Psychologische aspecten

bij blessures

Door:

Afke van de Wouw

Sportpsycholoog & Bewegingswetenschapper

Mentale Sportbegeleiding

Psychologie bij ontstaan

blessures

• Persoonlijkheid

• Stress

• Gedragsmatige

tegenkoppeling

Persoonlijkheid

– Agressiviteit

– Impulsiviteit

– ‘Locus of control’

– Spanningsbehoefte

– Hardheid t.o.v. jezelf

– Sport als identiteit (Feltz, 1984; Pargmann, 1998;

Williams et al, 1998)

‘Mijn kracht was en is dat ik het atheneum heb

afgerond, zodat ik altijd de overgang naar een

maatschappelijke carrière kan maken. Daardoor ben ik niet afhankelijk van het voetbal en wanneer

het tegenzit, zoals

tijdens mijn blessure,

geeft me dat een vrij

gevoel’

Alje Schut

(Voetbal International, 2009)

Stress

– Life stress (Anderson et al, 1988)

– Daily hassles (Williams et al, 1983)

Coping VHD History of

stressors Persoonlijkheid

Stressreactie

Beoordelingen Fysiol/ aandachts-

veranderingen

In potentie

stressvolle

sport-

situatie

Blessure

Psychologische interventies

Cognitief Somatisch

(Williams & Andersen, 1998)

-reacties op sportblessures

• Fase modellen

• Beoordelingsmodel

(cognitive appraisal

models)

(Wiese-Bjornstal et al, 1998)

Fase modellen

• Ontkenning

• Boosheid

• Onderhandelen

• Depressie

• Acceptatie

(Rotella et al, 1993, Lynch, 1988, Gordon,

1986; Kubler-Ross, 1969)

‘Je hoort knak en weet: Dit zit goed mis. Het was

mij in 2005 al eens overkomen, dus ik raakte niet

eens meer in paniek. Op het bewuste moment was

het alsof er een knop in mijn hoofd werd omgezet.

Ik was niet eens teleurgesteld zoals

bij de 1e keer. Nu was het meer

gelatenheid. Het was gebeurd en

ik wist wat me te wachten stond.’

Alje Schut

(Voetbal International, 2009)

Beoordelingsmodel

‘Meestal kost de acceptatie van een zware

blessure me twee weken voordat ik

geestelijk weer een beetje op orde

ben. Maar in dit geval duurde het

veel langer. Ik had het er echt

moeilijk mee.’

Mitchell vd Gaag

-interventies tijdens revalidatie

• Stellen van doelen

• Spanningsregulatie

• Verbeelding

• Gedachtencontrole

• Aandachtssturing

• Support groups

Mentale Sportbegeleiding

• Bewustwording

• Reguleren ademhaling

• Spierontspanning

– Bodyscan

– Jacobson

• Verbeelding

• Yoga

Spanningsregulatie

Mentale Sportbegeleiding

• Voorstelling maken van gewenste situatie

• Voorbereiden op ´wat als´ scenario´s

• Sneller en beter weten wat te doen in beslissende situaties

• Voorprogrammeren van lichaam en hoofd

• Bewegingen inslijpen

• Aandacht focussen

• Olifantenpaadje in hoofd maken

• Voor hersenen geen verschil

Verbeelding

Mentale Sportbegeleiding

• “I always like to picture the game the night before: I’ll ask the kitman what kit we’re wearing, so I can visualise it. It’s something I’ve always done, from when I was a young boy. It helps to train your mind to situations that might happen the following day. I think about it as I’m lying in bed. What will I do if the ball gets crossed in the box this way? What movement will I have to make to get on the end of it? Just different things that might make you one per cent sharper.”

Wayne Rooney

Mentale Sportbegeleiding

Mentale Sportbegeleiding

Hersenonderzoek laat zien dat

bij ‘motor imagery’ – de

visualisatie en het invoelen van

een beweging – meerdere

hersengebieden betrokken zijn,

die ook actief zijn bij de feitelijke

uitvoering van de beweging

(Mulder 2007).

Effect op hersenen

Mentale Sportbegeleiding

• Lichte activiteit van spieren waargenomen (EMG).

• Stimulatie Golgi-peesorganen

• Ontstaan van neuromusculaire feedback (Schmidt en Lee, 1999).

• Zorgt voor juiste afstemming van de spieren (Suinn,1984).

Effect op spierniveau

Mentale Sportbegeleiding

Tot aan zijn moment suprême over 9 dagen gaat de nuchtere Fries elke dag zijn oefening visualiseren. ‘Op het moment dat ik mijn vluchtelementen visualiseer, word ik rustiger. Het helpt me. Natuurlijk sta ik de laatste tijd veel meer onder druk. Maar ik heb blijkbaar alles onder controle. Het gevoel is goed, want mijn lichaam trilt niet.

Epke Zonderland

Mentale Sportbegeleiding

• Ontspanning

• Verbeelding vaardigheden

• Verbeelding wedstrijden (2.35)

• Powerflow

• Verbeelding Teambuilding

• Affirmaties

Presteren

Mentale Sportbegeleiding

• Ontspanning

• Verbeelding fysiek herstel

• Verbeelding mentaal herstel

• Verbeelding voor pijnreductie

• Affirmaties

Herstellen

Mentale Sportbegeleiding

• Ontspanning

• Verbeelden genezingsproces

• Verbeelden sportprestaties

• Verbeelden voor pijnreductie

• Affirmaties

Revalideren

Geblesseerde sporters schreven vlg functies

toe aan gebruik van visualisatie:

• Oefenen en daardoor voelen van sportvhd en bewn

• Voorkomen dat sportvhd te zeer achteruitgaan

• Trainen van oefeningen die als onderdeel van de revalidatie moeten worden gedaan

• Gemotiveerd blijven voor de revalidatie

• Overwinnen angst opnieuw geblesseerd te raken

• Versterken van zelfvertrouwen

• Omgaan met pijn en het hanteren van pijn

• Herstel bevorderen door ´Healing Imagery´ (Bakker & Oudejans, 2012)

Mentale Sportbegeleiding

• 70-99% van (top)sporters gebruiken verbeelding voor prestatieverbetering (Ungerleider et al 1989, Orlick&Partington 1988)

• Sneller herstel van blessure (Ievleva & Orlick,1991)

• Toename spierkracht (Lebon, 2010)

• Optimistische houding tijdens revalidatie (Green 1992)

• Minder angst nieuwe blessure (Cupal&Brewer 2007)

• Minder angst voor pijn bij behandeling (Cupal&Brewer 2007)

• Toename uithoudingsvermogen spieren (Christakou 2007).

Factsheet Sport

Mentale Sportbegeleiding

• Vermindering preoperatieve angst (Schwab, 2007)

• Vermindering postoperatieve pijn (Montgomery, 2007)

• Versterken wondherstel (Broadbent, 2012)

• Reductie pijn algemeen (Zeidan, 2011)

• Verbetering slaapkwaliteit (Diaz & Larsen 2005)

• Minder medicijngebruik (Manyande, 1992)

• Kortere opnameduur (Deisch, 2000; Halpin 2002)

• Kortere operatieduur (Montgomery, 2007)

• Minder postoperatieve misselijkheid (Enqvist et al. 1997)

• Minder postoperatief braken (Enqvist et al. 1997)

• Grotere patiënt tevredenheid (Schwab, 2007)

Factsheet Gezondheidszorg

www.afkevandewouw.nl

www.sportsimagery.nl

info@afkevandewouw.nl

facebook.com/avdwsportspsychology

@afkevandewouw

Bedankt voor jullie aandacht!