Psychosociaal WelzijnToolkit

WORKSHOP

GO! PREVENTIE

DAG VAN DE CONTACTPERSONEN

2012

INHOUD

• Psychosociaal welzijn

• Verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken partijen

• Psychosociale belasting en de risico’s

• Wat na de psychosociale risicoanalyse?

• De psychosociale welzijnsmap

• Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan

• ToolkitGO! Preventie - Dag van de contactpersonen

Ann Goeman – Psychosociaal Welzijn - Toolkit

PSYCHOSOCIAAL WELZIJN

WETTELIJK KADER

• Welzijnswet 4 augustus 1996

• Wet / KB Psychosociaal welzijn incl. de bescherming geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW)

• Wet 11 juni 2002 Wet 10 jan. & Wet 6 feb. 2007

• KB 11 juli 2002 KB 17 mei 2007

WETTELIJK KADER

Psychosociale belasting “elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt

in de uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk en die schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon”

WETTELIJK KADER• De problematiek rond geweld, pesterijen en ongewenst

seksueel gedrag op het werk is geïntegreerd in het domein van psychosociale belasting van het werk

• Doel (signaal van de wetgever): voorkomen dat psychosociale aspecten escaleren tot OGGW (OnGewenst Gedrag op het Werk)!

• Deze beweging sluit nauw aan bij de realiteit:• overlapping tussen beide domeinen is enorm groot• onderzoek van klachten legt vaak andere problemen

bloot

WETTELIJK KADER

• De werkgever moet niet alleen aandacht besteden aan OGGW; hij moet voortaan ook preventieacties ontwikkelen voor alle arbeidsomstandigheden die een psychosociale belasting kunnen veroorzaken

• Risicoanalyse psychosociale belasting die moet leiden tot preventieve maatregelen op basis van de 4 A’s:

• Arbeidsinhoud• Arbeidsvoorwaarden• Arbeidsomstandigheden• Arbeidsverhoudingen

art.2 van het KB van 17 mei 2007

VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE VERSCHILLENDE BETROKKEN PARTIJEN

ROLLEN

In de toepassing van het preventiebeleid 1. De werkgever (= algemeen directeur en de Raad van bestuur van

een scholengroep)

2. De leden hiërarchische lijn

3. De personeelsleden

In de ondersteuning van het preventiebeleid 4. De coördinator Psychosociale aspecten van de GPD (niveau SGR)

5. Preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk via een interne dienst PBW of externe dienst PBW

6. Specifiek : de vertrouwenspersoon

ROLLEN

Sociaal overleg in preventiebeleid 6. Basis-of tussenoverlegcomité (cfr. Comité voor preventie

en bescherming op het werk)

Controle op toepassing preventiebeleid 7. Toezicht Welzijn op het werk

8. Bevoegde rechtbank

Meer info op www.g-o.be/preventie psychosociale belasting

PRIMAIRE PREVENTIE

• Maatregelen nemen om psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te voorkomen

Aanduiden preventieadviseur PSW en eventuele vertrouwenspersonen

Informeren van de hiërarchische lijn, opmaken beginselverklaring, aanpassen arbeidsreglement

Informatie en vorming van de werknemers

Risicoanalyse uitvoeren

SECUNDAIRE PREVENTIE

• Deze maatregelen hebben tot doel de schade die er kan ontstaan door psychosociale belasting expliciet voor geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te beperken. De maatregelen gelden om het gedrag, als het voorkomt, te doen stoppen

Klachtenprocedure maken (www.g-o.be/preventie psychosociale belasting)

Procedure kenbaar maken aan de werknemers Zorgen voor snel en onpartijdig onderzoek Onthaal, hulp en vereiste ondersteuning van de

vermeende slachtoffers (vertrouwenspersoon)

TERTIAIRE PREVENTIE

• Deze maatregelen hebben tot doel de schade die door psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) is ontstaan te herstellen

Voorzien van adequate psychologische ondersteuning

Voorzien van re-integratieprocedure

OPDRACHT

Ga na of u primaire, secundaire en tertiaire preventieve maatregelen ivm psychosociaal welzijn hebt opgenomen in uw globaal preventieplan (GPP) en jaaractieplan (JAP)

Zo niet, raadpleeg de Psychosociale Welzijnsmap voor een stappenplan

en de Toolkit op www.g-o.be/preventie psychosociale belasting

Coördinator PSW van de GPD GO! PA PSW interne of externe dienst PSW

om een start te maken

PSYCHOSOCIALE BELASTING EN DERISICO’S

RISICOFACTOREN PSYCHOSOCIAAL WELZIJN

RISICOFACTOREN

• Opsporen risico’s die inherent zijn aan de arbeidsorganisatie: 4A’s

Arbeidsrelaties

Arbeidsvoorwaarden

Arbeidsinhoud

Arbeidsomstandigheden

22 april 2023 19

RISICOFACTOREN VOOR HET PSYCHOSOCIAAL WELZIJN• Arbeidsrelaties

Inefficiënte manier van leidinggeven, te weinig medezeggenschap

Verstoorde onderlinge relaties op het werk

Onvoldoende sociale ondersteuning op het werk

Ongewenste intimiteiten, pesten, discriminatie

19

22 april 2023 20

RISICOFACTOREN VOOR HET PSYCHOSOCIAAL WELZIJN • Arbeidsvoorwaarden

Werk- en rusttijdregeling

Overwerk

Verloning

Weinig loopbaanmogelijkheden

Werkonzekerheid, precaire contractvormen

20

22 april 2023 21

RISICOFACTOREN VOOR HET PSYCHOSOCIAAL WELZIJN • Arbeidsinhoud

Teveel werk, te hoog werktempo

Te moeilijk werk, te veel verantwoordelijkheid

Te eenvoudig werk, monotoon, kortcyclisch werk

Te weinig werk, verveling

Onduidelijke, tegenstrijdige taakeisen

21

22 april 2023 22

RISICOFACTOREN VOOR HET PSYCHOSOCIAAL WELZIJN • Arbeidsomstandigheden

Chemische stoffen, straling, besmettingsgevaar, lawaai, verlichting, temperatuur, ventilatie en luchtvochtigheid

Gevaarlijke situaties, zwaar werk, onvoldoende hygiëne

Ontbreken van hulpmiddelen en/of van persoonlijke beschermingsmiddelen

Werkhouding

22

RISICOANALYSE PSYCHOSOCIAAL WELZIJN

• RA a priori

Wat kan leiden tot psychosociale belasting?

Situaties/factoren opsporen die tot psychosociale belasting leiden

• RA a posteriori

Wat heeft geleid tot psychosociale belasting?

Naar aanleiding van een met redenen omklede klacht, incidenten met psychosociaal karakter die zich herhalen, register voor feiten met derden, …

WAT NA DE PSYCHOSOCIALE RISICOANALYSE

22 april 2023 25

DOEL EN EFFECTEN RISICOANALYSE PSYCHOSOCIAAL WELZIJN

• Vaststellen van problemen op het vlak van psychosociaal welzijn

• Identificeren van risicofactoren Op psychosociale belasting Op grensoverschrijdend gedrag Stimuleren van een positief arbeidsklimaat

• Gericht (collectieve) preventieve maatregelen nemen (opnemen in GPP en JAP)

• Financiële baten: duidelijke effecten op ziekteverzuim, verloopintentie, productiviteit, ongevallen, gezondheid ...

• Optimale dienstverlening, profilering

PSYCHOSOCIALE WELZIJNSMAP• Doel en gebruik

Praktische ondersteuning en leidraad bij het uitwerken en implementeren van een geïntegreerd psychosociaal welzijnsbeleid

Verankering in algemeen preventiebeleidVerankering in personeelsbeleidVerankering in strategisch beleid

Volgens het wettelijk kader Gefaseerde en participatieve aanpak om risico’s (4

A’s) te beheersen Tools en handvaten

AANPAK VOOR HET OPZETTEN VAN EEN PSYCHOSOCIAAL WELZIJNSBELEID – STAPPENPLAN

1. Engagement van algemeen directeur, raad van bestuur en college van directeurs vastleggen

2. Informeren en sensibiliseren van de personeelsleden3. Opstarten van een welzijnswerkgroep4. Visie en missie van het beleid als uitganspunt5. Visie, missie en opdracht van de welzijnswerkgroep

Resultaten van de risicoanalyse Verzamel bijkomende data Maak een algemene stand van zaken op Formuleer voorstellen: Preventiemaatregelen, uit te

werken opdrachten, te ondernemen acties, …

AANPAK VOOR HET OPZETTEN VAN EEN PSYCHOSOCIAAL WELZIJNSBELEID – STAPPENPLAN6. Doelstellingen voor JAP en GPP voorleggen aan CvD, AD

en RvB en op comité voor advies7. Informeren, sensibiliseren en opleiden personeelsleden8. Uitvoering JAP9. Het GPP actualiseren 10. Jaarlijks een nieuw JAP (pas indien nodig GPP aan)11. Evaluatie en terugkoppeling

TOOLKIT

• Handvaten en tools om aan de slag te gaan met de resultaten van een psychosociale risicoanalyse Sjablonen voor actieplannen Sjablonen voor (voortgangs)rapportering Intentieverklaring Procedure voor OSGW …

• op regelmatige basis aangevuld

• Proactief en vraaggestuurd

• www.g-o.be/preventie psychosociale belasting

Toolkit

Bespreking van een Case

BEDANKT VOOR UW AANDACHT!

ann.goeman@g-o.be