PRZYWÓDZTWO

Jak zostać liderem?

„ Przywództwo to nie jest coś, co robi się ludziom, ale coś co

robi się z ludźmi”

Ken Blanchard

Przywództwo to: - Proces oddziaływania na aktywność

zorganizowanych grup ludzkich w kierunku

ustanawiania i realizacji celów. W tym kontekście

przywódcami są zarówno kierownicy, jak i liderzy.

- Umiejętność do kształtowania bez przymusu celów

grupy/organizacji, motywowania zachowań

nastawionych na osiągnięcie tych celów oraz

pomagania w ustalaniu kultury grupy/organizacji.

- Właściwość rozumiana jako zestaw cech, czyli

połączenie wrodzonego talentu z umiejętnościami

nabytymi w trakcie edukacji oraz doświadczeniem

Przywódca to:

Osoba, która potrafi oddziaływać na

zachowania innych bez potrzeby uciekania

się do użycia siły.

Osoba, która uzyskuje akceptację ze

strony innych do przyjęcia roli przywódcy.

Styl przywództwa:

Ogólny wzór działania przywódcy,

spostrzegany z perspektywy

pracowników.

Zachowania przywódcze definiują

3 elementy:

Przywódca + grupa + sytuacja

Przywództwo

a

zarządzanie

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Przywództwo to nie jest synonim

zarządzania, to coś znacznie

więcej…

natomiast

…jeśli zarządzanie ma charakter

przywódczy (przywództwo

menedżerskie), to daje najlepsze

rezultaty!!!

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Menedżer koncentruje się na metodzie

pracy oraz jej zastosowaniu. Istotą działań

menedżerskich jest organizowanie pracy i

podtrzymywanie aktywności członków

zespołu.

Przywódca (lider) koncentruje się na celach

organizacji. Istotą liderowania jest

przewodzenie, podejmowanie ryzyka i

budowanie wizji przyszłości.

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Tworzenie programu – podejmowane decyzje:

Zarządzanie – to planowanie i sporządzenie

budżetu. Ustalenie szczegółowych kroków i

harmonogramów osiągania potrzebnych

wyników.

Przywództwo – polega na ustalaniu

kierunków/tworzeniu wizji przyszłości oraz

strategii mających doprowadzić do zmian

potrzebnych do urzeczywistnienia tej wizji.

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Praca z ludźmi ukierunkowana jest na:

Zarządzanie (kierowanie) - zatrudnieniu,

doborze osób do adekwatnych

stanowisk, wydawaniu poleceń,

nagradzaniu

Przywództwo – zapoznanie i przekonanie

ludzi do podzielenia tej samej wizji

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Praca organizacyjna polega na:

Zarządzanie (kierowanie) – planowaniu

szczegółów, rozwiązywaniu problemów,

monitorowaniu i kontroli przebiegu

Przywództwo – motywowaniu i

inspirowaniu, wyzwalaniu energii u innych

do podejmowania ryzyka/przezwyciężania

własnych ograniczeń

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Rezultaty/wyniki:

Zarządzanie (kierowanie) – stwarza

pewien zakres przewidywalności

poprzez porządek oraz konsekwencję

działań.

Przywództwo – przynosi innowacyjne

rezultaty, użyteczne zmiany.

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Jako ZARZĄDCA:

Jako PRZYWÓDCA:

- Wyznaczasz cele

- Planujesz działania

- Koordynujesz

realizację

- Podejmujesz decyzje

- Oceniasz pracowników

- Kontrolujesz zadania

- Delegujesz i zlecasz

- Rekrutujesz

pracowników

- Tworzysz wizję i misję

- Kierujesz poprzez

wartości

- Komunikujesz i

informujesz

- Motywujesz do

osiągnięć

- Inspirujesz do rozwoju

- Integrujesz zespół

- Rozwiązujesz konflikty

- Nadajesz sens pracy

Przywództwo ≠ Zarządzanie:

Przywództwo menedżerskie:

Istotą przywództwa menedżerskiego

jest zdolność przewidywania oraz

posiadania wizji, która pociąga za

sobą odpowiedzialność

wszystkich zatrudnionych wobec

zaistniałych problemów poprzez

przejrzysty i spójny styl

zarządzania

Przywódca menedżer

przewodzi:

INSPIRUJĄC

UNIKAJĄC DESPOTYZMU

POMAGAJĄC BEZ OCZEKIWANIA

ZAPŁATY

BEZ PRZEMOCY

Koncepcje

przywództwa

Continuum stylów przywództwa

R. Tannenbaum i W.Schmidt

Styl Styl Styl

autokratyczny demokratyczny partycypacyjny

(koncentracja na szefie) (koncentracja na pracownikach)

Continuum stylów przywództwa

R. Tannenbaum i W.Schmidt

Przed wyborem odpowiedniego stylu kierowania

przywódca powinien rozpatrzyć 3

najważniejsze elementy pracy, które wzajemnie

się warunkują i wpływają na siebie:

Jakie zadania trzeba wykonać, aby praca

została skończona?

Jakie są potrzeby zespołu, aby stworzyć i

utrzymać „ducha grupy”?

Jakie są potrzeby jednostek, aby

zharmonizować indywidualne potrzeby z

wymaganiami zadań i możliwościami całego

zespołu?

6 stylów przywództwa

wg. R. Tannenbaum i W.Schmidt

Polecanie – kierownik podejmuje decyzje i

poleca wykonanie określając sposób działania.

Np. Koniecznie należy ograniczyć wydatki administracyjne firmy

o 30%.

Sprzedawanie – kierownik podejmuje decyzję i

stara się przekonać grupę do jej

zaakceptowania/\.

Np. Aby firma przetrwała trudny okres musimy ograniczyć

wydatki administracyjne (np. telefoniczne) o 30%, od tego zależy

nasze być, albo nie być. Dlatego liczę na Wasze zrozumienie w tej

sprawie.

6 stylów przywództwa

wg. R. Tannenbaum i W.Schmidt

Testowanie – kierownik proponuje rozwiązanie i

pyta grupę o reakcję.

Np. Aby ograniczyć koszty administracyjne o 30% musimy

kontrolować rozmowy telefoniczne, wydawania materiałów

biurowych. Czy zgadzacie się Państwo na to?

Konsultowanie – kierownik przedstawia

problem grupie, proponuje rozwiązanie i prosi o

pomoc.

Np. Musimy ograniczyć koszty administracyjne o 30%. Proponuję

w pierwszej kolejności zmniejszenie ilości rozmów

telefonicznych oraz wydawania materiałów biurowych. Co Wy na

to? Czy są inne pomysły?

6 stylów przywództwa

wg. R. Tannenbaum i W.Schmidt

Współpraca – kierownik formułuje problem i

prosi grupę o rozwiązanie.

Np. Musimy ograniczyć koszty utrzymania firmy.

Przedyskutujemy problem i zaproponujmy wspólnie jakieś

rozwiązania.

Delegowanie – kierownik pozostawia całkowitą

swobodę w rozwiązaniu problemu.

Np. Zaproponujcie rozwiązania, aby ograniczyć koszty

utrzymania firmy o 30%. Spotkamy się za tydzień i przedstawicie

mi Wasze propozycje.

Style oddziaływania

wg. B.Bass’a

Style oddziaływania wg. Bass’a:

Styl transakcyjny

Styl transformacyjny

STYL TRANSKACYJNY:

przywódca kieruje pracownikami

poprzez stosowanie systemu kar i

nagród

jest to styl nakazowo-kontrolny oparty

głównie na władzy formalnej

pracownicy mają motywację

zewnętrzną

STYL TRANSFORMACYJNY:

przywódca kieruje personelem

poprzez wpływ osobisty - ma wizję i

charyzmę

swoją postawą stara się inspirować i

zachęcić do działania

w pracownikach wzbudza motywację

wewnętrzną

Sytuacyjna teoria stylów

przywództwa

wg. F.Fiedler

Sytuacyjna teoria stylów

przywództwa wg. F.Fiedler:

Skuteczność przywództwa jest

funkcją dopasowania swojego

stylu do tzw. sytuacji

przywódczej

Sytuacyjna teoria stylów przywództwa

wg. F.Fiedler:

Efektywność lidera jest zdeterminowana przez

interakcję jego cech osobowościowych i

sytuacji oraz poziomu kontroli nad sytuacją.

Panowanie nad sytuacją zależy od 3 czynników:

Relacji między liderem, a kierowanym

(zaufanie, lojalność)

Struktury zadań: praca rutynowa i

powtarzająca się vs zmienna i złożona

Zakresu władzy związanej ze stanowiskiem lub

poziomu wzbudzanego autorytetu

Sytuacyjna teoria stylów przywództwa

wg F.Fiedler c.d.:

Lider zorientowany na zadania jest bardziej

efektywny w sytuacjach, które są dla niego

ekstremalnie trudne lub korzystne

(niepopularny vs popularny).

Lider zorientowany na ludzi jest bardziej

efektywny w sytuacji umiarkowanie

korzystnej.

Przywództwo sytuacyjne wg.

P.Hersey i K.Blanchard

Styl przywództwa jest efektywny, gdy

dopasowany jest do sytuacji!

Dobry lider = elastyczny lider!!!

4 style przywództwa

wg. Hersey’a i Blanchard’a:

Styl dyrektywny

Styl perswazyjny

Styl partycypacyjny

Styl delegacyjny

4 Style Przywództwa wg.

P.Hersey i K.Blanchard

Styl dyrektywny:

- Pracownik ma niski poziom dojrzałości

- Komunikacja jednokierunkowa

- Kierownik definiuje rolę pracowników

(mówi kto, co, jak, kiedy i gdzie ma być

zrobione)

4 Style Przywództwa wg. P.Hersey i

K.Blanchard

Styl perswazyjny:

- Nieco wyższy poziom dojrzałości

pracownika (nadal większość decyzji

podejmuje lider)

- Komunikacja dwustronna w celu

wyjaśnienia i przekonania pracownika do

swoich pomysłów

4 Style Przywództwa wg. P.Hersey i

K.Blanchard

Styl partycypacyjny:

- Wyższy poziom dojrzałości pracownika

- Lider i pracownik wspólnie podejmują

decyzje w procesie komunikacji

dwustronnej

4 Style Przywództwa wg. P.Hersey i

K.Blanchard

Styl delegacyjny:

- Wysoki stopień dojrzałości

- Lider pozwala pracownikom podążać ich

własną drogą.

- Deleguje odpowiedzialność za podjęcie

decyzji i ich wykonanie.

Siatka kierownicza

Blake’a i Moutona

Siatka kierownicza

Blake’a i Moutona:

Styl przywódczy zależy od kombinacji i

nasilenia 2óch wymiarów związanych z

osobą przywódcy:

Ukierunkowania na produktywność

współpracowników/wyniki (oś X)

Ukierunkowania na stosunki

międzyludzkie/ludzi (oś Y)

+ poziomu dojrzałości pracownika

4 style przywódcze

wg. Blake’a i Moutona:

Styl anemiczny (bierny, nieintegrujący)

(1.1) – zarządzanie zubożone – menedżer

pozostawia swym pracownikom pełną

swobodę

4 style przywódcze

wg. Blake’a i Moutona:

Styl klubowy (demokratyczny, integratywny)

(1.9) – menedżer skupia się głównie na

utrzymaniu zadowalających stosunków i na

zrozumieniu pracowników, w mniejszym

stopniu na dbaniu o wydajność ich pracy i o

rezultaty

4 style przywódcze

wg. Blake’a i Moutona:

Styl autokratyczny (dyrektywny)(9.1) –

menedżer koncentruje się wyłącznie na

wydajności pracy. Pracownikom nie

pozostawia żadnej swobody działania.

4 style przywódcze

wg. Blake’a i Moutona:

Styl zespołowy (przywódczy - idealny) (9.9) –

styl harmonijnego współdziałania całej

grupy. Zapewnia maksimum

produktywności, jak i pełne zrozumienie

pracowników. Traktowanie celów organizacji

jako wspólnej sprawy.

Styl kompromisowy 5.5 –

zarządzanie zrównoważone:

Odpowiednie wyniki organizacji są

możliwe przez wyważenie potrzeby

egzekwowania pracy i utrzymania

morale pracowników na

zadowalającym poziomie!

Siatka dojrzałości pracowniczej

wg. Blake’a Mountona

Dojrzałość pracownika to zdolność do

wykonania określonej pracy. Zależy od

kompetencji i stopnia motywacji pracownika

Dojrzałość pracownika zdefiniowana została w

systemie współrzędnych (X,Y):

Poziom MOTYWACJI „Y” Poziom KOMPETENCJI „X”

WYSOKI – „Chcę pracować” WYSOKI – „Wiem i umiem”

NISKI – „Nie chcę pracować” NISKI – „Nie wiem i nie umiem”

Siatka dojrzałości pracowniczej

wg. Blake’a Mountona

Dojrzałość (X1,Y1) – pracownik

niekompetentny i nie posiadający

żadnej motywacji do wykonania

powierzonych mu czynności.

Siatka dojrzałości pracowniczej

wg. Blake’a Mountona

Dojrzałość (X9.Y1) – pracownik

kompetentny, któremu brak

dostatecznej motywacji, bądź nie

ma dostatecznej pewności siebie

dla podjęcia zleconych mu zadań.

Siatka dojrzałości pracowniczej

wg. Blake’a Mountona

Dojrzałość (X1,Y9) – pracownik

ogromnie zainteresowany

wykonaniem powierzonej mu

pracy, ale całkowicie

niekompetentny.

Siatka dojrzałości pracowniczej

wg. Blake’a Mountona

Dojrzałość (X9,Y9) – pracownik,

który jest w pełni kompetentny i

mający duża motywację do

wykonania zadania.

Styl zarządzania

wg. Blake’a i Mountona:

Efektywny styl zarządzania to

taki, który jest dopasowany do

sytuacji oraz dojrzałości

pracowniczej !!!

Gdy mamy do czynienia z pracownikiem

w pełni kompetentnym i mającym silną

motywację do wykonywania czynności

najskuteczniejszym stylem zarządzania

będzie …

Gdy mamy do czynienia z pracownikiem

niekompetentnym, ale mającym silną

motywację do wykonania powierzonych

mu zadań, zalecanym

stylem będzie…

Gdy mamy do czynienia z pracownikiem

kompetentnym, lecz cierpiącym na brak

motywacji do wykonania pracy,

adekwatnym stylem

zarządzania będzie…

Gdy mamy do czynienia z pracownikiem

niekompetentnym, któremu zupełnie brak

motywacji do pracy, odpowiednim stylem

zarządzania będzie…

Styl zarządzania

wg. Blake’a i Mountona:

Nie ma idealnego stylu przewodzenia!

Efektywni liderzy to tacy, którzy

dopasowują swój styl do 3-ech

elementów:

- Osoby lidera

- Zespołu, którym lider przewodzi

- Sytuacji (zadania do wykonania oraz

kontekstu organizacyjnego)

Przywództwo

a

władza

Skuteczna władza przywódcza to:

Władza ekspercka – związana jest z wiedzą profesjonalną i umiejętnościami. Kwalifikacje te mogą być nabywane i doskonalone.

Władza formalna – to władza wynikająca z podziału władzy w ramach organizacji formalnej.

Władza przypisana – związana jest z cechami osobowymi. Zwana jest charyzmą – którą przyciąga i fascynuje. Jest raczej wrodzona, niż nabyta.

Przywództwo charyzmatyczne:

CHARYZMA – przejawia się w

umiejętności generowania wizji, którą

podwładni gotowi są uznać za własną,

nie tyle ze względu na jej racjonalne

uzasadnienie, ale przez odwołanie się

do wartości, które są dla nich ważne,

atrakcyjne i jednoznacznie rozumiane

Przywództwo charyzmatyczne:

Jest w znacznym stopniu stylem paternalistycznym – między podwładnymi, a przełożonym tworzą się stosunki jak między ojcem, a dzieckiem.

Kierownik jest wzorem do naśladowania oraz uosobieniem władzy.

Podwładni mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa w zamian za lojalność i oddanie.

Charyzmatyczny przywódca:

Nie ukrywa przed otoczeniem swoich słabości,

dzięki czemu wydaje się przystępny i ludzki.

Opiera się na intuicji przy określaniu swoich

działań.

Interpretuje informacje dotyczące tzw. miękkich

aspektów zarządzania – przywiązuje wagę do

atmosfery w pracy dzięki czemu rozumie z

czego wynikają zachowania pracowników.

Przejawia wobec pracowników tkz. „twardą

empatię” – ma zdolność wczuwania się w

określone role, ale jednocześnie jest

wymagający

Charyzmatyczny przywódca:

Podkreśla swoją odrębność – wyostrza swój

wizerunek.

Kreuje kulturę organizacji w oparciu o cele

oraz potrzeby/wartości pracowników.

Integruje pracowników.

Wzbudza zaufanie.

Stwarza poczucie pewności wśród członków

załogi.

Łatwo dokonuje zmian w środowisku

organizacji.

LIDER

Co powoduje, że niektórzy z nas potrafią

obudzić w ludziach energię do

działania i podejmowania wysiłku do

realizacji wspólnego celu?

Lider = osobowość

+ styl zarządzania (kultura organizacyjna)

Jakie cechy wyróżniają lidera

na tle członków grupy, której

przewodzi?

W badaniach jako specyficzne cechy

lidera wymienia się:

Inteligencję społeczną – umiejętność

emocjonalnego radzenia sobie w różnych

sytuacjach

Sprawność intelektualną – kreatywność i otwartość

na doświadczenia

Silny układ nerwowy, odporność na stres i

frustrację

Stabilność emocjonalną i samokontrolę emocji

Silną motywację wewnętrzną - przejawiającą się w

wytrwałości i konsekwencją w działaniu

Planowanie i podejmowanie działań, które

uwzględniają interesy pracowników

Ekstrawersja, otwartość, pragmatyzm

Lider

Inspiruje

Słucha i słyszy

Buduje relacje partnerskie

Pozytywnie wzmacnia

Charakterystyka lidera:

Inspirowanie to pobudzanie tego co

tkwi w ludziach:

- Lider wie, że tkwi w nich znacznie większy

potencjał, niż to co pokazują i wykorzystują.

- Jego rolą jest pomóc ludziom uwierzyć we

własne możliwości.

- To klucz do osiągania wyników.

- Rola lidera to nie dawanie gotowych

rozwiązań i odpowiedzi, ale motywowanie

ludzi do samodzielnego ich znajdowania.

Charakterystyka lidera:

Lider jest dobrym słuchaczem:

- Słucha i słyszy

- Dzięki temu wie, co ludzi motywuje, co jest

dla nich ważne, jakie mają pomysły

- Wie też, co jest dla nich barierą

- Mając tę wiedzę odwołuje się do mocnych

stron, zdolności i marzeń ludzi oraz pomaga

im przezwyciężyć bariery!

Charakterystyka lidera:

Buduje relacje partnerskie z ludźmi:

- Tylko takie relacje oparte na zaufaniu

stymulują w ludziach samodzielność i

inicjatywę.

- Relacje oparte na podporządkowaniu

mogą wykreować co najwyżej

wykonawców i naśladowców.

Charakterystyka lidera:

Lider pozytywnie wzmacnia ludzi:

- Jeśli chce pociągnąć za sobą ludzi, musi w

nich obudzić energię i wiarę w sukces!

- Robi to poprzez wyrażenie uznania,

celebrowanie sukcesów.

- Sam również musi być przykładem

optymizmu, energii i entuzjazmu.

- Liderzy muszą także umieć analizować

skutki będące rezultatem ich działalności i

wyciągać z nich wnioski!

- Przywództwo opiera się na dojrzałości

życiowej oraz dążeniu do samorozwoju!

Efektywny lider:

Potrafi zidentyfikować swoje słabe i

mocne strony oraz neutralizować

swoje słabości poprzez odpowiedni

trening lub dobór współpracownika

mocnego w tym zakresie.

To doskonały selekcjoner – trafnie

wybierający ludzi, z którymi ma

pracować

Efektywny lider:

W zarządzaniu ludźmi opiera się na

rzetelnej ocenie ich postępów w pracy

oraz stosuje odpowiedni system

motywacyjny

Wzmacnia w pracownikach poczucie

realizacji głębszego celu

Efektywny lider:

Jest negocjatorem, który rozwiązuje

problemy/sugeruje ich rozwiązania

Jest integratorem harmonizującym

cele i działania różnych osób w

procesie zmian.

Efektywny lider:

Jest krytyczny względem siebie -

oddaje się pracy ze świadomością, że

zbyt duża koncentracja na pracy może

prowadzić do braku zdolności do

dostrzegania tego, co dzieje się wokół.

Sens życia ≠ praca!

Dba o higienę psychiczną!

Droga lidera…

W drodze na szczyt:

1. Zlustruj swoje umiejętności, cechy charakteru,

zdobytą wiedzę:

- ludzie zaczynają stawać się prawdziwymi liderami

dopiero wtedy, kiedy zdecydują sami, jacy chcą

być…?

- nakreśl wyraźną granice między tym kim jesteś

kim chcesz być, a tym, co myśli na ten temat

Twoje otoczenie!

- bardzo dokładnie przeanalizuj i poznaj swoje

słabe strony, obszary do rozwoju (potencjał,

talenty), swoje motywacje, potrzeby, emocje.

W drodze na szczyt:

2. Rozwijaj i wzmacniaj to co mocne:

- Określ swój obszar rozwoju – umiejętności,

w których jesteś dość dobry, ale nie

wybitny!

- Reszta, to albo silne strony, których nie

musisz rozwijać, albo słabe, których

świadomość powinna być pomocna w

unikaniu wykonywania zadań, które ich

wymagają.

W drodze na szczyt:

3. Unikaj osobistego wykonywania zadań, w

których musiałbyś wykorzystywać talenty lub

kompetencje, których nie posiadasz:

- Efektywny lider dobrze zna umiejętności oraz

mocne strony swoich pracowników i dzieli się

zadaniami w procesie zarządzania.

- Wieloosobowe przywództwo stwarza liderowi

szansę na podzielenie się zadaniami, które

wymagałyby od niego talentów, których nie

posiada lub kompetencji, które stanowią jego

słabe strony.

W drodze na szczyt: 4. Ucz się na błędach, korzystaj z wiedzy

przyjaciół, mentorów!

- Prowadź dialog sokratyjski z samym sobą:

Co się tak naprawdę wydarzyło?

Dlaczego się to wydarzyło?

W jaki sposób wpłynęło to na mnie?

Co to dla mnie oznacza?

- Korzystaj w szczególności z własnych „pamiętnych

doświadczeń”

- Staraj się obracać przeciwności losu na swoją

korzyść i traktuj jako źródło dodatkowych sił

(zdolność adaptacji)

- Liderzy uczą się od innych, ale nie są przez nich

kształtowani!

W drodze na szczyt: 5. Kształtuj siebie i swój charakter, staraj się

osiągnąć mistrzostwo:

- Jedną z podstawowych cech prawdziwego

przywódcy jest PASJA

- Samorozwój polega na wyjściu poza „strefę

komfortu”

- W procesie uczenia się dostrzegaj

otaczający świat, oceń jaki jest, a jaki być

powinien i działaj zgodnie z tym

rozumieniem!

W drodze na szczyt:

6. Zdobywaj względy innych ludzi, ich

szacunek i zaufanie:

- Warunkiem rozwoju jest unikanie

samotności.

- W zespole bądź wiarygodny = autentyczny =

uczciwy!

- Nic tak nie wzmacnia w oczach innych, jak

konsekwentne działanie w zgodzie ze sobą

(np.publiczne wyrażenie tego, że jesteś

siebie świadomy, rozumiesz swoje silne

strony oraz swoje ograniczenia).

Analiza przypadku

Albert Einstein:

Urodził się w Ulm, w Niemczech, 14 marca 1879 roku. Był

synem Hermanna i Pauliny z domu Koch. Einstein był

milczącym chłopcem. Jego droga do nauki rozpoczęła się od

matematyki, do której zachęcił go wuj, inżynier Jakub Einstein.

W wieku około 12 lat Einstein samodzielnie nauczył się

geometrii i postanowił, że pewnego dnia rozwiąże zagadki

świata.

Einstein nie potrafił bez pomocy drugiej osoby wypełnić

deklaracji podatkowej. „To jest zbyt skomplikowane dla

matematyka - mawiał - do tego trzeba być filozofem”

Na pytanie 9-letniego syna czym się wsławił w nauce, Albert

Einstein odpowiedział: „Gdy ślepy żuczek pełznie po

powierzchni kuli, nie zauważa, że jego droga jest zakrzywiona.

Mnie szczęśliwie udało się to zauważyć”.

Albert Einstein:

„Nie mam żadnych szczególnych uzdolnień.

Cechuje mnie tylko niepohamowana ciekawość.”

Dziękuję serdecznie za

uwagę!

mgr Urszula Pawłucka