Przygotowała uczennica : Beata Woźniak I klasy Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych
Przygotowała: Joanna Wieczorekjoannawieczorek.pl/wp-content/uploads/2015/05/ZADANIA-DO... ·...
Transcript of Przygotowała: Joanna Wieczorekjoannawieczorek.pl/wp-content/uploads/2015/05/ZADANIA-DO... ·...
1
Przygotowała: Joanna Wieczorek
Zadanie 1
Najważniejsze bitwy starożytne.
Zadanie 2
Najważniejsze bitwy starożytne.
Miejsce bitwy Strony
walczące
Strona
pokonana
Data Zwycięski
wódz
Strony
walczące
Strona
pokonana
Data
Zwycięski
wódz
Kanny Rzymianie
Kartagińczyc
y
Rzymianie 216r.p.n.e. Hannibal
Rzymianie
Kartagińczycy
Rzymianie
216r.p.n.e.
Hannibal
Zama
Rzymianie-
Kartagińczycy
Kartagińczycy
202r.p.n.e.
Scypion
Afrykański
Farsalos
Rzymianie-
Rzymianie
Armia
Gnejusza
Pompejusza
48r.p.n.e.
48r.p.n.e.
Akcjum
Flota
Antoniusza i
Kleopatry –
Flota
Oktawiana
Augusta
Flota
Antoniusza i
Kleopatry
31r. p.n.e.
Oktawian
August
Alezja
Rzymianie-
Galowie
Galowie
52r.p.n.e.
Juliusz Cezar
Pola
Katalaunijskie
Rzymianie i
Germanie -
Hunowie
Hunowie
451r.
Aecjusz
Bitwa pod Issos
333r. p.n.e.
......................
Bitwa pod
Beneventem
275r.p.n.e.
.......................
Bitwa pod Salaminą
480r. p.n.e.
......................
Bitwa pod Zamą
202r.p.n.e.
......................
Bitwa pod
Platejami
479r. p.n.e.
..........................
Bitwa pod
Gaugamelą
331r.p.n.e.
...........................
Bitwa pod
Cheroneją
338r.p.n.e. ..................................
Bitwa nad
Granikiem
334r.p.n.e. ...............................
Bitwa pod
Maratonem
490r. p.n.e. ..............................
Bitwa pod
Kannami
216r. p.n.e. ................................
Bitwa pod
Herakleją
280r.p.n.e. ..............................
Bitwa pod
Termopilami
.....480r.p.n.e..........
2
Zadanie 3
Podanym poniżej tekstom (pismom) przyporządkuj właściwe podpisy, wstawiając w miejsca
wykropkowane odpowiadające im liczby 1 – 5.
a. b. c.
(5) (4) (2)
d. Źródło: A. F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikacja, Warszawa 1989, s. 47, 67, 111, 227
(1)
1. Pismo hieroglificzne
2. Pismo klinowe
3. Pismo greckie
4. Pismo arabskie
5. Pismo chińskie
Zadanie 4
Wśród wymienionych postaci Starego i Nowego Testamentu wskaż tę, która jest
chronologicznie pierwsza i oznacz ją literą A (w rubryce „odpowiedzi”), a tę postać, która jest
chronologicznie ostatnia, oznacz literą B.
Postacie Starego i Nowego Testamentu Odpowiedzi
1. Mojżesz – ……………………………………..prorok i prawodawca
2. Dawid – ……………………………………….król Izraela
3. Paweł z Tarsu – ………………………………apostoł i misjonarz B
4. Abraham – ……………………………………patriarcha narodu Izraela A 5. Herod Wielki –………………………………...król Judei
6. Salomon –…………………………………….. król Izraela
3
Zadanie 5
Poniżej zamieszczono opisy starożytnych religii świata śródziemnomorskiego. Kolejno (A, B,
C, D) podaj nazwy państw (lub narodu), do których odnoszą się poniższe opisy.
Fragment opisu religii starożytnych świata śródziemnomorskiego/Nazwa państwa lub narodu
A. Religię tego państwa cechował rozbudowany politeizm. Początkowo czczono siły natury, którym
oddawano hołd. Stopniowo przedmiotem czci stały się bóstwa mające postać zwierząt lub ludzi z
głowami zwierząt, np. Anubisa przedstawiano z głową szakala. Szczególne miejsce w tej religii
zajmował kult Ozyrysa, a najbardziej rozbudowaną jej część stanowiła eschatologia (świat
pozagrobowy, los pośmiertny człowieka). Panujący w tym państwie - w oczach ludności - był
pośrednikiem między światem ludzkim i boskim. W pewnych okresach uchodził za żyjące wcielenie
boga. Do obowiązków władcy należał, m.in., nadzór nad kultem religijnym oraz budowa świątyń.
Stopniowo ukształtowała się również warstwa kapłańska.
Egipt (Egipcjanie)
B. Religia tego narodu liczy blisko 4 tysiące lat. Religia - tak wyjątkowa w starożytnym świecie -
kształtowała się jako monoteistyczna w dobie narodowych niewoli i dzięki działalności proroków.
Po wiekach wędrówek i założeniu własnego państwa utrwalano kult Boga jedynego i narodowego.
Wyznawcy czcili Boga bezosobowego, kosmicznego i wzniosłego. Uważali, że Bóg jest z jednej
strony wszechdobrym ojcem, kochającym i miłosiernym, a z drugiej strony – surowym i
sprawiedliwym sędzią. Uznawali władzę kapłanów jako strażników prawa i obyczajów.
B. Żydzi (Izrael, Judea)
C. Religia mieszkańców żyjących w granicach tego państwa była politeistyczna. W II wieku p.n.e.
uległa daleko idącej hellenizacji i przyswoiła panteon bogów olimpijskich. I chociaż Junonę
utożsamiano z Herą, a Minerwę z Ateną, to w dalszym ciągu przestrzegano, zwłaszcza w życiu
publicznym, dawnych kultów i obrzędów, modlono się do bogów swych przodków, organizowano
na ich cześć święta wedle wzorów przekazanych przez tradycję. Kapłani tworzyli bardzo
rozbudowaną hierarchię; istniały różnorodne kolegia kapłańskie, z których część miała znaczenie
polityczne.
C. Rzym (Rzymianie)
D. Religia tej społeczności była politeistyczna; panteon (religijny) był tak różnorodny, jak rozbite
było życie polityczne tej społeczności. Religię tę charakteryzował brak zawodowych kapłanów.
Sprawowanie kultu polegało na składaniu ofiar, uczestniczeniu w procesjach, misteriach.
wystawianiu przedstawień teatralnych. Również igrzyska odbywały się w ramach świąt ku czci
bogów. Sądzono, że bogowie wpływają na bieg ludzkich spraw. Nie byli wszechwiedzący i ulegali
ludzkim namiętnościom; bywali kłótliwi, zawistni, złośliwi. Większość bogów ulegała
antropomorfizacji i cechowała ich nieśmiertelność.
D. Grecja , [Hellada, może wskazać jedną z polis greckich] (Grecy, Hellenowie
4
Zadanie 6
Kto wypowiedział lub mógł wypowiedzieć następujące słowa? [.....]
a) „I ty Brutusie przeciwko mnie?” Juliusz Cezar…………………………………
b) „Podajcie miecz, rozwiążę zaraz ten węzeł gordyjski” Aleksander Macedoński /Wielki
c) „To ja, a nie król, ryzykowałem życie i zwyciężyłem Arabów pod Poitiers” Karol Młot
d) „Śnię o dawno zapomnianej koronie cesarstwa rzymskiego” Karol Wielki
e) Jeszcze jedno takie zwycięstwo nad Rzymem, a my zginiemy bez śladu” Pyrrus
f) Przybyłem zobaczyłem zwyciężyłem...............................Juliusz Cezar
Zadanie7
Dlaczego ścięgno, którego przyczep znajduje się w tylnej części stopy człowieka nazywamy
ścięgnem Achillesa?
Matka Achillesa Tetyda uodporniła syna na rany, zanurzając go niemowlęciem w wodzie Styksu,
tylko pięta, za którą go trzymała została wrażliwa na rany.
Zadanie 8
Dopisz autorów do nazw dzieł.
A) Atena w zbroi...................................... Fidiasz
B) Zeus Olimpijski................................... Fidiasz
C) Ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie................................. Wit Stwosz
Zadanie 9
Wyjaśnij jakiego wydarzenia dotyczy następujący cytat:
„Przechodniu powiedz Lacedemończykom, że zginęliśmy wierni ich prawom”.
Cytat ten dotyczy bitwy w wąwozie Termopilskim z roku 480 p.n.e., gdzie król Sparty Leonidas
poległ ze swoimi żołnierzami wierny ideałom wychowania spartańskiego – z wojny wraca się:,, z
tarczą lub na tarczy’’.
Zadanie 10
Uporządkuj w kolejności chronologicznej wybitnych prawodawców i reformatorów Aten. W
miejsce kropek wpisz cyfry od 1 do 4.
A) Perykles ( … )........4 ……… 451 r. p.n.e
B) Drakon ( … ).........1……. 621 r. p.n.e
C) Solon ( … )...........2……. 594r. p.n.e
D) Klejstenes ( … ).........3 w latach 508/507 p.n.e.
5
Zadanie 11
Co oznacza wyrażenie ,,drakońskie prawa”?
"Drakońskie prawa", "drakońskie kary" są synonimem bardzo surowego prawodawstwa) i z tego
też powodu Ateńczycy w 594 roku p.n.e. polecili Solonowi ułożenie nowego kodeksu.
Zadanie 12
Niżej podano znaczenie czterech pojęć (terminów) dotyczących życia politycznego starożytnej
Grecji. Uzupełnij brakujące informacje, wpisując odpowiednie pojęcia (terminy).
Znaczenie przyjęte przez historiografię Pojęcie(termin)
a. W starożytnej Grecji forma rządów powstałych w wyniku obalenia istniejącego porządku
politycznego i przejęcia władzy przez jednostkę- ………… tyrania
b. Procedura polityczna skazywania na wygnanie obywatela Aten wprowadzona na początku V w.
p. n. e. …………………………………………………….ostracyzm
c. W starożytnej Grecji przywódca ludu, mówca, zawodowy polityk, zawdzięczający swoje
wpływy umiejętności przemawiania na zgromadzeniu…….. demagog
d. W starożytnej Grecji rządy polegające na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę,
wywodzącą się najczęściej spośród arystokracji lub ludzi bogatych -oligarchia
Zadanie 13
Wyjaśnij pojęcia:
A. Proskrypcje – to w starożytnym Rzymie listy osób wyjętych spod prawa z powodów
politycznych.
B. Limes – to w cesarstwie rzymskim obronny system graniczny
Zadanie 14
Poniżej zamieszczono fragmenty biografii wielkich postaci starożytności. Przyporządkuj tym
fragmentom odpowiednie osoby z podanej listy, wpisując imię pod cytowanym fragmentem.
Aleksander Wielki, Hannibal, Marek Antoniusz,
Justynian Wielki, Konstantyn Wielki, Juliusz Cezar
Tekst 1.
(…) postanowił kontynuować pochód i iść do Italii; zwołał więc wojsko (…) i starał się na rozmaity
sposób oddziałać na nie, wyrażając słowa nagany i zachęty: „(…) opuściliście Hiszpanię (…),
przeprawiliście się przez rzekę Ebro, by wymazać z pamięci ludzkiej nazwę Rzymian i by dać
wolność całemu światu (…); macie przed oczyma Alpy, których drugie zbocza należą już do Italii, i
teraz u samych bram nieprzyjacielskich stajecie znużeni? (…) Źródło: Tytus Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu, Wrocław 1955, s. 290-291
A. Hannibal
6
Tekst 2.
(...) dla uświetnienia swego zwycięstwa nad Licyniuszem nazwał dawne Bizancjum
Konstantynopolem i jakby swoje miasto ojczyste z wielką wspaniałością przyozdobił, starając się,
aby Rzymowi dorównywało. Ze wszystkich stron ściągał do niego mieszkańców i ogromne sumy na
nich wydawał tak, że wyczerpał na to niemal wszystkie swoje skarby i dochody cesarskie (…) Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 12, Kraków 1923, s. 7
B. Konstantyn Wielki
Tekst 3.
Panowanie jego rozciągało się od Eufratu i Armenii do Morza Jońskiego i Ilirii. Oktawian zaś od
Ilirii do Oceanu Zachodniego, i na odwrót, od tego oceanu do Morza Tyrreńskiego i Sycylijskiego.
Z Afryki zaś część naprzeciw Italii, Galii i Hiszpanii aż po słupy Herkulesa miał Oktawian, a on
miał część po Etiopię. (…) Do tego jednak stopnia był tylko dodatkiem do Kleopatry, że choć
silniejszy był w wojsku lądowym, zgodził się na bitwę morską – dla Kleopatry (…) Źródło: Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1997, s.314
C. Marek Antoniusz
Zadanie 15
Podkreśl właściwy tytuł odnoszący się do poniższej mapy.
Źródło: N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2000, s. 1245
A. Imperium rzymskie w ostatnim roku panowania cesarza Trajana (117 r. n.e.)
B. Państwo Aleksandra Wielkiego w ostatnim roku jego panowania (323 r. p.n.e.)
C. Państwo Justyniana I Wielkiego w ostatnim roku jego panowania (565 r. n.e.)
D. Kalifat arabski w połowie VIII w. n.e.
7
Zadanie 16
Przyporządkuj źródła ikonograficzne wymienionym poniżej kręgom kulturowym.
a. b. .
c. d.
a. kultura egipska
b. kultura babilońska
c. kultura sumeryjska
d. kultura indyjska
Zadanie 17
8
Dopisz osiągnięcia do poszczególnych starożytnych cywilizacji.
księga umarłych, pismo spółgłoskowe, księgi Wedy, zigurat, , Biblia
Cywilizacja Osiągnięcie
A. mezopotamska..........................zigurat
B. egipska....................................księga umarłych
C. izraelska....................................Biblia
D. fenicka....................................pismo spółgłoskowe
Zadanie 18
Ilustracje przedstawiają świątynie ludów starożytnych. Przyporządkuj rysunki opisom
umieszczonym poniżej, wpisując odpowiednią literę.
a. b.
c.
1. świątynia rzymska - …………………..a
2. świątynia izraelska - …………………..c
3. świątynia egipska- ...............................b
Zadanie 19
A. Przyporządkuj wymienione pojęcia do poszczególnych polis greckich
eclesia; strateg; apella; ostracyzm; eforowie; geruzja
9
ATENY
…………………………………………..
…………………………………………..
…………………………………………..
SPARTA
…………………………………………..
…………………………………………..
…………………………………………..
B. Z każdej ramki wybierz po jednym z pojęć i wyjaśnij je.
Ateny:………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Sparta:………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 20
Wpisz do odpowiednich rubryk tabeli te nazwy, spośród niżej podanych, które odnoszą się do
Aten i Sparty w V w. p.n.e.
oligarchia, geruzja, trybun ludowy, demokracja, ostracyzm
Ateny
Sparta
Zadanie 21
Spośród wymienionych wydarzeń wybierz dwa najwcześniejsze. W tabeli obok pierwszego
chronologicznie wydarzenia wpisz literę A, obok drugiego literę B.
Uzależnienie greckich miast-państw przez Macedonię..................
Druga wojna punicka..................
Bitwa pod Maratonem..................
Dyktatura Cezara w Rzymie................
Podbój Persji przez Aleksandra Wielkiego..................
Pierwsza wojna punicka....................
Zadanie 22
Na mapie literami A, B, C, D oznaczono siedziby starożytnych ludów. Przyporządkuj
symbolom literowym nazwy ludów, wybierając je spośród podanych poniżej.
Asyryjczycy, Fenicjanie, Izraelici, Sumerowie, Persowie, Hetyci
10
Na podstawie E. Olczak, Historia. Zeszyt ćwiczeń na mapach konturowych. Liceum, Warszawa
2001, s.13
A. ……………………
B. ……………………
C. ……………………
D. ……………………
Zadanie 23
Przeczytaj uważnie tekst pochodzący z „Roczników” Tacyta i odpowiedz na dwa pytania.
Wewnątrz panował spokój, nazwy urzędów zostały te same, młodsi urodzili się już po
bitwie pod Akcjum [...] jakżeż niewielu z tych pozostało, co republikę widzieli!
[w:] J. Tazbirowa, E. Wipszycka, Historia. Starożytność, Warszawa 1996, s. 167.
A. Kiedy rozegrała się bitwa wspomniana przez autora? Podaj datę roczną lub określ
przybliżony czas (np. I połowa V wieku p.n.e.).
.......................................................................................................................................................
B. Na czym polegało znaczenie tej bitwy w dziejach Rzymu?
...............................................................................................................................
Zadanie 24
Do wydarzeń dopisz daty:
A. Śmierć Juliusza Cezara.................. 15 marca 44 r. p.n.e.
B. Bitwa pod Salaminą....................... 28 września 480 r. p.n.e.
C. Wyprawa Aleksandra Wielkiego do Persji............... 334r. p.n.e
D. Bitwa pod Akcjum.................... 2 września 31 p.n.e.
E. Pierwsze igrzyska w Olimpii......................776r.p.n.e.
11
Zadanie 25
Trzy z poniższych sformułowań zawierają informację o przyczynach upadku antycznego
Cesarstwa Rzymskiego. Dopisz literę P przy tych sformułowaniach.
Podział Cesarstwa na Wschodnie i Zachodnie ……………
Zjednoczenie plemion arabskich przez Mahometa……………….
Podbój północnej Afryki przez Arabów……………….
Wielka wędrówka ludów………………..
Nieuregulowana kwestia sukcesji tronu cesarskiego…………….
Zadanie 26
Uzupełnij tabelę.
Inicjator/Twórca/
Reformator
Dzieło
Wiek
Opis dzieła
Perykles
Udoskonalenie
demokracji
V p.n.e.
- wynagrodzenie za pełnienie urzędów
- prawo o obywatelstwie
Juliusz Cezar
Kalendarz
juliański
I p.n.e.
- wprowadzenie tzw. roku przestępnego
Justynian I
wielki
Corpus Iuris
Civilis
lub Kodeks
Justyniana
VI bizantyńska kodyfikacja prawa
rzymskiego
Karol Wielki
Renesans
karoliński
VIII/
IX
- odnowienie wzorców antycznej kultury i
sztuki w średniowiecznym państwie
Franków
Justynian I
Wielki
Hagia Sophia
lub Kościół
Mądrości
Bożej
VI
- największa wówczas świątynia
chrześcijańska na świecie w
Konstantynopolu
Karol Wielki
Odnowienie
korony
cesarstwa
rzymskiego
VIII
- pierwsza koronacja średniowiecznego
władcy na cesarza rzymskiego
Otton III
Idea
uniwersalizmu
X/XI
- utworzenie państwa pod rządami królów
Niemiec i cesarzy rzymskich łączącego
kraje chrześcijańskie: Galię, Germanię,
Italię i Słowiańszczyznę
Mieszko I
Chrystianizacja
Polski
X
- przyjęcie chrześcijaństwa przez plemiona
słowiańskie zamieszkujące obszary
pomiędzy Wisłą i Bugiem
12
Zadanie 27
Kim byli, kiedy żyli (wiek) i czego dokonali?
a) Wercyngetoryks - wódz Galów, żył w I w. p.n.e., bronił odważnie ojczyzny przed Rzymianami,
pokonany przez Juliusza Cezara [.....].
b) Radzim Gaudenty- brat św. Wojciecha, X/XI w, pierwszy arcybiskup [.....] gnieźnieński, lub
inna odpowiedź zgodna z prawdą historyczną.
c) Miecław lub Masław -możnowładca mazowiecki lub cześnik Mieszka II, XI w. [.....] walczył z
Kazimierzem Odnowicielem, dążył do oderwania Mazowsza od Polski.
d) Otton I - król Niemiec i cesarz rzymski, X w., utworzył Święte Cesarstwo [.....] Rzymskie
Narodu Niemieckiego, pokonał Węgrów na Lechowym Polu.
Zadanie 28
Twórcą Państwa Kościelnego był: [.....] ............Pepin Mały
Zadanie 29
Traktat w Verdun podpisali: [.....] ........... Karol Łysy, Ludwik Niemiec i Lotar
Zadanie 30
Dokument Dagome Iudex podpisano: [….] ....... w II poł. X w.
Zadanie 31
Ułóż podane poniżej wydarzenia w porządku chronologicznym. [….]
statut dzielnicowy Bolesława Krzywoustego, zjazd gnieźnieński, koronacja Mieszka II, koronacja
Bolesława Śmiałego, chrystianizacja Polski, koronacja Bolesława Chrobrego.
1. chrystianizacja Polski ............966
2. Zjazd gnieźnieński ........1000
3. koronacja Bolesława Chrobrego ........1025
4. koronacja Mieszka II..............1025
5. koronacja Bolesława Śmiałego............1076
6. statut dzielnicowy Bolesława Krzywoustego.......1138
Zadanie 32
Do wydarzeń dopisz daty:
- koronacja cesarska Karola Wielkiego ………………………– 800 r.
– bitwa pod Hastings ………………………………………..-1066 r.
– koronacja cesarska Ottona I ………………………………– 962 r.
– synod w Clermont …………………………………………..– 1095 r
13
Zadanie 32
Poniżej zamieszczono cztery mapy, przedstawiające państwa (imperia) starożytne i
wczesnośredniowieczne. Przyporządkuj tym mapom odpowiednie tytuły, wstawiając w
miejsca wykropkowane odpowiadające im liczby 1 – 5.
3. Państwo Justyniana Wielkiego w roku jego śmierci
1. Imperium Aleksandra Wielkiego w roku jego śmierci
14
2. Państwo rzymskie w roku śmierci Juliusza Cezara
4. Imperium perskie w połowie VI w. p. n. e.
1. Imperium Aleksandra Wielkiego w roku jego śmierci
2. Państwo rzymskie w roku śmierci Juliusza Cezara
3. Państwo Justyniana Wielkiego w roku jego śmierci
4. Imperium perskie w połowie VI w. p. n. e.
5. Państwo Karola Wielkiego w roku jego śmierci
Źródła: J. M. Roberts, Ilustrowana historia świata, t. I, Łódź 1986, s. 258, s.291, s. 310
15
N. Davies, Europa – rozprawa historyka z historią, Kraków 1998, s. 1245
Zadanie 33
Zapoznaj się ze źródłem kartograficznym i wykonaj polecenia A. i B.
http://clio.rediris.es/n32/atlas/026.jpg
A. Podaj, w którym wieku nastąpił podział terytorialny Europy przedstawiony na
mapie.
…………………………………………………………………………………………………...
B. Uzasadnij swój wybór, podając dwa argumenty pozwalające określić okres, w którym
doszło do przedstawionego podziału terytorialnego.
…………………………………………………………………………………………………...
A.V w n.e. lub II połowa V w n.e 1
B. • zaznaczone resztki cesarstwa zachodniego,
• istniejące państwo Odoakera,
• ukształtowane państwa barbarzyńskie,
• istnieje cesarstwo wschodniorzymskie
Zadanie 34
Spośród wymienionych wydarzeń z dziejów średniowiecznej Europy wybierz chronologicznie
pierwsze i ostatnie. W tabeli obok pierwszego chronologicznie wydarzenia wpisz literę A,
obok ostatniego literę B.
Synod w Clermont……………..
16
Koronacja cesarska Ottona I………………..
Pierwszy najazd Mongołów na Polskę…………………
Koronacja cesarska Karola Wielkiego…………….
Traktat w Verdun……………..
Zadanie 35
Przeanalizuj treść zamieszczonej poniżej mapy (łącznie z legendą - objaśnieniami) i
zaproponuj dla niej tytuł.
Uwaga: tytuł powinien zawierać określenie tematu i czasu.
Pierwsza krucjata do Ziemi Świętej w końcu XI stulecia
Zadanie 36
Wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej w XI-XIII w. nie osiągnęły zamierzonego celu, ale
wywołały w Europie Zachodniej i Bizancjum różne następstwa.
Podaj po jednym następstwie tych wypraw dla Europy Zachodniej i dla Bizancjum.
A. Dla Europy Zachodniej
.......................................................................................................................................................
Dla Europy Zachodniej
następstwa:
- pogłębienie znajomości Lewantu w Europie (i poszerzenie horyzontu geograficznego
średniowiecznej Europy)
- rozwój kontaktów handlowych ze Wschodem (rozwój miast włoskich i ich hegemonia w handlu
śródziemnomorskim)
17
- pogłębienie rozłamu między wschodnim a zachodnim chrześcijaństwem (na płaszczyźnie
kościelnej i politycznej)
- pozbawienie Europy ochrony przed przyszłą ekspansją turecką (w wyniku osłabienia Bizancjum)
- wpływ kultury arabskiej i bizantyńskiej na kulturę Europy Zachodniej (np. na kulturę dworską
czy sztukę miast włoskich w dobie renesansu)
- wzmocnienie skuteczności rekonkwisty na Półwyspie Pirenejskim
- wzmożenie religijności poddającej się kontroli Kościoła i wymykającej się spod kontroli
instytucji kościelnych (rozwój herezji) - wzrost fanatyzmu religijnego i przejawów nietolerancji
wobec żydów i muzułmanów
- nasilenie tendencji centralistycznych i dążeń do wzmocnienia władzy monarszej (np. we Francji)
- powstanie i działalność zakonów rycerskich
- organizowanie krucjat w Europie
- wpływ na rozwój gospodarki towarowopieniężnej.
B. Dla Bizancjum
.......................................
Dla Bizancjum
- osłabienie polityczne Bizancjum w jego konfrontacji ze światem islamu
- przejęcie handlu lewantyńskiego z rąk Bizancjum (i Arabów) przez miasta włoskie (hegemonia
miast włoskich: Genua, Wenecja)
- pogłębienie rozłamu między wschodnim a zachodnim chrześcijaństwem (na płaszczyźnie
kościelnej i politycznej – Cesarstwo Łacińskie).
Zadanie 37
Poniższa mapa przedstawia rozmieszczenie budowli romańskich na ziemiach polskich.
Przeanalizuj jej treść i spośród zdań komentujących tę mapę (zdania oznaczone A, B, C, D)
wybierz fałszywe i zdanie to podkreśl.
18
Źródło: Z. Świechowski, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa, 1982, s. 273
A. Linia Wisły stanowi wschodnią granicę zasięgu romańszczyzny na ziemiach polskich.
B. Największe skupiska obiektów romańskich na ziemiach polskich znajdują się w Małopolsce, na
Śląsku i w Wielkopolsce.
C. Na mapie nie zaznaczono Warszawy, ponieważ ośrodek ten jeszcze nie istniał w okresie
rozwoju romańszczyzny.
D. Na obszarze północno-wschodniej Polski nie występują obiekty romańskie, gdyż od X do
XIII wieku były to ziemie zajęte przez Zakon Krzyżacki
Zadanie 38
Mapy przedstawiają Polskę średniowieczną w różnych okresach historycznych. Wstaw pod
mapą numer właściwego podpisu wybranego spośród zamieszczonych poniżej.
A. ...................
B……………
19
A. ...................
B. ...................
C. ...................
20
1. Polska za panowania Bolesława Chrobrego
2. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego
3. Polska za panowania Władysława Łokietka
4. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego
Zadanie 39
Wśród wymienionych sześciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze i to,
które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego umieść liczbę 1, obok ostatniego –
liczbę 6.
A. Pierwsza koronacja królewska w Gnieźnie
B. Testament Bolesława Krzywoustego
C. Spór biskupa krakowskiego Stanisława z Bolesławem Śmiałym
D. Pierwsza koronacja królewska w Krakowie…………….6
E. Spotkanie Ottona III z Bolesławem Chrobrym w Gnieźnie
F. Misja chrystianizacyjna biskupa Wojciecha na ziemie Prusów……………….1
Zadanie 40
Poniżej zamieszczono trzy plany miast lokowanych w XIII wieku oraz jeden plan
wczesnośredniowiecznego ośrodka osadniczego z XII wieku, podpisz plan tego ośrodka
osadniczego z XII w.: XII wiek. Źródło: Encyklopedia historii gospodarczej Polski, op. cit., t. 1 s. 445, 539; t. 2, s. 125, 376
21
A. B.
C. D.
Zadanie 41
Wśród wymienionych sześciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze
i to, które jest ostatnie.
W tabeli obok wydarzenia pierwszego umieść liczbę 1, obok ostatniego – liczbę 6.
A. Ostatnia wojna Polski z zakonem krzyżackim
B. Pierwszy hołd lenny księcia pruskiego złożony królowi Polski
C. Początek wojny trzynastoletniej Polski z zakonem krzyżackim……….1
D. Odzyskanie przez Polskę jagiellońską Pomorza Gdańskiego
E. Sekularyzacja zakonu kawalerów mieczowych w Inflantach…………6
F. Przeniesienie stolicy zakonu krzyżackiego z Malborka do Królewca
Zadanie 42
Zapoznaj się ze źródłem kartograficznym i wykonaj polecenia A. i B.
22
A. Podaj wiek, w którym ukształtował się przedstawiony na mapie podział terytorialny.
…………………………………………………………………………………………………...
B. Wskaż, dwa argumenty potwierdzające słuszność udzielonej odpowiedzi w poleceniu A.
• ………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………...
• ………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 43
Uzupełnij brakującą informację, wpisując obok nazwy dynastii władcę, który z niej
pochodził.
Wilhelm Zdobywca, Jarosław Mądry, Wacław II Czeski, Fryderyk I Barbarossa, Hugo Kapet,
Władysław Herman, Jan Luksemburczyk, Chlodwig (Klodwig), Jan bez Ziemi, Karol Wielki
Dynastia Władca
A. Rurykowicze ……………………Jarosław Mądry
B. Przemyślidzi ……………………Wacław II Czeski
C. Merowingowie ………………….Chlodwig
D. Plantageneci …………………….Jan bez Ziemi
E. Hohenstaufowie …………………Fryderyk I Barbarossa
Zadanie 44
23
Przyporządkuj państwa, zaznaczone literami na mapie XVII – wiecznej Europy, do
panujących dynastii. W tabeli wpisz odpowiednią literę.
1. WAZOWIE..............
2. HABSBURGOWIE..................
3. BURBONOWIE.........................
4. STUARTOWIE........................
5. HOHENZOLLERNOWIE...................
6. OSMANOWIE......................
Wazowie – D.
Habsburgowie – B.
Burbonowie – A.
Stuartowie – C.
Osmanowie – E.
Zadanie 45
Uzupełnij brakujący tekst.
Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci urodził się w . 1452 . roku, w miasteczku . . Vinci . . położonym w pobliżu
miasta . . Florencja . . . . Ojciec Leonarda chciał żeby syn w przyszłości został notariuszem.
Mając . 12. . lat Leonardo da Vinci rozpoczął naukę u rzeźbiarza i malarza Andrea Verrocchia.
Wspólnym dziełem Verrocchia i Leonarda był Chrzest Chrystusa. Jak – według G.Vasariego
(włoskiego malarza i pisarza) – miał zachować się Verrocchia, gdy zobaczył ukończony obraz ?
wg. G. Vasariego: Stwierdził, że talentem nie dorównuje uczniowi i ponoć od tej pory nie wziął
24
więcej pędzla do ręki, zajmując się tylko rzeźbieniem. Podczas pobytu w Mediolanie namalował
miedzy innymi: portret Dama z gronostajem (łasiczką), Madonnę wśród (na, w) wśród skał, na
skałach, w grocie skalnej, Ostatnią Wieczerzę.
*46. Osoby, których życie i działalność miały wpływ na życie i twórczość artystyczną
Leonarda da Vinci.
Ludwik XII
Aleksander VI
Donato Bramante
Wawrzyniec Medyceusz
Juliusz II
Rafael Santi
Lodoviko il Moro Sforza
Cesare Borgia
Michał Anioł Buonarotti
Sandro Botticelli
Zadanie 47
Wyjaśnij pojęcie reformacja:
- ruch religijno-społeczny, który narodził się w Europie w XVI w. lub np. zapoczątkowany
wystąpieniem Lutra w 1517 r., miał na celu doprowadzenie do reformy /naprawy stosunków
panujących w Kościele katolickim, doprowadził do trwałego rozłamu w K. katolickim/ zach
chrześc. i powstania nowych wyznań.
Zadanie 48
Początek XVI wieku to czas narodzin reformacji w Europie.
Uzupełnij tabelę, wpisując po dwa zdania, spośród zamieszczonych poniżej, wyrażające
poglądy poszczególnych reformatorów.
Reformator/ Poglądy
A. Bóg przeznaczył jednych ludzi do zbawienia, a innych do potępienia.
B. Do zbawienia potrzebne są dobre uczynki.
C. Władca jest głową Kościoła narodowego.
D. Wyrzeczenie się przyjemności i rozrywek.
E. Utrzymanie niektórych katolickich dogmatów i obrzędów
Jan Kalwin: Bóg przeznaczył jednych ludzi do zbawienia, a innych do potępienia, Wyrzeczenie
się przyjemności i rozrywek.
25
Henryk VIII: Władca jest głową Kościoła narodowego .Utrzymanie niektórych katolickich
dogmatów i obrzędów
Zadanie 49
Wielkie odkrycia geograficzne
Jakie konsekwencje miały wielkie odkrycia geograficzne? dla Europy i jej mieszkańców m.in.
– przyspieszenie rozwoju gospodarczego Europy . . . . . . . . . . . . .
– napływ złota i srebra i związany z tym wzrost cen / inflacja / rewolucja cen . . . . . .
– powstanie imperiów kolonialnych Hiszpanii i Portugali . . . . . . . .
– zmiany szlaków handlowych – Europa – Ocean Atlantycki, Indyjski . . . . . . . . .
– utrata znaczenia dotychczasowych szlaków handlowych
– upadek znaczenia miast, państw leżących nad M. Śródziemnym dotychczasowych potęg
morskich, handlowych
– rozwój handlu między państwami . . . . . . . . .
– rozwój miast i wzrost zamożności ich mieszkańców . . . . . . . .
– wzrost wiedzy mieszkańców Europy o świecie . . . . . . . . . . .
– zapoczątkowały okres dominacji Europy / chrześcijaństwa na całym świecie . . . . . . .
– pojawienie się w Europie nowych roślin – np. pomidory, kukurydza
dla Polski i jej mieszkańców m.in.
– rewolucja cen / korzystny dla Polski wzrost cen żywności i innych produktów rolniczych w
stosunku do cen towarów wytwarzanych przez rzemiosło . . . . . . . .
– wzrost zapotrzebowania na żywność / zboże / mięso i inne produkty rolnicze w Europie
Zachodniej, które mogły być zaspokajane przez rolnictwo polskie . . . . . . . .
– możliwość wzrostu produkcji zboża / rozwoju rolnictwa / gospodarki folwarczno-
pańszczyźnianej w Polsce . . . . . . . . . .
– wzrost produkcji rolniczej, rozwój handlu produktami rolnymi, wzrost zamożności zwłaszcza
szlachty i mieszczan . . . . . . . . . .
– wzrost zamożności mieszkańców Polski / potęgi państwa polskiego / Złoty Wiek
Zadanie 50
Narodziny parlamentaryzmu w Polsce. Uzupełnij
panujący
władca
rok nazwa
przywileju
treść przywileju
Kazimierz
Jagiellończyk
1454 cerekwicko-
nieszawski
król zrzekał się - nakładania nowych
podatków
26
- zwoływania pospolitego ruszenia
- wydawania nowych praw
bez zgody sejmików ziemskich / szlachty
- postanowienia wymierzone przeciw
chłopom
Aleksander
Jagiellończyk
1505 Konstytucja
Nihil novi (z Radomia )
- nowe prawa tylko za zgodą senatu i izby
poselskiej
- gwarancja wolnego wyboru urzędników
sądowych
- wyłączenie spraw świeckich spod
trybunałów duchownych
Zadanie 51
Uzupełnij tabelę, wpisując brakujące informacje w miejsca oznaczone literami A, B, C, D.
Lp. Rok
wydania
Miejsce Wystawca Treść
1. 1430 Jedlnia a…..
Władysław
Jagiełło
„...przyrzekamy też [...],
że żadnego
ziemianina osiadłego za
żaden występek
czy winę nie uwięzimy
[...], o ile nie
zostanie przez sąd
słusznie skazany ...”
2. 1454 …
Nieszawa
Kazimierz
Jagiellończyk
„...przyrzekamy również,
że ani żadnych
nowych ustaw nie
wydamy, nie polecimy
wzywać ziemian na
wojnę bez zgody
sejmiku ziemskiego...”
3. 1501 Mielnik Aleksander
Jagiellończyk
„...całą władzę
wykonawczą w Polsce
oddano w ręce senatu
[...] król, zwany
princepsem
sprowadzony został do
roli
bezsilnego
przewodniczącego w
radzie
koronnej (senacie).....”
4. D.
1505
Radom Aleksander
Jagiellończyk
„...by nic nowego przez
nas i następców
naszych nie mogło być
ustanowione bez
wspólnego przyzwolenia
27
panów rady
i posłów ziemskich...”
Zadanie 52
Kim byli:
Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1573) XVI w pisarz polityczny, sekretarz Zygmunta Augusta,
opracował zasady funkcjonowania państwa
Dobrawa X w Żona Mieszka I, matka pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego, chrzest
Polski 966 r
Jan Długosz XVw -Polski historyk, sekretarz biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego,
napisał „ Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”, wychowawca synów
Kazimierza Jagiellończyka
Zadanie 53
Uzupełnij tabelę, wpisując brakujące informacje w miejsca oznaczone literami
Lp Rok bitwy Miejsce Dowódca
1 1605 A.
Kircholm
Chodkiewicz
2 B. 1649 Zbaraż Wiśniowiecki
3 1673 Chocim Sobieski (Jan
Sobieski ale
nie uznajemy
Jan III
Sobieski lub
król Sobieski
Zadanie 54
Zygmunta III Waza i jego czasy
Ważniejsze wydarzenia za panowania Zygmunta III Wazy. Uzupełnij zdania i dopisz siedem
z dziewięciu dat: 1588, 1596, 1605, 1606, 1610, 1618, 1620, 1621, 1629.
Bitwa pod Byczyną – zwycięstwo Jana Zamoyskiego.................. 1588
nad arcyksięciem Maksymilianem Habsburgiem
Unia brzeska / w Brześciu – podporządkowanie papiestwu............ 1596
Kościoła prawosławnego na terenie Rzeczypospolitej
Wojna polsko - moskiewska / rosyjska – zakończona.............1618
rozejmem w Dywilinie.
Zwycięstwo Jana Karola Chodkiewicza
28
nad Szwedami pod Kircholmem..............1605
oraz Turcją pod Chocimiem. ...................1621
Zwycięstwo hetmana Stanisława Żółkiewskiego
w wojnie z Rosją – bitwa pod Kłuszynem,.........1610
klęska w wojnie z Turcją – bitwa pod Cecorą.......... 1620
Zadanie 55
Wyjaśnij podane niżej pojęcia:
interrex – prymas zastępujący króla w czasie bezkrólewia
konwokacja – sejm zwoływany przez prymasa przed elekcją (w czasie bezkrólewia)
elekcja viritim – zasada wyboru króla z udziałem całej szlachty
suplika – dokument, akt zawierający prośbę, skargę,
diecezja – obszar podległy biskupowi (Kościołowi),
kuria – w Kościele katolickim ogół instytucji, przy pomocy których papież (biskup), kieruje
życiem kościoła,
Legat – poseł, wysłannik papieski. Legaci posiadali pełnomocnictwa papieży i, w związku z tym,
znaczny zakres władzy.
rewindykacja - odzyskanie, dążenie do odzyskania np. utraconych terenów
Hanza to nazwa organizacji handlowej - związku miast w Europie
średniowiecznej.
Prawo książęce-w średniowieczu to zbiór rozmaitych uprawnień księcia w stosunku do ludzi i
dóbr. Zakres prawa książęcego był stopniowo uszczuplany przez rozwój immunitetu, a także przez
rozszerzające się przywileje dla stanów.
29
Zadanie 56
Poniższa mapa przedstawia podział jednego z państw europejskich. Uzupełnij cztery zdania
(A, B, C, D) odnoszące się do treści tej mapy.
Źródło: K. Baczkowski, Projekty rozbiorów państw suwerennych...., Kraków 2001,s. 39
A. Na mapie przedstawiono podział (podaj nazwę państwa) Węgier.
B. Podziału tego państwa dokonano w XVI stuleciu.
C. Część tego państwa pozostała królestwem i znalazła się pod panowaniem dynastii
Habsburgów.
D. Inna część tego państwa, nosząca nazwę Siedmiogród, stała się w tym stuleciu lennem
(podaj nazwę państwa) Turcji.
30
Zadanie 57
W tabeli zestawiono informacje o polskich władcach w latach 1587-1673 oraz ich żonach.
Wykonaj polecenia A i B.
Lp. Władca Lata
panowania
Żona Dynastia/rodzina
kraj pochodzenia żony
1. Zygmunt III
Waza
1587-1632 Anna
Austriaczka
Habsburg
c. arcyksięcia Karola
Konstancja
Austriaczka
Habsburg
c. arcyksięcia Karola
2. Władysław IV
Waza
1632-1648
Cecylia Renata
Habsburg
c. cesarza Ferdynanda
II
Ludwika Maria Gonzaga (Francja)
c. księcia Nevers
3. Jan II Kazimierz
Waza
1648-1668
Ludwika Maria
Gonzaga (Francja)
c. księcia Nevers
4. Michał Korybut
Wiśniowiecki
1669-1673 Maria Eleonora Habsburg
c. cesarza Ferdynanda
III
A. Sformułuj wniosek dotyczący kierunków polskiej polityki zagranicznej we wskazanym
okresie.
W polskiej polityce zagranicznej przeważała orientacja prohabsburska.
B. Tabela zawiera informacje o decyzjach matrymonialnych polskich władców w latach 1587-
1673. Określ, co ze względu na polską politykę europejską tego okresu było najważniejszym
uwarunkowaniem tych decyzji matrymonialnych.
W warunkach trwającej rywalizacji o hegemonię w Europie między Habsburgami a Francją
Polscy władcy częściej wybierali powiązania z Habsburgami.
Zadanie 58
Przeczytaj napis (tekst) umieszczony na obrazach namalowanych w XVII stuleciu dla rodziny
Mniszchów. Wykonaj polecenie.
Napis 1.
Zaślubiny Marianny Mniszchówny, córki Jerzego z Wielkich Kończyc Mniszcha, wojewody
sandomierskiego, z Dymitrem Iwanowiczem, cesarzem Moskwy, w którego imieniu zaślubiny te
przyjął wielki poseł moskiewski, znakomity mąż Ofanasius Ułasiewicz, w Krakowie za zgodą króla i
Rzeczypospolitej, pobłogosławił i aktu ślubu dokonał prymas Królestwa kardynał Maciejowski.
A. Napisz, jaką nazwę przyjęto w historiografii polskiej dla określenia wydarzeń w
stosunkach polsko-moskiewskich, do których odnoszą się przytoczony tekst.
Dymitriady
31
Zadanie 59
Napisz krótkie wyjaśnienie pojęcia „unia brzeska”.
Uwzględnij:
datację tego wydarzenia,
wyjaśnienie, czym ona była,
dwa jej następstwa dla sytuacji w Rzeczypospolitej w pierwszej poł. XVII w.
Unia brzeska była unią wyznaniową zawartą w 1596 r. między Kościołami
rzymskokatolickim a prawosławnym w Rzeczypospolitej.
Doprowadziła do powstania Kościoła greckokatolickiego (unickiego) w
Rzeczypospolitej.
Zantagonizowała stosunki wyznaniowe (unici i dyzunici) w Rzeczypospolitej.
Zadanie 60
Przyporządkuj rysunkom właściwe podpisy, umieszczając odpowiednie liczby w
wykropkowanych miejscach.
A. -3 budowla barokowa
B.-2 budowla gotycka
32
C.-4 budowla klasycystyczna
D.-5 budowla secesyjna
Źródło: A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1968, s. 47, 67, 111, 227
1. budowla romańska
2. budowla gotycka
3. budowla barokowa
4. budowla klasycystyczna
5. budowla secesyjna