးျဖညး ပမၾကားလာရပါသည။ ယခအႀကမ ေလလာမႈတြင ရခငျပညနယ ရ ေကးရြာတစရြာမ မသားစတစခသည မေလးရားႏငင မညသညေဒသတြငရမနး မသေသာ ပတမေနသည အမးသားႏစဥးျပနလာႏငေရးအတြက ေငြအေတာငးခေနရသည ဥပမာမား ရခပါသည။ ထ႔အျပင မေကြးတငးေဒသႀကးတြင ရြာသရြာသား (၂၀)ဥးသည ထငးႏငငသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငရန ပြစားတစဥးကငားရမးခပါသည။ ဘတစကားမတတင တစခတြင ရမားက တားဆးၿပး ၎တ႔ေကးရြာသ႔ ျပနပ႔ခပါသည။ ထဇာတလမးမားသည ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငရာတြင တရားမဝငပြစားမား အသးျပျခငး၏ အႏရာယ က မးေမာငးထးျပေနပါသည။ အႏရာယမားျပားျခငးႏငေဒသတြငး စးပြားေရး အခြင အလမးမား ေကာငးမြနလာျခငးတ႔ေၾကာင အထးသျဖင ရမးျပညနယတြင ႏငငျခားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငး အေပၚ စတဝငစားမႈနညးလာပါသည။ သ႔ေသာ ရခငျပညနယမာ ႁခြငးခကျဖစပါသည။ ရခငျပညနယမ လငယအခ႕သည တရားဝငပြစားမားျဖင ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈထက တရားမဝင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈမာ အေကြးဝနထပဝနပးနညးေၾကာငးႏင ပ၍ လးသာလြန႔သာရေၾကာငး ႐ႈျမငၾကပါသည။


ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈမားႏင ထခကလြယမႈ

''လယသမားေတြက ေကာငးကငက ေမာၾကညၿပး မးရြာမလား ေမာရငး ခလတတကၿပး လကတယ။''- မႏေလးတငးေဒသႀကးမ လယသမားငယ(အမးသား) တစဦး၊

''ငါးလပငနးမာကေတာ ပငရငေတြကပ ဆကၿပးခမးသာတနးပါပ။""- ရခငျပညနယမ ငါးဖမးလပသား (အမးသား) တစဦး။

၂၀၁၂ ခႏစမ စတငသည ေကာငးမြနေသာ အေျပာငးအလမားသည တစႏငငလးသ႔ ျပန႔ႏ႔ ျခငးမရေသးပါ။ QSEM သေတသနအႀကမတငးတြင လကရျဖစေပၚေနေသာ ျပနာမား ႏင ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမား၊ ေဒသခ ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားအေပၚ ၎တ႔၏ဆးကးသကေရာကမႈအမးမးတ႔က သတမတ ေဖာထတခပါ သည။ ဤအပငးတြင ျပနာအမးမးႏင ေဒသခမားအေပၚ ၎တ႔၏ သကေရာကမႈ အတငးအတာက သရပခြဆနးစစထားပါသည။ ထ႔ေနာက ေျပာငးလလာသည ေဒသႏရ စးပြားေရးတြင ပါဝငႏငျခငး မရဘ လကရတြင ဆငးရေနေသာ သ႔မဟတ ပမဆငးရလာေသာ ထခကလြယအပစမားက ေဖာထတတငျပ ထားပါသည။

ျပနာမားႏင ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမား

''မးေခါငေတာ သးႏထြကတာနညးတယ၊ မသားစေတာင ဝေအာငမေကၽြးႏငဘး၊ ဒါေပမယ လယသမားေတြက အျခားေရြးစရာမရေတာ လယယာပ လပရပါတယ။""- ခငးျပညနယမ လယသမားငယ (အမးသား) တစဦး။

အျမတမးၾကေတြ႕ရသည ထငရားေသာ ျပနာသးမးက QSEM ေလလာမႈတြင ေဖာထတခပါသည။ ၎တ႔မာ ရာသတငးတြင ၾကေတြ႕ေနရသည မးေလဝသ အေျပာငးအလ ၏ ဆးကးသကေရာကမႈ၊ အထးသျဖင အေသးစားႏင တစႏငတစပင ေရလပသားမား အတြက အေျခအေန ဆတယတလာမႈႏင ေကးရြာအခ႕တြင ေျမအတနးအစား ကဆငး လာမႈ စသညတ႔ျဖစပါသည။ သေတသနအႀကမတငးတြင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး အေပၚ ဆးရြားစြာ သကေရာကမႈရသညဟ ရြာသရြာသားမားက ေဖာထတထားေသာ ျပငးထနသညသကေရာကမႈ (shocks) မားက သေတသမားက မတတမးတငခပါသည။ ပ(၈)တြင ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈမ ေဖာထတထားသည ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားႏင အျမတမးၾကေတြ႕ရေသာ ျပနာ အကဥးခပက ေဖာျပထားပါသည။23

23. ပ(၈)တြင ေဖာျပထားေသာ ျပနာမားသည QSEM 5 တြင ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားအျဖစ ေဖာထတထားေသာ ျပနာမားျဖစျပး အနညးဆး ေနာကဆးတစႀကမေလလာမႈတြင ေကးရြာတစ႐ြာတညး၌ အဆပါ ျပနာမားက ေတြ႕ ရခရပါသည။


ပ (၈) - ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားႏင အျမတမးၾကေတြ႕ရေသာ ျပနာမား

ေကးရ

ြာအေရ

အတ

ြက

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝ

ဧရာဝတ

ခငး

မေကြး

မႏေလး

ရခင

zရမး

အထကပါပတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေကးရြာအမားစသည QSEM 5 တြင ဆးရြား ေသာ ရာသဥတ အေျခအေနမားက ရငဆငခရပါသည။ ရခငျပညနယမ ေကးရြာတစရြာ ႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာတစရြာသည မနတငးဒဏေၾကာင အမမား ပကစးခရသညေကးရြာမားတြင ပါဝငပါသည။ ရမးျပညနယတြင ေကး႐ြာ (၅)႐ြာတ႔သည ပမနမဟတေသာ မးရြာသြနးမႈမားၾကေတြရၿပး ေျပာငးဖးစကပးၿပး မၾကာမ မးမားရြာသြနး လာျခငးေၾကာင လယသမားအခ႕သည ေျပာငးဖးက ေနာကထပတစႀကမ ျပနလည စကပးခရပါသည။

ပ၍သသာသညမာ ေဒသမားစြာတြင ရာသဥတႏငဆကစပေနေသာျပနာမား ဆကတက ၾကေတြ႕လာရၿပး အထးသျဖင ပမနမးရြာသြနးမႈ မရေတာျခငး ျဖစပါသည။ ေအာကပါ ပ(၉)တြင ေဖာျပထားသညအတငး QSEM ေကးရြာ တစဝကေကာ (၃၅ ရြာ)သည ရာသ ဥတႏင ဆကစပေသာ ျပနာမားကသေတသနႏစႀကမႏငအထက ၾကေတြ႕ခရပါသည။ ဤျပနာမားက ရခငျပညနယရ ေကးရြာမားတြင သသသာသာ ၾကေတြ႕ခရၿပး ေကးရြာ (၅) ရြာသည ဂရမနတငး ျဖစပြားၿပးသည အခနမစ၍ သေတသန အႀကမတငး တြင ရာသဥတျပနာက ႏစစဥ ၾကေတြ႕ခရပါသည။ မေကြးတငးေဒသႀကးတြင လညး ဆးရြားစြာ ၾကေတြ႕ၾကရၿပး ေကးရြာအားလးသည သေတသနငါးႀကမအနက သးႀကမမ ေလးႀကမအထ ရာသဥတႏင ဆကစပသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငခ ရပါသည။

24. အေစာပငး QSEM ေလလာမႈမားတြင လပသားအငအား ရားပါးမႈက ေဒသမားစြာအတြငး ျပငးထန ေသာ သကေရာကမႈအျဖစ ေဖာထတထားျပး လပသားအငအားက ေလလာဆနးစစခပါ သည။ QSEM ေလလာခသည ေဒသမားစြာရ အမေထာငစ သးပတစပ၏ အဓကဝငေငြအရငး အျမစမာ ကပနး လပငနးျဖစေသာေၾကာင လပသားအငအားႏင ပတသကေသာ ျပနာမားက ယခအစရငခစာတြင ျပငးထနေသာေျပာငးလမႈရႈေထာငမ ေဖာျပထားျခငး မရပါ။ အေစာပငးက႑တြင အသကေမြးမႈ လပငနးတစခအျဖစျဖငသာ ေဆြးေႏြးေဖာျပထားပါသည။

ေဒသမားစြာရ ေကးရြာမား

အထးသျဖင ရခငႏင

မေကြးမ ေကးရြာမားသည

ျဖစပြားျမ ရာသဥတဆငရာ

ျပနာမားက

ႏစမားစြာအတြငး

ၾကေတြ႕ခၾကရပါသည။

တရစၧာနေရာဂါႏငပးကျခငး

ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမႈ

မေအာငျမငျခငး

ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈမား အျမတမးႀကေတြ႕ရေသာ ျပနာမား

ကနးမာေရး ေစးကြကကဆငးျခငး

ရာသဥတမမနျခငး

အထြကႏႈနးကဆငးျခငး

ေျမအရညအေသြးက ဆငးျခငး

ငါး အမအရႏင ေစးႏႈနးကဆငးျခငး

ရာသဥတမမနျခငး


ပ (၉) - QSEM အႀကမအေရအတြကအလက ရာသဥတႏငဆကစပသည ျပနာမား ၾကေတြ႕ရသည ေကးရြာအေရအတြက

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝ ၁ ၂ ၃ ၄ ၅

ေကးရ

ြာ အ

ေရအ

တြက

ေလလာခသည အႀကမအလက ၾကေတြ႕ရသည ျပနာမား

ဧရာဝတ

ခငး

မေကြး

မႏေလး

ရခင

zရမး

ရာသဥတႏငဆကစပေသာ ထျပနာမား၏ ျပငးထနမႈ အတငးအတာသည ေဒသ တစခႏငတစခ ကြျပားသကသ႔ ေလလာမႈ တစႀကမႏငတႀကမအၾကားတြငလညး ကြျပား ပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစႏင ၂၀၁၃ ခႏစ သေတသနမားတြင ေဒသမားစြာ၌ ရာသဥတ မေကာငးေသာေၾကာင အသကေမြးဝမးေကာငး ရလဒမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈက အေလးေပး ေဖာျပခပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစေႏာငးပငး မတသနသးႏရတသမးခနတြင အခကအခမား ဆကလကၾကေတြ႕ေနရသည အပပငးေဒသမအပ ကနေဒသမားတြင အေျခအေန အနညးငယ တးတကလာပါသည။ QSEM 5 တြင ေတ႔ြရရေသာ ရာသဥတ ႏငဆကစပသည ျပနာမားမာ ယခငေလလာမႈအႀကမမားကသ႔ ကယကယျပန႔ျပန႔ မျဖစပြားေသာလညး ေကးရြာမားစြာတြင သကေရာကမႈ ျပငးထနခပါသည။ QSEM 5 တြင သေတသမားသည ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈ (shocks) မားက အဆင(၁)မ (၅)အထ ခြျခားသတမတခပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးရ ၿမ႕နယတစခသည မးေခါင ျခငး ၾကေတြ႕ခရၿပး ေကးရြာ(၃)႐ြာရ စပါးအားလး ပကစးသြားျခငးေၾကာင သကေရာကမႈ အျပငးထနဆး (အဆင-၅) အျဖစ သတမတခပါသည။25 အလားတစြာပင ခငးျပညနယရ ေကးရြာအားလးတြင မးေခါငျခငးေၾကာင အေတာ အသငျပငးထနေသာ(အဆင-၄) သက ေရာကမႈရခၿပး ေအာကပါ သာဓက (၆)တြင ေဖာျပထားသညအတငး သးႏထြကႏႈနးႏင အမေထာငစမားအတြက ေသာကသးေရ ရရမႈကပါ သကေရာကမႈ ရခပါသည။ မးရြာသြနးမႈ ပစအမးမးေၾကာင ရခငျပညနယရ ေကးရြာအမားအျပားတြင သးႏထြကႏႈနးအေပၚ သကေရာကမႈ ရခေသာလညး သးႏေဈးႏႈနး တကလာျခငးေၾကာင ခသာခသာရၿပး သကေရာကမႈမာ ေလာနညးသြားပါသည။

25. လြနခေသာ ရာသက မႏေလးတငးေဒသၾကးအတြငး QSEM ေလလာသည ၿမ႕နယႏစခအပါအဝင ၿမ႕နယမားစြာတြင သသာေသာ မးေရရားပါးမႈ ၾက ေတြ႔ခရပါသည။ သ႔ေသာ အဆပါၿမ႕နယႏစခတြင မးေခါငေသာလညး ႏမးခငးအတြက လအပေသာ မးသည အခနကကရြာသြနးချခငးေၾကာင စကပးေရးအကးအျမတအေပၚ ထခကမႈ ေလာနညးခပါသည။


သာဓက (၆) ခငးျပညနယရ မသားစတစစသည မးေခါငျခငးႏင ၾကကသြနေဈးကျခငးေၾကာင အကပအတညး ၾကေတြ႕ရျခငး

ခငးျပညနယမ အမေထာငစတစစသည မးရြာသြနးမႈမရျခငးႏင ေဈးကြကအတြငး ၾကကသြနေဈးႏႈနးမား ကဆငးျခငးတ႔က (၁၂)လခန႔ၾကာမခစားခရပါသည။ ေနာကဆး ရတသမးသည ရာသတြင ၾကကသြနနႏင ၾကကသြနျဖေဈးႏႈနး ေကာငးျခငး( တစပာ လင ၃၀၀ ကပမ ၅၀၀ ကပၾကား)ေၾကာင အဆပါမသားစသည ၾကကသြနနက ဧကျပည စကပးခၾကပါသည။ အပဝငေငြအျဖစ ဝက(၁၀)ေကာင ေရာငးခလကသည အျပင ေကးရြာတြင လမးေဖာကလပေနေသာ လပသားမား၏ ၀ယလအားရျခငးႏင ယဥၿပငေရာငးခမညသ မရျခငးတ႔ေၾကာင သတ႔၏ ေဈးဆငမလညး အျမတအစြနး မားစြာရရခပါသည။

သ႔ေသာ ယခႏစမာ မေအာငျမငေတာပါ။ ပထမအခကမာ ၾကကသြနနေဈးႏႈနးသည တစပသာ (၂၀၀) ကပသ႔ကဆငးသြားပါသည။ ထ႔အျပင မးေခါငျခငးေၾကာင တစဧက ၏ ေလးပတစပခန႔တြငသာ ၾကကသြနန စကပးႏငခပါသည။ ထအခကသည ၎တ႔ မသားစဝငေငြက သသသာသာ ကဆငးေစၿပး ေကးရြာတြင လမးျပငဆငၿပး၍ ရြာသ ရြာသားမားက ၿမ႕သြားကာ ေဈးဝယႏငျခငး၊ ရြာအတြငး ေဈးဆငသစမား ဖြငလစလာ ၾကျခငးေၾကာင တညထားေသာ ေဈးဆငမလညး ဝငေငြကဆငးလာကာ အေျခအေန ပမဆးရြား သြားပါသည။ ေကးရြာမ လယသမားမားသည ဝကေမြးျမေရးတြင ပမ ရငးႏးျမႇပႏလာၾကျခငးေၾကာင သတ႔၏ တရစၧာနမားက အစာေကၽြးရနလညး ပမခကခ လာပါသည။

ထသ႔ ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈမားႏင ကနးမာေရးျပနာမားေၾကာင ထ အမေထာငစသည ယခငႏစက (၁၀၀,၀၀၀) ကပသာ ေငြေခးခရေသာလညး ယခႏစတြင (၂၀၀,၀၀၀)ကပ အထ ႏစဆခန႔ ေခးခရပါသည။ ထမသားစသည ေဆြမးမားထမ တစစတတစပငး (အတးမေပးရ) ေခးၿပး တစခ႕တစဝကက UNDP ေထာကပသည ေကး႐ြာရနပေငြမ(အတး ၂ရာခငႏႈနး)ျဖင ေခးယပါသည။ ၾကကသြနနေဈးႏႈနးက ကဆငးျခငး ႏင ထအေျခအေန အေပၚ အဆးဆးမာ မးေခါငျခငးေၾကာင မသားစအတြက ပ၍အခကအချဖစေစေၾကာငး အမေထာငဥးစးက အဓကထား ေျပာၾကားခပါသည။


ထခကလြယမႈ

''ဒေရကသြားရင ဘာမမကနေတာဘး။""(ကၽြနေတာတ႔လညး ကနကစရတက ကာမေအာင မရာႏငဘး)- ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ငါးဖမးလပသား (အမးသား) တစဦး၊

ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားႏင အျမတမးၾကေတြ႕ရေသာ ျပနာမားက သ႐ပခြ ဆနးစစျခငးျဖင ထခကလြယမႈက ၾကေတြ႕ရန အလားအလာရေသာ အပစမားႏငပတသက ၍ အတငးအတာတစခအထ ထးထြငးသျမငႏငပါသည။ အသသာဆးမာ အေသးစားႏင တစႏငတစပင ငါးဖမးလပသားမား၏ အေျခအေနမာ အခနႏငအမ ပမဆးရြားလာၿပး လပသားမားစြာသည ငါးဖမးျခငးအလပက ရပတည၍ရေသာ အသကေမြး ဝမးေကာငး တစခအျဖစပငမယၾကညေတာသည အေျခအေနအထ ေရာကရလာပါသည။ ေကးရြာ အခ႕မာ (ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင - သးရြာ၊ ရခငျပညနယတြင - ေလးရြာ၊ မေကြးတငး ေဒသႀကးတြင- ႏစရြာ) ငါးဖမးလပငနးမ ဝငေငြအေပၚမခၾကပါသည။ ငါးဖမးျခငးလပငနးက ဆကလကလပကငသမားသည ၂၀၁၂ခႏစတြင QSEM စတငသညအခနကထက အေျခ အေနပဆးလာပါသည။ ငါးဖမးလပငနးသည ေရရညမတညတေသာေၾကာင အခ႕မာ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး ေျပာငးလခၾကပါသည။

ငါးဖမးလပငနးက အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးတစခအျဖစ လပကငမႈ ေလာနညး လာသည အေၾကာငးရငးမားမာ ေဒသအလက ကြျပားပါသည။ ရခငျပညနယႏင ဧရာဝတ တငးေဒသႀကးတ႔တြင ငါးဖမးလပငနးက႑ရ စညးမဥး စညးကမးမားက ေလာခရန ၾကးပမးမႈမားက အေသးစား ငါးဖမးလပသားမားက သကေရာကမႈရခပါသည။ ရခင ျပညနယရ အေသးစား ငါးဖမးလပသားမားကသတ႔အေနျဖင အလတစားႏင အႀကးစားငါးဖမး လပငနးမားႏင ယဥၿပငႏငစြမးမရေတာဘရလဒအေနျဖင ဖမးမသညငါးပမာဏ တစျဖညး ျဖညး ေလာကလာကာ အျမတမရေတာသည အေျခအေနအထ ေလာကလာေၾကာငး ေစာဒကတကခပါသည။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင (သာဓက-၇ တြင ရငးျပထားသည အတငး) အေရးႀကးေသာ ငါးအမးအစား (ဥပမာ- hilsa)အတြက ဖမးယရရသည ငါးအရည အေသြးကဆငးလာျခငးႏင တငးေဒသႀကး၏ ငါးလပငနးဆငရာ လပထးလပနညးမား ေျပာငးလျခငးေၾကာင ငါးဖမးလပငနးတြင စမခန႔ခြမႈ ေလာရလာျခငးတ႔ေပါငးစပ၍ တစႏင တစပင ငါးဖမးလပသားမား (တစႏငတစပင) ေလာနညးသြားရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

အခ႕အပစမားသည

စပြားေရး

အခြငအလမးသစမားမ

အကးခစားႏငမည

အေနအထား

ေကာငးစြာမရၾကပါ။

ယငးအပစမားတြင

ေရလပငနးက ရညတည႐မ

လပကငလကရသည

မသားစမား၊ လပအားေရာ

အရငးအႏးပါမရသည

မသားစမား ပါ၀ငသည။


သာဓက(၇) ငါးဖမးလပငနး လပထးလပနညးမား ေျပာငးလမႈမားက ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသရ ငါးဖမးလပသား အေပၚသကေရာကမႈရျခငး

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ၿမ႕နယႏစၿမ႕နယရ ရြာသရြာသားမားသည ငါးဖမးလပငနး ဆငရာ လပထးလပနညးမား ကေလာရလာျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမး ေကာငးလပငနးအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈရေၾကာငး ႐ႈျမငၾကပါသည။ တငးေဒသ ႀကးအစးရမ ျပဌာနးထားသည ေရခငါးဖမးလပငနးဥပေဒအရ သတမတထားသည ငါးဖမးပကအမးအစားက အသးျပေနေသာ ငါးဖမးလပသားမားသာ ငါးဖမးခြင လငစင ရယရန လအပၿပး အေထြေထြကနကစရတ ကပ (၃,၀၀၀)ႏင ကပ (၅,၀၀၀) ၾကား ရပါသည။ ယခငက ၿမ႕နယအရာရမားက ေကးရြာမားသ႔ သြားေရာက စစေဆးျခငးျဖင လပထးလပနညးက ႀကးၾကပခပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစေႏာငးပငးမ စ၍ ေကးရြာသ႔ လာေရာကစစေဆးမႈမား သသာစြာကဆငးလာၿပး အထက အရာရမ အမန႔ေပးမသာ ၿမ႕နယအရာရမားက လာေရာကစစေဆးၾကေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ေျပာၾကားခၾကပါသည။

လပထးလပနညးမား ေလာရလာမႈေၾကာင ေကး႐ြာတစ႐ြာရ တန႔ျပနေျဖၾကားသမားက ၎တ႔ေကးရြာသ႔ ျပငပငါးဖမးလပသားမား ယခငကထက ဝငေရာကငါးဖမးသည အႀကမေရမားလာၿပး လပစစေရာတကျခငးႏင ဓါတ အဆပမားကသ႔ေသာ တရားမဝင နညးလမးမားျဖင ငါးဖမးဆးမႈမားရလာေၾကာငး ေျပာဆခၾကပါသည။ မမတ႔ေကးရြာ မ ငါးဖမးလပသားမားႏင ထပတကေတြ႕ေသာအခါ ငါးဖမးလငစငအတြက ေငြေပးၿပး ျဖစေၾကာငး ျပငပငါးဖမးလပသားမားက ဆပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ၊ ေဒသခ ငါးဖမးလပသားမားက ထျပငပငါးဖမး လပသားမား ရေနျခငးႏင တရားမဝင ငါးဖမးနညးမား အသးျပျခငးတ႔ေၾကာင ၎တ႔ငါးဖမးရရသည ပမာဏ ေလာနညး လာျခငးျဖစေၾကာငး ေျဖၾကားခၾကပါ သည။

အျခားတစရြာတြငလညး ဓာတပစၥညးမား အသးျပမႈေၾကာင တစႏငတစပင ငါးဖမး လပသားမားအခ႕သည ၎တ႔၏ လကရအသကေမြးဝမးေကာငးက စြန႔ခြာ၍ ကပနး လပသားဘဝသ႔ ကးေျပာငးသြားေစေၾကာငး အလားတ ေျပာၾကားခကမားလညး ရပါသည။ ငါးဖမးရာတြငအသးျပေသာ ဓါတပစၥညးမားသည ျမစေဘးတစေလာက ေမြးျမေရးစားကကေျမမားကလညး ထခကေစပါသည။

ငါးဖမးလပသားမားသည ထကသ႔ အသကေမြးဝမးေကာငးအေျခအေန နမကလာ ျခငးက နညးလမးအမးမးျဖင တန႔ျပနခၾကပါသည။ ဤအခနး၏ အစပငးရ ေကးရြာ ေနာကခအေၾကာငးအရာတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေဒသတငးမ ငါးဖမးလပသားမားစြာ သည အျခားဝငေငြအရငးအျမစမားအျဖစ စကပးေရးကပနးလပသား သ႔မဟတ စကပးေရး


မဟတေသာ အျခားလပငနးမးစသ႔ ပမေျပာငးလလပကငလာၾကပါသည။ ရခငျပညနယတြင တစႏငတစပင ငါးဖမးလပငနးႏင စပြားျဖစလပငနးမား ထပေနေသာ ေနရာမား၌ အေသးစားငါးဖမးလပသားမား သည စးပြားျဖစငါးဖမးလပသားမားအတြကကၽြမးကငမႈနမၿပး လပအားခနညးသည လပသားမား ျဖစသြားပါသည။ အခ႕မာ ဤစနေခၚမႈမားက ေကာလႊားရန ပမေကာငးမြနေသာ ပစၥညးသစမားျဖင ရငးႏးျမႇပႏၾကပါသည။ ဤခဥးကပမႈသည ဆး႐ႈးႏငေျခမားၿပး စနေခၚမႈမားက ေကာလႊားရာတြင ေအာငျမငသြားေသာ ငါးဖမးလပသား ဥပမာ မရသေလာကနညးပါသည။

ေကးရြာအနညးငယတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈႏင ဆကစပေနေသာ သဘာဝပတဝနးကင ယယြငးလာမႈေၾကာင အခ႕ရြာသရြာသားမားအတြက အကပအတညးမား ျဖစေပၚေစပါ သည။ ဥပမာအားျဖင မေကြးတငးေဒသႀကးရ တစႏငတစပင ငါးဖမးလပသားမား ငါးရရမႈ နညးလာသည အဓကအေၾကာငးရငးမာ ျမစေၾကာငးစနစမား အေျခအေနဆးရြား လာျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ မေကြးတငးေဒသႀကးရ အျခားေကးရြာတစခတြင ေျမဆလႊာ တကစားမႈေၾကာင ေျမႏကၽြနးစကပးေျမရရမႈ တစျဖညးျဖညး ေလာနညးလာပါသည။ ထေျမမားက ရြာသရြာသားမားသ႔ အကြကအလက ခြေဝေပးၿပး ဝငေငြရသးႏစကပး ျခငးျဖင အေရးပါေသာ ဝငေငြအရငးအျမစတစချဖစေစပါသည။ သ႔ေသာ ဧရာဝတ ျမစေၾကာငး ေျပာငးလမႈမားေၾကာင ၂၀၁၂ခႏစတြင ခန႔မနးေျမဧက (၂၅၀) ရရရာမ ယခ အခါ ဧက(၆၀)ေအာကသ႔ ေလာနညးသြားပါသည။ အလားတပင၊ ရခငျပညနယ၊ ကမး႐းတနးေကးရြာအခ႕မ လယသမားမားသည ၂၀၁၂ခႏစမစ၍ ၎တ႔၏ေျမမားအတြငး ဆားငနေရ ဝငေရာကမႈေၾကာင တစျဖညးျဖညး ထခကလာေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

ေကးရြာတစ႐ြာခငးတြင အမေထာငစမားသည ျပငးထနေသာ ေျပာငးလမႈမား၏ သကေရာကမႈဒဏက ပမခစားၾကရၿပး၊ ျမနမာႏငငေကးလကေဒသတြင ျဖစေပၚေနေသာ အေျပာငးအလမားမ အကးေကးဇး ရရႏငစြမး နညးပါသည။ LIFT၏ ၂၀၁၃ ခႏစ အမေထာငစအဆင ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ပခမးသာေသာ အမေထာငစမားသည လြနခေသာႏစႏစတာကာလအတြငး ဝငေငြပတးလာေၾကာငး ေဖာထတခပါသည။26 ဆန႔ကင ဘကအားျဖင အခ႕ေသာ အခကမားသည အမေထာငစမား၏ လေနမႈအဆငအတနး ျမငမားလာရန အတားအဆး ျဖစေနပါသည။ ပထမဥးဆးအခကမာ ကနးမာေရး မေကာငးသမား/မသနစြမးသမား ရေနေသာ ၀ငေငြနညးအမေထာငစမား သ႔မဟတ သကႀကးရြယအရေသာ အမေထာငစမားသည ထးျခားေသာ စနေခၚမႈမားက ရငဆငေနရပါ သည။ ေအာကေဖာျပပါ သာဓက (၈)သည ဆငးရသမားထမ အဆငးရဆးသမားအတြက ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈမား၏ အကးဆကမားႏင အမေထာငစမား၏ ဝငေငြရာေဖြႏင သည စြမးရညတ႔အေပၚ ကနးမာေရးျပနာမား၏ သကေရာကမႈမားက သာဓကထတ၍ ေဖာျပထားပါသည။

26. အမေထာငစအဆငကြငးဆငးေလလာမႈ (စာ-၅၀)၊ အမေထာငစမားသည ၀ငေငြပေကာငးလာသည ႏငအမ လြနခေသာ ၁၂ လအတြငး သတ႔၏ ပမးမ၀ငေငြပေကာငးလာသညဟ ပမေၾကျငာ လၾကပါသည။ ဤျဖစရပက တစလပမးမ၀ငေငြ ၁၀၀,၀၀၀ ကပေကာရေသာ အမေထာငစ မားတြင ေတြ႕ရပါသည။ အမေထာငစမားအနက ၂၄%မာ ဝငေငြ ကပ (၅၀၀၀၀)ႏင ကပ(၁၀၀,၀၀၀)ၾကား၊ ၁၈%မာ ဝငေငြ ကပ(၅၀,၀၀၀)ေအာက ရရေနျခငးႏင ႏႈငးယဥၾကညႏငပါသည။ (p<.001)


သာဓက(၈) ဆငးရသမားထမ အဆငးရဆး အမေထာငစမား ရငဆငေနရသည စနေခၚမႈမား

ခငးျပညနယမ အမေထာငစတစခတြင အလပလပႏငေသာ အ႐ြယေရာကသႏစဥး၊ ကေလးငယ ေလးဥးႏင သကႀကး ရြယအတစဥး ရပါသည။ အ႐ြယေရာကသႏစဥးသည အျမငအာ႐ အားနညးေသာေၾကာင အလပလပကငႏငစြမးက မားစြာထခကပါသည။ လြနခေသာႏစက ရြာသရြာသားမားစြာ၏ အကအညျဖင ေျပာငးဖး အနညးငယက ရတသမးႏငခၿပးႏစပတစာ စားေသာကရနသာ လေလာကခပါသည။ ထလငယႏစဥး သည အျခားလယသမားမားအတြက လပအားခေလာယ၍ အလပလပကငေပးၾကၿပး ထငးသယျခငးအလပကလညး လပကငၾကပါသည။ သ႔ရာတြင သတ႔၏ အျမငအာ႐ ခၽြတယြငးျခငးေၾကာင အလပလပႏငသည ပမာဏနညးၿပး တစလစာခန႔သာ အလပလပႏငၾကပါသည။

''ကၽြနေတာတ႔ တစရကက တစေထာငငါးရာကေန ႏစေထာငပရတယ၊တစခ႕ေန႔ေတြမာ တစေထာငတညးန႔ လကခလကရတယ၊ တျခားသေတြႏစေထာငကေနသးေထာင အထရၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔က အျမငအာရအားနညးေတာ သမားေတြလလညးမလပႏငဘး။""- ခငးျပညနယမ မသနစြမးကပနးလပသားတစဦး။

ထမသားစသည ေကးရြာတြင အထခကလြယဆး မသားစျဖစပါသည။ သတ႔သည အစးရ အေထာကအပမရသည အျပငအလရငစမကနးမားသ႔ လကလမးမရန အခက အခရေနပါသည။ ထအကအညမားအစား ရြာသရြာသားမား၏ ေစတနာကသာ ရပတည မခေနရပါသည။ အစားအေသာကမားမာ ေႏြရာသတြင မၾကာခဏ ျပတလပေလ ရၿပးေဆြမးမား၏ အေထာကအပကသာ အားကးေနၾကပါသည။ သတ႔၏ ဆငးရေသာ အေျခအေနေၾကာင တရားဝငေခးေငြမား ရရရနလညး အခကေတြ႕ေနပါသည။ သ႔ေသာ ပမကပတညးေသာလမားတြင ေကးရြာ ကနစဆငမ သတ႔အား အေကြးဝယယခြင ေပးပါသည။

ေနာကထပဥပမာတစခမာ မားစြာအဆငေျပသည ရမးျပညနယမ အျခားမသားစ တစချဖစၿပး အမႈအခငးရငဆငရျခငးေၾကာင ဆငးရတြငး နကခပါသည။ ထမသားစ တြင ကေလးငယ ေလးဥးရၿပး မသားစ၏ အဓကဝငေငြက ေတာမ အစားအေသာက ရာေဖြျခငး၊ သစမား စေဆာငးျခငးႏင ကပနးလပသားလပျခငးျဖင ရရပါသည။ လြနခေသာႏစက အႀကးဆးသမးသည ေကးရြာအတြငးရ အျခားအမမ လကဝတ ရတနာႏင ေငြမားခးရာတြင ဖမးမသြားပါသည။ ေကးရြာအပခပေရးမးသည ရပမရပဖ မားႏင တငပငၿပးေနာက ထအမႈက ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးသ႔ တငျပခရာ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးက ရေခၚခပါသည။ ထ (၁၅)ႏစအရြယ မနးကေလးသည အဖမးခရၿပး မႏေလးၿမ႕ရ လငယစာရတျပျပငေရး ေကာငးတြင ႏစႏစေနထငရန


ျပစဒဏခမတခခရပါသည။

အမႈစတငျဖစပြားၿပး မနးကေလးအဖမးခရသညအခနမစ၍ တရား႐းသ႔ အမႈခနး သြားေရာကျခငး၊ ထကာလ တစေလာက ေထာကပေပးေနရျခငးတ႔ေၾကာင ထမသားစ သည ထအခနမစ၍ ေငြရာရပါသည။ အမႈေၾကာင စတဖစးမႈမားသညအျပင ေငြေၾကး ကနကမႈေၾကာင ကေလးႏစဥးအား ေကာငးမ ထတခရပါသည။ (၁၂)ႏစသာ ရေသးေသာ ေယာကားေလးသည မသားစကကည၍ ေငြေၾကးရာေဖြရနအတြကၿမ႕သ႔ သြားေရာက အလပလပကင လပါသည။ သ႔ေသာ ယခအခနတြင ဖခငျဖစသအား သစေတာထြက ပစၥညးမား စေဆာငးရာတြင ကညေပးေနပါသည။ ထမနးကေလးအဖမး ခရသညအခနမ စ၍ ဖခငသည အရကမၾကာခဏ ေသာကသးတတလာၿပး ေကးရြာရ အျခားသမားက အေႏာကအယက ျဖစေစပါသည။

''ကၽြနေတာတ႔က အေကာငးစားေတြ လးဝမစားပါဘး၊ ဆားရယ၊ ေျပာငးဖးရယ၊ ပျပတ ရယက ကၽြနေတာတ႔အတြကပမန အစားအစာပ၊ စားစရာမရေတာရင ေဆြမးေတြဆ ေတာငးရတယ၊ ဒါေပမယ သတ႔ဆက ေန႔တငးေတာဘယေတာငးရပါမလ၊ ဒါေၾကာင တခ႕ေန႔ေတြဆရင ေရေသာကၿပး ဗကေမာကေနလကရတယ။""- ခငးျပညနယမ အမးသား ကပနးလပသား (အမးသား) တစဦး။

အခပအားျဖငဆရေသာ ေကးလကေဒသ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈက အခြငေကာငးယႏငရန အတြက ေငြေၾကးအရငးအႏး၊ လအငအား သ႔မဟတ အသကေမြး၀မးေကာငး/နညးပညာ ဆငရာ ကၽြမးကငမႈမား ရရႏငရန လအပပါသည။ အထကတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေကးလကေဒသစးပြားေရးက စကပးေရးတြငသမား႐းကအတငး ရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ စကပးေရး မဟတေသာ ေဒသႏရ လပငနးအမးမး လပကငႏငမႈႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈတ႔က ေပါငးစပျဖညဆညးေပးေနပါသည။

အခ႕ေကးရြာမားသည မမတ႔ေကး႐ြာ၏ေနာကခအေၾကာငးအရာအလကအထးအခက အခမားႏင ရငဆငေနရပါ သည။ ေကးရြာတစ႐ြာခငးစတြငအခြငအလမးမားက အမားဆး ရယရာ၌ အႀကးဆးစနေခၚမႈမားႏင ရငဆငေနရ ေသာ အမေထာငစမားတြင စကပးေရး မဟတေသာ လပငနးမားလပကငရန အရငးအႏးမရရႏငသမား၊ ပမေကာငးမြနေသာ တရား၀ငေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈနညးလမးမားက လကလမးမမသမား၊ လပသားလအပခက ရျခငးမ အကးေကးဇး မခစားရသည မသားစ၀ငနညးသမား၊ မသားစ၀ငနညးျခငး၏ အကးဆကအျဖစ စကပးေရးလပငနးမားအတြက ေငြေၾကးပမကနကရေသာ မသားစမား ပါ၀ငပါသည။


လႊမးမးသည အခကမားေျပာငးလမႈေခးေငြလကလမးမမႈႏင ေျမယာစမခန႔ခြေရးဆငရာ ျပနာမားသည အသကေမြးဝမး ေကာငးလပငနးမားက လႊမးမးေနေသာ ျပငပအခကမားအနက အထငရားဆးေသာ ေျပာငးလမႈမား ျဖစၾကပါသည။ ယခင QSEM ေလလာမႈအစရငခစာမားတြင ျမနမာႏငငေကး လကေနျပညသမား၏ အသကေမြးမႈအေပၚ သကေရာကမႈရေသာ ျပငပအခကမားက တငျပခပါသည။ သေတသန တစႀကမၿပးတစႀကမ ဆကလကေဆာငရြကလာသညႏငအမ ဥးတည ေလလာသည နယပယမာလညး ကဥးေျမာငးလာပါသည။ ေလလာမႈအႀကမတငး တြင ေဈးကြကမား၊ ပြစားမား၊ စကပစၥညးမားႏင သြငးအားစေစးႏႈနး၊ ထတကန ေဈးႏႈနးမားအား ဆနးစစေလလာရာတြင သသာထငရားၿပး တစေျပးည ေျပာငးလေနေသာ အလားအလာလမးေၾကာငးမားက ႀကးႀကးမားမား မေတြ႕ရခရပါ။27 သ႔ေသာ သေတသန အႀကမတငး၌ အေရးႀကးေသာ ေျပာငးလမႈမားေၾကာင သသာစြာ ထခကလြယေသာ ကစၥရပ ႏစခက တစေျပးည ေဖာထတေတြ႕ရရပါသည။ ဤအပငးတြင ေခးေငြလကလမးမမႈႏင ေျမယာစမခန႔ခြမႈဟေသာ ထကစၥရပႏစခက ေလလာဆနးစစတငျပထားပါသည။

ေခးေငြလကလမးမမႈ

''လေတြသာ အပရငအပေနမယ၊ ေခးထားတေငြတးက အပမေနဘး။""- မႏေလးတငးေဒသႀကးမ အမးသမး ကပနးလပသားတစဦး။

''အရငတနးကေတာ ေခးေငြလခငရင အတး ၈ရာခငႏႈနး ကေန ၁၀ရာခငႏႈနး အထေပး ရတယ၊ အခကေတာ UNDP ေခးေငြေတြ ရေနၿပ၊ အတးႏႈနးက ၂ရာခငႏႈနး ပရတယ၊ ကၽြနေတာတ႔အတြက အမားႀကးပေကာငးတာေပါ။""- ရမးျပညနယမ အလယအလတ ေတာငသလယသမား (အမးသား) တစဦး။

သေတသနစတငခသည ၂၀၁၂ခႏစမစ၍ ေခးေငြရငးျမစမား တးလာျခငးႏင အတးႏႈနး နညးလာျခငးေၾကာင ေကးလကေဒသျပညသမားအတြက ေကာငးမြနေသာ ရလဒမား ျဖစေပၚေစပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေခးေငြရရႏငမည ေနရာမရျခငး ေၾကာင ''ရြာသရြာသားအမားအျပားသည အလြတသေဘာ ေငြေခးသမားထမ အတးႀကး ေပး၍ ေခးေငြရယေနရေၾကာငး"" ေတြ႕ရခပါသည။28

ပထမဥးစြာ NGO မားႏင ေနာကပငးတြင အစးရတ႔က အျခားေခးေငြ ရငးျမစမား တျဖညး ျဖညး တးျမႇငေပးလာျခငးေၾကာင ပဂၢလကေငြေခးသမားအေပၚ မခရမႈမာ အခနႏငအမ ေမးမနလာပါသည။ အရငးမေပာကလညပတ ရနပေငြႏင အေသးစားေခးေငြစမကနးမား၊ အလရငမားႏင NGO မားသည ေခးေငြလကလမးမမႈ တးတကလာေရးအတြက ေရးဥးစြာ ေထာကပေပးခသမား ျဖစပါသည။ သေတသန ေဒသအားလးရ (သာဓက-၄ တြင ေဖာျပထားသည) ေျမယာမမား သ႔မဟတ ကပနးလပသား ရြာသရြာသားမားသည

27. အရညေသြးဆငရာသေတသနက အထးသျဖင ေကးရြာအဆငေဆာငရြကရာတြင ဤအေၾကာငး အရာမားအား ေစာငၾကည စစေဆးရန သငေတာျခငးမရပါ။ ထကစၥရပမားမာ ေစးႏႈနးႏင ေရာငးလအားတ႔၏ ေျပာငးလမႈမားက မတတမးတင ေလလာျခငးအေပၚ မခရၿပး မားေသာအားျဖင ေကး႐ြာအဆငထကပမ လႊမးျခသေတသနျပရနလအပပါသည။

28. QSEM 1 မ စာမကႏာ-၁၄။


ေခးေငြအရငးအျမစမ ရရသည အရငးအႏးက အသးျပ၍ အေသးစားထတလပမႈလပငနးမား သ႔မဟတ ေမြးျမေရးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏၾကေသာ သာဓကမားစြာက ေတြ႕ရရပါ သည။ လတတေလာတြင ျမနမာႏငငအစးရသည ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏႏင အစးရစမခန႔ခြေသာ သမဝါယမရနပေငြမားမတစဆင ၎၏ေခးေငြ ေထာကပေပးမႈ အခနးက႑က ျမႇငတငခပါသည။

ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ေခးေငြေထာကပမႈႏင ပတသကေသာ ေျပာငးလမႈမား သည အသသာဆး ျဖစႏငပါသည။ ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမ ေခးေငြမားႏင ပတသက၍ အေျပာငးအလမားစြာ ျဖစေပၚခပါသည။ ပထမအခကမာ ေအာကပါ ပ(၁၀)တြင ေဖာျပထားသညအတငး၊ သေတသနအႀကမတငးတြင MADB၏ ေခးေငြက ရရသည ေကးရြာအေရအတြကသည တးတကလာပါသည။29 QSEM 1 ႏင QSEM 2 တြင ေကးရြာမားအနက (၄၀)ရာခငႏႈနးမ လယသမားမားသာ MADB ေခးေငြက ရရခပါသည။ QSEM 5 တြင ေကးရြာမားအနက (၇၀)ရာခငႏႈနးမ လယသမားမားမာ ေခးေငြ လကလမး မလာပါသည။ အဓက အေၾကာငးရငးမာ လယသမားမားက ေခးေငြတးတကေတာငးဆလာ ျခငးက ဥးတညေျဖရငးေပးေသာ မဝါဒ အေျပာငးအလမားေၾကာင ျဖစပါသည။ သေတသန တစေလာကလးတြင MADBသည လယသမားမားအား စကပးသည သးႏအမးအစား အေပၚမတည၍ ေခးေငြပမာဏ အမးမးက ေထာကပေပးၿပး စပါးတစဧကအတြက ေခးေငြ (၂၀,၀၀၀)ကပ ေခးေပးရာမ ယခ (၁၀၀,၀၀၀) ကပအထ ေခးေငြ ေထာကပ ေပးပါသည။ ခငးျပညနယတြင MADB ေခးေငြေထာကပေပးႏငသညေဒသႏင MADB မ လႊမးျချဖန႕ကကႏငမႈႏင MADB ၏ ဝနေဆာငမႈမားက ေတာငးဆသ နညးေနၿပး ရမးျပညနယတြင အနညးငယပပါသည။ ခငးျပညနယမ လယသမားမား MADB ေခးေငြလပငနးတြင ပါဝငလမႈ နညးပါးျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးမာ ၎တ႔စကပးသည အဓကသးႏျဖစေသာ ေျပာငးဖးအတြက ေခးေငြပမာဏ နညးပါးျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ ေျပာငးဖးတစဧကအတြက MADB မ ေခးေငြ (၂၀,၀၀၀)ကပသာ ေထာကပေပးျခငးေၾကာင ေခးေငြရယရန သြားေရာကသည ကနကစရတ ကာမ႐သာရပါသည။

29. QSEM 1 မ QSEM 3 အထ သေတသနအႀကမမားတြင ေကးရြာ (၃၆)ရြာသာ ေခးေငြလကလမး မေသာလညး QSEM 4 ႏင QSEM 5 အႀကမမားတြင ေကးရြာ (၅၄)ရြာလး ေခးေငြ လကလမးမခ ပါသည။


ပ (၁၀) - ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမ ေခးေငြလကလမးမသည ေကးရြာ အေရအတြကႏင အခး

QSEM 1 QSEM 2 QESM 3 QSEM 4 QSEM 5 (n=36) (n=36) (n=36) (n=54) (n=54)

ေကးရ

ြာအေရ

အတ

ြက

စက/ဘ

ဏ ေ

ခးေင

ြ လက

လမး

မမႈ (%

)

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝ

၈ဝ

၆ဝ

၃ဝ

၂ဝ

ဝ

ဧရာဝတ

ခငး

မေကြး

မႏေလး

ရခင

zရမး

''လေတြကပကဆေခးတသေတြ ေခးေပးႏငသေလာက အေကြးယၾကတာပ။"" - ဧရာဝတတငး ေဒသႀကးမ လယသမားငယ ေတာငသလယသမား (အမးသား) တစဦး။

MADB ေခးေငြအေပၚ ေတာငးဆမႈ တးတကလာသညႏငအမ ေခးေငြရရႏငသည လပထး လပနညးမားလညး ေျပာငးလလာပါသည။ MADB ေခးေငြရရရန လပထးလပနညး တြင ေခးေငြလကခမညသတစဥးလင လယေျမ (၁၀)ဧကအထသာ အမားဆးေခးေငြေပး ျခငးေၾကာင ထကန႔သတမႈက ေကာလႊားႏငရနအတြက လယသမားႀကးမားသည လယေျမ(၁၀)ဧကစခြကာအမးသမးမား အပါအဝင နာမညအမးမးျဖင မတပတင၍ ေခးေငြေလာကထားသည ပစမား ေျပာငးလလာပက ယခင QSEM ေလလာမႈအႀကမ မားတြင တငျပထားပါသည။ မၾကာေသးမက မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေျမပငရငမားသည ကပနးလပသားမား၏ ေခးေငြလကလမးမမႈက အကအညေပးျခငးျဖင လပသားအာမခ ခကရရရနအတြက ကပနးလပသားမားႏင ေျမငားရမးမႈ သေဘာတညခကမားျပလပလာ သည သာဓကမား ေတြ႕ရခရပါသည။ တတယအႀကမ QSEM အစရငခစာတြင ေဖာျပ ထားသညအတငး ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင ေငြေခးသမားက ေခးေငြျပနမဆပႏင သည အေရအတြက မားလာျခငးႏင အပစလက၀ငးႀကးခပ ေခးေငြေပးသည စနစ၏ ထေရာကမႈနညးျခငးက တန႔ျပနသည အေနျဖင MADB ဘဏသည ေအာကပါ သာဓက (၉) တြင ေဖာျပထားသညအတငး ေျမယာမတပတငျခငးႏင ေခးေငြေပးျခငးက ခတဆကသည လပထးလပနညးမားက ေျပာငးလခပါသည။


သာဓက (၉) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင MADB ၏ ေခးေငြနညးစနစမား ေျပာငးလလာျခငး

MADB သည၂၀၁၄ခႏစအတြငး ေငြေခးသညစနစက ေျပာငးလခရာအပစလက ၀ငးႀကးခပျဖင ေငြေခးသညစနစမ သတမတခကႏင ကကညေသာ လယသမား တစဥးခငးက ေခးေငြေပးသညစနစသ႔ ေျပာငးလခပါသည။ QSEM သေတသန ေဆာငရြကခသည ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသ (၃) ၿမ႕နယစလးမ MADB ဘဏစမအပခပသ မားက ထအေျပာငး အလမာ ၂၀၁၃ခႏစအတြငး ေခးေငြမား ျပနလညမေပးဆပသည ျပနာမားအား တန႔ျပနသည အေနျဖင ေဆာငရြကချခငးျဖစေၾကာငး ေျပာဆခၾက ပါသည။

အစဥအလာအားျဖင MADBဘဏသည လယသမားမားက အပစလက ေခးေငြ ထတေခးေပးပါသည။ လယသမား(၁၀)ဥးပါေသာ အစအဖြ႕မား (အဖြ႕ႀကး) သ႔မဟတ လယသမား(၅)ဥးပါေသာ အစအဖြ႕မား (အဖြ႕ေသး) မားသည ေခးေငြရရၿပး ေခးေငြ ျပနလညေပးဆပရန အပစတစစလးတြင တာဝနရပါသည။ အပစတစစအတြငးမ လယသမားတစဥးက ေခးေငြေပးဆပႏငျခငး မရေသးပါက အျခားအပစဝငမားသည ေနာကထပေခးေငြတစခက မရရႏငပါ။

၂၀၁၂ ခႏစအထ လယသမားအမားစသည ေခးေငြမားက အခနမ ျပနလည ေပးဆပႏငၾကပါသည။ သ႔ေသာ ၂၀၁၃ ခႏစတြင မးစပါးစကပးသည လယသမား မားစြာသည အေကြးေပးဆပရန ပကကြကချခငးေၾကာင ေခးေငြ ပမနေပးဆပၿပး အဆငေျပေနေသာ အျခားလယသမားအမားအျပားသညလညး ေခးေငြရရမည အခြငအေရး ဆးရႈးခရပါသည။ တစခနတညးမာပင ေျမယာမတပတငျခငးကအေကာငအထညေဖာချခငးေၾကာင လယသမားမား အတြက ေခးေငြပမရရေစမည ခငမာေသာ ပငဆငမႈမား ေဖာျပလာႏငပါသည။

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးအစးရသည MADB ဘဏ၏ ေခးေငြျဖန႔ျဖးသညစနစႏင ပတသက၍ ၿမ႕နယအဆငတြင ေျပာငးလေဆာငရြကရန ညႊနၾကားခပါသည။ လယသမားတစဥးသည ယခငအပစလက ၀ငးႀကးခပေခးေငြမားက ျပနလည ေပးဆပႏငၿပး ေျမယာမတပတငရထားပါက ထလယသမားမားသည တစဥးခငးေခးေငြ သစမားက ရရႏငၾကပါမည။ ထအေျပာငးအလက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြက ေနရျခငးေၾကာင ေခးေငြျဖန႔ျဖးသည လပငနးစဥသည ယခႏစတြင အနညးငယ ေနာကကေသာလညး ယခစနစသစသည လယသမားတစဥးခငးက ဥးတညထားေသာ ေၾကာင လာမည စကပးရာသတြင လယသမားမားအတြက မားစြာအကးရႏငပါသည။


အလမးေဝးေသာ ေကးရြာမားသည အရငးအျမစရရႏငမႈ နညးပါးသညဟ ယဆရန အေထာကအထား အခ႕ရပါသည။ သေတသနနညးလမးတြင ေဖာျပထားသည အတငး QSEM သေတသနေကးရြာမားက ၿမ႕ျပ ၏အခကအခာကေသာ ေနရာမားႏင နးကပမႈ အေပၚ အေျခခ၍ ရညရြယခကရစြာ ေရြးခယခပါသည။30 QSEM 5 မ သေတသမားသည ေကးရြာတစခခငးစတြင ရရႏငသည ေခးေငြအမးအစားမားက တြကခကခပါသည။31 ေအာကပါ ဇယား(၈)တြင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးရ ေကးရြာမားမအပ ကနျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အားလးတြင ၿမ႕ျပဧရယာႏင ပနးေသာ ေကးရြာမား (သြားလာရနလြယကေသာ ေကးရြာမား) သည ေခးေငြအရငးအျမစမားက အတငးအတာတစခအထ ပ၍ လကလမး မေၾကာငး (ေခးေငြအရငးအျမစအားလး၏ ၃၇ ရာခငႏႈနး အထ လကလမးမေၾကာငး) ေဖာျပထားပါသည။ ဆန႔ကငဘကအားျဖင အလမးပေဝးေသာ ေကးရြာမားသည ေခးေငြ အရငးအျမစအမးမးက လကလမးမမႈ အားနညးပါသည။ (ေခးေငြအရငးအျမစ အားလး၏ ၃၀ရာခငႏႈနး အထသာ လကလမးမပါသည။) ၿမ႕ျပေဒသႏင နးစပမႈအေပၚ အေျခခသညေတြ႕ရခကမားက သရပခြဆနးစစခကအရ ေခးေငြ အရငးအျမစမားသည ေကးရြာအမးအစားအားလးတြင တစေျပးညပစတစခက ေဖာျပသည အဓက က႑တစခ ျဖစေနသညက စတဝငစားဖြယေတြ႕ရရပါသည။

ဇယား(၈) - ၿမ႕ျပေဒသမားႏင နးကပမႈအလက ေခးေငြအရငးအျမစမား

နးကပေသာ ေကးရြာမား

အလယအလတ ေကးရြာမား

အလမးေ၀းေသာ ေကးရြာမား

အရငးအျမစ စစေပါငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအလက အမးအစားတစခစအတြက ေကးရြာသးရြာစ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခစအတြက ေကးရြာ(၉)ရြာစ

ဧရာဝတ ၁၉ ၁၉ ၂၀ ၅၈

ခငး ၁၇ ၁၅ ၁၂ ၄၄

မေကြး ၁၆ ၁၉ ၁၃ ၄၈

မႏေလး ၁၂ ၉ ၁၀ ၃၁

ရခင ၁၅ ၁၃ ၁၁ ၃၉

ရမး ၁၂ ၈ ၉ ၂၉

စစေပါငး ၉၁ (၃၇ရာခငႏႈနး) ၈၃ (၃၃ရာခငႏႈနး) ၇၅ (၃၀ရာခငႏႈနး)

30. ၿမ႕ျပအခကအခာကေသာေနရာႏငနးသည ေကးရြာမားက ''A ေကးရြာ"" အျဖစ သတမတထားပါ သည။ ''Bေကးရြာမား""သည ၿမ႕ျပႏင အေတာအသင ေဝးကြာျပး ''C ေကးရြာမား""သည ၿမ႕ျပႏင ပ၍ေဝးကြာေသာ သ႔မဟတ သြားလာရန ခကခေသာ ေကးရြာမားျဖစပါသည။

31. ကနးဂဏနးမားက အတညျပရာတြင အနညးငယဂရစကရန လအပပါသည။ ေခးေငြအရငး အျမစသည ေကးရြာအဆငတြင ကြျပားႏငေသာလညး သေတသမားက ထသတငးအခက အလကမားအား ေကးရြာေခါငးေဆာငမားကသာ ေမးျမနးခပါသည။ ေျဖၾကားခကမားတြင ေခးေငြအရငးအျမစအားလး မပါဝငႏငသကသ႔ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက ထအရငးအျမစမားက မတတမးတငသည နညးစနစမာလညး ကြျပားႏငပါသည။ ေခးေငြ၊ စေဆာငးေငြမားႏငပတသက၍ အမေထာငစမား၏ ခညးကပမႈနညးလမးမားႏင သတငးအခကအလကမားက အမအရ ဖမးဆပႏငရနအတြက အရညအေသြးဆငရာ သေတသနသည အေကာငးဆး နညးလမးတစခ မဟတပါ။


''ေမြးျမေရးအတြက အစးရကေပးတ ေခးေငြတစခေတာရတယ။ ဒါေပမယ ဘယသမ မယရဘး။ အစးရဆကေန ယတေခးေငြျဖစလ႔ အခနမ ျပနမဆပႏငရန လကထပခတ ခရမာ ေၾကာကၾကတယ။ အခနပေပးဖ႔ ေျပာဖ႔လညး အခြငအေရးမရဘး။"" - ခငးျပညနယမ လယသမားငယ(အမးသား)တစဦး

''ျမစမးေရာငေခးေငြက ပအဆငေျပတယ။ ၿပးေတာ ခမးသာတလယသမားေတြအတြက သတ႔လပငနးေတြမာ ရငးႏး ျမႇပႏဖ႔ ပၿပးေတာအကးရတယ။ ဒါေပမယ ဆငးရတ လယသမားေတြတြကေတာ ေခးေငြရဖ႔ အခကအခ နညးနညးရတယ။""- ရမးျပညနယမ လယသမားငယ(အမးသား)တစဦး။

မတညေသာ လမႈစးပြားအပစ အမးမးတ႔က လကလမးမႏငေသာ ေခးေငြအမးအစားမား ကြျပားၾကပါသည။ ထကြျပားမႈမားကအစးရေခးေငြစမကနးမာတြင အမားဆး ေတြ႕ရပါသည။ MADB ဘဏ၏ ေခးေငြစနစသည အရငးလငးဆး ျပယတတစခ ျဖစပါသည။ ေျမပငဆငမႈသည ေခးေငြရရရန ကနဥးလအပခကတစချဖစသကသ႔ ေခးေငြရရႏငသည ပမာဏက ေျမပငဆငသည ဧကအေပၚမတည၍ ဆးျဖတျခငးေၾကာင အလတစားႏင အႀကးစားလယသမားမားအတြကသာ ေခးေငြလကလမးမရန အခြငအလမးပမားပါသည။ အထးသျဖင အျခားေခးေငြပစမားျဖစသည သမဝါယမရနပေငြ၊ အရငးမေပာက လညပတ ေခးေငြ၊ အေသးစားေခးေငြ အစအစဥမားအတြက ေခးေငြလကလမးမသည အမေထာငစ မားအား သတမတရာတြင ေဒသအားလးတ႔၌ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည အဆးအျဖတ ေပးႏငသည က႑မ ပါဝငေနသည သာဓကမားစြာ ေတြ႕ရခရပါသည။ လကေတြ႕တြင ေကးရြာအဖြ႕အစညးမားက ေခးေငြျပနလညမေပးဆပႏငသည ဆး႐ႈးမႈမားက ေလာခရန ထသ႔ေဆာငရြကေနျခငးသည ပမဆငးရေသာ အမေထာငစမားအတြက ေခးေငြလကလမး မႏငသည အေျခအေနက ေလာနညးေစပါသည။ ထအေျခအေနမးျဖစပြားခသည ရမးျပညနယရ ေကးရြာတစရြာက သာဓက (၁၅)တြင နမနာအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။

ေခးေငြအရငးအျမစမား တးမားလာသညအျပင ထေခးေငြရငးျမစမားစြာတ႔၏ အတးႏႈနး လညး ေလာကလာေၾကာငး တန႔ျပနေျဖၾကားသမားက ေျပာၾကားပါသည။ QSEM သေတသနစတငသည ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးမစ၍ QSEM 5 ေဆာငရြကသည ၂၀၁၅ခႏစ အေစာပငးကာလအထ ေခးေငြေပးသ အမးမးအား ေပးရသည ပမးမ အတးႏႈနး အကဥးခပက တန႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေျပာဆခကမားအရ ပ(၁၁)တြင ေဖာျပထားပါသည။ ပ(၁၁)တြင အစးရေခးေငြမားျဖစသည MADB ႏင သမဝါယမ ဘဏတ႔၏ အတးႏႈနးမား တျဖညးျဖညး ပမန ကဆငးလာသညက ေဖာျပထားပါသည။ ထသ႔ေခးေငြအရငးအျမစမားသ႔ လကလမးမမႈ တးတကလာျခငးေၾကာင(ပဂၢလေရးခငမငမႈ ျဖင ေခးယျခငးကသ႔ေသာ) အလြတသေဘာ ေခးေငြမား အေပၚ မခရမႈ ေလာနညး လာေစၿပး အလြတသေဘာ ေခးေငြမား၏ အတးႏႈနးကလညး တးလာေစပါသည။

အၿပငအဆင

မားလာျခငးေၾကာင

အတးႏႈနးသကသာ

လာေစသကသ႔ ပဂၢလက

ေငြေခးသမားအေပၚ မခမႈ

ေလာနညးလာေစသည။

တနညးအားျဖင

ေၾကြးၿမ၀နထပ၀နပး

ေလာကလာေစသည။


ပ (၁၁) - တန႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေျပာဆခကအရ ေငြေခးေပးသ အမးအစားအလက လစဥ အတးႏႈနးမား

— ရငးႏးသည မတေဆြ

— ေငြတးေပးသ

— သမဝါယမ ေခးေငြ

— အငနဂအ

— ျမနမာလယယာ

ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ

ေစာငၾကညေလလာခသည အႀကမ

၁ဝ.ဝ

၈.ဝ

၆.ဝ

၄.ဝ

၂.ဝ

ဝ.ဝ QSEM 1 QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5

အတ

းႏႈနး

(%)

''သတ႔ၾကညရတာ ဒေနရာကေခးလက ဟေနရာမာ ဆပလက လပေနသလပ။""- မႏေလးတငးေဒသႀကးမလယသမားငယ (အမးသား) တစဦး။

အေကြးဝနထပဝနပးသည အေစာပငး QSEM ေလလာမႈအႀကမမားကသ႔ ႀကးေလးျခငး မရေတာသည ညႊနျပမႈမား ရပါသည။ အရညအေသြးျပသေတသနသည အေကြးပမာဏက တငးတာရနႏင ေျခရာခရန အထးသျဖင တညေထာငထားေသာ သေတသနစနစမဟတပါ။ သ႔ေသာ ေလလာမႈအႀကမတငးတြင ေခးေငြမား တးတကရရလာျခငးသည အေကြးဝနထပ ဝနပး ႀကးေလးလာျခငးႏင ဆကစပမႈမရေၾကာငး သေတသမားက ေတြ႕ရခရပါသည။ အေၾကာငးရငး တစစတတစပငးမာ ေလလာမႈေဆာငရြကခသည ေနာကပငးအႀကမ မားတြင စကပးေရးရလဒမား မားစြာေကာငးမြနချခငးေၾကာငေကးလက အမေထာငစမား က ေခးေငြက ျပနလညေပးဆပႏငျခငး ျဖစပါသည။ ဥပမာအားျဖင ဧရာဝတတငး ေဒသႀကးမ လယသမားမားသည၂၀၀၈ခႏစ နာဂစမနတငးဒဏခစားရၿပးေနာက တငလာ သည အေကြးမားက ၂၀၁၄ ခႏစမသာ ပထမဥးဆးအႀကမအျဖစ ျပနလညေပးဆပ ႏငခေၾကာငး ေျပာၾကားခပါသည။ ဆန႔ကငဘကအားျဖင ရာသဥတႏငဆကစပျပနာ မားၾကေတြ႕ေနရၿပး ေခးေငြဝနထပဝနပး ႀကးမားမႈေၾကာင သသသာသာ အခကအခၾက ေတြ႕ေနရသည ပမဆငးရေသာ အမေထာငစမားက အထးသျဖင ရခငျပညနယႏင ခငး ျပညနယတ႔တြင ေတြ႕ရရပါသည။

ေျမယာေျမယာစမခန႔ခြမႈသည လြနခေသာ သးႏစတာကာလအတြငး သသာေသာ အေျပာငး အလမား ျဖစေပၚခသည က႑တစချဖစခေသာလညး ဤအဆငတြင အေရးပါေသာ ႐ႈေထာငမား၌ ျမငသာေသာ လကေတြ႕အကးသကေရာကမႈ မားစြာမရခပါ။ ျပျပင ေျပာငးလမႈကာလအတြငး ျမနမာႏငငအစးရ၏ ေျမယာစမခန႔ခြမႈအေပၚ အေလးထားမႈက ၂၀၁၂ ခႏစ ေျမယာဥပေဒျပဌာနးချခငးအား ေလလာျခငးျဖင ဆနးစစႏငပါသည။


ေျမယာဥပေဒ32သည လယသမားမား၏ ေျမယာပငဆငမႈအတြက လျခစတခေရးက ျမႇငတငရန ရညရြယပါသည။ လယယာေျမဥပေဒသည လယသမားမားအား ပဂၢလကအသးခ ခြငေပးထားျခငးေၾကာင တရားဝငငားရမးေရာငးခႏငခြငရသညအျပင ေျမယာမတပတငျခငး ႏင အသအမတျပလကမတ ထတေပးျခငးစနစကလညး ဥပေဒတြင ေဖာျပထားပါသည။ တစဆကတညးမာပင ရၿပးေသာ ဥပေဒမား ရငးလငးျပတသားမႈရရနႏင ညညြတမႈရရန အမးသားေျမအသးခမႈဝါဒ မၾကမးေရးဆြျခငးက ဥးစားေပးလပငနး တစခအျဖစ ေဖာေဆာင လကရျခငးေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈတြင ေျမယာ၏ အေရးပါပက မးေမာငးထးျပေနပါသည။33

ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ေဒသႏရအဆငတြင ခယခကမားက ေျပာငးလေစခေသာလညး ထေျပာငးလမႈ လပငနးစဥမား ေဒသႏရအဆငတြင မညသ႔ ျဖစေပၚတးတကေနသညက အတြငးကက ေလလာၾကညပါက လကေတြ႕တြင သသာထငရားေသာ ေျပာငးလမႈအဆငသ႔ ဥးတညႏငျခငးမရေသးေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ ယခင QSEM အစရငခစာမား (အထး သျဖင QSEM 1 ႏင QSEM 2 အစရငခစာမား) တြင ေဒသအလက ေျမပငဆငမႈ အဆငမားႏင ေျမပငဆငမႈ ပစအမးမး၏ ကြျပားမႈမားက မတတမးတငခပါသည။ ေနာကပငး ေလလာမႈ အႀကမမားတြင ေျမယာျပနာမားအား ေလလာအကျဖတရာ၌ ေျမယာမတပတင ျခငး လပငနး၏ ဂယကရကခတမႈမားက အေသးစတေလလာရန ဥးတညခပါသည။ ဤအပငးတြင ေျမယာမတပတငျခငး က ဆကလကဥးတညထားၿပး ေျမယာမတပတင ျခငးလပငနးစဥေပၚေပါကလာၿပးေနာက ေျမပငဆငမႈ စတခလျခေရးဆငရာ အျမငမား ေျပာငးလလာပႏင ထေျမယာဆငရာ အေျပာငးအလမားေၾကာင ေျမယာစမခန႔ခြမႈ လပထး လပနညးမားအေပၚ မညသညအတငးအတာအထ သကေရာကေနေၾကာငးက ဆကလက အထးျပ ေလလာထားပါသည။ ေျမယာမတပတငျခငး လပငနးစဥသည ပငကယအား ျဖင ရြာသရြာသားမားအတြက ျမငသာေသာ ရလဒတစချဖစေသာလညး အဆပါေျမယာမတပတငျခငးလပငနးစဥ၏ သကေရာကမႈမားက ေျမယာစမခန႔ခြေရးဆငရာ နညးလမးမားက ေျပာငးလႏငျခငး မရေသးပါ။

ေျမယာမတပတငျခငး''လေတြက သတ႔ေျမကမတပမတငထားဘန႔ေတာင သတ႔ကယပငေျမလ႔ ထငေနၾက တယ။ ေျမတငးဦးစးဌာနက ဝနထမးေတြ ရြာက လာတာေတာင ရြာသားေတြက သတ႔ေျမ က မတပတင မလပၾကဘး။""- ခငးျပညနယမ ေကးရြာ အပစစာေရး (အမးသား) တစဦး။

QSEM ေကးရြာအမားစတြင ေျမယာမတပတငျခငးက အတငးအတာတစခအထ ထေရာကေအာငျမငစြာ ေဆာငရြကႏငခပါသည။ ေအာကပါဇယား(၉)တြင တတယအႀကမ QSEM မ ေနာကဆး QSEM အႀကမမားအထ ေျမယာမတပတငျခငးလပငနး တးတကမႈ မားက အစရငခတငျပထားပါသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစဝကခန႔တြင

32. ေျမယာႏငပတသက၍ ၂၀၁၂ခႏစတြင ျပဌာနးခေသာ အဓက ဥပေဒႏစခမာ လယယာေျမဥပေဒႏင ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရး ဥပေဒ (၂၀၁၂ ခႏစ) တျဖစပါသည။

33. ၂၀၁၄ ခႏစေႏာငးပငးတြင အမးသားေျမအသးခမၾကမး ထတျပနခပါသည။ မၾကမးေရးဆြျခငးလပငနးစဥက ျပညသလထ ကယကယျပန႔ျပန႔ ပါဝင ေဆြးေႏြးေစျခငးျဖင အသေပးခပါသည။ လမႈအဖြ႔အစညးမားႏင အျခားအကးဆကစပအပစမားအား မၾကမးတြင အၾကျပေဆြးေႏြးႏငရန ဖတေခၚခပါသည။ GRET, 'Myanmar Land Briefing: National Land Use Policy": Newsletter No4, 2015 ႏင Namati, 'Memo on Myanmar National Use Policy": 2014 ကၾကညပါ။


ေျမယာမတပတငျခငးက အခနတတအတြငး ေဆာငရြကၿပးစးခပါသည။ ဧရာဝတႏင မႏေလးတငးေဒသႀကး အတြငးရတြင ေကးရြာ (၉) ရြာစတြင စကပးေျမအားလးက ေျမယာ မတပတငျခငး ျပလပၿပးစးခပါသည။ ခငးျပညနယရ ေကးရြာ (၉) ရြာလးတြင လယေျမ အားလးက မတပတငၾကေသာလညး အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး အျခားေျမမားက မတပတငရန စတဝငစားမႈ နညးပါးၾကပါသည။

ဇယား(၉) - ေလလာမႈအႀကမအလက ေျမယာမတပတငျခငးလပငနး တးတကမႈ

QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5

ၿမ႕နယ (ေကးရြာမား)

အမားဆး(၃)ၿမ႕နယ (ေကးရြာ၉ရြာ)

ဧရာဝတ ၂(၄) ၃(၉) ၃(၉)

ခငး သေတသနမျပလပ ၃(၉) ၃(၉)

မေကြး ၂(၆) ၂(၆) ၂(၆)

မႏေလး သေတသနမျပလပ ၃(၉) ၃(၉)

ရခင ၁(၃) ၁(၃) ၂(၄)

ရမး ၂(၃) ၃(၅) ၃(၅)

ႏငငေရးႏင ေဒသဆငရာ အခကမားသည မေကြးတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယႏင ရမး ျပညနယ ေဒသအခ႕တြငေျမယာမတပတငျခငးက အတားအဆး ျဖစေစပါသည။ QSEM 4 တြင အစရငခတငျပ ထားသညအတငး ႐ႈပေထြးေသာ ႏငငေရးဆငရာ အခကမားေၾကာင ရခငျပညနယႏင မေကြးတငးေဒသႀကးတ႔ရ အခ႕ၿမ႕နယမားတြင ေျမယာမတပတငျခငးက တစၿမ႕နယလး ေဆာငရြကႏငျခငး မရခပါ။ ရခငျပညနယတြင ႏငငသားႏငဆကစပသည ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ စးရမပပနမႈမားေၾကာင အစးရသည မြတဆလငဘာသာဝင ေဒသမားတြင ေျမယာမတပတငျခငးက အခနဆြေဆာငရြကခပါသည။ မေကြးတငးေဒသႀကး တြငမ စကပးေျမစမခန႔ခြမႈႏငစာရငးအငးဥးစဌာနက ေျမယာမားတြင စးပြားျဖစ ေရန ထတလပႏငမႈ အတငးအတာက သတမတေဖာထတရန ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနျခငးေၾကာင ေျမယာမတပ တငျခငးလပငနး ေႏာငေႏးခပါသည။ ထျပနာအရႈပအေထြးမားေၾကာင အဆပါေဒသႏစခတြင ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးမာ တးတကမႈ အကန႔အသတမား ရေနပါသည။ QSEM 4 မစ၍ တစခတညးေသာ အေျပာငးအလမာ ရခငျပညနယမ ၿမ႕နယႏစခတြင အစးရသည မြတဆလငဘာသာဝငမား ေနထငမႈမရသည ေကးရြာ မား၌ ေျမယာမတပတငျခငးက ေကးရြာတစရြာခငးအလက ၿပးစးေအာင ေဆာငရြကေန ျခငး ျဖစပါသည။ ရမးျပညနယတြင ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးက ႏငငေရးထက ဗ႐ကရကတစ အတားအဆးမားက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစပါသည။ သ႔ေသာ ပဋပကၡျဖစပြား

ႏငငေရး/ေနာကခ

အေျခအေနအရ

ကန႔သတခကမားက

လပငနးစဥက

ေႏးေကြးေစသည

ၿမ႕နယမားစြာမအပ

ေျမယာမတပတငျခငးက

ထေရာကစြာ

အေကာငအထည

ေဖာလကရသည။


ေနသည ေဒသမားတြင ဝနေဆာငမႈေပးျခငးအတြက အခကအခမားႏငလညး ဆကစပေနပါ သည။ ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးက QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကသညၿမ႕နယ (၃)ၿမ႕နယလးတြငစတငေဆာငရြကေနၿပျဖစေသာလညး ၿမ႕နယတစၿမ႕နယရ ေကးရြာ (၃) ရြာ အနက တစရြာ သ႔မဟတ ႏစရြာတြငသာ ေျမယာမတပတငျခငးက ေဆာငရြကၾကပါသည။ သေတသနအႀကမတငးတြင ေဒသတစခႏငတစခတညမႈမရဘ အခ႕ေဒသတြငေကးရြာ တစရြာ အခ႕ေဒသတြင ႏစရြာ သ႔မဟတ သးရြာတြငသာ ေျမယာမတပတငလပငနး ေဆာင႐ြကေနရျခငးမာ စကပးေျမ စမခန႔ခြေရးဥးစးဌာနမ ေျမယာမတ ပတငျခငးလပငနးက ေဆာငရြကႏငစြမး အားနညးျခငးအပါအဝင ပဋပကၡေဒသမားတြင လျခေရးဆငရာ စးရမမႈမားေၾကာငလညး ပါဝငေၾကာငး တန႔ျပနေျဖၾကားသမားက ဆၾကပါသည။ ထအခက မားႏင နမနာ(၁၂)တြငေဖာျပထားသကသ႔ လာဘေပးလာဘယျပနာမားႏင ဆကစပသည မေကနပခကမား ေပါငးစပသြားသညအခါ ရမးျပညနယ ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးစဥတြင ဗရကရကတစ အားနညးခကမားရေၾကာငး ညႊနျပေနပါသည။ အဆပါၿမ႕နယႏစခတြင အတတကာလမ ပဋပကၡမား၏ သကေရာကမႈမားရေနေသာေၾကာင ပဋပကၡဒဏခေနရသည ေဒသမားတြင ႏငငအဆင အေရးပါေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား သကေရာကမႈ မရျခငး အပါအဝင ဝနေဆာငမႈေထာကပေပးျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား ရေနေၾကာငးကလညး ထငဟပေနပါသည။

သာဓက (၁၀) ရမးျပညနယတြင ေျမယာမတပတငျခငးအတြက တရားမဝင အခေၾကးေငြ ေတာငးခမႈမား

၂၀၁၄ခႏစ ေမလတြင ေျမစာရငးဥးစးဌာနသည ေျမယာမတပတငလပငနးစဥမား ေဆာငရြကရန ရမးျပညနယရ ေကးရြာတစရြာသ႔ သြားေရာကခပါသည။ ေသဆးျခငး သ႔မဟတ ေရာငးချခငးေၾကာင ပငဆငမႈေျပာငးလသညအခါ တရားဝငအသအမတျပ စာရြကစာတမးေပၚတြင ယခငပငရငအစား လကရပငရင၏ အမညက ေရးသြငးျခငး ကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈမားအတြက ေျမစာရငးဥးစးဌာနမ ဝနထမးမားက တရားမဝင ေငြေတာငးခမႈမားရခေၾကာငး ရြာသရြာသားမားစြာက ထတေဖာေျပာဆခၾကပါသည။ ရြာသရြာသားတစဥးက သသည ေကးရြာေခါငးေဆာငအား သကေသအျဖစထား၍ အစဥအလာနညးလမးအတငး မတေဆြတစဥးထမ လြနခေသာ ငါးႏစခန႔က လယ တစဧကက ဝယယခပါသည။ အဆပါေျမအား မတပတငရန ေလာကထားသညအခါ လယယာေျမမတပတငတြင ယခငနာမညအား ေျပာငးလရန လအပေၾကာငး ထသ႔ ေျပာငးလႏငရနအတြက (၁၂၀,၀၀၀)ကပ ကနကမညျဖစေၾကာငး ေျပာဆခပါသည။ ထေငြပမာဏအား ေပးရန မတတႏငျခငးေၾကာင သ၏ လယေျမမားက မတပတငျခငး မျပလပခပါ။

ထရြာသရြာသားသည အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အဆကအသြယ ေကာငး၍


ၾသဇာရၿပး ခမးသာသည ေဆြမးေတာစပသ လယသမားတစဥးက အဆပါကစၥ အား တငၾကားခပါသည။ ထေဆြမးက မမတ႔ရမးျပညသမားသည ေျမအသးခဥပေဒ က လကနာလေသာလညး အတငးအဓမၼ ေငြေၾကးေတာငးချခငးကမ လကေလာ ႏငမညမဟတေၾကာငး ေျပာၾကားကာ အခေၾကးေငြေတာငးချခငးႏင ပတသက၍ အရာရမားက စနေခၚခပါသည။ အဆပါရြာသား၏ အဆအရ ၎၏ေဆြမးသည ေပးေခရသည အခေၾကးေငြအတြက အရာရမားထမ တရားဝငေျပစာမား ေတာငးခခပါသည။ အရာရမားသည ထသ႔လပေဆာငေပးရန ျငငးဆနခၿပး ေျမယာမတပတငလပငနးက ၿပးဆးေအာင ေဆာငရြကသြားျခငးမရဘ ေကးရြာမ ထြကခြာသြားၾကပါသည။

ေျမယာပငဆငမႈႏင ပတသကေသာ အျမငမား

''လကရအပခပမႈစနစမာ မဝါဒအသစအရ ကယပငတေျမက မတပတငမထားရင ကယေျမလ႔ ေျပာဖ႔ခကတယ။""- ခငးျပညနယမ ေကးရြာအပစစာေရး (အမးသား) တစဦး။

မၾကာေသးမႏစမားက ေျမယာမတပတငျခငးအား အေကာငအထညေဖာျခငး အပါအဝင အစးရ၏ လပေဆာငခက အေျပာငးအလမားေၾကာင ေျမယာကစၥမားတြင ယၾကညစတခမႈ အခ႕ တးလာေစပါသည။ QSEM အေစာပငးအႀကမမားတြင လယေျမပငဆငမႈလျခစတခ ေရးအတြက စးရမပပနမႈမားႏင ယခငအစးရ လကထကတြင စစတပႏင လပငနးရငမား၏ အကးစးပြားအတြက ေျမကမတရားသမးဆညးႏငျခငးအေပၚ စးရမမႈမားက သတမတေဖာ ထတ ခၿပးျဖစပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင QSEM ေကးရြာမားအတြငး ေျမယာသမးမႈအသစမားႏင ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင ျဖစေပၚေနသည ကာလၾကာရည တငးမာမႈမား ေျဖရငးရန ကနရေနေသးေၾကာငး ေဖာထတသရခရပါသည။

ထစးရမပပနမႈမားသည ေလာနညးစျပလာပါသည။ ေျမယာမတပတငျခငးေၾကာင ေျမယာ ပငဆငမႈ အခြငအေရးမား တးတကလာျခငးႏင ေနာကပငးသေတသနအႀကမမားတြင ေျမယာသမးဆညးမႈမားအမနတကယ ေလာနညးလာသည သာဓကမားေၾကာင ေျမယာ လျခမႈအပငးတြင ယၾကညမႈ တးလာပါသည။ ယခင သမးဆညးထားေသာ ေျမမားက မရငးပငရငထ ျပနလညအပႏျခငးသညလညး ယၾကညမႈအေပၚ သကေရာကမႈ ရပါသည။ အပငး(၁) အေစာပငးတြင ေဖာျပထားသည ရမးျပညနယ၊ ေကးရြာေနာကခ အေၾကာငး အရာတြင ေျမျပနလညအပႏသည ေကးရြာတစရြာ၏ သာဓကက ေဖာျပထားပါသည။ ယခင အစးရလကထကတြင ေျမယာသမးဆညမႈအတြက တာ၀နရေသာ တပစခနး သးခအနက တစခက သမးဆညးထားေသာ ေျမဧရယာအနက ေျမဧက(၆၀)ခန႔ ျပနလညေပးအပခပါသည။ ေျမျပနလညရရသည လယသမားမားသည အဆပါေျမမားက စစတပမသာ တရားဝငပငဆင ေၾကာငး အတညျပသေဘာတညခက လကမတထးေပးရေသာလညး ၎တ႔သည ဤမ


တးတကလာသညကပင ေကနပၾကေၾကာငး ေျပာဆၾကပါသည။

''မေကြးတငးေဒသႀကးက အရငက 'ေရနတြငးႀကး"လ႔ ေခၚၾကတာ။ ဒါေပမယ အခေတာ ေျမေတြက မတရားသမးထားေတာ ေျမေတြက အသးမဝငေတာသေလာကပ။""- မေကြးတငးေဒသႀကးမ အမးသားလယသမားႀကးတစဦး၊

''တကယလ႔ အစးရက (ဓါတေငြ႕ပကလငးေဖါကဖ႔ သမးထားတေျမေတြအတြက) ေလာ ေၾကးမေပးဘးဆရင အစးရက ကၽြနေတာတ႔ကလညး ဘာမျပနမေပးဘး (MADB ေခးေငြက ရညညႊနး၍ေျပာ)""- ရခငျပညနယမ လယသမားငယ (အမးသား) တစဦး။

ေဒသအခ႕တြင ေျမမတရားသမးဆညးခရႏငသည အလားအလာႏငပတသက၍ စးရမပပနမႈ မား အမနတကယ ဆကလကတညရေနပါသည။ ဓါတေငြ႕ပကလငးႏင နးသညေဒသမား သ႔မဟတ ရခငျပညနယရ အထးစးပြားေရးဇနမား သ႔မဟတ ေျမယာမတပတငျခငး လပငနးစဥ ထေရာကမႈမရေသာ မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေရနအကးအျမတရသည ေဒသမား စသညျပငပစးပြားေရးအကးအျမတရသည ေဒသမားတြင ထစးရမပပနမႈမားက ပမေတြ႕ရ ရပါသည။ ဥပမာအားျဖင ရခငျပညနယမ QSEM ေကးရြာတစရြာသည တရတျပညသ႔ သြားသညဓါတေငြ႕ပကလငး ျဖတသြားျခငးေၾကာင မၾကာမကပင ေျမသမးမႈ ျဖစပြားခပါသည။ ေကးရြာသည ပထမႏစတြင ေျမအသးျပမႈအတြက ေလာေၾကးရရၿပး ေႏာကႏစမားအတြက ေလာေၾကးမား ရရရန ကနရပါေသးသည။ အထကတြင ညႊနးဆထားသည အခကမားအရ လကရကစၥတြင ရြာသရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြ ဆကလကမရရသည အေျခအေန အတြကသာ လႈ႕ေဆာေတာငးဆရန ျပငဆငထားၾကပါသည။

''အခကေတာ ေျပာငးဖးေဈးေကာငးလ႔ ေျမရဖ႔ပ တကခကေနရတယ။""- ရမးျပညနယမ ေကးရြာအပခပေရးမး/ လယသမားႀကး (အမးသား) တစဦး။

ေျမယာမတပတငလကမတမား ထတေပးေနျခငးေၾကာင ေျမသညတနဖးပမရေသာ ပငဆငမႈ ျဖစလာေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ႐ႈျမငၾကပါသည။ ေလလာမႈအႀကမတငးတြင ေျမတနဖး မား သသာစြာ တးတကလာေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ဆပါသည။ ေျမတနဖးမား သသာစြာ တးတကလာသည အေၾကာငးရငး တစစတတစပငးမာ ေျမယာမတပတငျခငး က ေပးသည (ပငဆငမႈ) ေသခာမႈေၾကာငပင ျဖစပါသည။ အခ႕ေဒသမားတြင အထး သျဖင ရမးျပညနယမ ေျပာငးဖးစကေဒသမားႏင ရခငျပညနယမ အထးစးပြားေရးဇန မား တညေဆာကေနေသာ ေဒသမားအနးရ ေနရာမားတြင ေဒသႏရ စပြားေရးလပငနး မား တးလာျခငးေၾကာင ေျမသည ပတနဖးရသည ဟေသာ ရြာသရြာသားမား၏ အျမငမား ကပ၍ အားေကာငးလာေစပါသည။


သ႔ေသာ ေျမအေရာငးအဝယမား တးမားလာျခငးေၾကာင သ႔မဟတ အမနတကယ ေျမေရာငးဝယမႈတြင ေဈးပရရသည မတတမးတငထားေသာ သာဓကမားရျခငးေၾကာင ေျမတနဖးမားႏင ပတသကသည အျမငမားက ယၾကညအားေကာငးလာေစျခငးမာ အလြန ရားပါးပါသည။ ေျမေရာငးဝယမႈမားစြာတြင အေရာငးအဝယ အမားစသည ေကးရြာ အတြငးမ ရြာသရြာသားအခငးခငး သ႔မဟတ အနးနားေကးရြာမ ရြာသရြာသားမားႏင အေရာငးအဝယမားသာ ဆကလကတညရေနၿပး ျပငပမ ေျမဝယသမားက ေျမယာ ေဈးကြကက အားျဖညေပးသည သာဓကမာ အနညးငယသာ ရပါသည။ မတတမးတင ထားသည တစခတညးေသာ ျခြငးခကမာ ပဥၥမႀကမ QSEM ေလလာမႈအတြငး ရခငျပညနယရ QSEM ေကးရြာတစရြာတြင ျပငပလပငနးရင တစဥးက ကမးနားတစေလာက ေျမမား ဝယယချခငးေၾကာင ထေဒသတြင ေျမယာေဈးႏႈနးျမႇငတကလာမညဟေသာ ရြာသရြာသားမား၏ ထငျမငယဆခကမားက အားေကာငးေစချခငး ျဖစပါသည။

ေျမယာစမခန႔ခြမႈ နညးစနစမားထသ႔ေသာ အျမငမား ရေနေသာလညး လယယာေျမဥပေဒမ ျဖစေပၚလာသည အေျပာငး အလမားသည ေျမယာစမခန႔ခြမႈ နညးစနစမားအေပၚ သသာေသာ သကေရာကမႈ မရေသးပါ။ အထကတြင ေဖာျပထားသကသ႔ ေျမအေရာငးအဝယမားသည အေရအတြက အားျဖင ျမငသာစြာတးတကလာျခငးမရပါ။ ေျမယာမတပတင ကာလအတြငး ေျမယာ အျငငးပြားမႈမား ျဖစေပၚခေသာလညး ျခငၾကညပါက အျငငးပြားမႈအေရအတြကသည ေျမယာမတပတငျခငး မေဆာငရြကမကာလက အေျခအေနအတငး တညျငမသြားပါသည။ ယေန႔အခနအထ ေျမယာဥပေဒပါ အေျပာငးအလမားေၾကာင အျငငးပြားမႈမားအား စမခန႔ခြသည နညးလမးမားက သသာစြာ ေျပာငးလေစျခငး မရေသးပါ။

ေျမယာမတပတငျခငးေၾကာင ေျမယာအျငငးပြားမႈမား တးလာသည သကေသ အေထာကအထား မားစြာမရပါ။ QSEM 5တြင ေကးရြာမားအတြငး လကရျဖစေပၚေန ေသာ သ႔မဟတ အသစျဖစေပၚလာေသာ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားမာ ယခငေလလာမႈ အႀကမမားထက ေလာနညးလာေၾကာငး သေတသမားက ေဖာထတခၾကပါသည။ QSEM 3 ႏင QSEM 4 တြင ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးစဥေၾကာင ေျမယာ အျငငး ပြားမႈမား ႐တတရက တးလာခပါသည။ ယခငတငးမာမႈမားရေနခသည အဖြ႕မားက ေျမယာမတပတငျခငး လပငနးစဥက ျမေနသည ေျမယာျပနာမားအား အၿပးသတရန သ႔မဟတ ယခငဆးျဖတခကမားက ေျပာငးျပနလနရန ၾကးစားသည နညးလမးတစခအျဖစ ရႈျမငၾကပါသည။ အဆပါ ေျမယာအျငငးပြားမႈ အမားစက လငျမနစြာပင ေျဖရငးႏငခၾကပါ သည။ QSEM ေကးရြာမားတြင ေျမယာမတပတငျခငး ၿပးဆးသညအခါ အျငငးပြားမႈ ေလာနညးသြားၿပး QSEM 5 တြင ေျမယာျပနာ အနညးငယသာ ထပမေပၚေပါကခပါသည။ အျငငးပြားမႈမားသည အမားအားျဖင အေမြကစၥမားျဖစပါသည။ ျပနာျဖစပြားသည အႀကမ ေရေလာနညးကဆငးသြားေသာလညး ႐ႈပေထြးသည ကာလၾကာရညျပနာ အနညး ငယ ဆကလကတညရေနၿပး ေအာကပါ သာဓက (၁၁)တြင ေဖာျပထားသညအတငး ထျပနာမားအား ေျဖရငးရန အားထတမႈမားမာလညး အျမတမး ေအာငျမငေလမရပါ။

ေျမယာမတပတငျခငးက

ေျမယာပငဆငျခငးႏင

စပလဥးသည

ထငျမငယဆခကမား က

ေျပာငးလေစခေသာလညး

ေျမယာစမခန႔ခြမႈ

အေလအထမားအေပၚ

သကေရာကမႈ မရေသးေပ။


သာဓက(၁၁) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင ေျမယာမတပတငျခငးသည ယခင အျငငးပြားမႈမားက အသစတစဖန ျပနလည ျဖစေပၚေစပါသည

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးရ ေကးရြာတစရြာတြင ေကးရြာအဆင အပခပေရးက သက ေရာကမႈရခေသာ ေျမယာအျငငးပြားမႈတစခက ၾကေတြ႕ခရပါသည။ လြနခေသာ ႏစအတနၾကာက လယသမားတစဥးသည အေၾကြးဆပရနအတြက ၎၏ ေျမအခ႕က ပငဆငမႈလႊေျပာငးေပးခရပါသည။ ထေျမရရသည လယသမားအသစသည အဆပါ ေျမေပၚတြင ေျမယာဥပေဒအသကဝငလာသည ၂၀၁၂ ခႏစအထ ႏစစဥ စကပးရတ သမးခပါသည။၂၀၁၂ခႏစတြင မလေျမပငရငသည ေျမယာမတပတငလပငနးစဥမတစဆင အဆပါေျမက ျပနလညရယရန ၾကးစားခပါ သည။

ထအခနက ေကးရြာအပခပေရးမးသည မရငးပငရငက ေျမျပနလညေပးရနဆးျဖတခ ပါသည။ ႏစရညလမား လပကငလာသည လကရလယသမားက ထကစၥက ၿမ႕နယ အရာရမားထ တငၾကားချခငးေၾကာင ထျပနာက ေျဖရငးရန ၿမ႕နယအရာရက လကရ အပခပေရးရာထးေနရာက အျခားသတစဥးျဖင ယာယအစားထးခန႔အပခပါ သည။ စစမးစစေဆးမႈ ျပလပၿပးေနာက ယာယအပခပေရးမးက လကရလယသမား က အႏငေပးခၿပး ေျမယာ မတပတင ထတေပးခပါသည။ ယာယအပခပေရးမးႏင လကရလယသမားသည ေဆြးမးေတာစပေနေသာေၾကာင အဆပါ ရလဒႏင ပတသက ၍ ရြာသရြာသားမားက အၾသျခငး မရခပါ။

ယာယအပခပေရးမးသည အဆပါဆးျဖတခကခမတချခငးအတြက ရာထးမ ႏတထြက ခရၿပး ဆယအမေခါငး မားက အပခပေရးမးအသစတစဥး ျပနလညေရြးခယ တငေျမႇာကခၾကပါသည။ ထအခနတြင မလ ေျမပငရငသည ေျမျပနလညရရရန ၾကးစား ရာ၌ မေအာငျမငေသာလညး ေနာကႏစတြငထေျမေပၚ၌ ထြနယကစကပးခပါ သည။ ေျမယာမတပတင အမနတကယ ပငဆငသည လယသမားသည ႀကးႀကး မားမား တန႔ျပနချခငးမရပါ။ မလပငရငက ယခႏစတြင စပါးထပမစကပးသညအခါ တြင လကရပငရငက ရစခနးသ႔သြားေရာကတငၾကားခၿပး ရမားက ေျမယာမတပတင ျခငးအရ ဆးျဖတခကကသာ လကနာေစခပါသည။

ေျမယာဥပေဒမား ရေသာလညး ျပညသမားသည ေျမယာအျငငးပြားမႈမားက ေကးရြာ အဆင နညးလမးမားျဖငသာ ဆကလကေျဖရငးေနၾကပါသည။ လယယာေျမဥပေဒ အရ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈေကာမတမားဖြ႕စညးရန ခြငျပထားပါသည။ အမနတကယ ျဖစေပၚေနသည ေျမယာအျငငးပြားမႈ ျပနာမားက ေျဖရငးရာ၌ ထေကာမတမားက အသးျပသည သာဓကမားစြာ မရပါ။ အထကတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမား အထးသျဖင ေကးရြာအပခပေရးမးမားသည အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးျခငး


လပငနးစဥမားတြင အေရးအပါဆးက႑မ ဆကလကပါ၀ငေနဆျဖစပါသည။ အျငငးပြားမႈ မားေျဖရငးရာတြင တကကြေသာက႑မ ပါဝငလပေဆာငေနသည လယယာေျမစမခန႔ခြမႈ ေကာမတမားရသည ေကးရြာေလးရြာ (ဧရာဝတ၊ မႏေလး၊ ရခင၊ ရမးတ႔မ ေကးရြာ တစရြာစ)ကသာ ေလလာေတြ႕ရခရပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယတြင ထေကာမတမားက ေကးရြာတစရြာတညးမ ရြာသားမားျဖငသာ ဖြ႕စညးထားၿပး ရြာသရြာသား မားအေနျဖင ယခငရၿပးေသာ နညးစနစမားက အမညသစ တပကာထေရာကစြာျပနလည အသးခေနျခငး ျဖစပါသည။ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈ ေကာမတမား လပငနးလညပတ ေဆာင႐ြကမႈ မရျခငးမာ အျငငးပြားမႈအမားစတြင ေကးရြာတစရြာတညးမ အပစမားပါဝင ေလရၿပး ေဒသခေခါငးေဆာငမားကသာ အသးျပ၍ ဆးျဖတ ေျဖရငးေနၾကေၾကာငး ညႊနျပမႈ တစခပငျဖစပါသည။

''ၿမ႕နယအစညးအေဝးေတြမာ ေျမယာမတပတငအေၾကာငး တငျပတအခါတငး အဆခရ တယ။ ၿမ႕နယအပခပ ေရးအဖြ႕န႕ ရြာသရြာသားေတြက စတ၀ငစားမႈေတြ မတၾကသလ အျမငေတြလညး မတၾကပါဘး။ အဒေတာ ကၽြနေတာက ၾကားထက ညႇပေနတယ။''- မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာအပခပေရးမး/ အလတစားလယသမား (အမးသား)တစဦး။

အဆးစြနအားျဖင လယယာေျမဥပေဒမားရအေျပာငးအလမားသည ေျမယာကစၥမားအား ကငတြယေျဖရငးသည နညးလမးမားအေပၚ သကေရာကမႈမရေသးဟ ယဆႏငပါသည။ တစႏငငလးအတငးအတာအရ ေျမယာဆငရာ သသာထငရားေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား သည ေကးရြာအဆငအထ တစျဖညးျဖညး သကေရာကမႈရၿပး ေျမယာမတပတငျခငး လပငနးစဥ၊ ေျမယာပငဆငမႈႏငပတသကသည အျမငမား ေျပာငးလလာျခငးစသည တ႔တြင ေပၚလြငေနပါသည။ သ႔ေသာ ထျပျပငေျပာငးလမႈမားသည လကေတြ႕ေျမယာ စမခန႔ခြမႈက ေျပာငးလေစရန လအပပါေသးသည။ မဝါဒအသစအရ ေျမအေရာငးအဝယ ကစၥမား သ႔မဟတ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားက ၿမ႕နယအရာရမားက မညသ႔ကငတြယ ေျဖရငးမညမာ ရငးလငးမႈမရေၾကာငး ေဒသမားစြာရ ရြာသရြာသားမားက ဆၾကပါ သည။ ရလဒအေနျဖင ေျမေရာငးဝယမႈအသစမားက သကဆငရာဌာနမားတြင မတပ တငျခငးမရဘ ေဆာငရြကေနၾကၿပး ရြာသရြာသားမားက ေျမယာစမခန႔ခြမႈေကာငမတမားသ႔ သြားေရာကျခငးမရဘ ယခင အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးသည နညးလမးမားအေပၚသာ ဆကလက မခေနၾကဆ ျဖစပါသည။


အခနး ၃ေကးရြာအဆင အေၾကာငးအရာ


ေကး႐ြာတစရြာ၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ - ဧရာ၀တတငးေဒသႀကး

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာတစရြာသည QSEM စတငခနမစ၍ ေကးရြာ အပခပေရးစနစတြင ေျပာငးလျခငးေၾကာင သကေရာကမႈအခ႕ရေၾကာငးက ေဖာျပေနပါ သည။ အေတာအသငႀကးေသာ ဤေကးရြာတြင အမေထာငစ(၂၃၀)ရၿပး လဥးေရ (၁,၀၀၀)နးပါးခန႔ ရပါသည။ လဥးေရ (၄၀)ရာခငႏႈနးသည ေျမယာပငဆငၾကၿပး စပါးစကပးျခငးႏင ေႏြရာသစပါးရတသမးကာလတြင ပတစမးစကပးျခငးတ႔ လပကင ၾကပါသည။ (၂၀) ရာခငႏႈနး ခန႔မာ ငါးဖမးလပငနးအေပၚမခၾကၿပး ငါဖမးရရမႈေပၚ မတည၍ အေျပာငးအလရပါသည။ QSEM 2 ႏင QSEM 3 ကာလမားတြင ငါးဖမးယ ရရသည ပမာဏကဆငးလာျခငးေၾကာင ငါးဖမးလပသားမားသည စကပးေရး လပသား သ႔မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားအျဖစ ေျပာငးလလပကငလာၾကပါသည။ အစဥအလာအားျဖင ေျမယာမ အမေထာငစမားသည အလပအကငနညးပါး သည ရာသတြင လအေတာၾကာ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငၾကပါသည။ မၾကာေသးမက အဆကအသြယမား ပေကာငးလာျခငးေၾကာင ရြာသရြာသားအမားအျပားသည ရနကန သ႔မဟတ ႏငငျခားအထပငအျမတမးအလပမားအတြက ေရႊ႕ေျပာငးလပကင လာၾကပါသည။

QSEM 2 တြင ေကးရြာသ႔ သေတသမား ပထမဥးဆး သြားေရာကေလလာခသည အခနတြင ရာအမမးသည ေကးရြာအပခပေရးကစၥမားက တာဝနယေဆာငရြက ပါသည။ ထရာအမမးသည ၿမ႕နယအဆငအထ အဆကအသြယေကာငးၿပး ေကးရြာ ကစၥမားက ေျဖရငးႏငသဟ ရြာသရြာသားမားက ယဆထားၿပး အခ႕ ရြာသ ရြာသားမားကမ ထသသည ေကးရြာကစၥမား ေျဖရငးေဆာငရြကရာတြင ပြငလငးမႈ မရဟ ဆၾကပါသည။ ရာအမမးသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးမား ႀကးၾကပ ေဆာငရြကျခငးအျပင ဧညစာရငးမတတမးတငျခငး၊ အမးသားမတပတငကဒျပလပရန အတြက အခကအလကစေဆာငးျခငး၊ ေထာကခစာေပးျခငး၊ MADB မ ေခးေငြရယလ သည လယသမားမားအတြကေလာကလႊာမား စစညးေပးျခငး စသညလပငနးတာဝန မားကပါ တာဝနယေဆာငရြကေပးပါသည။ ထသသည ေကးရြာအပခပေရးမးအသး ျပသည တဆပတးတစခပငကငတြယ၍ ေကးရြာေခါငးေဆာငအေနအျဖငေဆာငရြက သည။

၂၀၁၃ ခႏစတြင ေကးရြာအပစမ ဆယအမမးမားသည ေကးရြာအပစအပခပေရးမး တစဥးက ေရြးေကာက တငေျမႇာကခပါသည။ ယခေကးရြာမ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားသည ေရြးခယခရန ပညာေရး အေျခခအား နညးသညဟ ယဆၾက ေသာေၾကာင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးအျဖစ အေရြးခသမားတြင မပါဝငၾကပါ။ ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ေရြးခယၿပးမၾကာမတြင ဥပေဒသစအရ ေကးရြာဥက႒ ရာထးေနရာမရေၾကာငး ေကးရြာေခါငးေဆာင (ယခငရာအမမး) က သရ ခပါသည။ ေကးရြာတြင ဩဇာေညာငးလသ အျခား ဆယအမမးတစဥးက ေကးရြာ


အပစအပခပေရးမးအသစအား ေကးရြာဥက႒အျဖစ တရားမဝငေဆာငရြကရန စညး႐းပါသည။ သ႔ေသာ အစအမအသစမားအရ လပပငခြငမားစြာ ရမညမဟတေၾကာငး မၾကာမ သရခရပါသည။

ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ေရြးခယၿပးေနာက ရြာသရြာသားမားသည တရားဝင စာရြကစာတမးမား လအပလာပါက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးေနထငရာ ေကးရြာ သ႔ သြားေရာကရပါသည။ ဥပမာ မးရာသလမးမား ဆးရြားေနခနတြင မတပတငစာရြက စာတမးအတြက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးထသ႔ သြားေရာကေတာငးခ ေနရျခငး ေၾကာင ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးသည အခနမားစြာ ကနသညဟ ရြာသရြာသားမား က ညညးည ၾကပါသည။ ထ႔ေၾကာငပင ေဒသခ ေကးရြာေခါငးေဆာငအေပၚ ၎တ႔၏ အျမငမာလညး ေျပာငးလလာပါသည။ ယခေနာကပငးတြင ေကးရြာ ေခါငးေဆာငက တစစတစခေဆာငရြကရန စညး႐းလပကငသညအခါ ရြာသရြာသား မားက ပးေပါငးပါဝငလမႈ နညးပါးလာၾကပါသည။ ေကာငးဖြငရာသ အစတြင ေကာငးဆရာ/မအသစ ခန႔ထားရနကစၥက ေဆြးေႏြးရန ေကးရြာေခါငးေဆာငက အစညးအေဝးေခၚခပါသည။ သ႔ေသာ ရြာသရြာသား သးပတစပခန႔သာ အစညးအေဝး တကေရာကလာျခငးေၾကာင ဆကလကေဆာငရြကရနကစၥႏငပတသက၍ သေဘာ တညမႈ မရရ ခၾကပါ။ အလားတစြာပင ေခါငးေဆာငမႈအပငး အေျပာငးအလသည NGO မားႏင အစးရဝနေဆာငမႈမားအား ရရႏငမႈအေပၚ သကေရာကမႈရသည ဟ ရြာသရြာသားမားက ယၾကညၾကပါသည။ ေကးရြာအပစအတြငး ေရြးေကာက တငေျမႇာကမႈမား ေဆာငရြကၿပးေနာက NGO စမကနးမားေလာနညးသြားၿပး အေသးစားေခးေငြ လပငနးတစခ႕သာ ရပါသည။ အစးရက ေဒသခေကာငးမား အတြက အေထာကအပသစမား ေပးေနေသာလညး ထအေထာကအပမားသည ႏငငအဝနး ေဆာငရြကေနေသာ စမကနးမား ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ရြာသရြာသားအခ႕က ၎တ႔ေကးရြာသည အနးအနားေကးရြာမားထက အေထာကအပ ေလာ၍ ရေနေၾကာငး ေစာဒကတကခၾကပါသည။

သ႐ပခြဆနးစစသည မေဘာငတြင လမႈပစမားသည ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားက လႊမးမးမႈရသည ဟေသာ ယဆခကျဖင ယငးပစမားအာေလလာဆနးစစ ထားပါသည။ သေတသနအႀကမတငးတြင ေကးရြာမားအတြငး လမႈဆကဆေရးအရည အေသြးမား၊ ေဒသႏရအဆငအဖြ႕အစညးေျပာငးလမႈမားႏင ထေျပာငးလမႈမားက ရြာသ ရြာသားမား၏ ဘဝအေပၚ သကေရာကမႈမား စသညတ႔က မတတမးတငခပါသည။

ဤအပငးတြင ထနယပယအားလးႏင ပတသကေသာ ေတြ႕ရခကမားက တငျပထားပါသည။ ပထမဥးစြာ QSEM ေဒသမားအတြငး လမႈေရးအရငးအႏးအေျခအေနမားႏင အခနကာလ အလက လမႈေရးအရငးအႏး ေျပာငးလမႈမားက ေလလာဆနးစစထားပါသည။ QSEM ေလလာမႈ အႀကမတငးတြင လမႈေရးဝနေဆာငမႈမား ေထာကပေပးသညအစးရႏင


အျခားအဖြ႕အစညးမား မရသညေဒသမား၌ လမႈေရးဝနေဆာငမႈမား ေထာကပရန လအပခက တစစတတစပငးေၾကာင ေကးရြာမားအတြငး ေပၚေပါကလာသည ခငျမေသာ စညးလးမႈ မား ရေၾကာငးက သေတသမားက တစေျပးည ေဖာထတခပါသည။ လမႈေရးအရငး အႏးအေပၚ လႊမးမးမႈရႏငသည အဓက အခကမားကလညး သတမတေဖာထတခပါ သည။ ေလလာမႈအႀကမတငးတြင လႊမးမးမႈအရဆး အခကမားမာ ေကးရြာေခါငးေဆာငမႈ အရညအေသြး၊ ျပငပအေထာကအပမားႏငပတသက၍ ၿပငဆငမႈမား၊ ေျမယာႏင သဘာဝ အရငးအျမစ စမခန႔ခြမႈႏင ဘာသာေရးကစၥမားစမခန႔ခြရာတြင သေဘာထားကြလႊမႈမား စသညတ႔ ျဖစၾကပါသည။ ေနာကဆးအခကအေနျဖင ၂၀၁၂ခႏစ ရပကြက ႏင ေကးရြာအပစ အပခပေရးဥပေဒ ျပဌာနးၿပးေနာက ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသတြင၂၀၁၂ခႏစမစ၍ ေကးရြာအပခပေရးစနစမား ေျပာငးလဖြ႕စညး လာျခငးသည သသာေသာ အေျပာငးအလ မားအနက တစချဖစပါသည။ ထဥပေဒအား အေကာငအထညေဖာ လာျခငးေၾကာင ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမႈ အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚခေၾကာငး ေဖာထတသရခရပါသည။ ေခါငးေဆာငမႈ ေနရာမားတြင အမးသမး၏ အခနးက႑ႏင ပတသကသည ေျပာငးလမႈအနညးငယလညး ျဖစေပၚခေၾကာငး မတသားခရပါသည။

လမႈေရးအရငးအႏး

''တကယလ႔ ရြာကအလပတငးက လပအားေပးေနရင ကၽြနေတာမနးမ ထမငးငတသြား မာေပါ။""- မႏေလးတငးေဒသႀကးမလယသမားငယ (အမးသား)တစဦး။

၂၀၁၂ ခႏစတြင QSEM သေတသနစတငသည အခနမစ၍ ေကးရြာမားရ လမႈအရငး အႏးသညတစေျပးည ခငမာအား ေကာငးခပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈ တြငယၾကညမႈျမငမားၿပး လမႈအဖြ႕အစညးအတြငး ခငမာေသာ စညးလးမႈ ရျခငးက ရြာသ ရြာသားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးရလဒမားက ပမေကာငးမြနစြာ စြမးေဆာငႏငေစ ေၾကာငး သေတသမားက ေလလာေတြ႕ရခရပါသည။ ႁခြငးခကမားစြာရေသာလညး ဤ ေတြ႕ရခကမာ ေလလာမႈအႀကမတငးတြင မနကနလကရပါသည။ ေလလာမႈေနာကပငး အႀကမမားတြင ေကးရြာတစ႐ြာခငးစအတြငးရ လမႈဆကဆေရးက သေတသမားအား တငးတာေစခပါသည။34 ေအာကပါဇယား (၁၀) တြင QSEM 5 ကာလအတြငး ေကးရြာမား၏ လမႈဆကဆေရး အေျခအေန အကဥးခပက ေဖာျပထားရာ လြနခေသာ ႏစကထက အေျပာငးအလ မရသေလာကနညးပါသည။ ေကးရြာ (၈၀)ရာခငႏႈနးခန႔ သည အေပါငးလကၡဏာဆနေသာ သ႔မဟတ အသငအတငေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးရ ၾကေၾကာငးက ေကးရြာအတြငး ပဋပကၡမရျခငး၊ ပးေပါငးလပေဆာငမႈ ျမငမားျခငး စသည အခကမားအရ ေတြ႕ရခရပါသည။ ေအာကပါသာဓက (၁၂)တြင ခငးျပညနယအတြငး

34. သြားေရာကေလလာခသည ေကးရြာမား၏ အတနးအစားက သေတသနပညာရငမားအား သတမတေစခပါသည။ လမႈဆကဆေရး ပမေကာငးမြနေသာ ေကးရြာမားသည လမႈေရး-ဘာသာေရးလပငနးမားတြင ပါဝငေဆာငရြကျခငး၊ ေကးရြာလထေကာငးစားေရးအတြက ကညေထာကပျခငး စသည စေပါငးလပငနးမား လပကငမႈ ပမျမငမားပါသည။ လမႈဆကဆေရး အေတာအသငေကာငးမြနေသာ ေကးရြာမားသည စေပါငးလပငနးမားက အတငးအတာ တစခအထ ေဆာငရြကၾကျပး ပဋပကၡႏင တငးမာမႈမား မရသည ေကးရြာမားျဖစပါသည။ ဆကဆေရးညဖငးသည ေကးရြာမားတြင ေကးရြာအတြငး ကြျပားေသာ အပစမား တညရေနျပး လပငနးမား လပကငရာတြင အပစခြျခား၍ လပကငေလရကာ တစခါတစရတြင အျပငးအထန ယဥျပငမႈမားပင ရပါသည။ ေကးရြာအတနးအစား သတမတျခငးက ကမၻာဘဏ၏ 'Post-Nargis Social Impact Monitoring" အစရငခစာမားမ ခဥးကပနညးက ယပါသည။


ထပးေပါငး ေဆာငရြကမႈနညးလမးအမးမးက အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားအတြက အေရးပါပက သာဓကအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။

ဇယား(၁၀)- ေဒသအလက ေကးရြာမားအတြငး လမႈဆကဆေရးအေျခအေနမား (QSEM 4 ႏင ႏႈငးယဥမႈ)

ေကာငး သင ည QSEM 4 မ ယေန႔အထ ေျပာငးလမႈ

ဧရာဝတ ၃ ၄ ၂ ေကးရြာႏစရြာတြင ဆကဆေရး တးတကလာသည

ခငး ၆ ၃ ၀

မေကြး ၃ ၄ ၂

မႏေလး ၃ ၄ ၂

ရခင ၂ ၅ ၂ ေကးရြာတစရြာတြင ဆကဆေရး ဆးရြားလာသည

ရမး ၀ ၇ ၂

စစေပါငး ၁၇ ၂၇ ၁၀

သာဓက(၁၂) ခငးျပညနယမ ရြာသရြာသားမားသည ေရရားပါးမႈအခကအခက ေကာလႊားရနပးေပါငး ေဆာင ရြကၾကျခငး

ခငးျပညနယရ QSEM မ သြားေရာကေလလာခသည ေကးရြာတစရြာတြင ေရေပး ေဝျခငး စမခန႔ခြမႈစနစသည အသကေမြးဝမးေကာငးရလဒမားအတြက ေဒသချပညသ မားအတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ၏ အေရးပါပက မးေမာငးထးျပေနပါသည။ အဆပါ ေကးရြာသည ေရရားပါးမႈျပနာ မၾကာခဏ ၾကေတြ႕ရၿပး အထးသျဖင စပါးခငး အတြကေရေပးေဝေရးက ထခကပါသည။ သးႏေအာငျမငရနအတြက ရြာသရြာသားမား ပးေပါငး ေဆာငရြကရန လအပပါသည။

၂၀၁၄ခႏစတြင မးရြာသြနးမႈနညးပါးျခငးေၾကာင ျမစေခာငးအနး စကပးေျမရသည ရြာသရြာသားမားသာ စက ပးေရးအတြက ေရအလြယတက ရရၾကပါသည။ ထရြာသ ရြာသားမားသည ၎တ႔သးႏအတြက ေရအားလးက အသးမျပဘ ျမစေခာငးႏငေဝး သည ရြာသရြာသားမားႏင ပးေပါငး၍ ထသမား၏ လယေျမအတြငးသ႔ ေရစးဆငးရန


အတတကြ ေဆာငရြကခၾကပါသည။

ထကသ႔ေသာ စေပါငးလမႈေရးလပငနးပစသည တရားဝင စဖြ႕စညးထားျခငးမဟတေသာ လညး ေကး႐ြာတစ႐ြာလး၏ အကးအတြက ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ က ကယစားျပပါသည။ အဆပါအပစမးတြင ေဒသတစခတြငး အတေနထငၾကၿပး ေရအရငးအျမစတစခတညးကသာ မခေနၾကေသာ လယသမားအနညးစ ပါဝငေလ ရပါသည။ ေရသးစြမႈႏငပတသက၍ ရဖနရခါ မေျပာပေလာကေသာ တငးမာမႈမား ရၿပး အခ႕လယသမားမားသည ေရက အလြနအကၽြအသးျပျခငး စသည အေသးအဖြ ျပနာမားက လယသမားမားအခငးခငးသာ ေျပလည ေအာင ေျဖရငးေလရကာ ေကးရြာအပခပေရးအဆငသ႔ပင ေရာကေလမရပါ။

သေတသနအႀကမတငးတြင လမႈေရးအရငးအႏးျမငမားေၾကာငး ေတြ႕ရရၿပး ယခ သေတသနတစႀကမတြင ေဒသခမား အတြငး ယၾကညမႈ နညးပါးေၾကာငး ေတြ႕ရရျခငးသည ကသကေအာက ျဖစဖြယ ေကာငးပါသည။ ၂၀၁၄ခႏစ ျပညသလထအျမငမား ကြငးဆငး ေလလာမႈတြင35 တန႔ျပနေျဖၾကားသ (၈၀)ရာခငႏႈနးခန႔က လအမားစသည ယၾကညစတခ၍ မရေၾကာငး ယၾကညၾကပါသည။ တငးေဒသႀကး (တန႔ျပနေျဖၾကားသ ၁၈ရာခငႏႈနးသာ အျခားသမားက ယၾကညသည)မားသည ျပညနယ (တန႔ျပနေျဖၾကားသ ၂၇ ရာခင ႏႈနးက အျခားသမားက ယၾကညသည) မားထက ယၾကညမႈ ပနညးေၾကာငး ေတြ႕ရပါ သည။ မညသညအပစက ယၾကညသနညးဟ ေမးျမနးသညအခါ တ႔ျပနေျဖၾကားသမား က အမနးနားခငးက ယၾကညမႈအမားဆး ျဖစေသာလညး တစဝကေကာခန႔ (၅၆ရာခငႏႈနး) သာ ယၾကညၾကပါသည။ ေဖာျပပါကြငးဆငးေလလာမႈ၏ ေတြ႕ရခကမားအရ အျခားႏငင မားရ အလားတေလလာမႈမားတြင ေတြ႕ရရေသာ ယၾကညမႈအဆငမားထက အလြနနမေနပါ သည။ ထအခကသည အေၾကာငးရငးမားစြာက ညႊနျပေနပါသည။ ပထမအခကမာ ျမနမာ ႏငငေကးလကေဒသ လမႈ အရငးအႏးသေဘာတရားသည စေပါငးၾကးပမးအားထတမႈ က ေဖာထတျခငးထက မားစြာပရႈပေထြးပါသည။ ရြာသရြာသားမားသည အမား ေကာငးကးအတြက အတတကြလပကင ေနၾကသညတင ထသ႔ပးေပါငး လပကငျခငးသည ယၾကညစတခရသညစညးလးမႈက ျဖစေပၚေစျခငးမဟတပါ။ အျခားျဖစႏငေခတစခမာ ကာလရညစစအပခပေရးႏင လမႈေရးအဖြ႕အစညးမားအေပၚ ယၾကညမႈနညးပါးျခငး တ႔ေၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။

ယၾကညမႈအေပၚ အေျခခသညျဖစေစ၊ အေျခမခသညျဖစေစ လမႈေရးအရငးအႏးသည ထခက လြယႏငေသာ ကာလမားအတြငး အမေထာငစမားအား အကာအကြယေပးရာ၌ အလြန အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငေနပါသည။ သေတသနအႀကမတငးတြင တစဥးခငး သ႔မဟတ ေဒသအစအဖြ႕အတြငး ၾကေတြ႕ရသည ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈ (Shocks) မားက အပစလကျဖစေစ၊ ေကးရြာအလကျဖစေစ တန႔ျပနေဆာငရြကသည အလားတ သာဓကမားစြာ ေတြ႕ရခရပါသည။ ေရရားပါးမႈက ေျဖရငးရန ရြာသရြာသားမား ကယထ

35. The Asia Foundation, Myanmar 2014: Civic Knowledge and Values in a Changing Society, 2014.

ေကးရြာအဆငတြင

လမႈအရငးအႏးမားမာ

စဥဆကမျပတ

ျမငမားခပါသည။

အဆပါအခက

အမေထာငစမားအား

ထခကႏငမည

အေျခအေနမားမ

အကာအကြယေပးရာတြင

အေရးပါေသာ အခနးက႑မ

ပါ၀ငလက ရပါသည။


ကယထ ေဆာငရြကသည နမနာမားစြာလညး ပါဝငပါသည။ ႐တတရက ဖားနာျခငး၊ ထခကဒဏရာရျခငးကသ႔ေသာ ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမား ၾကေတြ႕ရသည အမေထာငစ မားက အေထာကအပေပးရန အတတကြ စညး႐းေဆာငရြကမႈမားကလညး သေတသန အႀကမတငးတြင ေဒသအားလး၌ ေတြ႕ရရပါသည။ ထအစအဖြ႕ခဥးကပမႈမားသည ၾကတင ျပငဆင စညး႐းထားျခငးမဟတဘအေရးၾကမသာ တန႔ျပနေဆာငရြကျခငးျဖစပါသည။ ေကးရြာ သးပတစပခန႔တြင ၾကေတြ႕လာႏငသည ျပငးထနေသာ သကေရာကမႈမားက ၾကတငကာကြယမႈမား ေဆာငရြကႏငရန ေကးရြာရနပေငြ သ႔မဟတ ကာကြယေရး အစအမမား ေဆာငရြကထား သညက ေတြ႕ရရပါသည။ QSEM ေကးရြာ ေလးပတစပခန႔တြင ေဒသအစအဖြ႕ပငရနပေငြမး ရေနၾကၿပး မေကြးတငးေဒသႀကး ႏငမႏေလးတငးအတြငးရ ေကးရြာမားစြာတြင စားနပရကၡာမလေလာကသညအခါ ေထာကပေပးႏငရန ႏစေပါငးမားစြာ တညေထာငထားေသာ ဆနစပါးဘဏမား ရပါသည။ လြနခေသာ တစႏစခန႔က ခငးျပညနယ တြင ေဒသတြငး အေျခခအေဆာကအဥက႑၌ ရငးႏးျမႇပႏမႈ တးတကလာၿပး ယခငက ရပဆငးထားေသာ ဆနစပါးဘဏမားသည ျပနလည အသကဝငလာပါသည။

သာဓက(၁၃) ခငးျပညနယတြင လမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနလာျခငးေၾကာင ဆနစပါးဘဏမား လပငနး လညပတလာႏငျခငး။

ခငးျပညနယရ ေကးရြာသးရြာတြငမလညပတႏငေသာ ဆနစပါးဘဏမားသည ေဒသခ ေခါငးေဆာငမား၏ ေကးဇးေၾကာင လပငနးျပနလည စတငႏငခပါသည။ ထေကးရြာ သးရြာလးတြင လြနခေသာႏစမားစြာက INGO တစခမ လပငနး ျပညလညစတင ႏငရန ေထာကပေပးခေသာလညး INGO စမကနး ၿပးဆးသြားသည ၂၀၁၃ ခႏစတြင လညပတမႈရပဆငးသြားချပနပါသည။ အဓကအေၾကာငးရငးမာ ေဒသခလယသမားမား က အေကြးျပနလည မဆပျခငးေၾကာင ေရရညမတညတျခငး ျဖစပါသည။

သ႔ေသာ QSEM 4 ႏင QSEM 5 တြင ထဆနစပါးဘဏမား ျပနလည လညပတ ခပါသည။ ေကးရြာတစရြာတြင လမႈအဖြ႕အစညးတစခမ ဥက႒တစဥးသည ရြာသ ရြာသားမားအား ၎တ႔ေပးရနရေသာ အေကြးမား ျပနလညေပးဆပရန စညး႐း သမးသြငးႏငချခငးေၾကာင ထအေကြးေငြမားမ ရသညအရငးအႏးျဖင ဆနစပါးဘဏ က ျပညလညစတငႏငခပါသည။ အျခားေကးရြာႏစရြာတြငမ ေကးရြာအပခပေရးမး မားက ရြာသရြာသားမားက အေၾကြးျပနလည ေပးဆပရန တြနးအားေပးခပါသည။

ထေကးရြာေခါငးေဆာငမားအေနျဖင ဆနစပါးဘဏမား ျပညလည စတငႏငရန ရညရြယေဆာငရြကေသာ ၾကးပမးအားထတမႈမား၏ ေနာကကြယမတြနးအားမာ ၎တ႔ ၿမ႕နယတြင လမးတညေဆာကၿပးစးသြားျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ ၎တ႔ၿမ႕နယ၏ ေ၀းလေသာ သေဘာသဘာဝေၾကာင ဆနစပါးက ကေလးၿမ႕မသာ ဝယယရၿပး ဆနစပါးသေလာငရနႏင စားသးရနအတြကၿမ႕နယ႐းစကရာၿမ႕မတစဆင ေကး႐ြာ


သ႔ သယယပ႔ေဆာငရပါသည။ ယခအခါ ကေလးၿမ႕သ႔ အလြယတကသြားလာ ႏငျခငးေၾကာင ဆနစပါးအမားအျပားကပမလကလမးမလာၿပး၊ လယသမားမားအတြက ကနကစရတ သကသာလာကာ ဆနစပါးဘဏအား စရတသကသာစြာ ျပနလည ေဆာငရြကႏငရန အလားအလာမားစြာရပါသည။

''ဘယအခမးအနားပလပလပ ရြာေတြထက ခမးသာတသေတြကပ ဖတၿပးေတာ ဆငးရ တသေတြက မဖတဘ ခနထားၾကတယ။""- ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ကပနးလပသား(အမးသမး)တစဦး။

''ဘယအဖြ႕အစညးရ႕ လပငနးထမာမ ဝငၿပးမလပဘး။ ဘယသမလညး ကၽြနေတာက အဝငခမာမဟတပါဘး။ ဘာလ႔လဆေတာ ရြာထမာ ကၽြနေတာထက ပညာတတၿပး ခမးသာတသေတြ မားႀကးရတာပ။''- ခငးျပညနယမ လယသမားငယ (အမးသား) တစဦး။

လမႈစးပြားေရးအေျခအေနသည လမႈေရးလပငနးမားတြင ပါဝငေဆာငရြကရန အဓက အတားအဆးျဖစၿပး ဆငးရေသာမသားစမားက တကကြစြာ ပါဝငေဆာငရြကရန အခကအခ ၾကေတြ႕ရပါသည။ ဆငးရေသာ မသားစမားသည ေကးရြာလပငနးမားတြင တကကြစြာ ပါဝင ေဆာငရြကရန အတားအဆးမားစြာ ၾကေတြ႕ၾကရပါသည။ ပထမအခကမာ လမႈေရး ႏင ဘာသာေရးလပငနးမားတြင ေငြေၾကးထညဝငမႈမား လအပျခငးေၾကာင ဆငးရေသာ အမေထာငစမားအတြက ပါဝငထညလရန အခကအခမားစြာ ရပါသည။ QSEM အေစာပငးအႀကမမားတြင ေဒသအားလး၌ ေကးရြာရနပေငြေကာကခရာတြင အမေထာငစမား၏ထညဝငႏငသည ပမာဏက ထညသြငးစဥးစားျခငးမာ အေလအထတစချဖစေၾကာငး ေဖာထတသရခရပါသည။ ဒတယအခကမာ အေတာအသငသာေျပလညေသာ မသားစမား သည မသားစအသကေမြးဝမးေကာငးအတြက ဥးစားေပးရၿပး ေကးရြာလပငနးမားတြင တကတကကြကြ ပါဝငေဆာငရြကရန အခန မရၾကပါ။ တတယအခကမာ အထကတြင ညႊနးဆခသညအတငးဆငးရေသာမသားစမားက ဩဇာရေသာ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားသာ လႊမးမးေသာ လပငနးမားတြင ပါဝငေဆာငရြကရန ယၾကညမႈကငးမျခငး၊ ဖယၾကဥထားျခငး ခရသညဟ ခစားေနရျခငးကသ႔ေသာ လမႈဆငရာသမငယမႈ မးရေနျခငးပင ျဖစပါသည။ ေအာကပါ သာဓက (၁၇)တြင ေဖာထတထားသညအတငး ဆငးရေသာမသားစ မားက ေကးရြာကစၥမားတြင ပးေပါငးပါဝငမႈမရျခငးေၾကာင ၎တ႔အေနျဖင ဝနေဆာငမႈ မား လကခရရရာတြင သသာေသာ ေနာကဆကတြ အကးဆကမား ရလာပါသည။


သာဓက(၁၄) ရမးျပညနယေကးရြာတစရြာတြငသမေခးေငြးအား ေကးရြာရလတစစမလႊမးမးခပကငျခငး။

ရမးျပညနယမ ေကးရြာငယေလးတစရြာတြငၿမ႕နယအဆငသမဝါယမဘတအဖြ႕မ ေခးေငြမား ရယႏငေၾကာငး ေကးရြာ အပစအပခပေရးမးက ေကးရြာေခါငးေဆာင အား ေျပာပါသည။ အဆပါေခးေငြအစအစဥသည ေကးရြာအတြက အသစအဆနးျဖစ ေနေသာေၾကာင ေကးရြာေခါငးေဆာငသည ၎ႏင အနးစပဆးသမားကသာ ထအစ အစဥႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးေျပာဆခၿပး လကမတထးေပးသည ရြာသရြာသား(၂၅)ဥးသာ ပါဝငသည အဆျပလႊာ တစခက တငျပခပါသည။ ေကးရြာေခါငးေဆာငသည အဆပါေခးေငြက ရလာေသာအခါ လကမတထးရာတြင ပါဝငခသည အမေထာငစ (၂၅)စအား ေခးေငြက ခြေဝမေပးခပါ။ ၎ႏင ေကးရြာ ရပမရပဖသးဥးက ထရရလာ သည ေခးေငြကပ (၂.၅)သနး အား (ေလာကထားသ ၂၅ ဥးအတြက တစဥးလင ၁၀၀,၀၀၀ ကပစ) ခြေဝယခၾကပါသည။ ရပမရပဖသးဥးအနက ေကးရြာတြင အလြတ သေဘာအားျဖင ဩဇာလႊမးမးမႈ အရဆးရပမရပဖ တစဥးက ကပ(၁,၀၀၀,၀၀၀)က ယၿပးေနာက ကနရေသာ ပဂၢလသးဥးမာ (၄၀၀,၀၀၀)ကပ၊ (၅၀၀,၀၀၀)ကပႏင (၆၀၀,၀၀၀)ကပစ ခြေဝယခၾကပါသည။ ထသ႔ေငြေၾကးမား ရယရာတြင ေငြေၾကး ဆငရာ ဆး႐ႈးႏငေျခႀကးမားေၾကာငး ယဆထားၾကၿပး ေခးေငြျပန လညေပးဆပရန အခကအခရပါက ၎တ႔ပငဆငသည ကၽြႏြား သ႔မဟတ ေျမယာမားက ေရာငးခရမည ျဖစပါသည။

စတဝငစားဖြယေကာငးသညမာ လကမတထးရာတြင ပါဝငသည ကနရေသာ ရြာသ ရြာသား (၂၁)ဥးမာ ရပမရပဖ ေလးဥးတ႔၏ ေခးေငြခြယမႈက သရၾကေသာလညး တစဥး တစေယာကမ ေစာဒကတက ေျပာဆျခငးမရၾကပါ။ ေကးရြာငယျဖစျခငးေၾကာင ရြာသ ရြာသားမားသည ေကးရြာအတြငး အဆကအသြယမားအလက ေခးေငြခြယျခငးမာ ေကးရြာဓေလႏင ကကညသညဟယဆၾကပါသည။

''အစညးအေဝးေတြမာ ေယာကားေတြက မနးမေတြက သတ႔ရ႕အျမငေတြ၊ စတကးေတြ က ေဖာျပခြငေပးတာ မဟတဘး။ ေယာကားေတြက မနးမေတြထက အေတြးအေခၚသာ တယလ႔ သတ႔ကယသတ႔ ထငၾကတာ။""- ခငးျပညနယ၊လယသမားငယ (အမးသမး) တစဦး၊

''ဒ UNDP စမကနးမတငခငက မနးကေလးေတြက ေကးရြာအစညးအေဝးေတြဟာ သတ႔အေရးမဟတဘးလ႔ ထငခၾကတာ။ ဒါေပမယ အခကေတာ ေကးရြာအစညးအေဝး ေတြမာ တကေရာကတသအမားစက အမးသမး ေတြပ။""- ေကးရြာရပမရပဖ တစဦး/ အလယအလတလယသမား(အမးသား) တစဦး၊ ရမးျပညနယ။


ေယာကားမနးမခြျခားမႈသည လမႈေရးလပငနးမားအား ဥးေဆာငရာတြင အတားအဆး တစခအျဖစ ဆကလက တညရေနပါသည။ ေကးလကေဒသမားစြာတြင အမးသမးမား သည လမႈေရးအသငးအဝငးတြင ပါဝငမႈအား ေကာငးေသာလညး ေကးရြာအဖြ႕အစညး မားတြင ေခါငးေဆာငပငး၌ ပါဝငေဆာငရြကခြင နညးပါးေနဆျဖစပါသည။ ျပငပ အေထာကအပမား (အထးသျဖင အေသးစားေခးေငြႏင အရငးမေပာက လညပတရနပေငြ စမကနးမား) စတငဝငေရာကလာျခငးေၾကာင ေကးရြာဖြ႕စညးပမားတြင အမးသမးမား တကၾကြစြာပါဝငလာေရးက ထပမတြနးအားေပးေနပါသည။ အခ႕ေနရာမားတြင အမးသမး မားက အထးဥးတညေသာ စမကနးမား သ႔မဟတ စမကနးဖြ႕စညးပတြင အမးသမးမား အတြက သးသန႔ရာထးေနရာမား ခြေဝသတမတျခငးက လအပခကတစခအျဖစ သတမတ ထားေသာ စမကနးမားလညး ရပါသည။ အထကတြင ညႊနးဆခသညအတငး အခနၾကာ လာသညႏငအမ ပ၍ကယျပန႔ေသာ ေကးရြာအစညးအေဝး၊ ေတြ႕ဆပြမားႏင ပတသက၍ အမးသမးမား၏ အျမငမားလညး ေျပာငးလလာမညျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ထအေျပာငး အလ ေတြ႕ရရသည ေကးရြာမားတြငပင အစညးအေဝးမား၌ အမးသမးမား ပါဝငမႈပမား လာျခငးသည ဆးျဖတခကခမတသည လပငနးစဥမားတြငပမလႊမးမးႏငစြမးရျခငးႏင မားစြာ ဆကစပမႈ မရေပ။

''ေကးရြာအပခပေရးမးလပရတာမလြယပါဘး။ တျခားသေတြ ကယကမနးတာလညး မလခငဘး။""- ရမးျပညနယမ ေကးရြာ အပခပေရးမးေဟာငး/အလယအလတလယသမား (အမးသား)တစဦး။

ယခအေျပာငးအလသည တကခငမာေသာလားရာတစချဖစေၾကာငး ရငးလငးစြာ မသႏင ေသးေသာလညး ေကးရြာ အဆငလမႈေရးစညးလးမႈမား အားနညးလာသည ညႊနျပမႈ အခ႕ ရေနပါသည။ ေရြ႕ေျပာငးလပကင ေဆာငရြကမႈတးလာျခငး သ႔မဟတ ေကးရြာဘဝ ထက ေကာလြနေသာ စးပြားေရးလပငနးမားအေပၚ မခမႈမားလာျခငးႏငအတ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမား၏ လပပငခြငနညးလာျခငးတ႔ေၾကာင စေပါငးလပငနးမားတြင ရြာသရြာသား မားအား ပးေပါငးပါဝငလာေစရနအတြက စညး႐းလႈ႕ေဆာရာတြင ယခငကာလထက ပမခကခလာသည ညႊနျပခကအခ႕က ေတြ႕ရရပါသည။ သာဓက (၁၅)တြင အခနကာလ ၾကာျမငလာသညႏငအမ စေပါငးလပေဆာငမႈအားနညးလာသည အလားအလာက ပမေပၚလြငေစသည သာဓကတစခက ေဖာျပထားပါသည။


သာဓက (၁၅) ရခငျပညနယတြင ေကာငးတညေဆာငရန ရြာသရြာသားမားအား စညး႐း လႈ႕ေဆာျခငး

ရခငျပညနယတြင လြနခေသာ (၇) ႏစက ငါးဖမးလပသားတစစသည ေကးရြာအသစ တစရြာက တညေထာငခၾကပါသည။ ထအခနမစ၍ ေကးရြာႀကးထြားလာသညမာ ယေန႔တြင အမေထာငစ (၆၀) ရေနၿပျဖစပါသည။ ေကးရြာ၏ ပညာေရးအဆင အတနးမာ နမကေနၿပး မၾကာေသးမအခနအထ အနးအနားတြင အစးရစာသင ေကာငးပင မရေသးေပ။ ၂၀၁၁ခႏစတြင ေကးရြာအပခပေရးေကာမတသည ၎တ႔ ကယတင ေကာငးရနပေငြထားရႏငရန အဆျပခၾကၿပး ေဒသခ ငါးဒငတစခႏင သေဘာတညမႈတစချပလပခပါသည။ ေကးရြာရ ငါးဖမးလပသားအားလးက ၎တ႔ ဖမးမသည ငါးအားလးက ထငါးဒငသ႔ေလာေစးျဖင ေရာငးခရမညျဖစပါသည။ အျပနအလနအားျဖင ထငါးဒငသည ေကာငးအတြက ရနပေငြ ေထာကပေပးခပါ သည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ေကာငးေဆာငေဆာကလပၿပးစးခၿပး ကနကစရတမာ ကပ(၂.၅)သနး ျဖစပါသည။ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔၏ေကာငးအား အစးရအသအမတျပျဖစရန ၿမ႕နယပညာေရးမး႐းသ႔ ေလးႀကမေလာကထား ခပါသည။

ေကးရြာအပခပေရးမးသည ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၏ အေထာကအပ မားစြာ မရရျခငးေၾကာင ရြာသရြာသားမားကယတင ၿမ႕နယအရာရမားက စညး႐း ေျပာဆၾကရပါသည။ ထသ႔ ေလာကထားရာတြင ကနကစရတကာမေစရန အမေထာငစတစခမ တစေထာငကပ ထညဝငခရပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင အစးရက အဆပါေကာငးက အသအမတျပခပါသည။ မေရးမေႏာငးမာပင အစးရ ဆရာ/ဆရာမသးဥး ေကာငးသ႔ ေရာကရလာပါသည။ ေကာငးဆရာ/ဆရာမမား ေနထငရန (၃၀,၀၀၀) ကပျဖင အမတစလး ငားေပးခၿပး အမငားရမးခတစဝကက ေကးရြာမ ေထာကပေပးခပါသည။ ထ႔အျပင ဆရာ/ဆရာမမားက ဆနေထာကပရန ေကးရြာအတြငး အလညကစနစျဖင ေဆာငရြကေပးပါသည။

လြနခေသာႏစ ေအာကတဘာလ သတငးကၽြတေကာငးပတရကအၿပး ဆရာ/ဆရာမ မား ေကာငးသ႔ ျပနလည ေရာကရေသာအခါ အမပငရငႏင အျငငးပြားမႈတစခ ျဖစပြားခပါသည။ ထျပနာက ေျဖရငးရန ေကးရြာေခါငး ေဆာငမားက ငါးဒငအဖြ႕ႏင ယခငကကသ႔ အစအမျဖင ေငြကပ (၁.၅)သနး စေဆာငးၿပး ဆရာ/ဆရာမမား ေနထငရန အမသစတစလး ေဆာကလပေပးခပါသည။

''ရြာသားေတြက ကနသညေတြက ေဈးေလာၿပး မေရာငးခငၾကေတာဘး။ သတ႔ကအဒလလပေအာင အမားႀကး ရငးျပရတယ။ သတ႔က နားဝင ေအာင သေဘာေပါကေအာင ေျပာဖ႔ အငမတနခကတယ။ ရြာမာ ေငြေၾကးအခက အခရလာရငေတာ ဒနညးကပ ဆကသးရမာပ။ မဟတရငေတာ အဒနညး


မသးပါဘး။""

အထကတြင ညႊနးဆထားသညအတငး ေကးရြာတြင ေကာငးတညေဆာကႏငခ ေသာလညး ဤနညးလမးျဖင ဆကလကေထာကပေပးရန ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက ရြာသရြာသားမားအား ေျပာဆစညး႐းရာတြင အခကအခမား ရလာပါသည။

ေကးရြာအပခပေရးစနစ''ေကးရြာဥကဌေတြက ေကာငးတာရားတယ။ ၿပးေတာ ေကာငးတေကးရြာဥကဌကလညး တကယကရားပါတယ။""- မေကြးတငးေဒသႀကးမ ေကးရြာရပမရပဖတစဦး။

ေဒသတြငး ေခါငးေဆာငမႈအရညအေသြးသည လမႈဆကဆေရးမားအား လႊမးမးရာတြင အလြနအေရးပါသည။ ေကးရြာစေပါငးေကာငးကးအတြက ရြာသရြာသားမားအား လႈ႕ေဆာစညး႐းရာတြငလညးေကာငး၊ လမႈဆကဆေရး က သကေရာကမႈရေသာ ျပနာမားက ေကာလႊားရာတြငလညးေကာငး၊ ေကးရြာအတြငး လကဝါးႀကးအပျခငး သ႔မဟတ ၿပငဆငမႈ မားျဖင ဆကဆေရးမား ၿပကြေစရာ၌ လညးေကာငး၊ ေဒသတြငးေခါငးေဆာငမႈ အခနး က႑သည အဓကအခကျဖစေၾကာငး ဤအစရငခစာ၏ သာဓကျဖစရပမားစြာျဖင မးေမာငးထးေဖာျပထား ပါသည။

သေတသနကာလတစေလာက၌ ေကးရြာဖြ႕စညးပမားတြင အေျပာငးအလမားစြာ ျဖစေပၚခ ၿပး ေကးရြာအတြငး ေပၚေပါကလာသည ျပနာမားက ေျဖရငးရန ေကးရြာအဆင လပပင ခြငလညး ေလာနညးလာပါသည။ QSEM 1 သေတသနတြင တရားဝငႏင အလြတ သေဘာ အဖြ႕အစညးမားစြာက ေဖာထတထားခပါသည။ ေကးရြာအားလးတြင အမားဆး ေတြ႕ရသညမာ ေကးရြာအပခပေရးႏင ဘာသာေရးအဖြ႕အစညးမား ျဖစပါသည။ ေကးရြာ အမားစ တြငလညး ရညရြယခကတစခတညးျဖင ဖြ႕စညးထားသည ေကာငး၊ လပစစ သ႔မဟတ ေရရရေရးေကာမတ သ႔မဟတ နာေရးကညမႈအဖြ႕ကသ႔ေသာ အဖြ႕အစညးတစခ သ႔မဟတ တစခထကပရၾကပါသည။ QSEM 1 ကာလတြင ေကးရြာအပခပေရး အဖြ႕သည ဆးျဖတခကခမတျခငး၊ အျငငးပြားမႈေျဖရငးျခငးႏင စေပါငးလပငနးမားတြင အဓကအခနး က႑မ ေဆာငရြကေနေသာ ေကးရြာအဆင အေရးအပါဆး အဖြ႕အစညးျဖစပါသည။ ေကးရြာရပမရပဖမားပါ၀ငေသာ အလြတသေဘာ အဖြ႕အစညးမားသည လမႈေရးႏင ဘာသာ ေရးကစၥမားက ဥးစားေပးေဆာငရြကေလရၿပး ျဖညစြကက႑အေနျဖင ပါဝငေဆာငရြက ၾကပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ရပကြကႏင ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ဥပေဒျပဌာနးလကသည အေျပာငးအလမားေၾကာင ထအဖြ႕အစညးမား၏ အေရးပါမႈမားမာ ေျပာငးလသြားပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ထအေျပာငးအလမားႏင ထအေျပာငးအလမားေၾကာင ရြာသရြာသား မားအေပၚ ေနာကဆကတြသကေရာကမႈမားက သ႐ပခြဆနးစစတငျပထားပါသည။

ေကးရြာအဆင အပခပေရး

အစအမမားႏင

စပလဥးသည ဥပေဒဆငရာ

အေျပာငးအလမားက

ေကးရြာအဆင

ေခါငးေဆာငမႈအေပၚ

ႀကးမားစြာ သကေရာကမႈ

ရခပါသည။


ေခါငးေဆာငမႈေနရာမား အေျပာငးအလျဖစေပၚျခငးပထမဥးစြာ အေၾကာငးအရာပငးအေနျဖင ေအာကပါပ(၁၂)တြင သေတသနအႀကမအလက ေခါငးေဆာငမႈ အေျပာငး အလမားက အကဥးခပေဖာျပထားပါသည။ ဤပအရေကးရြာအပစအပခပေရးမးတစဝကနးပါးက ေရြးခယတငေျမႇာကသည စနစျဖင အစားထးခေၾကာငး QSEM 3 ႏင QSEM 4 တ႔တြင ေတြ႕ရခရပါသည။36 အပခပေရးမး ေ႐ြးေကာကပြ ေနာကပငးတြင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမားက အစားထးမႈ အလြနနညးပါး ပါသည။ ပဥၥမအႀကမ QSEM ကာလတြင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမး (၃)ဥးက အစားထးခရာ အားလးမာ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးတြင ျဖစပါသည။ ထအစားထးမႈမားမာ ႏတထြကျခငးေၾကာငထက ၿမ႕နယအဆင အပခပေရးပငး၏ ဆးျဖတခကမားေၾကာင ျဖစပါသည။ ထသ႔ေသာ ကစၥရပမားမာ သေတသနကာလ၏ ၂၀ရာခငႏႈနး ေကာအခနတြင ကငသးခေသာ ေကး႐ြာအပခပေရးစနစမားမ ေကး႐ြာအဆင အပခပေရးမးမားတြင ျဖစေပၚျခငးမရပါ။37

ပ (၁၂) - သေတသနအႀကမအလက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးႏင ေကးရြာအပခပေရးမး အေျပာငးအလ38

36. ရပကြကႏငေကးရြာအပစအပခပေရးဥပေဒက ပထမဥးဆးအႀကမအျဖစ ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ေရြးေကာက တငေျမႇာကျခငးက ျပဌာနးထားပါသည။ ေရြးေကာကတငေျမႇာကရာတြင ေကးရြာအပစအတြငးရ ဆယအမမးမားသည ၎တ႔လလားေသာ ကယစားလယအတြက မေပးရပါသည။ ကယစားလယမားသည ေကးရြာအပခပေရးမးမား ကယတင သ႔မဟတ ေကးရြာအပစအတြငးရေကးရြာမားမ ဆယအမမးမားပင ျဖစၾကပါသည။

37. ရပကြက ႏင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးဥပေဒျပဌာနးၿပးေနာကတြင ေကး႐ြာအပခပေရးမးေနရာမရေတာေၾကာငး သတျပရပါမည။ သ႔ရာတြင ရြာသရြာသားမား (ႏငအပခပေရးမးမားကယတင)က တစစတစဥးက ေကး႐ြာေခါငးေဆာင (ေဒသအေခၚ အားျဖင ေကး႐ြာအပခပေရးမး သ႔မဟတ ရာအမမး) အျဖစ မလႊမေရာငသာ အသအမတျပထားရပါသည။

38. N သည အႀကမတစခစမ QSEM သေတသန ျပလပရာ ေကးရြာအေရအတြကက ကယစားျပသည။ QSEM 2 ႏင QSEM 3 သည အႀကမတငးတြင ေကးရြာနမနာ၏ သးပႏစပက လႊမးျခခသည။ QSEM 4 ႏင QSEM 5 သည ေကးရြာအားလးက လႊမးျခခသည။ QSEM 4 သေတသနတြင QSEM 3တြင ေကးရြာေခါငးေဆာင အေျပာငးအလ ျပလပသညဟ မတတမး တငခသည ေကးရြာ ၃၆ရြာ ပါ၀ငခၿပး QSEM 4 တြင ေကးရြာေခါငးေဆာင အေျပာငးအလ ျပလပသညဟ မတတမးတငခသည ေကးရြာ 18 ရြာ ပါ၀ငခသည။ QSEM 1 တြငမ ေကးရြာမားသ႔ ပထမဆးအႀကမ သြားေရာကျခငးျဖစခသညအတြက အေျပာငးအလမားက မတသားထားျခငး မရခေပ။

ေစာငၾကညေလလာခသည အခန

zေကးရြာအပစ

အပခပေရးမး

zေကးရြာ

အပခပေရးမး

VTA/

VA အ

ေျပာ

ငးအ

လ %

၅ဝ

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝ QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 4 QSEM 5 (n=36) (n=36) (n=18) (n=36) (n=54)

ေကးရြာအပခပေရးမး ေခါငးေဆာငမႈ အေျပာငးအလမားက ေ၀းလေသာ ေဒသမား တြင ပမေတြ႕ရရပါသည။ အထးသျဖင ရမးျပညနယတြင QSEM 4 ႏင QSEM 5 တစႀကမစတြင ေကးရြာအပခပေရးမး အေျပာငးအလမာ အနညးဆး တစဝကခန႔ရပါသည။ အခနး(၁)နဒါနးပငးရ ေကးရြာေနာကခအေၾကာငးအရာတြင ေဖာျပထားသည အတငး ေကးရြာတစရြာတြင ေကးရြာအပခပေရးမးရာထးက လပကငရန ေဒသခေခါငးေဆာင

ေရြးေကာကပြမတငမ

ေရြးေကာကပြ ကာလ ေရြးေကာကပြ အလြန


တစဥးက ရြာသရြာသားမားက စညး႐းသမးသြငးခရပါသည။

ေကးရြာအပစအပခပေရးမးေကးရြာအပစအပခပေရးမးရာထး၏ လပပငခြငသည မားစြာဆကလကခငမာ အားေကာငး ေနဆျဖစပါသည။ ေရြးေကာကတငေျမႇာကသညကာလတြင ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး အေျပာငးအလျဖစေပၚမႈ မားျပားျခငးသည ထရာထးအတြက ၿပငဆငမႈျပငးထနျခငး က ေပၚလြငေစပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစမစ၍ ေရြးေကာကတငေျမႇာကမႈမား မရေတာ ေသာလညး သေတသနအရ QSEM ေလလာခသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး(၆) ခလးတြင ထရာထးေနရာမားသည ႁခြငးခကမရ အလြနအမငး ဩဇာလႊမးမးမႈ ရလာပါ သည။ ေနာကဆး QSEM အစရငခစာတြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားအား တက႐ကေရြးခယ၍ လစာေထာကပေပးျခငး၊ ေကးရြာအတြငး တးလာေသာ အစးရ အေထာကအပမားအတြက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားက ေစစပညႇႏႈငးသအျဖစ ေဆာငရြကရသျဖင ဩဇာလႊမးမးမႈႀကးမားလာျခငးတ႔ေၾကာင ယခကသ႔ရာထးအတြက ယဥၿပငမႈ ႀကးမားလာျခငးျဖစသညဟ ေဖာျပခပါသည။ လယယာေျမအပခပမႈ ေကာမတ ႏင ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတကသ႔ေသာ ေကးရြာအဖြ႕အစညးမားသည လညး ပ၍အေရးပါလာၿပး ထေကာမတ၀ငမားအျဖစ ေကးရြာျပညသမားအားခန႔အပရာ တြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၏ ဩဇာသကေရာကမႈရျခငးမာလညး အျခားအေၾကာငး အခက တစရပ ျဖစပါသည။

ေနာကဆးအႀကမသေတသနတြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၏ လပပငခြငအာဏာက ပခငမာလာေစသည အျခားအခကမားစြာကလညး ထပမေဖာထတထားပါသည။ ပထမဥးဆး အခကမာ ယခငက ေကးရြာအပခပေရးမးမားအျဖစ သတမတထားသည ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားသည ေကးရြာကယစား တရားဝငေဆာငရြကလပကငေပးႏငျခငးမရေတာ ပါ။ ဥပမာအားျဖင မတပတငျပလပရန ေထာကခစာေပးျခငး၊ ေျမအေရာငးအဝယကစၥမားတြင ေထာကခစာေပးျခငး သ႔မဟတ အလားတကစၥမားတြင တရားဝင ေဆာငရြကေပးႏငျခငး မရေတာေပ။ အဆပါ ျဖစရပမားသည ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင မေကြးတငးေဒသႀကးတ႔ရ ၿမ႕ျပႏင နးေသာေဒသမားတြင ပမေတြ႕ရရပါသည။ အလားတ ပင ထေဒသမားတြင ယခအခါ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက ရြာသရြာသားမားက ဆယအမမး မားမတစဆင ေရြးခယျခငးမဟတေတာဘ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားကယတင ေရြးခယခန႔အပျခငး ျဖစပါသည။ ဤအပငး၏ ေကးရြာေနာကခ အေၾကာငးအရာတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ရြာသရြာသားမားကယစား ေဆာင ရြကလပကငျခငးမး မဟတေတာဘ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးကယစားလပကငေပး ျခငးမး ျဖစလာပါသည။ ေနာကဆးအခကမာအပစအပခပေရးမးမားသည ေကးရြာႏင ၿမ႕နယမားက ဆကသြယေပးေသာ အဓကၾကားခပဂၢလမား ျဖစလာၿပး ေကးရြာသ႔ သတငး စးဆငးမႈက ပ၍ ထနးခပလာပါသည။ ေနာကပငးတြင ေဆြးေႏြးထားသညအတငး ထသ႔ျဖစေပၚေနျခငးေၾကာင ရြာသရြာသားမားသည ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားက အခ႕ေကးရြာမားက ပအခြငအေရးေပးသညဟေသာ အျမငမားက ျဖစလာေစပါသည။

ရပကြက သ႔မဟတ

ေကးရြာအပစအပခပေရးမး

ဥပေဒ ျပဌာနးလကၿပးေနာက

ေကးရြာဆငရာ

ကစၥရပမားက

စမခန႔ခြမႈသည ေကးရြာအပစ

အပခပေရးမႈမားထတြင

စစညးေရာကရသြားပါသည။


ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမား လပပငခြငပလာျခငးသည ၎တ႔အတြက အႏရာယျဖစ လာႏငသည အေၾကာငး မာလညးမားျပားလာေစပါသည။ သာဓက (၁၆)တြင ထငဟပ ေဖာျပထားသကသ႔ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးမား၏ လပပငခြငႀကးမားလာေၾကာငး မးေမာငးထးေဖာျပႏငသည အျခားနညးလမးတစခမာ ၎တ႔လပေဆာငရမည တာဝန ဝတရားမားက တရားဝငေရးသားေဖာျပထားျခငးပင ျဖစပါသည။ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးမားသည ၎တ႔ ေကးရြာအပစအတြငး ရြာသရြာသားမားအားလးကယစား MADB ေခးေငြႏင ပတသက၍ ျခငတာဝနရသ ျဖစလာပါသည။ လြနခေသာႏစက ေကးရြာအပစအပခပေရးမးသည ေကးရြာ အပခပေရးမးထသ႔ ၎၏တာဝနဝတရားမားက ခြေဝေပးႏငျခငးေၾကာင ေခးေငြပမာဏႏင ေခးေငြရယသည အတငးအတာမာ သသသာသာ နညးပါးသြားျခငးေၾကာင ၎အတြက အႏရာယမာလညး ေလာနညးသြားပါသည။

သာဓက (၁၆) ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမး တစဦးသည MADB ေခးေငြအတြက တာဝနယသည

ေကးရြာအပစအပခပေရးမးတစဥးသည ေကးရြာအပစရးစကသည ေကးရြာအတြငး မဟတေသာလညး QSEM ေလလာမႈ ေဆာငရြကသည ေကးရြာတစရြာတြင ေနထငပါသည။ ၂၀၁၄ခႏစ ဇြနလႏင ဇလငလတြင ေကးရြာအပစအတြငးမ ရြာသ ရြာသားမားသည MADB မ ေခးေငြမား ထတယခၾကၿပး အဆပါ ေခးေငြမားက ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလႏင ၂၀၁၅ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ျပနလညေပးဆပရမည ျဖစပါသည။ ေကးရြာအပစအတြငးမ ေကးရြာ(၆)ရြာ၏ စစေပါငးေခးေငြမာ ကပသနး တစရာျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ရာသဥတ ဆးရြားျခငးေၾကာင လယသမားမားစြာ သည ေခးေငြက အခနမ ျပနမဆပႏငျဖစခပါသည။ ထသ႔ ေခးေငြျပနလညမေပးဆပ ႏငျခငးေၾကာင မးေစႏင ေျမဩဇာဝယယရန ေခးေငြထပမမရရႏငေတာဘ လယသမား မား၏ ေႏြစပါးစကပးႏငမည အေျခအေနက ထခကလာႏငပါသည။

ထအခနတြင ေကးရြာအပစအတြငး ေခးေငြျပနဆပရန ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၏ တာဝနျဖစလာပါသည။ ၿမ႕နယတြင ၎၏ဂဏသကၡာ ထခကမညစးရမေသာေၾကာငအေရးယေဆာငရြကရပါသည။ ၎သည ၿမ႕နယရ ခမးသာသည မတေဆြတစဥးအား ဆကသြယ၍ အတးႏႈနး (၃)ရာခငႏႈနးျဖင ကပသနးတစရာက ေခးယခပါသည။ ထ ကပသနးတစရာျဖင MADB အား ေခးေငြ ေပးဆပခၿပး လယသမားမားက ၎အေပၚ အေကြးတင ကနခပါသည။

ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၏ အေရးယေဆာငရြကမႈရလဒအေနျဖင ရြာသရြာသားမား သည ေႏြစပါးအတြက ေခးေငြထပမေခးယႏငခပါသည။ သ႔ေသာ ယေန႔အထ ရြာသ ရြာသားအနညးငယသာ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးအား အေကြးျပနဆပၾကျခငး


ေၾကာင ၎သည မတေဆြထတြင အေၾကြးမားစြာ တငကနေနပါေသးသည။

ေကးရြာအပခပေရးမး

''ေကးရြာအပခပေရးမးဆတာ သမားေကာငးကးအတြက အလပလပၿပး မနးမခက ေကၽြးတ ထမငးကစားေနရတာ။""- ရမးျပညနယမ ေကးရြာအပခပေရးမး/အလယအလတ လယသမား (အမးသား) တစဦး။

ေကးရြာအပခပေရးမးမား၏ ဩဇာလႊမးမးမႈသည လကေလာညေထြ ေလာနညးလာရပါ သည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ဥပေဒတြင ေကးရြာအပခပေရးမးရာထးက ဖယရားခၿပး ဆယအမမးမားႏင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမား သာကနရပါသည။ ထ႔ေနာက ေကးရြာ ရပမရပဖမား၏ သးျခားလပငနးတာဝနမားက တရားဝငျပဌာနးထားပါသည။ အျပငပနးအား ျဖင QSEM ေကးရြာအားလးတြင တစေျပးည ေတြ႕ရရသညအခကမာ ေကးရြာတစရြာ ခငးအတြက ရြာသရြာသားမားက ေကးရြာေခါငးေဆာငတစဥး (မားေသာအားျဖင အမးသား)က ေရြးခယထားၾကပါသည။ သ႔ေသာ တကယ လကေတြ႕တြငမ ေကးရြာအပခပေရး မးရာထးအား ဖယရားလကျခငးသည QSEM ေဒသ အားလးတြင နညးႏစနညးျဖင ထငထငရား ျဖစေပၚလာပါသည။

ပထမဥးဆးနညးလမးမာ အဓကပကေသာေနရာမားတြင ေကးရြာအပခပေရးမးရာထးအား ဖယရားျခငးသည တစျဖညးျဖညး လကေတြ႕ျဖစလာသည။ ဧရာဝတ၊ မႏေလးႏင မေကြး တငးေဒသႀကးရ ေဒသအမားစတြင ေကးရြာအပခပေရးမးမား၏ ဩဇာသကေရာကမႈမာ လကေတြ႕တြင နညးလာေၾကာငး သေတသမားက မတသားခရပါသည။ ရြာသရြာသား မားသည ၎တ႔ေဒသအတြက ေခါငးေဆာငတစဥးက ေရြးခယႏငေသးေသာလညး အပခပ ေရးကစၥမားတြင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးကသာ တျဖညးျဖညး ပ၍ အားထားလာ ရပါသည။ ဤအခနး၏ အစပငးရ ေကးရြာေနာကခအေၾကာငးအရာတြင ထသ႔ျဖစေပၚ လာပက နမနာ ေဖာျပထားပါသည။ သေတသမားက ထေဒသမားတြင ထသ႔ေသာ ေျပာငးလမႈမား ပ၍ေတြ႕ရရျခငးမာ အျပနအလနဆကစပလကရသည အေၾကာငးရငး ႏစခကေၾကာငျဖစေၾကာငး ေကာကခကဆြခၾကပါသည။ ပထမအခကမာ ထေဒသအတြငး ေကးရြာမားသည ေယဘယအားျဖင တစရြာႏငတစရြာ သြားလာဆကဆေရး ပမလြယက ျခငးေၾကာင ေကးရြာအပစအပေရးမးရး သ႔မဟတ ေနအမသ႔ အလြယတက သြားေရာက ႏငျခငး ျဖစပါသည။ ဒတယအခကမာ ရြာသရြာသားမားသည ေကးလကေဒသရ အစးရ အပခပေရးႏင ရငးႏးကၽြမးဝငၿပး အဆကအသြယေကာငးမားရျခငးတ႔ေၾကာငအေရးၾကပါက ေကးရြာအပခပေရးမးအား ပထမဥးဆးအေနျဖင မခ အားကးမႈ ေလာနညးလာျခငးပင ျဖစပါသည။

ေကးရြာသရြာသားမား

အေနျဖင ေကးရြာအဆင

ေခါငးေဆာငတစဦး

လအပသညဟ

ထငျမငၾကဆျဖစပါသည။

အထးသျဖင

ေ၀းလေသာေဒသမားတြင

ျဖစပါသည။ သ႔ရာတြင

ယငးတာ၀နက ထမးရြကရန

စတ၀ငစားမႈမာ သသာစြာ

ေလာနညးလကရပါသည။


သ႔ေသာ ေကးရြာမားစြာတြင ေကးရြာအပခပေရးမးရာထးသည ရြာသရြာသားမား၏ အျမင၌ အလြနအေရးပါေနဆျဖစပါသည။ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးႏင ၿမ႕နယအရာရမား၏ ရႈေထာငမၾကညလင ေကးရြာအပခပေရးမး၏ က႑သည ေမးမနေနေသာလညး ေကးရြာ မားစြာတ႔ရ ရြာသရြာသားမား၏ အျမငမာမ ၎၏ အခနးက႑သည အလြနအေရးပါဆ ျဖစပါသည။ ခငး၊ ရခင၊ရမးျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအားလးရ ေကးရြာအမားအျပားတြင ထသ႔ပငျဖစပါသည။ ရြာသရြာသားမားအတြက ေကးရြာအပခပေရးမးက မညမ အေရးပါ ပက သာဓကမားစြာတြင ေတြ႕ရႏငပါသည။ ေရ႕တြင ေဖာျပခသညအတငး ရမးျပညနယမ ရြာသရြာသားမားသည အပခပေရးမးရာထး ထမးေဆာငမည ပဂၢလအား စားဝတေနေရး အတြက ေငြေၾကး သ႔မဟတ လယေျမမားေထာကပေပးထားပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပထားသည အျခားသာဓကမားမာ ရခငျပညနယတြင ေကာငးေဆာကလပေရးအတြက စညး႐းလပေဆာငသည အပခပေရးမး (သာဓက-၁၅)၊ ေကးရြာအပခပေရးမးမတစဆင သမဝါယမေခးေငြမားက လကဝါးႀကးအပသည ရမးျပညနယမ အခြငထးခအပစ (သာဓက-၁၄) စသညတ႔ ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ေကးရြာအပခပေရးမး၏ လပပငခြငမာ ေလာနညးလာပါသည။ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔၏ လပငနးတာဝနမားက ထထေရာကေရာက ေဆာငရြက ႏငရန အစဥအလာအားျဖင ရြာသရြာသားမား၏ ေလးစားမႈ သ႔မဟတ လကခမႈ၊ ေကးရြာ က ကယစားျပမည ကတကဝတ၊ ျပငပအဖြ႕အစညးမား (အထးသျဖင ၿမ႕နယအရာရမား) ႏင အဆကအသြယေကာငးမြနမႈ၊ ရြာသရြာသားမားက လအပေသာအခါ ဆးျဖတေပး ႏငမႈ စသည အခကအားလးအေပၚ မတညေနပါသည။ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမား ၏ လပပငခြငမားျပားလာျခငးေၾကာင ေကးရြာအပခပေရးမးမား၏ တရားစရငေပးႏငမႈ ႏင ျပငပအဆကအသြယမားအေပၚ လႊမးမးႏငစြမးက အကန႔အသတ ျဖစလာေစ ပါသည။ ေဒသမားစြာတြင ယခကသ႔ျဖစလာျခငးေၾကာင ေကးရြာအပခပေရးမးမား သည ရြာသရြာသားမား၏ လပငနးမားက အေလးေပးေဆာငရြကျခငးႏင အားစက ေဆာင ရြကေပးျခငးမား မရေတာေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ညညးညၾကပါသည။

အျခားေကးရြာအဖြ႕အစညးမား

''လငယေတြအေနန႔ အသကက ငယေသးေတာ အပခပေရးကစၥေတြမာ ပါဝငေဆာငရြက ဖ႔ မျဖစႏငေသးဘး။""- ခငးျပညနယမ လငယေခါငးေဆာင/လယသမားငယ(အမးသား)တစဦး။

လြနခေသာ သးႏစခန႔အတြငး အျခားေကးရြာအဖြ႕အစညးမား၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အားနညး ေနပါေသးသည။ ပထမဥးဆးအခကမာ QSEM သေတသနမတငမ တညရေနခေသာ ေကးရြာအဆငအဖြ႕မားသည ယေန႔အခနအထ ေျပာငးလမႈ အနညးငယသာ ရပါသည။ QSEM 1 တြင ေကးရြာအဆင၌ တညရေနေသာ အဖြ႕အစညး အမးအစားမားက မတတမးတငခပါသည။ ေကးရြာအပခပေရးမအပ ေတြ႕ရခရသည အျခားအဖြ႕မားမာ


ကညေထာကပေရးအဖြ႕မား၊ သးျခားရညရြယခကျဖင တညေထာငထားေသာအဖြ႕မား၊ ထးတမးအစဥအလာအရ ဖြ႕စညးထားသည ေကးရြာရပမရပဖအဖြ႕မား၊ လငယအဖြ႕မားႏင ဘာသာေရးအဖြ႕မား စသညတ႔ ပါဝငပါသည။ သေတသနကာလတစေလာက ထအဖြ႕မား၏ အခနးက႑ ကယျပန႔လာသည သ႔မဟတ ပ၍ ဩဇာ သကေရာကလာသည သာဓက အေထာကအထား အနညးငယ သာေတြ႕ရခရပါသည။

ရခငျပညနယမအပ ကနေဒသမားတြင ေကးရြာရပမရပဖမား၏ အခနးက႑သည တကကြမႈ အားနညးလာသည ညႊနျပမႈမား ရေနပါသည။ မတတမးတငရန ခကေသာလညး ေဒသအမားစတြင ရပမရပဖမား၏ ဩဇာသကေရာကေသာ အခနးက႑မ ပါဝင ေဆာငရြကမႈမားက ျမငေတြ႕ရမႈ နညးလာေၾကာငး သေတသမားက မတသားခပါသည။ အတတကာလက ဩဇာလႊမးမးေသာ အခြငထးခအပစတစစသည စေပါငး၍ လမႈေရးႏင ဘာသာေရးကစၥမား စမေဆာငရြကသညအျပင ေကးရြာအပခပေရးမးမားကလညး အၾက႟ ဏေပးၾကပါသည။ ယခအခါ ထအခနးက႑သည အဖြ႕အစညးအေနျဖင စနစ တက ေဆာငရြကမႈ အားနညးလာၿပး တစဥးခငး ေဆာငရြကမႈမားလာျခငးေၾကာင အားလး စေပါငးထားသည အစအဖြ႕ထကသးျခားတစဥးခငးအေပၚ မခမႈပမားလာပါသည။ ရခင ျပညနယမ ၿမ႕နယတစခ၏ သာဓကမာ ႁခြငးခကျဖစပါသည။ ထၿမ႕နယတြင ႏစေပါငး မားစြာက ေဒသခလထသည အေသးစားေခးေငြလပငနးတစခက စတငတညေထာငခၾကၿပး ရြာသရြာသားမားအၾကား လသမားကာ ရပမရပဖမားက ႀကးၾကပကြပကပါသည။ ထၿမ႕နယရ QSEM ေကးရြာသးရြာတြင အဆပါလပငနး ရပါသည။ ထေဆာငရြကမႈ အစအမ၏ ရလဒတစခမာ ထၿမ႕နယရ ရပမရပဖမားသည ၎တ႔၏ အစဥအလာအရ ဩဇာရမႈ က ဆကလကထနးသမးထားၿပး ေဒသအတြငး အျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးျခငး၊ ေကးရြာ အဖြ႕အစညးမားတြင ပါဝငသငသည ပဂၢလမားက ဆးျဖတျခငး စသညတ႔အတြက တာဝနယေဆာငရြကဆ ျဖစပါသည။

သေတသနအႀကမတငးတြင အဖြ႕အစညးအသစမား ဖြ႕စညးလာၾကေသာလညး အနညးငယ သာ ခငမာလာၾကပါသည။ ေကးရြာအပခပေရးမးႏင ေကးရြာအပစအပခပေရးမးကသ႔ ေသာ အေျပာငးအလမားအျပင ေကးရြာအဖြ႕အစညးမား ႏင ပတသက၍ အသသာဆး အေျပာငးအလတစခမာ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတမား စတငဖြ႕စညး လာျခငးပငျဖစပါသည။ ထေကာမတမား၏ ရညရြယခကမာ ေကးရြာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနး ေရးဆြရာတြင ၿမ႕နယအပခပေရးက အၾကဥာဏေပးရနႏင ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာရာတြင ေကးရြာ အပခပေရးက အေထာကအပေပးရန ျဖစပါသည။ QSEM 3 ႏင QSEM 4 ကာလအတြငး ေဒသအသးသးတြင ထအဖြ႕အစညးမားက ဖြ႕စညးခေသာလညး ထသ႔ဖြ႕စညးၿပးေနာက ေကးရြာအေရးကစၥမားတြင တကကြစြာ ပါဝငလႈပရားသည ၎တ႔၏ အခနးက႑က အနညးငယသာ ျမငေတြ႕ခရပါသည။ အလားတပင အေျခအေနအရ သငေတာသကသ႔ ဖြ႕စညးထားေသာ အျခားအသငး အဖြ႕မားစြာရၿပး အနညးငယသာ ေရရညတညတပါသည။ သးျခားကစၥမားက အေလးထား


ေဆာငရြကရန ဖြ႕စညးခေသာအလားတေကာမတမား စြာရခပါသည။ ေကးရြာမားတြင NGO စမကနးမား အေကာငအထညေဖာျခငးက စမအပခပရန ဖြ႕စညးထားေသာ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမား၊ ေအာကပါ သာဓက (၁၇)တြင အေသးစတေဖာျပထားသည ရြာသရြာသားမား ကယတင အစပးဖြ႔စညးထားသည အသငးအဖြ႕မားလညး ထကသ႔ ေသာ အသငးအဖြ႕မားပင ျဖစပါသည။ ေအာကပါ သာဓကတြင ေဖာထတထားသည အတငး ထအသငးအဖြ႕မားသည ေရရညတညတသညမာ ရားပါးပါသည။ မလရညမနး ထားသည ျပဌာနးခကမားအား ေကာလြန၍ ေဆာငရြကသည အသငးအဖြ႕ သ႔မဟတ ေကးရြာအေရးကစၥမားတြင ပမကယျပန႔စြာ လႊမးမးႏငခေသာ အသငးအဖြ႕အခ႕ကလညး သာဓကအေနျဖင အနညးငယေတြ႕ရခရပါသည။

သာဓက (၁၇) ခငးျပညနယရ ေကးရြာစာရငးစစေကာမတသည လပငနးေဆာငရြကမႈ ရပတန႔သြားသည

၂၀၁၃ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ခငးျပညနယရ ေကးရြာတစရြာသည ေကးရြာ အပခပေရးမး၏ ညႊနၾကားခကျဖင ေကးရြာစာရငးစစအဖြ႕က စတငဖြ႕စညးခပါသည။ အဖြ႕ဝငမားမာ ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ရပမရပဖမား၊ CBO တစခမ ဥက႒၊ လငယ ကယစားလယမားႏင အမးသမးကယစားလယမား ပါဝငပါသည။

ေကးရြာအပခပေရးမးက NGO အဖြ႕မား၏ လပငနးအေတြ႕အၾကမားအေပၚ အေျခခ ၍ ထစတကးက အားေပးတကတြနးချခငး ျဖစပါသည။ ကယပငစာရငးစစ ဖြ႕စညးပ မား ရၿပးျဖစေသာ NGO အမးမးမ အေထာကအပမားစြာ ရရချခငးေၾကာင အပခပေရးမးသည ၎တ႔ေကးရြာအတြငး ေငြေၾကးစးဆငးမႈႏင ကနကစရတမား က ေစာငၾကညရန ကယပငအဖြ႕အစညးတစခရပါက သငေလာမညဟ စတကး ရခပါသည။ ေကးရြာအပခပေရးမး ကယတငသည အေထာကအပစမကနးမားမ ေငြအေၾကးအေျမာကအမား ရရခဖးျခငး ေၾကာင ေကးရြာစာရငးစစ ေကာမတရျခငး သည ၎အား လာဘစားမႈစြပစြခကမားက အကာအကြယေပးႏငမညဟ ျမငေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ယၾကညၾကပါသည။

စာရငးစစေကာမတ၏ ျပဌာနးခကမာ ေကးရြာအပခပေရးအဖြ႕မားႏင NGO မ ဖြ႕စညးထားသည အသငးအဖြ႕မား၏ဘ႑ာေရးက ေျခာကလတစႀကမ စစစရန ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ လကေတြ႕တြငမႈ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင စာရငးစစ တစႀကမသာ ေဆာငရြကႏငခၿပး ေဒသခ CBO အဖြ႕မား၏ ေငြေၾကးသးစြမႈကသာ စစေဆးႏငခပါသည။ ေကးရြာအပခပေရးမးသည သေဘာထားေျပာငးလသြားၿပး ၎၏ ေငြစာရငးမားက စစေဆးမႈခယရန ျငငးပယခၿပး ရလဒအေနျဖင အျခား အဖြ႕မားလညး အလားတ ျငငးဆနခပါသည။ ထ႔ေၾကာင စာရငးစစအဖြ႕သည လပငနးလညပတမႈ ရပဆငးခပါသည။ ထရလဒမား ျဖစေပၚေနရျခငးႏငပတသက၍


အျမငအမးမး ကြျပားပါသည။ အလြတသေဘာ ေကးရြာေခါငးေဆာငတစဥးက ေကးရြာ ရနပေငြမားႏင ပတသက၍ အေသးစား အလြသးစားမႈမား ရႏငေၾကာငး ထငျမငခက ေပးပါသည။ ပ၍ ေယဘယကေသာ ထငျမငခကမာ CBO မားႏင အျခားအဖြ႕မား သည ခငမာေသာ ေငြစာရငးစနစမားႏင ဘ႑ာေရးလပထးလပနညးမားရၿပး ေကးရြာအပခပေရးမး၏ နညးလမးမားမာစနစတကမလပထားျခငး၊ ကနကစရတ မားအား မတတမးတငမႈ အားနညးျခငးေၾကာငျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာငပင စာရငးစစ ေကာမတအား လပငနးေဆာငရြကခြငမျပျခငး ျဖစေၾကာငး ထငျမငယဆၾကပါသည။

ထြကေပၚလာေသာသကေရာကမႈမား

''လေတြက ဘရား႐ပတႀကးျမငေတာ ႐ပတကပ အာ႐ျပၾကတာ၊ ဘရားက အာ႐ျပတာ မဟတဘး။ သကၤနးျခ ထားတ ဘနးႀကးျမငရင သကၤနးကပ အာ႐စကတာ၊ သဃာရ႕ အႏစသာရက အာ႐ျပတာမဟတဘး။ ၿပးေတာ လေတြက ေကးရြာအပစတစခက ျမငရင အျခားေကးရြာေတြက မၾကညေတာဘ အပစေကးရြာကသာ အဓကျမငၾကတာဗ။""မႏေလးတငးေဒသႀကးမ ရပမရပဖ/လယသမားႀကး (အမးသား) တစဦး။

ျမနမာႏငငေကးလကေဒသတြင အပခပမႈစနစ၏ သေဘာသဘာဝ ေျပာငးလလာမႈ ရလဒ တစခအျဖစ အျပနအလန ဆကစပေနေသာ လားရာသးခ ထြကေပၚလာပါသည။ ပထမ အခကမာ 'သာမန" ေကးရြာမား (အပစေကးရြာ မဟတေသာ သ႔မဟတ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးေနထငသည ေကးရြာမဟတေသာ ေကး႐ြာမား) ႏင ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး ေနထငေသာ ေကးရြာမားအၾကား တနးတရညတ ဆကဆမႈမရေၾကာငး အျမငမား ျဖစပါသည။39 ေဒသအသးသတြင 'သာမနေကးရြာမား"မ ရြာသရြာသားမား သည ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ေနထငသည ေကးရြာႏင ႏႈငးယဥပါက အခြငအေရး ရရမႈ နညးပါးသညဟ ဆၾကပါသည။ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးက ၎ႏင ပ၍ပနသငေသာ ေကးရြာမားသ႔ အရငးအျမစမား ေရာကရရန ေဆာငရြကျခငးမာ ၎၏ ကယကးစးပြားပါဝငေနျခငးအျပင သတငးအခကအလကအေပၚ လႊမးမးႏငျခငး၊ ေကာမတအမးမးတြင ေကာမတဝငမား ခန႔အပႏငျခငးႏင ၿမ႕နယ အရာရမားႏင လကလမးမျခငးကလညး ထသ႔ ေဆာငရြကႏငရန အခြငအလမးေပးေနျခငး စသည အခကမားအေပၚ မတည၍ ထငျမင ယဆၾကျခငး ျဖစပါသည။ ေအာကပါ သာဓက (၁၈)တြင မေကြးတငးေဒသႀကးရ ေကးရြာ အပစတစခအတြငး ထအျမငမား တစျဖညးျဖညးေပၚထြကလာပက သာဓက ထတျပထား ပါသည။

39. ေကးရြာအပစတငးတြင အပစေကးရြာတစခရျပး ေယဘယအားျဖင အပခပေရးရး တညရပါသည။ ေရြးခယတငေျမႇာက ခရသည ေကးရြာအပစအပခပေရးမးသည (အျမတမးမဟတေသာလညး) အမားအားျဖင ထေကးရြာတြင ေနထငသ ျဖစပါသည။ အပစေကးရြာထက ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး ေနထငသည ေကးရြာသည ဖြ႕ျဖးေရးအရငးအျဖစမား ပရရရန အလားအလာ မားေၾကာငး သေတသနက ညႊနျပေနပါသည။


သာဓက (၁၈) မေကြးတငးေဒသႀကးတြင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးဆငရာ ဆးျဖတခကမား၌ အပစေကးရြာကသာ လႊမးမး ထားပါသည

မေကြးတငးေဒသႀကးရ ၿမ႕နယတစခတြင သေတသမားက ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာက အကျပ ေကာမတဝငမားႏင ေဆြးေႏြးမႈတစခ ျပလပခၿပး ေကာမတ၏ လပငနး ေဆာငရြကေနမႈမားႏင ထလပငနးမားတြင ေကးရြာအမးမး၏ ပါဝငမႈအေျခအေန တ႔က ဥးတညေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ အစညးအေဝးမားတြင ေကးရြာအပစအတြငးရ အဓကေကးရြာမားမ ေကာမတဝင မားသာ အစညးအေဝးပမန တကေရာကၾကၿပး အျခားေကးရြာမားမ ေကာမတဝင မားသည ၎တ႔၏ ေကးရြာ လအပခကမားႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးႏငခြင နညးပါးေၾကာငး ေတြ႕ရခရပါသည။ အထးသျဖင အားလးတညစြာ ေျပာဆေနၾက သည အခကမာေကးရြာအပစအပခပေရးမးသည ထအစညးအေဝးပြမားသ႔ အျမလလ တကေရာကေလရၿပး ရလဒအေနျဖင ၎၏ ေကးရြာအတြက အခြငအေရး ပေပးႏင ျခငးျဖစပါသည။ ထၿမ႕နယတြင ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ သည ႏစစဥမတလတြင ဘတဂကရရပါသည။ ေကာမတသညေကးရြာမ တငျပလာ သည စမကနးမားအား (၅၀၀၀,၀၀၀) ကပထက ကနကစရတပေနမႈ မရေစရန စစစပါသည။ ေကာမတသည ေဆာငရြကသငသည စမကနးမားက မခြေရြးခယ၍ သတမတ ထားသညစညးမဥးအတငး ရနပေငြ ခြေဝေပးပါသည။ သ႔ေသာ တစခါ တစရတြငမ ထရနပေငြမားက ေခါငးစဥေျပာငးလသးစြေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ဥပမာအားျဖင ေကးရြာအပစတစခတြင ေကးရြာ (၄) ရြာ ရပါသည။ အဓကေကးရြာတြင အလယတနးေကာငး တစေကာငး ရၿပး ေကာမတဝငအားလးက ထေကာငးေဆာငအား စစေပါငးကနကစရတ (၃၅၀၀,၀၀၀)ကပျဖင ျပျပင ေဆာကလပရန ေထာကခခပါသည။ သ႔ေသာ ဘတဂကေငြ ခြငျပခကရရၿပး လပငနးအေကာငအထညေဖာသည အခါတြင ဘတဂကသးစြမည လပငနးေခါငးစဥ ေျပာငးလသြားၿပး ေကးရြာအပစအပခပေရးမးေနထငသည အဓကေကးရြာအတြက အကးျဖစထြနးမည လမးေဆာကလပျခငးကသ႔ေသာ စမကနးအတြက ထေငြက သးစြခပါသည။ အျခားေကးရြာ မားမ ေကာမတဝငမားသည ဘတဂကသးစြသည ေခါငးစဥ မညသ႔ေျပာငးလသြားသည သ႔မဟတ အဘယ ေၾကာငေျပာငးလသြားသညက မသရၾကပါ။

ေဒသတငးတြင ထအျမငမား ရေနၾကေသာလညး အမနတကယ လကေတြ႕အေျခအေနႏင ဆကႏြယမႈရေၾကာငး ေကာကခကဆြရန ေစာလြနးေနပါေသးသည။ ေကးရြာလေနမႈ အဆငအတနးေပၚ မတည၍အစးရစမကနးမား ျဖန႕ေ၀မႈဆငရာကနဥးေလလာ ဆနးစစ ခကအရ ေကးရြာလေနမႈအဆငအတနးႏင ၎တ႔ရရသည အစးရ ဝနေဆာငမႈအခး အစားမာ ဆကစပမႈမရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ အမနတကယအားျဖင QSEM 5 သြားေရာကေလလာသညအခါ ေကးရြာအပခပေရးမးကယစားျပေသာ 'သာမနေကးရြာ မား"သည အပစေကးရြာမားႏင ႏႈငးယဥပါက အစးရစမကနး အေထာကအပရရမႈ


အခးမာ မသမသာ ပမားၾကာငး ေအာကပါဇယား(၁၁) အရ ညႊနျပေနပါသည။ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးအလက သသာေသာ ကြျပားမႈမားမရသကသ႔ ျပညနယ၊ တငးေဒသႀကး မ မညသညအပစေကးရြာမ သာမနေကးရြာမားထက အစးရစမကနး ပမမရရၾကပါ။ သ႔ေသာ ဤသ႐ပခြ ဆနးစစမႈက ပဏာမသ႐ပခြဆနးစစမႈအျဖစသာ ယဆသင ပါသည။40 ေကးရြာအပစအပခပေရးမးေနထငသည ေကးရြာမားတြင 'ဘကလကမႈ" အလား အလာရေၾကာငး အားေကာငး သည အျမငမားေၾကာင ထလားရာမားက ေျခရာချခငးသည အဖးတနမႈ ရပါသည။

ဇယား(၁၁)- ေကးရြာအမးအစားအလက အစးရအေထာကအပမား ျဖန႕ေ၀မႈ

အပစေကးရြာ (ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး)

အပစေကးရြာ (ေကးရြာအပ ခပေရးမး)

သာမနေကးရြာ (ေကးရြာအပ ခပေရးမး)

သာမနေကးရြာ (ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး)

စစေပါငး

စစေပါငးေကးရြာ ၂၂ ၂ ၂၈ ၂ ၅၄

ေကးရြာအခး ၄၁ ရာခငႏႈနး ၄ ရာခငႏႈနး ၅၂ ရာခငႏႈနး ၄ ရာခငႏႈနး

စစေပါငးစမကနး ၅၄ ၇ ၉၁ ၇ ၁၅၉

စမကနးအခး ၃၄ရာခငႏႈနး ၄ရာခငႏႈနး ၅၇ရာခငႏႈနး ၄ရာခငႏႈနး

ဒတယလားရာတစခမာ သာမနေကးရြာမားမ ရြာသရြာသားမားသည ၎တ႔၏ ေကးရြာ အကးစးပြားက ေစာင ေရာကရန သးျခားတာဝနေပးထားေသာ ေခါငးေဆာငမႈ မရျခငး အတြက စးရမပပနမႈ ျဖစေပၚေနၾကပါသည။ ထအျမငသည အထကတြင ေဖာျပထား သညယဆခကမစတငျဖစေပၚလာပါသည။ ေခါငးေဆာငမႈႏငပတသက၍ အဓက စးရမ ပပနမႈမာ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔ေကးရြာလပငနးအတြက အျပညအဝ အားစကေဆာငရြကမႈမရျခငးေၾကာင ေကးရြာအခငးခငးအစညးအေဝးမားတြင အျပညအဝ ကယစားမျပႏငျခငး သ႔မဟတ ေကးရြာမားအေနျဖင အခြငအေရးမား လကလြတဆး႐ႈး ႏငျခငး စသညတ႔ ျဖစပါသည။ ေရ႕တြင ေဆြးေႏြးခသညအတငး ေကးရြာအပခပေရးမး မားသည လပပငခြငနညးပါးလာျခငးေၾကာင အထကပါ အေျခအေန ကပမေတြ႕ရလာ ရပါသည။ ထသ႔ျဖစေပၚေနေသာလညး ေကးရြာမား၏ အကးစးပြားက လလေလာကေလာက ကယစားျပမည အျခားမညသည လပပငခြငအရငးအျမစမ ေဖာထတေတြ႕ရရျခငး မရေသးပါ။41

တတယလားရာတစခမာ ေကးရြာအပခပေရးမးမား၏ အခနးက႑နညးပါးလာျခငးႏင ထအခနးက႑အတြက ေကးရြာအဆင အစားထးအဖြ႕ေပၚေပါကလာမႈမရျခငးသည ေဒသႏရ အဆငတြင သငေလာေသာတာဝနခမႈ လပငနးစဥႏင ပတသကေသာ ျပနာမား ေပၚေပါကလာေစပါသည။ ဥပေဒမေဘာငအသစတြင ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး၏

40. သ႐ပခြဆနးစစမႈသည သေတသနအႀကမအလက ႏႈငးယဥေလလာျခငးမဟတေသာေၾကာင ရပကြကႏင ေကးရြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒ စတငအသကဝငသည အခနမစ၍ အစးရစမကနးပ႕ႏ႔မႈ အေျပာငးအလမားက ေဖာျပႏငျခငး မရပါ။ အစးရစမကနးမားအား ေရတြကသညနညးစနစမာ သဘာဝအားျဖင အရညအေသြးဆငရာ နညးစနစျဖစေသာေၾကာင ကန႔သတမႈအခ႕ ၾကေတြ႔ရပါသည။

ေကးရြာအဆငတြင

လေလာကေသာ

ေခါငးေဆာငမႈ မရျခငးက

ေကးရြာအပစမားအတြငး

ေကးရြာမားအၾကား

ကြျပားစြာ

ဆကဆခရျခငးမား

ျဖစေစႏငပါသည။


လပပငခြငက ပေပးထားၿပး ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတမား၏ အခနးက႑ျဖင ထလပပငခြငက ျပနလညထနးညႇထားပါသည။ သ႔ေသာ အထကတြင ေဖာျပ ထားသညအတငး ထေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတမားသည ေမာမနး ထားသကသ႔ လပငနးေဆာငရြကႏငသည ေထာကအထားမား အနညးငယသာေတြ႕ရရပါ သည။ ၿမ႕နယအဆငဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားသည ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးမႈလပငနးမား က ႀကးၾကပသညအခနးက႑က ေဆာငရြကၿပး ၿမ႕နယအပခပေရး႐းမားမတစဆင ေကးရြာ အထ တာဝနခမႈအခ႕ လညးေတြ႕ရရပါသည။ သ႔ေသာ သာဓက (၁၇)တြင မးေမာငး ထးေဖာျပထားသညအတငး ေကးရြာအဆငမ အထကအဆငသ႔ တာဝနယမႈလပငနးစဥ မားဖြ႕ၿဖးလာရန ၾကးစားအားထတမႈ အလြနနညးၿပး အလမးကြာေဝးေနေသးပါသည။

41. ရပကြက ႏင ေကးရြာအပစအပခပေရးဥပေဒအရ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားက ဆယအမမး မားက မေပးေရြးခယျခငး ျဖစ၍ ေကးရြာအပစ တစခအတြငး ေကးရြာမားအေနျဖင မအမားစ ရရရန မတဖြ႕သေဘာမး လအပေၾကာငး သေဘာတရားအရ မတသားအပပါသည။ အခနၾကာလာသညႏငအမ ထကသ႔ေသာ ႏငငေရးမကလးမားေၾကာင တစခနခနတြင ေကးရြာ မားက အျပညအဝ ကယစားျပသည ပစမးသ႔ ဥးတညသြားႏငမညျဖစပါသည။


အခနး (၄) ေကး႐ြာျပငပလပငနးမားတြင ခတဆကပါ၀ငျခငး


ေကး႐ြာေနာကခအေၾကာငးအရာ - ရခငျပညနယ

ေကးလကေဒသတြင စးပြားေရးတခါးပြငလာသညႏငအမ ေကး႐ြာအေရးကစၥမားအား စမခန႔ခြရာတြင ႐ႈပေထြးမႈမား ရလာပါသည။ ဤအခကအတြက နမနာတစခက ရခငျပညနယတြင ေတြ႕ရႏငပါသည။ ရခငျပညနယတြင တ႐တႏငငသ႔ သြယတနး ေနေသာ ဓာတေငြ႕ပကလငးစမကနးႏင ရခငလမးေရးဆငရာ လႈ႕ေဆာမႈမား၏ ရလဒအျဖစ တးတကလာေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအၾကား အျပနအလနဆကႏြယမႈ မားေၾကာင အခ႕ေသာ ေကး႐ြာမားရ ေျပာငးလမႈမားက ႐ႈပေထြးေစပါသည။

QSEM မ ေလလာခသညေကး႐ြာတစ႐ြာတြင အမေထာငစ (၁၃၀) ခန႔ရရာ၊ သးပႏစပခန႔မာ ေျမယာမားပငဆငၾကၿပး ကနရသမားမာ ပကလပသားမား ျဖစၾကပါသည။ ေကး႐ြာသ႔ ေရာကရသည လမးမာ ဆး႐ြားၿပး၊ အထးသျဖင မးရာသ တြင အဆးဆးျဖစသည။ ထအေၾကာငးေၾကာငပင ဤေကး႐ြာသည ႐းရာစးပြားေရး စနစကသာ ကငသးႏငၿပး ရြာသရြာသားမားက ဆနစပါးႏင အျခားကနပစၥညးမားက လလယသညစနစ ရေနဆျဖစပါသည။

၂၀၁၂ ခႏစတြင ဤေကး႐ြာက ျဖတ၍ ဓါတေငြ႕ပကလငး စတငသြယတနးခရာ လယသမား (၄၂)ဥးပငဆငသည ေျမယာမားက ထခကခၿပး ေကး႐ြာႏင အစးရအၾကား ဆကဆေရးတြငလညး ႐ႈပေထြးလာခသည။ လယသမားမားသည ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေျမအသးျပမႈႏင ပကစးမႈမားအတြက သးႏေလာေၾကးမား လကခ ရရခသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြငလညး သးႏမားပကစးမႈအတြက ေလာေၾကးမား ရရခေသာလညး ယခငႏစကမ ၿမ႕နယအဆငသ႔ (၃)ႀကမ ေလာကထား တငၾကားခေသာလညး မညသည ေလာေၾကးမ မရရခၾကပါ။ ကမၸဏသည ဓါတေငြ႕ပကလငးႏင ယဥတြ၍ လပစစဓါတအားလငးတစခကလညး (ေကး႐ြာက ျဖတ၍) တညေဆာက လကရသည။ ေကး႐ြာမာမ လပစစဓါတအား မရရဘ ဓါတအားလငးႏင ခတဆကရနလညး အစအစဥမရပါ။

''လြနခတ ၁၂ လေလာကကစၿပး၊ ႐ြာအပခပေရးမးက ဒ႐ြာထမာ အစညးအေ၀း ေတြ လပခြငမျပေတာဘး၊ အခ ကၽြနေတာတ႔ အစညးအေ၀းေတာ လပလ႔ရ တယ၊ ဒါေပမ ေကး႐ြာအပခပေရးမးက လာတကၿပး အစညးအေ၀းက ဘယသေတြ တကတယ၊ ဘာေတြေဆြးေႏြးတယဆတာက မတထားတယ""- ရခငျပညနယမ လငယတကကြလႈပ႐ားသတစဦး။

ဤသ႔ေသာ ျပနာမားေၾကာင ျပညသမားအား လႈ႕ေဆာရန လမးေၾကာငးတစခ ျဖစလာေစပါသည။ ေကး႐ြာ အတြငးရ အခ႕ေသာ လငယတကကြလႈပရားသမား သည ၿမ႕နယအဆင CSO မား၊ ရခငလမႈေရးကြနယကအပစ၊ ရခငအမးသား ပါတတ႔ႏင ခတဆကမႈမား ရထားပါသည။ သတ႔က ထကြနယကမားမတစဆင ေလလာသငယၿပး အထးသျဖင အထးစးပြားေရးဇန တညေဆာကသညအခနတြင


လယသမားမားက မမတ႔ ေျမယာမားအား ကာကြယႏငရနအတြက ေျမယာမတပတင လကမတမားလပထားရန လအပေၾကာငးက အသေပးျခငး၊ ေျမယာေလာေၾကးမား ရရေရးအတြက ေဒသချပညသမားက အစးရထ အသနားခတငျပေရးက လႈ႕ေဆာ ေပးျခငးတ႔က ေဆာင႐ြကၾကပါသည။ ဤျပနာမားမာ ႏငငေရးႏငလညး သကဆငလာၿပး တကကြလႈပရားသမားက ျပညနယတြင အေျခခအေဆာကအဥ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားေၾကာင ရြာသရြာသားမားအတြက အကးေကးဇး မရသေလာကနညးပါး ေၾကာငးက မးေမာငးထးျပေနရာ ေကး႐ြာ အပခပေရးမးမားအေနျဖင လမႈဆငရာ တညၿငမေရးက ထနးသမးရာတြင အခကအခမား ပေတြ႕လာပါသည။

ဤေကး႐ြာသည တးတကလာေသာ အစးရအကအညမားမလညး အကးေကးဇး အနညးငယကသာ ေတြ႕ျမငရပါသည။ ယခငေကး႐ြာအပခပေရးမးေဟာငးသည ၿမ႕နယအဆငႏင ဆကဆေရးေကာငးမြနသျဖင (ဂရမနတငးၿပးေနာက ေကာငးေဆာင သစတစေဆာငေဆာကလပေရးအပါအ၀င) အစးရအကအညမားရရရန ေဆြးေႏြးႏင ခပါသည။ ထအပခပေရးမးမာ ၂၀၁၃ ခႏစ QSEM ေလလာမႈမတငမ ဖယရားခရ သျဖင ေကး႐ြာအပခပေရးမးသစသည ကယပငဆကဆေရးလမးေၾကာငးတည ေထာငရန အခနယခရပါသည။ လကရတြင ေကး႐ြာအေနျဖင ေသာကေရကန အသစတစခ ရရခပါသည။ သးႀကမတင ေလာကထားၿပးေနာက ေကး႐ြာမလတနး လြနေကာငးအတြက ျပငပဆရာမားအား (၂)ႏစ ငားရမးႏငရန အကအညမားလညး ရရခပါသည။ ယခႏစတြငမ ထကနကစရတမားက ရြာသရြာသားမားက ကခရ ပါမည။ ေကး႐ြာ၏ ပညာေရးမာလညး နမကေနေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ေျပာၾကားခပါသည။ ကေလးမားအား အထကတနး ေကာငးသ႔ ပ႔ၿပးေနာက မားမၾကာမတြင ေကာငးထြကလာတတၾကပါသည။ ျပညနယအစးရကမ အနးရ အထးစးပြားေရးဇန ေဖာထတေရးလပငနး တစစတတစပငးအျဖစ အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးသငတနးမား ဖြငလစေပးမည ျဖစေၾကာငး ကတျပထားပါသည။

ဤေကး႐ြာတြင NGO အဖြ႕မား၏ အကအညအေနျဖင ေျပာငးလမႈ မရ သေလာကနညးပါးသည။ ဂရမနတငးၿပးေနာက အလပအတြကေငြေၾကးေပးျခငး (cash-for-work) အစအစဥမာ QSEM အေစာပငးကာလတြင အဆးသတသြားပါသည။ လကရတြင အသကေမြး၀မးေကာငးဆငရာ သငတနးမားပ႔ခေပးျခငးႏင စပါးထတ လပမႈ အတြက သြငးအားစမားက ေထာကပေပးေနပါသည။

ႏငငအဆင ျပျပငေျပာငးလေရးေၾကာင ေကး႐ြာမားက ေကး႐ြာျပငပလပငနးမားတြင ခတဆကပါ၀ငရမည နညးလမးမားက ေျပာငးလေစခပါသည။ QSEM ေလလာမႈ အႀကမတငးတြင ေကး႐ြာမားသ႔ ၀နေဆာငမႈေပးသည အစးရ၏ အခနးက႑မာ တျဖညး ျဖညးတးတကလာသညအတြက ရြာသရြာသားမား၏ ေမာလငခကမားအား အေကာင


အထညေဖာျခငးႏင အလရငမား၏ လပငနးမားအေပၚ သကေရာကမႈမားရခပါသည။ ပထမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ျပငပအကအည42မားက သ႐ပခြဆနးစစရာ ၌ အလရငစမကနးမား၏ အခနးက႑ကသာ လး၀နးပါး ဥးတညခရပါသည။ အေစာပငး အႀကမမားတြင အစးရ၀နေဆာငမႈမားမာ ပညာေရးႏင ေခးေငြက႑မားတြငသာ ျဖစခပါ သည။ တတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈမစ၍ ထက႑မားတြငသာမက အေျခခအေဆာက အဥႏင ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈမားတြငလညး တးတကလာခသည။ ယခအခါ QSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာအားလးတြင အစးရ၏ စမကနးအေရအတြကမာ အလရငမား၏ စမကနးအေရအတြကႏင တညေနၿပျဖစပါသည။

အစးရႏငခတဆကေဆာင႐ြကျခငးျမနမာႏငငအစးရက 'ျပညသဗဟျပဖြ႕ၿဖးေရး" နညးလမးျဖင စတငေဆာင႐ြကေနခနတြင QSEM ေလလာမႈက စတငခပါသည။43 ပ (၁၃)တြင ေဖာျပထားသကသ႔ပင QSEM ၏ အေစာပငးေလလာမႈမားတြင ေကး႐ြာအဆင ၀နေဆာငမႈေပးျခငး သ႔မဟတ ေကးလက ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားတြင အစးရ၏ အခနးက႑ အနညးငယသာရပက မးေမာငးထးျပ ခပါသည။ ျမနမာႏငငအစးရသည 'အစးရ၀နေဆာငမႈမား အလငအျမန တးတကေစ ေရးႏင ျမနဆနေသာ ေအာငျမငမႈမား (quick wins) ႏငအတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး က ရညမနးထားေသာ" လပငနးမားက အရနျမႇငတငေဆာင႐ြကခသည။44 ထနညးလမး အရ တစႏငငလးရ ေကး႐ြာမားတြင မညသ႔ အလပျဖစသညကလညးေကာငး၊ ေကးလက ေနျပညသမားက မညသ႔ တန႔ျပနၾကသညကလညးေကာငး၊ အစးရအတြက မညသည သကေရာကမႈမား ရလာသညကလညးေကာငး ဤ QSEM သေတသနလပငနးျဖင ေလလာႏငခပါသည။

၀နေဆာငမႈမား တးတကလာျခငး''အစးရ အဖြ႕အစညးေတြက ႐ြာက အေရာကအေပါက ပမားလာလ႔ ဒႏစေတာ ႐ြာအပခပေရးအတြက ေငြပထညဖ႔ အမတငးက ေျပာထားတယ""- ခငးျပညနယမ လယသမားငယ(အမးသမးႀကးတစဦး)

အစးရႏင ေကးလကျပညသမားအၾကား ခတဆကေဆာင႐ြကရာတြင ေျပာငးလမႈမား က အဓက မးေမာငးထးျပ လေသာ နယပယ (၃)ခမာ (၁) မ၀ါဒဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈ (အထးသျဖင ဤအစရငခစာ၏ ေရ႕ပငးတြင ေဖာျပထားသည ေျမယာႏင ေရလပငနး ဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား) (၂) အစးရ၏ ၀နေဆာငမႈႏင ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး အကအညမား တးတကလာျခငးႏင (၃) ျပညသမား လလားခကအသထတေဖာမႈတးလာျခငး တ႔ျဖစပါသည။ QSEM မ ေလလာခသည ေကး႐ြာအားလးတြင အစးရ၏

42. QSEM ေလလာမႈတြင အသးျပေသာ 'ျပငပအကအည"ဆသညမာ အစးရ၊ အလရင၊ အရပဘက အဖြ႕အစညးစသညျဖင ဇာစျမစမားက ခြျခားျခငးမရဘ ေကး႐ြာတြငးသ႔ ၀ငေရာကလာသည မညသညအကအညအတြကမဆ အသးျပေသာ အသးအႏႈနး ျဖစေၾကာငး သတျပေစလပါသည။

43. 'ျပညေထာငစအစးရအေနျဖင ရညမနးခကပနးတငမား ရရေရးအတြက ျပညသဗဟျပေသာ စမကနးမားေရးဆြရန ႏငငေတာသမၼတ ဥးသနးစနက ေျပာၾကားျခငး" ျမနမာအလငးသတငးစာ၊ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ (၇) ရက။

44. Nixon, H&Joelene, C., 'Fiscal Decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform", 2014.


၀နေဆာငမႈမားႏင ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမား တးတကလာပက ေအာကပါ ပ (၁၃)တြင ေဖာျပထားပါသည။45 ပတြင ျပထားသညအတငးပငQSEM သေတသနလပငနး၏ အေစာပငးအႀကမမားတြင အစးရ၏ အကအညမာ အလြနနညးပါးခပါသည။ ပထမအႀကမႏင ဒတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈမားတြင ေကး႐ြာ တစ႐ြာလင စမကနးတစခႏႈနးထကပင နညးခေသာလညး သးႏစၾကာၿပးေနာက QSEM ပဥၥမအႀကမတြငမ ေကး႐ြာတငးသည အစးရ၀နေဆာငမႈလပငနး (၃)မးခန႔က လကခရရေနရာ ၂၀၁၂ ခႏစအေစာပငးမစ၍ အစးရလပငနးမား သးဆ အထ တးတကလာသညဟ ယဆႏငပါသည။

ပ (၁၃) - QSEM သေတသနအႀကမတငးအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအလက အစးရစမကနး အေရအတြက

QSEM 1 QSEM 2 QESM 3 QSEM 4 QSEM 5 (n=36) (n=54)

စမက

နး အ

ေရအ

တြက

ေစာငၾကညေလလာခသည အၾကမ

၂ဝဝ

၁၅ဝ

၁ဝဝ

၅ဝ

ဝ

ဧရာဝတ

ခငး

မေကြး

မႏေလး

ရခင

zရမး

QSEM စတတအႀကမႏင ပဥၥမအႀကမ အၾကားတြင အကအည ဥးတညေပးေနသည နယပယ က႑မား မေျပာငးလခပါ။ ေအာကပါ ဇယား (၁၂)တြင က႑အလက ျဖန႔ေ၀ေပးခေသာ စမကနးအေရအတြကက အေသးစတေဖာျပထားပါသည။ ပညာေရးႏင ေခးေငြလကလမးမ ေရးက႑မားမာ အကအညရရသည အဓကနယပယမားျဖစၾကသည။ ေခးေငြလကလမးမ ေရးက႑တြင QSEM ေဒသ တစ၀က (မေကြးတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရမးျပညနယ) ၌ ျမနမာလယယာဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ေခးေငြမားေၾကာင အဓကျဖစၿပး အခ႕ေသာ ေကး႐ြာမားမာ သမ၀ါယမအဖြ႕မားမ ေခးေငြမားကရရေနၾကပါသည။ ပညာေရးက႑ ၀နေဆာငမႈမားတြင ေကာငးမားေဆာကလပျခငး၊ ဆရာ/မမားခန႔ထားျခငး၊ ေကာငး ေထာကပေၾကးမားႏင စာသငခနးသးပစၥညးမား ပါ၀ငသည။ ယခင QSEM ေလလာမႈ အႀကမမားႏင ႏႈငးယဥပါက ကနးမာေရးဆငရာ စမကနးမား တးတကလာၿပး အေျခခ

45. သေတသမားသည ရြာသရြာသားမား၊ ေဒသခအပခပေရးမးမားးႏင ေတြ႕ဆ၍ ေကး႐ြာတစ႐ြာခငး စတြင အစးရႏင အလရငမား၏ အကအညအားလးက စာရငးျပစခပါသည။ သေတသနကာလ အတြငး ထစာရငးမားက ျပညလညတကဆင စစေဆးၿပး ျပညနယ/ တငး ေဒသႀကးအလက စာရငးခပျပလပပါသည။ ဤနညးစနစအရ ေကး႐ြာတစ႐ြာခငးစအတြက ေပးအပေသာ စမကနး မားကသာ ဆနးစစၿပး ေကး႐ြာအဆငႏငအထက ၀နေဆာငမႈမားက မျပစႏငသညအတြက အားနညးခကအခ႕ ရႏငပါသည။ ထ႔အျပင ဤနညးလမးတြင ေပးအပလကေသာ ၀နေဆာငမႈမား၏ အတငးအတာႏင တနဖးတ႔ကလညး ခြျခားစဥးစားထားျခငးမရပါ။


အေဆာကအဥစမကနးမား ေလာကခပါသည။46

ဇယား(၁၂) - က႑အလက အစးရ၏ အကအည (QSEM စတတအႀကမႏင ပဥၥမအႀကမတ႔က ႏႈငးယဥခက)

QSEM စတတအႀကမ QSEM ပဥၥမအႀကမ

စမကနးအေရအတြက ပါ၀ငမႈ စမကနးအေရအတြက ပါ၀ငမႈ

ပညာေရး ၅၇ ၃၅ရာခငႏႈနး ၆၃ ၃၉ရာခငႏႈနး

ကနးမာေရး ၁၀ ၆ရာခငႏႈနး ၁၅ ၉ရာခငႏႈနး

အေျခခအေဆာကအဦ ၄၁ ၂၅ရာခငႏႈနး ၂၂ ၁၃ရာခငႏႈနး

ေခးေငြ ၅၅ ၃၃ရာခငႏႈနး ၅၅ ၃၄ရာခငႏႈနး

အသကေမြး၀မးေကာငး ၂ ၁ရာခငႏႈနး ၂ ၁ရာခငႏႈနး

အျခား - - ၃ ၃ရာခငႏႈနး

၁၆၅ ၁၆၀

အစးရအကအညမားအတြက သြားလာေရးလြယကသညေနရာ သ႔မဟတ ေ၀းလေခါငးပါး သညေနရာမားက သသာစြာ ဥးစားေပးထားသည ပစမား မေတြ႕ရရပါ။ၿမ႕ျပႏငနးကပစြာတညရျခငး၊ အျခားေသာ ခတဆကမႈအားေကာငးျခငး စသညတ႕ေၾကာင အစးရ ၀နေဆာငမႈမားအား ပမရရၾကသညဟေသာ ယဆခကက သကေသျပႏငသည အခကမား က QSEM ေလလာခသည ေကး႐ြာမားတြင မေတြ႕ရရပါ။ ေအာကပါ ပ (၁၄)တြင ေဖာျပ ထားသညအတငး အကအညရရသညပစမားမာ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအလက ကြျပားျခားနား ၾကပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရမးျပညနယတ႔တြင သြားလာေရး ပမလြယကေသာ ေကး႐ြာမားက လညးေကာငး၊ ရမးျပညနယတြင အလယအလတ ေကး႐ြာမားကလညးေကာငး အစးရစမကနးမားက ပမရရၾကသည။ ရမးျပညနယတြင ေ၀းလေခါငးပါးေသာ ေကး႐ြာမားအေနျဖင အစးရအကအည ရရမႈ နညးပါးလကရၿပး ၎ ေကး႐ြာမားတြင (အထးသျဖင ပဋပကၡ ဒဏခစားေနရသည ေဒသမားတြင) စမကနးမား ေဆာင႐ြကရန အခကအခရေနျခငးက ေဖာျပေနပါသည။ သ႔ရာတြင ဧရာ၀တတငး ေဒသႀကးႏင မေကြးတငးေဒသႀကးတ႔တြငမ ေ၀းလေခါငးပါးေသာ ေကး႐ြာမားသည အစးရအကအညမားက ပမရရၾကေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

46. သေတသမားသည ရြာသရြာသားမား၊ ေဒသခအပခပေရးမးမားးႏင ေတြ႕ဆ၍ ေကး႐ြာ တစ႐ြာခငးစတြင အစးရႏင အလရငမား၏ အကအညအားလးက စာရငးျပစခပါသည။ သေတသနကာလအတြငး ထစာရငးမားက ျပညလညတကဆင စစေဆးၿပး ျပညနယ/ တငး ေဒသႀကးအလက စာရငးခပျပလပပါသည။ ဤနညးစနစအရ ေကး႐ြာတစ႐ြာခငးစအတြက ေပးအပေသာ စမကနးမားကသာ ဆနးစစၿပး ေကး႐ြာအဆငႏငအထက ၀နေဆာငမႈမားက မျပစႏငသညအတြက အားနညးခကအခ႕ ရႏငပါသည။ ထ႔အျပင ဤနညးလမးတြင ေပးအပ လကေသာ ၀နေဆာငမႈမား၏ အတငးအတာႏင တနဖးတ႔ကလညး ခြျခားစဥးစားထားျခငးမရပါ။

ေကးရြာအဆင အစးရ

စမခကမားသည ၿပးခသည

ဆယႏစလအတြငး

ျမငသာသည တးပြားမႈ

မရခေသာလညး ၂၀၁၂

မစ၍ သးဆေကာ

တးပြားလာခသည။


ပ (၁၄) - ေကး႐ြာမား၏ သြားလာေရးလြယကမႈက အေျခခ၍ အစးရ၏ အကအညရရမႈ အေျခအေန

၄ဝ

၃ဝ

၂ဝ

၁ဝ

ဝဧရာဝတ ခငး မေကြး မႏေလး ရခင ရမး

စမက

နး အ

ေရအ

တြက

တငးႏင ျပညနယ

zေဝးလေသာ

အတနသငေဝးေသာ

ၿမ႕ႏငနးေသာ

ဆးျဖတခကခမတျခငးႏင သတငးအခကအလကမား စးဆငးပအစးရအကအညမားႏငပတသကသည ဆးျဖတခကခမတရာတြင အသေပးႏငစြမးအလြန နညးေၾကာငး ေဒသချပညသမားက ေျပာၾကားခၾကၿပး အကးဆကအေနျဖင ေဒသခ ျပညသမား၏ အမနလအပခကမားက အေျခခ၍ ေဆာင႐ြကေသာ အကအညမားမာ အလြနနညးပါးခပါသည။ အကအညအမးအစားႏင ဥးတညခက တ႔က လမးေၾကာငး (၂)မးျဖင ဆးျဖတၾကသည။ စမကနးမားစြာတ႔က ႏငငအဆငတြင ဆးျဖတၿပး ႏငငတစ၀နး သ႔မဟတ အထးနယေျမမားတြင တညေသာပစျဖင အေကာငအထညေဖာၾကသည။ ဤစမကနး မားတြင ေကာငးေထာကပေၾကး စမကနးမားႏင ျမစမးေရာငေကး႐ြာ စမကနးကသ႔ ေသာ ေခးေငြစမကနးသစမား ပါ၀ငသည။ အျခားေသာ စမကနးမားကမ ၿမ႕နယအဆင တြင စမခကေရးဆြျခငးျဖင ဆးျဖတၾကပါသည။ ေအာကပါ သာဓကတြင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနး စဥမားက ေထာကပေပးေနေသာ ေဒသခအဖြ႕အစညးမား၏ ဖြ႕စညးတညေဆာက ပက အၾကမးဖငးေဖာျပထားပါသည။


သာဓက (၁၉) ၿမ႕နယအဆငရ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အဖြ႕အစညးမား

Asia Foundation အဖြ႕၏ 'Fiscal decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform" အစရငခစာတြင ေဒသႏရအဆငရ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားက စမခန႔ခြႏငရနအတြက အစးရက အဖြ႕အစညးမား တညေထာငေပးထားေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။ ဤေနရာတြင ၿမ႕နယႏင ေကး႐ြာအပစအဆငတ႔၌ တညရ ေနေသာ အဖြ႕အစညးဆငရာ မေဘာငက အကဥးခပေဖာျပထားပါသည။

ၿမ႕နယအဆငတြင အဓက အဖြ႕အစညး (၃) ဖြ႕ရပါသည။ ၿမ႕နယ စမခန႔ခြေရးေကာမတ (TMC) က ၿမ႕နယအပခပေရးမးႏင အျခားအစးရ ဌာနမားမ (ၿမ႕နယအဆင) အႀကးအက မားျဖင ပါ၀ငဖြ႕စညးထားၿပး ၿမ႕နယ၏အပခပေရးကစၥအားလးကႀကးၾကပသည။ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေကာမတ (TDAC) သည ၿမ႕နယ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားက ႀကးၾကပရၿပး ၿမ႕နယစမခန႔ခြေရးေကာမတသ႔ အစရငခရသည။ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး ေကာမတ က အရပဘကပဂၢလတစဥးက ဥးေဆာငေသာလညး အျခားအဖြ႕၀င အားလးမာအစးရ ဌာနဆငရာမားမ ကယစားလယမားျဖစၾကသည။ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးမႈ အေထာကအကျပ ေကာမတ (TDSC) က အဖြ႕၀င (၈)ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားရာ အစးရဌာနဆငရာ ကယစားလယ (၂)ဥးႏင စးပြားေရးလပငနးမား၊ အလပသမားမား၊ ေတာငသလယသမားမားအပါအ၀င အကးစးပြားအပစအမးမးမ ကယစားလယ (၆) ဥးတ႔ပါ၀ငသည။ ဤေကာမတသည ရငးျမစ သယဇာတမားက တက႐ကစမခန႔ခြမႈမရေသာလညး ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတသ႔ အၾကဥာဏမားေပးရန တာ၀နရသည။ ဤေကာမတ၀ငမားသည လစဥေတြ႕ဆ၍ အစးရက သတမတ ေဖာထတထားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားအနက ဥးစားေပးေဆာင႐ြကရန လပငနးမားက အစရငခရသည။

ၿမ႕နယအဆင၏ ေအာကတြင ေကး႐ြာအပစတငးသည ေကး႐ြာအပစဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတက ဖြ႕စညးထားရသည။ ယငးေကာမတတြင သကဆငရာ ေကး႐ြာ (အပစ) မားမ အမားေလးစားေသာ ေခါငးေဆာင (၅) ဥးမ (၇) ဥးအထ ပါ၀ငဖြ႕စညးထားပါသည။ ေအာကတြင ေဆြးေႏြးတငျပထားသကသ႔ပင ထအဖြ႕အစညး သစမားမာ လပငနးမားက အျပညအ၀လညပတေဆာင႐ြကႏငျခငး မရေသးဘ အဖြ႕၀ငမားကလညး ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမး သ႔မဟတ အစးရအရာရမားက ဆးျဖတေနၾကပါသည။

ေဒသအသးသးတြင အျမငမား သသာစြာ ကြျပားျခားနားေနေသာလညး ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတသည ၿမ႕နယအဆင ဆးျဖတခကခမတျခငးလပငနးစဥအတြက အသငေတာဆး အဖြ႕တစချဖစေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ႐ႈျမငၾကပါသည။ ဤေကာမတ မားသည ၿမ႕နယအဆင ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားႏငပတသက၍ ဆးျဖတခကခမတရာတြင ကယစားျပမႈက ပမတးတကေစမည အခြငအလမးမားက ေထာကပေပးႏငပါသည။


QSEM မေလလာခသည ၿမ႕နယမားတြင ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတမား က မားေသာအားျဖင အစးရအရာရမားႏင ေဒသခကယစားလယမားျဖင ဖြ႕စညးထား ၾကပါသည။ သ႔ရာတြင လကေတြ႕တြငမ ေဒသခကယစားလယဆသမားမာ ၿမ႕နယအဆင အရာရမားႏင ရငးႏးေသာ ေဒသခေခါငးေဆာငမား အမားစ ျဖစၾကၿပး ၿမ႕ျပေဒသမား တြင ပမေနထငၾကသမား ျဖစၾက ပါသည။ ေကး႐ြာအပခပေရးမးမားအေနျဖငအစညးအေ၀းအစအစဥမားအေၾကာငး မသရႏငျခငးႏင ၿမ႕နယတြင အစညးအေ၀းတကရသည ကနကစရတမားေၾကာင ထအစညးအေ၀းတြင ပါ၀ငေဆြးေႏြးႏငမႈက အခကအချဖစ ေစေၾကာငး ေျပာၾကားခပါသည။ ေအာကပါ သာဓက (၂၄) တြင ဤစညးမဥးမား၏ ႁခြငးခကအျဖစ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတမားက ကယစားျပမႈက တးျမႇငေစရန ေဆာင႐ြကခသည ဥပမာ (၂)ခက တငျပထားပါသည။ ရြာသရြာသားမား အေနျဖင ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတ၏ လပငနးမားမလြ၍ အျခားေသာ ေကာမတမား (ၿမ႕နယ စမခန႔ခြေရးေကာမတ သ႔မဟတ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးေကမတ) တြင လႊမးမးႏငစြမး မရသေလာက သ႔မဟတ လး၀မရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

သာဓက(၂၀) ရခငျပညနယႏင ခငးျပညနယတ႔ရ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတ (၂)ခအေၾကာငး

ခငးျပညနယရ ၿမ႕နယတစခတြင ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအအကျပေကာမတ သည အားလးက ကယစားျပ ေသာ ဖြ႕စညးတညေဆာကပတစခက ေဖာထတရန ႀကးပမးခၾကပါသည။ လအပသည ပမနအဖြ႕၀ငအေရအတြက အျပငၿမ႕နယက ေဒသ(၉) ခ ခြျခားကာ ထေဒသတစခစမ ကယစားလယမားက ေကာမတတြင ပါ၀ငေစပါ သည။ ေကာမတ အဖြ႕၀ငမားသည တစလလင တစႀကမ ပမနေတြ႕ဆေလရၿပး ေကး႐ြာ မားတြင အစညးအေ၀းမား ျပလပရနလညး ပပးကညေပးသည။ ထ႔ေၾကာင ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတအေနျဖင ေကး႐ြာမား၏ လအပခက မားက ပမနားလညကာ အဆျပလႊာမားက ဥးစားေပးအဆင သတမတႏငပါသည။

သ႔ရာတြင ၂၀၁၄ ခႏစ ႏစလညပငးတြင ၿမ႕နယအပခပေရးမးအသစတစဥး ေျပာငးလခနမစ၍ ၿမ႕နယအဆင ေကာမတတြင (ေဒသ ၉ ခမ) ကယစားလယ တစဥးကသာ ပါ၀ငခြငျပခပါသည။ အျခားေသာ ေကာမတ၀ငမား ကသ႔ပင ထေကာမတ ၀ငမာလညး ၿမ႕ေပၚေဒသမ ျဖစပါသည။ ရလဒအေနျဖင ၿမ႕နယအဆင ေကာမတႏင အတညျပေပးရမည စမကနးမားရေနေသာ ေကး႐ြာမားအၾကား ခတဆကမႈမား မရေတာပါ။

၂၀၁၃ ခႏစ၊ မတလတြင ရခငျပညနယရ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယ၌ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာက အကျပေကာမတတစခက ဖြ႕စညးခရာ ၿမ႕နယဒတယအေထြေထြအပခပေရးမး တစဥး၊ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမ (အစးရ) အရာရတစဥးႏင ေကး႐ြာမားမ

အစးရ စမခကမားႏင

စပလဥး၍ ဆးျဖတခက

ခမတရာတြင တကၾကြစြာ

ပါ၀င ေဆာငရြကႏငမည၊

လႊမးမးႏငမည စြမးရည

မးမာ ေကးရြာသ

ရြာသားမားတြင အကန႔

အသတျဖငသာ ရေန

ပါသည။ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရး

အေထာကအကျပ

ေကာမတ မားကသ႔

အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင

ယငးတ႔က လေလာကေသာ

လပပငခြင အပႏငး ခရပါက

အေရးပါေသာ အခနးက႑မ

ထမးေဆာငႏငမည

အလားအလာ ရေပသည။


တစဥးခငး ကယစားလယ (၇)ဥးတ႔ ပါ၀ငသည။ ေကး႐ြာ/ရပကြကအဆငမ အဖြ႕၀င မားက ၿမ႕ေပၚ ရပကြက (၃)ခတြင မေပးျခငးစနစျဖင ေ႐ြးခယပါသည။ ထ႔ေနာက ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမား၊ ေကး႐ြာအပခပေရးမးမားပါ၀ငေသာ အစညးအေ၀း တြင မအမားဆးရရသ (၃၀) ဥးအနက ေကာမတအဖြ႕၀င (၇)ဥးက ပြငလငး စြာေ႐ြးခယပါသည။ သ႔ရာတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပခပေရးမး၏ သေဘာထား မာ အလႊမးမးႏငဆးျဖစပါသည။ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတ၏ ရည႐ြယခကမားမာ (၁) ေကးလကေနျပညသမားႏင အစးရဌာနမားက ခတဆကေပး ျခငးျဖင ေကးလကေန ျပညသမား၏ လအပခကမား အား ျဖညဆညးကညေပးရနႏင (၂) ေကးလကေနျပညသမား၏ ဖြ႕ၿဖးေရးႏငပတသက၍ အသပညာႏင သတငးအခက အလကမားက ဆကသြယေပးရနျဖစပါသည။

ဤေကာမတတြင ေကး႐ြာမားသ႔ သြားေရာကရန ရနပေငြ သ႔မဟတ ၀နထမးမရ ေသာလညး တစပတႏစႀကမျပ လပသည အစညးအေ၀းမားသ႔ ေကး႐ြာအပခပေရး မးမားအား ဖတၾကားေလရပါသည။ အမားဆးေဆြးေႏြး ၾကေသာျပနာမားမာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးေဆာင႐ြကရန အဆျပလႊာမားႏင ေျမယာဆငရာ အျငငးပြားမႈ မားျဖစၾက သည။ ရခငျပညနယရ ပဋပကၡမားအေၾကာငးကလညး ေဆြးေႏြးၾကပါသည။ ဆးျဖတခကမားႏင အစညးအေ၀း မတတမးမားက ခ႐င႐းသ႔ ေပးပ႔ပါသည။ ၿမ႕နယ အဆငရ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတမားသည ေကး႐ြာအဆငတြင သးျခား စမကနးမားက ေထာကပရာတြင ေအာငျမငမႈနညးပါးေသာလညး ေျမယာဆငရာ အျငငးပြားမႈမားႏင ၿမ႕နယအဆင အေျခခအေဆာကအဥးလအပခကမားက လႊမးမး ဆးျဖတရာတြင ပမေအာငျမငေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

''အစးရက ကၽြနေတာတ႔ (ေကာမတ)အတြက ကနကစရတေတြ ခေပးမယဆရင ပေကာငးတာေပါ၊ အဒါမး အရငကလညး မခေပးဘး""- ရခငျပညနယမ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတ၀ငတစဦး

ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတ၏ ကယပငရနပေငြမာ ျပညေထာငစလႊတေတာဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြမ သနး (၁၀၀၀) ျဖစၿပး ယငးအနက ၃ ရာခငႏႈနးက စမ ခန႔ခြေရးကနကစရတမားအျဖစ အသးျပပါသည။ ဤေကာမတအေနျဖင ေကးလက ဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာနႏင ကနးမာေရးဥးစးဌာနကသ႔ေသာ အျခားအစးရဌာနမားသ႔ လညး အၾကဥာဏမားေပးႏငပါသည။ သ႔ရာတြင အခ႕ေသာ ျပညေထာငစအဆင ဥးစးဌာနမားအေနျဖင ဤေကာမတက 'ဌာနကစၥရပမားက ၀င႐ႈပေနေသာ" အဖြ႕ တစခအျဖစ ျမငေနၾကၿပး ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားမာလညး ေရာေထြးေနေၾကာငး ေကာမတအဖြ႕၀ငမားက မတခကျပေျပာၾကားခပါသည။


ဆးျဖတခကခမတသည လပငနးစဥမားက လမးညႊနရနအတြက ေကး႐ြာအဆင သ႔မဟတ ၿမ႕နယအဆင ဖြ႕ၿဖးေရး စမခကမားအား အသးျပသည သာဓက ျဖစရပအလြနနညးပါး သည။ ေကး႐ြာအမားစမ ရြာသရြာသားမားသည မမတ႔ေကး႐ြာလအပခကမားအတြက အဆျပလႊာမား မၾကမးေရးဆြ၍ တငျပၾကပါသည။ သ႔ေသာ ေကး႐ြာတစ႐ြာလး အတြက ျခငလအပခကမားက သတမတေဖာထတ၍ ဥးစားေပးအဆင သတမတျခငး က စနစတကေဆာင႐ြကမႈ အလြနရားပါးသည။ အဆျပလႊာမားမာ ေကး႐ြာေခါငးေဆာင မားက ႐တတရက ေပၚေပါကလာေသာ အေျခအေနမားက အေျခခ၍ ေဖာထတေန ၾကရာ မားေသာအားျဖင အဆျပလႊာတငျပရန ေတာငးခလာပါက သ႔မဟတ အထးလ အပခကမားရလာပါက တန႔ျပန၍ ေရးဆြၾကျခငးျဖစသည။ အစရအေနျဖငလညး အကအည မားမေပးမ ဆနးစစေလလာမႈမားျပလပေလရေသာလညး ယငးရလဒမားေၾကာင ၀နေဆာငမႈမားက ခကခငးေဆာင႐ြကေပးႏငျခငးမရပါ။ ဤေလလာမႈအတြငးတြင ေဒသခမား၏ အထးျပနာမားႏင လအပခကမားက သတမတေဖာထတရန အစးရက ဆနးစစမႈျပလပေသာ ျဖစရပ (၃)ခက ေတြ႕ရခရပါသည။ ယငးတ႔မာ ဧရာ၀တတငး ေဒသႀကးအတြငးရ ေရလပသားမား၏ ထခကလြယမႈက သတမတေဖာထတရန အခက အလကေကာကယျခငး၊ ခငးျပညနယႏင မႏေလးတငးေဒသႀကးတ႔တြင သးႏပကစးမႈ မားအတြက ကညေပးရမည ေကး႐ြာမားအား စာရငးေကာကယျခငးတ႔ ပါ၀ငပါသည။ ဤျဖစရပမားတြင အကအညမားက ခကခငးပပးေပးႏငချခငးမရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

''ငတတတ ကေလးက ႏ႔ပစ႔ရတတတယ""- ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမ ပကလပသား (အမးသမး)တစဦး

''ကၽြနေတာတ႔က ႐ြာရ႕လအပခကေတြက သဖ႔ ႐ြာသားအားလးန႔ မေဆြးေႏြးႏငဘး။ သတ႔အားလးက စား၀တေနေရးအတြက ႐နးကနေနၾကရလ႔ အလပ႐ႈပေနၾကတာ ဒေတာ ကၽြနေတာတ႔က ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြန႔ ေကာမတက တာ၀နရသေတြန႔ဘ ေဆြးေႏြးၿပး သကဆငရာ အစးရအရာရဆက အဆျပလႊာတငလကရတယ""- ခငးျပညနယမ ေကး႐ြာအပခပေရးမး (အမးသား)တစဦး။

အခ႕ေသာ ေကး႐ြာမားတြင အစးရအကအညႏငပတသကသည သတငးအခကအလက မားရရရန ခကခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ယခငအခနးတြင မတခကျပထားသကသ႔ပင အစးရ၏ အကအညရရရနအတြက ေကး႐ြာအဆငမ ၿမ႕နယအဆငအထ အဆကအသြယ မားႏင ခငမာစြာ ခတဆကထားႏငရန လအပေၾကာငး ေဒသအားလးရ ရြာသရြာသား မားက ႐ႈျမငၾကပါသည။ ေအာကပါ သာဓက(၂၁) တြင ဤအဆကအသြယမားက ရရႏငသည အခြငအလမးမားႏငပတသကသည အခကအလကမားက ရြာသရြာသားမား အား မညသ႔ ေထာကပေပးေၾကာငးႏင အထးသျဖင အစးရစမကနးမားႏငပတသက သည အစညးအေ၀းမားအေၾကာငး သရရနႏင ယငးအစညးအေ၀းမား သ႔ တကေရာကႏင ေစရန မညသ႔ကညေပးေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ ဆန႔ကငဘကအားျဖင ေကး႐ြာ မားစြာတ႔ရ ရြာသရြာသားမားအေနျဖင သတ႔၏ အပခပေရးမးမားသည အစးရအကအညမား


က တကကြစြာ မရာေဖြႏငေသာေၾကာင သ႔မဟတ ျပငပပဂၢလမားႏင အဆကအသြယ မတညေဆာကႏငေသာေၾကာင ထေရာကမႈ မရဟ ခစားရေၾကာငးေျပာၾကားခၾကပါ သည။ ဤသ႔ေသာ အျမငမားမာ အထးသျဖင ေကး႐ြာအပခပေရးပစမားေျပာငးလ သြားေသာေၾကာင ၿမ႕နယအဆငလပငနးစဥမားတြင တကကြစြာ ခတဆကပါ၀ငႏငမည အခြငအလမးမား တစျဖညျဖညးေမးမနလာေသာ ေကး႐ြာအဆငအပခပေရးမးမားႏင ပတသကပါက ပမသသာထငရားပါသည။ ဤအေၾကာငးက ေရ႕ပငးအခနးတြငလညး ေဆြးေႏြးထားၿပးျဖစပါသည။

သာဓက (၂၁) မေကြးတငးေဒသႀကးတြင အစညးအေ၀းမားတကျခငးေၾကာင အကးရလဒမားပမရရျခငး

မေကြးတငးေဒသႀကးအတြငးရ ေကး႐ြာတစ႐ြာ၏ အေတြ႕အၾကအရ ေကး႐ြာႏင ၿမ႕နယ အဆငတ႔အၾကား ဆကဆေရး ခငမာရနႏင ၿမ႕နယအစညးအေ၀းမားသ႔ တကေရာကရန အေရးႀကးပတ႔က ေဖာျပေနပါသည။

ဤေကး႐ြာသည ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရး၀နႀကးဌာနႏင ကလသမဂၢအဖြ႕အစညး တစခတ႔ ပးေပါငး၍ ရနပေငြ ေထာကပ ေပးထားေသာ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးစမကနးတစခေၾကာင လတတေလာတြင အကးေကးဇး ခစားေနရေၾကာငး ရြာသရြာသားမားက ေျပာၾကားခပါသည။

ၿမ႕နယအေထြေထြအပခပေရးမး႐းမ ေကး႐ြာမားစြာတ႔အတြက ေရပမေထာကပ ေပးႏငမည စမကနးတစခက ေဖာထတခပါသည။ သ႔ရာတြင ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမးမားႏင ေကး႐ြာအပခပေရးမးမားစြာတ႔သည မညသညေကး႐ြာမား၌ စမကနးေဆာင႐ြကမညက ဆးျဖတေပးသည အစညးအေ၀းသ႔ မတကေရာကခၾကပါ။ QSEM သေတသနအတြငး သေတသမား သြားေရာကေလလာခသည ေကး႐ြာ (၃)႐ြာအနက ေကး႐ြာတစ႐ြာမ အပခပေရးမး တစဥးတညးသာ ထအစညးအေ၀းသ႔ တကေရာကခသညအတြက ထေကး႐ြာမာ စမကနးတြင ပါ၀ငခြငရခေၾကာငး ေတြ႕ရရ ပါသည။

(QSEM ေကး႐ြာတြင ေနထငေသာ) ထေကး႐ြာအပခပေရးမးမာ သ၏ ေကး႐ြာ အတြက ျပငပအကအညမား ရရႏငရန ေနရာမနတြင ရေနေၾကာငး ထရြာသရြာသား မားက ေျပာၾကားခပါသည။ ထအပခပေရးမးသည သ၏ တာ၀နမားက ေကပြနစြာ ထမးေဆာငႏငသညအျပင ၿမ႕နယအတြငးတြငလညး ေကာငးမြနေသာ အဆကအသြယ မားရထားပါသည။ သ၏ ေယာကဖျဖစသမာ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတတြင အဖြ႕၀ငတစဥး ျဖစပါသည။ ၿမ႕နယအဆင အစညးအေ၀းမားက တက ေရာကႏငရန အေရးႀကးေၾကာငး သေဘာေပါကလာသည ထေကး႐ြာအပခပေရးမး


သည ေကး႐ြာအဆင လပငနးအဖြ႕တစဖြ႕က (ဆယအမမးမားအပါအ၀င) အဖြ႕၀င (၇)ဥးျဖငဖြ႕စညးခၿပးသ မတကေရာကႏငပါက ထအဖြ႕၀ငမားအား အစညးအေ၀း တကေရာကေစခပါသည။

ေမာလငခကမားက စမခန႔ခြျခငး

''အစးရက ေကာငးေတြက ေထာကပေၾကးေတြ ပပးေပးလာေတာ ပအဆငေျပလာတယ ဒါေပမယ ဒ႐ြာက လေတြက အရငကအတငး ဆရာ၊ ဆရာမေတြရ႕ လအပခကေတြက ေထာကပေပးဖ႔ ဆႏၵမရၾကဘး""- ရမးျပညနယမ ဆရာမတစဦး။

ျခငၾကညပါက ရြာသရြာသားမားသည အစးရ၀နေဆာငမႈမားက တးတကလာမႈက ေကာငးမြန စြာတန႔ျပနခၾကပါသည။ သ႔ရာတြင ရြာသရြာသားမား၏ ေမာလငခကမားမာလညး ပတးလာပါသည။ အေပၚယအားျဖင ရြာသရြာသားမားသည အစးရအေထာကအပ မား သသာထငရားစြာ တးတကလာျခငးက အျပသေဘာျဖင တန႔ျပနခၾကပါသည။ ယငး အခကက စတတအႀကမ QSEM အစရငခစာတြင အေသးစတ တငျပထားၿပး၊ ယခ ပဥၥမ အႀကမအစရငခစာတြငလညး ထပမအတညျပႏငခပါသည။ အစးရ၀နေဆာငမႈမား တးတကလာျခငးက အျပသေဘာျဖင လကခၾကျခငးမာ ဤေျပာငးလမႈမား မျဖစေပၚမ အခနက အစးရအေထာကအပမား အလြနနညးပါးစြာ ရရချခငးေၾကာင ေမာလငခကမား နညးပါးချခငး ႏငလညး ႏႈငးယဥၾကညရန လအပပါသည။

''ကၽြနေတာတ႔က ဆညေျမာငး၀နႀကးအသက ေရဒယကေနဘ ၾကားဖးတယ။ ကၽြနေတာ တ႔ရ႕ တကယဘ၀ထမာ တစခါမ မျမငဖးဘး""- ရခငျပညနယမ လယသမားငယတစဦး (အမးသား)။

ဤအခကမာ အစးရ၀နေဆာငမႈေပးျခငးႏငပတသက၍ ေဒသချပညသမားအား လႈ႕ေဆာ ေဆာင႐ြကမည (ႏငငေရး ပါတမားႏင တကကြလႈပရားသအပစမားကသ႕ေသာ) အကးစးပြားအပစမားအတြက ေနရာတစေနရာ ျဖစလာပါသည။ ယေန႔အခနအထပင ထလႈပရားေဆာင႐ြကမႈမားမာ ေျမယာသမးယမႈမားႏင ေျမယာစမခန႔ခြေရး ျပနာမား တြင ဆကလကျဖစေပၚေနဆျဖစပါသည။ ယခင QSEM အစရငခစာမားတြင ဧရာ၀တတငး ေဒသႀကး၌ အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမားက သမးဆညးခေျမယာမား ျပနလညရရ ေရးအတြက ရြာသရြာသားမားအား လႈ႔ေဆာေထာကခေပးခေၾကာငး ေဖာျပခၿပးျဖစပါသည။ ဤအခနး၏ အစပငးတြင ေဖာျပထားေသာ ေကးရြာေနာကခအေၾကာငးအရာတြငလညး သမးဆညးခေျမယာမားအတြက ေလာေၾကးေငြမားအား မညသ႔ ေမာလငေနေၾကာငးႏင ရခငျပညနယရ ေကး႐ြာတစ႐ြာတြင တကကြလႈပရားသမားက (ႏငငေရးရည႐ြညခက မားျဖင) ရြာသရြာသားမားအား လႈ႕ေဆာရနအတြက တးတကလာေသာ ၀နေဆာငမႈမားက


မညသ႔အသးျပေနေၾကာငးက ဥပမာတစချဖင တငျပခပါသည။

တစခနတညးတြငပင QSEM မေလလာခသညေကး႐ြာမား၌ ေဒသႏရအဆင စမကနးမား ေထာကပေပးႏငမည အစးရ၏ စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတရေနၿပး ၀နေဆာငမႈမား ေပးအပရာတြင ဆး႐ႈးႏငေျခမားရျခငးေၾကာင အခနႏငအမ အခငးခငးယၾကညမႈ ေလာနညးလာေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ဤအစရငခစာပါ နယပယက႑ မားစြာ တ႔တြင ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမားအား ေဒသချပညသမားက မညသ႔ ခစား ေနရေၾကာငး ေဆြးေႏြး ထားေသာလညး ထအခကမားက ျဖညဆညးေပးရနအတြကမ အစးရ၏ စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတ ရေနပါသည။ ဥပမာအားျဖင ေျမယာ မတပတငျခငးလပငနးက QSEM သေတသနေဒသအားလးတ႔တြင ေဆာင႐ြကေနၿပ ျဖစပါသည။ သ႔ရာတြင စနစအသစက မညသ႔ လညပတေဆာင႐ြကရမညျဖစေၾကာငး ၿမ႕နယအဆငတြငပင ရငးလငးတကမႈမရသညအတြက ရြာသရြာသားမားမာ ေျမယာ လႊေျပာငးမႈမားအတြက ႐းရာစနစမားက အသးျပေနၾကဆျဖစပါသည။ ထ႔အတပင စမကနးသစမားက အေကာအထညထညေဖာရနႏင ႀကးၾကပရနအတြက ၿမ႕နယအဆငရ အစးရ၏ စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတရေနသည လကၡဏာမားကလညး ေတြ႕ရရပါ သည။ သာဓက (၂၂)တြင မႏေလးတငးေဒသႀကးရ ျမစမးေရာငေကး႐ြာစမကနးႏင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးရ ေကာငးေထာကပေၾကးစမကနးမားတြင ထကသ႔ေသာ အားနညး ခကမားရေနသည ဥပမာ (၂)ခက တငျပထားပါသည။

သာဓက(၂၂) ျမစမးေရာငေကး႐ြာစမကနးႏင ေကာငးေထာကပေၾကးစမကနး မားအား အေကာငအထညေဖာရာတြင ႀကးၾကပမႈအားနညးေနျခငး

မႏေလးတငးေဒသႀကးအတြငးရ ေကး႐ြာတစ႐ြာသည ျမစမးေရာငစမကနးအရ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတထမ ေငြကပ သနး (၃၀၀) က ခြေ၀ရရခပါသည။ ထစမကနး မာ ေကး႐ြာတြငးရ ပမဆငးရေသာ ရြာသရြာသားမားအတြက အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးမား (အထသျဖင ေမြးျမေရးလပငနးမား)တြင ရငးႏးျမႇပႏႏင မည အရငးအႏးမား ေထာကပေပးရန ရည႐ြယထားပါသည။ ထအကအညမား က ႀကးၾကပရနအတြက ေကး႐ြာမားတြင အဖြ႕၀င (၇) ဥးပါ၀ငေသာ ေကာမတ တစခက ဖြ႕စညးရပါသည။ ထေကာမတအဖြ႕၀ငမားအတြက ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတက (၄)ရကၾကာ စာရငးအငး သငတနးတစခကလညး ဖြငလစပ႔ခေပးခပါသည။

''႐ြာသားေတြက ဟလကေတာ ေခးေငြရတယ၊ ဒလကေတာ ေခးေငြရတယ စသည ျဖင ေစာဒကတကလာရင ကၽြနေတာတ႔က လြရင ဘယသမ မေျဖရငးေပးႏငဘး၊ ကၽြနေတာတ႔က ကယ႐ြာအေၾကာငးလသတယ။ ဘာေတြ လအပေနတယဆတာလ သထားတယ။ အဒေတာ ကၽြနေတာတ႔က ေခးေငြလတလေတြက ေ႐ြးဖ႔ အစညး အေ၀းတစခေခၚလကတယ။ ၿပးေတာ ေခးေငြလတ အမေထာငစေတြက ရနပေငြက


ခြေပးလကတယ""- ေကာမတအဖြ႕၀ငတစဦး။

ပမဆငးရေသာ ရြာသရြာသားမားအား ရနပေငြ ကပ သနး (၃၀၀) က ခြေ၀ေပးရမည အစား ေကာမတသည ေခးေငြလအပေနေသာ အမေထာငစတငးသ႔ ေခးေငြမား ေပးအပခပါသည။ ျမစမးေရာငေကး႐ြာစမကနးမ အတးႏႈနးသည တစလလင ၁ ရာခင ႏႈနး ေအာကသာရသညအတြက ေကး႐ြာရ အမေထာငစမားအနက ၉၀ ရာခငႏႈနးက ေခးေငြရယခပါသည။ အမေထာငစတစစစသည ေခးေငြ ၁၅၀,၀၀၀ ကပမ ၁၆၀,၀၀၀ အထ ရရၾကၿပး ခမးသာေသာ အမေထာငစမားကမ ေခးေငြပမာဏ မာ အလြနနညးပါးသညဟ ထငၾကသည။

ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတက ဤစမကနးအေပၚ ႀကးၾကပမႈမာ အလြနအားနညးပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေကး႐ြာေကာမတသည မမတ႔ေကး႐ြာက လအပသညဟ ထငျမငေသာ ကစၥရပႏငကကညေစရနအတြက ျမစမးေရာင ေကး႐ြာရနပေငြက ျပင ဆငအသးျပႏငေသာေၾကာငျဖစပါသည။ အမနအားျဖင ၿမ႕နယေကာမတ၀ငမား က ေကး႐ြာသ႔သြားေရာကေလလာသညအခါတြင မလက ေခးေငြပပးေပးရန ရညမနး ထားေသာ ရြာသရြာသားမားက ယခငကပင ရထားေသာ ကၽြ၊ ႏြားမား၊ ၀ကမားက ဓာတပ႐ကထားၿပး၊ စမကနးအကးရလဒမားအျဖစ ေဖာျပခၾကပါသည။

အစးရ၏ ေကာငးေထာကပေၾကးစမကနးမားက ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးႏင ရမး ျပညနယတ႔ရ ေကး႐ြာအားလးနးပါး တြင စတငေဆာင႐ြကခေၾကာငး သတျပမပါသည။ မလတနးေကာငးမားသည တစေကာငးလင ေငြကပ (၄)သနးစ ကလညးေကာငး၊ မလတနးေကာငးခြမားသည တစေကာငးလင ေငြကပ (၂)သနးစကလညးေကာငး၊ အလယတနး ေကာငးမားသည တစေကာငးလင ေငြကပ (၁၀)သနးစကလညးေကာငး ရရၾကပါသည။47

ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးအတြငး ေလလာခေသာ ေကး႐ြာအားလးနးပါးတြင တညေသာ ဇာတလမးတစခတညးသာ ထြကေပၚလာခပါသည။ ေကာငးအပႀကးမားသည ထရနပ ေငြမားအတြက တာ၀နယရနလအပၿပး ထရနပေငြက အသးျပရမညစညးမဥးစညးကမး မားအတြက ၿမ႕နယပညာေရးမး႐းတြင သငတနးပ႔ခေပးပါသည။ ေကာငးအပႀကးမား ႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာလညး(ရနပေငြမားအား စမခန႔ခြျခငးအတြက လမးညႊန ခကမားႏင အည) ထရနပေငြမားက မညသ႔ အသးျပခေၾကာငးကလညးေကာငး၊ ရနပေငြမားက အသးျပရာတြင ရြာသရြာသားမား သ႔မဟတ ေကာငးေကာမတမားႏင မညသ႔ တငပငေဆြးေႏြးခသညကလညးေကာငး၊ ရငးလငးတကေသာ အေသးစတ အခကမားက မရရႏငခပါ။ အခ႕ေသာ ရြာသရြာသားမားမာ ေကာငးအတြက ေထာကပေငြရရသညဟေသာ အခကမတစပါး မညသညအေသးစတအခကကမ

47. ပညာေရး၀နႀကးဌာနႏင မတဖက အလရငမားအေနျဖင လပငနးတးတကမႈက သရရန ေကာငးေထာကပေၾကးမားအေပၚ အရညအေသြးႏင အေရအတြကပငးဆငရာ ဆနးစစမႈမား မမဖာသာ ကယျပန႔စြာ လပေဆာငလကရပါသည။


မသရၾကပါ။ အခ႕ေသာ ေကး႐ြာမားတြင ဤေကာငးေထာကပေၾကးစမကနးေၾကာင ေကာငးအပႀကးမားအေပၚ နားလညမႈလြမားျခငးႏင မယၾကညမႈမား ျဖစေပၚခေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

အလရငမားႏငခတဆကေဆာင႐ြကျခငးLIFTသည QSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာမားတြင အကအညမားေထာကပေပးေနသည အဓကအလရင တစဥးအျဖစ ဆကလကတညရေနၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင စမကနးမားစြာတ႔အတြက အကအညမားမာ အခနႏငအမ သသာေသာ ေျပာငးလမႈမား ရေနပါသည။ ေဒသအားလးတ႔တြင ေထာကပ ေပးခေသာ စမကနးမား၏ အတငးအတာႏင အမးအစားတ႔က ေအာကတြင မတတမးျပစထားပါသည။ ထ႔ေနာက QSEM သေတသန အႀကမတငးတြင အလရငစမကနးမား၌ ေဒသချပညသမား၏ ခတဆကပါ၀ငမႈ လမးေၾကာငး မားက ေယဘယအားျဖင သ႐ပခြ ဆနးစစျပထားပါသည။ လကခရရေသာ အကအညQSEM မေလလာခသည ေကး႐ြာအားလးတ႔အတြက အကအညစစေပါငးမာ အခန တငးတြင တညေနဆ ျဖစေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြငမ သသာ ထငရားေသာ အတကအကမားရခပါသည။ပ (၁၅)တြင QSEM သေတသနအႀကမ အားလးအတြက အကအညစမကနးအေရအတြကက အကဥးခပ ေဖာျပထားပါသည။ ပမးမတြကခကပါက QSEM သေတသနအႀကမတငးအတြက အကအညစမကနး အေရအတြကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတစခခငး တြင ၂၅ ခမ ၄၀ ခအထ ရေနၿပး ေကး႐ြာတစ႐ြာခငးတြင စမကနး ၃ ခမ ၄ ခအထ ရေနပါသည။ သ႔ရာတြင ဤအခကအလကမားအရ သေတသနအႀကမတငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားအခ႕ရ QSEM ေကး႐ြာမားတြင အကအည စမကနးအေရအတြကမာ အတက အကမားရေနပါသည။ ဥပမာအားျဖင ခငးျပညနယႏင (ေနာကပငး QSEM အႀကမ မားတြင) မေကြးတငးေဒသႀကးတ႔၌ စမကနးအေရအတြကမာ တစေျပးညျဖစေန ေသာလညး QSEM ေနာကပငးအႀကမမား၌ မႏေလးတငးေဒသႀကးရ စမကနးအေရ အတြကမာ ေလာကသြားပါသည။ ရခငျပညနယတြငမ ပထမအႀကမ QSEM ႏင ႏႈငးယဥပါက ေလာကသြားၿပး ေနာကပငးတြင တစေျပးညျဖစသြားပါသည။

အကအညေပးေရး

စမခကမား၏

အေရအတြကမာ

တငးေဒသႀကး/

ျပညနယမားတြင

အတကအကမားစြာ ရခၿပး

ရခငႏင မႏေလးတြင

အတနပင ကဆငးခပါသည။


ပ (၁၅) - QSEM သေတသနအႀကမတငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအလက အလရငမား၏ စမကနးမားအေရအတြက

စမက

နး အ

ေရအ

တြက

၂၅ဝ

၂ဝဝ

၁၅ဝ

၁ဝဝ

၅ဝ

ဝ

ဧရာဝတ

ခငး

မေကြး

မႏေလး

ရခင

QSEM 1 QSEM 2 QSEM 3 QSEM 4 QSEM 5 (n=36) (n=54)

ေစာငၾကညေလလာခသည အၾကမ

ေဒသအလက စမကနးမား အတကအကရေနျခငးအတြက အဓကအေၾကာငးျပခက (၂)ခကရပါသည။ ယငးတ႔မာ လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ အကအညမားမ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပစမကနးမားအျဖစသ႔ ေျပာငးလ ေပးအပလာျခငးႏင သတမတထားေသာ အခနအတြငး ဧရယာအေျခခသည စမကနးမားက ေဆာင႐ြက လာျခငးေၾကာငျဖစပါသည။ ရခငျပညနယႏင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးတ႔တြင ေကး႐ြာမားသည နာဂစမနတငးႏင ဂရမနတငးတ႔ ေနာကပငးတြင လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ အကအညမားက လကခ ရရေနဆျဖစေသာေၾကာင QSEM သေတသနစတငခန၌ အကအညရရမႈ ျမငမားခ ပါသည။ လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ အကအညမား ၿပးဆးသြားသညႏငအမ တတယအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ေတြ႕ရရေသာ အကအညရရမႈ အေျခအေနမာ သသာစြာေလာကသြားခပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ရခငျပညနယႏင ဧရာ၀တတငး ေဒသႀကးတ႔ တြင LIFTမ ရနပေငြေထာကပေသာ စမကနးမား၏ ပါ၀ငမႈအခးမာလညး ျမငတကလာ ခပါသည။ ဤအေျခအေနက ေအာကပါ ပ (၁၆)တြင ေဖာျပထားပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားတြင စမကနးအေရအတြက အတကအကျဖစရျခငးမာအတြငး စမကနးမားက သတမတ ကာလအတြငး၌သာ ေဆာင႐ြကျခငးႏင ဧရယာအေျခခသည ခဥးကပနညးမားက အသးျပျခငး ေၾကာငလညး ျဖစပါသည။ ဤအေၾကာငးအရာအတြက အသသာဆးေသာအခကမာ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရမးျပညနယတ႔ရ QSEM ေကး႐ြာ


မားတြင အကအညမား သသာစြာ ေလာကသြားျခငးျဖစပါသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးရ QSEM ေကး႐ြာ (၉)႐ြာ တြင ေလလာခကအရ စမကနးစစေပါငး (၄၁)ခ လကခရရေနရာမ ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ထေကး႐ြာ တစ႐ြာခငး၌ စမကနး (၄)ခမ (၆)ခအထသ႔ ေလာကသြားေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ထ႔အတပင ရမးျပည နယရ QSEM ေကး႐ြာမားတြငလညး ဒတယအႀကမ QSEM ႏင တတယအႀကမ QSEM တ႔အၾကားတြင အလရငစမကနးအေရအတြက ၅၀ရာခငႏႈနး အထ ေလာက သြားခပါသည။ ထသ႔ ေလာကသြားရျခငးမာ LIFTမ ရနပေငြေထာကပေပးထားေသာ မတဖကအေကာငအထညေဖာသည အဖြ႕မား၏ စမကနးမား ၿပးဆးသြားေသာ ေၾကာငျဖစပါသည။

ရရထားေသာ အခကအလကမားအရ ခငးျပညနယမအပ ကနေဒသမားတြင အျခားေသာ အလရငအကအညမား က ရရႏငမႈ နညးပါးၿပး LIFTမ ရနပေငြေထာကပျခငးမဟတေသာ စမကနးအေရအတြကမာ အခနတငးတြင သသာစြာ ေျပာငးလျခငးမရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါ သည။ ပ (၁၆) အရ ခငးျပညနယမအပ ကနေဒသအားလးတ႔ရ QSEM ေကး႐ြာမားတြင LIFTသည အဓကအလရငျဖစေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။ မေကြးတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ တ႔တြင LIFT မေထာကပေသာ စမကနးမားမာ ၈၀ ရာခင ႏႈနးအထ ပါ၀ငေနပါသည။ QSEM ေလလာမႈအႀကမအားလးတြင LIFTမ ရနပေငြ ေထာကပျခငးမရေသာ စမကနးအေရအတြကမာ သသာစြာေျပာငးလျခငး မရသညအတြက ယခႏစမားတြင QSEM ေလလာခသည ေကး႐ြာမား၌ အလရငမား ေထာကပသည စမကနးသစမားအေကာငအထညေဖာျခငးမရေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။

စမက

နးအ

ေရအ

တြက

60

50

40

30

20

10

0

QSEM 1/2 QSEM 5 QSEM 1/2 QSEM 5 QSEM 1/2 QSEM 5 QSEM 1/2 QSEM 5 QSEM 1/2 QSEM 5 QSEM 1/2 QSEM 5

ဧရာဝတ ခငး မေကြး မႏေလး ရခင ရမး

ေဒသ/ေစာငၾကည ေလလာခသည အႀကမzLIFT ရပေငြေထာကပျခငး မဟတေသာ စမကနး

zLIFT မ ေထာကပေသာ စမကနး

ပ (၁၆) - QSEM ပထမ/ဒတယအႀကမႏင ႏႈငးယဥေဖာျပထားေသာ အလရငအကအညမား (LIFTႏင LIFT မဟတေသာအဖြ႕မားက ရနပေငြေထာကပေသာ စမကနးမား)

ခငးျပညနယမလြ၍

အျခားေနရာမားတြင LIFT

၏ မတဖကမားမလြၿပး

အျခားအကအည

ရငးျမစ အနညးငယသာ

ေတြ႕ရရပါသည။


ခငးျပညနယမာ အဓက ႁခြငးခကျဖစၿပး QSEM ေကး႐ြာမားတြင အျခားေသာ အလရငမားစြာတ႔က တကကြစြာ ေထာကပေနပါသည။ ပဥၥမအႀကမ QSEM ေလလာမႈတြင ခငးျပညနယ QSEM ေကး႐ြာမားရ စမကနးမားအနက ၂၀ ရာခငႏႈနး နးပါးက LIFTမ ရနပေငြေထာကပခေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ဤအခကမာ ခငးျပညနယတြင အလရငမား ခတဆကပါ၀ငလာသည ပထမဆးေသာ ေတြ႕ရခကျဖစၿပး အဓကအားျဖင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ျမငမားျခငးႏင ႏငငတကာသ႔ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈျမငမားျခငးတ႔ ေပါငးစပ၍ ေကး႐ြာမား သည ႏငငတကာ အဆကအသြယမားႏင ခတဆကႏငျခငး ေၾကာငျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ဤအခကက ခငးျပညနယတြင အစပးလပငနးသစမား၌ ပမရငးႏးျမႇပႏလာျခငးက လညး ေဖာျပေနပါသည။ ဥပမာအားျဖင QSEM ၏ ေနာကပငးေလလာမႈမားတြင ေတြ႕ရ ရသည ေထာငစႏစဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကသးမး ရနပေငြ (3MDG) စမကနး အရ ေကး႐ြာအားလးတြင ကနးမာေရးဆငရာ သငတနးမား ပ႔ခေပးခပါသည။

ဇယား(၁၃) - က႑အလက အလရငမား၏ အကအည (QSEM စတတအႀကမႏင ပဥၥမအႀကမတ႔က ႏႈငးယဥခက)

QSEM စတတအႀကမ QSEM ပဥၥမအႀကမ

စမကနးအေရအတြက ပါ၀ငမႈ စမကနးအေရအတြက ပါ၀ငမႈ

ပညာေရး ၁၀ ၅ရာခငႏႈနး ၇ ၅ရာခငႏႈနး

ကနးမာေရး ၇ ၃ရာခငႏႈနး ၁၀ ၇ရာခငႏႈနး

အေျခခအေဆာကအဥ ၂၃ ၁၀ရာခငႏႈနး ၁၄ ၁၀ရာခငႏႈနး

ေခးေငြ ၆၅ ၃၀ရာခငႏႈနး ၅၀ ၃၄ရာခငႏႈနး

အသကေမြး၀မးေကာငး ၈၃ ၃၈ရာခငႏႈနး ၅၁ ၃၅ရာခငႏႈနး

အျခား ၃၂ ၁၅ရာခငႏႈနး ၁၄ ၁၀ရာခငႏႈနး

၂၂၀ ၁၄၆

ေခးေငြရရေရးႏင အသကေမြး၀မးေကာငးအစအစဥမားသည QSEM ေလလာမႈ အႀကမအားလးတြင အလရငမားက ရနပေငြေထာကပေသာ အဓကစမကနးအမးအစားမားျဖစၾကသည။ ပ (၁၇)တြင ယခငတစႏစ အတြငး QSEM ေကး႐ြာမား၌ အလရငမားက ရနပေငြေထာကပေသာ လပငနးအမးအစားမား သသာစြာေျပာငးလမႈမရေၾကာငး ေဖာျပ ထားသည။ သသာထငရားစြာ ထပေနေသာ ေခးေငြရရေရး စမကနးမားမတစပါး ကနက႑မားတြင အလရငမားက ဥးတညေထာကပေသာ နယပယမားႏင အစးရက အေထာကအပတးခ႕ေပးေနေသာ နယပယမား ကြျပားျခားနားေနပါသည။ အစးရႏင


အလရငႏစဥးလး၏ စမကနးမားအနက သးပတစပခန႔မာ ေခးေငြရရေရးက ဥးတည ထားၾကပါသည။ အလရငမားက ဥးတညေထာကပသည အျခားနယပယတစခမာ အသက ေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားျဖစၿပး အစးရစမကနးမားမာမ ပညာေရးက႑ လပငနးမားက ဥးတညထားပါသည။

အလရငစမကနးမားကအေကာငအထညေဖာျခငးမရရေသာသငခနးစာမားQSEM ေကး႐ြာမားတြင အလရငစမကနးမားက လကခမႈႏငေတာငးဆမႈ ျမငမားေၾကာငး သေတသမားက သတမတေဖာထတထားပါသည။ အလရငစမကနးမားသည ေကး႐ြာ မားရ စကပးေရးက႑အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး သ႔မဟတ ရြာသရြာသားမားအား အစားထး အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမား ေထာကပေရးတြင အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငေနေၾကာငးက ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပထားၿပး ျဖစပါသည။ ဥပမာအားျဖင သာဓက (၁) တြင ေျပာငးဖးစကပးရနအရငးအႏးေထာကပေပးသည အလရငမား၏ အခနးက႑က လညးေကာငး၊ သာဓက (၆) တြင အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးသစမားအတြက အေသးစားေခးေငြမားက အသးျပျခငးအေၾကာငးကလညးေကာငး တငျပခပါသည။ ယခငအစရငခစာမားတြငလညး စကပးေရးလပငနးမား အကန႔အသတ ရခန၌ ျဖညစြက၀ငေငြရရေစေရးအတြက အလပအတြကေငြေၾကးေပးျခငး (Cash-for-work) အစအစဥမားက လညးေကာငး၊ ခငးျပညနယတြင စကပးေရးလပငနးသးစက ပစၥညးမား ၀ယယရနအားေပး၍ အျမတမးစကပးေရးစနစသ႔ ေျပာငးလရန ပပးကညရာတြင အလရငမား၏ အခနးက႑ကလညးေကာငး မးေမာငးထးျပခၿပးျဖစပါသည။

အကအညစမကနးမားက အေကာငအထညေဖာရာမ ထြကေပၚလာေသာ ျပနာအမး အစားမားမာ QSEM ေလလာမႈအႀကမအားလးတြင မားစြာ ကြျပားျခားနားမႈမရပါ။ အကအညစမကနးမားေထာကပေပးျခငးႏင ေဒသချပညသမား၏ အျမငမားက ဆကစပၾကည ပါက တညေသာ ျပနာအမးအစားမားသာ ေပၚထြကခပါသည။ ဤအခကမာ QSEM ေကး႐ြာမားရ စမကနးမားသညေၾကာငးကးဆကစပ၍ ေရ႕ေနာကညညြတမႈရျခငးက ထငဟပေနပါသည။ စမကနးမားတြင LIFT၏ စမကနးမားမာ အမားစလႊမးမးေနၿပး၊ ထစမကနးမားကလညး ႏစအနညးငယၾကာေအာင သ႔မဟတ QSEM သေတသန အႀကမမားစြာၾကာေအာင အေကာငအထညေဖာခပါသည။

စမကနးမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတက အားထား ျခငးျဖင စမကနးမား၏ ေရရညတညတမႈအေပၚ အေကာငးဆး သကေရာကမႈ မေပးႏင ပါ။ ေကး႐ြာအဆင၌ စမကနးအမားစတ႔က အေကာင အထညေဖာရာတြင ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖး ေရးေကာမတမားက စမခန႔ခြျခငး သ႔မဟတ ယငးေကာမတမားက အားကးရျခငးမား ရခပါသည။ ေကး႐ြာတစ႐ြာတညးတြငပင စမကနးအမးမးေဆာင႐ြကရာ၌ သးျခား ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားျဖင ယဥၿပငေဆာင႐ြကရေၾကာငးက ယခငအစရငခစာမားတြင တငျပခၿပး ျဖစပါသည။ QSEM သေတသနလပငနးသည ေကး႐ြာမားစြာတ႔ရ စမကနးအၿပး သတလပငနးမားကလညး လႊမးျခေလလာႏငခရာ ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားသည


စမကနးမားက အၿပးသတေဆာင႐ြကရာတြငႏင စမကနးလပငနးမ အကးေကးဇးမားက ေရရညတညတေစရန ႀကးပမးရာတြင စနေခၚမႈမားႏင ရငဆင ေနရေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ သာဓက (၂၃)တြင မႏေလးေဒသႀကး၌ ျဖစေပၚေနေသာ အေျခအေနက ေဖာျပထားပါသည။

သာဓက (၂၃) မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင စမကနးတစခ အၿပးသတခန၌ တငးမာမႈမား ျဖစေပၚလာၿပး အခြငထးခ အပစတစစကသာ လက၀ါးႀကး အပသြားျခငး။

မႏေလးတငးေဒသႀကးရ ေကး႐ြာတစ႐ြာတြင LIFTမ ရနပေငြေထာကပေပးေသာ စမကနးတစခအၿပးသတခန၌ အျငငးပြားမႈမားျဖစေပၚကာ ေကး႐ြာ၏ လမႈသဟဇာတ ျဖစမႈက ထခကခရပါသည။ ဤေကး႐ြာတြင ယခငကတညးကပင ျပညေထာငစ ၾကခငေရးပါတ ႏင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပတ႔က ေထာကခသမားအၾကား သေဘာကြလြ ေနခရာ ရြာသ႐ြာသားမား၏ အျမငအရ ထအေျခအေနမာ စမကနးေၾကာင ပမဆး႐ြားသြားခပါသည။

ဤစမကနးတြင ေကးလကရနပေငြတစခႏင ေကး႐ြာတြင အသးျပရန စကပးေရးသးစကကရယာအခ႕ ပါ၀ငၿပး စမကနးက အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရနအတြက ေကး႐ြာအဆင ဖြ႕ၿဖးေကာမတတစခ တညေထာင ရပါသည။ ထေကာမတ၏ ေခါငးေဆာငမာ ေကး႐ြာအပခပေရးမးႏင ပါတမတညသညအတြက၎တ႔အၾကား တငးမာမႈမားမာ စမကနးကာလတစေလာကလးတြင ပဆးလာခပါသည။ တငးမာမႈျဖစ ရသည အေၾကာငးရငးတစခမာ စမကနးမေထာကပေသာ ေကးလကရနပေငြျဖင အကအညမားက ခြေ၀ေပးရာ၌ ဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ ဥကဌ၏ မကႏာလကမႈေၾကာင လညး ပါ၀ငပါသည။

၂၀၁၄ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင စမကနးၿပးဆးသြားသညအတြက စမကနးမ ေထာကပေသာ ပစၥညးမားက မညသ႔ ဆကလကထနးသမးမည ေကးလကရနပေငြက မညသ႔ စမခန႔ခြမညတ႔က ဆးျဖတရနအတြက အစညးအေ၀း တစခ ျပလပခပါသည။ ထအစညးအေ၀းသည ျငငးခရနျဖစပြသ႔ ေျပာငးလသြားသညအတြက ၿမ႕နယအဆငသ႔ အစရငခခရၿပး အစးရအရာရမားကလညး ျပညသ႕ရမားပငေစလႊတခရပါသည။ ေကး႐ြာအပခပေရးမးကမ ထသ႔ေသာ အေႏာငအယက မးမျဖစေပၚခေၾကာငး ျငငးဆခပါသည။

သေတသနျပလပခကအရ ေကး႐ြာအပခပေရးမးသည စမကနးၿပးဆးခနမစ၍ စမကနးပငစကပစၥညးမားက ထနးသမးထားခေၾကာငး သရရေသာလညး ရြာသရြာသား


မားအေနျဖင သးႏရတသမးခနတြင ထစကပစၥညးမားက အသးျပခြငရမရကမ ရငးလငးစြာ မသရပါ။ ထ႔အျပင စမကနးၿပးဆးခန၌ ေကး႐ြာရနပေငြမားက ျပနလည ခြေ၀ ေပးျခငး မရေၾကာငးလညး ေတြ႕ရရပါသည။

ယေန႔အခနအထ ေဆာင႐ြကခေသာ စမကနးလပငနးစဥမားသည ေကး႐ြာအဆငရ အပခပမႈပစက ပမအားေကာငး ေစေရးအတြက အေထာကအပေပးႏငခေသာ သာဓက ျဖစရပ အနညးငယသာရပါသည။ ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေကာမတမားက အထးသျဖင စမကနးမား အား စမအပခပရန ဖြ႕စညးချခငးျဖစေသာလညး ထေကာမတမားက ေကး႐ြာ၏ အပခပမႈ ပစမားခငမာအားေကာငးေစရန ပမကယျပန႔စြာ အေထာကအကျပႏငခေသာ သာဓကျဖစရပ အနညးငယသာရခပါသည။ သေတသမားအေနျဖင အလရင စမကနး မားက ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားက ျခငေဖာထတႏငရန ေထာကပေပးႏငခ ေသာ သာဓကျဖစရပ အနညးငယကသာ မတတမးတငႏငခပါသည။ ယငးတ႔တြင ရခငျပညနယရ ေကး႐ြာအခ႕၌ ေျမအသးခစမခကမား ေရးဆြျခငးလညး ပါ၀ငပါသည။ သ႔ရာတြင စမကနးမားမာ လပငနးမားအေကာငအထညေဖာျခငးက အေထာကအကျပႏငရနသာ ဒဇငး ေရးဆြထားသညအတြက ပမကယျပန႔ေသာ ေကး႐ြာအပခပေရး အဖြ႕မားတညေထာင ျခငး သ႔မဟတ (ႏနယေသးေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတမား ကသ႔ေသာ) အဖြ႕အစညးမားက ခငမာအားေကာငးေစျခငး စသည အေလအထမားက တညေထာငႏင သည သာဓကျဖစရပမား အလြနနညးပါးပါသည။

''ဒါက ကစမးမ ႏႈကတာန႔ တေနတယ လတငးကေတာ အကအညမရႏငဘး""- ရမးျပညနယမ လယသမားအငယ (အမးသား) တစဦး

''အဖြ႕အစညးေတြက လေတြ ဒအမကလာၿပး ေနၾကတယ ၿပးေတာ အနားမာ ေနတ လေတြေလာကကပ ကညေပးသြားၾကတယ""- ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမ လယသမားအငယ (အမးသား)တစဦး။

ဥးတညေဆာင႐ြကသည နညးလမးမားႏင တာ၀နယမႈရေစသည လပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ ေကး႐ြာအဆင တြင သတငးအခကအလကမား စနစတက ေထာကပ ေပးျခငးအားျဖင စမကနးမားက ခငမာေအာင ေဆာင႐ြကႏငပါမည။ အထကပါအခက မားျဖင မးေမာငးထးျပထားသကသ႔ပင အခ႕ေသာ ေကး႐ြာမားရ ျပညသမားအတြက စမကနးဥးတညခကမားႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား မရျခငး သ႔မဟတ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးက ျပနာတစခအျဖစ ႐ႈျမငႏငပါသည။ ဤအခကမာ အထးသျဖင ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားက ရြာသရြာသားအနညးစကသာ လႊမးမးထားၿပး စမကနးမ အကးအျမတမားကလညး မမတ႔အပစအတြငး၌သာ ခြေ၀ယၾကသညအခနတြင ျပနာ တစချဖစလာၿပး စမကနးမားသည လတစစ အတြကသာျဖစသညဟေသာ အျမငမားက ဖနတးေပးလာပါသည။ ထကသ႔ေသာ ျပနာမားက ကညေလာခေပးႏငသည


စမကနးအခကအလကမားက အမားသေစရန ျဖန႔ေ၀ေပးျခငး ကသ႔ေသာ လပငနးမားမာ လညး အကန႔အသတျဖငသာရေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။


အခနး (၅)နဂးခပႏင သးသပအၾကျပခကမား


တစႏငငလး၌ ႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား ေဆာင႐ြကေနသည ဤ အခနတြင QSEM သေတသန လပငနးသည အသြငကးေျပာငးေရးလပငနးမားေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ေကးလကေဒသအေပၚ သကေရာကမႈမားက အေသးစတ ေလလာေဖာျပႏင ခပါသည။ ႏငငအဆင ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမား စတငခနမစ၍ ေျပာငးလမႈမား က မတတမးတငႏငရနအတြက ေဒသမားစြာရ နမနာေကး႐ြာမားသ႔ ပမနျပနလညေလလာ ဆနးစစႏငသည သေတသနလပငနး မရသေလာကနညးပါးပါသည။ QSEM အေနျဖင ဤသေတသနလပငနးက (၃) ႏစေကာေဆာင႐ြကခၿပး သေတသန (၅) ႀကမအတြငး ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး (၆)ခရ ေကး႐ြာေပါငး (၅၄)႐ြာသ႔ အႀကမႀကမသြားေရာက ေလလာ ဆနးစစႏငခပါသည။

QSEM အစရငခစာမားတြင မတတမးတငထားေသာ ေျပာငးလမႈမားမာ ေကးလကေန ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားအေပၚ သသာေသာ သကေရာကမႈမား ရေနပါသည။

zz QSEM ေလလာမႈအတြငးျပညနယႏငတငး ေဒသႀကးအခ႕တ႔ရ ေကး႐ြာ မားတြင အလရငမားက စကပးေရးစမကနးမားက ေထာကပေပးျခငး၊ စကပစၥညးမား သ႔မဟတ အျခား စကပးေရးသြငး အားစမား ၀ယယႏငမည ေခးေငြေထာကပေပးျခငး၊ ေစးကြကသ႔ ပမလကလမးမေစသည အေျခခ အေဆာကအဥမား တးတကေစျခငး စသညတ႔ ေပါငးစပထားသည ရလဒ ေၾကာင စကပးေရးထတလပမႈတးတကလာျခငးႏင ၀ငေငြပေကာငးသည သးႏမားတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈတးလာျခငးတ႔က မတတမးတငႏငခပါသည။

zz ရြာသရြာသားမားသည ၿမ႕ျပေဒသမားရ ပြငလငးလာေသာ အခြငအလမးမားမ အကးအျမတမား ရရလာပါသည။ QSEM ေလလာမႈအတြငး ေ႐ႊ႕ေျပာငး လပကငမႈမား တစျဖညးျဖညးတးတကလာေၾကာငး ေတြ႕ရခရာ အထးသျဖင လငယ (အမးသားႏငအမးသမး)မားသည ရနကနၿမ႕တြင အလပအကငမား ပမရရလာၾကပါသည။ ျခငၾကညပါက ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငမႈ တးျမႇငလာျခငးက အျပသေဘာျဖင လကခေနၾကၿပး မသားစမားအတြက ၀ငေငြရငးျမစမား က မးစလငေစႏငျခငး စကပးရာသခနမား အၾကားတြင ေကးလကအလပ အကငနညးပါးမႈက ေလာပါးေစႏငျခငးႏင လႊေျပာငးပ႔ေငြမားက စကပးေရး မဟတေသာ စးပြားေရးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏႏငစြမး ရလာေစပါသည။ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငသ တးလာျခငးေၾကာင ညႇဥးပနးႏပစကခရသမား သ႔မဟတ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငရာတြင ေခါငးပျဖတခရသ မားလညး တးလာ ပါသည။

zz အစးရႏင အလရငမား၏ ေခးေငြမားက ပမလကလမးမလာျခငးေၾကာင ေတာငသလယသမားမားႏင အလပသမားမားအတြက ထခကနစနာမႈက ျဖစေစသည ေခါငးပျဖတေသာအတးႏနးအား ေလာခႏငဟနရၿပး မသားစ အေကြးမားက သကသာရာရေစပါသည။

zz QSEM မေလလာခသညေကး႐ြာမားတြင အစးရ၏ စမကနး သ႔မဟတ


၀နေဆာငမႈမားမာ အေျခခအားျဖင အလြနနညးပါးစြာ စတငခေသာလညး သးဆနးပါး တးတကလာခပါသည။ အထးသျဖင ေကာငးမား၊ ေခးေငြရရေရးႏင ေဒသတြငး အေျခခအေဆာကအဥမားတတကေရးတြင ပမရငးႏးျမႇပႏခ ပါသည။

အျခားေသာ နယပယမားတြငလညး အေရးႀကးေသာ မ၀ါဒအေျပာငးအလမား ရခပါသည။ သ႔ရာတြင ထေျပာငးလမႈမားက ေဒသအလက ေဆာင႐ြကေနေသာေၾကာင မညသည အကးဆကမား ရေနေၾကာငးကမ ရငးလငးစြာမသရေသးပါ။

zz ေျမယာဥပေဒသစမားအရ ရြာသရြာသားမားအား ေျမယာမတပတငျပလပ ေပးရန ဆးျဖတခကမာ QSEM မ ေလလာခသည ေဒသအားလးတြင အသသာဆးအျဖစ ႐ႈျမငၾကၿပး ေျမယာမတပတငျပလပရန ေတာငးဆမႈလညး မားျပားပါသည။ သ႔ရာတြင ဤလပငနးေပၚေပါကလာခနမစ၍ ရြာသရြာသား မားက ေျမယာမားအား ေရာငးခ သ႔မဟတ စမခန႔ခြသည နညးလမးမားတြင သသာေသာေျပာငးလမႈမား နညးပါးၿပး ဥပေဒက လကေတြ႕ အသးခသည နညးလမးမားမာလညး ရငးလငးစြာေပၚေပါကလာရန လအပပါေသးသည။

zz ႏငငတ၀မးရ ေကး႐ြာမားတြင ေကး႐ြာအဆင အပခပေရးစနစမား၌ သသာထငရားေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚခပါသည။ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမားလကတြင လပပငခြငပရလာၿပး ေကး႐ြာအဆင ေခါငးေဆာငမႈ က ေလာ႔ကေစခပါသည။

zz ဤေျပာငးလမႈမားမာ စတငထြကေပၚစျဖစေသာလညး ကနဥးဆနးစစ ခကမားအရ ဤေျပာငးလမႈမား ေၾကာင ရြာသရြာသားမားက ၿမ႕နယအဆင အာဏာပငမားႏင ခတဆကေဆာင႐ြကရာတြင သသာေသာ သကေရာကမႈ မားျဖစေစၿပးေကး႐ြာမားအၾကား ၿပငဆငမႈမား ျဖစလာေစေၾကာငး ေတြ႕ရရ ပါသည။

ေနာကဆးအေနျဖင အခ႕ေသာ အပစမားမာ အသြင ကးေျပာငးေရးလပငနးစဥမ ခနလပခ ရႏငၿပး ဤေျပာငးလမႈမားေၾကာင ရြာသရြာသားမားအၾကားတြင မမတမႈ တးလာေစႏငေသာ အလားအလာအခ႕ ရေနပါသည။

zz QSEM အစရငခစာမားတြင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယႏင မေကြးတငးေဒသႀကးတ႔မ တစႏငတစပင ႏင အေသးစား ေရလပသားမား၏ နမပါးလာေသာ အေျခအေနမားက တစေျပးည ေတြ႕ရခရသည။ ထေဒသ အားလးတ႔တြင အေၾကာငးျပခကအမးမးတ႔ေၾကာင အေသးစားေရလပသား မား၏ အလပအကငမားမာ ဆကလကရပတညႏငစြမးမရေတာဘ အျခားေသာ အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားက ရာေဖြရန တြနးအားေပးခေနရ ေၾကာငး အေသးစားေရလပသားမားက ေျပာၾကားခပါသည။


zz ဤသေတသနလပငနးအတြငး အထးသျဖင ရခငျပညနယႏင မေကြးတငး ေဒသႀကးတ႔အပါအ၀င၊ ေဒသအခ႕တ႔တြင မးေလ၀သႏငပတသကသည အျမတမးျပနာမား (အထးသျဖင ပမနမးေရခနမရရျခငး) ေၾကာင ေကး႐ြာ မားတြင ထခကလြယမႈမားရေနေၾကာငး သတမတေဖာထတခပါသည။

zz အမေထာငစမားသည အမးမးေသာ စကပးေရးလပငနးမား၊ စကပးေရး က႑ ျပငပမ လပငနးမားႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးတ႔က ထနးညႇလပကင ျခငးျဖင ၀ငေငြရရေရးက ပမအေလးထားလာၾကေၾကာငးႏင အခ႕ေသာ အမေထာငစမားမာ ထသ႔ေသာ အခြငအလမးမားမ အကးအျမတမားက ေကာငးမြန လေလာကစြာ မရရၾကေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ဤျဖစရပမးက အထးသျဖင အရငးအႏးႏင ထတလပေရးလပသား ႏစမးလး မရေသာ အမေထာငစမားတြင ေတြ႕ရရပါသည။

သးသပအၾကျပခကမားေမာလငခကျဖငၾကညပါက ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသတြင အားလးပမပါ၀င၍ ပမ သာတညမေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥက လႊမးမးကညႏငမည ခငမာေသာ အခြငအလမး တစခရေနပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေပၚေပါကခေသာ လငျမနေသာ ျပျပငေျပာငးလ ေရးလပငနးမားေၾကာင အျပသေဘာေဆာငေသာ ရလဒအခ႕ထြကေပၚခပါသည။ ထ႔အျပင ထေျပာငးလမႈမားသည ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမား၏ ရည႐ြယခကမားက (အနညးဆးအားျဖင ထရည႐ြယခကမားက ေကးလကေန ျပညသမားႏင ဆကစပေနသမ ကာလပတလး) လကေတြ႕လပငနးအျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးေစရန ေသခာေစမည နယပယမားကလညး ေထာကပေပးပါသည။ ပမတာ၀နယမႈရေသာ အစးရတစရပအျဖစ ေဖာျပရန ျမငသာေသာ အားထတမႈမား ေၾကာငလညး ေကး႐ြာအဆငတြင ေမာလငခက မားက ဖနတးေပးခပါသည။ ထအားထတမႈမားေၾကာင တက႐ကရလဒမားမရရႏင ပါက ထေမာလငခကမားက စမခန႔ခြရန ခကခပါလမမည။ ဤအစရငခစာတြင အလရင မားက ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမား၌ အလရငမားက တကကြစြာ ပါ၀ငေဆာင႐ြကမည အခနးက႑မားက ခငမာအားေကာငးေစမည နညးလမးမားအတြက လညး အၾကျပခကအခ႕ တငျပထားပါသည။

အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားျမနမာႏငငေကးလကေဒသရ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား ခငမာအားေကာငး ေစေရးအတြက အခြငအလမးမားေဖာထတရာတြင အဓကအခကမာ ကြျပားျခားနား ေသာ အပစမားက အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးအမးမးက မညသ႔ ဟနခက ထနးညႇေန ေၾကာငးႏင မညသညအပစမား ခနလပခရႏငေၾကာငးက နားလည ထားရနျဖစပါ သည။ အမေထာငစမားသည စား၀တေနေရးလအပခကမားက ျဖညဆညးႏငရန အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးအမးမးက မးစေဆာင႐ြက ေနၾကေသာေၾကာင ၀ငေငြ တးတကရရရနႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ေထာကပေပးရန (ဥပမာ - လပငနးကၽြမးကငမႈ သငတနးမား၊ အရငးအႏးရရမႈ) ေမာမနးခကျမငမားသည လပငနးမားက သတမတေဖာထတ


ႏငရန လအပလာပါသည။ ဤလပငနးမားတြင ေကးလကေဒသ၏ ေနာကခ အေၾကာငးအရာေပၚ မတညလကစကပးေရး ထတကနမားတးတကေစျခငး၊ ေကးလက ေဒသတြင စကပးေရးမဟတေသာ စးပြားေရးလပငနးမား တညေထာငျခငး၊ ေ႐ႊ႕ေျပာငး လပကငျခငးအတြက ပမစတခရ၍ အကးရေစေသာလမးေၾကာငးမား ေထာကပေပး ျခငး စသညတ႔က ဥးတညႏငပါသည။

ေကးလကအေၾကာငးအရာတြငလညး လကရျဖစေပၚေနေသာ အသြငကးေျပာငးမႈမားမ ျပညသအားလး အကးေကးဇး ရရႏငစြမးမရေၾကာငးက နားလညထားရန လအပပါ သည။ သ႔ျဖစ၍ အလရငမားသည ထေရာကေသာ လမႈကာကြယေရး လပငနးစဥမားက တညေထာငရာတြင ကညေပးႏငပါသည။ သ႔မဟတ အသကေမြး၀မးေကာငးသသရာမားက နားလညၿပးေနာက ေဒသတြငး စးပြားေရးလပငနးမားတြင အလပအတြကေငြေၾကးေပးျခငး (Cash-for-work) အစအစဥမားျဖင ရငးႏးျမႇပႏႏငပါသည။ ထအစအစဥမားသည အေရးႀကးေသာအခနမား၌ (ဥပမာအားျဖင ရတသမးရာသခနမားအၾကားတြင စကပးေရးအလပအကငမား နညးပါးေသာ အခနမး၌) အထခကလြယဆးသမားအတြက ၀ငေငြရရေစမည အခြငအလမးမားက ေထာကပေပးႏငပါသည။

ေျမယာစမခန႔ခြေရးဆငရာ မ၀ါဒမားသည လမႈစးပြားအပစအမးမးတ႔၏ အသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးမားက ပေဖာ ေဆာင႐ြကေနသည နညးလမးမားက ဆကလကလႊမးမး ေနဆျဖစပါသည။ ဤသေတသနအဆငတြင ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ စညးမဥးစညးကမး ေျပာငးလမႈမားေၾကာင ေျမလအပေနသမားက ေျမယာရရမႈ တးတကလာေၾကာငး သ႔မဟတ ဆငးရသမား၏ ေျမယာပငဆငမႈက လကလြတေစေၾကာငးက အၾကျပရန အတြက အခကအလကမားမရရပါ။ အမးသား ေျမအသးခမ၀ါဒက မၾကမးျပငဆငေနေသာ လကရလပငနးမား ရေနျခငးေၾကာင အစးရ၏ ေျမယာစမခန႔ခြေရးမ၀ါဒသည ႏငင တစ၀နးရ လမႈစးပြားအပစအမးမးအေပၚ သကေရာကမႈမားက ဆကလကေစာငၾကညရန လအပပါသည။

ေကး႐ြာမား၏ အပခပမႈစနစရပကြကႏငေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးဥပေဒသစအား လကရအေကာငအထညေဖာ ေနသည အေတြ႕အၾကမားက အေျခခလက၊ ေကး႐ြာအပခပမႈစနစမားက ျပနလည ဆနးစစရန လအပေနပါသည။ လကရအပခပမႈစနစမားသည ေကး႐ြာမား၏ ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးစဥမား၌ ရြာသရြာသားမား ကယတင ပးေပါငးပါ၀ငလာေစရန လေလာကစြာ စစဥေပးႏငျခငး မရေၾကာငး သာဓကမားစြာရလာပါသည။

လပပငခြငအာဏာမာ ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမး တစဥးတညးတြငသာရေနၿပး ထ အပခပေရးမးမားသညလညး အပစတြငး ဥးစားေပးလပငနးေ႐ြးခယရာတြင မမ၏ ေကး႐ြာႏင ပဋပကၡမားက ရငဆငေနရပါသည။ ေကး႐ြာအပစအပခပေရးမး၏ လပငနး မားက ကညေပးႏငမည အျခားအဖြ႕မားျဖငလညးေကာငး သ႔မဟတ ေယဘယအားျဖင


အမားျပညသမား ပမပြငလငးစြာပးေပါငးပါ၀ငျခငးျဖငလညးေကာငး ေကး႐ြာ၏ အကး စးပြားမား က ကယစားျပႏငသည ေနရာမား အလအေလာကမရပါ။

အဆးစြနအားျဖင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားတြင ေကး႐ြာမား၏ လလားခကအသက ထတေဖာႏငၿပး တာ၀နခမႈတးတကေစမည ထေရာကေသာ အပခပေရးလပငနးစဥမား ေဖာထတရန လအပေနပါသည။ ဤလပငနးစဥတြင ေကး႐ြာအပခပေရးမးက လပပငခြင ျပနလညေပးအပျခငး သ႔မဟတ ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတကသ႔ေသာ အျခားကယစားျပ အဖြ႕အစညးတစခခက ခငမာအားေကာငးေစျခငးလညး ပါ၀ငပါ သည။ ထ႔အျပင ေကး႐ြာအဆငအထ သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေ၀ျခငး အကး ဆကစပသ အမးမးတ႔၏ တာ၀နႏင ၀တရားမားအတြက ရငးလငးတကေသာ ညႊနၾကား ခကမားရထားရနလညး ပါ၀ငသငပါသည။

အၿပငအားျဖင လကရ ေကး႐ြာအပခပေရးလပငနးစဥမားက အသးျပရနႏင ထလပငနး စဥမားရ ေကာငးမြနေသာ အေလအထမားက အားေပးရန လအပပါသည။ တာ၀နယမႈရ၍ ပးေပါငးပါ၀ငေသာ လပငနးစဥမားရပါက ထလပငနးစဥမား၏ တရား၀ငမႈ ခငမာေစရန အတြက အသးျပသငပါသည။ လကရအခနတြင စမကနးမားသည စမကနးမားအား စမအပခပရနအတြက အထးဖြ႕စညးထားေသာ ေကး႐ြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမား ကသ႔ ေသာ အဖြ႕မားအား အလြနအကး အားထားေနရပါသည။ ထသ႔မခရျခငးေၾကာင ေရရည တညတေစေရးဆငရာ ျပနာမားသာမက ထအဖြ႕မားတညရမႈေၾကာင တရား၀ငအဖြ႕ အစညးမား၏ ရပတညမႈကပါ ထခကေစပါသည။ အလရငမားသည စမကနး အတြက အထးျပထားေသာ လပငနးစဥမားက ဖနတးမညအစား လကရ အဖြ႕အစညး မားက ရာေဖြအသးျပသငပါသည။ ဤသ႔ ျပလပျခငးျဖင တညေထာငထားၿပးေသာ အဖြ႕အစညးမားတြင စညးမဥးေကာငးမား (ကား/မတနးတညမစြာ ကယစားျပျခငး၊ ပြငလငး ျမငသာမႈရျခငး သ႔မဟတ ဘ႑ေရးအစရငခစာမားကသ႔ေသာ)က ကငသး ေစႏငမည ၀ငေပါကတစခလညး ျဖစလာႏငပါသည။

ၿမ႕နယအဆင စြမးေဆာငရညႏငငအဆင ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင မ၀ါဒဆငရာ ညႊနၾကားခကမားက လကနာေဆာင႐ြကႏငရနအတြက လေလာကေသာ စြမးေဆာငရညႏင ရငးျမစမား ရထားသည ေဒသႏရအစးရ အရာရမား လအပပါသည။ QSEM ေလလာမႈအတြငးတြင အစးရသည ၿမ႕နယအဆင၌ ဤသ႔ေသာ စြမးေဆာင ရညမားက မပငဆငထားေၾကာငး သာဓကမားစြာက နယပယမားစြာတြင ေတြ႕ရရပါသည။ စြမးေဆာငရညအားနညးခကမားက ေရလပငနးဆငရာ စညးမဥးမားအား အေကာငအထည ေဖာရာတြင လညးေကာငး၊ ေျမယာမတပတငလပငနးႏငဆကစပ၍ ေျမေရာငး၀ယျခငး လပငနးမားတြငလညးေကာငး၊ အစးရ၀နေဆာငမႈမားေပးရာတြင ႀကးၾကပႏငမႈႏင တာ၀နယ မႈတ႔ တြငလညးေကာငး ေဖာထတေတြ႕ရရပါသည။


ေရ႕လပငနးစဥမားတြင ၿမ႕နယအဆငႏင ေကး႐ြာအဆငတ႔အၾကား ခတဆကမႈမား တးတကေစေရးက ဥးတညေဆာင႐ြကရန လအပပါသည။ ဤလပငနးတြင ေကး႐ြာ အဆငအထ သတငးအခကအလကမား စးဆငးေရာကရေစမည သငေတာေသာ ဖြ႕စညးမႈ မားရထားျခငး သ႔မဟတ ေကး႐ြာကယစားလယမားက ၿမ႕နယအဆင လပငနးစဥမား တြင တကကြစြာ ပးေပါငးပါ၀ငႏငစြမးရေစျခငးတ႔လညး ပါ၀ငသည။ ထ႔အျပင ၀နေဆာငမႈ အမးမး ေပးအပရာတြင အထေရာကဆးေသာ လပငနးစဥအဆငမားက သတမတ ေဖာထတရနႏင ထလပငနးစဥမားအား ခငမာအားေကာငးေစရန ေဆာင႐ြကရာတြင အစးရအား ပပးကညေပးရနလညး လအပပါသည။ ၿမ႕နယအဆငတြင ကယပင လပငနးတာ၀နမားက တာ၀နယေဆာင႐ြကရနအတြကလညးေကာငး၊ ျပျပငေျပာငးလ ေရးလပငနးမားက ေဒသအလက ေဆာင႐ြကခနတြင ယငးလပငနးမားအား အေကာင အထညေဖာရနႏင ေစာငၾကညစစေဆး ႏငရနအတြက ၿမ႕နယအဆင အရာရမားအားစြမးေဆာငရညတညေဆာကေပးရနလညး လအပသည။

အလရငမားသည ေဒသႏရ အစးရအဖြ႕အစညးမား၏ ခဥးကပနညးမားႏင အစးရႏင သ႔မဟတ အစးရမတစဆင လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားက ဟနခကထနးညႇေပးျခငးအားျဖင ယငးအဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးမားက ပပးကညေပးႏငပါသည။ ထသ႔ ပပးကညေပးျခငး ျဖင အစးရက ခဥးကပနညးမားစြာတ႔က ေပါငးစပညႇႏႈငးရာတြင အဆငဆင ကနကစရတ မားက ေလာခေပးႏငပါသည။ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားက စမခန႔ခြရနအတြက အလရငမား က အစပးလကေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕ မားစြာရေနျခငး (မားေသာအားျဖင အလပေပၚမ သာ ႐တတရကဖြ႕စညးၾကပါသည)ေၾကာင အစးရက စမကနးမားအား ေပါငးစပညႇႏႈငးရာ တြင အခကအခမား ျဖစေစပါသည။ အလရငမားသည အစးရ၏ အစပးလပငနးမားက အေျခခရန သ႔မဟတ ခငမာေအာင ေဆာင႐ြကေပးရနႏင လကရတြင ရထားၿပးေသာ အဖြ႕အစညးမားမ တစဆင လပငနးမားေဆာင႐ြကႏငရန ျဖစႏငသမ ႀကးစားသငပါသည။

Public Disclosure Authorizeddocuments.worldbank.org/curated/en/161241470634317534/... ·...

Documents

Transcript of Public Disclosure Authorizeddocuments.worldbank.org/curated/en/161241470634317534/... ·...