PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik mbi ......PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik...

PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik mbi Migracionin - Rasti i Shqipërisë

83

Below are five statements that you may agree or disagree with. Using the 1 - 7 scale below, indicate your agreement with each item by placing the appropriate number on the line preceding that item. Please be open and honest in your responding.

7 - Strongly agree 6 - Agree 5 - Slightly agree 4 - Neither agree nor disagree 3 - Slightly disagree 2 - Disagree 1 - Strongly disagree

____ In most ways my life is close to my ideal.

____ The conditions of my life are excellent.

____ I am satisfied with my life.

____ So far I have gotten the important things I want in life.

____ If I could live my life over, I would change almost nothing.

31 - 35 Extremely satisfied 26 - 30 Satisfied 21 - 25 Slightly satisfied 20 Neutral 15 - 19 Slightly dissatisfied 10 - 14 Dissatisfied 5 - 9 Extremely dissatisfied

Raport Hulumtues Analitik mbi MigracioninRasti i Shqipërisë

GEER, Tirana, 2019


84

Jo për shitje


1

GEERTiranë, 2019

PËRTEJKUFIJVE

Raport Hulumtues Analitik mbi MigracioninRasti i Shqipërisë


2

PËRTEJ KUFIJVE RaportHulumtuesAnalitikmbiMigracionin RastiiShqiperisë

CooridinatorofMWLResearch:AlfredMatoshi(ManagerofMWLMen’sProject)

Autor Denis Mema Sulltana Aliaj Alfred Matoshi

© E drejta e autorit; Fondacioni Mary Ward Loreto

Ky studim është realizuar me mbështetjen e organizatës Mary Ward Loreto. Mendimet e shprehura në këtë studim janë të autorit dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht ato të MWL FOUNDATION Të gjitha të drejtat janë të rezervuara. Asnjë pjesë e këtij botimi nuk mund të riprodhohet, regjistrohet, kopjohet ose transmetohet në çfarëdolloj forme apo me çfarëdolloj mjeti, elektronik, mekanik, fotokopjues, regjistrues ose të tjerë, pa marrë më parë miratimin me shkrim nga organizata

Fondacioni Mary Ward Loreto Tiranë, Shqipëri

Shtëpia Botuese GEER, Tiranë, 2019

ISBN978-9928-07-624-3

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë

Mary Ward LoretoRaporti analitik për Migrimin e Shqiptarëve /përgat. Mary Ward Loreto. – Tiranë : Geer, 201982 f. : me il. ; 29 cm..

ISBN 978-9928-07-624-3

1. Popullsia 2. Emigrimi dhe imigrimi 3. Politika sociale4. Studime të popullsisë 5. Studime

314.15(496.5) (048.8)


3

ABSTRAKTI

Migrimi është një fenomen i cila ka prekur thuajse të gjithë territorin Shqiptar. Statistikat tregojnë se një pjesë e madhe e Shqiptarëve duan të largohen me qëllim krijimin e një jete më të mirë jashtë territorit Shqiptar. Nisur nga ky fakt, lindi idea për të bërë një studim për të evidentuar më tepër faktorët të cilët i shtyjnë Shqiptarët të migrojnë. Studimi kishte si kampion 1105 individët me një shpërndarje gjinore të barabartë dhe të moshave të ndryshme. Instrumentat e përdorur janë pyetësorët e vetdizenjuar për migrimin, pyetësori i organizatës botërore të Shëndetësisë për cilësinë e jetës, shkalla e shpresës, dhe kënaqësia nga jeta. Gjithashtu, janë përdorur edhe grupet e fokusuara dhe intervistat për të analizuar fenomenin më në brëndësi. Rezultatet tregojnë një tendencë të madhe të Shqipëtarëve për tu larguar si pasojë e faktorëve socio-ekonomik. Dicka e që bën unik këtë studim, është përdorimi i metodologjisë gjithëpërfshirëse dhe matja për herë të parë e cilësisë së jetës me instrumentin e Organizatës Botërore të Shëndetsisë.

Ky studim synon mundësimin e rekomandimeve për krijimin dhe modfikimin e politikave për të parandaluar migrimin e paligjshëm, dhe ri-integrimin në shoqëri të migrantëve të kthyer. Ky është një hap primar drejt analizimit të mëtejshëm të fenomenit të migrimit. Cdo e dhënë përbën një burim për tu studiuar dhe për të bërë një analizë më të thelluar dhe profilizuar duke iu dhënë mundësi autorëve të tjerë të analizojnë fenomenin e migrimit nga perspektiva të tjera.


4

MIRËNJOHJE

Ky studim vjen pas një pune disa mujore të një skuadre multidisiplinare por edhe të mbështetjes së madhe të marrë nga individe apo institucione të ndryshme, pa ndihmën e të cileve nuk do të ishte e mundur realizimi i tij.

Gjejmë rastin të falenderojmë së pari presidenten e fondacionit Mary Ward Loreto SrImeldaPoolepër besimin, mbeshtetjen dhe inkurajimin në të gjitha fazat e ketij projekti, roli i saj ka qënë kyq në ideimin, financimin dhe realizimin e studimit.

Një kontribut të pazëvëndësueshëm në këtë studim ka dhënë stafi akademik i Fakultetit të Shkencave Sociale në Universitetin e Tiranës, konkretisht Prof.Dr.ZyhdiDervishi,Dr.ArlindQoridheDr.LiviaNano. Iu jemi mirënjohës për përkushtimin, komentet dhe analizën e tyre shkencore! Falenderojmë për bashkëpunimin cilësor Dr.EditaFino,pedagoge prane Univesiteti Mjekesor te Bolognas, Itali. Nje falenderim i veçante shkon për AdaBrahoPhDResearcher në University of Hull - Wilberforce Institute Angli, e cila me këshillat dhe informacionet e bashkëndara ka ndihmuar në hartimin e instrumentave dhe analizimin e të dhënave.

Ky studim është në gjuhen shqipe dhe atë angleze falë punës, kontributit dhe dashamirësisë së vullnetarëve nga Shqiperia, SHBA dhe Mbreteria e Bashkuar.

Duam të falenderojmë gjithashtu të gjithë vullnetarët dhe bashkëpunëtorët që u angazhuan me pasion dhe gadishmeri në mbledhjen e të dhënave, kryerjen e intervistave, organizimin e grupeve të fokusuar në të gjithë Shqiperine, si dhe përpunimin grafik.: ShahinPetritaj,DedPali,DodPepa,VilsonPeshkaj, Manushaqe Çypi, Patricia Stain, Irena Kraja, Arveda Baholli, Françeska Surreli, FlamurPjeternikaj,ViktorRamaj,IlirjanLleshi,LulzimeGjyriqi,AferditaGjoni,ElidaDelia,HarisaKonomi,LiriKuçi,KlaudinaKuçi,IrdiIsmaili,EsiZaimi,DaklinDume,KristinaSanxhaku,KledisaMalaj,JoanaMeraja,Sara Canka, Iris Gjeci, Marina Doçaj, Marsilda Biba, Anduela Kovaçi, Daniela Ymeri, Ersi Hoxholli,MarsjanaLokudheAlbanaRrucaj.

Nje falenderim special shkon për stafin e fondacionit Mary Ward Loreto për mbështetjen e vazhdueshme të dhënë në të gjitha fazat e studimit.


5

Përmbajtja

MIRËNJOHJE................... ........................................................................................................................... 4

HYRJE.............................. ........................................................................................................................... 7

KAPITULLI I - LITERATURA .......................................................................................................................... 8 1.1 Migrimi ..................................................................................................................................... 8 1.2 Teoritë mbi migrimin ................................................................................................................ 8 1.3 Shkaqet e migrimit .................................................................................................................... 9 1.4 Llojet e migrimit ...................................................................................................................... 10 1.5 Pasojat psikosociale të migrimit .............................................................................................11 1.6 Pasojat shëndetësore të migrimit ...........................................................................................11 1.7 Perceptimet për migrantët ..................................................................................................... 12 1.8 Migrimi në Shqipëri ................................................................................................................ 13 1.9 Kronologjia e migrimit ........................................................................................................... 14 1.9.1 Migrimi i hershëm ....................................................................................................... 14 1.9.2 Migrimi gjatë periudhës së regjimit komunist .............................................................14 1.9.3 Migrimi gjatë periudhës së regjimit komunist .............................................................15 1.9.4 Eksodi kryesor masiv, Mars dhe Gusht 1991 ...............................................................15 1.9.5 Kriza piramidale, Pranverë 1997 ..................................................................................16 1.9.6 Migrimi pas viteve 90’. .................................................................................................16 1.10 Statistika për migrimin në Shqipëri .........................................................................................17 1.11 Trafikimi ne Shqipëri, pjesa e errët e migrimit! ......................................................................20 1.12 Shkaqet e migrimit të shqiptarëve ..........................................................................................21 1.13 Migrimi shqiptar, përgjigjia imediate ndaj kushteve ekonomike ............................................22 1.14 Kalimi nëpër faza të ndryshme i migrimit shqiptar .................................................................22 1.15 Karakteristikat e migrimit shqiptar .........................................................................................23 1.16 Selektiviteti gjinor, karakteristikë e migrimit shqiptar ............................................................24 1.17 Tiparet e migrimit shqiptar në kornizën e teorive të migracionit ...........................................26 1.18 Pasojat e migrimit shqiptar .................................................................................................... 26 1.19 Familja shqiptare nën optiken e migrimit ...............................................................................29 1.20 Integriteti europian kundrejt diskriminimit shqiptar ..............................................................30 1.21 Emigracioni shqiptar, dështimi i mitit të tokës mëmë .............................................................32

KAPITULLI III - METODOLOGJIA ............................................................................................................... 33 2.1 Qëllimi i studimit..................................................................................................................... 33 2.2 Dizanji i studimit ..................................................................................................................... 33


6

2.3 Instrumentat .......................................................................................................................... 33 2.3.1 Pyetësori i Migrimit .................................................................................................... 33 2.3.2 Pyetësori për cilësinë e jetës i Organizatës Botrore të Shëndetësisë .........................34 (versioni i shkurtër) ...................................................................................................... 34 2.3.3 Instrumenti për kënaqësinë nga jeta (SWL, Pivot and Diener 2008) ...........................34 2.3.4 Instrumenti matës për nivelin e shpresës (AHS, Snyder et al 1991) ............................34 2.3.5 Grupet e fokusuara ...................................................................................................... 34 2.3.6 Intervistat .................................................................................................................... 35 2.4 Pjesëmarrësit, Rekrutimi dhe Kriteret ....................................................................................36 2.5 Procedura, çështjet etike dhe leja ..........................................................................................36 2.5.1 Principet etike dhe lejet ...............................................................................................36 2.5.2 Procedura .................................................................................................................... 36 2.5.3 Limitet ......................................................................................................................... 37 2.5.4 Pilotimi ........................................................................................................................ 37 2.6 Hipotezat................................................................................................................................. 37

KAPITULLI III - ANALIZA STATISTIKORE ..................................................................................................... 38 3.1 Analiza demografike ............................................................................................................... 38 3.2 Analiza e emigrimit të mëparshëm ........................................................................................41 3.3 Emigrimi aktual ....................................................................................................................... 42 3.4 Faktorët ndikues në emigrim .................................................................................................. 45 3.5 Analiza cilësore për emigrimin aktual ....................................................................................46 3.6 Vlerësimi për vendin ............................................................................................................... 47 3.7 Informacioni rreth migrimit. ................................................................................................... 51 3.8 Niveli i kënaqësisë nga jeta ..................................................................................................... 52 3.9 Niveli i shpresës ..................................................................................................................... 52 3.10 Niveli i cilësisë së jetës ............................................................................................................ 53 3.11 Pengesat në emigrim .............................................................................................................. 55 3.12 Ndikimi i rrjeteve sociale ........................................................................................................ 56 3.13 Tabela e Korrelacioneve .......................................................................................................... 57 3.14 Rreziqet e emgrimit ilegal ....................................................................................................... 58 3.15 Trafikimi i qënieve njerzore. .................................................................................................... 58

KAPITULLI IV - DISKUTIME ....................................................................................................................... 60 4.1 Diskutime mbi gjetjet dhe analiza e akademikëve ......................................................................60

KAPITULLI V - REKOMANDIME ................................................................................................................ 69

BIBLOGRAFIA ................ .......................................................................................................................... 70

ANEKSE............................ ........................................................................................................................ 76


7

HYRJE

Migrimijashtëngaeksperienca14vjeçareetëjetuaritnëShqipëri.

Rreth 14 vite më parë kam ardhur në Shqipëri dhe fillimisht kam punuar me Caritasin Shqiptar, ku kam udhëtuar përgjatë gjithë vendit. Gjatë udhëtimeve të mia, jam vetëdijësuar për varfërinë ekstreme dhe ndjenjat e pashpresshmërisë që ishin mbizotruese tek njerëzit. Duket që nuk ka një lidhje midis nevojave të njerëzve dhe shërbimit të ofruar nga shteti. Mendoj dhe ndjej se ka një mungesë ndjeshmërie dhe përgjigje ndaj gjithë kësaj varfërie në zonat rurale dhe në rajonet e largëta të vendit. Inteligjenca dhe mirësia e njerëzve janë të qarta, keshtu pse ka nje ndarje midis shtetit dhe nevojave të popullit. Në Shqipëri, njerëzit në përgjithësi trajtohen si të pavlerë, si joekzistent dhe të panevojshëm në mirëqënien e vendit. Ata përdoren, por nuk trajtohen me dinjitet, sikur e meritojnë. Në atë që unë kam kuptuar, mungesa e inkurajimit dhe dinjitetit midis individëve të edukuar të vendit, po shkakton këtë eksod masiv të intelektualëve. Ky eksod, tani, po përfshin të gjithë njerëzit të cilët përpiqen të gjejnë një rrugë jashtë vendit për të përfituar respektin dhe mundësitë për të arritur potencialin e tyre. Si mundet që një individ të ndihet i lirë kur është nën kurthin e sistemit, i cili supozohet të ndihmojë individin qe të jetë i plotësuar në jetën e tij? Njeriu duhet të veprojë me nder dhe të trajtohet me nder. Pa këtë sens mirëqënie, është e lehtë të përjetosh depresion dhe mungesa e shpresës të shtyn drejt largimit. Lufta për drejtësi dhe nder brenda këtij sistemi, i cili është i kontrolluar nga nepotizmi dhe korrupsioni, ndihet si e pamundur. Është si një mur i papërshkrueshëm i cili nuk mund të rrëzohet. E vetmja shpresë është largimi. Hulumtimi tregon akoma më shumë. Ne shpresojmë që ata të cilët kanë në dorë të bëjnë ndryshimin do të reagojnë ndaj kësaj të vërtete dhe do të dëgjojnë zërin e individëve të cilët votojnë me ikjen e tyre.

ImeldaPoole–PresidentMWL


8

KAPITULLII

LITERATURA

1.1Migrimi

Migrimi është procesi i lëvizjes së popullsisë, qoftë brenda një shteti ose përtej kufirit ndërkombëtar. Migrimi mund të jetë afatgjatë ose afatshkurtër, i brendshëm ose ndërkombëtar. Migrimi është një fenomen global dhe sot është shumë aktual. Migrimi zhvillohet për arsye të ndryshme. Në disa raste njerëzit janë të detyruar të lëvizin nga komunitetet e tyre si rezultat i jostabilitetit politik, konfliktit, degradimit të mjedisit dhe fatkeqësive natyrore (Davies, Basten & Frattini, 2009).

Migrimi është akt i ndërmarrë nga migrantët, ndërsa ata lëvizin nga një mjedis gjeografik në një tjetër. Largimi ndodh për të kërkuar kushte më të mira, qoftë për veten, por edhe për familjen, për të tashmen, por më së shumti për një të ardhme më të mirë. Me progresin e telekomunikacionit, transportit dhe teknologjisë në përgjithësi, njerëzit lëvizin shumë më shpejt e më lehtë se më parë. Per këtë aryse, migrimi, qoftë vullnetar apo i detyruar, po zhvillohet me ritme te larta në të gjithë botën. Njerëzit po lëvizin në një numër më të madh dhe në një kohë më të më shpejtë krahasuar me periudha të tjera në në histori. Ky proces është duke ndodhur në një kohë kur shumë vende janë të papërgatitura për tu përballuar me ndryshimet demografike dhe kur politikat dhe qëndrimet ndaj lëvizjes së popullsisë dhe emigracionit janë forcuar dukshëm (Skeldon, 2018).

1.2Teoritëmbimigrimin

Grupi i parë i teorive bashkëkohore të hartuara për të ‘shpjeguar’ migrimin janë ato neoklasike. Këto teori, theksojnë se arsyet kryesore që e shtyjnë një individ të migrojnë janë faktorët socioekonimikë. Teoritë neoklasike bazohen tek diferencat e pagës, punësimit, të kërkesave dhe ofertave të tregut të punës. Teoria neoklasike ekonomike presupozon se individët përpiqen të maksimalizojnë dobitë e tyre: individët “kërkojnë” për vendin e rezidencës që maksimalizon mirëqenien e tyre. Kjo përqasje e ekonomisë së imigracionit bën të qartë se që të dy, vendi dërgues dhe ai pritës, mund të kenë një impakt shumë të madh në numrin dhe përbërjen e fluksit migrues duke ndryshuar politikat e migrimit (Kurekova, 2011).

Kryesisht, të gjitha teoritë që shpjegojnë migrimin, përshkohen nga e njëjta linjë : Migrimi ndodh për shkak të faktorëve tërheqës-kërkesë, që i drejton migrantët drejt vendeve industriale, faktorëve shtytës-ofertë që i shtyn ata jashtë prej vendeve të tyre, si dhe rrjeti i miqve dhe të afërmve tashmë në shoqëritë industriale që shërbejnë si komunitete ankorimi për të ardhurit e rinj. Ka një sërë kushtesh dhe rrethanash ekonomike e sociale që lidhen me përmbushin kategorinë e faktorëve shtytës për të migruar ( McAuliffe & Ruhs, 2017). Kështu rritja e ulët ekonomike e kombinuar me një pabarazi të dukshme në shpërndarjen e të ardhurave dhe administrimin e tyre, mbipopullimi i disa zonave, rritja e pakontrolluar


9

të papunësise, presioini i madh mbi pronën dhe ndarjen funksionale, konfliktet e armatosura, abuzimi me të drejtat e njeriut, diskriminimi dhe trajtim c’njerëzor e degradues, si dhe katastrofat natyrore dhe shkatërrimi ekologjik përmendjen në faktorët shtytës të migrimit. Ndërkohë faktorët tërheqës lidhen me sigurinë dhe zhvillimin ekonomik në vendin/zonën e destiancionit, me mundësinë reale të punësimit, si dhe mundësinë për integirmin dhe adaptimin institucional. (Kopliku, Dibra & Krymbi, 2015).

Por, Kaufman, shpjegon se me evolimin e dukurisë së migracionit, gjithmonë e më tepër po vihet re nevoja e një rishqyrtimi të vlerave emocionale, psikologjike dhe kulturore që shoqërojnë shpërnguljen nga një vend në tjetrin. Vetë migrantët krahas zhvillimeve shpeshherë pozitive per sa i takon ekonomisë familjare apo asaj personale, po ofrojnë në përvojat e tyre edhe ndjesi të tilla, si pendesën, nostalgjinë, hezitimin e ndonjerë edhe turpin. Falë qasjes së teorive neoklasike, migrimi është perceptuar më së shumti si një produkt kompleks i faktorëve shtytës dhe tërheqës që ndikojnë kryesisht te njësitë ekonomike e të ardhurat e familjarëve, por që i kushtonte shumë më pak vëmendje kuadrit më të gjerë shoqëror, kulturor dhe psikologjik, në nivel kombëtar apo ndërkombëtar, rrjedhimisht edhe mirëqënies në një plan të mirëfilltë (Kerswill, 2006).

Përpara se procesi i migrimit të fillojë, çështja e të zgjedhurit për t’u zhvendosur nuk është një veprim i thjeshtë i të zhvendosurit nga një vendbanim i mëparshëm drejt një tjetri të ri. Në vetvete procesi i të migruarit mbart në vetvete shumë më tepër se një lëvizje fizike. Migrimi është përkufizuar shpesh si “një nga forcat historike që i ka dhënë formën botës”, ose si “pjesë e pandarë e sjelljes njerëzore”, duke i’u referuar kështu faktit se kemi të bëjmë me një dukurisociale, të vjetër sa vetë historia njerëzore. Lëvizja, si thelbi i migrimit është karakterizuar nga koha në kohë nga larmishmëria dhe ngjyrimet e ndryshme. Ky term është përdorur për të përshkruar shpesh lëvizje të llojeve të ndryshme, megjithatë në ditët tona theksi vendoset kryesisht te lëvizja vullnetare, e cila kufizon gamën e sjelljeve që mund të quhen “migratore” (Ikonomi, 2013).

1.3Shkaqetemigrimit

Ka një numër faktorësh të favorshëm, të pafavorshëm ose neutralë që shkaktojnë migrimin. Faktorët që përcaktojnë pse një person migron lidhen me vendbanimin nga ku nis emigracioni, i njohur edhe si origjina, dhe me vendbanim e ri, ose ku migrimi përfundon plotësisht ose përkohësisht, gjithashtu i njohur si destinacioni. Si vendi i origjinës dhe destinacioni karakterizohen nga faktorë që mbështesin (mundësojnë) migrimin, refuzojnë (pengojnë) ose janë neutral (as përkrahni dhe as kundërshtoni migracionin). Atributet e favorshme të një lokacioni janë faktorët tërheqës, të cilët tërheqin një person, kurse atributet e pafavorshme janë faktorë pengues, që e detyrojnë një person të largohet. Faktorët tërheqës dhe pengues mund të bashkëekzistojnë njëkohësisht si tek vendi i origjinës dhe destinacionit. Në mënyrë tipike, shkaqet janë ekonomike, sociopolitike dheekologjike (Dubey & Mallah, 2015).

Së pari, faktorët ekonomikë lidhen me tregun e punës të një vendi, situatën e punësimit dhe gjendjen e përgjithshme të ekonomisë. Kushtet e favorshme ekonomike në desinacion, perspektiva e pagave më të larta, mundësive më të mira të punësimit dhe krijimit të kapitalit janë faktorë që nxisin migrimin. Ndërkaq, dëshira për tu larguar rritet edhe si nevojë e shpëtimit nga gjendja sociale, ekonomike dhe politike e vendit të origjinës. Individët e papunë dhe të varfër, si pasojë e gjendjes së pafavorshme në vendin e origjinës do detyrohen të migrojnë për të gjetur mënyra për mbijetesën e tyre. Pra, përkundrejt faktorëve shtytës së papunësisë, mungesës së mundësive të punësimit, varfërisë, jetesës së paqëndrueshme qëndrojnë faktorët tërheqes që shtyjnë drejt migrimit, të lidhura me mundësitë e punësimit, të ardhurat


10

më të mira, perspektivat për krijimin e kapitalit, risitë industriale dhe teknike, si dhe ndjekja e arsimit tëspecializuar (Hagen&Zanker, 2008).

Së dyti, faktorët sociopolitikë lidhen me etninë, religjionin, racën, kulturën, konfliktet familjare, kërkimin e pavarësisë, kërcënimin për konflikte apo lufta. Tek faktorët shtytës sociopolikë që mund të shkaktojnë migrimin përmendet paqëndrueshmëria politike, shqetësimet për sigurinë dhe mbrojtjen, konflikti ose kërcënimi i një konflikti, problemet me infrastrukturën, si dhe shërbimet urbane të pamjaftueshme ose të kufizuara. Njëkohësisht, faktorët tërheqës të lidhur me dimensionin sociopolitik të destinacionit lidhen me unifikimin familjar, pavarësinë dhe lirinë, integrimin dhe kohezioni social, sigurimin e ushqimitdhe të mirave të tjera materiale, si dhe akesimin dhe përballimin e shërbimeve (kujdesin shëndetësor, arsimin, shërbimet publike dhe transport) (Adserà, Boix,Guzi & Pytliková, 2016).

Së treti, tek faktorët ekologjikë përfshihen faktorët mjedisorë, të tillë si ndryshimi i klimës dhe disponueshmëria e burimeve natyrore, që shkaktojnë që individët të emigrojnë në kërkim të kushteve më të favorshme ekologjike. Ndryshimet klimatike (duke përfshirë ngjarjet e motit ekstrem), dështimi i prodhimeve të vendit apo mungesa e ushqimit janë faktorë shtytës, kundrejt bollëkut të burimeve natyrore, mineraleve dhe klimës favorizuese që konsiderohen si faktorë tërheqës tëmigrimit (Kraal & Vertovec, 2017).

1.4Llojetemigrimit

Teoritë kanë hartuar klasifikime të ndryshme të migrimit. Ndarja e parë bazohet tek ndarja e kufijve politikë. Kështu, migrimi i brendshëm përfshin lëvizjen midis fshatrave, qyteteve dhe rrethe. Lloji tjetër i migrimit është migrimi ndërkombërtar, i përkufizuar si migrimi që ndodh përtej kufijve të vendit (Dingle & Drake, 2007).

Klasifikimi tjetër i migrimit lidhet me statusin social, pikat e udhëtimit dhe periodicitetin e lëvizjes. Migrimi me hapa eshte lloji ku migrimi cilesohet si hierarkik dhe fillon nga një vend i vogël drejt një zone më të madhe. Kështu personi që largohet nga vendi i origjinës shkon drejt disa destinacioneve vijuese, si nga një fermë në një fshat, pastaj në një periferi dhe në fund në një qytet. Migracioni ciklik përfshin përvojat ciklike të migracionit midis vendit të origjinës dhe destinacionit, të karakterizuara nga së paku një migrim dhe kthim. Migrantët ndajnë kohën e tyre mes dy lokacioneve, duke shpenzuar periudha kohore të gjata në vendin e origjinës dhe migrimit. Migrimi sezonal është një formë shumë e zakonshme e migracionit,që karakterizohet nga kërkesat e mëdha të punës në një periudhë kohe në një destinacion të caktuar, kryesisht për bujqsi. Migrimi i të kthyerve, ka të bëjë me rikthimin në mënyrë të përsëritur të migrantëve në vendin e origjinës, në mënyrë të vullnetshme ose jo. Migrimi zinxhir është lloji i migrimit ku individët nga destiancione te caktura ndjekin të afërmit e tyre për të migruar (King, 2012).

Një klasifikim i rëndësishëm i migrimit bazohet në qasjen e vendimmarrjes. Migrimi klasifikohet si i vullnetshëm ose i pavullnetshëm, duke pasur parasysh disa faktorë sociopolitikë (p.sh. frika e keqtrajtimit që i atribuohet racës, fesë, politikës përkatësia, kombësia, të qenit pjesë e grupeve sociale, ikjen nga lufta, konfliktet e armatosura, lufta civile, fatkeqësitë natyrore ose ato të bëra nga njeriu; uria) ose faktorë zhvillimorë (për shembull, projektet thelbësore të infrastruktures, duke përfshirë aeroporte, rrugë, diga,porte detare, etj ) Migrimi i vullnetshëm bazohet në dëshirat, inisitivat dhe zgjedhjet e lira të një personi për të jetuar në një vend më të mire dhe për të përmirësuar statusin financiar, ndër faktorë të tjerë. Migrimi i pavullnetshëm ndodh kur individi është i detyruar që të largohet nga vendi i origjinës për shkak të situatave dhe kushteve të pafavorshme mjedisore dhe politike. ( Sirkeci, 2003).


11

1.5Pasojatpsikosocialetëmigrimit

Migrimi është një fenomen kompleks që ka një ndikim mbi individët, familjet, shoqëritë, ekonomitë dhe kulturat, si në vendin e origjinës dhe të destinacionit. Migrimi ndikon në shëndetin fizik, mendor, emocional dhe mirëqenien e vetë emigrantëve, të njerëzve në vendin e origjinës dhe të njerëzve në vendin e destinacionit (Antman, 2013). Njerëzit migrojnë për të përmirësuar mirëqenien e tyre. Individët që migrojnë për shkaqe ekonomike, lëvizin drej një vendi më të zhvilluar në mënyrë që të përfitojnë të mira më të mëdha material, siç mund të jetë avantazhi për paga më të larta.

Megjithatë, efektet e migrimit tek mirëqenia psikologjike dhe emocionale nuk janë shumë të qarta. Procesi i lëvizjes nga një mjedis kulturor në tjetrin mund të jetë një proces shumë stresues dhe me ndikime potencialisht negative në shëndetin mendor.Sipas Organizata Botërore e Shëndetësisë (2001, f.13) “zakonisht migrimi nuk sjell përmirësim të mirëqenies sociale, por shpesh rezulton në ekspozimin të emigrantëve ndaj stresit social dhe rritjes së rrezikut të çrregullimeve mendore”.(Stillman, McKenzie & Gibson, 2007).

Migrimi, edhe në kushtet më të mira, qoftë i planifikuar ose jo, përfshin një sërë ngjarjesh që mund të jenë shumë traumatizuese, me nivele të caktura stresi dhe që mund t`i vendosin personat në rrezik. Procesi përfshin largimin, të qënit i ndarë nga familja dhe vlerat tradicionale dhe të vendosurit në situata të reja shoqërore dhe kulturore. Për shumë emigrantë, integrimi social është i vështirë dhe shpesh i pamundur. Problemet me gjuhën, sjellet e definuar kulturalisht në mënyra të ndryshme, prania e paragjykimeve dhe diskriminimeve rrit shkallën e vështirësisë për përfshirje në jetën shoqërore dhe përshtatjen në një mjedis të ri.Gjuha luan një rol të rëndësishëm në shëndetin mendor. Barrierat gjuhësore, pengesat për komunikim sjellin ndjenjat e izolimit dhe të qënit ``i padëshiruar”. Kapaciteti për të moskomunikuar mund të ndikojnë në sjelljen e kujdesit shëndetësor, në nënraportim, shpjegim i dobët i problemeve dhe simptomave shëndetësore,duke çuar në diagnistikim dhe trajtimt të papërshtashëm ( Immigration, 2013).

Migrantët janë të prekur nga pabarazitë shoqërore dhe ka të ngjarë të kalojnë nëpër disa përvoja gjatë procesit të migracionit, si pengesa ligjore, sociale, kulturore, ekonomike,sjellore dhe komunikimi, qe demtojne mirëqenien e tyre fizike, mendore dhe sociale. Perpos perballjes me varfërinë dhe përjashtimin social, qe kane ndikime negative në shëndet, shëndeti i migrantëve është gjithashtu në një masë të madhe i përcaktuar nga disponueshmëria, qasja, pranueshmëria dhe cilësia e shërbimeve në mjedisin pritës (Faist, 2018).

1.6Pasojatshëndetësoretëmigrimit

Migrimi përfshin një proces që realizohet nga një grup njerëzish të ndryshëm, përfshirë migrantët në situata të rregullta dhe të parregullta, persona të trafikuar, azilkërkues, refugjatë dhe persona të zhvendosur dhe të kthyer. Ndërsa migrimi po bëhet gjithnjë e më shumë pjesë e jetës së shumë popujve, implikimet shëndetësore të migracionit dhe shëndetit të migrantëve duhet të njihen si një çështje te rëndësishme në bërjen e politikave shëndetësore. Pabarazitë shoqërore që ekzistojnë në çdo shoqëri dhe ndërmjet shoqërive të ndryshme nënkuptojnë e drejta për të pasur një shëndet të mirë shpërndahet në mënyrë të pabarabartë në mesin e grupeve të ndryshme të popullsisë. Migrantët shpesh e gjejnë veten në mesin e individeve më të prekur nga disbalanca e sherbimeve. (Carballo & Nerukar, 2001).


12

Faktorët individual biologjik, fizik, sjellor dhe social, ndërhyrjet dhe qasja në shërbimet sociale dhe shëndetësore përcaktojnë shëndetin e një individi. Migrantët kanë gjasa të përjetojnë sfida specifike në lidhje me shëndetin për shkak të natyrës së të qenit migrant. Përcaktuesit social të shëndetit të migrantëve kanë të bëjnë me faktorët që ndikojnë në procesin e migracionit, arsyet për migrim, mënyrën e udhëtimit, kohëzgjatjen e qëndrimit dhe aftësitë gjuhësore të emigrantëve, racën, statusin ligjor. Këto përcaktues të shëndetit të migrantëve janë komplekse dhe të ndërlidhura. Emigrantët mund të vijnë nga prejardhje të ndryshme dhe situata, dhe sapo të emigrojnë statusin e tyre shpesh ndryshojnë në mënyrë dramatike. Kategoritë e ndryshme të emigrantëve mund të kenë përvoja shumë të ndryshme. Përcaktuesit e shëndetit të migrantëve formohen nga përvojat dhe situatat e tyre në vendet e origjinës, tranzitit dhe destinacionit. Vetë migrimi i shton një dimension të veçantë përcaktuesve socialë të shëndetit, duke qenë se duke qenë një migrant mund t’i bëjë njerëzit më të prekshëm ndaj ndikimeve negative në shëndetin e tyre (Stillman, McKenzie & Gibson, 2007).

Migrimi nuk është në vetvete një rrezik për shëndetin, por kushtet që rrethojnë procesin e migracionit mund të rrisin vulnerabilitetin ndaj shëndetit. Kjo është veçanërisht e vërtetë për ata që migrojnë në mënyrë jovullnetare, në përpjekje për tu larguar fatkeqësive natyrore ose nga njeriu dhe shkeljet e të drejtave të njeriut dhe ata që e gjejnë veten në një situatë të parregullt, të tilla si ata që migrojnë përmes mjeteve klandestine ose përfundojnë në situata shfrytëzuese nga trafikantet (European Union Agency for Fundamental Rights, 2011)

Shumë punëtorë migrues, të cilët u mungojnë letrat e duhura të imigracionit, përbëjnë një grup të madh dhe të prekshëm të popullsisë. Punëtorët migrues, në veçanti punonjësit pa dokumente shpesh përfshihen në punë të rrezikshme dhe degraduese, duke i ekspozuar ndaj rreziqeve profesionale, por nuk kanë sigurim shëndetësor. Është në kundërshtim me nocionet e drejtësisë sociale që këto grupe migranti që janë në rrezik të lartë të abuzimit, shfrytëzimit dhe diskriminimit, kanë më pak akses ndaj shërbimeve shëndetësore dhe sociale (Clapham & Robinson 2009). Faktorët e rrezikut të shëndetit shpesh lidhen edhe me statusin ligjor të migrantëve, duke përcaktuar nivelin e qasjes në shërbimet shëndetësore dhe sociale. Kontribues të mëtejshëm përfshijnë varfërinë, stigmën, diskriminimin, strehimin, arsimin, shëndetin profesional, përjashtimin social, gjininë, dallimet në gjuhë dhe kulturë, ndarje nga familja dhe normat socio-kulturore (Davie, Basten & Frattini, 2009).

1.7Perceptimetpërmigrantët

Një nga besimet e përhapura gjerësisht është idea se migrimi dëmton shoqërinë dhe se do të ishte ideale sikur shtetet të pranonin pak ose aspak emigrantë.Perceptime të tilla janë të gabuara dhe nxisin paragjykimet, diskriminimin, formimin e steriotipeve dhe nxitjen e konflikteve.

``Emigrantet vjedhin punën tonë``.Një nga stereotipet më të përhapura në diskursin e migracionit sot i lidh emigrantët me nivelet

e papunësisë. Sipas këtyre perceptimeve, emigrantët kanë krah të lirë pune, janë subjekt për uljen e pagave dhe janë konkurrentë të pandershëm për sektorë të ndryshëm. Qëndrimet negative ndaj migrantëve jane të lidhura ngushtë me papunësinë. Me fjalë të tjera, sa më të larta të jenë norma e papunësisë në një vend të caktuar, aq më shumë mendohet se emigrantët ``vjedhin`` vendet e punës. Ky perceptim duket se ka më shumë lidhje me vështirësitë vështirësi socio-ekonomike, por i faturohet emigracionit.


13

``Migranët janë të pakualifikuar``Besimi i përgjithshëm është që indivdët që migrojnë kanë nivele të ulta të aftësive, që pengon

kapacitetin novator. Duke qënë se zhvillimi i një vendit vjen nga cilësia, shtetet përpiqen që të marrin migrant te kualifikuar, duke rritur standartet e pranimit. Kjo është dekurajuese për shumë migrantë, të cilët mund të jenë të përshtatshëm për vende të ndryshme pune.

Perceptimi se migrantët kanë nivele të ulta të aftësive, legjitimon punësimin e tyre në punën më pak të dëshirueshme, por të nevojshme, si dhe krijon hapësira për abuzim, trajtime jodinjitoze, pagesa të ulta dhe status social të papërfillshëm ( THIBOS, 2014).

``Migrantët minojnë mirëqenien e vendit``Perceptohet se vendi i destinacionit iu jep migrantëve më shumë se çfarë ata meritojnë. Ka

vazhdimisht polemika rreth përfitimit të kujdesit shendetësor, pensioneve apo ndihmës sociale që iu duhet dhënë apo jo emigrantëve. Migrantët mendohet se në njëfarë mënyre kërcënojnë sistemet e mirëqenies dhe minojnë solidaritetin e grupit, sepse perceptohen të ndryshëm nga shumica e popullsisë. Individët vendas e konsiderojnë të padrejtë qasjen në shërbime dhe të mira tek të huajt (Andronic, 2016).

``Në shkollë fëmijët vuajnë nga prania e emigrantëve``Zakonisht supozohet se cilësia e shkollave ulet me rritjen e numrit të fëmijëve emigrantë që janë

pjesë e klasave. Përkundër besimit që keta femije kanë aftësi të dobta krahasuar me fëmijët e vendasve, duhet theksuar se nuk është origjina e fëmijës që e bën që të ketë më pak sukses në shkollë, por niveli i burimeve në dispozicion dhe statusi i tyre i ulët socioekonomik (Alesina et al, 2018).

1.8MigriminëShqipëri

Ngjarjet e viteve 1989-1991 në Evropën Lindore shënuan një fazë të re të migrimit në Evropë. Transformi politik i regjimeve komuniste solli edhe një transformim në dinamikat migratore. Shtetasit e izoluar tashmë kërkonin të ishin qytetarë të lirë dhe të ushtronin të drejtën e tyre për tu larguar dhe migruar, sidomos drejt vendeve të Europës Perëndimore (Carletto et al., 2006).

Edhe në Shqipëri ndodhën ndryshime rrenjësore. Transformim social dhe ekonomik i vendit ndodhi vrullëshëm në një kohë të shkurtër. Tipari i parë dallues është transormimi ekstrem i ekonomisë dhe politikës, nga një ekonomi e centralizur në ekonomi neoliberale. Element i dytë dallues i transformimit shqipar postkomunist është shkalla e lartë e migrimit. Shqipëria dhe popullsia e saj janë prekur ndjeshëm nga ky fenomen që nga fillimi i viteve 1990. Një prirje mbizotëruese ka qenë ajo e qytetarëve shqiptarë që emigrojnë kryesisht drejt vende të pasura në Evropë, por edhe në Amerikën e Veriut dhe Australi. Megjithëse valët kryesore të regjistruara janë në vitet 1990 dhe 2000, emigrimi nga Shqipëria vazhdon edhesot (Vathi & Zajmi, 2017).

Flukset e migracionit shqiptar kanë qenë rezultat i një numri faktorësh shtytës dhe tërheqës të cilët veprojnë në nivel individual, familjar, komunitar dhe kombëtar, si dhe kanë ndryshuar përgjatë kohës. Studiuesit e ndajnë evolucionin e migrimi shqiptar që nga viti 1990 në katër periudha. Periudha e parë, që fillon me rënien e qeverisë komuniste, përkon nga viti 1990 deri më 1992. Emigrimi ishte ndaluar zyrtarisht gjate regjimit komunist dhe paqëndrueshmëria fillestare politike, trazirat sociale dhe rënia ekonomike e shoqëruar me rënien e qeverisë çoi në një rritja e migracionit ndërkombëtar.

Midis 1993 dhe 1996, varfëria e vazhdueshme, papunësia, një sektor publik në rënie, qasje e


14

dobët në shërbimet publike, infrastrukturën e dobët, dallimet në paga,ritmet e shpejta zhvillimore dhe ekonomike te vendeve fqinje risollën valën e migrimit. Në fund të vitit 1996, rënia e një sërë skemash piramidale shkaktoi një tjetër periudhë të migrimi ndërkombëtar (Zezza, Carletto & Davis, 2005).

Keshtu, vlerësimet e shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit në vitin 2001 janë në rangun prej 600,000-700,000 ose rreth një e pesta e popullsisë rezidente. Këto rezultate janë shifra të larta, për një vendi ku migracioni ndërkombëtar është një dukuri relativisht e kohëve të fundit (Carletto et al, 2006).

1.9Kronologjiaemigrimit

Kronologjia e migrimit përfshin migrimin e shqiptareve të ndarë në disa periudha kryesore si migrimi i hershëm, migrimi gjatë regjimit komunist, migrimi post-komunizmit dhe migrimi aktual

1.9.1Migrimiihershëm

Shqiptarët përdorin një numër fjalësh të ndryshme për t’u referuar migracionit, secilia prej tyre duke pasur konotacione të ndryshme. Mërgim, refugjat, emigrant apo kurbeti kanë përshkruar traditën e lëvizjes së shqiptarëve. Termi kurbet lidhet me shumë me mendesine dhe këngët popullore shqiptare që flasin për të vuajtjet e migrimit, si për migrantët ashtu edhe për familjen e lëna pas.

Migrimi i papritur dhe i shpejtë i Shqipërisë u bë një nga rrjedhat më dramatike në ‘hartën e re të migrimit evropian’ të viteve 1990. Por kjo nuk ishte hera e parë në historinë e tyre që shqiptarët kishin emigruar.Dokumentat historike mbi lëvizjet demografike të popullsisë shqiptare deri para vitit 1945 nuk janë të shumta dhe gjithsesi duhen konsideruar me rezerva. Të dhënat mbi këtë fenomen zakonisht janë marrë nga libra të karakterit historik apo ditarët e udhëtarëve të ndryshëm që kanë udhëtuar nëpër këtë territor, të cilat jo gjithmonë janë jo të plota dhe besueshmëri dokumentare (King, 2000).

Emigrimi i parë i rëndësishëm filloi në fund të shekullit të 15, kur mijëra të krishterë shqiptarë, për tiu larguar sulmeve osmane u larguan drejt Italisë.Të njohur si arbëreshë, ata ruajtën përgjatë kohës gjuhën dhe zakonet e tyre. Shqiptarët emigruan gjerësisht ne kohën e Perandorisë Osmane. Tradita e ``kurbetit``, udhëtimit të gjatë për të mbështetur familjen ishte një reagim ndaj vështirësive ekonomike. Kuptimi i kurbet në Shqipëri është ambivalent.

Ky fenomen u karakterizuar nga një moral i fortë i vlerave të krenarisë dhe guximit, sepse përfshinte marrjen e rreziqeve dhe sakrificat, sidomos kur fusha e migracionit shqiptar shtrihet jashtë shtetit në destinacione të tilla si SHBA, Argjentina dhe Australia, por edhe nga ndjenjat e mallit dhe vuajtjeve. Edhe pse migrimi u ndaluan gjatë periudhës komuniste terminologjia dhe ideologjia e kurbetit i rezistoi folklorit dhe kujtesës së popullit (King, Iosifides & Myrivili, 1998).

Në shumë rapsodi dhe në kujtesa sociale në përgjithësi, kurbeti apo migrimi u pershkrua si një humbje e dhimbshme e përjetuar nga ana e emigrantëve që braktisin shtëpitë, duke bërë kështu sakrifica heroike për familjet e tyre, ndërsa nga ana tjetër është përshkruar në terma pozitivë, si ngjarje që solli qytetërimin (civilizim), zhvillimin ekonomik dhe mirëqenien e përgjithshme (Pistrick, 2017).

1.9.2Migrimigjatëperiudhëssëregjimitkomunist

Shqipëria përjetoi një nga regjimet komuniste më diktatoriale dhe izoluese. Kontaktet ekonomike dhe politike me vendet e tjera, madje edhe ato komuniste, u shkëputën në mënyrë graduale dhe përfundimtare.


15

Lëvizja e lirë e popullsisë ishte një koncept jo-ekzistues, i kontrolluar, madje edhe brenda kufijve të brendshëm. Për cdo lëvizje nevojitet një lejë e posaçme për të udhëtuar, taktikë që ndalonte jo vetëm migrimin ndërkombëtar, por mbante me forcë popullsine edhe në në zonat rurale (Vullnetari, 2007).

Përgjatë viteve nën regjimin komunist, Shqipëria mori një sërë masash që të ndalonte migrimin. Tentativat për tu larguar dënoheshin me vite burg dhe konsideroheshin si tradhëtia më e madhe kundrej atdheut. Rritja e ndjenjës së patriotizmit, përdorimi i rrethimeve me tela me gjemba, survejimi i fortë i pikave kufitare tokësore dhe detare ishin forma të tjera që ndalonin migrimin (Bërxholi, Doka & Asche, 2003).

Pikëpamja propagandiste gjithashtu vuri theksin mbi pasojat negative njerëzore të emigracionit shqiptar - tragjedia e nisjes, pasiguria dhe sikletet e udhëtimeve të gjata, tragjedia e gruas te lënë pas apo vështirësitë e përshtatjes në vende të çuditshme. Koncepti i kurbetit u përdor fuqishëm, me theksimin e konotacioneve negative që mbarte, si ndarje, lot, vuajtje, humbje dhe shkatërrim. Si rezultat i të gjitha masave parandaluese, kufizimit të udhëtimeve, ndalimit të praktikimit të migrimit të jashtëm apo të brendshëm, mes viteve 1950 dhe 1989 vetëm rreth 20,000 persona arritën të largoheshin nga Shqipëria (Bon, 2017).

1.9.3Migrimigjatëperiudhëssëregjimitkomunist

Emigracioni shqiptar paraqet largimin më të madh në krahasim me popullsinë kundrejt çdo vendi që është përballur me tranzicion ekonomik. Sipas vlerësimeve, mesatarisht çdo familje ka pasur së paku një nga anëtarët e saj në emigracionin. Në konteksti shqiptar, emigrimi shihet jo vetëm si një element social, por gjithashtu si shumë i rëndësishëm ekonomikisht. Sipas UNDP, Shqipëria është një vend shumë i varur nga remitancat, të cilat kanë qenë në rritje dhe në të shumtën e rasteve kanë tejkaluar sasinë e investimet të huaja, eksporteve apo ndihmës së marrë nga institucionet ndërkombëtare (INSTAT, 2002).

Periudha e parë e migrimit shqiptar u zhvillua në mesin e e vitit 1990, kur rreth 5000 shqiptarë, të frustruar për shkak të ndalimeve të udhëtimeve jashtë vendit, hynë në disa prej ambasadave perëndimore në Tiranë. Ky moment ishte veprimi simbolik fiillestar i ‘migrimit’ në tokë të huaj.

Kjo fazë e migracionit ndodhi në një kohë kur vendi po përballej me një situate politike të paqëndrueshme, me një pasiguri sociale dhe varfëri të skajshme ekonomike. Papunësia prekte rreth 40% të popullsisë, paga mesatare mujore arrinte 20$, inflacioni rritej me hapa të mëdha dhe sektori industrial e bujqësor ishin gjunjëzuar. Brenda një periudhe të shkurtër, deri në fillim të vitit 1991 u larguan rreth 20.000 shqiptarë, më së shumti drej Italisë (King & Vullnetari, 2003).

1.9.4Eksodikryesormasiv,MarsdheGusht1991

Kaosi i zgjedhjeve të para demokratike të Shqipërisë çuan në të parin eksod në Italinë jugore në mars të vitit 1991 ku 25,000 emigrantë u pranuan dhe u vendosën ne Itali. Eksodi i dytë u zhvillua në gusht, por shumica e 20,000 të ardhurve ishin riatdhesuar. Autoritetet italiane argumentuan se ndërsa emigrantët e ‘valës së parë’ mund të trajtoheshin si refugjatë për shkak të situates të tensionuar politike, ‘vala e dytë’ pasoi zgjedhjet demokratike dhe prandaj nuk mund t’i jepej statusi i refugjatit. Ndërkohë, një eksod në shkallë të gjerë por të pallogaritur u zhvillua në Greqi, ku kryeshin shumë djem të rinj po kalonin malet jugore, për të gjetur shpresën e bllokuara dekada te tera (King, 2003).

Kështu gjatë viteve 1991-93 u vlerësua se 300,000 shqiptarë u larguan nga vendi, shumica dërrmuese në Greqi dhe Itali. Imazhet e anijeve të mbipopulluara me destinacion Brindizin dhe Barin janë bërë pjesë e ikonografisë së migrimit masiv të popullit shqiptar (De Rapper, 2009).


16

1.9.5Krizapiramidale,Pranverë1997

Moment tjetër i rëndësishëm për migrimin përfshin vitin 1997, ku shembja e sistemit piramidal, mbajtur kryesisht nga remitancat e emigrantëve, shkatërroi financiarisht një pjesë të madhe të familjeve shqiptare (Leka, 2013).

Në muajt e parë të vitit 1997, kolapsi i skemave piramidale ku investoheshin kursime private, çuan në një periudhë trazirash politike dhe ekonomike, pasur edhe nga luftë civile. Ky kaos prodhoi një tjetër eksod. Fillimisht 10,600 shqiptarë u pranuan nga Italia, por më pas migrimet nga deti u zmbrapsën në rrethana tragjike, sidomos më 29 mars 1997, ku si rezultat i një përplasjeje midis një anijeje bregdetare italiane dhe një varkë me migrantë shqiptarë, 87 persona, shumë prej të cilëve gra dhe fëmijë humbën jeten. Kalimet kufitare të paregjistruara, por në masë të madhe vazhduan edhe në Greqi. Komunitetet shqiptare tashmë të vendosura në vendet e tjera të BE, si Franca, Gjermania dhe Belgjika, pritën emigrant të rinj, të cilët lëvizën edhe drejt Britanisë së Madhe. Ndërkaq, edhe Lufta e Kosovës në vitin 1999, shkakatoi sërisht një krizë të refugjatëve (Jarvis, 2000).

1.9.6Migrimipasviteve90’.

Migrimi vazhdoi edhe përgjatë viteve 2000, megjithëse me intensitet në rënie (Azzarri dhe Carletto, 2009). Në vitin 2000, vlerësimet e qeverisë për numrin e përgjithshëm të emigrantëve shqiptarë që jetojnë jashtë vendit ishin perkatesisht 800,000 emigrantë, me 500,000 në Greqi dhe 200,000 në Itali. Në të dy këto vende, shifrat ishin një kombinim i vleresimit te migrantëve me apo pa dokumente. Vende të tjera që kanë numër të konsiderueshëm të shqiptarëve përfshijne Gjermaninë (12,000), Shtetet e Bashkuara (12,000), Mbretërinë e Bashkuar (5,000), Kanadane (5.000), Belgjiken (2.500), Francen (2.000), Turqine (2.000), Austrine (1.000), Zvicren (1,000) dhe Australine (1,460) ( Barjaba, 2000).

Foto.1 ‘Migrantët e Ambasadës’, Verë 1990


17

1.10StatistikapërmigriminnëShqipëri

Shqipëria është përballur me një lëvizje migratore shumë të rëndësishme, me një largim të kosndierueshëm të popullsisë. Që nga viti 1990, rreth 20 % e popullsisë shqiptare është larguar dhe jeton përtej kufijve. Krahauar me vendet e tjra, rrjedhja e emigrimit e shqiptarëve është rreth 4-5 herë më e lartë se ritmet mesatare të gjetura emigracioni bashkëkohor (Lerch, 2014).

Ndryshimet që ndodhën në Shqipëri, si në sferën ekonomike, edhe sociale nxitën që shumë shqiptarë të migronin, ku Italia dhe Greqia fqinje ishin destinacione kryesore. Sipas një studimi të Bankës Botërore, deri në vitin 2005 së paku një në tre familje kishte një anëtar që kishte ikur jashte vendit. Disa vjet më vonë, rreth dy në pesë familje kanë të paktën një ish-anëtar jashtë vendit. Ndikimi i vërtetë i migrimit është ndoshta më i lartë, pasi këto të dhëna nuk përfshijnë familjet qe jane larguar te gjitha jashte vendit ( Bank of Albania, 2008).

Deri më 2010, Banka Botërore raportoi aë 1.4 milionë shqiptarë jetonin jashtë vendit, e barabartë me gjysmën e popullsisë aktuale rezidente shqiptare (2.8 milion sipas rezultatet e përkohshme të regjistrimit të vitit 2011). Ky raport e vendos Shqipërinë në vendet kryesore përsa i përket emigracionit në të gjithë botën (World Bank, 2011).

Statistikat nga Eurostat dhe Institutet Kombëtare të Statistikave (NSIs) për vendet evropiane raporuan se një popullsi prej rreth 988 mijë qytetarësh shqiptarë jetojnë jashtë vendit deri ne deri vitin 2011 (Eurostat, 2011 ).Nëse shtojmë vlerësimet e shqiptarëve të lindur në Kanada dhe Australi (rreth 10 mijë), dhe në Shtetet e Bashkuara (rreth 77 mijë), vlerësimi arrin në një milion (Shtojca I), që do të thotë se rreth një në katër shqiptarë jeton jashtë (Kraler, Reichel & Entzinger, 2015).

Një rol të rëndësishëm në këto statistika luan edhe ndryshimi i nënshtetësisë. Gjatë viteve 2008- 2009, 22.800 shqiptarë morën shtetësi greke; në Itali 14 mijë shqiptare fitutan nenshtetesinë.

Kështu, së bashku me një numër të panjohur të emigrantëve të paregjistruar shqiptar, popullsia e shqiptarëve qe jashtë vendit do të ishte edhe më e madhe se një million. Nga ana tjetër, popullata me shtetësi shqiptare qe jashtë vendit përfshin te ashtuquajturin brezin e dytë të fëmijëve të lindur jashtë Shqipërisë, të cilët nuk konsiderohen emigrantë. Në Itali pothuajse një e katërta e popullsisë shqiptare përbëhet nga fëmijët nën moshën 15 vjeçare; në Greqia rreth 20 për qind dhe në Gjermani rreth 12 për qind, gjithsej rreth 200 mijë.

Italia dhe Greqia kane numrin me te madh te shtetasve shqiptarë që jetojnë jashtë vendit (mbi 80 për qind), dhe statistikat kanë rritje të vazhdueshme gjatë dekadës së fundit. një pjese tjeter e konsiderueshme e shqiptareve eshte e vendsour ne SHBA, Gjermani, Mbretërinë e Bashkuar, Kanada, Belgjika, Franca, Australia, Spanja dhe Austria (Martin, Martin & Pastore, 2002).

Raporti i 2015 i Pew Research Organization raporton se vetëm për vitin 2015, azilkërkues të deklarues shqiptarë ishin 67.000, duke e renditur Shqipërinë në vendin e pestë ne Europë. Po sipas kësaj organizate, raportohet se numri shkon edhe më shumë, duke marrë në konsideratë personat të cilët nuk janë të deklaruar (Pew Research Center, 2015).

Në vitin 2017, sipas raporteve të vendeve anëtare të BE, grupi më i madh i qytetarëve të huaj që kanë hyrë në Europë kryhesohej nga Maroku dhe më pas nga Shqipëria, me 58.9 mijë ose 7.1%. Interesant është fakti se rreth 51 % e këtyre individëve kanë marrë shtetësinë në Greqi dhe 46% në Itali (Europian Union, 2019).

Në Itali për vitin 2018 janë të raportuar 440 mijë persona të cilët kanë marrë shtetësinë italiane, duke përbërë 8.6 % të popullsisë të huaj. Gjithashtu raportohen 467.9 mijë persona shqiptarë të lindur


18

në Itali, duke përbërë 7.6 % të popullsisë (Kosta, 2019).Shqipëria ka një nga normat më të larta të emigracionit në botë, në krahasim me popullsinë e saj,

me një numër të emigrantëve rreth 39 përqind të popullsisë së përgjithshme. Fluksi i fundit i migrantëve shqiptarë përbëhet kryesisht nga katër grupe kryesore: i) migrantët e punës; ii) anëtarët e familjes së migrantëve, ose njerëzit që migrojnë për t’u bashkuar me familjet e tyre jashtë vendit; iii) studentët (numri i studentëve shqiptarë në universitetet italiane përbën komunitetin më të madh të studentëve të huaj në këtë vend) 3; dhe iv) azilkërkuesit dhe refugjatët (Carletto et al, 2004).

Shkaqet kryesore të emigracionit për shtetasit shqiptarë janë ende të natyrës ekonomike, ndër të cilat papunësia që mbetet e lartë (17.3 përqind, me një kulm prej 32.5 përqind në grupmoshën 15-29 vjeç) dhe varfëria (12.5 përqind e popullsia jeton nën vijën e varfërisë)Deri në vitin 2000, shifrat e emigrantëve shqiptarë qe jetonin jashtë vendit ishin të paqëndrueshme, megjithëse ishin pranuan përgjithësisht se ato ishin proporcionalisht më të lartat ne krahasim me vendet postkomuniste evropiane. Të dhënat që ekzistojnë vijnë nga tre burime: Shqipëria, vendet e destinacionit, kryesisht Greqia dhe Italia, si dhe nga studime te huaja ( Geiger, 2010).

Në vitin 2000, Departamenti Shqiptar i Emigracionit vleresoi se deri në vitin 1999, rreth 800,000 shqiptarë jetonin jashtë vendit.Shumica prej tyre, 500,000, ishin në Greqi, 200,000 ishin në Itali, dhe 100,000 ë vendet e tjera evropiane dhe në Amerikën e Veriut. Këto shifra kanë kombinuar si emigrantët me dokumentacion dhe ata pa dokumetacione. ( kryesisht në Greqi ). Edhe pse nuk është e qartë mënyra e kryerjes së këtyre vlerësimeve. Statistikaat e mësipërme janë më të cituarat për këtë periudhë (1990-99) dhe kryesisht kanë qenë të pakundërshtuara ( Barjaba, 2000).

Një burim i dytë i të dhënave për emigracionin janë rezultatet e Censusit të vitit 2001. Nga regjistrimi i përgjithshëm i popullsisë u arrit në përfundimin se rreth 600,000 shqiptarë kanë migruar në vitet 1989-2001. Gjithësesi jashtë kësaj shifre kanë mbetur migrantët e përkohshëm, që largohen për periudha më pak se 12 muaj, kryesisht në Greqi (INSTAT, 2002).

Qeveria e Shqipërisë në vitin 2005 ka publikuar vlerësime të rishikuara, ku rreth një million shqiptarë kanë migruar dhe banojnë jashtë vendit deri në këtë vit. Sipas ketij raporti, migrantet perfaqesojne 30 për qind të popullsisë së përgjithshme (Government of Albania,2005). Gjatë viteve të fundit numrat që kanë të bëjnë me shtetasit shqiptarë që kanë aplikuar për azil në Shtetet Anëtare të BE-së (11,040 në vitin 2013, 12,295 në vitin 2014) dhe kërkesat e të cilëve janë kryesisht të refuzuara / të pasuksesshme janë në rritje. Duke filluar në fillim të vitit 2015, një rritje e “kërkuesve ekonomikë” u largua nga Shqipëria, duke u drejtuar kryesisht në Gjermani, Holandë dhe vende të tjera të Evropës Perëndimore. Në total, 53,805 shqiptarë paraqitën një kërkesë për azil në Gjermani në vitin 2015. Shqipëria renditet e katërta në numrin e azil kërkuesve në Bashkimin Evropian gjatë tremujorit të parë të vitit 2015, sipas të dhënave të Eurostatit.

Azilkërkuesit shqiptarë, veçanërisht ato të drejtuara në Gjermani, u inkurajuan nga sinjalet se qeveria gjermane po i rishikonte politikat e saj të migracionit, duke kërkuar për të tërhequr punë të huaj të huaj. Shumë shqiptarë e quanin veten “azilkërkuesit ekonomikë”, ashtu si dhe median dhe ofruan motivime duke përfshirë papunësinë dhe varfërinë si arsye për të lënë Shqipërinë në intervistat e tyre për azil. Në të vërtetë, pothuajse të gjithë ata ishin emigrantë të punës të cilët u vetë-emëruan “azilkërkuesit ekonomik”, si një taktikë që duhej pranuar në Gjermani dhe vende të tjera anëtare të BE. Duke pasur parasysh perceptimin e tyre se Gjermania po kërkonte punëtorë, shumë shqiptarë miratonin termin “azilkërkues ekonomik” si një argument për të nxitur strehimin e tyre në Gjermani. Shumë mund të jenë mashtruar nga kontrabandistët për të besuar se kjo ishte një rrugë e qëndrueshme për të fituar qëndrim në Bashkimin Evropian (Barjaba & King, 2005).Studimet tregojne se deri ne vitin 2015, rreth 437,356


19

emigrantë të ligjshëm shqiptarë banojnë në Greqi dhe 447,586 në Itali (Cesareo, 2017). Të dhënat për numrin e shqiptarëve në Greqi kryesisht kane munguar. Të dhënat zyrtare janë vënë në

dispoziocion pas regjistrimit të popullsisë. Në vitin 1998, 241,561 emigrantësh shqiptarë ose 65 përqind e totalit të popullsisë joetnike, ishin të regjistruar në Greqi. Por kjo shifër përjashtonte shumë shqiptarë që nuk kishin aplikuar për regjistrim. Ndërkaq, Barjaba dhe King (2005: 12) vlerësojnë se deri në vitin 2001, rreth 500,000 me apo pa dokumenta jetojnë në Greqi. Ne statistikat e censusit grek në vitin 2001, rezultojnë rreth 443,550 shqiptarë (Baldwin-Edwards 2004), por kjo shifer mund të jetë më e vogël, pasi shumë shqiptarë mund të jenë konsideruar si grekë nga anketuesit ose nuk janë përfshirë fare në census (Vullnetari, 2007).

Në përfundim, duke pasur parasysh se popullsia e përgjithshme greke është më pak se 11 milion, shqiptarët janë një pjesë e konsiderueshme e popullatës ( 5% e popullatës së përgjithshme) (Barjaba & King, 2005).

Të dhënat italiane mbi migrantët shqiptarë vijnë nga disa burime - të cilat shpesh nuk janë konsistente. Së pari, në Itali ndodhin regjistrime periodike. Sipas burimeve italiane, rreth 240,400 shqiptarë u pajisën md leje qëndrimi deri në fund të vitit 2003. Shqiptarët përbëjnë 11 për qind të totalit të emigrantëve në Itali, duke u konsideruar si një nga grupet më të mëdha të migrantëve. Në vitin 2001 Censusi në Itali gjeneroi të dhëna që janë kontraditore me të dhënat e mëparshme. Kështu, sipas këtij hulumtimi në Itali jetonin vetëm 173,100 shqiptarë (Cesareo, 2017).

Të dhënat nga raportimet vjetore demografike, raportuan se deri në fund të vitit 2004 në Itali jetonin 316,700 shqiptarë, duke u rikonsoderuar kështu kombësia kryesore emigruese ( 13 % e popullatës totale të huaj). Ashtu si me regjistrimin grek, edhe regjistrimi italian mund të ketë pasur problem. Kështu ka një tendencë te vetë emograntëve shqiptarë për të mos pohuar kombësinë e tyre, sidomos ata që janë pa lejë qëndrimi apo dokumenta që iu mundësojnë punë dhe jetesë legale. Nga ana tjetër, edhe anketuesit mund të priren të mos e regjsitrojnë popullatën e huaj, por ta konsiderojnë si popullsi vendase ( King, 2005).

Prania e shqiptarëve në Britaninë e Madhe vlerësohet rreth 50,000 deri në vitin 2005 (Qeveria e Shqipërisë 2005), por disa burime zyrtare britanikë vlerësojnë se banojnë rreth 100,000. Sërisht vihen re probleme pasi nuk ka hulumtime sistematike dhe, për më tepër, nuk ka informacion në lidhje me mënyrën e llogaritjes ose burimet e të dhënave. Për më tepër, supozohet se kjo shifër i referohet më së shumti të gjithë komunitetit të shqiptarëve, që përfshin edhe shqiptarët nga Kosova dhe Maqedonia (King, Dalipaj & Mai, 2006).

Sigurimi i numrit të emigrantëve shqiptarë në SHBA ka qenë gjithashtu problematic.Së pari, komunitetet shqiptare kanë pohuar se në vitin 1989 rreth 250,000 shqiptarë me origjinë nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia jetonin në SHBA dhe në vitin 2000 këto vlerësime kishte arritur gjysmë milioni, duke përfshirë gjeneratat e dyta dhe të treta (nazist 2000: 149; Trix 2001: 12). Nga ana tjetër, Qeveria e Shqipërisë vlerësoi se rreth 150,000 shqiptarë jetonin në SHBA deri në vitin 2005, ndonëse nuk ka të dhëna të qarta për metodologjinë apo periudhën kohore që kjo shifër korrespondon. Statistikat e Qeverisë së Shqipërisë janë më afër të dhënave të ofruara nga autoritetet e emigracionit në SHBA, që deri në vitin 2001 raportojne një total prej 113,661 emigrantëve me origjinë shqiptare. Këto të dhëna nuk përfshijnë studentët, emigrantët që shkojnë me vizë apo ata që nuk kanë dokumenta të rregullta qëndrimi (Orgocka, 2005)


20

1.11TrafikimineShqipëri,pjesaeerrëtemigrimit!

Trafikimi ka qenë një çështje shumë sensitive në Shqiqëri. Pavarësisht kësaj, deri para viteve 2000 nuk ka pasur nene të veçana në legjistlacionin shqiptar dhe Kodin Penal që të përmendej termi ``trafikim``.

Ka shumë arsye të lidhura me trafikimin, por burimet zyrtare raportojnë se viktimat e trafikuara mashtrohen me premtime për punë, mashtrohen me martesa të rreme, si dhe mund të trafikohen nga vetë familjarët e tyre. Arsyet ekonomike, mungesa e informimit dhe arsimimit, çështje të shëndetit mendor, persona që vijnë nga nga familje të divorcuara apo me një prind, mungesa e mbështetjes financiare apo mungesa e qasjes në sistemin e drejtësisë, si dhe stigmatizmi dhe diskriminimi i viktimave rrisin mundësitë për trafikimim ( Hynes et al., 2018)

Viktimat shqiptare trafikohen në Greqi dhe Itali, Mbretërinë e Bashkuar, Francë, Belgjikë, Norvegji, Gjermani dhe Holandë. Trafikimi i grave dhe fëmijëve për shfrytëzim seksual është në rritje. Numri i përgjithshëm i viktimave shqiptare të identifikuara dhe të asistuara ndërmjet viteve 2000 dhe 2004 ishte 1750.

Të miturit përbëjnë një përqindje të konsiderueshme të viktimave shqiptare të trafikuara jashtë vendit (21.1% në 2003 dhe 23.6% në 2004). Të miturit përbënin 100% të viktimave të trafikimit për punë, lypje dhe delikuencës në vitin 2003 dhe 93.2% në vitin 2004. Minoritetet rome dhe egjiptiane janë shumë të hasura në mesin e të gjitha llojeve të viktimave shqiptare. Viktimat me aftësi të veçanta fizike dhe mendore përfaqësojnë më shumë se një të tretën e viktimave shqiptare të trafikimit për shfrytëzim seksual. Shumica e viktimave shqiptare janë të trafikuara nga persona të njohur për to.

Rruget e transportit kanë qenë kryesisht ilegale, me dokumente të falsifikuara ose jo. Në vitin 2003, 33.7% e viktimave të trafikimit për shfrytëzim seksual u ri-trafikuan. Mes viteve 1999 dhe 2006, IOM asistoi 90 viktima shqiptare të trafikuara në Shtetet Anëtare të BE (Campbell, 2013).

Trafikimi i qenieve njerëzore, pavarësisht se është i paligjshëm në Shqipëri, vazhdon dhe mbetet problem. Në periudhën janar-shtator 2017, 77 viktima u sollën në vëmendje të autoriteteve shqiptare. Sipas Home Office fact-finding team (HO FFT),ky numër mund të jetë më i madh, pasi jo të gjitha rastet janë identifikuar apo janë regjistruar saktësisht. Sipas HOFFT, trafikimi në Shqipëri ndodh më së shumti nga persona të afërt dhe nga mashtimet e premtimeve për punë apo arsim më të mire (Home Office, 2018 ) Ndërkaq, përsa i përket ritrafikimit, duket theksuar se ky fenomen është në ulje. Në vitin 2017, Different and Equal ka raportuar se 5 % e viktimave kanë qenë subjekt i ritrafikimit, në krahasim me 17% raportuar më parë. Ritrafikimi duhet të marrë në konsideratë secilin rast individual dhe vështirësitë e integrimit ( Home Office, 2019).

Të dhënat nga raportet qeveritare dhe organizmat joqeveritarë kanë identifikuar 95 viktima të trafikimit dhe viktima potenciale të trafikimit, krahasur me 109 në vitin 2015. Nga këto, 55 ishin të rritur dhe 44 ishin fëmijë (61 të rritur dhe 48 fëmijë në vitin 2015), 11 ishin meshkuj dhe 84 ishin femra (22 viktima meshkuj dhe 87 viktima femra në 2015), dhe tetë ishin të huajt (katër viktima të huaja në vitin 2015). Gjithashtu, raporti i Departamentit të Shtetit të Shteteve të Bashkuara për Trafikimin e Personave në vitin 2017, pohoi se:”Shqipëria është një vend burimi, vend tranzit dhe vend destinacioni për burrat, gratë dhe fëmijët që i nënshtrohen trafikimit seksual dhe punës së detyruar. Gratë dhe fëmijët shqiptarë i nënshtrohen trafikimit seksual dhe punës së detyruar brenda dhe jashte vendit, veçanërisht gjatë sezonit turistik ( US SD, 2017).

Raportimet nga viti 2018 evidentojnë se autorët përdorim median sociale, si një formë të rekrutimit të viktimave të tyre. Gjithashtu, vihet re një rritje e përdorimit dhe përfshirjes së fëmijëvë ne trafikimin


21

e drogës. Kyesisht fëmijët shqiparë trafikohen në Mbetërinë e Bashkuar, kurse subjektet vajza dhe gra të trafikimit seksual trafikohen kryesht në Europë si, Greqi, Itali, Belgjike, Gjermani, Zvicer, Maqedoni, Norvegji, Holandë dhe Mbretëri e Bashkuar (US Department of State, 2018).

Pavarësisht luftës kundrejt trafikimit dhe antitrafikimit, Deparatmenit Amerikan i Shtetit raporton se Shqipëria nuk i ka përmbushur standartet për eleminimin e këtij fenomeni. Nëse si arritjen në fushën e trafikimit listohen shtimi i fondeve për mbrojtjen e viktimave, identifikimi më i madh, bashkëpunimi me OJF-të, përforcimi i mbrojtjes së fëmijëvë në sistemin e drejtësisë, raporti i Departamenit Amerikan konsiton se ka më pak ndjeke penale dhe dënime për autorët e trafikimit, nuk ka financim të strehëzave të OJF, si dhe ka pak pëpjekje për identifikimin e fëmijëve që lypin në rrugë, target shumë vulnerabel ndaj trafikimit (US Department of State, 2018).

1.12Shkaqetemigrimittëshqiptarëve

Shumica e shpjegimeve të migrimit masiv theksojnë faktorët ekonomike. Kështu, nevoja për mbijetesë gjatë momenteve të krizës, por gjithashtu pagat më të lartë dhe mundësistë më të mëdha dhe të sigurata të punësimit, janë shkaqe të lidhura me migrimin dhe ekonominë.Në fillimet e tyre, shumica e migrantëve shqipratë e mendonin migrimin si një zgjidhje të përkohshme, për tiu përgjigjiur politikave të gabuara dhe kolapsit ekonomik. Në konceptimin fillestar, migranët shqiptarët lëvizën nga vendi për të punuar, fituar para diku tjetër dhe për tu rikthyer sërisht (Germenji & Swinnen, 2005).

Migrimi konsiderohet të jetë faktori më i rëndësishëm që përbën strukturën demografike te Shqipërisë. Shumë studiues (Barjaba, 2000; King, 2005; King dhe Vullnetari, 2003; Zezza et al., 2005) sugjerojnë se arsyet ekonomike jane te parat midis faktorëve që shkaktojnë migrimin. Edhe pse ekonomia shqiptare tregoi disa permiresime në vitet e fundit, serisht ka luhatje te medha qe shkaktojne vale migrimi. Në këtë rast, është e mundur të thuhet se migrimi do të vazhdojë të jetë me ndikim në formimin e demografike të vendit. Kjo per arsyen sepse migrimi është parë dhe vazhdon të konsiderohet si mënyra më e mirë e përballimit të kushteve ekonomike të vendit (Ates, 2013).

Raporti i Bankës Botërore``Varfëria në Shqipëri``, që vlerësoi shkaqet e emigracionit gjeti se 39 për qind e të anketuarve u larguan nga Shqipëria për shkak të papunësisë, 26 për qind për shkak të pasigurisë ekonomike, 20 për qind për shkak të të ardhurave të ulëta (gjithsej 85 për qind për arsye ekonomike) dhe pjesa e mbetur (15 përqind) për të siguruar një të ardhme më të mirë për të fëmijët (De Soto et al., 2002, f.45). Një tjetër studim me familjet migruese (Kule et al. 2002) gjeti rezultate të ngjashme: 87 për qind u larguan kryesisht për arsye ekonomike, pjesa tjetër për arsye kryesisht sociale dhe politike.

Castaldo et al(2005)., në hulumtimin për matjen e standarteve të jetesës për Shqiperine në lidhje me procesin e migrimit, konstatoi se migracionin është më e madhe në mesin djemve dhe burrave dhe te rinjve. Gjithashtu, sa më i lartë niveli i arsimit ose formimit profesional, aq më i madh është shansi i shqyrtimit te migrimi. Personat e papunesuar kane me shume gjase te krahasojne me individet qe kane një pune. Gjithashtu, largimi nga zonat rurale mbetet sërisht një faktor i rëndësishëm ne diskutimin e shkaqeve te migrimit.Përveç faktoreve ekonomikë, ka një sërë faktorësh të lidhur me dimensioned politike dhe socio-kulturore, që lidhen me pakënaqësinë e jetesës dhe pesimizmin mbi prespektivat e së ardhmes (King et al., 2014).

Mungesa e lirisë në të gjitha dimensionet e saj ka qenë një nder arsyet e tjera të migrimit. Motivi i dytë lidhet me lirinë dhe vetëshprehjen personale. Intevistat me emigrantët dhe emigrantët e ardhshme kanë treguar se vendi i origjinës shkakton ndjenja të njëjta me të jetësës në burg. Hulumtimi nga Nicola Mai


22

zbuloi se të rinjtë shqiptare mund të ‘gjenin veten’ vetëm duke emigruar; ata imagjinon vetë-realizimin e tyre të ardhshëm si të arritshëm vetëm jashtë Shqipërisë. Emigracioni shikohet si mundësi shpëtimi për jetën e mjerueshme dhe të mërzitshme në Shqipëri, e karakterizuar nga vështirësitë e punës (dhe, pas vitit 1990, për të gjetur punë), mungesa e burimeve dhe e mallrave materiale, për mohimin e kohës së lirë, mosmarrjen e kënaqësive dhe largimin nga kontrolli dhe mbikëqyrja. Në këtë formë, emigrimi u bë gjithashtu një strategji e rezistencës politike kundër një kulturë jashtëzakonisht autoritare politike ( Mai, N. 2002).

1.13Migrimishqiptar,përgjigjiaimediatendajkushteveekonomike

Marrëdhënia midis migracionit dhe varfërisë është hulumtuar gjerësisht në studime. Massey et al. (1993) ka shqyrtuar teoritë kryesore të migrimit dhe në secilin prej tyre mund të gjurmohen elementë për të lidhur varfërinë dhe migracionin. Pagat e ulta, papunësia, arsimimi i ulët janë elementë që shoqërohen me rritjen e normave të migrimit.Vendimi për të migruar nxitet nga diferencat potenciale të të ardhurave midis vendeve të ndryshme dhe nga kostoja (duke përfshirë edhe probabilitetin e suksesit) e migrimit (Haug, 2008).

Privimin relativ konsidrohet si një shkak tjetër i migrimit. Kështu, pozita relative ekonomike kontribuon në largim. Një familje që është më e varfër në raport me familjet e tjera në të njëjtin komunitet, ka me shume nxitje për të të migruar. Kështu, jo vetëm varfëria e përgjithshme, por edhe varfëria relative ose pabarazia, janë shtysa për tu larguar (Nicholson, 2002).

Shqipëria mbetet një nga vendet më të varfëra në Evropë, pavarësisht nga përpjekjet e saj për të ndërtuar themelet për një ekonomi të bazuar në treg. Te ardhurat për çdo banor mbeten ndër të ardhura më të ulta dhe sipas studimeve të Bankës Botërore, rreth me 25 përqind e popullsise që jeton në varfëri, ku rreth 5 për qind e popullsisë përballet me varfëri ekstreme, qe nuk arrin të plotësoje as nevojat bazë ushqimore. Shkalla e lartë e papunësisë dhe varfëria e rëndë e përjetuar nga familjet kanë nxitur presione të forta migracioni. Megjithëse statistikat per migrimin jane problematike, vlerësimet e përafërta sugjerojnë se 40 për qind e njerëzve kanë të paktën një të afërm të vendosur jashtë kufijve të vendit si pergjigje ndaj veshtiresive ekonomike (Hoti, 2009). Në mesin e rretheve me migrim të lartë, është e mundur të identifikohen tre tipologji të gjera. Një kategori e parë karakterizohet nga migracionin i brendshëm, dhe përfshin zonat Veri- Lindore (Tropoje, Diber, Kukës, Mirditë, Pukë), por edhe Librazhdin dhe Skraparit. Në këto rrethe, migrimi i brendshëm tejkalon flukset ndërkombëtare. Një grup i dytë përbëhet nga rrethe të cilat tërheqin janë destinacione për migrimin e brendshëm, por karakterizohen edhe nga migrimi ndërkombëtar. Ky grup përfshin Tiranën dhe shumicën e tyre rrethet bregdetare si Durrësi, Vlora, Fieri dhe Shkodra, si dhe Korça, e cila është një dërguesi kryesor i emigrantëve në Greqinë fqinje. Së fundmi, ka rrethe që tregojnë normat te larta migracionit ndërkombëtar, por flukset më të ulëta ose të papërfillshme të migracionit të brendshëm (Çaro, Bailey & Van Wissen, 2014).

1.14Kaliminëpërfazatëndryshmeimigrimitshqiptar

Shqipëria e fillimviteve 90 dëshmon një thyerje të formacionit shoqëror të socializmit dhe zëvendësimin e tij me një formacion shoqëror të përshkruar nga logjika e kapitalit. Gjatë 20 viteve të para të kushtetimit të formacionit shtetëror shqipatr rreth ¼ e popullsisë emigrio, kryesusht në Itali dhe


23

Greqi. Vala e parë e emigracionit përkoi me krizën e thellë ekonomike, sidomos në vitet 1991-1992.Valët e tjera kanë shoqëruar papunësinë massive, si dhe krizat politiko sociale të viteve të fundit (Qori, 2015).

Duke pasur parasysh shkaqet dhe situatën e vendit, ka diferenca mes migracionit shqiptar gjatë dekadës së parë të migracionit të viteve ‘90 dhe ‘ dekades se dytë, vitet 2000. Gjatë viteve 1990, migrimi ishte spontan, i paplanifikuar, kryesisht i parregullt dhe dominuar nga djemtë e rinj. Destinacionet kryesore ishin Italia dhe Greqia dhe migrantët punonin zakonisht në bujqësi dhe ne ndërtim, me paga shumë të ulta.

Skemat e rregullimit të migrimit dhe pajisja me dokumentacion qëndrimi, solli një ndryshim të migrimit. Së pari, u arrit një gjendjen psikologjike më e qetë tek migrantët, ata nuk ishin më frikë të vazhdueshme për t’u arrestuar dhe deportuar. Së dyti, u mundësua që migrantët të kenë qasje më të mirë në punësim, edhe pse me pagesa me të ulta krahasur me tregun. Gjithashtu, pajisja me dokumentacion mundësoi bashkimet familjare (Çaro, 2011).

1.15Karakteristikatemigrimitshqiptar

Emigracioni në Shqipëri është konsideruar si një lloj i ri në migracionin ndërkombëtar dhe shumë studiues e konsiderojnë Shqipërinë si një laborator për studimin e këtij fenomeni.Bazuar në kërkimet dhe studimet e kryera gjatë dekadës së parë postkomuniste, Barjaba sugjeroi një ‘model të emigracionit shqiptar `` në vitin 2000. Ky model ka karakteristikat e mëposhtme: migrimi është intensive (një normë e emigrimit shumë më e lartë se çdo vend tjetër i bllokut tei vendeve lindore) ; është kryesisht i shtyrë ekonomikisht - një formë e ‘migrimit të mbijetesës’; ka një shkallë të lartë të parregullsive, me shumë emigrant me mungesë dokumentacioni, ; eshte dinamik dhe me evoluim të shpejtë, sidomos sa i përket destinacioneve të reja dhe rrugëve të migrimi (Barjaba, 2000).

Fakti që migracioni shqiptar është dinamik dhe ka evoluar me shpejtësi, kjo dokumentohet nga të dhënat dhe statistikat e personave që janë larguar. Qartësisht shkalla dhe intensiteti e bëjnë mjaft të dallueshëm migrimin shqiptar. Statistikat tregojnë se ka pak familje në Shqipëri të cilat nuk janë të prekur nga emigrimi. Shpejtësia dhe mënyra e papritur me të cilën ka ndodhur emigrimi, veçanërisht në vitet 1991 dhe 1997, i jep atij një karakter që është më i ngjashem me atë të refugjatëve që largohen nga një vend që është në luftë dhe persekutim ( King & Vullnetari, 2012).

Emigracioni shqiptar karakterizohet nga intensiteti. Veçanërisht në fillim të viteve 1990, por edhe pas kaosit të vitit 1997, emigrimi shqiptar ishte shumë intensive. Dhjetëra mijëra emigrantë u larguan për një periudhë shumë të shkurter dhe deri në mesin e viteve 1990, rreth 20 përqind e popullsisë të aftë për punë kishte emigruar. Veçanërisht në tre vitet e para (1991-1993), mesatarja e migracionit në Shqipëri ishte gjashtë herë më e lartë se ajo e vendeve të tjera të Ballkanit dhe katër deri në pesë herë më të larta sesa vendet e tjera ish komuniste në Evrope. Edhe statisitkat e vitit 2005 nga burimet qeveritare evidentojnë se intensiteti i migrimit të shqiptarëve ka vazhduar edhe në vitet e fundit (Barjaba & King, 2005).

Intensiteti i lartë i migrimit lidhet me një karakteristike tjetër të modelit shqipar : migrimin e parregullt kundrejt migrimit të rregullt. Migrantët shqipatrë kanë tendencën që ta shikojnë veten si refugjatë dhe jo si emigrant normal. Në të shumtën e rasteve, për tiu shpëtuar kontrolleve nga vendët pritëse ata kalojnë ilegalisht nga malet dhe detet. Ky raport ishte shumë i lartë në fillim të viteve 1990 Në vitin 1997, në Greqi për çdo emigrant të rregullt kishte 40 emigrantë të parregullt shqiptarë, ndërsa në Itali ky raport ishte dy emigrantë të parregullt shqiptarë për çdo emigrant të rregullt. Numri i madh i emigrantëve të parregullt vjen për shkak të vlefshmërisë afatshkurtër të shumicës së lejeve, pengesave


24

burokratike dhe diskriminimit apo korrupsionit gjatë procesit të marrjes e dokumenteve. Kohet e fundit, për shkak të aksesit në rrugët ligjore, shpërndarjes dhe përhapjes së informacionit, migrimi shqiptar po merr formën e një migrimi të rregullt ( Barjaba, 2000).

Përsa i përket normave të migrimit, sipas Centre for Economic and Social Studies in Albania, 50 për qind e ligjëruesve, studiuesve dhe akademikëve shqiptarë kishin emigruar mes viteve 1990-2005, duke sjellë largimin e pjesës intelektuale të vendit(Gëdeshi dhe Black 2006). Po në këtë linjë, rreth 2000-4000 studentët e universitetit largohen çdo vit nga Shqipëria për të studiuar jashtë vendit në Itali, Greqi, Francë, Gjermania, SHBA, Britania e Madhe etj. (Gëdeshi & Black 2006).

Një nga karakteristikat më të rëndësishme të modelit të emigrimit është përdorimi si strategji mbijetese. Në fillim të viteve ‘90, Shqipëria ishte vendi më i varfër në Europë, me një të tretën e popullsisë së saj nën 15 vjeç dhe me shumë pak mundësi punësimi dhe perspektiva për të ardhmen. Rritja e inflacionit, mungesa e ushqimeve, përhapja e papunësisë bënë që emigrimi masiv të ishte mjeti i vetëm i mbijetesës për shumë familje Edhe pas krizës së piramidave në vitin 1997, pas humbjes së kursimeve, madje edhe shtëpisë apo pronave të tjera, migrimi u ripa sërisht si një strategji mbijetese. King argumenton se migrimi vazhdon të konsiderohet nga shqiptarët si “mënyra më efektive për t’u përballuar me kushtet katastrofike të vendit” (Jarvis, 2000).

Motivet ekonomike të migrimit të shqiptarëve ishin të lidhura ngushtë me trazirat e situates politikë në vend. Barjaba dhe King (2005: 9) argumentojnë se termi refugjatë ekonomikë është i përshtatshëm për situatën shqiptare të viteve 1990, por edhe në 1997. Edhe sot, për shkak të destabiliteti politik shumica e shqiptarëve largohen. Ndryshimet e pushteteve në të shumtën e rasteve shoqërohen me pushime nga puna, kryesisht ne administraten publike, duke nxitur largimin jashtë vendit (Barjaba & King,2005).

Një motiv tjetër për emigracionin, siç parashtrohet nga King, është ai i ‘çlirimit personal dhe vetë-shprehjes’. Natyra e ndërtimit të Shqipërisë gjatë viteve komuniste kishte krijuar një ndjenjë kolektiviteti që heshtte zërin individual (Lubonja,2001). Kjo situatë ndihej veçanërisht nga të rinjtë, që e ndienin më shumë mohimin e kohës së lirë dhe kënaqësisë. Mai (2002) tregon se shumë prej këtyre të rinjve “e gjetën veten” tek emigracioni. King (2005) argumenton më tej se emigrimi i tyre ishte një shprehje e rezistencës “ndaj kulturës autoritare të mbikëqyrjes dhe kontrollit, mbështetur nga regjimi totalitar. Shumë persona që u persekutuan politikisht u larguan për të mos u kthyer më. Keshtu, mohimi i lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, ishin motivues të tjerë që shtynë shqiptarët drejt migrimit të vendeve të huaja ( King, 2005).

Së fundmi, duhet theksuar se përgjithesisht të rinjtë kanë qenë ata që kanë migruar, me një moshë mesatare 27.3 vjeç. Karakteristika e të rinjve që largohen është e lidhur ngushtësisht me nevojën për lirë personale. Teoritë e zhvillimit pozitiv që e venë theksin tek të rinjtë shpjegojnë rëndësinë e shprehjes së potencialit. Për këtë aryse është i rëndësishme ndërveprimi dinamik mes individit dhe mjedisit rrethues. Normat e larta të largimit të të rinjve tregojnë mundësitë e pakta që jep mjedisi shqiptar ( Nano, 2013).

1.16Selektivitetigjinor,karakteristikëemigrimitshqiptar

``Burrin e njeh kurbeti, gruan e njeh djepi``

Analiza gjinore në studimet për migracionit ka marrë një përparim të rëndësishëm epistemologjik. Pas një periudhe të gjatë të studimeve mbi fenomenin e migracionit, hulumtimet mbi gjininë janë konsideruar thelbësore për të kuptuarit e ‘përvojës së migrantëve’.


25

Migrimi është gati gjithmonë një proces selektiv: migrantët janë të diferencuar në mënyra të ndryshme nga ata që nuk migrojnë. Ndërsa ende e vlefshme, këtë dallim ka nevojë për kualifikim në kontekstin shqiptar - në tri mënyra.

E para është fakti që emigrimi ka qenë aq i përhapur sa pothuajse të gjitha klasat dhe kategoritë e janë përfshirë. Për këtë arsye, në shumicën e familjeve në Shqipëri, një lloj përvoje e migrimit, e drejtpërdrejtë ose e tërthortë, është bërë normë më tepër sesa përjashtim.

Cilesia e dytë është se, në evoluimin e shpejtë të migracionit shqiptar, krahasimet midis emigrantëve dhe jo-migrantëve duhet të mbajnë parasysh faktin se është një mundësi e madhe që jo-migrantët mund të bëhen së shpejti emigrantë.

Dhe së treti, faktorët për kryerjen e migrimit ndërkombëtar mund të ndryshojnë nga ata që përzgjedhin migrimin e brendshëm. Ka studime që provojnë se migrimi shqiptar i është nënshtruar selektivitetit. Keshtu ne periudhen 1989–2001, në një total prej 600,000 migrantë, u vu re dominimi i meshkujve (350,000) mbi femrat (250,000) dhe një shenjë përqendrimi i emigrantëve në grupmoshat 18-35 vjeçare. Emigrantet vajza dhe gra kishin me shume gjasa te sihin te martuar me migrantet meshkujt, gjë që tregon kryesisht migrojnë për të ‘ndjekur’ burrat e tyre në bashkimet familjare (Çaro, Bailey & VanWissen, 2012).

Duke qenë se migrimi është një proces shumë dinamik dhe ka implikime në shumë fenomene sociale, përfshirë këtu edhe ideologjitë gjinore, në rastin e Shqipërisë, migracioni është formësuar tipikisht nga vlerat patriarkale familjare. Emigrimi ka qenë i dominuar nga djemtë dhe burrat, ndërva migrimi i grave dhe vajzave ka qënë i kufizuar. Duke pasur parasysh situatën e viteve 1990, emigrimi u konsiderua si një akt fizik i rrezikshëm, që kërkonte forcë dhe durim. Migrimit iu ridha nocioni i vjetër prekomunist, ai i kurbetit ose ‘udhëtim-për-punë’, si një projekt ‘mashkullor’, ku djemtë mbanin familjen nëpërjmet saktrificave, djersës dhe gjakut të tyre (King & Vullnetari, 2003).

Gratë ishin të përjashtuara nga migrimi shqiptar në fillimet e tij. Ashtu si Odiseja i rrëfehej Penelopës per peripecitë e kthimit, edhe migrantët djem e burra tregonin përvojat e tyre të udhëtimit, duke i përcaktuar në mënyrë implicite burrat si aktorët kryesorë në sferën publike dhe duke delegjitimuar punen e grave jashtë shtëpisë.

Kryesisht në zonat malore dhe rurale, burrat dhe djemtë ishin ata që migruan të parët, të ndjekur më pas nga gratë e tyre, ne dekaden tjeter te migrimit. Rritja e vajzave dhe grave në procesin e migrimit ndodhi kryesisht përmes bashkimeve familjare dhe tërhqjes nga personat meshkuj që kishin emigruar para tyre. Prirja drejt balancimeve gjinore në procesin e emigrimit evidentohet edhe nga pozicionet e punës, ku shumë gra dhe vajza janë të punësuar në sektorë të brendshëm dhe të kujdesit, kundrejt djemve dhe burrave që punojnë kryesisht në në ndërtim, bujqësi, dhe prodhim (Papailias, 2003). Diferencat gjinore në lidhje me migrimin, Sipas Curran dhe Saguy (2001), mund të analizohen edhe në termat e motiveve, rreziqeve dhe normave ndaj këtij fenomeni. Vendimi për të migruar konsiderohet si një project familjar. Studimet në Shqipëri, kanë treguar se pikërisht ky vendim është marrë dhe realizuar nga djemtë dhe burrat, duke treguar edhe një herë dominancën në funskionimin dhe vendimmarrjen në familje (King, Castaldo & Vullnetari, 2011). Nixon (2006) e lidh lëvizjen migratore në Shqipëri me karakteristikat që i atribuohen roleve gjinore. Kështu djemtë dhe burrat ‘u idealizua si te fortë, vendimtar dhe fitimprurës’, ndërsa feminiteti gjithnjë e më shumë u shoqerua me ‘vlerat e familjes, kujdesit dhe rritjes së fëmijëve”.

Jo çuditerisht, ritmet e larta të migrimit janë ekskulzive vetëm për djemtë dhe burrat në fillimet e levizjes, ndërkohë që vajzat dhe gratë kujdeseshin kryesisht për familjen dhe shtëpinë ne Shqipëri. Numri me i lartë i vajzave dhe grave gjate migrimeve të valëve të fundit gratë eshte tregues i filleses se thyerje se roleve të tyre tradicionale dhe mundësi më të mëdha emancipuese. (King & Vullnetari, 2012).


26

1.17Tiparetemigrimitshqiptarnëkornizëneteorivetëmigracionit

Karakteri i fortë i faktorëve ‘shtytës’ për emigracionin shqiptar vihet re qartazi. Këta faktorë lidhen kryesisht me ekonominë e shkatërruar të vendit; karakteristikat demografike të shoqërisë shqiptare të shënuar nga një përqindje e madhe e të rinjve të shoqëruar me shkallë të lartë të papunësisë; kriza politike dhe financiare e viteve 1990 etj. Qasja e dobët në shërbime, jetesa në zona rurale apo nivelet e larta të varfërisë janë faktorë të tjerë shtytës ndaj migrimit ( Mussino & Strozza, 2012).

Faktorët tërheqës kanë qenë gjithashtu të rëndësishëm në nxitjen e migrimit. Ekspozimi ndaj televizionit solli dëshirën për kriijimin e një stili jetese, si ajo e projektuar në media. Paga më të larta në perëndim; kushte më të mira jetese; mundësi më të mira për të ardhmen fëmijëve të emigrantëve; zhvillim personal; imazhet magjepsëse ishin atraksione të dukshme tërheqëse drejt vëndeve jashtë (Mai, 2005).

Diskriminimi dhe paragjykimi, si dhe ligjet dhe pengesat formale ndaj emigrantëve mund të konsiderohen si faktorë që kanë penguar emigrimin, deri në shpërthimin e krizës sociopolitike dhe ekonomike në vend. Stigmatizimi dhe portreztizimi negativ i shqiptarëve, përdorimi i nacionalizmit si instrument ndarës mes popujve, kanë minuar procesin e migrimit, duke rritur nivelet e nivelit të migracionit ilegal kundrej atij legal.

Nga ana tjetër, përkundrejt qëndrimeve negative, modeli i suksesshëm i një të afërmi që ia ka dale mbane jashte, risillte shpresën dhe dëshirën për të migruar. Ndarja e historive me të njohurit, tërheqeja e njëpasnjëshme e familjarëve, dërgimi i të ardhurave në verndin e origjinës, reduktimi i varfërisë janë dukshëm faktorë që e kanë shtyrë popullsinë shqiptare drejt emigrimit. (Carletto et al., 2004).

1.18Pasojatemigrimitshqiptar

Ndikimi në familjeProblematika kryesore lidhet me largimin nga fëmijët. Sa më e madhe mosha e fëmijëve ndersa

prindërit emigronin, aq më e madhe mundësia për braktisjen e shkollës dhe sa më I ulët niveli asrimor i prindërve, aq më i lartë propabiliteti për shkëputje nga procesi, duke çuar kështu transmetimin ndërbreznor të varfërisë dhe vunerabilitetin që vjen si pasojë e pabarazive arsimore. Gjithashtu, vlen për tu theksuar se migrimi i babait rrit mundësinë e braktisjes se shkollës për fëmijët e tyre, ku më të prekurar jane vajzat, sidomos ato që jetojnë në zonat rurale (Giannelli & Mangiavacchi, 2010).

Studimet tregojnë se procesi i migrimit ka edhe efekte pozitive tek fëmijët. Kështu, në shumicën e rasteve, migrimi i prindërve përkthehet në një rritje të mirëqenies së fëmijëve. Si hulumtime të tjera kanë treguar, të ardhurat e prindërve përdoren kryesisht për të përmirësuar kushtet e banimit dhe për të blerë mallra me përdorim afatgjatë (Démurger, 2015).

Ndër efektet negative, duhet të theksohet se mungesa e një prindi zakonisht shkakton përkeqësimin e marrëdhënies së fëmijës me prindin që është në shtëpi. Familja është burimi kryesor i mbështetjes për fëmijët kur ata përballen me një problem dhe mungesa e prindërve shkakon një sërë problemesh psikologjike. Keshtu ka korrelacione të forta mes niveleve të depresionit të fëmijëve dhe mungesës së prindërve. Gjithashtu fëmijët shfaqin nivele të larta të dhimbjes së kokës, lodhje dhe mungesë oreksi. Mungesa e prindërve ndikon negativisht në procesin e rritjes, edukimit dhe zhvillimit konjitivo-afektiv të fëmijës (Cena, Heim & Trandafoiu, 2018).


27

Ndarja nga familja është një tjetër problematikë madhore. Në literaturën sociologjike përdoret koncepti i familjes transnacionale, për të përshkruar përvojën e familjeve, anëtarët e të cilave ndodhen në të paktën dy shtete të ndryshme dhe komunikojnë në distancë me njeri-tjetrin. Dukuria e largimit nga familja shoqerohet me efekte pozitive dhe negative. Keshtu, remitancat (dërgesat ekonomike) të prindërve ndikojnë pozitivisht në cilesine e jetese, por ndikon negativisht ne lidhjen afektive dhe marredheniet qoftë të personit migrues, qofte të familjareve. (Peço, 2015 )

Tradicionalisht, në shoqërinë shqiptare migrimi ka qënë i shtyrë për shkaqe ekonomike. Për këtë arsye, në të shumtë e rasteve kanë qënë kryefamiljarët apo djemtë e shtëpisë që kanë emigruar, duke lënë pas në shtëpi gratë, fëmijët dhe të moshuarit. Ky lloj migrimi karakterizohet nga aspekte pozitive dhe negative. Kështu mund të rriten të ardhurat si pasojë e dërgesave dhe në këtë mënyrë mund të bëhen përmirësime me anë të investimeve në shtëpi, arsim, biznes. Por mungesa e një pjesëtari rrit përgjegjësinë e anëtarëve të tjerë të familjes kundrejt çësthjeve të ndryshme, qofshin ato që kanë të bëjnë me rritjen,n edukimin e fëmijëve, edhe aspektet që lidhen me mirëmbajten e shtëpisë (Docquier & Rapoport, 2005).

Nderkaq, studimet mbi pasojat e emigrimit tek prindërit e lënë në vendin e origjinës, fokusohen më së shumti në dërgesën e parave nga fëmijët dhe në mënyrën se si këto dërgesa menaxhohen nga prindërit e moshuar në problemin e përkujdesjes dhe në shëndetin e prindërve të moshuar, probleme që krijohen nga mungesa e pranisë së fëmijëve të rritur në vendin e origjinës. Studimet kanë treguar që, nga njëra anë dërgesat monetare të fëmijëve në emigrim kontribuojnë për shërbime më të mira shëndetësore për prindërit e tyre të moshuar, por, nga ana tjetër, shëndeti i prindërve mund të ndikojë projektin emigrues të fëmijëve duke ndikuar në dilemën kthim-qëndrim.( Wickramage, 2015). Të tjera studime janë fokusuar në mënyrën se si emigrimi i fëmijëve ndikon në shëndetin mendor të të moshuarve, duke treguar se në një pjesë të madhe rastesh emigrimi i fëmijëve rrit ndjenjën e vetmisë dhe të izolimit tek prindërit e moshuar të lënë në vendin e origjinës (Ates, 2013).

Ndikimi në ekonomiMigrimi ka pasur një ndikim shumë të madh në ekonomi. Ky ndikim është analizuar kryesisht përmes

studimeve të remitancave, qe janë flukse hyrëse dhe dalëse pa kundërshpërblim për/nga jashtë vendit. Në rastin e vlerave hyrëse kemi të bëjmë kryesisht me dërgesa të emigrantëve drejt Shqipërisë (Cattaneo, 2012).

Bazuar në vlerësimet nga Banka Qendrore e Shqipërisë, fluksi vjetor i remitancave, duke përfshirë ato të dërguara përmes kanaleve formale dhe joformale, eshte rritur dukshëm dhe paralelisht me numri në rritje te migrantëve. Remitancat e emigrantëve shqiptarë kulmuan në vitin 2007 duke arritur shumën prej 1,305 milionë dollarë, nga 150 milionë dollarë amerikanë në vitin 1992 (duke u rritur me 870% mbi 18 vjet), të cilat përfaqësonin rreth 12.5% të PBB-së. Si pasojë e krizës financiare dhe ekonomike, remitancat kanë pësuar rënie (Maimbo & Ratha, 2005).

Ndikimi i remitancave brenda ekonomisë së vendit mund të vërehet në nivelet mikro, makro, dhe meso, ose thene ndryshe në lidhje me varfërinë, stabilizimin makro-ekonomik dhe aspektin social dhe ekonomik të vendit. Në aspektin mikro, roli më i rëndësishëm që kanë luajtur remitancat deri më tani ka të bëjë me mbijetesën ekonomike dhe zbutjen e varfërisë për shumë familje shqiptare, sidomos gjatë viteve te para te tranzicionit post-socialist (Amuedo-Dorantes & Pozo, 2006).

Studimet përmes një vlerësimi cilësor mbi fenomenin e varfërise, kryer në vitin 2001 në 10 rajone të Shqipërisë, tregoi se remitancat përbëjnë një nga faktorët kryesorë që bënjë dallimin mes familjes ‘të varfër’ dhe ‘jo të varfër’. Një studim i BB (2007), tregoi ekzistencën e një ndryshimi të madh në konsumin


28

dhe varfërin mes familjet qe kane emigruar ose kane njerez te tjere jashte ne krahasim me familjet qe nuk jane prekur nga fenomeni i migrimit. Në aspektin makro, remitancat kanë pasur një ndikim të madh pozitiv në stabilitetin makroekonomik të Shqipërisë. Ato ndihmuan në konsidolidimin fiskal dhe deficitin tregtar të vendit. Remitancat kanë forcuar monedhen shqiptare (Lek) ndaj monedhave të huajve (King, Dalipaj & Mai, 2006).

Stigmatizimi në Shoqëritë pritëseSituata e emigrantëve në Shqipëri shfaqet e ndryshme. Megjithatë niveli i konsolidimit dhe organizimit

nga komuniteti në komunitet pergjate viteve ka ndryshuar, shumë shqiptarë janë ende emigrantë ‘të parregullt’ ose ‘pa dokumente’, sidomos në Greqi dhe Itali, duke sjellë mosintegrim të tyre.

Stigmatizimi social i shqiptarëve në Itali dhe Greqi dhe në disa vende të tjera evropiane, mbetet një fenomen shumë i përhapur dhe i rrënjosur. Diskursi politik dhe mediatik i viteve ‘90, veçanërisht në Greqi dhe Italia ka nxitur diskriminimin. Sipas Ferruccio Pastore, perceptimi i vazhdueshëm nga autoritetet greke dhe italiane të migrimit shqiptar si një ‘krizë’ dhe si lloji i emergjencës së dëshpëruar ka përforcuar pikëpamjen se shqiptarët janë imigrantë të rrrezikshëm dhe që vijnë nga vendet në krizë. Migracioni shqiptar vazhdimisht është lidhur me profecinë e falimentimit (Martin, Martin & Pastore, 2002).

Mbi të gjitha, shqiptarët janë stigmatizuar dhe lidhur me kriminalitetin dhe degradimin moral, në veçanti me drogën, kontrabandën, sjellje të dhunshme dhe prostitucion, dhe më në përgjithësi me varfërine dhe mjerimin. Përvoja e shqiptarëve në Greqi dhe Itali tregon se ``emigrant ilegal shqiptar``, eshte një term negativ i dokumentuar dhe i përdorur në vend të ̀ `kriminelit shqiptar.`` Në fakt, stigmatizimi është instrumentalizuar dhe funksiononon si një mekanizëm i përjashtimit social. Pikëpamja negative për migrantët shqiptarë rrit predispozitat për shfrytëzimin e tyre, duke shkaktuar edhe nivele të larta të inferioritetit (King & Vullnetari, 2003).

Ndikimi në demografinë e popullsisëMë shumë se 20 vjet më parë, studiuesi Alfred Sauvy (1980) vuri në dukje se struktura e popullsisë

së Shqipërisë ishte shumë e ndryshme nga ajo e të gjitha vendeve të tjera evropiane. Kjo deklaratë është ende e vërtetë, edhe pse karakteristikat e uniticiteti demografik të vendit kanë ndryshuar, kryesisht për shkak të migrimit. Dinamikat e popullsisë së Shqipërisë dhe shumë aspekte të demografisë si jetëgjatësia, vdekshmëria foshnjore, lindshmëria e dallojnë nga vendet e tjera (Sauvy, 1980).

Ndryshimet e popullsisë së përgjithshme gjate regjistrimit të vitit 2001 kanë evidentuar qartësisht ndikimin e fenomenit te emigracionit. Duke marrë parasysh shkallën e lartë të rritjes natyrore të popullsisë gjatë viteve 1990, popullsia në Shqipëri do të kishte qenë shumë më e lartë në vitin 2001, nëse emigrimi nuk do të ndodhte.Edhe përsa i përket numrit të lindjeve në Shqipëri ka pasur ndryshime. Numri vjetor i lindjeve që mbetej konstat 70,000- 80,000 nga viti 1960 deri në vitin 1995; në vitin 2000 pësoi rënie në 50,000 (Carletto et al., 2004).

Në një nivel të përgjithshëm, emigrimi ka ndërprerë në mënyrë të papritur rritjen e popullsisë shqiptare. Gjatë periudhës 1950-90, popullsia shqiptare u rrit në 2-3 për qind në vit (nga 3.0 për qind gjatë viteve 1950, 2.7 për qind në 1960, 2.3 përqind në vitet 1970 dhe 2.0 përqind në vitet 1980). Gjatë viteve 1990 (1989-2001) popullsia ra me 113,000 (-0,4 për qind në vit), për shkak të emigracionit masiv. Studimet mbi raportet e lindjeve dhe vdekjeve sugjerojnë se me zero migrim (si më parë 1990), popullsia shqiptare duhej të rritej me 500,000.

Përveç efekteve në numrin e përgjithshëm të popullsisë, migrimi ka shkaktuar ndryshime demografike edhe në lidhje me densitetin e popullsisë. Migrimi qoftë i brendshëm apo i jashtëm, bëri që


29

popullsia nga zonat rurale të zhvendosej në qytetet e mëdha ose jashtë dhe në rajonet më të zhvilluara të mblidheshin më shumë njerëz (King & Vullnetari, 2006).

Një nga pasojat më shqetësuese të migrimit shqiptar është selektiviteti i popullsisë. Kështu migrimi përshpejton plakjen e shqiptarëve, ku ka një rënie të grumoshës më të vogël se 15 vjec ( nga 33.0 në 29.3 përqind gjatë viteve 1989-2001) dhe një rritje të popullsisë mbi 65 vjeçare (nga 5.3 në 7.5%). Një ndryshim po kaq i rëndësishëm është edhe ndyshimi i raportit të popullsisë në moshë pune.Ndryshimet në demografi vihen re edhe në balancat gjinore. Përdorimi i migracionit si strategji mbijetese reflektohet në largimin e shumë djemve dhe burrave, ndërkohë që në familjen e origjinës mbeten vajzat, gratë dhe të moshuarit (King & Vullnetari, 2012).

1.19Familjashqiptarenënoptikenemigrimit

Familja është një strukturë shumë e rëndësishme insitucionale në Shqipëri, që zakonisht zë një vend thelbësor në procesin e migrimit. Strukturat shoqërore ndikojne ne fenomenin e migrimit dhe bazohen kryesisht ne format patriakale. Në pothuajse të gjitha rastet, personi përgjegjës për remitancat dhe administrimin e të gjithë buxhetit familjar, është kreu mashkullor i familjes. Brenda çdo mjedisi patriarkal, gratë zakonisht kanë një funksion të rëndësishëm në menaxhimin e jetës materiale të familjes, por nuk marrin pjesë në vendimmarrje.

Migrimi i të rinjve në familje çon në një ndarje mes vendimarrjes për menaxhimin e remitencave në familje. Por, pavarësisht kësaj, sërisht individi kryesor që merr vendimet në familje, menaxhon pushtetin dhe dinamikat e saj, veçanërisht përsa i përket prespektivës së anëtarëve të familjes, është burri. Zakonisht është babai personi i cili vendos ku dhe si do të shpenzohen të ardhurat ‘në të mirë të familjes’ (Papailias, 2003). Gjithesesi, personi i cili sjell të ardhurat në familje nga emigrimi mund të jetë një aktor kryesor në procesin e vendimmarrjes, pasi paratë e sjella prej tij/saj konsiderohen si investim për të ardhmen. Fuqia e familjes ka përjetuar transformime të shumta përgjate periudhës para dhe post komuniste, dhe familja e kontrolluar patriarkale ka mbetur një institucion social themelor, megjithëse në mënyrë të pashmangshme, ka ndodhur një copëzim si rrjedhojë e emigrimit masiv.

Për më tepër, ekzistojnë disa dallime rajonale në mënyrën se si ‘familja’ funksionon. Shqipëria e Veriut është e njohur për konservatorizmin e saj social dhe kulturor, e kjo pasqyrohet në praninë e familjeve të zgjeruara dhe në qëndrueshmërinë e ligjit zakonor që rregullon ciklin jetësor të familjes, duke përfshirë veçanërisht marrëdhëniet gjinore dhe marrëdhëniet midis familjeve të zgjeruara. Akoma në veriun e Shqipërisë shohim mbijetesën e Kanunit, një kod i së drejtës zakonore që daton nga shekulli i XV. Kanuni e bazon forcën e tij jo në përgjegjësinë individuale, por në institucionin e fisit të familjes së zgjeruar, me autoritet prioritar dhe ekskluziv të burrave. Një model i tillë ishte në mënyrë të pashmangshme autoritare, që legjitimonte fuqinë e dominimit të gjinisë mashkullore, specifikisht burrit më të rritur brenda institucionit të familjes.

Pas vitit 1990, të rinjtë përdorën mënyra strategjike për të plotësuar nevojat dhe për të shfrytëzuar gratë e reja në mënyra të reja, duke përfshirë trafikimin e qenieve njerëzore dhe jo vetëm. Ndërkohë, gjakmarrja është rishfaqur dhe ka çuar në emigrimin e disa djemve dhe burrave që janë përfshirë në situata të rrezikshme. (King & Vullnetari, 2009).


30

1.20Integritetieuropiankundrejtdiskriminimitshqiptar

Shqiptarët e kanë pasur gjithmonë ëndërr Europën. Këtë e ka treguar fenomeni i migrimit dhe sonadazhet e ndryshme me në fokus këto tema. Keshtu, sondazhet e vitit 2012 arriten ne perfundimin se 86.5% e shqiptarëve do të votonin në favor të integrimit në BE, përqindja më e madhe krahasuar me vendet që aspirojnë për integrimin në BE (Qori, 2015).

Por, pavarësisit dëshirës së madhe për të qenë të barabartë me qytetarët europiane, migrantët shqipratë janë përballur me paragjykime, steriotipe dhe diskriminime nga më të ndryshme, që kanë vështirësuar funskionimin e tyre dhe ecjen para në shoqëri. Perceptimet për emigrantët shqiptarë, kryesisht kanë qenë të ndikuara nga media dhe qëndrimet politike. Diskriminimi dhe paragjykimi i migrantëve shqiptarë ka qënë shumë i madh tek vendet fqinje, kryesisht në Itali dhe Greqi. Qëndrime negative mendohet se vijnë kryesisht sepse kanë qenë destincioni kryesor pritës, si dhe janë përballur me një fluks të lartë të migrimit shqiptar. Trajtimi dhe analizimi i situtasë në Greqi dhe Itali pasqyron rrugën e gjatë të përballjes me steriotipet negative kundrejt shqiptarëve, por edhe me përpjeket e vazhdueshme për tu integruar në shoqëri (Dalakoglou, 2010).

Stereotipizmi negativ i shqiptarëve i drejtoi migrantet te ndryshonin emrat e tyre të parë shqiptarë me emra të kombësisë ku migruan për të siguruar punësim, sidomos në Greqi dhe Itali. Në përputhje me literaturën për emigrantët shqiptarë (Hatziprokopiou 2003, Pratsinakis 2005), migranët e konsideronin ndryshimin e emrave si një strategji ‘mbijetese’ për t’u përballur me pasigurinë dhe izolimin social të hasura në mjediset armiqësore (Hatziprokopiou, 2003).

Ne Greqi, ndryshimi i emrave mund të kuptohet edhe në kontekstin e vlerave themelorë të krishterimit dhe lidhjen me identitetin kombëtar grek (Kitromilides 1983, Veremis 1983, 1990). Duke qëne se shumë emra shqiptarë janë veçanërisht emra jot e krishtere, por muslimanë, atëherë rritet përmasa e agresivitetin në shoqërinë greke. Studiuesit në lidhje me migranët në Greqi kanë pohuar se “shqiptarët nuk ishin fetarë”, por ata u stigmatizuan ashpër brenda një shoqërie ortodokse te ngurte dhe te rrepte, natyra e së cilës i detyroi ata të tjetërsonin elementë të identitetit të tyre.

Vlen të përmendet se ndryshimi i emrit mbeti i kufizuar në mjediset e tyre të punës ; në marrëdhëniet e tyre personale migrantët e quanin njëri-tjetrin me emrat e tyre shqiptar.Strategjitë e tjera të ‘mbijetesës’ përfshinin praktikat e “bërjes së një përshtypje të mirë”. Kjo përpjekje e vazhdueshme për të krijuar një imazh të pranuar në mënyrë kulturalisht dhe shoqërore ishte fokusi në ndërveprimet me grekët (Lazaridis & Psimmenos, 2000).

Stigmatizimi i shqiptarëve ka pasur efekt negativ në trajtimin e familjeve në nivel institucional. Shumë migrantëve iu mohua regjistrimi në kopshte, shkolla apo u përballën me shumë sfida në vendet e punësimit apo në procedurat e pajisjes me dokumentacion të rregullt. Pavaresisht se migrantet përmbushnin me përgjegjshmeri detyrimet e tyre, ata nuk kishin asnjehere të drejta të barabarta me popullsine vendase (Papapanagos &Sanfey, 2001).

Reagimi grek ndaj emigracionit është nxitur kryesisht nga mediat, që kanë kanë luajtur një rol vendimtar në modifikimin e imazheve të Shqipërisë dhe shqiptarëve. Media denigroi shqiptarët duke krijuar shumë shpejt një sërë steriotipash negative. Migrantët shqiptarë janë paraqitur si kriminelë, të varfër dhe të prapambetur nga natyra dhe të destinuara për të qenë armiq tradicional për shkak të etnicitetit dhe fesë së tyre. Imazhi për shqiptarët në Greqi lidhej me dinakërinë, primitivitetin, pabasinë dhe rrezikshmërinë. Tema e kriminalitetit shqiptar është promovuar në mënyrë obsesive nga media greke, duke e rrënjosur në opinioni public. Duke qenë se policia dhe gjykata ka tendencë që të reflektojë


31

paragjykimin e shoqërisë në përgjithësi, shqiptarët kanë qenë në shënjestër në mënyrë joproporcionale, duke çuar në një numer te lartë te arrestimeve të raportuara dhe të burgosurve në burgje (Psimmenos, 1995).

Per këtë arsye, migrantët janë përballur me luftën për të ringritur imazhin e lidhur me kriminalitetin, portretizuar dhe propaganduar fuqishem.Kështu filluan shumë përpjekje për të ndryshuar konceptin mbi fenomenin e etnicitetit të sjelljes kriminale, duke argumentuar se veprimet njerëzore janë rezultat i historive personale të individëve dhe duhet të trajtohen si të tilla (“të qenit kriminel apo jo nuk është çështje e origjinës etnike të dikujt”). Si edhe u theksua ka një sërë arsyesh se pse në Greqi, në pjesën më të mëdha qëndrimet ndaj emigrantëve kanë qenë shumë negative. Së pari, shqiptarët janë grupi më i madh i emigrantëve në Greqi, faktor që ka ndikuar në diskriminim. Së dyti, ata gjithashtu kanë moshën më të re në krahasim me grupet e tjera të emigrantëve (de Zëager et al. 2005; Glytsos 2005). Se treti, shumica e këtyre migrantëve kanë qenë djem dhe burra, duke rritur keqperceptimet për sjelljen e destabilitetit në shoqëri. (Glytsos, 2005).

Punët kryesore që bëjnë shqiptarët në Greqi lidhen me bujqësinë, punët e fermës, blegtori, kopshtari, sera, turizëm, pastruesit, personelin e kuzhinës, kamarierët, derëtarët, kopshtarët, punëtorët e mirëmbajtjes etj. Në të shumtë e rasteve këto punë janë të pasigurta dhe kërkojnë pak ose aspak kualifikim. Këto vende pune stigmatiozhet nga popullsia vendëse dhe zakonisht punëdhënëist përfitojnë nga statusit i emigrantëve për ti shfrytëzuar dhe për ti paguar më pak. Për këtë arsye, emigrantët shqiptarë janë konisderuar si të paaftë apo të pakualifikuar, pavarësisht se shumica prej tyre janë detyruar që të punojnë në çfarëdolloj pozicioni për shkak të vështirësive ekonomike (Anthias & Lazaridis, 2000). Negativiteti me të cilin shqiptarët shihen nga shoqëria greke dhe instutiocionale cihet re në terminoliogjinë e përdorur, përjashtimin dhe shtypjen e vazhdueshme. Megjithatë, migrantët shqiptarë kanë bërë përpjekje për tu integruar në shoqëri. Mësimi i gjuhës greke, zhvillimi i marrëdhënieve personale në punë apo në lagje, përmirësimet e profileve profesionale, kane ndikuar që shqiptarët dalëngadalë të jenë pjesë dinamike në shoqërinë greke (Hatziprokopiou 2003, 2006). Nga ana tjetër, fushatat politike dhe rregullat për emigrimin kanë sjellë përmirësim të situates dhe një normalizim relativ te marredhenieve, kundrejt shtypjes se larte dhe reagimit të përjashtimit ekstrem shoqëror (Hatziprokopiou, 2003).

Dëshira për të migruar ka qënë e ndërtuar nga skenarë shpresash, aspiratash, por ka përfunduar shpesh në histori tragjizmi. Edhe në Itali, integrimi për shqiptarët ka qenë shumë i vështirë dhe diskriminues. Ashtu si në rastin grek, përgjigja italiane ndaj emigracionit u nxit nga media nëpërmjet një propaganda shumë negative. Në shtyp diskutohej për zaptime, portretizoheshin shqiptarët si ‘kriminelëve mosmirënjohës, dembelë dhe të dhunshëm’.Gama e plotë e imazhe të Shqipërisë dhe shqiptarëve lidhej me tematikën e dhunës, kaosit, prapambetjes, varfërisë, depresionit, migrimi masiv, trafikimit të fëmijëve, prostitucionit, shkatërrimit te familjes – çdo gjë që nënkuptonte të kundërtën e asaj që perceptohej si shoqëri e mirë e Italisë. Pavarësisht lidhjes me kriminalitetin, nuk ka statistika që të mbështesin këtë steriotip. Burimet zyrtare raportojnë se shqiptarët janë grupi që janë më pak të dënuar në krahasim me grupet e tjera të migrantëve ( King & Mai, 2002)

Për t’iu përgjigjur paragjykimeve dhe diskriminimeve, migrantët shqipatarë kanë ngritur organizatat e tyre, si një formë mbështetjeje, zhvillim aktivitetesh, për te permbushur nevojat dhe për të ruajtur gjuhën dhe identitetin kulturor. Nderkaq, edhe një Itali, jane bere hapa pare ne integrimin ne shoqeri kundrej racizimit te larte prites (King & Vullnetari, 2003).


32

1.21Emigracionishqiptar,dështimiimitittëtokësmëmë

Disa nga mitet e emigrimit të shqiptarëve në fillim të viteve 1990 ishin miti i të ardhmes së fëmijëve dhe ai i kthimit të menjëhershëm në atdhe. Pothuajse të gjithë emigrantët e intervistuar në Greqi, Itali dhe Gjermani thanë se ndër faktorët kryesorë tërheqës ishin dëshirat e tyre për “të siguruar një arsimim më të mirë për fëmijët e tyre” dhe “të bëjnë disa para për të përmbushur nevojat e tyre themelore dhe për t’u kthyer në atdhe”. Pas arritjes së një prej këtyre qëllimeve, shumica e tyre pranuan se do të kthehen në Shqipëri (Barjaba, 2003).

Realiteti në të vërtetë është ndryshe. Studiuesit e migracionit shqiptar kanë supozuar se kthimi i mundshëm i shpejtë nuk do të jetë rasti i migrimit shqiptar. King dhe Vullentari (2012) kanë vënë re se “Kthimi nuk ka gjasa të ndodhë në një shkallë të madhe për dy arsye kryesore. Së pari, kur migrimi maturohet në vendbanimin familjar jashtë vendit, ekziston nevoja për të mbështetur të ardhurat e familjes dhe për të ndërtuar një të ardhme arsimore dhe karriere për fëmijët, të cilat do të ndërpriten kur të ktheheshin. Së dyti, mjedisi ekonomik shqiptar nuk është i favorshëm për punëkërkuesit apo për të kthyerit qe deshirojne hapjen e një biznesit “. Kjo hipotezë është konfirmuar. Përkundër pritjeve të hershme të emigrantëve shqiptarë, vendi përjetoi një vonesë në kthimin e emigrantëve të suksesshëm (King dhe Vullentari,2012)

Pjesa më e madhe e emigrantëve që janë kthyer, i përkasin periudhës pas krizës ekonomike të vitit 2008, ku rreth 1/3 e migrantëve, sidomos nga Greqia janë vendosur sërisht në Shqipëri, një pjesë e të cilëve pa kursimet e zakonshme të periudhës së parakrizës. Migrantët shqiptarë kanë luajtuar rol të rëndëssishëm me dërgimin e remitancave, në vetëpunësim dhe në hapjen e bizneseve të vogla (Qori, 2015).

Të kthyerit në Shqipëri ishin kryesisht emigrantët që humbën vendin e punës në vendin e destinacionit, por edhe emigrantët që u kthyen me një plan për të investuar në Shqipëri. Në përgjithësi, rrjedha e të kthyerve të suksesshëm ka qenë më pak se ata që u kthyen për shkak të vështirësive jashtë vendit. Si pasojë, ideologjia e migracionit të kthimit ka qenë kryesisht ideologjia e dështimit. Të kthyerit nuk janë gjithmonë ata që kthehen në fund të projektit tëmigrimit për të investuar në vendin e tyre të origjinës; përkundrazi, ata shpesh janë migrantë me kualifikime të larta ose me të vërtetë familje të tëra që nuk kanë gjetur ose kanë humbur një vendtë përshtatshëm në tregun e huaj të punës. Duke u kthyer, ata bëjnë një përpjekje për t’u vendosur përsëri në atdhe, duke e lënë të hapur për t’u kthyer në vendin e emigracionit (Barjaba, 2018).

Rikthimi në Shqipëri për shumë individë është një ngjarje e rimbushur me pasiguri, problem të riintegrimit, zhgënjim dhe sfida komplekse. Vështiresia më e madhe tek rikthimi në vend qëndron tek fëmijët e emigrantëve. Shumë studime kanë treguar se kjo kategori për shkak të diferencave kulturore, problemeve gjuhësore, vështiresive në ndjenjën e përkatësisë, përballen me ndjenja të izolimit dhe përjashtimit, problem psikologjike, si dhe vështirësitë shkollore. Fëmijët janë përballur edhe me përvojat e racizmit dhe diskriminimit (Vathi & Zajmi, 2017).

Modeli gjeografik i zhvendosjes për emigrantët që kthehen në Shqipëri tregon ata përqëndrohen në rajonet me kushte më të mira socio-ekonomike - kryesisht në Tiranë (qyteti ku u krye ky hulumtim) ( IOM, 2014). Studimet kanë treguar se rikthimi i emigrantëve mund të jetë pozitiv, për shkak të investimit të kapitalit apo sjelljes së përvojës dhe ideve të reja, por mund të ketë konotacion negativ, shoqëruar me idene se kthimi ka ardhur si pasojë e ``dështimit`, keqtrajtimeve, daljes në pension apo nostalgjisë. Karakteri i qëndrueshëm i migrantëve që kthehen mbetet në pikëpyetje, duke shtruar kështu supozimin se migrimi është ëndrra e vazhdueshme e shqiptarëve.


33

KAPITULLIIII

METODOLOGJIA

2.1Qëllimiistudimit

Kërkimi dhe studimet mbi popullatat e prekuara nga emigrimi kanë pësuar një rritje shumë të madhe vitet e fundit, duke treguar se eksperiencat migratore ndikojnë në shëndetin dhe mirëqenien psikosociale të individit (Kratz, 2018). Në këtë kuadër, studimet e kryera mbi popullatën shqiptare kanë qënë të pakta dhe kryesisht në linjën e rishikmit të literaturës.

Ky studim synon të mundësojë një kuptueshmëri më të madhe të kontekstit shqiptar të migrimit, cilësisë së jetës, shpresës dhe kënaqësisë nga jeta. Intervistat dhe fokus grupet kanë si qëllim të ofrojnë më shumë informacion në lidhje me faktorët shtytës dhe tërheqës të migrimit, si dhe të observojnë varibla të tjerë të mundshëm që lidhen me këtë fenomen.

2.2Dizanjiistudimit

Dizanji i këtij studimi është miks, me integrimin e pjesës sasiore dhe pjesës cilësore të kërkimit shkencor, duke ofruar kështu një studim më të thellë të problematikave. Ky studim përfshin fokus grupe, intervista individuale dhe pyetësorë. Intevistat, fokus grupet dhe pyetësori mbi migrimin u ndërtuan bazuar në rishikimin e literaturës dhe intervistimin praprak, si dhe observimet priliminare nga një skuadër multidimensionale, për të evidentuar çështjet më të rëndësishme në rajone të ndryshme të Shqipërisë, duke përfshirë si zonat rurale dhe zonat urbane. Rajonet e studiuara ishin: Tirana, Vlora, Fier, Lushnja, Korça, Saranda, Lezha, Shkodra, Puka, Pogradeci dhe Fushë-Arrëz.

2.3Instrumentat

Në këtë studim janë përdorur pyetësorë të ndryshëm për të matur variablat e kërkuara. Në vijim do të përshkruajmë pyetësorë e përdorur.

2.3.1PyetësoriiMigrimit

Pyetësori i migrimit është një pyetësor i dizenjuar nga studiuesit, krijuar mbi bazën e vlerësimeve paraprake, intervistave dhe fokus grupeve. Instrumenti përfshin 31 pyetje të cilat janë strukturuar në 4 dimensione kryesore, si të dhëna demografike, shkaqet e migrimit, historia dhe vlerësimi i vendit. Kategoria e vlerësimit të vendit matet me një shkallë përgjigjesh prej 4 pikësh të tipit Likert, ndërsa në kategoritë e tjera formati i përgjigjes është: Po, Jo ose Nuk kam eksperiencë të tillë. Instrumenti është i besueshëm duke raportuar koefincentin e Cronabach Alpha prej 0.622.


34

2.3.2PyetësoripërcilësinëejetësiOrganizatësBotroretëShëndetësisë(versioniishkurtër)

Pyetësori i krijuar nga OBSH është një instrument i aplikueshëm dhe i adaptueshëm kulturalisht për të matur cilësinë e jetës. Ky instrument përmban 26 pyetje në versionin e shkurtër dhe konsiston në 4 nënkategori: a) Shëndeti fizik ( përfshin aktivitetet e jetës së përditshme, varësinë nga medikamentet, ndihmën mjekësore, energjinë dhe lodhjen, dhimbjen dhe diskomfortin, gjumin dhe pushimin dhe kapacitetin për të punuar), b) Shëndeti psikologjik (Ndenjat pozitive, ndenjat negative, imazhi për veten, aparenca, vetëvlerësimi, angazhimi fetar dhe spiritualizmi, të menduarit, të mësuarit, kujtesa dhe përqëndrimi), c) marrdhëniet sociale ( marrdhëniet personale, mbështetja sociale dhe aktiviteti seksual) dhe d) Mjedisi (burimet financiare, liria, siguria fizike, shëndeti, aksesi, cilësia e jetës, mundësitë për të fituar informacion dhe aftësi, transporti dhe aktiviteti në kohën e lirë).

Shkalla matëse është e tipit Likert prej 5 pikësh nga 1 ( Aspak, Shumë varfër dhe Shumë i / e pakënaqur) deri te 5 (Shumë, shumë mirë, dhe shumë i/e kënaqur) në varësi të pyetjeve të instrumentit. Ky është një instrument i besueshëm që mat cilësinë e jetës, perceptimet individuale në lidhje me kulturën, sistemin e vlerave, qëllimet personale dhe shqetësimet individuale. Cronbach alpha për ketë instrument është 0.858. (Who, 1996)

2.3.3Instrumentipërkënaqësinëngajeta(SWL,PivotandDiener2008)

Pyetësori për kënaqësinë nga jeta është një instrument i shkurtër i cili është dizenjuar për të matur gjykimet kognitive në lidhje me kënaqësinë që një individ merr nga jeta. Instrumenti është i përbërë nga 5 pyetje të cilat konsiderohen që të jene matëse të mira të tentativave suicidale dhe shqetësimeve në lidhje me shëndetin mendor. Formati i përgjigjes në këtë instrument është i shkallës Likert nga 1 deri në 7, ku 5 është sasia minimale e pikëve dhe 35 është maksimale. Niveli neutral i pikëve është 20, ndërkohë nën 9 pikë indikon pakënaqësi ekstreme nga jeta dhe mbi 31 pikë tregon kënaqësi shumë të madhe nga jeta. Ky instrument është i besueshëm dhe ka një konsistencë të brendshme ë lartë duke raportuar Cronbach Alpha prej 0.867.

2.3.4Instrumentimatëspërnivelineshpresës(AHS,Snyderetal1991)

Pyetësori është dizenjuar për të matur nivelin e shpresës tek të rriturit. Ky instrument është zhvilluar nga modeli konjitv i shpresës i Snyder në vitin 1991. Pyetësori përmban 12 pyetje të ndara në nën shkallë si objektivat dhe planifikimet. Cdo nën shkallë përbehet nga 4 pyetje dhe 4 pyetjet e mbetura kanë qëllime plotësuese. Shkalla matëse e instrumentit është e tipit Likert me 8 nën ndarje ku 1 i përket alternativës (absolutisht e pavërtet) dhe 8 i përket alternativës (absolutisht e vërtet). Pikët e larta në këtë instrument janë lidhur me performancë më të mirë në aspketin akademik, shëndet më të mirë mendor, dhe shëndet më të mirë fizik. Pashpreshmëria është parashikues i fortë i dështimit të individit në terma holistik. Cronbach Alpha për këtë instrument është 0.726.

2.3.5Grupetefokusuara

Krahas metodës sasiore të studimit, është aplikuar dhe analiza cilësore nëpërmjet fokus grupit dhe intervistave në qytete të ndryshme të Shqipërisë për të përfituar dhe për të kuptuar në kontekst më


35

të gjërë faktorët potencial që ndikojnë në fenomenin gjithëpërfshirës të migracionit. Fokuset grupet u drejtuan nga një skuadër multidimensionale e stafit të Mary Ward Loreto Foundation, të cilët kordinuan dhe rekrutuan pjesëmarrësit në zonat e përcaktuara paraprakisht. Procesi i organizimit të fokus grupeve u zhvillua në dy faza kryesore:

Faza e parë përfshinte identifikimin e çështjeve madhore në lidhje me migrimin, cilësinë e jetës, nivelin e shpresës dhe kënaqësinë nga jeta në komunitetet e përzgjedhura. Pas identifikimit të aspekteve kryesore, në përputhje me fokusin e studimit dhe literaturën, u hartuan pyetjet e fokus grupit.

Faza e dytë ishte zhvillimi i fokus grupit, i moderuar nga një prej antarëve të skuadrës i cili ishte i trajnuar praprakisht duke pasur parasysh respektimin e të drejtës së fjalës dhe dhënien e kohës për çdo individ pjesëmarrës. Në total u realizuan 9 fokus grupe me një pjesëmarrje prej 94 individësh ku mosha mesatare ishtë 36,7 vjeç. Në fokus grupe mbizotronte gjinia mashkullore e përbërë prej 71 individësh dhe 23 i përkisnin gjinisë femerore.

2.3.6Intervistat

Përsa i përket intervistave, u zhvilluan 20 të tilla më një kohëzgjatje mesatare prej 60 minutash me individë të cilët ranë dakord më parë të diskutonin në lidhje më fokusin e studimit. Procesi i përzgjedhjes së individëve ishte rastësor duke pasur në konsideratë përfshirjen e moshave të ndryshme dhe në studim dhe pjesëmarrje të barabartë mes gjinive. Intervistat u zhvilluan në të gjithë qytetet e përzgjedhura për studimin. Intervistat u zhvilluan në vende të qeta, dhe iu kërkua leje për të rregjistruar. Pasi u morr leja, 5 refuzuan të rregjistroheshin por dakortësuan të mbaheshin shënime dhe të dhënat të përdoreshin për analizim e do të ishin pjesë e studimit. Intervistat u zhvilluan me 8 vajza dhe gra dhe 12 djem dhe burra, ku mosha mesatare ishte 34.3 vjeç. Pjesëmarrësit ishin të profesioneve të ndryshme dhe me nivel arsimi të ndryshëm.

Pyetjet e intervistës ishin të pastrukturara dhe neutrale duke nxitur pjesëmarrësit të shprehin eksperiencat dhe këndvështrimet e tyre lehtësisht. Intervistat e pastrukturuara mundësuan sasi të madhe informacioni duke qënë se intervista u zhvillua në formën e bisëdës së lirë dhe intervistuesi kishte mundësi të eksploronte më shumë. Intervistat fokusoheshin në identifikimin e problematikave krysore të emigracionit, faktorët shtytës dhe tërheqës, identifikimin e problematikave në lidhje me trafikimin e qënieve njerzore, mënyrat e lëvizjës, vlerësimi për vendin dhe sektoreve kryesore, cilësine e jetës dhe sygjerimin e ndryshimeve të mundëshme për përmirësimin e situatës.

Për të shpjeguar kompleksitetin e fenomenit të migrimit dhe për ta kontekstualizuar për popullsinë shqiptare, u zhvilluan tre intervista me profesionistë të Universitetit të Tiranës. Intervistat kishin si synim interpretimin e të dhënave të studimit aktual nga prepektiva të ndryshme. Konkretisht intervistat u zhvilluan me Dr.ArlindQori, pedagog i Departamentit të Shkencave Politike, pranë FSHS, me Dr.LiviaNano, pedagoge pranë Departamentit të Psikologjisë-Pedagjosisë dhe me Prof.Dr. Zyhdi Dervishi, pedagog pranë Departametit të Sociologjsë, FSHS. Intervista me Dr. Arlind Qorin kishte si qëllim analizimin e faktorëve politikë, ekonomikë, socialë dhe se si ndryshimet në sistemin e vlerave ndikojnë në fenomenin e migrimit. Rekomandimet mbi strategjitë politike, krijimi i strukturave bashkëpunuese mes individëve, përmirësimi i cilësisë së arsimit, ishin ndër përfundimet e rëndësishme të intervistës me dr Arlind Qorin. Intervista me Dr. Livia Nano kishte si synim diskutimin dhe analizën e faktorëve psikologjikë, social dhe sesi mjedisi shqiptar nuk sjell mundësi dhe presepktiva për zhvillimin pozitiv të të rinjve, duke i shtyrë drejt fenomenit të migrimit. Dr.Nano evidentoi situatën problematike të të rinjve shqiparë, humbjen e shpresës dhe perspektivës, si çështje ku duhet të fokusohen strategjitë për të ardhmen, si përgjigje e


36

fenomenit në rritje të të rinjve. Intervista me Prof.Dr. Zyhdi Dervishin konsistoi në diskutimin e fenomenit të migrimit përgjatë viteve të shqiptarëve, kryesisht ne kontekstin social dhe kulturor. Rekomandimet mbi ngritjen e strategjive vizonare, hartimin e politikave, si dhe përpjekja për një sistem vlerash bazuar në meritokraci, ishin sugjerime gjatë kësaj interviste.

2.4Pjesëmarrësit,RekrutimidheKriteret

Formati i përzgjedhjës në aspektin sasior është i tipit rastësor konveninet ku cdo individ në mënyrë vullnetar mund të bëhet pjesë e studimit duke përmbushur kriteret e vendosura. Në këtë studim morrën pjesë rreth 1105 individ të cilëve iu shpërnda pyetësori në formati e printuar si dhe online nëpërmjet Google Drive. Kriteret e vendosura për të qënë pjesë e studimit ishin:

a) të jetë shtetas Shqiptar,b) të jetë i/e aftë për të lexuar dhe për të kuptuar gjuhën Shqipe, c) të jetë 18 deri 65 vjec.d) të mos raportojë çrregullime psikiatrike që mund të interferojnë më zhvillimin e studimit.e) rezident në Shqiperi aktualisht.Sipas World Bank Organization (2017) dhe Eurostat (2017), popullësia e Shqipërisë për vitin 2017

është 2 873 460 banorë. Duke u bazuar në formulat statistikore të madhësisë së kampionit në popullatën Shqiptare, me një nivel besueshmërie prej 95 % dhe interval gabimi prej 3%, kampioni i përzgjedhur duhet të ishte 1067 individ. Për të pasur këtë numër pjesëmarrësish, u shpërndanë rreth 1400 fillimisht ku rreth 295 pyetësor dolën të pavlefshëm.

2.5Procedura,çështjetetikedheleja

2.5.1Principetetikedhelejet

Pjesëmarrësve në studim, iu shpjegua qartësisht në mënyrë verbale dhe të shkuar qëllimi i studimit si dhe iu morr miratimi i informuar që pjesëmarrja e tyre ishte vullnetare dhe nuk do të kishte asnjë pasojë në rast të tërheqjës nga plotësimi i pyetësorit, intervista apo fokus grupi. Për më tepër, stafi i Mary Ward Loreto ad-hoc mundësoi lejet (Verbale) institucionale nga Bashkitë respektive dhe organizatat lokale partnere si QSNN Fushë Arrëz, Qëndra Rinore Atelie Shkodër, Grupi “Discover Puka”, Njësia administrative Kallmet, Njësia administrative Dushaj, Muzeu Historik Lushnjë për të përdorur ambjentet për të zhvilluar administrimin e instrumentave të studimit. Gjithashtu, të gjithë pjesëmarrësve iu siguarua anonimati, dhe konfidencialiteti i të dhënave. Respondetëve u informuan se studimi nuk paraqiste asnjë risk si dhe kishin të drejtën për të pyetur dhe për tu mos u përgjigjur pyetjeve të cilat nuk kishin dëshirë. Si përfundim, ky studim nuk shkel principet etike për mbledhjen e të dhënave.

2.5.2Procedura

Bazuar në fokusin e studimit u përzgjodhën tre pyetësorët që do të përdoreshin 2 instrumenta kishin akses të lirë dhe gjendeshin në versionin anglisht ndërkohë për pyetësorin e organizatës botrore të shëndetësisë për cilësinë e jetës u kërkua leje për ta përdorur. Pas konfirmimit të lejes, Znj. Dolores


37

Campanario përfaqësuese e Organizatës Botërore të Shëndetësisë, dërgoi udhëzuesin për mënyrën e përkthimit dhe udhëzuesin për përdorimin e instrumentit.

Përkthimi i instrumentave u krye nga 4 individ kur 2 prej tyre ishin profesor të gjuhës angleze, 1 ishte jurist dhe 1 psikolog të cilët bashkëpunuan për të krijuar një version final të përkthimit. Përkthimi i pyetësorit të organizatës botërore të shëndetësisë u përkthye në bazë të udhëzuësit që kishin dërguar të bashkëngjitur me lejen e përdorimit.

2.5.3Limitet

Të gjithë instrumentat në këtë studim nuk janë të validuar për kulturën dhe popullatën Shqiptare, dhe për këtë arsye të dhënat psikometrike të studimit konsistenca dhe validiteti i jashtëm mund të konsiderohen si limite te studimit.

2.5.4Pilotimi

Instrumentat u pilotuan në disa zona të Shqipërisë, rurale dhe urbane, si Lezha, Tirana Puka, dhe Lushnja me një kampion prej (N= 100). Pilotimi do të na mundësonte vlerësimin e ndërhyrjeve të ndryshme në pyetësor. Pasi vlerësimit dhe marrjës së feedbackut nga pjesëmarrësit, ndryshime dhe përmirësime u kryen tek formularët (psh. riformulimi i pyetjeve, heqja dhe shtimi i pyetjeve). Intrumentet u rivlerësuan deri në formimin e një formati përfundimtar.

2.6Hipotezat

Bazuar në literaturë dhe të dhënat paraprake (jo të studimit kryesor), në këtë studim janë ngritur këto hipoteza:

a) Bazuar në trendin e të dhënave, priten nivele të larta të dëshirës për tu larguar nga vendi në drejtim në vendeve të zhvilluara.

b) Nivelet e larta të dëshirës për tu larguar do të shoqërohen me vlerësime negative për vendin, nivel të ulët të të ardhurave, cilësi të dobët të jetës dhe nivele të ulta të kënaqësisë nga jeta.

c) Mungesa e shpresës dhe sigurisë do të jenë faktor sinjifikativ në dëshirën për tu larguar. d) Prezenca e grupeve të organizuara kriminale të trafikimit të qenieve njerzore do të evidentohet

së shumti në zonat rurale krahasuar me zonat urbane.e) Nivelet e ulta të kënaqësisë nga jeta dhe mungesa e shpresës do të shoqërohet me nivele të ulta

në variablin e cilësisë e jetës.


38

KAPITULLIIII

ANALIZASTATISTIKORE

3.1Analizademografike

Në fillim u hodhën të dhënat në programin statistikor SPSS version 21, me të cilin u analizuan më vonë. Gjithashtu, u bë transkriptimi i të dhënave nga intervistat dhe fokus grupet. U krijuan variablat e nevojshme për secilin instrument. Një ndër proçedurat e para që u aplikua, ishte keofiçenti Cronbach Alfa, i cili testonte besueshmërinë e instrumentave të përdorur. Të katërt instrumentat kishim një koefiçent alfa shumë të lartë.

Figura 1: Grafiku i moshës

Në këtë studim morrën pjesë N= 1105 individ duke pasur si fokus përfshirjen e të gjithe moshave nga mosha 18 vjeç deri në moshën 65 vjeç. Rezultatet tregojnë se 36.83% (N=407) i përkasin moshës nga 25 deri 35 vjeç, 28.87% (N=309) i përkasin moshës nga 18 deri në 25 vjeç, 18.64% (N=206) i përkasin moshës 35 deri në 45 vjec dhe së fundmi rreth 15.66% (N=173) janë të moshës mbi 45 vjeç.

Shpërndarja gjinore në këtë studim është pothuajse e barabartë midis gjinive. Rezultatet tregojnë se 47.33% (N=523) janë djem dhe burra dhe 52.67 % (N=582) janë gra dhe vajza.


39

Figura 2: Grafiku i vendbanimit

Në lidhje me vendbanimin, pjesa më e madhe e pjesëmarrësve vjen nga zonat urbane me një përfaqësim prej 65.1% (N=719) dhe nga zonat rurale në masën e 34.9% (N=386).

Figura 3: Grafiku i gjendjes ekonomike


40

Aktualisht, 56.6% (N=625) respondent po përballen me vështirësi ekonomike të jetës së përditshme, 31.8% janë në një stabilitet ekonomik dhe vetëm 9.8% po përjetojnë progres ekonomik. Në kategorinë tjetër, është kërkuar të specifikohet gjendja e tyre ekonomike dhe 1.6% janë përgjigjur se gjenden në skamje ose varfëri ekstreme.

Rreth 9.2% (N=102) e pjesëmarrësve janë me arsim fillor, 39.1 % (N=432) janë me arsim të mesëm, dhe me arsim të lartë janë 51.7% (N=571) e kampionit. Kjo tregon se pjesa më e madhe e kampionit kanë përfunduar minimalisht arsimin e lartë (profesionale dhe shkencor). Në lidhje me variablin e profesionit, është bërë një kategorizim për të përfshirë të gjithë profesionet bazuar në formimin e tyre.

Bazuar ne listën e profesioneve të shënuara në pyetësor janë bërë kategorizimet që përfshijnë profesionet me fokus social dhe edukative (p.sh. gazetar, psikolog, animator social, administrata etj), me fokus ekonomik (p.sh. llogaritar, sipërmarrës, biznes privat, ekonomist etj), me fokus ligjor (p.sh konsulent, avokat, jurist), me fokus mjeksor dhe të kujdesit (p.sh sanitar, infermier, mjek, kujdestar etj) me fokus në inxhinieri (mekanik, inxhinier, teknik, IT, programuese etj), me fokus ne konstruksion dhe agronomi (ndërtim, punë fizike, agronomi, etj) dhe së fundmi, për profesionet të cilat nuk janë përmendur në këto kategori kemi përfshirë dhe një kategori “Tjetër” në të cilën janë vendosur.

Kategoria “Tjetër” përfshin studentët dhe profesionet e lira si individët që punojnë në call center, operatorët e agjensive, kamarierët, bankierët etj. Rezultatet tregojnë se kategoria “Tjetër” pozicionohet në masën e 42.08% (N=465), me fokus social janë 16.9% (N=187), me fokus ekonomik janë 10% (N=111), me fokus mjeksore janë 6.6% (N=73), me fokus ne ndërtim janë 5.5% (N=61), me fokus ligjor janë 6.3% (N=70) dhe së fundmi me fokus në inxhinieri janë 12.4% ( N=13).

Figura 4: Grafiku i profesioneve


41

Nga analiza e të dhënave rezulton se pjesa më e madhe e kampionit, specifikisht 51.7% (N= 571) janë me arsim të lartë, 39.1% (N=432) dhe vetëm 9.2% (N=102) janë me arsim fillor. Ndërkaq, 49.1% (N=543) e kampionit ishin beqar, 47.1% (N=521) ishin të martuar, 1.6% (N=18) ishin të ve dhe 2.1% (N=23) ishin të divorcuar.

Në këtë studim, gjithashtu u analizua dhe niveli i të ardhurave duke i ndarë në tre katergori kryesore bazuar në pagën minimale dhe nivelin e pagës së tatueshme. Për të pasur lehtësi në kuptueshmërinë e vlerave monetare, vlerat janë kthyer në monedhën e dollarit Amerikan ($) dhe niveli i të ardhurave i referohet të ardhurave familjare jo individuale.

Duke parë grafikun e të dhënave, rezulton se rreth 48.6% (N=537) individ jetojnë me “me pak se 250$” në muaj, 43.44% (N=480) jetojnë me “250-600$” në muaj dhe vetëm 7.964% (N=88) kanë të ardhura familjare që shkojnë mbi 600$ në muaj.

Në këtë linjë, është studiuar dhe elementi punësimit në këtë grup pjesëmarrësish. Rezultatet tregojnë se 49.2% (N=544) janë të punësuar, 49.8% (N=550) dhe vetëm 1% i përket kategorisë së pensionistëve me (N=11).

Figura 5: Grafiku i nivelit të të ardhurave

3.2Analizaeemigrimittëmëparshëm

Për të kuptuar më mirë fenomenin e migrimit, pjesëmarrësit u pyetën paraprakisht nëse kishin emigruar më parë dhe se cilat ishin format e migracionit, sa të informuar ishin për mënyrat e emigrimit, nivelin e pagesës që do paguanin/ kanë paguar, nëse ishin deportuar, dhe nëse kishin rrezikuar ndonjëherë jetën duke u përpjekur për t’u larguar.

Duke performuar një analizë të thjeshtë frekuenciale, tregohet qartësisht se 37.92% (N=419) kanë emigruar më parë dhe 62.08 (N=686) nuk kanë emigruar më parë. Rezultat tregojnë se forma me e


42

përhapur për të emigrimit të mëparshëm është nëpërmjet emigrimit ilegal (specifikisht i referohemi periudhës 91’-08’) ose periudhës përpara libralizimit të vizave. Nga keto rezultate, tregohet se rreth 46.6% kanë emigruar ilegalisht dhe 30.7% kanë emigruar me kontratë pune, pjesa tjetër përfshin bursa studimore, dhe bashkime familjare.

Figura 6: Grafiku i emigrimit të mëparshëm

Gjithashtu, 34.1 % (N=142) e personave të cilët kanë emigruar më parë kanë rrezikuar jetën duke u përpjekur për të kaluar kufirin. Në lidhje me këtë pyetje, rezultate interesante kanë dalë nga intervistat dhe fokus grupet.

3.3Emigrimiaktual

Të dhënat statistikore të analizuara kanë treguar shifra interesante por të pritshme duke parë situatën aktuale në Shqipëri. Analiza frekuenciale tregon se 83.86% e pjesëmarrësve dëshirojnë të largohen nga vendi i tyre dhe 16.14% nuk dëshirojnë të largohen.

Analizat statistikore tregojnë se pjesëmarrje të barabartë të dy gjinive në dëshirën për t’u larguar. Ndryshe nga forma tradicionale emigrimit, aktualisht pjesëmarrja e grave dhe vajzave në dëshirën për t’u larguar është e njehësuar me burrat dhe djemtë.

Tabela 1: Diferenca në gjini dhe emigrimi

Po Jo Totali

Djem dhe burra 442 81 523

Gra dhe vajza 483 97 580

Totali 925 178 1103


43

Figura 7: Grafiku i emigrimi aktual

Sikundër sa pritej, pavarësisht statusit civil, në tendencën e madhe për t’u larguar grupi i personave të pamartuar përbën 51.6% (N=478) dhe të martuarëve me 44.9% (N=416). Gjithashtu, në grupin e individëve që nuk dëshirojnë të largohen nga vendi, grupi i të martuarëve përbën pjesën me të madhe 58.4 % (N=104) nga kampioni prej 178 individësh.

Në lidhje me vendbanimin, qytet dhe fshat, nuk u evidentuan diferenca midis grupeve pasi dëshira për t’u larguar është afërsisht njësoj si në zonat urbane por edhe në zonat rurale. Rezultatet tregojnë se 86% (N=617) e individëve që jetojnë në zona urbane dhe 79.7% (N= 308) e individëve që jetojnë në zonat rurale duan të largohen. Nga grupi i individëve të cilët dëshirojnë të largohen 62% e tyre po përjetojnë paqëndrueshmëri ekonomike, 8.4 % e atyre që po përjetojnë proges 27.9% që janë në stabilitet duan të largohen. Gjithashtu, u gjet një korrelacion pozitiv mesatar midis gjëndjes ekonomike dhe dëshirës për t’u larguar ku r=.414, p=.000.


44

Figura 8: Grafiku i punësimit aktual

Përsa i përket nivelit të arsmimit dhe dëshirës për t’u larguar, 9.1% (N=85) i përkasin arsimit fillor, 38.4% (N=356) janë me arsim të mesëm dhe 52.3% (N=484) janë me arsim të lartë. Të dhënat tregojnë se dhe të punësuarit dhe të papunët duan të largohen nga vendi, kryesisht drejt vendeve të zhvilluara.

Figura 9: Profesioni dhe emigrimi


45

Specifikisht, 47.5% (N=443) e personave që duan të largohen janë të punësuar dhe 51.5 % (N=477) janë të papunësuar.

Të dhënat në grafikun e mëposhtëm tregojnë dëshirën për t’u larguar bazuar në profesionet e ndryshme të pjesëmarrësve. Shihet qartë se pjesa më e madhe i përket individëve të cilët janë student, punojnë kamarier, banakier, dhe call center. Më pas, vijnë individët me profesione sociale dhe pasohen nga profesionet me fokus inxhinierik.

Figura 10: Të ardhurat dhe emigrimi

Së fundmi, bazuar në nivelin e të ardhurave, shfaqet se individët me të ardhura më të pakta përbëjnë pjesën më të madhe të individëve të cilët duan të largohen. Gjithashtu, u perfomua dhe analiza korrelacionale për të parë shoqërimet e mundshme por nuk rezultoi asnjë korrelacion i rëndësishëm.

Nga ana tjetër, emigrimi i mëparshëm nuk ndikon në dëshirën për të emigruar aktualisht pasi të dyja grupe shfaqin dëshirë për t’u larguar. Interesant është fakti se 89,4% (N=76) e personave të cilat janë deportuar kanë dëshirë të largohen përsëri konsideruar faktin e penaliteteve ligjore.

3.4Faktorëtndikuesnëemigrim

Të shumtë janë faktorët të cilët ndikojnë në dëshirën e madhe për të emigruar. Duke pyetur pjesëmarrësit në këtë studim se çfarë i shtyjnë të largohen nga Shqipëria, rezulton se 84.9% (N=786) largohen për arsye socio-ekonomike duke përfshirë papunësinë, mungesën e shërbimeve bazike dhe stilin e varfër të jetesës. Dëshira për t’u arsimuar në një vend i cili ofron nivel edukimi më të lartë se Shqipëria, përbën 5% (N=47) të kampionit. Në të njëjtën vlerë qëndron dhe largimi për arsye politike me 4.8% (N=45), duke u ndjekur nga largimi për marrjen e një shërbimi shëndetësor më të specialzuar në masën e 2.7% (N=25). Në kategorinë tjetër, e përberë 1.9% (N=18), individi duhet të cilësonte arsyet shtytëse. Arsyet që shfaqin prevalencë më të madhe ishin mungesa e sigurisë për jetën e tyre.


46

Figura 11: Arsyet dhe emigrimi

3.5Analizacilësorepëremigriminaktual

Analiza cilësore e intervistave dhe fokus grupeve qëndron në të njejtën linjë analizën sasiore. Sikundër tregohet, 84.9 % e Shqipëtareve duan të largohen për shkaqe socio-ekonomike. Gjatë intervistave dhe fokus grupeve, u evidentua fakti i vështirësisë në punësim për shkak të nepotizmit, korrupsionit dhe burokracive. Punësimi është problematika kryesore për momentin, dhe të intervistuarit tregojnë në detaje eksperiencat e tyre. Shkurtimisht, po paraqesim detajet më konsistente dhe prevalente të fokus grupeve dhe intervistave:

“Për të siguruar një punë duhet të kesh ose mik ose lek, mundësi tjetër nuk ka” citon i intervistues në Vlorë.

Nëpërmjet pjesëmarrësve mbizotëron idea se për të gjetur një punë duhet të kesh një mik ose duhet të paguash, për ta siguruar në bazë të asaj që kërkon. Puna konsiderohet një privilegj, i cili është në dorë të personit që drejton institucionit. Evidentohet qartësisht mungesa e meritokracisë dhe konkurseve të lira për vendet e punës. Gjithashtu, theksohet se edhe në rastet kur behën konkurse, ato janë fiktive sepse personi është zgjedhur paraprakisht.

Blerja e vendit të punës është një fenomen i cili është mjaft i përhapur si në zonat urbane po ashtu dhe në zonat rurale. Në varësi të pozicionit kërkohet edhe pagesa përkatëse. Nga informacionet, niveli i pagesës vlerësohet të shkoj nga minimalisht 2000 Euro deri në mbi 5000 Euro. Për zonat si Tirana, Fieri, Vlora, pagesat janë dhe më të larta.


47

Gjithashtu, evidentohen pagesat e këqija, mosdhënia e pagesave, kushtet miserabël të punës, mosrespektimi i të drejtave të punonjësve, mungesa e sigurisë në punë, mos pagimi i sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore ose pagesa në bazë të rrogës minimale ku pjesa tjetër e rrogës jepet në dorë.

Këto janë disa nga problematikat e evidentuara. Kryesisht, në sektorin e fasonerisë, në naftë dhe në sektorin e minierave, punonjësit punojnë me orare të tej zgjatura, me pagesa minimale dhe në kushte të vështira për shëndetin e tyre.

Korrupsioni institucional dhe niveli i dobët i cilësisë së sherbimeve raportohet të jënë faktor ndikues në rritjen e dëshirës për tu larguar. Për më tepër, mungesa e shpresës për një të ardhme me të mirë, për ndryshime dhe përmirësime, për zhvillim dhe drejtësi, renditet në faktorët kryesor.

3.6Vlerësimipërvendin

Pjesëmarrësit në studim u pyetën në lidhje me vlerësimin e vendit të tyre në 5 kategori kryesore të shërbime si kategoria e qeversjes dhe politika, kategoria e shërbimeve të kujdesit dhe shëndetësisë, kategoria e shërbimeve të drejtësisë, kategoria e shërbimeve arsimore dhe kategoria e shërbimeve sociale. Në fund, repondetët u pyetën gjithashtu sesa të sigurt ndiheshin në Shqipëri në përgjithësi, nga aspekti i sigurisë fizike. Nga rezultatet raportohet se 48.69 % mendojnë se politika shqiptare ka bërë një punë shumë të keqe dhe 28.51% mendojnë se ka berë një punë të keqe. Vetëm rreth 3.8% ka berë një punë të mirë.

Figura 12: Politika

Në të njejtën linjë me rezultatet e pyetësorit, shkojnë dhe intervistat dhe fokus grupet. Ata e cilësojnë politikën si të paaftë për të ofruar zgjidhje afatgjata dhe për të krijuar programe zhvillimi. Gjithashtu, korrupsioni dhe e njëjta filozofi e sistemit politik gjatë periudhës së post-komunizmit e kanë bërë gjëndjen


48

e vendit edhe më keq.Vlerësimi për drejtësinë Shqiptare shkon paralelisht me vlerësimin për politikën. Rreth 49.77% e

pjesëmarrësve mendojnë se drejtësia është në gjendje shumë të keq dhe 32.67% e vlerësojnë gjëndjen e drejtësisë si keq. Grafiku i mëposhtëm e paraqet përgjigje e pjesëmarrësve.

Figura 13: Drejtësia

Analiza cilësore nga fokus grupet dhe intervistat paraqet se drejtësia shqiptare ndodhet në një gjëndje të mjerueshme. Mungesa e zbatueshmërisë së ligjit, niveli i lartë i korrupsionit, lidhja me politikën janë faktorët kryesor që ndikojnë në situatën aktuale të drejtësisë. Gjatë intervistave theksohej se drejtësia dënonte vetëm popullinë e thjeshtë e të varfër. Raportohen nivele të larta të pakënaqësisë nga ky sektor nga të gjithë pjesëmarrësit në intervista dhe fokus grupe.

Vlerësimi për shëndetësinë tregohet në grafikun e mëposhtëm. Siç edhe shihet pjesa e madhe mendojnë se shëndetësia shqiptare ndodhet në një gjëndje shumë të keqe duke përbërë rreth 41.76%.

Nga intervistat rezulton se individët priren të japin vlerësime pozitive në momentin kur janë në pozitën e pacientin dhe vlerësime negative kur janë në pozitën e familjarit të pacientit. Të pyetur më në detaje në lidhje me këtë, është raportuar se kur individi është në pozitën e familjarit përballet me kushtet e këqija, mungesa e ilaceve, rryshfetet, arroganca e mjekëve, dhe niveli i aftësive të mjekëve dhe infermiereve më shumë sesa kur është pacient. Gjithësesi, këto vlerësime negative në pozitën e familjarit mund të lidhen dhe me faktor të tjerë të cilët mbeten për t’u vlerësuar.


49

Figura 14: Shëndetësia

Në lidhje me arsimin, ka një ndarje në tre pjesë të kampionit midis shumë keq, keq dhe mirë. Specifkisht 34.33% e vlerësojnë arsimin si shumë keq, 30% e vlerësojnë keq dhe 32.88 % e vlerësojnë si shumë mirë. Kjo temë u ekzaminua në detaje gjatë intervistave dhe fokus grupeve. Interesant ishte fakti se dhe në fokus grupe dhe në intervista u mbajtën po të njëjtat qëndrime. Individët të cilët e vlerësonin

Figura 15: Arsimimi


50

negativisht i referoheshin gjëndjes së mjerueshme infrastrukturore, kurrikula, dhe niveli të përgjithshëm të mësuesëve. Ndërkohë, individët të cilët e vlerësonin pozitivisht, i referoheshin më shumë një mësuesi/e specifik me nivelin e tij, angazhimin dhe përkushtimin ose një shkolle specifike duke dalë nga korniza e përgjithsimit.

Shërbimet sociale në Shqipëri vlerësohen negativisht nga kampioni përgjithsues i përzgjedhur. Grafiku tregon se vlersimet negative për këtë sektor të qeverisjes përbëjnë pjesën më të madhe në një përqindje prej 71.22%. Nga analiza cilësore rezulton se këto shërbime shpesh janë të mohuara ose cilësia e shërbimit është tepër e dobët. Gjithashtu, raportohet për një nivel të madhë burokracie dhe militantizmin në rradhët e këtyre shërbimeve.

Figura 16: Sherbimet Sociale

Grafiku i mëposhtëm paraqet përgjigjen e pyetjes sesa të sigurt ndihen Shqiptarët në vendin e tyre. Rezultatet tregojnë nivele alarmante të mungesës së sigurisë në përgjithësi.


51

Figure 17: Siguria

Afërsisht, 78.5% nuk ndihen të sigurt në vendin të cilin ata jetojnë. Të pyetur në lidhje me arsyet, ata raportojnë se mungesa e sigurisë lidhet me nivelet e larta të mosndëshkueshmërisë të personave që kryejne krime, mundësuar nga vendimet e padrejta apo prania e korrupsionit në gjykata. Media është një faktor ndikues në rritjen e pasigurisë së qytetarëve. Përveç raportimit të një numri të madh të ngjarjeve kriminale, hapësira mediatike i kushton një vëmendje shumë të madhe viktimave, fajësimit apo stigmatizimit, ndërkohë që procesi i gjykimit të autorit apo vendimet e dhëna raportohen shume rrallë. Përballja e vazhdueshme me ngjarje që kërcënojnë jetën, pronën, integritetin fizik apo emocional konvertohet në rritje të nivelit të pasigurisë. Gjatë një interviste cilësohet:

“Jam i axhituar nga mungesa e pafuqisë për të ndryshuar këtë situatë, është absurde sesi disa individ mbajnë këtë vend peng”- i intervistuar në Pogradec.

3.7Informacionirrethmigrimit.

Gjatë analizës cilësore rezulton se pjesëmarrësit nuk janë të informuar në lidhje me mënyrat e emigrimit të ligjshëm. Evidentohet qartë që ka një koncept të gabuar në lidhje me emigrimin ilegal dhe format e tij. Pjesëmarrësit konsiderojnë emigrim ilegal në pjësën më të madhe formën e kalimit drejt shtetit të destinacionit dhe jo mënyrën e qëndrimit, formën e punësimit apo aktivitetin e kryer në shtetin e destinacionit.

Format në të cilin informohet bazohen kryesisht në kërkimin në internet, ose duke pyetur individët të cilët jetojnë jashtë Shqipërisë. Së fundmi, është rritur interesi për agjensitë e punësimit dhe rekrutimit të cilat funksionojnë nëpërmjet pagesave. Këto agjensi ofrojnë kontrata punë të vërteta ose fiktive.


52

Raportohen punësime të vërteta por gjithashtu janë raportuar dhe mashtrime të cilat kanë ndodhur nëpërmjet agjensive të punësimit.

Në lidhje me aksesin në posedimin e informacionit, Shqiptarët raportojnë të kenë mesatarisht akses në informacion. Zonat urbane kanë më shumë informacion krahasuar me zona rurale. Mosha që ka më shumë akses është prej moshës 18 deri në 35 vjeç ndërkohë nuk evidentohen ndryshime midis gjinive.

3.8Niveliikënaqësisëngajeta

Të dhënat për instrumentin e kënaqësisë që marrin individët nga jeta tregojnë nivele të ndjeshme nën mesatare të pozicionimit të popullatës Shqiptare.

Tabela 2: Kënaqësia nga jetaTëdhënapërshkruese

N Minimum Maksimum Mesatarja

Kënaqësia nga jeta 1085 5.00 35.00 18.6719

Të vlefshme 1085

Tabela tregon se të gjithë pjesëmarrësit raportojnë të kenë një mesatare prej M=18.67 ku norma mesatare e për nivelin e kënaqësisë është nga 20 deri në 24. Pakënqësia nga jeta evidentohet dhe nga analiza cilësore e të dhënave ku pjesëmarrësit raportonin se ndiheshin të lodhur dhe të pakënaqur nga aktiviteti i jetës së përditshme. Një e intervistuar në Fushë-Arrëz, ish emigrante në Gjermani raporton se rritja e nivelit të pagesave nuk do t’i ofronte rritje të kënaqësisë. Në intervista u raportua fakti se pjesëmarrësit përpiqeshin të merrnin kënaqësi nga gjerat e vogla të jetës së përditshme.

3.9Niveliishpresës

Siç është përmendur dhe në metodologji, niveli i shpresës në këtë instrument ka dy nënshkallë që janë objektivat që i referohet qëllimeve të individit dhe dëshirës për ti ndjekur dhe planifikimet që i referohet mënyrave të mundshme të zgjidhjeve. Analiza e të dhënave tregon se pjesëmarrësit raportojnë nivele mesatare të shpresës.

Tabela 3: Niveli i Shpresës

Tëdhënatpërshkruese

N Minimumi Maksimumi Mesatarja

Planifikimet 1080 4.00 32.00 24.4046

Qëllimet 1091 4.00 32.00 24.4995

Niveli i shpresës totale 1072 8.00 64.00 48.8722

Të vlefshme 1072

Duke iu referuar në modelin konjitiv të shpresës, shihet qartë që pjesëmarrësit kanë nivel shprese mesatare si në lidhje me nënshkallën e planifikimeve dhe në lidhje me qëllimet që ata vendosin në jetë. Në nivelin e shpresës totale, kampioni ka një mesatare pikësh prej M=48.8 nga pikët maksimale prej 64.


53

3.10Niveliicilësisësëjetës

Tabela shfaq mendimet e raportuesve për cilësinë e jetës të matur nëpërmjet pyetësorit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë e cila mat shëndetin psikologjik, marrdhëniet sociale, shëndetin fizik dhe vlerësimin mjedisor. Si fillim, ky instrument nuk ka një indeks krahasues dhe rrjedhimisht është përdorur indeksi i krijuar nga studiues nëpërmjet një meta-analize (Koohi, 2017). Indeksi i përdorur i referohet vendeve të zhvilluara.

Tabela 4: Cilësia e jetësTëdhënapërshkruese

Nr. i pjesëmarrësve Mesatarja Indeksi

Shëndeti psikologjik 1100 68.6242 67.37

Marrdhëniet sociale 1102 67.5060 69.88

Shëndeti fizik 1099 64.3848 70.06

Vlerësimi mjedisor 1101 48.1517 70.05

Cilësia e jetës 1096 62.1665 74.26

Të vlefshme 1096

Krahasuar me vendet e zhvilluara, Shqiptarët pozicionohen nën mesataren në variablin e shëndetit fizik i cili mat gjumin, energjinë dhe dhimbjen fizike. Mesatarja është M=64.3 kur indeksi i shëndetit fizik është në masën e 70.6. Specifikisht, janë raportuar nivele me mesatare të kënaqësisë me gjumin dhe të qënit energjik në jetën e përditshme. Në linjë të kundër me pritshmëritë, janë raportuar nivele të larta të dhimbjes që ndjejnë dhe nevojë të lartë të përdorimit të medikamenteve në jetën e përditshme në masën prej 33.4%.

Figura 18: Nevoja per mjekim


54

Në lidhje me shëndetin psikologjik, respondentët janë pozicionuar lehtësisht mbi mesataren sipas indeksit të prezantuar. Mesatarja e raportuar nga kampioni është M=68.6242 ndërkohë indeksi është në masën e 67.37. Shëndeti psikologjik mat ndjenjat, mendimet, aparencën, dhe vetvlerësimin. Të dhëna me specifike tregojnë se Shqiptarët përpiqën ta shijojnë jetën që bejnë në nivele mesatare ndërkohë raportojnë se të jenë komfort me paraqitjen e tyre fizike, ndihen rehat me jetën e tyre dhe më kryesorja janë të kënaqur me veten e tyre. Nga ana tjetër, gati 33% e kampionit raporton se ndjen ndonjëherë ankth, zemerim, dëshpërim, dhe depresion, 26% ndjen shpesh dhe 10% ndjen gjithmon.

Figura 19: Ndjesite negative

Në lidhje me marrdhëniet sociale, pjesëmarrësit raportojnë nivele më të ulta se indeksi respektivisht M=67.5 dhe 69.8. Marrdhëniet sociale i referohet marrdhenieve miqësorë, mbështetjen e marrë nga miqte dhe kenaqësine seksuale. Rezultatet tregojnë se pjesëmarrësit janë të kenaqur me suportin që marrin në nivel mbi mesatar, janë shumë të kënaqur me jetën e tyre seksuale dhe në marrdhëniet miqësore.

Vlerësimi për mjedisin përreth përfshin vlerësimin për sigurinë, shtëpinë, financat, shërbimet, aksesin në informacion, aktivitetet në kohën e lirë, sa i shëndetshëm është mjedisi përreth dhe transporti. Indeksi për vendet e zhvilluara është 70.05 ndërkohë që mesatarja e pjesëmarrësve është M=48.1 e cila raporton nivele të larta të pakënaqësisë nga këto shërbime.

Pjesëmarrësit raportojnë të ardhura të pamjaftueshme për të plotësuar nevojat e tyre dhe mundësi të pakta dhe nën mesatare për të kryer aktivitetet e dëshiruara në kohën e lirë. Për më tepër, ata e vlerësojnë mjedisin përreth si të pashëndetshëm, si dhe kushtet e tyre të jetës dhe aksesin në informacion i konsiderojnë mesatare dhe nën mesatare. Në lidhje me shërbimet e nevojshme raportohen nivele të larta të pakënaqësisë tëk pjesmarësit. Në këtë linjë shkon dhe shërbimi i transportit ku përsëri raportohen nivele të larta të pakënaqësisë.

Së fundmi, niveli i cilësisë së jetës matur sipas shkallës së cilësisë së jetës të Organizatës Botërore të Shëndetësisë është në masën M=62.1665 kur indeksi i vendeve të zhvilluara është 74.26. (Koohi 2017) Kjo


55

tregon se cilësia e jetës është ndjeshëm më e ulët në Shqipëri duke e vendosur theksin në problematika e shprehura gjatë intervistave dhe fokus grupeve.

3.11Pengesatnëemigrim

Të pyetur në lidhje me aktorët kryesor të cilët luajnë një rol pengues në largimin e Shqipëtarëve, pjesëmarrësit janë përgjigjur duke treguar se mungesa e dokumentacionit të ligjshëm është pengesa kryesore. Kjo tregon një dëshirë për tu larguar nga emigracioni i joligjor. Më pas, renditet vështirësia në punësim, mungesa e një kontrate pune për të siguruar dokumentacionin dhe më pas renditet familja si një instrument pengues për zhvillimin e emigracionit. Mungesa e fondeve dhe informacionit përbën gjithashtu një element të rëndësishëm pengues të emigracionit.

Në intervista dhe fokus grupe shprehet qartësisht se pjesëmarrësit nuk preferojnë të emigrojnë në mënyrë jo ligjor pasi e konsiderojnë të vështirë qëndrimin andej dhe i druhen një deportimi të mundshëm. Në lidhje me variablin e gjuhës dhe paragjykimeve raciale që mund të ndjejnë, ata shprehen se është një faktor me pak rëndësi pasi paragjykimet janë të rralla nisur nga eksperienca e individëve që jetojnë jashtë dhe gjuha mund të mësohet lehtësisht.

Figura 20: Pengesat e emigrimit

Në lidhje me individët të cilët nuk duan të emigrojnë, rreth 36.7% (N=65) preferojnë jetën të cilët bëjnë këtu, 24.8% (N=44) pengohen nga familja për të ikur. Faktorë të tjerë janë vështirësia në punësim, dhe mungesa e dokumentacionit të ligjshëm që konsiderohen në pengesë. Nga grupi që nuk duan të largohen, individët të cilët po përjetojnë progres dhe stabilitet ekonomik në pjesën më të madhe, kanë deklaruar se i pëlqen jetesa që bëjnë këtu prandaj nuk kanë dëshirë për të migruar.


56

Figura 21: Arsyet kunder emigrimit

3.12Ndikimiirrjetevesociale

Analiza e ndikimit të rrjeteve sociale në zhvillimin e dëshirës për emigrim luan një rol të rëndësishëm në këtë studim. Të dhënat theksojnë se më shumë se gjysma e popullësisë specifikisht 52.5% janë të ndikuar/joshur nga postimet që të tjerët bëjnë në rrjetet sociale.

Gjithashtu, raportohet se 48% e individëve që janë joshur kanë dëshirë të largohen Shqipëria. Intervistat dhe fokus grupet tregojnë se mesatarisht joshen pasi mendojnë se postimi në rrjetet sociale nuk përfaqëson realitetin e jetuar në mënyrë holistike gjithsesi ka një ndikim. Korrelacioni midis rrjetevve sociale dhe dëshirës për emigrim është i dobët drejt mesatares por pozitiv r=.335, p=.000.


57

Figura 22: Media sociale

3.13TabelaeKorrelacioneve

Tabela e korrelacionit tregon se dëshira për tu larguar korrelon negativisht me të gjithë variablat e vlerësimi të vendit. Rritja e vlerësimit për vendit në aspektin politik, social, drejtësor, arsimor dhe shëndetësor shoqërohet me ulje të nivelit të dëshirës për t’u larguar si dhe ulja e vlerësimit për vendin në një nga variablat shoqërohet me rritje të dëshirë për tu larguar. Nga ana tjetër, sic shihet nga tabela, variablat e vlerësimit të vendit korrelojnë pozitivisht me njëra-tjetrën, e thënë ndryshe rritja e vlerësimit në një dimension shoqërohet me rritje dhe në dimensionet e tjera.

Tabela 5: Tabela e korrelacioneve

Variabli 1 2 3 4 5 6

1. Dëshira për largim 1 -.399** -.373** -.484** -.346** -.388**

2. Politika 1 .571** .647** .492** .514**

3. Shëndetësia 1 .587** .626** .626**

4. Drejtësia 1 .572** .585**

5. Arsimi 1 .623**

6. Sh.Sociale 1

Të dhënat e grumbulluara tregojnë se individët preferojnë më shumë ta inkurajojnë emigrimin sesa ta parandalojnë atë. Pra, 42.1% do ta inkurajonin dhe vetëm 26.5% do ta ndalonin, ndërkohë pjesa tjetër


58

është e pavendosur. Të pyetur në lidhje me faktin nëse emigrojnë, a mendojnë një rikthim të mundshëm, pjesëmarrësit janë ndarë në tre grupe kryesore ku 30.6% nuk do të kthehen dhe 30.5% do të kthehen. Pjesa më e madhe i përket grupit të cilët janë të pavendosur me 38.9%.

3.14Rreziqeteemgrimitilegal

Nga fokus grupet tregohet se format në të cilat është emigruar më parë kanë qënë forma ilegale që përfshin kalimin jo nga pikat kufitare por nga zonat malore dhe rrugore, nga deti, kalimi i kufirit me dokumentacion falso, dhe dhenia e pagesave ose rryshfeteve për rojet në pikat kufitare. Sikundër raportohet, kalimi ilegal i kufirit i përballte me rreziqe për jetën e tyre.

Gjatë kalimit nga zonat malore dhe rrugore, rreziqet kryesore më të cilat përballeshin individët ishin: a) kushtet klimaterike ku janë raportuar vdekje kryesisht nga hipotermia; b) sulmet me armë nga ushtritë e vendeve fqinje; c) përballja më kafshë të egra; d) si dhe rreziqet e rrugës (p.sh. mbytje në lumenjë etj); e) arrestimi nga policia gjatë kontrolleve të makinave ku individët qëndrojnë të fshehur.

Kalimi në rrugët detare,që përbën një formë trafikimi, ka rezultuar me pasoja fatale për një pjesë të individëve që e kanë përdorur si metodë. Kalimi nga këto rrugë, kryesisht përfshin përshrkimin e udhës nëpermjet skafeve dhe anijeve të vogla ku në këto të fundit individët qëndronin të fshehur. Në pjesën më të madhe, trafikantët i kalojnë kapacitetet e mjeteve me qëllim makismizimin e fitimit duke injoruar pasojat e mundëshme.

Mbingarkesa e mjeteve shkakton ngadalësi në shpejtësinë e udhëtimin, sidomos kur mjeti behej target i policisë dhe kushteve të këqija të motit. Në këto kushte, trafikantët për të lehtësuar ngarkesën, i detyronin individët të hidheshin në det të hapur. Viktimat e mundshme ishin individët të cilët udhëtonin vetëm, të moshuarit, si dhe të sëmurët. Gratë dhe vajzat shërbenin si burim i mundëshëm për shfrytëzim seksual. Kjo formë trafikimi ka qënë shumë e përhapur në Shqipërinë Jug-Perëndimore.

Forma e tretë e emigrimit ilegal është nëpërmjet dhënies së rryshfetit ose posedimit të dokumentacionit fals. Edhe pse nuk shkaktonte rreziqe për jetën, individët që përdornin këtë mënyrë, ku në rastin me të keq arrestoheshin dhe burgoseshin. Një informacion konsistent i dhënë, është presenca e grupeve të cilat prodhonin dokumentacion fals që jo në pak raste gjente bashkëpunim me individ nga institucione të rëndësishme shtetërore.

3.15Trafikimiiqënievenjerzore.

Intervistat dhe fokus grupet e vendos theksin gjithashtu mbi një element tjetër siç është trafikimi i qenieve njerzore dhe format aktuale të funksionimit të këtij fenomeni. Trafikimi i qënieve njerëzore edhe pse i luftuar shumë vazhdon ende të jetë funksional në shumë zonat të Shqipërisë kryesisht mbi zonat rurale dhe por edhe ato urbane. Informacionet e përfituara nga intervistat dhe fokus grupet tregojnë se forma më e përhapur e trafikimit është me dëshirë dhe kundrejt pagesës. Raportohen largime të mëdha të popullësisë dhe braktisje të plotë të fshatërave ku mund të përmënden fshati Kallmet në zonën e Lezhës, fshati Iballë në zonën e Pukës, si dhe fshatëra të tjerë.

Forma parësore e trafikimit është duke u fshehur në kamion ose automjete që përdoren për transportin e mallërave. Individët fshihen mes mallërave dhe jo rrallë gjejnë vende për t’u fshehur afër rrotave të automjetit. Jo në pak raste ka ndodhur që individët të kenë rrezikuar dhe jetën e tyre.


59

Destinacioni i preferuar është shteti Anglez dhe për rrjedhojë pagesat për këtë shtet janë më të larta krahasuar me vendet e tjera. Pagesat janë rritur ndjeshëm dhe janë bërë të papërballueshme nga individët. Rreth viteve 2012 pagesat kanë qënë rreth 5000 £ deri në 7000 £, ndërkohë sot, rreth në 2019, pagesat raportohet të jenë shkojnë deri në 15.000£ duke parë trendin në rritje për këtë shërbim.

Individët më të prirur për të udhëtuar janë moshat e reja 18 deri në 30 vjeç të cilët kanë dhe fizikun e duhur për të përballuar udhëtimin. Gratë dhe vajzat rrallë preferojnë këtë mënyrë për të udhëtuar. Raportime konstante tregojnë se trafikantët nuk pranojnë të marrin familje me fëmijë për t’i trafikuar pavarsisht pagesës që mund ti ofrohet.

Një formë tjetër e përhapur e trafikimit është kontratat fiktive të punës që i ofrohen individëve. Kontratat nuk përmbajnë punën dhe kushtet e punës të premtuara. Individët përballen me punë të rënda dhe në kushte jo të përshtatshme. Në disa raste, individët kanë kryer dhe punë të kundraligjshme.

Një fenomen, gjithmon edhe me shqetësues, është trafikimi i grave dhe fëmijëve me ose pa dëshirën e tyre. Grupet e organizuara synojnë individët të cilët janë më vulnerabël, pambështetje dhe në gjëndje ekonomike të keqe. Gratë dhe vajzat, të cilat janë viktima të trafikimit, detyrohen të punojnë si punonjëse seksi dhe në më të shumtën e rasteve dhunohen nga këto grupe.

Një formë tjetër e trafikimi është përdorimi i fëmijëve për lypje brenda vendit. Fëmijë nga qytete të ndryshme detyrohen nga grupet e trafikueseve dhe një pjesë nga familjet e tyre për të lypur në rrugë dhe për të vjedhur. Ky fenomen i cili është prezent në rrugët e Shqipërisë përbën një rrezik për këta fëmijë. Një tjetër fenomen i përhapur se fundmi është prezenca e punonjëseve të seksit në zonat urbane të Shqipërisë. Sikundër raportohet, vajzat e reja në mungesë të një punë, punojnë si punonjëse seksi duke mos preferuar të kthehen në vendlindjen e tyre. Zonat e thella rurale janë më të prekura nga ky fenomen. Një formë e derivuar e punës së seksit, është trafikimi që ndodh online. Vajza dhe gra punojnë online në grupet e seksit online në këmbim të pagesave.


60

KAPITULLIIV

DISKUTIME

4.1Diskutimembigjetjetdheanalizaeakademikëve

Studimi ne Shqiperi është një hulumtim që ka në fokus evidentimin e incidencën, shkaqët dhe situatën e përgjithshme që influencon në vendimin ose jo nga vendi. Kampioni i këtij studimi përbëhet nga individ të moshave të ndryshe dhe zona të ndryshme të Shqipërisë. Varieteti në profesione, status social, zona gjeografike, moshë, të ardhura, arsimimi dhe përfaqësimi i barabartë gjinore rrit fuqinë përgjithësuese të kampionit dhe përgjithësimin e rezultateve.

Variablat e studiuar lidhen me migrimin aktual, faktorët influencues dhe nivelin e përgjithshëm të cilësisë së jetës. Analizat statisikore u zhvilluan mbi variablat e mësipërme duke përfshirë edhe variabla të tjerë demografik si pjesë e rëndësishme e studimit. Kryesisht, analizat e përdorura në studim janë krostabulimi, frekuenca, korrelacionet, dhe analizat deskriptive.

Historia e popullit Shqiptar është e karakterizuar nga fenomeni i migrimit dhe dëshira për tu larguar për aryse nga më të ndryshme, qoftë politike, sociale apo ekonomike. Profesor Dr. Zyhdi Dervishi, i cili ka studiuar gjerësisht migrimin në Shqipëri pohon se shumë hulumtime kanë evdentuar se historia e popullit shqiptar i ngjason në shumë aspekte historisë së armenëve dhe izraelitëve.Edhe në çështjen e migrimit, aktualisht,sikundër izraelitët që jetojnë më shumë izraelitë në botë sesa në Izrael, jetojnë më pak shqiptarë në hapësirën shqiptare sesa në botë.Shifrat tregojnë se rreth 7 deri në 8 milion shqiptarë jetojnë jashtë. Shqiptarët kanë emigruar me kohë për t`i shpëtuar trysninë së pushtuesve të ndryshëm dhe pas Luftës së Dytë Botërore një pjesë e shqiptarëve kanë migruar edhe për arsye ekonomike, jo thjesht për arsye politike.

Çështja e migrimit të shqiptarëve është objekt diskutimi dhe debatimi në shumë plane, në shumë fusha. Në librin “Vështrime të kryqëzuara në det”, analizohet migrimin në Itali, duke konstatuar se në emigracion shqiptarët i kanë sytë drejt Shqipërisë, por kur janë në Shqipëri nuk e gjejnë veten dhe i kanë sytë përsëri në emigracion. Kështu që në këtë aspekt emigrantët janë një mase e madhë njerëzisht që kanë një vetëdije të trazuar, e cila modifikohet, ndryshon, riformulohet,por gjithesesi është një masë njerëzisht me shumë brenga, që i kanë vështrimet e kryqëzuara në det.

Ndërkaq, Dr. Arlind Qori konsiston se nëse në Shqipëri nuk do të kishte migracion masiv, çdo vit do përballeshim me revolucion shoqëror,sepse në vendet perifierike si Shqipëria kapitalizmi nuk arrin që të ofrojë punë.Ne jetojmë në një vend ku fenomeni i papunësisë është shumë i madh,punët janë të keqpaguara,për pasojë njerëzit po të ishin vetëm brenda Shqipërisë,herë has here do përpiqeshin të thyenin strukturën ekonomiko-shoqërore. Fakti që ka një valvul shkarkimi, që është largimi jashtë për arsye ekonomike, i jep një farë stabiliteti sistemit socioekonomik.

Gjetjet paraqesin emigrimin ilegal si formën më të përhapur të emigrimit duke iu referuar periudhës 1991-2008’. Kjo periudhë përkon me eksodin e madhë të shqiptarëve. Të dhënat kanë treguar për shifra të larta ku 1 në 5 indvid jetonte jashtë Shqipërise kryesisht në Greqi dhe Itali. (King dhe Vullnetari, 2003).


61

Shkalla e lartë e migrimit në mënyrë ilegale lidhet me pamundësinë e shqiptarëve për të migruar në forma të tjera. Edhe në kushtet aktuale, shumë shqiptarë detyrohen të emigrojnë në mënyrë të kundërligjshme sepse masat kufuzuese janë shumë të mëdha.Migrimi ilegal ka norma më të larta tek zonat rurale dhe njerëzit shumë të vafër, të cilët nuk kanë asgjë për të humbur, si dhe janë më të përgatitur kundrejt vështirësive të jetës.

Shkaku kryesor për emigrimin lidhet kryesisht me faktorët socio-ekonomik, duke reflektuar një gjendje kolapsi për shoqërinë. Indivdët të cilët po përjetojnë paqëndrueshmërie ekonomike dhe kanë të ardhura familjare relativisht të ulta, konkretisht nën pagën minimale të shtetit janë më të prirur për tu larguar, krahasuar me individët të cilët po përjetojnë stabilitet ose progres ekonomik. Për më tepër, kjo lidhje evidentohet dhe nga korrelacioni i gjetur. Faktorët socio-ekonomik përbëjnë influecuesin kryesor për migrim pas elementit të sigurisë. (Mcauliffe& Koser, 2017; King dhe Vullnetari 2003; Guatan 2006)

Shumë hulumtime kanë studiuar ndikimin e varfërisë tek vendimi për të migruar, të cilat kanë evidentuar se pasiguria ekonomike vepron si një faktor shtytës dhe tërheqës. Kështu teoritë makroekonomike theksojnë se dallimet në kërkesën dhe ofertën për punë, diferencat e pagave apo të ardhurat e ulta bëjnë që individët të largohen ( Zezza, Carletto & Davis, 2005).

Studimet kanë treguar se lidhja midis varfërisë dhe migrimit evidentohet qartazi edhe në Shqipëri. Kështu, migrimi në Shqipëri ka qenë i karakterizuar dhe vazhdon të përmbajë elemenin e largimit nga vendi si strategji për të mbijetuar ekonomikisht. Migrimi për arsye ekonomike dhe si përgjigje ndaj varfërisë është shumë i përhapur në qytetet larg Tiranës apo në zonat rurale, ku aksesi ndaj arsimimit, papunësia dhe vështirësitë janë më të mëdha.(Castaldo, Litchfield & Reilly, 2005).

Një nga arsyet kryesore të lidhura me rritjen e papunësisë shoqërohet me transformimin e ekonomisë, nga një ekonomi e centralizuar në një ekonomi tregu. Nëpër raporte të ndryshme, Shqipëria renditet si një vend i varfër, me një pjesë të konsiderueshme të popullsisë qe jetojnë me të ardhura minimale apo në varfëri ekstreme, duke justifikuar kështu ritmet e larta migratore ose dëshirën për të emigruar (Heaver & Israel, 2012)

Sipas Dr. Qori, vështirësitë ekonomike lidhen me nivelin e të ardhurave dhe për shumëkënd ky është një problem i madh. Individët që janë të papunë për shumë kohë dhe nuk kanë të ardhura të tjera,detyrimisht do jetojnë keq.

Gjithashtu, puna që shumë njerëz bëjnë para se të emigrojnë është një punë e pasigurt, e fragmentuar në kohë.Pra, edhe shqiptarët që kanë një pagë mesatare,nuk kanë sigurinë se çfarë do iu ndodhë pas dy muajsh. Kjo shkakton ankth social. Ndërkohë që në emigrim kemi të dhëna për stabilititet dhe aspirojmë për më mirë. Kështu në analizë evidentohet se që faktori socioekonomik është më ndikues.

Shqipëria nuk është e prekur nga luftë civile sidhe fenomeni i gjakmarrjes është shumë i vogël, kryesisht në disa zona të caktura dhe nuk mund të shpjegojë dot masivitetin e migracionit, duke bërë që të mbetemi vetëm tek faktori ekonomik, tek fakti se njerëzit duan punë dhe nuk ka punë apo duan punë të mirë dhe nuk ka punë të tillë. Por ndërkaq, edhe për individët që gjejnë punë në profesionin e tyre ( nëse gjejnë) ka një hendek të thellë në pagesë ose në kushte pune midis Shqipërisë dhe një vendi të përparuar të BE.Kështu që racionalisht nga pikëpamja e individit ata do largohen në momentin e parë që do gjejnë mundësi.

Faktori socio-ekonomik, i përberë nga dy komponentë,qartazi është një nga faktorët që i shtyn shqiptarët të migrojnë. Kështu, vështirësitë në komponentin ekonomik dallohen në rritjen e shpenzimeve kundrejt mosrritjes së rrogave, duke bërë që çdokush të arrijë të ndjejë efektin e një ekonomie në rënie, që e vështirëson jetën e përditshme. Nga ana tjetër, edhe faktori social sërisht është prezent, si në jetën stresante që shumica përjetojnë çdo ditë, ashtu edhe në mungën e një alternative, duke ndikuar kështu


62

edhe në vendimin dhe eksplorimin e mundësisë së largimit sipas Dr.Nano.Kryesisht të rinjtë shtyhen nga faktori ekonomik për të migruar, sepse ata e nisin jetën nga e para,

kanë nevojë për investime, kanë nevojë për një banesë,për komoditet, të paktën minimal dhe këto nuk i gjejnë dot në Shqipëri. Së dyti, jashtë ka më shumë garanci ekonomike. Nëse individët punojnë në mënyrë korrekte, punojnë mirë, nuk janë të rrezikuar nga papunësia,kurse në Shqipëri nuk ekziston një situatë e tillë. Shpesh ka ndodhur që që individë të zotë dëbohen nga puna, duke sjellë që mungesa e sigurisë dhe garancisë psikologjike, ekonomike,politike dhe sociale t’i nxisë njerëzit që të largohen nga Shqipëria.

Pavarësisht se pjesa më e madhe e kampionit janë me shkollë të lartë (51.7%), ata duan të largohen. Hulumtimet e mëparshme tregojnë se pavarësisht kualifikimeve, shqiptarët që shkojnë jashtë janë të prirur që të punojnë në sektorë që kërkojnë pak kualifikime. (King dhe Vullnetari, 2003)

Valët e para dhe të dyta të emigracionit kanë qenë valët e punëtorëve të pakualifikuar,njerëzve që nuk kanë arritur të shkojnë deri në universitet dhe më pas janë integruar në fuqinë punëtore të vendeve perëndimore në punët e pakualifikuara ose në punët që duan pak kualifikim. Ndërkohë që vala e viteve të fundit është e punonjësve të kualifikuar,e studentëve, mjekëve,inxhinierëve e kështu me rradhë sepse në Shqipëri ka një disbalancë të madhe midis numrit të njerëzve që shkollohen,profesionalizohen dhe mundësive e kapaciteteve ekonomike për t`i thithur ata në tregun e punës.Sa më i thellë të jetë ky hendek, aq më tepër njerëzit do shkojnë jashtë Shqipërisë- thekson Dr. Qori.

Evidentohet edhe largimin e pjesës intelektuale ose potencialit intelektual. Nëse migracioni vazhdon me këto ritme, sigurisht që do të ndodhë varfërimi intelektual i shoqërisë. Për të analizuar lidhjen mes shkollës së lartë dhe migrimit, duhet parë kërkesa për punë që kanë vendet perëndimore,pasi shqiptarët ikin drejt vende perëndimore që ka ofertë për punë. Gjermania për shembull,nuk është prekur nga kriza dhe ka nevojë për inxhinier, informaticien,mjekë,sigurisht në hallkat e fundit të profesionit, pasi kryesoret i mbajnë vendasit. Nëse hyn në krizë ekonomia dhe kapitali në perëndim, kjo reflektohet në mundësi më të pakta punësimi dhe migrimi.

Dr.Nano mbështet fort gjetjet e studimit, pra lidhjen mes dëshirës për tu larguar dhe nivelit të edukimit. Ndryshimi i formave të migrimit po evidentohet gjithnjë e më shumë,sidomos përsa i përket ndryshimit të target grupit të personave që migrojnë. Kështu, persona të kualifikuar,persona me shkollë të lartë,persona të cilët janë në marrëdhënie pune kanë filluar seriozisht ta mendojnë opsionin e migrimit. Pra, nëse kategoria e atyre që ishin të papunë,pa asnjë prespektivë momentale në vendin ku janë e shikonin migrimin si një alterantivë, ka qenë dhe vazhdon që të jetë si target grup, tani vitet e fundit është shtuar një target grup i ri, që është pikërisht grupi me karakterisitikat më sipër, që edhe pse kanë punë të mirë apo kanë kualifikimi, shikojnë një lloj pamundësie ose nuk kanë shpresë,duke vlerësuar mundësinë për të lëvizur.

Duke vazhduar analizën e saj, dr Nano thekson se çështja e individëve me shkollë të lartë që duan të migrojnë duhet të analizohet në disa mënyra. Kështu, duhet eksploruar nëse individiët janë në marrëdhënie pune ose jo dhe shikojnë mundësinë për tu larguar. Ndoshta një person i kualifikuar mund të mendojë se me pak investim apo çështje kohe ai mund ta gjejë veten jashtë. Rrjedhimisht kjo formë e të menduarit ngre një pikëpyetje shumë të madhe sesa ne jemi duke i vlerësuar profesionistët momentalisht.Nëse një i ri i kualifikuar beson dhe mendon se nëse largohet jashtë do të gjejë një punë të kualifikuar, do të thotë që në vendin tonë nuk ndihet mirë dhe nuk ndihet i vlerësuar në raport me atë çfarë është dheçfarë jep. Ndikim tjetër ka edhe çështja e pagesës. Individët mund të mendojnë se kanë një pagesë shumë të vogël për punën që bëjnë dhe në vendet ku migrojnë marrin një pagesë më të lartë. Brenda këtij dimensioni, mund të ketë edhe një grup tjetër, i cili është i sigurtë se nuk mund të bëjë jashtë


63

vendit një punë të kualifikuar, mund të shikojnë mundësi të tjera, si për shembull një jetë më cilësore, ndoshta një jetë më të qetë, një të ardhme më të mirë për fëmijët e tyre, gjë që momentalisht nuk janë duke e parë. Pra, mund të marrin përsipër edhe rrezikun e mosbërjes së një pune jo shumë të kualifikuar, kundrejt rritjes së cilësisë së jetës në shumë aspekte të tjera.

Nga ana tjetër, profesor Dervishi pohon se ndonëse indvidët jashtë mund të bëjnë punë më të rëndomta, ata kanë më shumë garanci ekonomike, sociale dhe psikologjike. Më shumë sesa kërkimi i një vendi të mirë pune, individët kanë nevojë për siguri dhe qetësi psikologjike. Nëse nuk ka hierarki vlerash dhe ka anarki në shoqëri, individi e ndjen veten si një varkë e vogël në det të trazuar. Duke qenë se populli shqiptar po jeton në një periudhë të vërtetë anarkie, të lodhur nga kjo situatë njerëzit detyrohen që të largohen nga Shqipëria, qoftë djem edhe vajza, qoftë me arsim të lartë dhe qoftë pa arsim fare.

Kështu, Prof. Dr. Derivishi e lidh migrimin e shqiptarëve jo vetëm me çështje ekonomike, por edhe me padrejtësitë dhe mbi të gjitha me shpërbërjen e sistemit të vlerave. Në Shqipëri nuk vlerësohen njerëzit e ndershëm dhe korrektë që i shërbejnë vendit, madje ata fyhen apo poshtërohen në forma të ndryshme. Kjo përmbysje e sistemit të vlerave është goditja më e madhe për popullin shqiptar.

Dr. Nano pohon se fakti që shumë individë duan që të largohen, do të thotë që nuk e gjejnë veten në Shqipëri. Të mosgjeturit e vetes lidhet me shumë arsye ekonomike,sociale apo mospërputhshmëria e vlerave. Pra ajo që është e rëndësishme një individ dhe konsiderohet vlerë e fortë mund të mos këtë lidhje me vlerat e vendit,gjë që rrit predispozitat për tu larguar.

Në Shqipëri,sipas Dr. Arlind Qorit ekziston një kod vlerash me kontradikta te brendshme që i përshtaten kësaj faze zhvillimi shoqëror. Gadishmëria për tu korruptuar dhe për të korruptuar është produkti i marrëdhënieve shoqërore. Mënyra më e lehtë për të mbijetuar është anash rregullit formal, pasi rregulli formal nuk është përshtatur në shoqëri dhe është akoma i huaj.

Kjo vjen nga politikat e gabuara, si dhe nga mënyra e strukturimit të ekonomisë. Ka një hendek midis vlerave formale dhe vlerave reale,për aq kohë sa vlerat formale nuk janë produkt i shoqërisë. Nëse krahasojmë sistemet, evidentohet se disa gjëra kanë ndryshuar,disa gjëra jo. Duke ndryshuar struktura ekonomike,duke ndryshuar se çfarë mund të përfitojë njeriu,normalisht ndryshon edhe sistemi i vlerave. Gjatë socializmit për shembull,ishte e ndaluar me ligj të pasuroheshe. Ne këtë kuptim, horizonit i përfitimit ekonomik ishte shumë i ngushtë dhe atëherë shoqëria duhej të gjente mekanzima të tjerë, si për shembull t’i jepte rëndësi statusit social. Një nga kategoritë që gëzonte status më të lartë social ishte ajo e mësuesit, që ishte një figurë e nderuar. Për shkak të vetëdijësimit se përfitimi ekonomik ishte i ndaluar,atëherë kërkohej respekti i shoqërisë. Në momentin që transformohet struktura ekonomike, lind mundësia për të përfituar nga të tjerët dhe për tu ripasuruar. Ai që pasurohet vazhdimisht shërben si një model i ri ekonomik.

Sipas gjetjeve të studimit, arsimi është më pak i prekur krahasur me shëndetësinë apo dhe me gjyqësorin. Së pari, gjyqësori është komplet i ndarë nga shoqëria, ku prokurori, gjykatësi janë trupa krejt të huaja. Mjekësia mund të jetë e lidhur me shoqërinë, por mjekësia ka në dorë jetën e tjetrit dhe për pasojë, pacienti është shumë herë më i shtrënguar të paguajë dhe për pasojë e sistemit të korruptohet. Në të këtë linjë shkon dhe Dr. Qori.Përsa i përket arsimit,nuk ka shumë hapësira për korrupsion krahasimisht me sektorët e tjerë. Gjithashtu,në arsim ka pasur vend për njerëz që e kanë pasion punën e tyre,njerëz që kanë të bëjnë me librin dhe nuk duhet të ketë një hendek midis asaj që edukativisht predikojnë dhe asaj që bëjnë. Mësuesi është gjithmonë një figurë morale dhe e ka më të vështirë ta pranojë hendekun midis bëj si them unë,por mos bëj si bëj unë. Nga ana tjetër, vihet re një dëshirëë shqiptarëve për tu arsimuar jashtë. Së pari në një vend të përparuar arsimi është më i mirë se në një vend të prapambetur. E dyta është krijuar përshtypja, e cila vite më parë ka qenë shumë e fortë se individët e shkolluar jashtë


64

Shqipërisë,apriori kanë kredenciale dhe diploma më të vlefshme.Gjetjet tregojnë se largimi për arsim jashtë mund një arsye për tu larguar në mënyrë të ligjshme.

Kështu individi ndërkohë që studion në degën që zgjedh dhe mund të punojë.Nga ana tjetër evidentohet se cilësia e arsimit nuk është e mirë, jo vetëm në nivelin universitar, por edhe në nivelin parauniversitar.Dr. Livia Nano shton se zakonisht individët që kanë mundësi financiare shqyrtojnë oportunitetin për tu shkolluar jashtë, duke vënë në pikëpyetje cilësinë e arsimit në Shqipëri.

Sipas profesor Dervishit, sistemi shkollor i Shqipërisë ka një degradim të frikshëm, duke filluar që nga arsimi parashkollor. Reforma arsimore në Shqipëri duhet të fillojë që nga abetarja dhe nuk duhet të veprohen duke aplikuar disa modele shabllon të, por duhet që arritjet më të larta të vendeve të huaja të adaptohen në mënyrë të përshtatshme për kushtet dhe rrethanat e vendit. Gjithashtu studentët keqorientohen edhe në profilet që zgjedhin.

Përpos vlerësimit për arsimin, kampioni ka vlerësuar negativisht vendin, politikën, shërbimet sociale, shëndetësinë, dhe në vecanti drejtësinë. Vlërsimet korrelojnë negativisht me dëshirën për tu larguar, pra, sa më e madhe dëshira për tu larguar aq më të ulta do të jenë vlerësimet për vendin. Në mbështetje, variabli mjedisor në instrumentin e cilësisë së jetës përputhet me vlerësimet për vendin, duke raportuar një nivel pakënaqësie shumë të madhe krahasuar me indeksin e përgjithshëm. Kjo tregon një mungesë të theksuar të shërbimeve dhe cilësisë së tyre. Për më tepër, kënaqësia që Shqipëtarët përfitojnë nga jeta është nën mesatare.

Përsa i përket shëndetësisë, në Shqipëri nuk ka garanci dhe subjektet e kanë vlerësuar shumë keq. Sistemi i shëndetësisë dhe farmaceutik sipas Prof. Dervishit funksionojnë me shumë defekte. Shumëindividë të moshuar konstatojnë se kanë arritur të tejkalojnë problemet shëndetësore vetëm sepse janë kuruar dhe qëndrojnë jashtë. Pra edhe nëse shpirtërisht duan të jetojnë në Shqiperi, nëse do ishin këtu, nuk do të kishin jetë. Është e pajustifikushme që sot Shqipëria të ketë këtë sistem shëndetësor në nivele të këqija.

Studimi ka treguar se pjesa më e madhe e pjesëmarrësve e ka vlerësuar negativisht politikën dhe analiza ka treguar për një korrelacion negativ midis politikës dhe dëshirës për migrim. Sistemi poltik është duke u shpërbërë dhe zgjatja e krizës politike do të sjellë dekompozimim të sistemit, që i hap rrugë mundësisë për krijimin e forcave të reja politikee sociale në të mirë të shoqërisë. Kur sistemi politik është i kopsitur, ka pak vend për ta çarë. Kur fillon krisja e brendshme, kjo sjell risi. Për shkak të mungesës së një sistemi politik të drejtë, shpërbërja nuk mund të na shqetësojë. Kriza e legjitimitetit të partive politike është një shenjë e shpërbërjes së sistemit dhe i gjithë ky proces krijon mundësinë e krijmit të një strukture të re sipas Dr. Qori.

Ndërkaq, profesor Dervishi argumenton se Shqipëria nuk ka politikë, pasi një vend anarkik nuk ka politikë. Shqipëria ka nevojë për zgjidhje radikale, vizionare dhe vetëm mirëmenaxhimi sjell ndryshim të shpejtë të situatës. Nëse sipas Faik Konicës në territorin tonë mund të, jetojnë më mirë se në Zvicër rreth 20 milionë shqiptarë, fakti që popullsi përbëhet nga 2-3 milionë shqiptarëështë tregues se populli jeton keq, është i shpërfillur, i përbuzur, nuk ka mirëorganizimi apo politika vizionare. Për tiu kundërpërgjigjur kësaj situate lind nevoja e ngritjes së një këshilli kombëtar intelektualësh, të cilët mos të kenë lidhje të drejpërdrejtë me pushtetin, por të ndërtojnë një plan strategjik për zgjidhjen e problemeve dhe partitë politike duhet të punojnë brenda këtij plani.

Klima politike ndikon në vendimmarrjen për të qëndruar apo lëvizur. Politika është përgjegjëse për krijimin e një atmosfere shprese dhe kështu në mënyrë indirekte, është përgjegjëse për migrimin, pasi ka marrë përsipër të drejtojë dhe organizojë vendin në shumë fusha. Çështja e migrimit, deri në një farë mase është krejt normale. Për shembull, shumë gjermanë shkojnë dhe punojnë në Zvicër, sepse aty


65

rrogat janë më të mira.Por situata tregon se shqiptarët nuk lëvizin nga Shqipëria për të vajtur ne Itali, Greqi apo Gjermani vetëm sepse rrogat janë më të larta. Nuk është vetëm çështje ekonomike, është edhe çështje e prespektivës. Në prespektivë, individët në vendin tonë nuk shikojnë diçka të mirë. Pra, nuk është vetëm çështje e pastër ekonomike, një diferencë pagash, por është mungesa e shpresës, që i bën individët jooptimistë për të ardhmen dhe i shtyn që të lëvizin thekson Dr. Nano.

Gjetjet aktuale tregojnë 83.86% e pjesëmarrësve të studiuar kanë dëshirë për tu larguar nga vendi. Gjithashtu, nuk u evidentuandiferenca midis gjinive, si dhe zonave të banimit rurale ose urbane. Kjo tregon ndryshim në formën aktuale të migrimit, duke krijuar një shkëputje madhore nga forma tradicionale.

Migracioni shqiptar është një fenomen unik përsa i përket dinamizmit të zhvillimit. Po aq karakteristikë sa ritmet e shpejta dhe migrimi i parregulltë, migrimi shërben si një lente interesante për studimin dhe ndikimin e gjinisë. Në mënyrë progresive, në fillimet e veta migracioni shqiptar ka qenë ekskluzivitet i burrave dhe djemve të rinjë, që aspironin për një jetë më të mirë drejt një vendi të huaj. Forma tradicionale e migrimit të vajzave ka qënë nëpërmjet bashkimeve familjare, por jo si iniciatore kryesore ( Stecklov et al., 2010).

Përgjithesisht, sipas studimeve migrimi shqiptar, sidomos deri në vitet 2000 ka qenë kryesisht mashkullor. Me kalimin e kohës, me një farë stabilizimi të emigrantëve në vendin e destinacionit, ata filluan të tërhiqnin edhe vajzat, bashkëshortet, motrat dhe me rradhë. Por gjithësesi vajzat shkonin si anëtare të familjes, nuk shkonin si emigrante vetëm. Profesor Dervishi pajtohet me rezultatet e studimit dhe rithekson se vihet re prirja që vajzat te emigrojnë vetë dhe të shkojnë personalisht ta provojnë fatin si emigrante. Natyrisht, kjo lidhet edhe me ndryshimin e kushteve të emigrimit, që tani janë më favorizuese, si dhe me aspiratat më të larta.

Shoqëria shqiptare dalëngadalë është në një proces emancipimi gjinor. Patriarkalizmi është duke u shpërbërë dhe vrasjet dhe dhuna e vazhdueshme janë shenja të një sistemi në panik dhe të futur në krizë. Pra nëse faktori i pare lidhet me emancipimin, faktori tjetër lidhet me mënyrën e migrimit. Nese njerëzit do migrojnë me anë të formave ilegale, si do futen në kamion apo skaf, atëherë është e sigurt se vajzat, së paku nuk do të udhëtonin vetëm, sepse këto forma janë të pasigurt fizikisht evidenton Dr. Qori.

Në rastet që udhëtohet në mënyrë legale, sigurisht që vajzat janë më të sigurta dhe për pasojë mund të migrojnë edhe vetëm. Ndikim tjetër që lidhet me shkëputjen nga format tradicionale është se nëse emigrojnë profesione të caktura apo studentë, variabli i gjinisë nuk ndikon. Pra, ndyshimi lidhet qoftë me emancipimin, por me faktin sesa të përgatiur janë njerëzit për të përballuar rrezikun fizik te jetës.

Ndryshimi në aspektin gjinor përsa i përket migrimit lidhet me forcimin dhe fuqizimin e grave dhe vajzave në shoqërinë tone, të cilat kanë filluar ta perceptojnë veten ndryshe, kanë marrë role të tjera, ndihen më të pavarura dhe preokupohen për të marrë vendime, ku një prej tyre është edhe vendimi për të lëvizur dhe për të krijuar një të ardhme më të mirë. Pra pavarësisht se kemi ende vajza dhe gra që janë të varura dhe nuk duan të ikin, kemi një përqindje tjerët që ndërmarrin inisitiva vetë dhe janë autonome, duke sjellë balanca të migrimit në bazat gjinore pohon Dr. Nano.

Përsa i përketaspektit psikologjike, pjesëmarrësit renditen në mesatare krahasuar me vendet e zhvilluara si dhe afër mesatares për varibalin social por jo për varibalin fizik. Kjo tregon që Shqiptarët bëjnë një jetë shumë të pashëndetshme duke raportuar nivele të larta të dhimbjes, e cila shoqërohet me nivela të larta për nevojë për medikamente në jetën e përditshme dhe rritje të ndjesive negative si ankth, zemërim dhe depresion.

Kundrejt të dhënave të studimit ekspertët pohojnë se situata psikologjikëështë më problematike nga ajo që raportohet. Kjo lidhet me faktin se në më të shumtën e rasteve kur vetëraportojnë përpiqen të


66

tregojnë një anë perfekte dhe sa më të mirë të vetes. Gjithashtu ka një fokus më të madhë tek shëndëti fizik krahasur me shëndetin psikologjik. Kështu Dr. Nano thekson se ne jemi në kufi përsa i përket çrregullimeve të shëndetit mendor, si pasojë e situatës, mungesë së shpresës, mungesës së prespektivës, mungesa e të parit të dritës në fund të tunelit, shoqëruar me probleme serioze psikologjike. Per aq kohë sa nuk mendohet si të zhvillohen pozitivisht të rinjtë, atëherë do përfundojmë tek pjesa që do na duhet të trajtojmë problemet apo çrregullimet e shëndetit mendor. Kjo perspektivë për shoqërinë është më e kushtueshme, për individin është shumë e dhimbshme dhe për familjen është akoma më e dhimbshme.

Përballja me problemet psikologjike nis fillimisht nga vizioni që individët kyç të shoqërisë kanë për fëmijët dhe të rinjtë. Shqipëria në fakt karakterizohet nga qasja e perceptimit të të rinjve si problem, ose në rastin më të mirë të mundshëm si probleme që priten të shfaqen. Ne duhet që të ndryshojmë komplet qasjen ndaj të rinjve dhe të fillojmë ti konsiderojmë ata si burime që duhen mbështetur dhe zhvilluar. Ketë lloj perceptimi nuk duhet ta ndajë vetëm një individ, një target grup i caktuar apo një grup profesionistësh. Ky është një perceptim që duhet ndarë gjerësisht. Kështu që teorikisht dhe praktikisht duhet të krijohet një vision i përbashkët për atë se çfarë janë të rinjtë për ne, a janë të rinjtë e ardhmja, a tregohet kjo në mënyrën sesa shoqëria kujdeset për të rinjtë apo sa prekupohemi për brezin e ardhshëm.Fakt është që gjithë shoqëritë e emancipuara tregojnë kujdes për brezin e ri, ndërkohë që shoqëritë ne tranzicion nuk duket se e kanë luksion për tu preokupuar se çfarë do ndodhë pas 10 apo 20 vjetësh. Ndarja e një vizioni të përbashkët se çfarë janë të rinjtë, si duhet ti konsiderojmë ata është hapi i parë në zhvillimin e tyre pozitiv.Në momentin që individët kyç të shoqërisë e besojnë këtë gjë, vazhdohet në stadin e hapave më konkret për mënyrën sesi impelemtohen dhe aplikohen startegjitë.

Sipas Prof. Dervishit kriza aktuale është kriza më e rëndë që ka përjetuar populli shqiptar, të paktën që nga shekulli 20. Shqiptarët kanë kaluar situata edhe më tragjike, por kanë pasur më shumë shpresë, për shkak tënjerëzve idealiste. Kurse sot fryma e idealizmit është zbehur dhe madje edhe përçmohet.

Për Dr. Qorin nëse njerëzit, sidomos njerëzit më vitalë, njerëzit më të përgatitur të shoqërisë duan të ikin, atëherë kjo është një shenjë dëshperimi. Shpresa ndoshta qëndron tek të arsimuarit që nuk kanë ikur akoma nga Shqipëria, që detyrohen të bëjnë punë në profesionin e tyre mund të shërbejnë si katalizatorë ndërgjegjësues dhe si organizatorë të të tjerëve si vetja. Në shoqërinë tonë ka kamarierë dhe punëtorë fasonerie me universitet, duke qenë një dramë përata që e përjetojnë. Por nga ana tjetër nga pikëpamja e strukturës shoqërore, ky individ është një ndërgjegjësues që mund të ngrejë nivelin kulturor dhe pritshmëritë e personave të tjerë. Kjo ngjan me historitë e mësuesve që i dënonin dhe i dërgonin të punonin në një shkollë të largët. Kjo ishte dramë për mësuesin, por ishte një lajm shumë i mirë për fshatin, sepse fshati do të kishte një mësues më shumë, që do fliste me disa njerëz, do shpërndante libra e kështu me rradhë. Një njeri i mirëarsimuar, në një mjedis pune të nënkualifikuar do ti përcjellë idetë e veta tek të tjerët dhe kjo është e pashmangshme. Këta individë kanë potencialin që të shndërrohen së bashku në promotorë të transformimit social. Masa e njerëzve që janë të pakënaqur në mënyrë radikale, por kanë edhe kapacitetin intelektual, kanë kërkesa të larta dhe pakënaqësi të madhe, mundësojnë krijimin e strategjive efektive.

Problemet psikologjike lidhen dhe mënyrën sesi ne i konceptojmë lumturinë. Ideologjia sunduese na ka mundësuar ta shohim lumturinë në terma individuale.Ti je individi dhe je i lumtur në atë se çfarë konsumon. Në një shoqëri të varfër, ku ka pak mundësi për konsum, ti je më pak i lumtur kur ble pak gjëra, kur nuk mund të udhëtosh etj. Por nëse lumturinë e shikojmë më kolektivisht dhe e shohim të ndërtuar mbi marrëdhënien midis njerëzve, mbi pasurimin jo vetëm material, por edhe shpirteror, atëherë ka një dritare më të madhe. Pra investimi tek marrëdhëniet subjektive rrit optimizimin, pasi njerëzit shikojnë sesa të fuqishëm janë sëbashku. Edhe emigrantët që kthehen në Shqipëri flasin me


67

një lloj nostalgjie për marrëdhëniet shoqërore që nuk i gjejnë tek vendet ku shkojnë. Marrëdhëniet janë fuqia që të jep kolektiviteti nëpërmjet mundësisë së transformimit të gjërave. Ky lloj optimizmi gjendet atëhere kur shoqëritë janë në situatat e rritjes së aktivizmit politik.

Një tjetër element ndikues janë mediat sociale të cilat janë gjetur që të kenë ndikim në inkurajimin e migrimit. Individët ndikohen dhe joshen për të emigruar duke parë jetësën e individëve të tjerë. Media sociale paraqet një pjesë të ekzagjëruar të realitetit duke krijuar një element joshës për individin, i cili nuk e gjen në vendin ku jeton. Në këtë mënyrë, media sociale kthehet në një iniciues për migrimin. Nga ana tjetë, individët përdorin median sociale për tu informuar dhe për të gjetur mundësi krysisht individët të cilët e mirëformuar akademikisht. (Dekker dhe Engsbergsen 2012) (Hidayati, 2018)

NëShqipëri kanë ndodhur disa ndryshime positive përsa i përket shprehjes së mendimit të lirë, duke bërë që tashmë personat të lëvizin jo për lirinë e fjalës, por kryesisht për arsye që kanë të bëjnë me mireqenien. Ndërkohë që standarti i mirëqenies është rritur,shikohet se në vend nuk të plotësohet standarti që ti pret. Kjo lidhet shumë me çështjen e globalizmit dhe me aksesin shumë të madh në internet. Sot të rinjtë dinë shumë më shumë se çfarë do të thotë një jetë e mirë, sesi është jeta tjetër, si është të jetuarit në një kontekst tjetër, falë internetit në rrjetet sociale thekson ndër të tjera Dr. Nano

Ata thuajse janë atje present, në atë jetë dhe ndërkohë kanë një ballafaqim të frikshëmtë asaj që cfarë shikojnë nëpërmjet internetit apo medias dhe asaj çfarë ata janë momentalisht duke jetuar. Kjo lloj kontradikte i shtyn individët për të kërkuar diçka më shumë. Nëse më parë, për shkak të përdorimit të pakët të internetit, efektit të ulët të globalizmit migronin vetëm ata që e kishin për çështje mbijetese, ekonomike, tani nuk bëhet fjalë vetëm për kaq. Tani të rinjtë shikojnë, lexojnë dhe duan të shprehin veten përtej kësaj kulture që kanë rrotull.Ballafaqimi mes ekonomisë së vendeve të tjera, mënyrës së jetës dhe stilit të vendeve fqinjë dhe krahasimi me realitetin krijojnë tensione shumë të mëdha. Ekonomia e ulët, situata politike, të mos shkuarit e gjërave siç duhet krijon tension, tension të brendshëm ku individi ndoshta nuk është i aftë as ta artikulojë.Tensioni i brendshësm, ekspozimi nga rrjetet socila dhe mbledhja e gjithë faktorëve të tjerë bën që shikohet mundësia e largimit, në vend të qëndrimit.

Përpos faktorëve që i shtyjnë shqipëtarët drejt migrimit, studimi evidenton edhe faktorët pengues ku faktori kryesor lidhet me mungesën e dokumentacionit të rregullt. Dr. Qori argumenton se nëse migrojnë të rinj, atëherë ata ikin me synimi për tu integruar formalisht në tregun e punës. Në këtë kuptim, një rëndësi të madh ka edhe formaliteti ligjor, qoftë në deftesat e zotërimit të gjuhës apo provimet që evidentojnë aftësitë në një pozicion të caktuar. Mungesa e dokumentacionit të rregull nuk të mundëson lehtësisht integrimin në shoqëri, si pasojë as cilësi më të mirë jetese që synojnë sot individët që migrojnë.

Sipas profesor Dervishit, Shqiptarët duke qenë se nuk kanë dokumenta të rregullta janë të detyruar të punojnë ilegalisht. Një person që nuk realizohet legalisht, do realizohet ilegalisht. Mungesa e dokumentacionit rrit edhe predispozitat për të qenë pjesë e rrjeteve trafikuese.

Faktor tjetër pengues është dhe familja, ku Dr. Nano shpjegon se në Shqipëri, familja është shumë e rëndësishme dhe anëtarët e familjes kanë qenë të lidhur me njëri tjetrin. Kujdesi ndaj brezit më të vjetër është perceptuar dhe trashëguar si një përgjegjësi e fëmijëve ndaj prindërve të tyre. Kjo mendësi vazhdon kryesisht tek personat që janë mbi 40 vjeç e lart, por nga ana tjetër, personat më të rinj nuk e kanë aq të fortë lidhjen dhe ndjenjën e përgjegjësisë apo kujdesit ndaj prindit, lidhur kjo me mënyrën sesi brezi tjetër është rritur. Përpos përçimit të vlerave tradicionale të kujdesit, sot familja mund të shërbejë edhe si intrumentalizim për migrimin. Prindërit mund të besojnë së nuk ka arsye ta mbajë fëmijën të lidhur pas vetes, por elaborojnë mundësinë që fëmija të ketë një të ardhme më të mirë, gjë që e gjen vetëm jashtë

Dr. Qori pohon se familja shqiptare është një familje midis tradicionalitetit dhe modernitetit. Lidhjet


68

familjare dhe fisnore janë shumë të forta dhe institucioni i familjes ka një rol të madh socializues dhe përkrahës në aspektin ekonomik. Ndërkaq, duhet theksuar së në familje ka shumë investim afektiv, aq sa ndonjëherë ka edhe posesivitet. Për prindërit sidomos, dhe më pas kjo iu injektohet edhe fëmijëve, emigracion do të thotë të shkëpusësh njëherë e mirë lidhjet familjare. Ka një ndryshim mes të shkolluarit jashtë me prespektivën për tu rikthyer në vendin tënd dhe është krejt ndryshme të shkosh diku për të punuar, ku njerëzit shpresojnë të hapin një dritare të re në jetën e tyre, të adaptohen në një shoqëri të re dhe për pasojë lidhjet me familjen e tyre të origjinës do zbehen. Faktor tjetër është ekzistenca e opinionit, sidomos në qytetet e vogla, sipas të cilit sidomos djali duhet të qëndrojë me prindërit dhe nuk mund t`i braktisë ata. Ky është një presion shumë i madh, qoftë nga familja apo rrethi social.

Profesor Dervshi jep një këndvështrim tjetër, duke pohuar se ndikimi i familjes në jetën e individëve është duke u zbehur shumë. Sipas tij, familja shqiptare sot është etraumatizuar dhe prindërit e kanë shumë të vështirë ti thonë vajzës ose djalit që mos migro. Ndikimi i fortë i familjes në mosemigrim në fakt ka qënë shumë i madh më parë, por sot familja shqiptare ndikon pak në jetën e fëmijëve. Prindërit nuk mund ti mbajnë fëmijët e tyre që kanë mbaruar me rezultate të larta dhe nuk kanë punë ose kanë punë me pagesë të ulët. Mungesa e prespektivës i ul shanset e familjes që ta pengojë migrimin.


69

KAPITULLIV

REKOMANDIME

1. Ndryshimi i mënyrës së politik-bërjes duke futur në politike, akademikët të cilët do të krijojnë plane konkrete veprimi. Promovimi i shtresës intelektuale është një faktor esencial për zhvillimin e vendit.

2. Dizenjimi i mekanizmave lehtësues për ofrimin e suportit për të rinjtë dhe emigrantët e rikthyer. Suporti me grante, lehtësim në aspektin e taksave, ofrimi i asistencës ligjore, ekonomike dhe sociale për të lehtësuar procesin e ri-integrimit si dhe për të parandaluar emigrimin masiv.

3. Krijimi i forumeve dhe debateve publike për ndërtimin e strategjive vizionare për ndërmarrjen e hapave konkrete për mbështetur të rinjtë dhe shoqërinë. Fokusi i forumeve të jetë shqyrtimi i politikave të ndërmarra gjatë viteve për të evidentuar pikat e dobëta dhe të forta të tyre.

4. Rritja e reformave në arsim dhe nxitja e edukimit të përgjithshëm me qëllim arsimin e të gjithë popullësisë dhe induktimin e cilësive për të kuptuar objektivisht situatën dhe për të reflektuar për zgjidhjen

5. Studimi i tregut të punës duke pasur në fokus mbikëqyrjën e universiteteve publike e private për balancim të kërkesës me ofertën. Në këtë mënyrë behet dhe adresimi dhe kanalizimi i të rinjëve drejt kurseve profesionale.

6. Përmirësimi i infrastrukturrës për ofrimin e shërbimive si dhe vendosja e kontaktit me emigrantët Shqiptar për të përthithur investime, ide dhe teknologji të reja. Lehtësimi ligjor i investitorëve për hapjen e një biznesi duke i ofruar suport.

7. Hartimin e politikave të ashpëra që do të rrisin zbatueshmërinë e ligjit dhe do të zhdukin e fenomenit të pandëshkueshmërisë.

8. Ndryshimi i strukturës ekonomike te tregut, duke orientuar investimin e kapitaleve drejt prodhimeve të cilat gjenerojnë fitim dhe punësim.


70

BIBLOGRAFIA

Adserà, A., Boix, C., Guzi, M., & Pytliková, M. (2016). Political Factors as Drivers of International Migration. Mimeo.

Alesina, A., Carlana, M., Ferrara, E. L., & Pinotti, P. (2018). Revealing Stereotypes: Evidence from immigrants in schools(No. w25333). National Bureau of Economic Research.

Amuedo-Dorantes, C., & Pozo, S. (2006). Migration, remittances, and male and female employment patterns. American Economic Review, 96(2), 222-226

Andronic, R. L. (2016). Stereotypes and migration. Redefining Community in Intercultural Context, 5(1), 105-107.

Anthias, F., & Lazaridis, G. (2000). Gender and migration in Southern Europe: Women on the move. Berg Publishers

Ates, M. (2013, July). Albanian Demography And Its Relation With Migration. International Balkan Annual Conference.

Bank of Albania. 2008. Annual report 2007, TiranaBarjaba, K. (2018). Failure of” Myth of Homeland”: delay of return migration to Albania. Itinerari di

ricerca storica, (2), 219-226.Barjaba K. 2000. Contemporary patterns in Albanian emigration. South-East Europe Review 3(2):Barjaba, K. (2000). Contemporary patterns in Albanian emigration. SEER-South-East Europe Review for

Labour and Social Affairs, (02), 57-64.Barjaba, K. (2003) Shqiptarët Këta Ikës të Mëdhenj. Tirana: KorbiBarjaba, K. and King, R. (2005) Introducing and theorising Albanian migration, inBërxholi, A., Doka, D. and Asche, H. (2003) Demographic Atlas of Albania. Tirana: Ilar Bon, N. G. (2017). Movement matters: The case of southern Albania. Ethnologie française, (2), 301-308.Botezat, A., & Pfeiffer, F. (2014). The Impact of Parents Migration on the Well-Being of Children Left

Behind–Initial Evidence from Romania. ZEW-Centre for European Economic Research Discussion Paper, (14-029).

Carballo, M., & Nerukar, A. (2001). Migration, refugees, and health risks. Emerging infectious diseases, 7(3 Suppl), 556.

Campbell, J. (2013). Shaping the Victim: Borders, security, and human trafficking in Albania. Anti-Trafficking Review, (2).

Carletto, C., Davis, B., Stampini, M., Trento, S., & Zezza, A. (2004). Internal mobility and international migration in Albania (No. 854-2016-56186).

Carletto, C., Davis, B., Stampini, M., & Zezza, A. (2006). A country on the move: international migration in post-communist Albania. International Migration Review, 40(4), 767-785.

Castaldo, A., Litchfield, J., & Reilly, B. (2005). Migration and poverty in Albania: what factors are associated with an individual’s predisposition to migrate?. Journal of Southern Europe and the Balkans Online, 7(2), 157-173.

Cattaneo, C. (2012). Migrants’ international transfers and educational expenditure: Empirical evidence


71

from Albania. Economics of Transition, 20(1), 163-193.Cena, E., Heim, D., & Trandafoiu, R. (2018). Changing places: children of return migrants in Albania and

their quest to belong. Journal of Ethnic and Migration Studies, 44(7), 1156-1176Cesareo, V. (2017). The Twenty-second Italian Report on Migrations 2016. Fondazione ISMUCummings, C., Pacitto, J., Lauro, D., & Foresti, M. (2015). Why people move: understanding the drivers

and trends of migration to Europe. London: Overseas Development Institute.Çaro, E., Bailey, A., & Van Wissen, L. J. (2014). Exploring links between internal and international migration

in Albania: a view from internal migrants. Population, Space and Place, 20(3), 264-276.Çaro, E. (2011). From the village to the city: the adjustment process of internal migrants in Albania.Cronbach, L. J. (1990). Essentials of psychological testing. 5th ed., Harper & Row, New York.Dalakoglou, D. (2010). Migrating-remitting-‘building’-dwelling: house-making as ‘proxy’presence in

postsocialist Albania. Journal of the Royal Anthropological Institute, 16(4), 761-777.Davies, A. A., Basten, A., & Frattini, C. (2009). Migration: a social determinant of the health of migrants.

Eurohealth, 16(1), 10-12.Dekker. R., and Engbersen. G., (2012) How social media transform migrant networks and facilitate

migration., Univeristy of Oxford, Themis.Démurger, S. (2015). Migration and families left behind. IZA World of Labor.Dingle, H., & Drake, V. A. (2007). What is migration?. Bioscience, 57(2), 113-121.Docquier, F., & Rapoport, H. (2005). The economics of migrants’ remittances. Handbook on the Economics

of Altruism, Reciprocity and Giving, forthcoming, North-Holland: Amsterdam.Dubey, S., & Mallah, V. (2015). Migration: causes and effects. The Business & Management Review, 5(4),

228.European Commission. (2019).Asylum quarterly report. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/documents/6049358/7005580/Asylum+quarterly+report+

+Q4+2015.pdf/7c7307b1-a816-439b-a7d9-2d15e6e22e82European Union Agency for Fundamental Rights. (2011). Migrants in an Irregular Situation: Access to

Healthcare in 10 European Union Member States.Faist, T. (2018). The Transnationalized Social Question: Migration and the Politics of Social Inequalities in

the Twenty-First Century. Oxford University PressGautam, T. R. (2006). Causes and Impact of Migration : A Sociological Study of Emigration From Kandebash,

Baglung, Nepal. Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, 1(0). doi:10.3126/dsaj.v1i0.285Geiger, M. (2010). Mobility, development, protection, EU-integration! The IOM’s national migration

strategy for Albania. In The politics of international migration management (pp. 141-159). Palgrave Macmillan, London.

Germenji, E., & Swinnen, J. F. (2005). Human capital, market imperfections, poverty and migration: evidence From Albania. Licos Discussion Papers, (157).

Gëdeshi, I. and Black, R. (2006) From Brain Drain to Brain Gain: Mobilising Albania’s SkilledDiaspora. Tirana: UNDP Albania.Giannelli, G. C., & Mangiavacchi, L. (2010). Children’s schooling and parental migration:Empirical evidence on the ‘left-behind’generation in Albania. Labour, 24, 76-92.Government of Albania (2005) National Strategy on Migration. Tirana: Albanian Government in

cooperation with the International Organization for Migration.Glytsos, N. (2005) Stepping from illegality to legality and advancing towards integration: the case of

immigrants in Greece.International Migration Review 39(4): 819-40.


72

Hagen-Zanker, J. (2008). Why do people migrate? A review of the theoretical literature. A Review of the Theoretical Literature (January 2008). Maastrcht Graduate School of Governance Working Paper No.

Haug, S. (2008). Migration networks and migration decision-making. Journal of Ethnic and Migration Studies, 34(4), 585-605.

Home Office Fact-Finding Team HO-FFT Report. (February, 2018) Retrieved from https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/

attachment_data/file /681071/Home_Office_FFM_Report_-_Albania.pdfHome Office. (2019).Country Policy and Information Note Albania: People trafficking Version 8.0 March

2019. Retrieved fromhttps://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file

/783432/Albania_Trafficking_CPIN__v8.0_March_2019.pdfHidayati, Inayah. (2018). The Role Of Social Media On Migration Decision-Making Processes Of Indonesian

Highly Skilled Migrant In The Middle East Countries Inayah HidayatiHoti, Erudita. (2009).”Remittances and poverty in Albania.” Lund University PublicationsHynes, P., Burland, P., Dew, J., Tran, H. T., Priest, P., Thurnham, A.,.& Murray, F. (2018). “Vulnerability to

human trafficking” a study of Vietnam, Albania, Algeria and the UK.Home Office Modern Slavery Innovation Fund.

Hynes, P., Burland, P., Dew, J., Tran, H. T., Priest, P., Thurnham, A. & Murray, F. (2018). ‘Vulnerability ‘to Human Trafficking: A Study Of Vietnam, Albania, Nigeria And The UK.

Ikonomi, L. (2013). Human Rights of Irregular Immigrants: A Challenge for the Universality of Human Rights. Academicus International Scientific Journal, 4(08), 89-100.

Immigration, R. (2013). Mental health and well-being of recent immigrants in Canada: Evidence from the Longitudinal Survey of Immigrants to Canada (LSIC).

INSTAT (2002). The Population of Albania in 2001. Main Results of the Population and Housing Census. Tirana: Instituti i Statistikës.

INSTAT. 2002. Repoba: Rregjistrimi i Pergjithshem i Popullsise dhe Banesave, Viti 2001, INSTAT: TiranaIOM (2014). Return migration and reintergration in Albania. Tirana: International Organisation for

MigrationJarvis, C. (2000). The rise and fall of the pyramid schemes in Albania. IMF staff papers, 47(1), 1 29.Kerswill, P. (2006). Migration and language. Sociolinguistics/Soziolinguistik. An international handbook of

the science of language and society, 3, 1-27.King, R. (2012). Theories and typologies of migration: an overview and a primer. Sussex Research CenterKing R. 2003. Across the sea and over the mountains: documenting Albanian migration. Scottish

Geographical Journal 119(3): 283–309King, R., Iosifides, T., & Myrivili, L. (1998). A migrant’s story: from Albania to Athens. Journal of Ethnic and

Migration Studies, 24(1), 159-175.King R. dhe Vullnetari J. (2003), “Migration and Development in Albania”(Migracioni dhe Zhvillimi në

Shqipëri) Working Paper C5, Development Research Centre on Migration, Globalisation and Poverty, University of Sussex, Brighton

King, R., & Vullnetari, J. (2003). Migration and development in Albania.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R. (2000). Southern Europe in the changing global map of migration. In Eldorado or Fortress?


73

Migration in Southern Europe (pp. 3-26). Palgrave Macmillan, London.King, R. (2005). Albania as a laboratory for the study of migration and development. Journal of Southern

Europe and the Balkans Online, 7(2), 133-155.King, R., Dalipaj, M., & Mai, N. (2006). Gendering migration and remittances: Evidence from London and

northern Albania. Population, Space and Place, 12(6), 409-434.King, R., Mai, N. and Schwandner-Sievers, S. (eds) The New Albanian Migration. Brighton: Sussex Academic

Press, 1–28King, R., & Vullnetari, J. (2006). Orphan pensioners and migrating grandparents: the impact of mass

migration on older people in rural Albania. Ageing & Society, 26(5), 783-816.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R., Castaldo, A., & Vullnetari, J. (2011). Gendered relations and filial duties along the Greek-Albanian

remittance corridor. Economic Geography, 87(4), 393-419.King, R. and Mai, N. (2002) Of myths and mirrors: interpretations of Albanian migration toItaly. Studi

Emigrazione, 39(145): 161-99.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R., Cela, E., Fokkema, T., & Vullnetari, J. (2014). The migration and well-being of the zero generation:

Transgenerational care, grandparenting, and loneliness amongst Albanian older people. Population, Space and Place, 20(8), 728-738.

Koohi. F., Nedjat. S., Yaseri. M., Cerahghi.Z (2017): Quality of Life among General Populations of Different Countries in the Past 10 Years, with a Focus on Human Development Index: A Systematic Review and Meta-analysis. Iran J Public Health, Vol. 46, No.1, Jan 2017, pp.12-22

Kopliku, B., Dibra, N., & Krymbi, E. (2015). The Landscape changes of the city of Shkodra as a consequence of Internal Migration.

Kosta, E. B. (2019). Becoming Italian, becoming American: ethnic affinity as a strategy of boundary making. Ethnic and Racial Studies, 42(5), 801-819.

Kraal, K., & Vertovec, S. (2017). Citizenship in European cities: Immigrants, local politics and integration policies. Routledge.

Kratz. F (2018) on the way from misery to happiness? A longitudinal perspective on economic migration and well-being, Migration Studies, https://doi.org/10.1093/migration/mny040

Kraler, A., Reichel, D., & Entzinger, H. (2015). Migration statistics in Europe: A core component of governance and population research. In Integrating Immigrants in Europe (pp. 39-58). Springer, Cham.

Kurekova, L. (2011, April). Theories of migration: Conceptual review and empirical testing in the context of the EU East-West flows. In Interdisciplinary conference on Migration. Economic Change, Social Challenge (pp. 901-918).

Lazaridis, G., & Psimmenos, I. (2000). Migrant flows from Albania to Greece: economic, social and spatial exclusion. In Eldorado or Fortress? Migration in Southern Europe (pp. 170-185). Palgrave Macmillan, London

Leka, A. (2013). Albanian migration during the post communist transition and the European integration in global era. An intercultural reflection. Academicus International Scientific Journal, 4(08), 201-220.

Lerch, M. (2014). The role of migration in the urban transition: A demonstration from Albania. Demography, 51(4), 1527-1550.


74

Mai, N. (2002). Between losing and finding oneself: The role of Italian television in the Albanian migration to Italy (Doctoral dissertation, University of Sussex).

Lubonja, F. (2001) Privacy in a totalitarian regime. Social Research, 68(1): 236-53.Martin, P., Martin, S., & Pastore, F. (2002). Best practice options: Albania. International Migration, 40(3),

103-118.Mai, N. (2005) The Albanian Diaspora-in-the-making: media, migration and social exclusion. Journal of

Ethnic and Migration Studies, 31(3): 543-6Maimbo, S. M., & Ratha, D. (Eds.). (2005). Remittances: Development impact and future prospects. The

World Bank.McAuliffe, M., & Ruhs, M. (2017). World Migration Report 2018. Geneva: International Organization for

Migration.Mcauliffe. M,. And Koser. K., (2017) A Long Way To Go Irregular Migration Patterns, Processes, Drivers

And Decision-Making. Australian National Press Mussino, E., & Strozza, S. (2012). Does citizenship still matter? Second birth risks of migrants from Albania,

Morocco, and Romania in Italy. European Journal of Population/Revue européenne de Démographie, 28(3), 269-302

Nano, L. (2013) Përqasja e zhvillimit pozitiv të të rinjve dhe aplikimi i saj në ShqipëriNicholson, B. (2002). The wrong end of the telescope: Economic migrants, immigration policy, and how

it looks from Albania. The Political Quarterly, 73(4), 436-444.Orgocka, A. (2005) Albanian highly skilled women in the US, in King, R., Mai, N. and Schwander Sievers,

S. (eds) The New Albanian Migration. Brighton: Sussex Academic Press, 139-53.Papapanagos, H. and Sanfey, P. (2001) Intention to emigrate in transition countries: the case of Albania.

Journal of Population Economics, 14(3): 491-504.Papailias, P. (2003). ‘Money of kurbet is money of blood’: the making of a ‘hero’of migration at the Greek-

Albanian border. Journal of Ethnic and Migration Studies, 29(6), 1059-1078.Peço, E. (2015). Menaxhimi i Stratifikimit Social Në Kuadër Të Fenomenit Të Migrimit Në Shqipëri. UniTirPew Research Center.(2015). Asylum seeker origins: A rapid rise for most countries Retrieved from https://www.pewglobal.org/2016/08/02/1-asylum-seeker-origins-a-rapid-rise-for-

most countries/Pistrick, E. (2017). Performing nostalgia: Migration culture and creativity in south Albania. Routledge.Pivot. W& Diener. E (2008) The Satisfaction with Life Scale and the emerging construct of life satisfaction,

The Journal of Positive Psychology, 3:2, 137-152, DOI:10.1080/17439760701756946Psimmenos, I. (1995). Immigration from the Balkans: Social exclusion in Athens. Athens: Papazisis (in

Greek).Qori, A. (2015).Ideja E Evropës Dhe Ideologjia Shqiptare: Studim I Rolit Të Idesë Së Evropës Në

Ideologjizimin E Ligjërimit Politik Shqiptar Të Pasvitit 1991.Qori, A. (2015). The idea of Europe as a nodal point of the Albanian ideology. European Journal of Law

and Political Sciences, (1), 34-37.Ratha, D., Janarth, A., & Mahajan, P. (2010). Impact of migration on economic and social development:

Review of evidence and emerging issues: Kunda Datar Memorial Lecture, 2010 (Video Talk) and Book Release” Seasonal Migration of Labourers in Maharashtra (Video Talk).

Sauvy, A. (1980). La population de l’Albanie. Population (french edition), 35(2), 458-460.Sirkeci, I. (2003). Migration from Turkey to Germany: An ethnic approach. New Perspectives on Turkey,

29, 189-207.


75

Skeldon, R. (2018). International migration, internal migration, mobility and urbanization: Towards more integrated approaches. International Organization for Migration.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., et al. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 570-585.

Stecklov, G., Carletto, C., Azzarri, C., & Davis, B. (2010). Gender and migration from Albania. Demography, 47(4), 935-961.

Stillman, S., McKenzie, D., & Gibson, J. (2007). Migration and mental health: Evidence from a natural experiment. The World Bank.

THIBOS, C. (2014). Is what we hear about migration really true: questioning eight stereotypes: core messages.

United States Department of State. (2017). “Trafficking in Person Report” Retrieved from:https://www.state.gov/documents/organization/271339.pdf

United States Department of State. (2018). “Trafficking in Person Report” Retrieved from: https://www.state.gov/documents/organization/282798.pdfUnited States Department of State. (2018). “Trafficking in Persons Report”- Albania Retrieved from: https://www.refworld.org/docid/5b3e0bc34.htmlVathi, Z., & Zajmi, I. (2017). Children and migration in Albania: latest trends and protection measures

available. Tirana, Terre des homesVullnetari, J. (2007). Albanian migration and development: state of the art reviewWHO-World Health Organization- The WHOQOL-BREF 1996 Introduction, Administration, Scoring and

Generic Version of The Assessment Field Trial Version December 1996, World Health Organization Geneva Switzerland.

Wickramage, K.(2015). Risk of mental health and nutritional problems for left-behind children of international labor migrants. BMC psychiatry, 15(1), 39.

Zezza, A., Carletto, G., & Davis, B. (2005). Moving away from poverty: a spatial analysis of poverty and migration in Albania. Journal of Southern Europe and the Balkans Online, 7(2), 175-193.


76

ANEKSE

SesioniIPyetësorimbiemigrimin

1 Mosha 18-25 25-35 35-45 Mbi 45

2 Gjinia Djalë/Burrë Vajzë/Grua

3 Vendbanimi

4 Statusi civil Beqar/e I/e martuar I/e ve I/e divorcuar

5 Niveli arsimor Fillor I mesëm I lartë

6 Profesioni

7 Punësimi aktual

8 Sa të ardhura keni? Më pak se 250 $ 250$ deri ne 600$ Mbi 600$

SesioniII

1 A keni emigruar më parë ? Po Jo

2Në vendin ku keni emigruar, keni kërkuar azil ?

Po Jo Nuk kam pasur informacion

3 Cila ka qënë mënyrë në të cilën keni emigruar ? a. Ilegalisht b. Kontratë

pune c. Bursë studimi d. Bashkim me familjen

e.Nuk kam emigruar

4

A ka qene i sakte informacioni qe keni marre paraprakisht, nga njerezit qe kane mundesuar migrimin/udhetimin?

Po Jo Nuk kam eksperience të tillë

5A keni paguar dikë për tiu tranasportuar në shtetin që doni të emigroni?


6Sa ka qënë shuma që keni paguar ose do paguani për të emigruar?

________________________________________________________

7 A jeni deportuar ndonjëherë ? Po Jo Nuk kam eksperience

të tillë

8

A ndikoheni/ josheni nga postimet në rrjetet sociale që bejnë të tjerët nga vendet jashtë Shqipërisë?

Po Jo Nuk jam përdorues/e i/e rrjeteve sociale

9Nëse keni emigruar, a keni rrezikuar ndonjehere jetën?

Po Jo Nuk kam emigruar


77

SesioniIII

11.A keni menduar që të emigroni nga vendi ?

Po Jo

2Cilat janë arsyet që ju shtyjnë drejt emigrimit ?

a. Arsye politike

b. Arsye socio- ekonomike

c. Arsye shëndetësore

d. Arsye edukimi Tjetër specifikoni,

3 Cfarë e pengon emigrimin tuaj?

a. Gjuha dhe kultura e ndryshme dhe paragjykimet raciale

b. mungesa e dokumentacionit te ligjshem

c. Vështirsia në punësim

d. Mungesa e informacionit dhe fondeve per tu larguar

e. Familjaf. Me pëlqen jeta ketu

4Sa të kënaqur jeni me jetesën në vendin tuaj ?

a. Shumë i kënaqur b. I/e kënaqur c. Pak i /e

kënaqur d. Aspak i /e kënaqur

5

Në këto momente , familja jote është duke është duke u përballur me

a. b.Stabilitet c. Progres d. Tjeter (specifikoni )

6

Nëse do të keni mundësi, do ta ndaloni apo do ta inkurajoni emigrimin?

a. Do ta ndaloja b. Do ta inkuroja c. I/e pavendosur

7

Krahasur me vendin tuaj, vendi ku deshironi që të emigroni, ka :

a.cilësi më të lartë të jetës

b. mundësi më të mëdha punësimi

c.mirëqenie më të lartë

d. respektim më të madh të të drejtave të njeriut

e. Të gjitha

8Nëse emigroni, a e mendoni mundësinë e rikthmit?

Po Jo Nuk e di

SesioniIV

1 Si e vlerësoni politikën e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

2 Si e vlerësoni shëndetësinë e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

3 Si e vlerësoni drejtësinë e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

4 Si e vlerësoni arsimin e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

5 Si i vlerësoni shërbimet sociale në vendin tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

7 A ndiheni të sigurt për të ardhmen tuaj në Shqipëri Shumë Mesatarisht Pak Shumë pak


78

ShkallaecilësisësëjetësngaOrganizataBotëroreeShëndetësisë

Nr. Pohimet Shumë e varfër E varfër As mirë as

keq Mirë Shumë mirë

1 Si do ta vlerësoni cilësinë tuaj të jetesës? 1 2 3 4 5

Shumë i pakënaqur I pakënaqur

As i kënaqur as i pakënaqur

I kënaqur Shumë i kënaqur

2 Sa të kënaqur jeni me shëndetin tuaj? 1 2 3 4 5

Aspak Pak Mesatarisht Disi Shumë

3Deri në ç’masë mendoni se dhimbja fizike ju ndalon që të bëni gjërat qe ju duhet të beni?

5 4 3 2 1

4 Sa të nevojshme i keni ilaçet në jetën e përditshme? 5 4 3 2 1

5 Sa e shijoni jetën? 1 2 3 4 5

6 Sa kuptim ka jeta për ju? 1 2 3 4 5


7 Sa të aftë jeni ju të përqëndroheni në detyrat e jetës së përditshme? 1 2 3 4 5

8 Sa të sigurt ndiheni në jetën e përditshme? 1 2 3 4 5

9 Sa i shëndetshëm është mjedisi përreth? 1 2 3 4 5


10 Sa energjik /e ndiheni në jetën e përditshme? 1 2 3 4 5

11 A jeni rehat me paraqitjen fizike që keni? 1 2 3 4 5

12 A keni mjaftueshëm para për të plotësuar nevojat tuaja? 1 2 3 4 5

13Sa të aksesueshëm e keni informacionin që ju nevojitet në jetën e përditshme?

1 2 3 4 5

14Deri në ç’masë keni mundësi për të bërë aktivitetet që doni në kohën e lirë?

1 2 3 4 5

Shumë e keq Keq As mirë as


15 Sa të mira i keni aftësitë ndërvepruese? 1 2 3 4 5


16 Sa të kënaqur jeni me gjumin? 1 2 3 4 5

17 Sa të kënaqur jeni me performancën tuaj në jëten e përditshme? 1 2 3 4 5

18 Sa të kënaqur jeni me kapacitetin tuaj për punë? 1 2 3 4 5


79

19 Sa të kënaqur jeni me veten tuaj? 1 2 3 4 5

20 Sa të kënaqur jeni ju me marrdhëniet personale? 1 2 3 4 5

21 Sa të kenaqur jeni ju me jetën tuaj seksuale? 1 2 3 4 5

22Sa të kenaqur jeni ju me mbeshtetjen që merrni nga miqtë tuaj?

1 2 3 4 5

23 Sa të kënaqur jeni ju me kushtet e jetës suaj? 1 2 3 4 5

24 Sa të kënaqur jeni me aksesin në shërbimet që ju nevojiten ? 1 2 3 4 5

25 Sa të kënaqur jeni me shërbimin e transportit? 1 2 3 4 5

Kurrë Rrallë Ndonjëherë Shpresh Gjithmonë

26Sa shpesh keni ndjesi negative si ankth, zemërim, dëshpërim dhe depresion?

1 2 3 4 5

ShkallaeKënaqësisëngaJeta

Nr. Pohimet Aspak dakort Jo dakort Disi jo

dakort

As jo dakort as

dakort

Disi da-kort Dakort Shumë

dakort

1 Në shumë mënyra, jeta ime i afrohet ideales 1 2 3 4 5 6 7

2 Kushtet e jetës sime janë të shkëlqyera 1 2 3 4 5 6 7

3 Unë jam i/e kënaqur me jetën time 1 2 3 4 5 6 7

4Deri tani, unë kam gjerat e rëndësishme të cilat kam dashur

1 2 3 4 5 6 7

5

Nëse do të jetoja përsëri, nuk do t’i ndryshoja pothuajse asgjë jetës që bëj

1 2 3 4 5 6 7


80

ShkallapërmatjenenivelitShpresës

Nr. Pohimet Absolutisht e pavërtet

Shumë e pavërtet

Disi e pavërtet

Pak e pavërtet

Pak e vërtet

Disi e vërtet

Shumë e

vërtet

Absolutisht e vërtet

1Mund të mendoj shumë mënyra për të dalë nga situata

1 2 3 4 5 6 7 8

2Unë vendosmërisht i ndjek qëllimet e mia

1 2 3 4 5 6 7 8

3Ndihem i/e lodhur në pjesën më të madhe të kohës

1 2 3 4 5 6 7 8

4Ka shumë rrugëzgjidhje për problemet

1 2 3 4 5 6 7 8

5Më mundin lehtësisht në një argument

1 2 3 4 5 6 7 8

6

Mendoj shumë mënyra për të arritur gjërat që janë të rëndësishme për mua

1 2 3 4 5 6 7 8

7 Shqetësohem për shëndetin tim 1 2 3 4 5 6 7 8

8

Edhe kur të tjerët dekurajohen, unë mendoj se mund të gjej një zgjidhje për problemin

1 2 3 4 5 6 7 8

9

Eksperiencat e shkuara më kanë përgatitur mirë të ardhmen

1 2 3 4 5 6 7 8

10Kam qenë shumë i/e sukseshëm /me në jetë

1 2 3 4 5 6 7 8

11Zakonisht, unë shqetësohem për gjërat

1 2 3 4 5 6 7 8

12 I arrij qëllimet që i vendos vetës 1 2 3 4 5 6 7 8


81

WHOQOL-BREF

PROGRAMME ON MENTAL HEALTH

WORLD HEALTH ORGANIZATION

GENEVA

WHO/MSA/MNH/PSF/97.6 English only

Distr.: Limited

For office use only

Equations for computing domain scores

Raw score

Transformed scores*

4-20 0-100

Domain 1 (6-Q3) + (6-Q4) + Q10 + Q15 + Q16 + Q17 + Q18

+ + + + + +

=

Domain 2 Q5 + Q6 + Q7 + Q11 + Q19 + (6-Q26)

+ + + + +

=

Domain 3 Q20 + Q21 + Q22

+ +

=

Domain 4 Q8 + Q9 + Q12 + Q13 + Q14 + Q23 + Q24 + Q25

+ + + + + + +

=

* Please see Table 4 on page 10 of the manual, for converting raw scores to transformed scores.

This document is not issued to the general public, and all rights are reserved by the World Health Organization (WHO). The

document may not be reviewed, abstracted, quoted, reproduced or translated, in part or in whole, without the prior written

permission of WHO. No part of this document may be stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means -

electronic, mechanical or other - without the prior written permission of WHO.


82









BEYOND BORDERS - Analytical Research Report on Migration in Albania

75









Analytical Research Report on Migration in Albania

GEER, Tirana, 2019


76

Not fo

r sale


1

BEYOND BORDERS

GEERTirana, 2019

Analytical Research Report on Migration in Albania


2

BEYOND BORDERS AnalyticalResearchReportonMigrationinAlbania

CooridinatorofMWLResearch:AlfredMatoshi(ManagerofMWLMen’sProject)

Authors: Denis Mema Sulltana Aliaj Alfred Matoshi

© Cpyrights: Mary Ward Loreto Foundation

This study has been led by the Mary Ward Loreto Foundation. Opinions expressed in this report do not necessarily reflect the views of Mary Ward loreto Foundation. All rights are reserved. This publication cannot, fully or partially, be reproducted, registered, copied or transmitted in any form or with any device be it electronic, mechanical photocopier, without prior written approval of the organisation.

Mary Ward Loreto FoundationTirana, Albania 2019

Publishing House GEER, Tirana, 2017

ISBN 978-9928-07-624-3

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë

Mary Ward LoretoRaporti analitik për Migrimin e Shqiptarëve /përgat. Mary Ward Loreto. – Tiranë : Geer, 201974 f. : me il. ; 29 cm..

ISBN 978-9928-07-624-3

1. Popullsia 2. Emigrimi dhe imigrimi 3. Politika sociale4. Studime të popullsisë 5. Studime

314.15(496.5) (048.8)


3

ABSTRACT

Migration is a phenomenon that has affected nearly all Albanians. Statistics show that most Albanians want to leave in order to create a better life outside of Albania. Given this fact, a study has been undergone to identify the factors that push Albanians to migrate. The study has as a sample 1105 individuals with an equal gender distribution and different ages. The instruments used are the self-appointed questionnaire for migration, the World Health Organization questionnaire based on quality of life, the degree of hope and life satisfaction. Focus groups and interviews were also used to analyse the phenomenon. The results show a greater tendency for Albanians to leave as a result of socio-economic factors. What is unique about this study is the use of a comprehensive methodology and a first-time use of measuring the quality of life using the World Health Organization instrument.

This study aims to influence policy making and to present recommendations which will prevent illegal migration, and reintegrate returnees’ back into society. This is a primary step towards an analysis of the migration phenomenon. Each datum is a source of study and a more profound and profiled analysis, allowing other authors to analyse the phenomenon of migration from other perspectives.


4

ACKNOWLEDGMENT

This study is the product of six months’ worth of work of a multidisciplinary team, with great support received from individuals and different institutions. Without their help and hard work, this research would not have been possible. We would like to thank the President of the Mary Ward Loreto Foundation, Sr.ImeldaPoole, for her trust, support and encouragement at all stages of this MWL led project. Her role has been crucial in the design, financing and realization of this study.

An irreplaceable contribution to this study was given by the academic staff from the Social Sciences Department at the University of Tirana specifically;Prof.Dr.ZyhdiDervishi, Dr.ArlindQori, and Dr.LiviaNano. Contribution was also given by Dr.EditaFino from the University of Bologna, Italy. A special thank you to AdaBrahoPhDResearcher at the University of Hull. – Wilberforce Institute, UK, who shared advice and information, helping to draft tools and analyze data.

This study is in the Albanian and English languages thanks to the work and benevolence of volunteers from Albania, UK and USA.

We would also like to thank all the volunteers, individuals and associates who engaged with passion and dedication in data collecting, interviewing, organizing focus groups across Albania and charting; ShahinPetritaj,DedPali,DodPepa,VilsonPeshkaj,ManushaqeÇypi,PatriciaStain,IrenaKraja,ArvedaBaholli, Françeska Surreli, Flamur Pjeternikaj, Viktor Ramaj, Ilirjan Lleshi, Lulzime Gjyriqi, AferditaGjoni,ElidaDelia.HarisaKonomi,LiriKuçi,KlaudinaKuçi,IrdiIsmaili,EsiZaimi,DaklinDume,KristinaSanxhaku,KledisaMalaj,JoanaMeraja,SaraCanka,IrisGjeci,MarinaDoçaj,MarsildaBiba,AnduelaKovaçi,DanielaYmeri,ErsiHoxholli,MarsjanaLokuand AlbanaRrucaj.

Special thanks also to the staff of the Mary Ward Loreto Foundation for their continued support throughout the study.


5

Contents

ACKNOWLEDGMENT ................................................................................................................................. 4

INTRODUCTION ....................................................................................................................................... 7

CHAPTER I - LITERATURE............................................................................................................................ 8 1.1 Migration .................................................................................................................................. 8 1.2 Theories on migration ............................................................................................................... 8 1.3 Causes of migration .................................................................................................................. 9 1.4 Types of migration .................................................................................................................... 9 1.5 Psychosocial consequences of migration ................................................................................10 1.6 The health consequences of migration ...................................................................................11 1.7 Perceptions of migrants .......................................................................................................... 11 1.8 Migration in Albania ............................................................................................................... 12 1.9 Migration chronology ............................................................................................................. 13 1.9.1 Early migration ............................................................................................................. 13 1.9.2 Migration during the communist regime .....................................................................13 1.9.3 Migration after the Communist Period: Hello Europe! ................................................13 1.9.4 The main mass exodus, March and August 1991 ........................................................14 1.9.5 Pyramid Investment Funds Crisis, spring 1997 ............................................................15 1.9.6 Migration after the 90s ................................................................................................15 1.10 Statistics on Migration in Albania ...........................................................................................15 1.11 Trafficking in Albania: The Dark Part of Migration .................................................................18 1.12 Causes of Albanian migration .................................................................................................18 1.13 Albanian Migration, Immediate Response to Economic Conditions .......................................19 1.14 Passing through different stages of Albanian migration .........................................................19 1.15 Characteristics of Albanian Migration ....................................................................................20 1.16 Gender selectivity, characteristic of Albanian migration ........................................................21 1.17 The Attributes of Albanian Migration in the Framework of Migration Theories ....................22 1.18 The consequences of emigration to Albanian society ............................................................22 1.19 The Albanian family in the scope of migration .......................................................................25 1.20 European Integrity against Albanian Discrimination ...............................................................25 1.21 Albanian Immigration, the failure of Mother land myth. .......................................................27

CHAPTER II - METHODOLOGY ................................................................................................................. 28 2.1 Purpose of the study ............................................................................................................... 28 2.2 Design of the study ................................................................................................................. 28


6

2.3 Instruments ............................................................................................................................. 28 2.3.1 Migration Questionnaire .............................................................................................28 2.3.2 Questionnaire on the quality of life of the World Health Organization (brief- version) ........................................................................................28 2.3.3 Satisfaction with life scale (SPE, Pivot and Diener 2008) .............................................29 2.3.4 Adult Hope Scale (AHS, Snyder et al 1991) ..................................................................29 2.3.5 Focus Group ................................................................................................................. 29 2.3.6 Interviews .................................................................................................................... 30 2.4 Participants ............................................................................................................................. 30 2.5 Procedure, Ethics and Permission ..............................................................................................31 2.5.1 Ethical Principles and Permits ......................................................................................31 2.5.2 Procedures ................................................................................................................... 31 2.5.3 Limits ........................................................................................................................... 31 2.5.4 Piloting ......................................................................................................................... 31 2.6 Hypotheses ............................................................................................................................. 32

CHAPTER III - DATA ANALYSIS ............................................................................................................... 33 3.1 Demographic analysis ............................................................................................................. 33 3.2 Descriptive data analysis ......................................................................................................... 36 3.3 Current Emigration ................................................................................................................. 37 3.4 Influencing factors in migration ..............................................................................................40 3.5 Qualitative analysis of current migration ................................................................................41 3.6 Country Assessment ............................................................................................................... 42 3.7 Information about migration. .................................................................................................46 3.8 Level of satisfaction with life .................................................................................................. 46 3.9 Level hope ............................................................................................................................... 46 3.10 Quality of life .......................................................................................................................... 47 3.11 Obstacles to emigration .......................................................................................................... 49 3.12 Impact of social networks ....................................................................................................... 50 3.13 Correlation Table ..................................................................................................................... 51 3.14 Trafficking in human beings. ................................................................................................... 52

CHAPTER IV - DISCUSSIONS ..................................................................................................................... 53

CHAPTER V - RECOMMENDATIONS ......................................................................................................... 61

BIBLIOGRAPHY........... ............................................................................................................................ 62

ANNEX......................... ............................................................................................................................ 68


7

INTRODUCTION

MigrationoutofAlbaniafromtheperspectiveoflivinginthecountryfor14years.

On arriving in Albania 14 years ago and initially working for Caritas Albania in the most marginalised and isolated parts of the country, I am now very conscious of the extreme poverty and the feelings of hopelessness prevalent amongst the people. There seems to be no connection between the needs of the people and the services offered by the state. I sense a lack of sensitivity or any relevant response to this poverty in the rural and peripheral regions of the country. The intelligence and good will of the people is obvious so why is there such a divorce between the state and the needs of the people? In Albania the people in general are dismissed as non-existing and unnecessary to the well-being of the country. They are used but not enhanced or treated with the dignity they deserve. It is, in my understanding, this lack of encouragement and dignity amongst the educated of the country that is leading to this mass exodus of the intellectuals. This exodus is now including all the people who can manage to find their way out of the country towards a life where they strive to feel this respect and with the opportunity to reach their full potential. How can one feel freedom if you are entrapped by the very system which is meant to give a person the fullness of life. A person needs to act with honour and to be treated with honour. Without this sense of well-being, depression easily sets in and experienced hopelessness moves a person to flight. Fighting for justice and for honour within the system, which is controlled by nepotism and corruption, is felt to be impossible. It is felt as a thick impenetrable wall which cannot be broken down. The only hope is flight. This research reveals so much more. We hope that all those who have any power to make change will respond to this revealed truth and listen to the voice of the people who are voting now with their feet and moving away from their homeland.

ImeldaPoole–PresidentMWL


8

CHAPTERI

LITERATURE

1.1Migration

“Migration is an expression of people’s aspirations for dignity, security, and better future.”Migration is the process of population movement, whether within a state or across an international

border (International Organization for Migration 2004). The movement of the population within a country is considered Immigration, while the movement of people abroad is considered as Emigration. Migration can be long-term or short-term, internal or international. Migration is a global phenomenon and today it is very current. Migration takes place for various reasons, including political instability, poverty, conflict, environmental degradation, and natural disasters.

With the progress of telecommunications, transportation and technology in general, people move much faster and more easily than before. For this reason, migration, whether voluntary or compulsory, is developing at high rates all over the world. People are moving in greater numbers and more quickly compared to other periods in history. This process is occurring at a time when many countries are unprepared to cope with demographic change and when policies and attitudes towards the movement of the population and emigration have significantly strengthened.

1.2Theoriesonmigration

The first group of contemporary theories designed to ‘explain’ migration are neoclassical ones. These theories suggest that the main reasons that drive an individual to migrate are socio-economic. Neoclassical theories are based on salary, employment, demand and labour market differentials. Neoclassical economic theory presupposes that individuals try to maximize their benefits: individuals “seek” for the place of residence that maximizes their well-being. This approach to the immigration economy makes it clear that both the sending and receiving countries can have a huge impact on the number and composition of migration flows by changing migration policies.

Migration, it is argued, occurs due to the attractive-demand factors that direct migrants to industrialized countries, the push-pull factors pushing them out of their countries, and the network of friends and relatives already in industrial societies that serve as anchoring communities for newcomers. There are a number of associated economic and social conditions and circumstances that meet the category of driving factors to migrate. So low economic growth combined with a marked inequality in income distribution and management, overcrowding in some areas, uncontrolled growth of unemployment, the great burden on property and functional separation, armed conflicts, human rights abuses, discrimination and inhumane and degrading treatment, as well as natural disasters and ecological destruction, are factors relevant to migration (Essentials of Migration Management, 2004: 19) Meanwhile, attracting factors relate to security


9

and economic development in the destination country / area , and employment opportunities. With the evolution of the phenomenon of migration, the need for a review of the emotional, psychological and cultural values that accompany migration from one country to another is becoming increasingly evident. Migrants themselves, in addition to the often positive developments in the household or personal economy, are also providing in their experiences such feelings, such as repentance, nostalgia, hesitation and sometimes and shame (Kaufman, H. 2006: 19). In neoclassical theories, migration is perceived as a complex product of the ‘push’ and ‘pull’ factors that affect economic and household income, but they devote much less attention to the wider social, cultural, and psychological framework, nationally or internationally, and consequently to welfare planning. (Alvin, S., 1990: 17).

The migration process carries far more than a physical movement. Migration is often defined as “one of the historical forces that has shaped the world” or as “an inherent part of human behaviour”, referring to the fact that it is a social phenomenon, as old as human history itself. . This term may be used to describe movements of various kinds, but our emphasis is mainly on voluntary migration, which limits the range of behaviours that can be called “migratory” (Ikonomi, L., 2009: 58).

1.3Causesofmigration

Factors that determine why a person migrates, may relate to the place of origin or to the destination, which may be final or temporary. Both the country of origin and the destination are characterized by factors that support (enable) migration, refuse, or are neutral (neither support nor oppose migration). Favourable attributes of a location are appealing factors that attract a person, while unfavourable attributes are constraining factors that force a person to leave. Positive and negative factors can coexist simultaneously both in the country of origin and destination. Typically, the causes are economic, socio-political and ecological. First, economic factors relate to a country’s labour market, employment situation and overall economic situation. Favourable economic conditions in destination, the prospect of higher salaries, better employment opportunities and capital creation are factors that promote migration. Next, the desire to leave arises from the social, economic and political situation of the country of origin. Unemployed and poor individuals, as a consequence of the disadvantageous situation in their country of origin, will be forced to migrate and to find ways to survive. Secondly, socio-political factors influencing migration may include ethnicity, religion, race, culture, family conflicts, and the search for independence, the threat of conflict or war. Other socio-political drivers are political instability, security and defence concerns, conflict or threat of conflict, problems with infrastructure, as well as inadequate or limited urban services. At the same time, ‘pull’ factors associated with the socio-political dimension of the destination include family unification, independence and freedom, social integration and cohesion, food security and other material benefits, as well as access to services (health care, education, public services and transportation).

Thirdly, environmental factors such as climate change and availability of natural resources may cause individuals to migrate in search of more favourable circumstances.

1.4Typesofmigration

Theories have drawn up different classifications of migration. The first division is based on the division of political boundaries. Thus, internal migration involves the movement between villages, cities


10

and districts. The other type of migration is international migration, defined as migration across national boundaries.

Other classifications of migration relate to social status, travel points and periodicity of movement. Step-by-step migration is where migration is defined as hierarchical and starts from a small place to a larger area. So the person may migrate from a farm to a village, then to a town, and finally to a city. Cyclical migration involves migration between the country of origin and the destination, characterized by at least one migration and return. Migrants share their time between two locations, spending long periods of time in the country of origin and migration. Seasonal migration is a very common form of migration, characterized by high demand for labour over a short period of time in a particular destination, mainly for agriculture. The migration of returnees is related to the repeated return of migrants to their country of origin, voluntarily or not. Chain migration is the type of migration where individuals from specific destinations follow their relatives to migrate.

An important classification of migration is based on an analysis of decision-making. Migration is classified as voluntary or involuntary. Voluntary migration is based on the desire and free choice of a person to live in a better place and with a better standard of living, among other factors. Involuntary migration occurs when the individual is forced to migrate because of unfavourable environmental and political conditions.

1.5Psychosocialconsequencesofmigration

Migration is a complex phenomenon that has an impact on individuals, families, societies, economies and cultures, both in the country of origin and the destination. Migration affects the physical, mental, and emotional well-being of migrants, people in the country of origin and people in the country of destination.

People migrate to improve their well-being. However, the effects of migration on psychological and emotional well-being are not very clear. The process of moving from one cultural environment to another can be very stressful, with potentially negative impacts on mental health (Bhugra and Jones, 2001). According to the World Health Organization (2001, p. 13), “usually migration does not bring improvement of social welfare, but often results in emigrant exposure to social stress and increased risk of mental disorder”. Migration can be very traumatic, with high levels of stress and can include people at risk. Migration involves separation from family and traditional values and adapting to new social and cultural situations. For many immigrants, social integration is difficult and often impossible. Problems with language, different culturally defined behaviours, the presence of prejudice and discrimination all increase the degree of difficulty experienced by migrants. Communication has an important role in mental health. Language barriers may cause feelings of isolation and being ‘unwanted.’ Poor communication may affect access to health care, leading to inappropriate diagnosis and treatment.

Migrants are affected by social inequalities and are likely to go through some experiences during the migration process that undermine their physical, mental and social well-being. In addition to coping with poverty and social exclusion, which have a negative impact on health, migrants may also find it difficult to cope with an unfamiliar healthcare environment.


11

1.6Thehealthconsequencesofmigration

Migration involves a process that is carried out by a diverse group of people, including migrants in regular and irregular situations, trafficked persons, asylum seekers, refugees and displaced and returnees. As migration is becoming increasingly part of the lives of many people, the health implications of migration and migrant health should be recognized as an important issue in making health policies. Social inequalities that exist in any society and between different societies mean that the right to good healthcare is dispersed unequally among the different population groups. Migrants often find themselves among the most affected by health inequalities.

The social determinants of migrant health are related to the factors affecting the migration process, the reasons for migration, and the way of traveling, the duration of residence and immigrant language skills, race, and legal status. These migrant health determinants are complex and interrelated. Immigrants can come from different backgrounds and situations, and once migrated their status often changes dramatically. Different categories of immigrants may have very different experiences. The health determinants of migrants are formed by their experiences and situations in countries of origin, transit and destination. Migration itself adds a special dimension to social determinants of health, as being a migrant can make people more vulnerable to adverse health impacts.

Migration is not in itself a health risk, but the conditions surrounding the migration process can increase the vulnerability to poor health. This is especially true of those who migrate involuntarily and find themselves in an irregular situation, such as those who migrate through clandestine routes or are exploited by traffickers.

Migrant workers who lack appropriate immigration papers constitute a large and vulnerable group of the population. Undocumented workers are often involved in hazardous and degrading work, exposing themselves to occupational hazards, but do not have health insurance. It is in conflict with the notions of social justice that these migrant groups at high risk of abuse, exploitation and discrimination have less access to health and social services (Clapham & Robinson 2009). Health risk factors often also relate to the legal status of migrants, determining the level of access to health and social services. Other risk factors are poverty, stigma, discrimination, poor housing, lack of education, dangerous working conditions, social exclusion, gender, language and cultural differences, family segregation and socio-cultural norms.

1.7Perceptionsofmigrants

One widespread belief is that migration is damaging society and that it would be ideal if countries accept few or no immigrants. Such perceptions promote prejudice, discrimination, the formation of stereotypes, and conflicts.

`` The emigrants steal our work ‘’One of the most prevalent stereotypes in the migration discourse today connects emigrants with

unemployment rates. According to these perceptions, emigrants offer cheap labour, are the cause of wage cuts and compete dishonestly for jobs in different sectors. Negative attitudes towards migrants are closely related to unemployment. In other words, the higher the unemployment rate in a given country, the more it is thought that immigrants `` steal ‘’ jobs.


12

`` Migrants are unqualified ‘’The general belief is that migrating individuals have lower levels of skills and this hinders innovative

capacity. As a country’s development comes from quality, states try to attract skilled migrants by setting higher standards for admission.

The perception that migrants have low levels of skills, legitimizes their employment in less desirable but necessary work, and creates space for abuse, irresponsible treatment, low pay, and social exclusion.

`` Migrants undermine the welfare of the country ‘’It is perceived that the destination country gives migrants more than they deserve. There is

continual controversy about immigrants benefiting from health care, pensions or social assistance. Migrants are thought to somehow threaten welfare systems and undermine group solidarity, because they are ‘different’ from the majority of the population. `` At school children suffer from the presence of immigrants``. It is assumed that the quality of schools decreases with the increase in the number of migrant children in the classrooms. Despite the belief that these children have poor skills, it should be noted that it is not the child’s origin that results in less success in school but the level of resources available and their low socioeconomic status.

1.8MigrationinAlbania

The events of 1989-1991 in Eastern Europe marked a new phase of migration in Europe. The political transformation of communist regimes also brought about a transformation in migratory dynamics. Citizens now wanted to be free to exercise their right to leave and migrate, especially towards Western European countries.

Even in Albania there have been changes. The social and economic transformation of the country occurred in a short time. The first distinguishing feature is the extreme transformation of economy and politics, from a centralized economy to a neoliberal economy. The second distinctive element of the post-communist Albanian transformation is the high degree of migration (Carletto et al., 2006). Albania and its population have been significantly affected by this phenomenon since the early 1990s. A predominant trend was Albanian citizens migrating to rich countries in Europe, but also to North America and Australia. Although the main migrations recorded are in the 1990s and 2000s, emigration from Albania continues today.

Albania’s migration flows have been the result of a number of ‘push’ and ‘pull’ factors that act at individual, family, community and national levels, and have changed over time. Stampini et al (2005) break down the evolution of Albanian migration from 1990 to four periods. The first period, commencing with the collapse of the communist government, falls between 1990 and 1992. Emigration was officially banned during the communist regime and initial political instability, social upheavals and the economic downturn associated with the collapse of the government led to an increase in international migration. Between 1993 and 1996, persistent poverty, unemployment, a declining public sector, poor access to public services, poor infrastructure, wage differentials, fast development and the economic rhythms of neighbouring countries encouraged the wave of migration. By the end of 1996, the collapse of a number of fraudulent pyramid investment schemes triggered another period of international migration.

Thus, estimates of Albanians living abroad in 2001 are in the range of 600,000-700,000, or about one-fifth of the population. These results are high figures for a country where international migration is a relatively recent phenomenon.


13

1.9Migrationchronology

1.9.1Earlymigration

Albanians use a number of different words to refer to migration, each of them having different connotations. Exile, refugee, emigrant or kurbet have described the tradition. The term kurbet is related to cultural perceptions, and popular Albanian songs that speak of the suffering of migration, both for migrants and for the family left behind.

Albania’s sudden and rapid migration became one of the most dramatic flows in the ‘new European migration map’ of the 1990s. But this was not the first time in their history that Albanians had emigrated.

Historical documents on the demographic movements of the Albanian population before 1945 are not numerous and should be considered with reservations. Data on this phenomenon are usually taken from books about historical characters, or journals of different travellers, which are not always complete and may not have credibility.

The first important emigration began at the end of the 15th century, when thousands of Albanian Christians, to escape Ottoman attacks, fled to Italy. Known as Arbëresh, they kept their language and customs throughout their exile. The tradition of the “emigration”, to support the family was a reaction to economic difficulties. The meaning of emigration in Albania is ambivalent. It is associated with strong morale of values of pride and courage, because it involved taking risks and making sacrifices, especially when it involved far distant places, such as the USA or Argentina. Although migration was banned during the communist period, the language and ideology of the emigration persisted in the folklore and memory of the people.

In many songs and in social memory in general, exile or migration was described as a painful loss experienced by abandoned migrants, making heroic sacrifices for their families [Pistrick, 2010]. On the other hand it is also depicted in positive terms, as an event that brought civilization, economic development and general well-being.

1.9.2Migrationduringthecommunistregime

Albania experienced one of the most dictatorial and isolating communist regimes. Economic and political contacts with other, even communist, countries were gradually and definitively cut off. There was no free movement even within the internal borders. Every move required a special travel permit, a policy that prevented international migration, and also retained the population in rural areas.

State propaganda also emphasized the negative human consequences of Albanian emigration. The concept of the kurbet was exploited, with the emphasis on the negative connotations it had, such as separation, tears, suffering, loss and destruction.

As a result of all preventive measures, travel restrictions, prohibition of the practice of external or internal migration, between 1950 and 1989, only about 20,000 persons managed to leave Albania.

1.9.3MigrationaftertheCommunistPeriod:HelloEurope!

Albanian emigration represents the largest exodus compared with the population of any country that has faced economic transition (Castaldo et al., 2005). According to estimates, on average every


14

‘Embassy Migrants’, Summer 1990

family has had at least one member emigrate (INSTAT, 2001, Gërmenji and Sinnen, 2005). In the Albanian context, emigration is seen as very important economically. According to UNDP (2000), Albania is highly dependent

On remittances, which have been increasing and in most cases have exceeded the amount of foreign investment, exports or assistance received from international institutions (INSTAT, 2002; of Albania, 2008).

The first period of Albanian migration took place in the mid-1990s, when about 5,000 Albanians, frustrated by travel bans abroad, invaded some of the Western embassies in Tirana. This moment was the symbolic act of ‘migration’ on foreign soil.

This occurred at a time when the country was facing an unstable political situation, with social insecurity and extreme economic poverty. Unemployment affected about 40% of the population, the average monthly salary reached $ 20, inflation grew steeply, and the industrial and agricultural sectors were collapsing. Within a short period, by early 1991, about 20,000 Albanians left, mostly to Italy.

1.9.4Themainmassexodus,MarchandAugust1991

The chaos of the first democratic elections in Albania led to the first exodus to southern Italy in March 1991, where 25,000 immigrants were admitted and settled in Italy. The second exodus was in August, but most of the 20,000 migrating at this time were repatriated. Italian authorities argued that while “first wave” migrants could be treated as refugees because of the tense political situation, the “second wave” followed democratic elections and therefore could not be given refugee status. Meanwhile, a large-scale but untold exodus took place to Greece, where many young men were smuggled across the southern mountains. So during 1991-93 it was estimated that 300,000 Albanians left the country, the vast majority to Greece and Italy. Images of overcrowded vessels destined for Brindisi and Bari have become part of the iconography of the mass migration of the Albanian people.


15

1.9.5PyramidInvestmentFundsCrisis,spring1997

Another important moment for migration was the year 1997, when the collapse of several pyramid investment schemes, largely funded by remittances from emigrants, financially destroyed a large number of Albanian households.

In the first months of 1997, the collapse of pyramid schemes where private savings were invested led to a period of political and economic turmoil, with civil war. This chaos produced another exodus. Initially, 10,600 Albanians were accepted by Italy, but then the migrations from the sea were ended in tragic circumstances. On March 29, 1997, as a result of a collision between an Italian coaster and a boat with Albanian migrants, 87 people, including many women and children lost their lives. Unrecorded border crossings continued to Greece. Meanwhile, the Kosovo War in 1999 again caused a refugee crisis.

1.9.6Migrationafterthe90s

Migration continued throughout the 2000s, albeit with declining intensity (Azzarri and Carletto, 2009). In 2000, government estimates of the total number of Albanians living abroad were approximately 800,000 immigrants, with 500,000 in Greece and 200,000 in Italy. These figures included migrants with or without documents. Other countries with a significant number of Albanians included Germany (12,000), the United States (12,000), the United Kingdom (5,000), Canada (5,000), Belgium (2,500), France (2,000), Turkey (2,000) Austria (1,000), Switzerland (1,000) and Australia (1,460).

1.10StatisticsonMigrationinAlbania

Since 1990, about 20% of the Albanian population has fled and lives across borders. Compared to other countries, the outflow of Albanian emigration is about 4-5 times higher than the average rates found for contemporary emigration (Barjaba, 2000).

According to a World Bank study, by 2005 at least one in three families had a member who had fled abroad (World Bank 2007). Some years later, about two in five families have at least one former member abroad. The real impact of migration is probably higher (INSTAT, Institute of Public Health and ICF Macro 2010).

Foreign sourcesBy 2010, the World Bank reported that 1.4 million Albanians were living abroad, equal to half of the

current Albanian resident population (2.8 million according to the 2011 census results). This report puts Albania at the top countries in terms of emigration around the world (World Bank, 2011, pp. 4, 54).

Statistics from Eurostat and National Statistical Institutes (NSIs) for European countries report that about 988,000 Albanian citizens live abroad in 2011, according to Eurostat, 2011 (and data from NSIs and Eurostat database), making Albanians the third largest population of non-EU citizens in the EU (after Turks and Moroccans). If we add estimates of Albanians born in Canada and Australia (about 10,000), and in the United States (about 77,000), the estimate reaches one million (Annex I), which means that about one in four Albanians live outside Albania.

An important role in these statistics is also the change of citizenship. During 2008-2009, 22,800 Albanians received Greek citizenship; in Italy 14,000 Albanian gained citizenship. Thus, along with an


16

unknown number of unregistered Albanian migrants, the population of Albanians abroad would be even greater than one million.

In Italy almost one quarter of the Albanian population is comprised of children under the age of 15; in Greece about 20 percent and in Germany about 12 percent, totalling about 200,000. .

The Pew Research Organization reports that for 2015, there were 67,000 Albanian asylum seekers ranking Albania as fifth in Europe. (Pew Research Organization, 2015).

In 2017, according to reports from EU member states, the largest group of migrants entering Europe came from Morocco and then from Albania, with 58,900 or 7.1% of the total. Interestingly, about 51% of these individuals have obtained citizenship in Greece and 46% in Italy (ecc.europe.eu 2019).

Albanian sourcesAlbania has one of the highest rates of emigration in the world, compared to its population, with a

number of emigrants around 39 percent of the total population. The recent flow of Albanian migrants consists mainly of four main groups: i) labour migrants; ii) people migrating to join their families abroad; iii) students; and iv) asylum seekers and refugees.

The main causes of emigration for Albanian citizens are still economic, with high unemployment rates (17.3 percent, with a peak of 32.5 percent in the age group 15-29) and poverty (12.5 percent of the population lives below the poverty line).

Until 2000, the figures of Albanian emigrants living abroad were unreliable. . Existing data come from three sources: Albania, destination countries, mainly Greece and Italy, and foreign studies.

In 2000, the Albanian Immigration Department estimated that by 1999, around 800,000 Albanians lived abroad (Barjaba 2000). Most of them, 500,000, were in Greece, 200,000 were in Italy, and 100,000 in other European countries and in North America. These numbers include those with documentation and those without documentation. It is not clear how these data are collected but they are the most cited for this period (1990-99), and were mostly undisputed.

A second source of immigration data is the results of the 2001 Census. From the general population census, it was concluded that around 600,000 Albanians migrated in the years 1989-2001. This figure excludes temporary migrants, leaving for periods of less than 12 months, mainly in Greece.

In 2005, the Government of Albania published revised estimates, where about a million Albanians are said to have migrated and reside abroad. According to this report, migrants represent 30 percent of the total population.

The number of Albanian nationals applying for asylum in EU Member States (11,040 in 2013, 12,295 in 2014) is increasing. These claims are largely rejected / unsuccessful. . Beginning in early 2015, a surge of “economic seekers” left Albania, heading to Germany, the Netherlands and other Western European countries. In total, 53,805 Albanians submitted an asylum application in Germany in 2015. Albania ranks fourth in the number asylum seekers in the European Union during the first quarter of 2015, according to Eurostat data.

Albanian asylum seekers were encouraged by the signs that the German government was revising its migration policies, seeking to attract foreign workers. Many Albanians called themselves “economic asylum seekers” and offered unemployment and poverty as their reasons for leaving Albania in their asylum interviews. Given their perception that Germany was looking for workers, many Albanians adopted the term “economic asylum seeker” to justify their claim for the right to remain in Germany. They may have been persuaded by smugglers to believe this was a viable way to gain settled status in the European Union (Barjaba & Barjaba, 2015).


17

Studies show that by 2015, around 437,356 eligible Albanian emigrants were resident in Greece and 447,586 in Italy.

Sources from GreeceData on the number of Albanians in Greece are limited. In 1998, 241,561 Albanian emigrants were

registered in Greece, forming 65% of the non-Greek population. This figure excluded many Albanians who had not applied for registration. Meanwhile, Barjaba and King (2005: 12) estimate that by 2001, about 500,000 Albanians with or without documents live in Greece. The Greek census in 2001, included about 443,550 Albanians (Baldë-Edwards 2004), but this figure may be low because , as many Albanians may have been taken to be Greek by the pollsters, not included in the census at all.

In conclusion, given that the overall Greek population is less than 11 million, Albanians are a significant part of the population (5% of the total population).

Sources from ItalyItalian data on Albanian migrants come from several sources - which are often not consistent. First,

there are periodic registrations in Italy. According to Italian sources, about 240,400 Albanians were granted a residence permit by the end of 2003. Albanians make up 11 percent of immigrants in Italy, forming one of the largest migrant groups.

In 2001 the Census in Italy generated data that contradicted the previous data. Thus, according to the Census only 173,100 Albanians lived in Italy

Data from demographic annual reports suggest that by the end of 2004 there were 316,700 Albanians living in Italy. As with Greek registration, Italian registration may have been a problem.

So there is a tendency for Albanian migrants not to claim their nationality, especially those who are without residence permits or documents that allow them to live and work legally in their country of settlement.

Sources from Great BritainThe number of Albanians in Great Britain is estimated at about 50,000 by 2005 (Government of

Albania 2005), but some official British sources estimate that there are about 100,000. Moreover, it is assumed that this figure refers to the entire Albanian community, which includes Albanians from Kosovo and Macedonia.

Resources from the USEstablishing the number of Albanian emigrants in the United States has also been difficult. . First,

Albanian communities have claimed that in 1989 around 250,000 Albanians originating from Albania, Kosovo and Macedonia lived in the USA and in 2000 these claims had reached half a million, including the second and third generations (Nazi 2000: 149; Trix 2001: 12). On the other hand, in 2005 the Government of Albania estimated that around 150,000 Albanians lived in the United States, although there is no clear data on the methodology or the time period that this figure corresponds to. The statistics of the Government of Albania are closer to the data provided by the immigration authorities in the United States, which by 2001 reported a total of 113,661 Albanian immigrants (Orgocka 2005: 140). These data do not include students, visa-free immigrants, or those who do not have a regular residence permit.


18

1.11TraffickinginAlbania:TheDarkPartofMigration

Trafficking in people has been a very sensitive issue in Albania. Nevertheless, until the year 2000 there were no specific articles in the Albanian Legislature and the Criminal Code to mention the term `` trafficking ‘’.

There are many reasons why people are trafficked. Official sources report that trafficked victims are fooled with promises of work, deceived by false marriages, and can be trafficked by their own family members. People may be at risk of being trafficked because of poverty, lack of information and education, mental health issues, people coming from dysfunctional families, lack of financial support or lack of access to justice, as well as victim stigmatization and discrimination increase the risk for trafficking.

The U S Department of State’s Report on Trafficking in Persons in 2017 reported that: “Albania is a source country, transit country and destination country for men, women and children subject to sexual and forced trafficking. Albanian children are subject to sexual and forced labour internally and externally, especially during the tourist season.

Albanian victims are mostly trafficked to Greece and Italy, the UK, France, Belgium, Norway, Germany and the Netherlands. Trafficking in women and children for sexual exploitation is increasing. The total number of Albanian victims identified and assisted between 2000 and 2004 was 1750.

Young people constitute a significant percentage of Albanian victims trafficked abroad (21.1% in 2003 and 23.6% in 2004). Juveniles accounted for 100% of victims of trafficking for work, begging and delinquency in 2003 and 93.2% in 2004. Roma and Egyptian minorities are very common among all types of Albanian victims. Victims with special physical and mental needs and disabilities represent more than one third of Albanian victims of trafficking for sexual exploitation. Most Albanian victims are trafficked by persons who are known to them. Transport routes have been mostly illegal, with forged documents or none. In 2003, 33.7% of victims of trafficking for sexual exploitation were re-trafficked. Between 1999 and 2006, IOM assisted 90 Albanian victims trafficked into EU Member States.

1.12CausesofAlbanianmigration

In the beginning, most Albanian migrants thought of migration as a temporary response to damaging government policies and economic collapse. Albanian migrants intended to move to find work, earn money elsewhere and return again.

Migration is key to the demographic structure of Albania. Many researchers (Barjaba, 2000; Castaldo et al., 2005; King, 2005; King and Volunteer, 2003; Zezza et al., 2005) note that economic factors are the primary drivers of migration. Although the Albanian economy showed some improvements in recent years, there are still large fluctuations that cause migration waves. This means that it is possible to say that migration will continue to be significant in the demographic formation of the country. This is because migration is perceived to be the best way to cope with the country’s economic conditions.

World Bank’s “Poverty in Albania” report found that 39% of respondents left Albania due to unemployment, 26% due to economic uncertainty, 20% due to low income (total 85% for the economy) and the rest (15 percent) to provide a better future for their children (De Soto et al., 2002, p. 45). Another study with migrant families (Kule et al., 2002) found similar results: 87% largely left for economic reasons, the rest for mainly social and political reasons. Castaldo et al., in their survey measuring living standards


19

in Albania in relation to the migration process, found that migration is greater among boys and men, and young people. Also, the higher their level of vocational education or training, the greater the chance that they will consider migration. People without jobs consider migrating to find work. Also, escaping rural areas continues to be an important factor in migration.

Lack of freedom in all its dimensions has been one of the other reasons for migration. Interviews with migrants and future migrants have shown that their country of origin feels to them

like living in prison. The research by Nicola Mai revealed that Albanian youth imagine that they can only “find themselves” by emigrating; they imagine that their future self-realization is possible outside Albania. Immigration is viewed as an opportunity to escape a miserable boring life in Albania, characterized by job difficulties (and, after 1990, finding a job), lack of resources and material goods, for lack of leisure time, not having fun and constant control and supervision. For them, emigration represented a political resistance strategy against an extremely authoritarian political culture.

1.13AlbanianMigration,ImmediateResponsetoEconomicConditions

The relationship between migration and poverty has been widely researched. Massey et al. (1993) examined the main theories of migration and each of them links poverty and migration. Low wages, unemployment, and low levels of education are factors associated with rising migration rates. Migration is driven by potential income differentials across countries and by the cost (including probability of success) of migration.

Relative deprivation is another cause of migration. A family that is poorer in relation to other families in the same community has more incentive to migrate. Thus, not only general poverty, but also relative poverty and inequality are ‘push’ factors for migration.

Albania remains one of the poorest countries in Europe, despite its efforts to build the foundation for a market-based economy. Revenues per inhabitant remain among the lowest and according to World Bank surveys, around 25% of the population live in poverty. About 5% of the population face extreme poverty, and are unable to afford even basic needs such as food. (World Bank, 2007).

Among these communities is possible to identify three broad types of migration. . A first category is characterized by internal migration, and includes the North-Eastern areas such as Tropoja, Diber, Kukes, Mirdita, Puka, including Librazhd and Skrapar. In these districts, internal migration exceeds international flows. A second group consists of districts which are destinations for internal migration, but which are also sources of international migration. This group includes Tirana and most of the coastal districts such as Durres, Vlora, Fier and Shkodra, as well as Korça, which is a leading dispatcher of migrants to neighbouring Greece. Finally, there are districts that show high rates of international migration, but lower or negligible flows of internal migration.

1.14PassingthroughdifferentstagesofAlbanianmigration

At the beginning of the 1990s socialism in Albania collapsed and was replaced by a capitalist system of social and economic development. Since then about 25% of the Albanian population has migrated to Italy of Greece, following the economic crisis of 1991-1992 and more recent political and social troubles. During the 1990s, migration was spontaneous, unplanned, and mostly irregular and dominated by


20

young men. The main destinations were Italy and Greece and migrants usually worked in agriculture and construction, with very low salaries.

Migration adjustment schemes and the provision of residence documentation brought a change. First, migrants felt safe, and were no longer afraid of being arrested and deported. Secondly, registration and documentation has given migrants better access to employment, although they remain in relatively low paid jobs; and it has enabled family reunions.

1.15CharacteristicsofAlbanianMigration

Many researchers consider Albania as a laboratory for studying contemporary migration.Based on research and studies conducted during the first post-communist decade, Barjaba suggested

a ‘model of Albanian emigration’ in 2000. This model has the following characteristics: migration is intense (a much higher emigration rate than any other country in the eastern bloc); is largely economically driven - a form of ‘survival migration’; is often irregular, , with many immigrants lacking documentation; is dynamic and fast evolving, especially with regard to new destinations and migration routes.

The fact that Albanian migration is dynamic and has evolved rapidly is evident from the data and statistics of the migrants. Clearly the scale and intensity make Albania’s migration quite noticeable. Statistics show that there are few families in Albania that are not affected by migration. The speed and the intensity of migration, especially in 1991 and 1997, gives Albanian migration a character more like that of refugees leaving a country that is at war than conventional migration.

Albanian emigration is characterized by intensity. In the early 1990s, and also after the chaos of 1997, Albanian emigration was very intense. Tens of thousands of immigrants left in a very short period and by the mid-1990s, about 20% of the working-age population had emigrated (King, 2003). Especially in the first three years (1991-1993), the average migration in Albania was six times higher than that of other Balkan countries and four to five times higher than other former communist countries in Europe (Misja 1998, Barjaba 2000). The 2005 statistics from government sources show that the intensity of migration of Albanians has continued in recent years.

Characteristic of the Albanian model is irregular migration versus regular migration. Albanian migrants tend to look on themselves as refugees rather than immigrants. Often to escape border controls from the host countries they illegally cross the mountains and seas. This was especially the case in the early 1990s (Barjaba, 2005).

In 1997, there were 40 irregular Albanian migrants in Greece for every regular migrant, while in Italy this ratio was two irregular Albanian migrants for every regular migrant. The large number of irregular migrants is due to the short-term validity of most permits, bureaucratic obstacles and discrimination or corruption during the process of obtaining documents (Barjaba and King 2005: 13). Recently, due to access to legal channels, and distribution and dissemination of information, Albanian migration is becoming more regular.

As far as migration rates are concerned, according to the Centre for Economic and Social Studies in Albania, 50% of Albanian lecturers, scholars and academics had emigrated between 1990 and 2005, leading to the loss of intellectual resources to the country (Gëdeshi and Black 2006). Around 2000-4000 university students leave Albania each year to study abroad in Italy, Greece, France, Germany, USA, UK and so on. (Glee and Black 2006: 8).

In the early 1990s, Albania was the poorest country in Europe, with one-third of its population under


21

15 and with few employment opportunities or prospects for the future. High inflation, food shortages, and unemployment spread (Jarvis 2000: 5). Emigration was the only means of survival for many families (King 2003). After the losses caused by the pyramid selling crisis in 1997, migration re-emerged as a survival strategy. King (2005: 141) argues that migration continues to be considered by Albanians as “the most effective way to cope with the catastrophic conditions of the country”.

The economic drivers of Albanian migration are closely related to the turmoil of the political situation in the country. Barjaba and King (2005: 9) argue that the term ‘economic refugee’ is appropriate for the Albanian situation in the 1990s and also in 1997. Even today, due to political instability, many Albanians leave. Changes of government in most cases are accompanied by layoffs, mainly in the public administration, encouraging the flight abroad.

Another motive for emigration, suggested by King (2005: 141), is that of ‘personal liberation and self-expression’. The nature of Albania’s culture during the communist years created a sense of the collective that silenced individual voices (Lubonja 2001). This situation was particularly felt by young people who resented the denial of leisure time and pleasure. Mai (2002) shows that many of these young people “found themselves” in emigration. King (2005) further argues that their emigration was an expression of resistance “to the authoritarian culture of oversight and control, supported by the totalitarian regime, and many who were persecuted politically turned away so as not to return”. In this way, the quest for human rights was another motive that pushed Albanians to migrate to foreign countries.

1.16Genderselectivity,characteristicofAlbanianmigration

`` The man is known by the immigrant, the woman known from the cradle’’

Gender analysis in migration studies has made significant epistemological progress. After a long period of research into the phenomenon of migration, the question of gender and migration is now considered relevant to understanding the ‘migrant experience’.

The Albanian migrant experience is exceptional in three ways. The first is the fact that emigration has been so widespread that almost all classes and households are involved. , Migration, direct or indirect, has become a norm rather than an exception. The second is that, in the rapid evolution of Albanian migration, non-migrants may very quickly decide to become migrants. And third, those who choose international migration may differ from those who choose internal migration. There are studies that show that Albanian migration has been selective... Thus, in the period 1989-2001, of 600,000 migrants 350,000 were men, compared to 250,000 women. Migrants were concentrated in the 18-35 age group. Migrant women and girls were more likely to be married to male migrants, suggesting that they migrated to ‘track’ their husbands in family reunions.

Since migration is a very dynamic process and has implications for many social phenomena, including gender ideologies, in the case of Albania, migration is typically shaped by patriarchal family values. Emigration has been dominated by boys and men, while the migration of women and girls has been limited. Given the 1990s situation, emigration was considered a dangerous, requiring strength and patience. Migration was replaced by the old pre-communist, kurbet or ‘work-to-work’ concept as a ‘masculine’ project where the men supported the family through their precision, sweat and blood. (King and Volunteer, 2003, pp. 17-23).

Women were excluded from Albanian migration at first. In mountainous and rural areas, men and


22

boys were the first to migrate, followed by women and girls in the next decade of migration. The inclusion of girls and women in the migration process occurred mainly through family reunification with male migrants who had led the way. A trend toward gender balance in migration is evidenced by employment data showing that women and girls are employed in the domestic and care sectors, while boys and men work mainly in construction, agriculture, and production.

According to Curran and Saguy (2001), gender differences can also be analysed in the terms of motives, risks and norms in migration. Studies in Albania have shown that migration is a family project and the decision to migrate was taken and carried out by boys and men, showing once again the dominance of men in family functioning and decision-making.

Nixon (2006) links the migratory movement in Albania with characteristics attributed to gender roles. Thus, boys and men ‘became idealized as strong, decisive and profitable’, while femininity was increasingly associated with ‘family values, care and growth of children... ‘. Not surprisingly, men dominated migration in the beginning, while girls and women were mainly caring for the family and home in Albania. The higher number of girls and women in recent migration is a sign of the breaking of their traditional roles and greater emancipatory opportunities.

1.17TheAttributesofAlbanianMigrationintheFramework ofMigrationTheories

The strong ‘push’ factors for Albanian emigration are clear. These factors are related to the country’s devastated economy; to the large percentage of young people, coupled with high unemployment rates; and the political and financial crises of the 1990s. Poor access to services, lack of opportunity in rural areas, and high levels of poverty are other drivers of migration.

‘Pull’ factors have also been important in promoting migration. Exposure to television brought about the desire to create a lifestyle like the one seen in the media. Perceived better pay in the west; better living conditions; better opportunities for the children of immigrants in the future; personal development; fascinating images were all factors that attracted migrants to other countries.

Discrimination and prejudice against Albanians were factors that discouraged emigration, until the outbreak of the socio-political and economic crisis in the country. On the other hand, despite the negative attitudes, the successful model of a neighbour who has been abroad has brought hope and the desire to migrate. Stories shared with acquaintances, family reunions, the opportunity to send money to your home, and poverty reduction are obviously factors that have pushed the Albanian population towards emigration.

1.18TheconsequencesofemigrationtoAlbaniansociety

Departing from childrenAlbania has high migration rates, and migrants are mostly men. Studies on the effects on mental

health due to migration are scarce (Toyota, Yeoh, & Ngyen, 2007) and especially for the effects on children staying at home while one or two parents migrate in search of better economic opportunities, often in places more developed or from rural to urban areas within their own country. Most studies focused on the economic impact of migration on children in the country of origin, mainly on education and health


23

spending. The impact of separation, from at least one parent, on the psychological development and mental health of children is still uncharted.

There are studies that show how parents’ migration affects children’s education. Absence of parents can bring psychological costs and change the decision-making process within the family, alter family responsibilities and possibly encourage children with migrant parents to spend less time on school-related activities. Children may abandon the learning process or have unsatisfactory results.

Studies that have focused on the impact of migration on school attendance indicate that children may feel abandoned, and make little progress at school. The biggest impact is on girls compared to boys and where parents are absent for relatively long periods of time. Children who were older when their parents emigrated were in greater danger of dropping out of school; and the lower the parent’s income level, the higher the probability of disconnection from education, leading to the handing on of poverty through the generations, and increased vulnerability resulting from educational inequalities. Also, it is worth pointing out that father’s migration increases the chance that their children will of drop out of school; and the most affected are girls, especially those living in rural areas.

Studies show that the migration may also have positive effects on children. Thus, in most cases, the migration of the parents translates into an increase in the well-being of children. As other research has shown, parents’ income is mainly used to improve living conditions and to buy long-term goods.

Among the negative effects, it should be noted that the absence of one parent usually causes the deterioration of the relationship of the child with the parent who is at home. The family is the source the support for children when they face a problem and the absence of a parent may cause psychological problems. So there are strong correlations between levels of child depression and absence of parents. Children also show high levels of headache, fatigue and lack of appetite. Parental absence negatively impacts on the child’s cognitive-affective growth, education, and development

Separation from the familyIn the sociological literature, the transnational family concept is used to describe the experience of

families whose members are in at least two different states and communicate from a distance with each other. Migration may have both positive and negative effects. Thus, remittances from the parents have a positive impact on the quality of life, but negatively affect affective relationships.

Meanwhile, studies on the consequences of emigration to the parents left in the country of origin are mostly focused on the delivery of money from children and the way these remittances are managed by older parents (See Rapoport, H., Docquier, F, 2005: 8-10); on the problem of care and the health of older parents, problems caused by the absence of adult children.. Studies have shown that, on the one hand, remittances from emigrant children contribute to better health services for their elderly parents, but on the other hand, parental health can affect the immigration decisions of the children by affecting the attitude to returning (See: Giles, J. Mu, R., 2007: 265-88; Kuhn, R. et al., 2011: 183-209). Other studies have focused on how children’s migration affects the mental health of the elderly, indicating that in most cases child migration increases feelings of loneliness and isolation among elderly parents left in the country of origin ( Antman, FM, 2010).

Impact on economyMigration has had a huge impact on the economy. This impact is mainly evaluated through

remittance studies, which are incoming and outgoing inflows to / from abroad. Based on estimates by the Central Bank of Albania, the annual flow of remittances including those sent through formal and


24

informal channels, has increased significantly and in parallel with the growing number of migrants. The remittances of Albanian emigrants culminated in 2007 reaching $ 1,305 million, from $ 150 million in 1992 (up 870% over 18 years), representing about 12.5% of GDP (BoA, 2012, p.143). As a result of the recent financial and economic crisis, remittances have declined.

In micro terms, the most important role played by remittances so far has to do with economic survival and poverty alleviation for many Albanian families, especially during the first years of post-socialist transition. De Soto et al (2002) through a qualitative assessment of the phenomenon of poverty, conducted in 2001 in 10 regions of Albania, showed that remittances constitute one of the main factors that make the difference between ‘poor’ and ‘not poor’ family. A BB study (2007) showed the existence of a major change in consumption and poverty among households that have emigrant members in comparison to households that have not been affected by migration.

In macro terms, remittances have had a great positive impact on Albania’s macroeconomic stability. They helped to consolidate the country’s fiscal position and trade deficit. Remittances have strengthened the Albanian currency (Lek) against foreign currencies (Muco et al., 1999; de Zëager et al., 2005).

Stigmatization in host societies Although the level of community consolidation and organization over the years has changed, many

Albanians are still ‘irregular’ or ‘undocumented’ immigrants, especially in Greece and Italy, making it difficult for them to integrate.

The social stigmatization of Albanians in Italy and Greece and in some other European countries remains a widespread and rooted phenomenon. The political and media discourse of the 1990s, especially in Greece and Italy, has fuelled discrimination. According to Ferruccio Pastore, the perceptions of the Greek and Italian authorities of Albanian migration as a ‘crisis’ and a kind of desperate emergency have led to Albanians being portrayed as dangerous migrants coming from a country in crisis. Albanian migration is constantly associated with predictions of bankruptcy.

Above all, Albanians have been stigmatized and associated with criminality and moral degradation, in particular drugs, smuggling, violent behaviour and prostitution, and more generally poverty and misery. The experience of Albanians in Greece and Italy shows that “illegal Albanian emigrant” is a negative term documented and used instead of “the Albanian criminal.” In fact, stigmatization functions as a mechanism of social exclusion.

More than 20 years ago, researcher Alfred Sauvy (1980) noted that the structure of the Albanian population was very different from that of all other European countries. This statement is still true, though the characteristics of the country’s demography have changed, mainly due to migration. The dynamics of Albania’s population and many aspects of demography such as life expectancy, infant mortality, and fertility differ from other countries.

.At a general level, emigration has interrupted the growth of the Albanian population. During the period 1950-90, the Albanian population grew 2-3% per year (from 3.0 percent in the 1950s, 2.7 percent in 1960, 2.3 percent in the 1970s, and 2.0 percent in the 1980s). During the 1990s (1989-2001) the population fell by 113,000 (-0.4 percent per year), due to massive emigration. Studies on birth and death reports suggest that with zero migration (as before 1990), the Albanian population would have increased by 500,000.

Migration has also caused changes in population density. Migration either internal or external caused the population from rural areas to move to large cities or abroad, and increased population density in more developed regions. One of the most worrying consequences of Albanian migration is the


25

profile of the population. Thus, migration distorts the age profile of Albanians, where there is a decline in the number of young people less than 15 years old (from 33.0 to 29.3 percent during 1989-2001) and an increase in those over 65 years (from 5.3 to 7.5%). An equally important change is the change in the working age population ratio.

Changes in demography are also observed in gender balances. The use of migration as a survival strategy is reflected in the removal of many boys and men, while the family of origin remains girls, women and the elderly.

1.19TheAlbanianfamilyinthescopeofmigration

The family is an important institution in Albania, and usually occupies an essential place in the migration process. Social structures are mainly patriarchal. In almost all cases, the person responsible for remittances and the administration of the entire family budget is the male head of the family. Women may have an important function in managing the material lives of the family, but do not participate in decision-making. Where young people migrate, and send remittances to the family, the dynamics of power and decision making may be disturbed. However, the father is usually the person who decides where and how the income will be spent ‘for the benefit of the family’.

There are some regional differences in how the ‘family’ works. Northern Albania is known for its social and cultural conservatism, reflected in the presence of extended families and the persistence of customary law regulating the family life cycle, including in particular gender relations and extended family relationships.

1.20EuropeanIntegrityagainstAlbanianDiscrimination

Albanians have always dreamed of Europe. This has been shown by the phenomenon of migration and various sonatas with focus on these topics. Thus, 2012 polls concluded that 86.5% of Albanians would vote in favour of EU integration, the largest percentage compared to aspiring countries for EU integration.

But, irrespective of the great desire to be equal with European citizens, Albanian migrants have been faced with prejudice, stereotyping and discrimination that have hampered their activities and social and economic progress. Perceptions about Albanian emigrants have been largely influenced by media and negative political attitudes.

The negative stereotyping of Albanians led migrants to change their first Albanian names to names typical of the country to which they had migrated to help secure employment, especially in Greece and Italy. According to the literature on Albanian emigrants (Hatziprokopiou 2003, Pratsinakis 2005), changing names was a ‘survival’ strategy to cope with insecurity and social isolation encountered in hostile environments.

In Greece, the change of names can be understood in the context of the fundamental values of Christianity and the connection to the Greek national identity (Kitromilides 1983, Veremis 1983, 1990). Many Albanians have ‘Muslim’ names and encounter aggression for this reason.

Greece claimed that “the Albanians were not religious,” but they were stigmatized fiercely within a rigid and strict Orthodox society, and so were forced to alienate elements of their identity. It is worth


26

noting that name change remained limited to their work environment; in their personal relationship, migrants called each other with their Albanian names.

Other “survival” strategies included striving to “make a good impression”. This continued effort to create a culturally and socially accepted image was the focus of interactions with the Greeks.

Stigmatization of Albanians has had a negative effect on household treatment at the institutional level. Many migrants were denied enrolment in kindergartens, or schools, and faced many challenges in employment or in the procedures for obtaining documentation. Despite the fact that migrants fulfilled their obligations, they never had equal rights with the local population. (Hatziprokopiou 2003, Pratsinakis 2005).

The Greek reaction to immigration has been driven largely by media, which have played a decisive role in modifying the images of Albania and Albanians. The media denigrated the Albanians by creating a series of negative stereotypes. Albanian migrants are presented as criminals, poor and backward by nature and destined to be traditional enemies because of their ethnicity and religion. The image for Albanians in Greece was related to cunning, primitiveness, unfaithfulness, and danger (Ëickens 1999: 648). The theme of Albanian criminality is obsessively promoted by Greek media, rooted in public opinion. As the police and the courts tend to reflect the society’s general prejudice, Albanians have been disproportionately targeted, leading to a high number of reported arrests and imprisonment.

There are a number of reasons why attitudes towards immigrants have been very negative in Greece. First, Albanians are the largest immigrant group in Greece. Secondly, they also have a younger age profile than other groups of immigrants (de Zëager et al 2005, Glytsos 2005). Thirdly, most Albanian migrants have been boys and men, increasing misperceptions about their creating instability in society.

The main work that Albanians take on in Greece are in agriculture, as farm hands, and with livestock, in horticulture, greenhouses, and in tourism, as cleaners, kitchen staff, waiters, porters, gardeners, maintenance workers etc. In many cases these jobs are unsafe and require little or no qualification. Usually employers benefit from employing cheap migrant labour. For this reason, Albanian emigrants are regarded as incapable or unskilled, despite the fact that most of them are forced to take any work that is offered because of their vulnerable economic situation.

The negativity with which Albanians are perceived by Greek society is evident in terminology used, exclusion and persistent oppression. However, Albanian migrants have made efforts to integrate into society. Learning the Greek language, the development of personal relationships at work or in the neighbourhood, and the upgrading of professional profiles, have influenced Albanians to gradually become a dynamic part of Greek society (Hatziprokopiou 2003, 2006).

Even in Italy, integration for Albanians has been very difficult and discriminatory. As in the Greek case, the Italian response to immigration was prompted by the media through very negative propaganda (King and Mai 2002). In the press Albanians were portrayed as ‘ungrateful, lazy, and violent criminals’ (King et al., 2003). Albania and Albanian images were related to themes of violence, chaos, backwardness, poverty, depression, mass migration, child trafficking, prostitution, and family destruction - anything that implied the opposite of what was perceived as a good society. Despite the connection to criminality, there are no statistics to support this stereotype. Official sources report that Albanians are the group that is less convicted than other migrant groups.

To respond to prejudices and discrimination, Albanian migrants have set up their own organizations as a form of support, development of activities, to meet the needs and to preserve the language and cultural identity. Meanwhile, even Italy has become the first step in the integration of society against high expectations of racism.


27

1.21AlbanianImmigration,thefailureofMotherlandmyth.

Some of the myths of Albanian emigration in the early 1990s were the myth of the future of children and the immediate return to their homeland. Almost all immigrants interviewed in Greece, Italy and Germany said that the main attraction factors were their desires to “provide better education for their children” and “make some money to meet their basic needs and to return home “(Barjaba, 2002, Barjaba, 1996). Upon reaching one of these goals, most of them planned to return to Albania.

Reality is rather different. Albanian migration researchers have assumed that potential rapid returns will not be the case for Albanian migration. King and Volunteer (2012) have noted that “Return is unlikely to happen to a significant extent for two main reasons. First, when migration a family home abroad is established, there is a need to support family income and build an education and future for children, which will come to an end when they return. Secondly, the Albanian economic environment is not conducive to job seekers or returnees who want to open a business. This hypothesis is confirmed by the fact that despite the early expectations of Albanian emigrants, the country experienced a delay in the return of successful immigrants.

Most of the returned migrants belong to the period following the economic crisis of 2008, where about a third of migrants, especially from Greece, are again settled in Albania, some of whom without the usual pre-crisis savings . Returning Albanian migrants have played an important role in delivering remittances, self-employment, and opening small businesses.

Returnees in Albania were mainly migrants who lost their jobs in the country of destination but also immigrants who came back with a plan to invest in Albania. In general, the flow of successful returnees has been less than those who returned due to difficulties abroad. Returnees are not always those who return at the end of the migration project to invest in their country of origin; on the contrary, they are often highly qualified migrants or indeed whole families who have not found success in the foreign labour market. Returning, they make an attempt to settle back home, but may plan return to the country of emigration.

Returning to Albania for many individuals is an event characterised by insecurity, reintegration problems, and disappointment and complex challenges. The greatest difficulty in returning to the country lies with the children. Many studies have shown that these children due to cultural differences, language problems, difficulties with belonging, face feelings of isolation and exclusion, psychological problems, and schooling difficulties. Children have also faced the experiences of racism and discrimination (Vathi and Duci 2016).

The geographic relocation model for migrants returning to Albania shows they focus on regions with better socio-economic conditions - mostly in Tirana (the city where this research was conducted) (INSTAT & IOM 2014). Studies have shown that migrant return may be positive because of capital investment or behavioural experience and new ideas but may have a negative connotation associated with the idea that return has come as a result of `` failure ‘’, maltreatment, retirement or nostalgia. The sustainable character of returning migrants remains questionable, thus posing the assumption that Migration is a persistent dream of Albanians.


28

CHAPTERII

METHODOLOGY

2.1Purposeofthestudy

Research and study on the effects of migration on populations has grown tremendously in recent years, showing that migration affects the individual psychosocial health and well-being. (Kratz, 2018) Studies about migration conducted on the Albanian population have been scarce and only literarily.

This study aims to provide a better contextual understanding of Albanian migration, quality of life, hope and life satisfaction. Interviews and focus groups aim to provide more information about the push and pull factors of migration and to observe other possible variables related to this phenomenon.

2.2Designofthestudy

The design of this study includes quantitative and qualitative research, thus providing a deeper understanding of the issues. This study includes focus groups, individual interviews, and questionnaires. Interviews, focus groups and migration questionnaires were constructed based on literary review and background research and pertinent observations from a multidimensional team to focus on the most important issues in rural and urban areas of Albania. The regions studied were Tirana, Vlora, Fier, Lushnja, Korca, Saranda, Lezha, Shkodra, Puka, Pogradec, and Fushë-Arrëz.

2.3Instruments

2.3.1MigrationQuestionnaire

The migration questionnaire is a self-designed questionnaire that was generated on the basis of preliminary assessments, interviews and focus groups. The instrument consists of 31 questions that are structured in 4 main dimensions; demographic data, migration, history and country assessment. The country assessment category is measured with a 4 points Likert scale while other categories have response options of “Yes”, “No”, or “I do not have such experience.” The instrument is reliable by reporting the Cronabach Alpha cut-off of 0.622

2.3.2QuestionnaireonthequalityoflifeoftheWorldHealthOrganization(brief-version)

The questionnaire created by WHO is an applicable and culturally adaptable instrument to measure the quality of life. This instrument contains 26 short-answer questions and consists of 4 sub-categories: a) Physical Health (includes daily life activities, medical dependence, medical help, energy and fatigue,


29

pain and discomfort, sleep and rest), b) Psychological Health (positive feelings, negative feelings, self-image, appearance, self-esteem, religious engagement and spirituality, thinking, learning, memory and concentration), c) Social Relationships (personal relationships, social and sexual activity), and d) Environment (financial resources, freedom, physical security, health, quality of life, access to information and skills, transportation, and leisure activities).

The measurement scale is a Likert scale from 1 to 5, (strongly disagree, disagree, neutral, agree, strongly agree) depending on the instrument’s questions. This is a reliable tool that measures the quality of life, individual perceptions about culture, value system personal goals and individual concerns. The Cronbach alpha for this instrument is 0.858. (Who,1996)

2.3.3Satisfactionwithlifescale(SPE,PivotandDiener2008)

The life satisfaction questionnaire is a short instrument designed to measure cognitive judgments about the pleasure that an individual receives from life. The instrument is made up of 5 questions which are considered to be good measures of suicide attempts and mental health concerns. The response format on this instrument is a Likert scale from 1 to 7, where 5 is the minimum number of points and 35 is the maximum. The neutral score level is 20. Scores below 9 points indicate extreme resentment of life and scores over 31 points show great enjoyment of life. This instrument is reliable and has a high internal consistency reporting Cronbach Alpha of 0.867.

2.3.4AdultHopeScale(AHS,Snyderetal1991)

The questionnaire is designed to measure the level of hope in adults. This instrument was developed by Snyder’s Cognitive Model of Hope in 1991. The questionnaire contains 12 questions divided into sections about individuals’ plans and objectives. Each sub-scale consists of 4 questions and the remaining 4 questions have complementary goals. The measuring scale of the instrument is a Likert scale with 8 sub divisions where 1 is “absolutely false” and 8 is “absolutely true.” High points in this instrument are associated with better performance academically, better mental health, and better physical health. Hopefulness is a strong predictor of individual failure in holistic terms. The Cronbach Alpha for this instrument is 0.726,

2.3.5FocusGroup

In addition to the quantitative method of the study, qualitative analysis was conducted through focus groups and interviews in different cities of Albania to understand, in broader context, the potential factors affecting the comprehensive migration phenomenon. Focus groups were led by a multidimensional team of Mary Ward Loreto Foundation staff, who co-ordinated and recruited participants in predefined areas. The process of organizing the focus groups took place in two main phases.

The first phase involved identifying major issues related to migration, quality of life, level of hope, and life satisfaction in selected communities. After identifying key issues, in line with the focus of the study and literature, focus group questions were drafted.

The second phase was focus group development, moderated by one of the trained team members. Each individual was given the right to speak and given time to participate fully. In total, 9 focus groups were conducted with the participation of 94 individuals, with the average age of 36.7 years old. Focus groups consisted predominantly of men, with 71 male participants and 23 female participants.


30

2.3.6Interviews

20 interviews were conducted with an average duration of 60 minutes with individuals who had previously agreed to discuss the topic of the study. The process of selecting individuals was random, taking into account the inclusion of different ages and equal study and participation among the sexes. The interviews were conducted in all selected cities for the study. The participants were asked to participate and the interviews took place in appropriate conditions for interviews. The participants were asked to be audio recorded. 5 chose not to be audio recorded, but did agree to their data and information being used for analysis in the study. Interviews were conducted with 8 women and 12 men, the average age was 34.3 years old. The participants were of different professions and with different levels of education.

The interview questions were open and neutral, encouraging participants to express their experiences and perspectives. The unstructured interviews allowed for a large amount of information since the interviews took the form of an open chat and the interviewer had the opportunity to explore fully. Interviews focused on identifying major immigration issues, driving and attracting factors, identifying issues related to human trafficking, moving modes, country and sectoral assessment, quality of life, and suggestion of possible changes to improve the situation.

3 interviews were conducted with social science specialists to analyze the phenomenon of migration in complexity, specifically with a professor of psychology, Dr. Livia Nano; a professor of political science, Dr. Arlind Qorri; and a professor of sociology, Prof.Dr. Zyhdi Dervishi. The interview with Dr. Livia Nano focused on a deeper understanding of migration experiences and desires, and the current situation’s effect on psychological health as well as factors that undermine the positive development of young people in Albania. The interview with Dr. Arlind Qorri aimed at assessing current Albanian politics and an assessment of the role of the political class in this phenomenon, as well as the change of the value system. The interview with Prof. Dr. Zyhdi Dervishi aimed at explaining social factors that influence the promotion of migration tendencies.

2.4Participants

RecruitmentandCriteriaThe selection format in quantitative terms is random, where each individual can voluntarily become

part of the study by meeting the criteria set. About 1,105 individuals participated in this study, who were given the questionnaire in the printed format as well as online through Google Drive. The inclusion criteria set out to be part of the study were:

a) be an Albanian citizen,b) be able to read and understand the Albanian language,c) be between 18 and 65 years of age,d) not reporting psychiatric disorders that may interfere with the development of the study,e) be a current resident of AlbaniaAccording to the World Bank Organization (www.worldbank.org) and Eurostat (ecc.europa.eu),

Albania’s population for 2017 is 2,873,460 inhabitants. Based on statistical sample size in the Albanian population with a confidence level of 95% and error interval of 3%, the selected sample should be 1,067 individuals. To have this number of participants, around 1,400 were originally distributed, with about 295 questionnaires invalid.


31

2.5Procedure,EthicsandPermission

2.5.1EthicalPrinciplesandPermits

Participants in the study were given clear and verbal explanation of the purpose of the studey and gave informed consent that their participation was voluntary and that they would have no consequence in the case of their withdrawal from completing the questionnaire, interview or focus group. Mary Ward Loreto ad-hoc staff provided institutional verbal permits from respective Municipalities and local partner organizations such as QSNN Fushë Arrëz, Atelie Shkodër Youth Center, Discover Puka Group, Kallmet Administrative Unit, Dushaj Administrative Unit, and Museum Historical Lushnjë to use premises to organize the administration of study instruments.

All participants were ensured anonymity and confidentiality of the data. Respondents were informed that the study did not pose any risk as they had the right to ask questions and to not answer questions at their own discretion. In conclusion, this study does not violate ethical principles for data collection.

2.5.2Procedures

The questionnaire used was a combination of 3 other english questionnaires with relevant focuses. 2 of these questionnaires had free access and 1 needed permission granted for use. For the questionnaire of the World Health Organization for Quality of Life, permission was required for use. After confirming the permit, Mrs. Dolores Campanario, representative of the World Health Organization, sent a guide on how to translate and use the instrument.

The translation of the instruments was conducted by 4 individuals, 2 were English language professors, 1 was a lawyer and 1 was a psychologist. They collaborated to create a final translated version. The translation of the World Health Organization’s questionnaire was based on the guidelines that were sent in addition to the use permit.

2.5.3Limits

The instruments used in this study, although they have an international understanding context, are not specifically geared towards Albanian culture and society. This lack of cultural context can be considered a limit of the study.

2.5.4Piloting

Instruments were piloted in several areas of Albania, rural and urban, such as Lezha, Tirana Puka, and Lushnja with a sample of (N = 100). Piloting would enable us to evaluate different interventions in the questionnaire. After evaluating and receiving feedback from the participants, changes and improvements were made to the forms (for example, reformulating questions, removing and adding questions). Instruments were reassessed until the formation of a final format.


32

2.6Hypotheses

Based on the literature and the preliminary data (not the main study), the following hypotheses have been raised:

a) Based on the trend of data, high levels of desire to leave the country for developed countries are expected.

b) High levels of willingness to leave will be associated with negative country ratings, low income level, poor quality of life, and low levels of life satisfaction.

c) Lack of hope and security will be a significant factor in the desire to leave.d) The presence of organized criminal groups of trafficking in human beings will be evidenced most

in rural areas compared to urban areas.e) Low levels of life satisfaction, and lack of hope will be associated with low level in the quality of

life instrument.


33

CHAPTERIII

DATAANALYSIS

3.1Demographicanalysis

We began by extracting data from the SPSS version, 21 statistical programs and then we analyzed it. We transcribed data from interviews and focus groups and created the variables needed for each instru-ment. We applied what was the Cronbach Alpha coefficient, which tests the reliability of the instruments used. The fourth instruments had a very high alpha coefficient.

Figure 1: Age

The study included all ages from age 18 to age 65 years (N = 1105 individuals). The results show that: 36.83% (N = 407) were aged 25 to 35: 28.87% (N = 309) were aged 18 to 25 years: 18.64% (N = 206) were aged 35 to 45: 15.66% (N = 173) were aged over 45 years.

The gender distribution in this study is almost equal: 47.33% (N = 523) were boys and men and 52.67% (N = 582) were girls and women.


34

Figure 2: residence

The majority of participants came from urban areas 65.1% (N = 719). A minority 34.9% (N = 386) came from rural areas. Actually, there are 56.6% (N=625) individuals who are experiencing economic instability in their life, 31.8% consider themselves economically stable and solely 9.8% are reporting

Figure 3: Economic Status


35

progress in their economic status. In the “other” category, the respondents were required to further assess their status and by the result, it is shown that 1.6% are facing extreme poverty.

Regarding levels of education: 9.2% (N = 102) were educated to primary level: 39.1% (N = 432) to secondary level: 51.7% (N = 571) to higher education level i.e. most of the sample had completed higher education (professional and scientific).

Participants were asked to indicate their profession, based on the list in the questionnaire. These included: social and educational (eg journalist, psychologist, social animator, administration etc.): economic (eg accountant, entrepreneur, private business, economist, etc.): legal (eg consultant, lawyer, lawyer): medical (eg health worker, nurse, physician and health care.): engineering (mechanic, engineer, technician, IT, programming etc.): construction and agronomy (construction, physical work, agronomy, etc.): “other” category The category “other” includes free-lancing professions such as students, individuals working in call centres, agency operators, waiters, bartenders, etc.

The results showed that most people (42.1% (N = 465) classified themselves as “other”): social 16.9% (N = 187): economic 10.0 (N = 111): medical 6.6% = 73): construction 5.5% (N = 61): legal 6.3% (N = 70): engineering 12.5% (N = 138).

Figure 4: Occupation

The data analysis shows that the bulk of the sample have higher education - 51.7% (N = 571): 39.1% (N = 432) have secondary education and only 9.2% (N = 102) have primary education. Regarding marital status: 49.1% (N = 543) of the sample were single: 47.1% (N = 521) were married: 1.6% (N = 18) were widowed : 2.1% (N = 23) were divorced.

In this study, the incomes were analyzed by dividing into three levels, taking into account the minimum wage and the taxable salary level. To simplify this, monetary values are expressed as US dollars ($). The level of income refers to household income.

The data shows that 48.6% (N = 537) of households live on less than $ 250 per month: 43.44% (N =


36

480) live on less than $ 250-600 per month. Only 7,964 % (N = 88) have a family income over $ 600 per month.

The results show that 49.2% (N = 544) are employed and 49.8% (N = 550) are unemployed. Retiree make up 1% (N = 11) of the respondents taking part into study.

Figure 5: INCOMES

3.2Descriptivedataanalysis

PreviousEmigrationParticipants were asked a series of questions about whether they had previously migrated: different

ways of emigration: if they had paid bribes to emigrate: if they had been deported; if they had ever risked life trying to emigrate.

Results showed that 37.92% (N = 419) had emigrated previously and 62.08% (N = 686) had not migrated previously. From 91’-08 illegal migration was most widespread because it was difficult to get a visa. Results show that 46.6% emigrated illegally: 30.7% emigrated with a work contract: others migrated for scholarships and family reunions.

Also, 34.1% (N =142) of persons who previously emigrated had risked their lives trying to cross the border. Focus groups and interviews provided information about the dangers of illegal emigration which included:

TheriskofillegalemigrationNot crossing at official border points but followed mountain tracks, back roads and sea crossings,

using false documentation and bribing guards at border crossings. The main hazards faced were:


37

a) climatic conditions where deaths were reported mainly by hypothermia; b) weapons attacks by armies of neighbouring countries; c) confronting wildlife; d) road hazards (eg drowning in the river etc); e) arrest by police carrying out inspections of cars where individuals were hiding.f) hiding in boats and trucks which are packed to bursting point by traffickers in order to maximize

their profits, and who ignore the possible consequences. Overloading causes sluggishness in the speed of the journey, especially when the vehicle or ship has become a police target. Under these conditions, traffickers have forced individuals to jump into the open sea.

g) Individuals travelling alone, the elderly, and the sick are particularly vulnerable. Women and girls are in danger of sexual exploitation. This form of trafficking has been widespread in South-West Albania.

h) Bribery or possession of bogus documentation, which although not posing a risk to life, resulted in being arrested and imprisoned. There were consistent reports of criminal gangs providing bogus documentation, with corrupt state institutions turning a blind eye e.g. crossing of the border in trucks, hiding inside the cargo.

3.3CurrentEmigration

Currently, in Albania, frequency analysis shows that 83.86% of participants want to leave their country and 16.14% do not want to leave.

Figure 6: PREVIOUS MIGRATION


38

Figure 7: CURRENT MIGRATION

Statistical analyses show that both women and men are equal in their desire to leave. This is unlike traditional forms of emigration.

Table 1: Current emigration

Yes No Total

Men and Boys 442 81 523

Women and girls 483 97 580

Total 925 178 1103

More unmarried people want to leave 51.6% (N = 478), compared with married people 44.9% (N = 416). Married women account for 58.4% (N = 104) of the group who do not want to leave (from the sample of 178 individuals).

Regarding the residence data, there was little difference between people living in urban areas who wanted to leave 86% (N = 617) and rural areas 79.7% (N = 308). Data extracted from the target group of individuals who wants to leave, it shows that 62% of them are facing economic instability, 8.4% of are experiencing progress and only, 27.9% are facing stability. In addition, a positive correlation was found between economic status and the desire to leave r=.414, p=.000.

Regarding the level of education and the desire to leave, 9.1% (N = 85) had elementary education, 38.4% (N = 356): had secondary education: 52.3% (N = 484) had higher education.

Both employed and unemployed people want to leave the country, mainly to go to developed countries. Specifically, 47.5% (N = 443) of the people who want to leave are employed and 51.5% (N = 477) are unemployed


39

Figure 8: Employment status and emigration

The data in the chart below shows the desire to leave based on the different occupations of the participants. The majority are students who are currently working in ‘non-graduate’ jobs e.g. as a waitress or in a call centre. Next, come individuals from social professions and these are followed by engineering-focused professions.

Figure 9: OCCUPATION AND EMIGRATION


40

Finally, based on income levels, individuals with lower incomes make up the majority of individuals who want to leave. The correlative analysis was performed to look at possible associations but it did not result in any significant correlation. Furthermore, the previous emigration does not affect the actual desire to leave the country. Approximately 89.4% (N=76) who have experienced deportation previously, desire to leave despite legal penalties

Figure 10: Employment and incomes

3.4Influencingfactorsinmigration

Participants were asked why they wanted to leave Albania, and they indicated that there are many factors that affect the great desire to emigrate. Around 84.9% (N = 786) wanted to leave for socio-economic reasons, including unemployment, lack of basic services and poor standard of living. It results that 5% (N = 47) wanted a higher level of education that is available in Albania. In addition, 4.8% (N = 45) wanted to leave for political reasons and 2.7% (N = 25) want a more specialized health service. Only, 1.9% (N = 18) have selected “other” and it results that the most prevalent reason for leaving was lack of security for their life.


41

Figure 11: Reasons for Emigration

3.5Qualitativeanalysisofcurrentmigration

Qualitative analysis of interviews and focus groups is in line with the quantitative analysis. As it shows, 84.9% of Albanians want to leave for socio-economic reasons. People said that it was difficult to get a job because of nepotism, corruption and bureaucracy. Employment is the main problem and respondents provided details of their experiences. Below are detailed, consistent and prevalent responses of focus groups and interviews:

“To ensure a job you have to have either a friend or money, there may be no other” cited from the interviewer in Vlora.

The participants said consistently that to find a job you have to have a friend or you have to pay to get the job you want. Work is considered a privilege which is in the hands of the person who runs the organisation. Clearly, recruitment and appointment into job vacancies are not based on merit and that even in cases when competitions are being held, they are fictitious because the person has been chosen in advance.

Buying a job is a phenomenon that is widespread in both urban and rural areas. The level of payment depends on the position and is estimated to range from a minimum 2000 Euro to over 5000 Euros. For areas like Tirana, Fieri, Vlora, payments are even higher.

Identified problems include bad debts, non-payment, miserable labour conditions, disrespect of employee rights, lack of work safety, non-payment of social security and health or payment on a minimum wage basis. Particularly, in factories and in the oil and mining sector, employees work overtime, with minimal payments and with poor health and safety conditions.


42

Institutional corruption and poor quality of service are reported to be factors influencing the growing desire to leave. A lack of hope for change, development, justice and a better future are the main reasons for people wanting to leave.

3.6CountryAssessment

Participants in the survey were asked about their assessment of 5 key categories of Albania’s services: governance and policy, care and health, justice, education and social services. They were also asked whether they felt safe and secure in Albania. The results were that 48.69% think that Albanian politics has done a very bad job and 28.51% think it has done a bad job. Only 3.8% think Albania has done a good job.

Figure 12: EVALUATION OF POLITICS

They said that policies are incapable of providing long-term solutions and creating development programs and that corruption and the ideology of the political class during the post-communist era have made the state of the country even worse.

The Albanian justice rating goes hand in hand with policy appraisal. About 49.77% of participants believe that justice is in a very bad state and 32.67% assess the state of justice as bad. The following chart is a response from the participants.

Qualitative analysis from focus groups and interviews indicates that Albanian justice is in a miserable state. Lack of law enforcement, high levels of corruption and bad policy-making are the main factors affecting the current justice situation. During the interviews, it was emphasized that only ordinary and poor people were condemned by the justice system. High levels of dissatisfaction from this sector are reported by all participants in interviews and focus groups.


43

Figure 13: EVALUATION OF JUSTICE SYSTEM

The health assessment is shown in the chart below. 41.76% of respondents think that Albanian health is in very bad condition.

Figure 14: EVALUATION OF HEALTH SYSTEM

The responses of patients tended to be more positive than their relatives. Family members were more critical of bad conditions than patients. They cited a lack of medicines, bribes, doctors arrogance, and the level of skills of doctors and nurses. These negative assessments by families can be related to


44

other factors that remain to be evaluated.Opinions of the education system fall into three parts. 34.33% rate education as very bad, 30%

evaluate it as bad and 32.88% rate it very well. This topic was examined in detail during interviews and focus groups and they held the same views. Individuals who rated education negatively referred to the miserable infrastructural, curriculum, and general level of teaching. Meanwhile, individuals who rated it positively referred more to their own experience of a specific teacher with his/her level, engagement, or dedication, or a specific school.

Figure 15: EVALUATION OF EDUCATION SYSTEM

Social Services in Albania were negatively assessed by 71.22%. of respondents. Qualitative analysis showed that these services are often denied and service quality is too weak. There is a large level of bureaucracy and militancy in these services.

The chart below demonstrates how Albanians feel insecure in their country regarding their future. The results show alarming levels of insecurity

Specifically, 78.5% do not feel secure in Albania. Asked about the reasons, they reported that this is related to the high levels of non-punishment of criminals (possibly due to corruption in the courts). This figure is influenced by media and media coverage of criminal events at all times. The increase in crime, the failure to find the perpetrators of crimes, and the lack of convictions give rise to an increase in the level of uncertainty. An interviewee said:

“I am agitated by the powerlessness to change this situation, it is absurd how some individuals are holding this country hostage “- interviewed in Pogradec.


45

Figure 16: EVALUATION OF SOCIAL SERVICES

Figure 17: EVALUATION OF SECURITY


46

3.7Informationaboutmigration.

Participants approached migration in an unsafe way. They focus on methods of illegal migration rather than conditions for residency, finding employment and the way of life and activities they will experience in the country of destination.

Information about migration is largely is mainly found through on online searches, or by asking contacts who live outside Albania. Interest has increased in employment and recruitment agencies that operate through payments. Respondents told us that these agencies offer both real and fictitious/fraudulent work contracts.

Albanians report having average access to information about migration. Urban areas have more information than rural areas. The age group that has the most access to information is between 18 and 35 years old. There are no differences in the information available to women and men.

3.8Levelofsatisfactionwithlife

Albanians are perceived to be significantly less satisfied with the life that is perceived by people from many other countries.

Table 2: Satisfaction With LifeDescriptiveData

N Minimum Maximum Mean

Satisfaction with life 1085 5.00 35.00 18.6719

Valid 1085

The table shows that all participants report an average of M = 18.67 where the average rating for the satisfaction level is from 20 to 24. Dissatisfaction with life in Albania is also evidenced by qualitative data analysis where participants reported that they felt tired and unhappy with the activity of everyday life. One interviewee in Fushë-Arrëz, who had previously lived in Germany, said that for him a higher wage would not improve his satisfaction in life.

3.9Levelhope

As mentioned in the methodology, the level of hope in this instrument has two subscales that are Agency that refer to the individual’s goals and the desire to follow and the Pathway that refers to the possible ways of solutions. Data analysis shows that participants report average levels of hope.


47

Table 3: Level of hopeDescriptiveData

N Minimum Maximum Mean

Pathways 1080 4.00 32.00 24.4046

Agency 1091 4.00 32.00 24.4995

Hope 1072 8.00 64.00 48.8722

Valid 1072

Referring to the cognitive model of hope, it is clearly seen that participants have a mediocre level of hope as to the pathways subscale and their goals in life. At the level of total hope, the champion has an average score of M = 48.8 from the maximum score of 64.

3.10Qualityoflife

Table 4: quality of lifeDescriptiveData

No. of respondent Mean Index

Psychological domain 1100 68.6242 67.37

Social domain 1102 67.5060 69.88

Physical domain 1099 64.3848 70.06

Environment domain 1101 48.1517 70.05

Quality of life 1096 62.1665 74.26

Valid 1096

The above table shows the rapporteurs’ opinions on the quality of life measured through a World Health Organization questionnaire that measures mental health, social relationships, physical health and environmental assessment. Initially, this instrument does not have a comparative index and consequently, the index created by the researcher is used through a meta-analysis (Koohi, 2017). The index used refers to developed countries.

Compared to developed countries, Albanians rank below the average in the physical health variable that measures sleep, energy, and physical pain. The average is M = 64.3 when the physical health index is at 70.6. Specifically, average levels of sleep satisfaction and being energetic in daily life are reported. In line with expectations, high levels of pain felt and high use of medicines in daily life are reported at 33.4%.


48

Figure 18: need for medicine

Regarding psychological health, respondents are easily positioned above the average according to the index presented. The average reported by the sample is M = 68.6242 meanwhile the index is at the rate of 67.37. Psychological health measures feelings, thoughts, appearance, and self-esteem. More specific information shows that Albanians try to enjoy life at mid-levels meanwhile they report to be comfortable with their physical appearance, feel comfortable with their lives and above all are happy

Figure 19: negative feelings


49

with themselves. On the other hand, nearly 33% of the sample reports that they sometimes feel anxiety, anger, despair, and depression, 26% feel often and 10% feel alive.

In relation to social relations, participants report lower levels than the index respectively M = 67.5 and 69.8. Social relations refer to friendly relationships, support from friends, and sexual pleasure. The results show that the participants are satisfied with the support that they receive at an above average level, are very satisfied with their sex life and friendly relationships.

The surrounding environment assessment includes assessment of safety, home, finances, services, access to information, leisure activities, how healthy the surrounding environment and transportation. The index for developed countries is 70.05, while the average of participants is M = 48.1 which reports high levels of dissatisfaction from these services. Participants report insufficient income to meet their needs and low and under-average opportunities to carry out the desired leisure activities. Moreover, they value the surrounding environment as unhealthy, and their living conditions and access to information are considered average and below average. Regarding the necessary services, high levels of discontent among the participants are reported. In this line goes also the transport service where high levels of dissatisfaction are again reported.

Lastly, the level of quality of life measured by the world’s quality of life’s quality of life is at M = 62.1665 when the index of developed countries is 74.26. (Koohi, 2017) This shows that the quality of life is significantly lower in Albania by placing emphasis on the issues expressed during interviews and focus groups.

3.11Obstaclestoemigration

Asked about the main actors who play an obstructive role in leaving the Albanians, participants responded by pointing out that the lack of legitimate documentation is the main obstacle. This indicates

Figure 20: Obstacles for emigration


50

a desire to move away from illegal immigration. Then there is the difficulty in employment, the lack of a job contract to provide documentation, and then the family is ranked as a barrier to immigration development. Lack of funds and information also constitutes an important obstacle to immigration.

In interviews and focus groups, it is clear that participants do not prefer to emigrate illegally because they consider it difficult to stay there and fear possible deportation. Regarding the language variation and the racial prejudice they may feel, they say it is a less important factor because prejudices are rare given the experience of individuals living outside and language can be learned easily.

Figure 21: reason against migration

Regarding individuals who do not want to emigrate, about 36.7% (N = 65) prefer the lives they make here, 24.8% (N = 44) are hindered by the family to escape. Other factors are the difficulty in employment and the lack of legitimate documentation that is considered a barrier. From the group they do not want to leave, individuals who are experiencing progress and economic stability, for the most part, have said they like lifestyles doing it here and therefore do not like to migrate.

3.12Impactofsocialnetworks

The analysis of the impact of social networks on the development of the desire for emigration plays an important role in this study. Data points out that more than half of the population, specifically 52.5%, are influenced/lured by posts that others make on social networks.


51

Figure22:Socialmedia

It is also reported that 48% of individuals who are lured wish to leave Albania. Interviews and focus groups show that on average they are seduced because they think posting on social networks does not represent holistically-lived reality anyway has an impact. The correlation between social networks and the desire for emigration is poor towards the average but positive r = .335, p = .000.

3.13CorrelationTable

The correlation table shows that the desire to leave correlates negatively with all variables of the country’s assessment. The increase in the country’s political, social, educational, and health-related assessment is accompanied by a reduction in the desire to leave and the country’s assessment of one’s variance is associated with growing desire to move away. On the other hand, as seen from the table, the variables of the country’s assessment correlate positively to each other, otherwise, the increase of the assessment in one dimension is accompanied by growth and in other dimensions.

Table 5: CorrelationsVariabli 1 2 3 4 5 61. Dëshira për largim 1 -.399** -.373** -.484** -.346** -.388**2. Politika 1 .571** .647** .492** .514**

3. Shëndetësia 1 .587** .626** .626**

4. Drejtësia 1 .572** .585**

5. Arsimi 1 .623**

6. Sh.Sociale 1


52

Collected data show that individuals prefer to encourage emigration rather than prevent it. So 42.1% would encourage him and only 26.5 would stop him, meanwhile, the rest is undecided.

Asked about whether they migrate, think of a possible return, the participants are divided into three main groups where 30.6 % will not be returned and 30.5% will be returned. Most of them belong to the group who are undecided with 38.9%.

3.14Traffickinginhumanbeings.

Interviews and focus groups also place emphasis on another element such as trafficking in human beings and the actual forms of functioning of this phenomenon. Trafficking in human beings although many fighting continues to be functional in many areas of Albania, mainly in rural and urban areas. The information obtained from interviews and focus groups shows that the most prevalent form of trafficking is desirable and versatile. Large population outflows and complete abandonment of villages are reported, including Kallmet village in Lezha area, Iballë village in Puka area, and other villages.

The primary form of trafficking is hiding in the truck or vehicles used for the carriage of goods. Individuals hide in the cargo and rarely find places to hide close to the wheels of the vehicle. In a few cases, individuals have endangered their lives. The preferred destination is the English state and consequently, the payments for this country are higher compared to other countries. Payments have increased considerably and have become unaffordable by individuals. About 2012, payments were around £ 5,000 to £ 7,000, while today, around 2019, payments are reported to be up to £ 15,000, seeing the growing trend for this service.

People most inclined to travel are young ages 18 to 30 who have the right physicality to cope with the journey. Women and girls rarely prefer this way to travel. Constant reports indicate that traffickers refuse to take families with children to be trafficked regardless of the payment they can afford.

Another widespread form of trafficking is the fictitious labour contracts offered to individuals. The contracts do not contain the promised work and working conditions. Individuals face heavy work and in inappropriate conditions. In some cases, individuals have committed and work illegally.

A phenomenon, always worrying, is the trafficking of women and children with or without their desire. The organized groups target individuals who are the most vulnerable, vulnerable and in bad economic conditions. Women and girls who are victims of trafficking are forced to work as sex workers and in most cases are raped by these groups.

Another form of trafficking is the use of children for domestic begging. Children from different cities are forced by groups of traffickers and a part of their families to beg and to steal. This phenomenon that is present in the streets of Albania poses a risk to these children.

Another recent phenomenon is the presence of sex workers in urban areas of Albania. As reported, young girls in the absence of a job, work as sex workers preferring not to return to their hometown. Deep rural areas are most affected by this phenomenon. A derivative form of sex work is trafficking that occurs online. The girl and the woman work online in the online sex groups in exchange for payments.


53

CHAPTERIV

DISCUSSIONS

The Migration Study in Albania is a research focusing on the incidence, causes and general situation affecting the decision to leave or stay in the country. The sample of this study consists of individuals of different ages and different areas of Albania. Variety in professions, social status, geographical area, age, income, education and equal gender representation increases the overall sampling power and generalization of results.

The studied variables relate to current migration, influencing factors, and overall quality of life. Statistic analyses were developed for the above variables and other demographic variables. Mostly, the analyses used in the study are crosstabulation, frequency, correlations, and descriptive analyses.

The history of the Albanian people is characterized by the phenomenon of migration and the desire to for more diversity, whether political, social or economic. Professor Dr. Zyhdi Dervishi, who has widely studied migration in Albania, claims that research has shown that the history of the Albanian people resembles in many ways the history of Armenians and Israelis. Similar to how at present, more Israelis live outside of Israel than within, fewer Albanians live within Albania than abroad. Figures show that about 7 to 8 million Albanians live abroad. Albanians have emigrated to escape the pressure of different occupiers and after World War II, many Albanians migrated for economic reasons.

The issue of Albanian migration is the subject of discussions and debates in many areas. In his book on immigration Professor Dervishi analyzes Albanian migration to Italy, finding that after emigrating, Albanians set their eyes back towards Albania, but when they are in Albania they look again toward emigration. In this respect, Albanian immigrants have a troubled conscience that is modified, altered, and reformulated with much worry and an idealistic cross-sea view.

Dr. Arlind Qori says that without mass migration in Albania, social revolution would take place every year. This is because in peripheral countries such as Albania, capitalism fails to provide jobs. The unemployment phenomenon is enormous and jobs are badly paid. The fact that there is a “release valve”, which is migration for economic reasons, gives some stability to the socioeconomic system.

Findings represent illegal immigration as the most widespread form of emigration from 1991-2008. This period coincides with the great exodus of Albanians. The data showed high figures, where 1 in 5 Albanian indviduals lived abroad, mainly in Greece and Italy. (King and Volunteer, 2003).

According to Professor Dervishi, the high rate of illegal migration relates to the inability of Albanians to migrate in other ways. Even under the current conditions, many Albanians are forced to emigrate illegally because of large restrictive measures.

Dr. Qori said the highest rates of illegal migration are found in rural areas where there is extreme poverty of money and opportunity and people will risk for a chance at a better life.

The main cause for emigration is mainly related to socio-economic factors, reflecting a collapse of society. Individuals who are experiencing economic instability and have relatively low family income, namely the state’s minimum wage, are more inclined to leave than individuals who are experiencing


54

stability or economic progress. Moreover, this connection is also evidenced by the correlation found. The top two factors influencing migration are security and socio-economic factors. (Mcauliffe & Koser, 2017, King and Volunteer 2003, Guatan 2006)

Many researches have studied the impact of poverty on the decision to migrate, which has shown that economic insecurity acts as a pressing factor. Macroeconomic theories point out that differences in demand and job supply, wage differentials or low incomes make individuals leave (Zezza, Carletto & Davis, 2005).

Studies have shown that the link between poverty and migration is clearly evidenced in Albania. To Albania and Albanians, emigration has been characterized and continues to be considered as a strategy for economic survival. Migration for economic reasons and in response to poverty is widespread in cities outside of Tirana and in rural areas where access to education, unemployment and hardship are greater. (Castaldo, Litchfield & Reilly, 2005).

One of the main reasons associated with rising unemployment is the transformation of the economy, from a centralized economy to a market economy. In various reports, Albania ranks as a poor country, with a significant proportion of the population living with minimal income or in extreme poverty, justifying high migratory rates or the desire to emigrate (Heaver & Israel, 2012).

According to Dr. Qori, economic difficulties are related to the level of income; for many, this is a big problem. Individuals who are unemployed for a long time and have no other source of income struggle. The work many people do before emigrating is an unstable job. Even the Albanians who have an average salary have no assurance of what will happen to them in two months. This causes social anxiety and insecurity that leads individuals to aspire for what they perceive as more opportunity and a better life. This proves that the socio-economic factor is most influential and effective in deciding to emigrate. Albania is not affected by civil war and the phenomenon of blood feud is very small in certain areas, leaving only the economic factor as an explanation for the massive migration of people. Simply, people want work and there are no jobs or people want better jobs and there is no such work. Even for individuals who find work in their field, there is a deep gap in pay and working conditions between Albania and an advanced EU country. Rationally, from the point of view of the individual, it is easy to understand why they leave at the first moment of opportunity.

Dr. Livia Nano emphasizes that the socio-economic factor, composed of two components, is clearly one of the factors that drives Albanians to migrate. Prices continue to rise and wages do not rise with them, making everyday life difficult. The disproportion between prices and wages increases economic instability and struggle. The social aspect is also present. Many people experience very stressful lives, and in the absence of an alternative, people explore the possibility of leaving.

According to Professor Dervishi, young people are heavily influenced and pushed to emigrate due to economic struggle. Starting a life from scratch requires investment that is not guaranteed on an Albanian wage but abroad there is more economic guarantee. If individuals work hard and do well at their jobs, they are not at risk of unemployment; in Albania there is no such situation. Due to nepotism, political division, and corruption, even skilled individuals can terminated from emplyment without cause, creating a lack of psychological, economic, political and social security which increases people’s desire to leave Albania.

Despite the fact that most of the sample is in high school (51.7%), they still want to leave. Previous research shows that despite qualifications, outgoing Albanians are inclined to work in sectors that require little qualifications. (King and Volunteer, 2003)

Dr. Arlind Qori points out that the first and second wave of immigration have been waves of unskilled


55

workers; people who did not go to university and integrated into the western workforce into unskilled jobs or jobs that require little qualification. The wave of recent years is of skilled workers, such as students, doctors and engineers. This is because of the huge imbalance in Albania between the number of people who are educated and professionally equipped and the economic capacity and the labor markets ability to accommodate for them. The deeper the gap, the more people will go abroad.

Dr. Qori also points out that intellectual resources and potential are a major export of Albania. If migration continues at these rates, the intellectual impoverishment of society will certainly occur. In order to analyze the link between high school and migration, western job requirements need to be seen, as Albanians flee to western job opportunities. Germany, for example, has not been affected by the crisis and needs base level workers experienced in engineering, information technology and medicine.

Dr. Livia Nano strongly supports the findings of the study, hence the link between the desire to leave and the level of education. Changing the type of migration is becoming more and more evident, especially in terms of changing the target group of migrant people. Qualified people, people with high school educations and people who are employed have all begun to think seriously about migration as an option. Before, people who were unemployed and had no prospects for a job, viewed migration as an alternative. This group continues to be a target group for migration in addition to a new target group This new group of people have good jobs and/or have qualifications, but they lack hope. Migration proves to be an alternative for them as well.

Continuing the analysis, Dr. Nano points out that the issue of high school students who want to migrate should be analyzed in several ways. One should explore whether individuals are employed and look at their ability to leave. Perhaps a qualified person may think that relocating takes little investment or time. This type of thinking leads to many questions regarding profession choice and qualification. Qualified young people believe they will find a skilled job abroad, meaning that in Albania, there is a negative association and people do not feel appreciated in relation to their jobs. Another issue is that of payment. Individuals may think that their salary is small and that migrants in other countries receive larger salaries. Other people recognize that they are not qualified for those high paying jobs abroad, and look to other opportunities. These opportunities are not highly qualified and decrease the qualitiy of life, but the risk is worth taking to many for the chance as a better quality of life and a better future for their children.

Professor Dervishi claims that while foreigners abroad seek more common work, they have more economic, social and psychological guarantees. More than looking for a good job, individuals need psychological security and serenity. If there is no hierarchy of values and there is anarchy in society, the individual feels like a small boat in the troubled sea. Since the Albanian people are living in a real period of anarchy, tired of this situation, people are forced to leave Albania, both boys and girls, either with higher education or without education at all.

Thus, Prof. Dr. Derivishi links the migration of Albanians not only with economic issues, but also with injustices and above all with the dissolution of the societal value system. In Albania, honest and correct people who serve the country are not valued, even insulted or humiliated in various forms. This overthrow of the value system is the biggest hit for the Albanian people.

Dr. Nano claims that many individuals want to leave, meaning they do not find self-belonging in Albania. The lack of self is linked to many economic and social values. What is important to an individual and is considered a strong value may not be related to the values of the country, which increases the predispositions to leave.


56

According to Dr. Nano, in Albania there is a code of values with internal contradictions in this stage of social development. The willingness to corrupt and be corrupt is a product of social relationships. The easiest way to survive is to follow the formal rule, as the formal rule is not adapted to society and is still independent from it. This comes from bad policies, and the incorrect structuring of the economy. There is a gap between formal values and real values, as long as formal values are not the product of society. If we compare systems, it is shown that some things have changed while other things have not. By changing the economic structure, change in the value system usually follows. During socialism, for example, it was forbidden to enrich the law. The horizon of economic benefit was very narrow and society had to find other mechanisms, such as giving importance to social status. One of the professions that enjoyed a higher social status was that of teachers. They were considered respectable figures. Because economic gain was prohibited, society’s respect was required and valuable. Once the economic structure is transformed, it is possible to benefit and to re-assimilate.

Dr. Arlind Qori analyzes the effects on each system. From his point of view, and according to the findings of the study, education is less affected than health or the judiciary. First, the judiciary is completely separated from the society, where the prosecutor and the judges are completely foreign bodies. Medicine concerns people’s lives and consequently, the patient is often more lenient to pay and consequently the system is corrupted.

In regards to education, there is not as much room for corruption as there is in other sectors. In education there is room for people who are passionate about their work. The teacher is always a moral figure and it is more difficult to accept the gap between “do as I say, but do not do as I do.” On the other hand, there is a desire for Albanians to be educated abroad. First, in an advanced country, education is better than in a less developed country. The second is the priori assumption that the more credentials and diplomas achieved abroad, the more successful and smart the individual. This assumption is proving incorrect as waves of students returning to Albania after studying abroad are not so different from those graduating in Albania.

Dr Livia Nano claims that leaving for overseas education can be a reason to leave lawfully. The individual, while studying in the area they choose, integrate into society and pursue work. In Albania, the quality of education is not good, not just at the university level but at all levels. Thus, individuals with financial potential usually consider the opportunity to be educated abroad.

According to Professor Dervishi, the school system of Albania has a terrible degradation, starting with pre-school education. Educational reform in Albania should start from the beginning and should not be done by applying some template model. The highest achievements of foreign countries need to adapt appropriately to the conditions and circumstances of the country. Students are also misled into the study paths they choose.

In addition to assessing education, the sample has negatively assessed country, politics, social services, health, and in particular, justice. The ratings are negatively correlated with the desire to leave, so the greater the desire to leave, the lower the ratings for the country. In support, the environmental variable in the quality of life instrument complies with country estimates, reporting a high level of dissatisfaction compared to the overall index. This indicates a significant lack of service and quality. Moreover, the satisfaction Albanians draw from life is below average.

As far as health is concerned, there are no guarantees in Albania and these subjects have been very badly rated. The health and pharmaceutical system, according to Prof. Dervishes, has many defects. For example, many elderly individuals find that they have managed to overcome health problems only by interventions and services found abroad. Even if they wanted to stay in Albania, they would not survive.


57

It is unjustifiable in present day that the health system of Albania is in the state that it is in. The study has shown that the vast majority of participants rated political policy negatively and the

analysis has shown a negative correlation between politics and the desire to migrate. The political system is being dismantled and the prolongation of the political crisis will bring about decomposition of the system, which opens the door for new political and social forces to change things for the benefit of society. When the political system is inpenetrable, there is little opportunity to make change. Only disruption from inside the system can spark effective change. Due to the lack of a fair political system, society is indifferent to dissolution. The political party legitimacy crisis is a sign of the system’s disintegration and this process creates the possibility of creating a new structure according to Dr. Qori.

Meanwhile, Professor Dervishi argues that Albania has no policy, as an anarchic country has no policy. Albania needs radical, visionary solution and leadership to bring a rapid change of the situation. If according to Faik Konica, more than 20 million Albanians could live in Albania with the resources and have a country more advanced than Switzerland, the fact that the population consists of 2-3 million Albanians living in poverty and struggling is indicative that the country lacks organization and a vision. To counter this situation, it is necessary to establish a national council of intellectuals who have no direct connection with power but to build a strategic plan for solving problems. Political parties should work within this plan.

According to Dr. Nano, the political climate affects decision making to stay or move. Politics is responsible for creating an atmosphere of hope and hence indirectly responsible for migration, as its responsibiliy is to lead and organize the country in many areas. The issue of migration, to a certain extent, is quite normal. For example, many Germans go and work in Switzerland because salaries are better. But, the situation shows that Albanians do not move from Albania to Italy, Greece or Germany only because salaries are higher. It is not just an economic matter, it is also a matter of perspective. It is not a purely economic pay gap issue, but a lack of hope that makes individuals pessimistic for the future and pushes them to move.

GenderCurrent findings show that 83.86% of the study participants are willing to leave the country. Also, no

differences were found in relation to gender or rural or urban housing areas. This shows a change in the current form of migration, creating a major disconnect from traditional forms.

Albanian migration is a unique phenomenon in terms of dynamic development. Just as characteristics of rapid rhythms and irregular migration, migration serves as an interesting lens for study and gender impact. At its beginnings Albanian migration was a franchise of young men and boys aspiring for a better life in a foreign country. The traditional form of girls’ migration has been through family reunions, but not as a prime initiator (Stecklov et al., 2010).

Generally, according to Albanian migration studies, until the 2000s, migration was mostly male. Over time, with a stabilization of immigrants in the destination country, they started to attract girls, wives, sisters and more. The women, however, went as family members, they did not go only as immigrants. Professor Dervishi agrees with the results of the study and reiterates the recent tendency for girls to emigrate by themselves, seeking a better life on their own.

According to Dr. Arlind Qori, Albanian society is in a gradual process of gender emancipation. Patriarchy is breaking apart and killing and persistent violence are signs of a panic and crisis of the system. In the past, illegal immigration only took unsafe means, like sneaking onto a truck or a speedboat. This physical safety risk tended to keep girls from participating. Now, both legal and illegal cases of emigration


58

are physically safe, giving women another pathway to migrate. The other impact associated with the separation from traditional forms of migration is that if a particular occupation or type of student migrates, the gender variable does not change. These changes are not only related to the emancipation of women in society but are also related to the outdated perspective that to illegally migrate is to put yourself in physical danger for your life.

Dr. Nano explains that the change in migration trends of men and women is related to the strengthening and empowerment of women and girls in our society, who have begun to perceive themselves differently, have assumed different roles, feel more independent and are making decisions to move and to create a better future for themselves. Despite the fact that there are still women and girls who are dependent and do not want to leave, there is a percentage of others who take the initiative themselves and are autonomous, bringing balance to the migration gender variable.

PsychologicalVariablesIn terms of psychological aspects, participants rank on average compared to developed countries

and near the average for social variation but not for physical variation. This shows that Albanians do not live healthily, reporting high levels of pain, which is associated with high levels of need for medications in daily life and increased negative feelings such as anxiety, anger and depression.

Against study data, experts argue that psychological situations are more problematic than what is being reported. This is related to the fact that in most cases, self-report attempts to show a perfect and better reality. Self-report also focuses more on physical health than psychological health. Dr. Livia Nano points out that many mental health disorders are as a result of the situation, lack of hope, lack of perspective, lack of sight of the light at the end of the tunnel, coupled with serious psychological problems. If we do not invest in young people positively, we will end up needing to address mental health problems or disorders futher down the road. This is more costly for society, and more painful for the individual and their family.

Albania is characterized as perceiving young people as a problem or a potential problem. We need to completely change the perception of and approach to young people and begin to consider them as needing support for development. This kind of perception should not be shared by only one individual, a target group or a group of professionals. This is a perception that needs to be widely shared. Theoretically and practically it is necessary to create a common vision of what the young people are to society. Emancipated societies show caution to the younger generation, while transition societies do not seem to have the luxury to worry about what will happen in 10 or 20 years. Sharing a common vision of what the youth are and how society should consider them is the first step in their positive development. Once the key individuals of a society believe this, it continues to the most concrete steps for implementing strategies.

According to Prof. Dervish, the current crisis is the worst crisis experienced by the Albanian people, at least since the 20th century. The spirit of idealism has become dim and even despised.

For Dr. Arlind Qorin, if people, especially the most vital people, the most prepared people of society want to escape, then this is a sign of despair. Hope perhaps lies with those who have not yet fled from Albania, who are forced to work in their profession, and can serve as catalysts of awareness and as organizers of others like themselves. In our society there are many base level jobs which do not require university degrees. Many youth, with or without university degress, are left with these jobs as the best prospect for them professionally. From the point of view of the social structure, this individual can raise the cultural level and expectations for other people. This resembles the stories of teachers who were sent


59

to work at a remote school. This was a difficult adjustment for the teacher, but it was very good news for the village, because the village would have the influence of a teacher who otherwise would not come and work in that village. A well-educated man in an under-qualified work environment will convey his ideas to others. These individuals have the potential to be transformed into promoters of social transformation. The mass of people who are radically dissatisfied, but also have intellectual capacity, have high demands and great dissatisfaction, enable the creation of effective strategies.

Psychological problems are related to the perception of happiness. The ruling ideology sees happiness in terms of the individual. For individuals, consumption is related to happiness. In a poor society, where there is little opportunity for consumption, you are less happy. You are less able to buy things, cannot travel, etc. If we look at happiness more collectively, built on the relationships between people, not only material but also spiritual enrichment, then there is a wider window of opportunity. Investing in subjective relationships increases optimism, as people look at how powerful they are together. Even migrants returning to Albania talk with a kind of nostalgia for social relations they do not find in the places they go. Relationships are the power that gives collectivity through the possibility of transformation. This kind of optimism is found when societies are in situations of increasing political activism.

SocialMediaAnother influential element is social media which has been found to have an impact for encouraging

migration. Individuals are influenced and seduced to emigrate by seeing the lives of other individuals. Social media represents an exaggerated version of reality, creating a seductive image for the individual who does not find that image in the country where he or she lives. In this way, social media turns into an initiator for migration. On the other hand, primarily well-educated individuals use social media to be informed and to find opportunities. (Dekker and Engsbergsen 2012) (Hidayati, 2018)

Nano points out that there have been some positive changes in Albania regarding the expression of free thought, which proves that people are not moving for freedom of speech, but mainly for reasons related to their well-being. While the welfare standard has increased, people’s expectations for standards are not being met. This is very much related to globalization and the incredibly wide access to the internet. Today, thanks to the internet and to social networks, young people know far more about what a “good life” is and what it looks like to live in a context different from their own. This is like a virtual reality for them, highlighting the stark differences between what they see online and what their current life is like. This contradiction drives individuals to seek something more. In the past, internet use was not nearly as vast as it is today. People migrated for survival and because of economic issues. Now, it is far more complicated. This distortion of reality and comparison between countries and circumstances creates enormous tension. The economy, the political situation, and shortages create tension. Internal tension that the individual is perhaps not able to articulate and internal pressure, due to exposure to social networks and a combination of other factors, make it enticing to consider leaving the country instead of staying.

According to Prof.Dr. Zyhdi Dervishi, young people today are more dependent on the internet and social networks than their parents. Most social networks encourage young people to escape, as they cultivate a sense of personal and collective freedom. These networks inclusive, inviting, but also form criminalization models.

Professor Qori states that social networks have more influence than television. Albanians have watched the West through TV and are lured in by advertisements and movies where everything looks beautiful, people are prosperous, happy, and the cities are beautiful. TV is slightly less deceptive because


60

people can understand that what is presented is not reality. For example, actors play fictional characters, but if you see someone that’s looks like you living a different reality, the fiction becomes more credible.

Apart from the factors that push Albanians towards migration, the study also identifies the main stumbling blocks faced. These are mostly related to a lack of regular documentation. Dr. Arlind Qori argues that when young people migrate, they leave with the goal of formally integrating into the labor market. Legal formality, either in language skills or in skills examinstion for a certain position, are of great importance. A lack of regular documentation does not easily enable integration into society.

According to Professor Dervishi, Albanians, since they do not have regular documents, are forced to work illegally. In this position, people will seek to succeed, whether legally or illegally. The lack of documentation increases the predisposition to be part of the trafficking networks.

Another obstructive factor is the family. Dr. Nano explains that in Albania, family is very important and family members are closely linked to each other. Care for the older generation is perceived and inherited as a responsibility of children to their parents. In comparison to how other generations have grown, the younger generation does not have the strongest sense of attachment and sense of responsibility or care for their parents. Apart from passing on traditional values of care, today the family can also serve as a tool for migration. Parents may believe that their child’s best chance for a better future can only be found abroad.

Dr. Qori asserts that the Albanian family is between traditional and modern. Families and tribal ties are very strong and the family institution has a major socializing and supportive economic role. Family is very tight-knit and a source of security. Emigration requires those close family ties to be broken. There is a difference between being educated abroad with the prospect of returning to your country and going somewhere to work hoping to start a new life, adapt to a new society and consequently slowly lose ties with their family of origin. Another factor is the existence of the opinion, especially in small towns, that the boy should stay with his parents and cannot abandon them. This is a great deal of pressure, from family and social circles.

Professor Dervishi gives a different view, asserting that the impact of the family on the lives of individuals is getting very weak. According to him, the Albanian family today is traumatized and parents find it very difficult to convince their children not to migrate. The strong influence of the family regarding immigration has in fact been very big before, but today the Albanian family has little impact on the lives of children. Lack of hope and perspective for the future reduces the chances of a family’s ability to persuade youth to stay in Albania.


61

CHAPTERV

RECOMMENDATIONS

1. To include in political practice the intellectual elite of the country to ensure right and high level thinking. This will ground the action, ensuing from political decision making, in solid ideas which will benefit the future of Albania.

2. To design mechanisms for providing support for young people and returnee migrants. Ensuring these returnees are given grant support, tax relief, provision of legal, economic and social assistance to facilitate the reintegration process and to prevent future massive migration.

3. Establish public forums and debates for building visionary strategies which will lead to concrete steps to support youth and society. The focus of the forums is to review the policies undertaken over the years to highlight their weaknesses and strengths.

4. Enhance education reforms and foster a general education for the entire population to induce an objective understanding of the situation. This is with the aim of bringing about reflective thinking which will provide solutions for the obvious crisis faced by Albania today.

5. To initiate a Labour Market Survey in parallel with public and private university degrees to balance demand with supply. In this way, young people are directed and profiled towards vocational trainings.

6. To improve infrastructures for service delivery and establish contact with Albanian emigrants to absorb new investment, ideas and technology. To provide a legal facilitation for investors to enable them to open a business by offering this necessary support.

7. To draft strictly implemented policies that will increase the enforceability of the law and eliminate the phenomenon of impunity – laissez faire in relation to the law in Albania.

8. To change the economic structure by orienting capital investment towards products that generate profit and employment.


62

Bibliography

Adserà, A., Boix, C., Guzi, M., & Pytliková, M. (2016). Political Factors as Drivers of International Migration. Mimeo.

Alesina, A., Carlana, M., Ferrara, E. L., & Pinotti, P. (2018). Revealing Stereotypes: Evidence from immigrants in schools(No. w25333). National Bureau of Economic Research.

Amuedo-Dorantes, C., & Pozo, S. (2006). Migration, remittances, and male and female employment patterns. American Economic Review, 96(2), 222-226

Andronic, R. L. (2016). Stereotypes and migration. Redefining Community in Intercultural Context, 5(1), 105-107.

Anthias, F., & Lazaridis, G. (2000). Gender and migration in Southern Europe: Women on the move. Berg Publishers

Ates, M. (2013, July). Albanian Demography And Its Relation With Migration. International Balkan Annual Conference.

Bank of Albania. 2008. Annual report 2007, TiranaBarjaba, K. (2018). Failure of” Myth of Homeland”: delay of return migration to Albania. Itinerari di

ricerca storica, (2), 219-226.Barjaba K. 2000. Contemporary patterns in Albanian emigration. South-East Europe Review 3(2):Barjaba, K. (2000). Contemporary patterns in Albanian emigration. SEER-South-East Europe Review for

Labour and Social Affairs, (02), 57-64.Barjaba, K. (2003) Shqiptarët Këta Ikës të Mëdhenj. Tirana: KorbiBarjaba, K. and King, R. (2005) Introducing and theorising Albanian migration, inBërxholi, A., Doka, D. and Asche, H. (2003) Demographic Atlas of Albania. Tirana: Ilar Bon, N. G. (2017). Movement matters: The case of southern Albania. Ethnologie française, (2), 301-308.Botezat, A., & Pfeiffer, F. (2014). The Impact of Parents Migration on the Well-Being of Children Left

Behind–Initial Evidence from Romania. ZEW-Centre for European Economic Research Discussion Paper, (14-029).

Carballo, M., & Nerukar, A. (2001). Migration, refugees, and health risks. Emerging infectious diseases, 7(3 Suppl), 556.

Campbell, J. (2013). Shaping the Victim: Borders, security, and human trafficking in Albania. Anti-Trafficking Review, (2).

Carletto, C., Davis, B., Stampini, M., Trento, S., & Zezza, A. (2004). Internal mobility and international migration in Albania (No. 854-2016-56186).

Carletto, C., Davis, B., Stampini, M., & Zezza, A. (2006). A country on the move: international migration in post-communist Albania. International Migration Review, 40(4), 767-785.

Castaldo, A., Litchfield, J., & Reilly, B. (2005). Migration and poverty in Albania: what factors are associated with an individual’s predisposition to migrate?. Journal of Southern Europe and the Balkans Online, 7(2), 157-173.

Cattaneo, C. (2012). Migrants’ international transfers and educational expenditure: Empirical evidence


63

from Albania. Economics of Transition, 20(1), 163-193.Cena, E., Heim, D., & Trandafoiu, R. (2018). Changing places: children of return migrants in Albania and

their quest to belong. Journal of Ethnic and Migration Studies, 44(7), 1156-1176Cesareo, V. (2017). The Twenty-second Italian Report on Migrations 2016. Fondazione ISMUCummings, C., Pacitto, J., Lauro, D., & Foresti, M. (2015). Why people move: understanding the drivers

and trends of migration to Europe. London: Overseas Development Institute.Çaro, E., Bailey, A., & Van Wissen, L. J. (2014). Exploring links between internal and international migration

in Albania: a view from internal migrants. Population, Space and Place, 20(3), 264-276.Çaro, E. (2011). From the village to the city: the adjustment process of internal migrants in Albania.Cronbach, L. J. (1990). Essentials of psychological testing. 5th ed., Harper & Row, New York.Dalakoglou, D. (2010). Migrating-remitting-‘building’-dwelling: house-making as ‘proxy’presence in

postsocialist Albania. Journal of the Royal Anthropological Institute, 16(4), 761-777.Davies, A. A., Basten, A., & Frattini, C. (2009). Migration: a social determinant of the health of migrants.

Eurohealth, 16(1), 10-12.Dekker. R., and Engbersen. G., (2012) How social media transform migrant networks and facilitate

migration., Univeristy of Oxford, Themis.Démurger, S. (2015). Migration and families left behind. IZA World of Labor.Dingle, H., & Drake, V. A. (2007). What is migration?. Bioscience, 57(2), 113-121.Docquier, F., & Rapoport, H. (2005). The economics of migrants’ remittances. Handbook on the Economics

of Altruism, Reciprocity and Giving, forthcoming, North-Holland: Amsterdam.Dubey, S., & Mallah, V. (2015). Migration: causes and effects. The Business & Management Review, 5(4),

228.European Commission. (2019).Asylum quarterly report. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/documents/6049358/7005580/Asylum+quarterly+report+

+Q4+2015.pdf/7c7307b1-a816-439b-a7d9-2d15e6e22e82European Union Agency for Fundamental Rights. (2011). Migrants in an Irregular Situation: Access to

Healthcare in 10 European Union Member States.Faist, T. (2018). The Transnationalized Social Question: Migration and the Politics of Social Inequalities in

the Twenty-First Century. Oxford University PressGautam, T. R. (2006). Causes and Impact of Migration : A Sociological Study of Emigration From Kandebash,

Baglung, Nepal. Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, 1(0). doi:10.3126/dsaj.v1i0.285Geiger, M. (2010). Mobility, development, protection, EU-integration! The IOM’s national migration

strategy for Albania. In The politics of international migration management (pp. 141-159). Palgrave Macmillan, London.

Germenji, E., & Swinnen, J. F. (2005). Human capital, market imperfections, poverty and migration: evidence From Albania. Licos Discussion Papers, (157).

Gëdeshi, I. and Black, R. (2006) From Brain Drain to Brain Gain: Mobilising Albania’s SkilledDiaspora. Tirana: UNDP Albania.Giannelli, G. C., & Mangiavacchi, L. (2010). Children’s schooling and parental migration:Empirical evidence on the ‘left-behind’generation in Albania. Labour, 24, 76-92.Government of Albania (2005) National Strategy on Migration. Tirana: Albanian Government in

cooperation with the International Organization for Migration.Glytsos, N. (2005) Stepping from illegality to legality and advancing towards integration: the case of

immigrants in Greece.International Migration Review 39(4): 819-40.


64

Hagen-Zanker, J. (2008). Why do people migrate? A review of the theoretical literature. A Review of the Theoretical Literature (January 2008). Maastrcht Graduate School of Governance Working Paper No.

Haug, S. (2008). Migration networks and migration decision-making. Journal of Ethnic and Migration Studies, 34(4), 585-605.

Home Office Fact-Finding Team HO-FFT Report. (February, 2018) Retrieved from https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/

attachment_data/file /681071/Home_Office_FFM_Report_-_Albania.pdfHome Office. (2019).Country Policy and Information Note Albania: People trafficking Version 8.0 March

2019. Retrieved fromhttps://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file

/783432/Albania_Trafficking_CPIN__v8.0_March_2019.pdfHidayati, Inayah. (2018). The Role Of Social Media On Migration Decision-Making Processes Of Indonesian

Highly Skilled Migrant In The Middle East Countries Inayah HidayatiHoti, Erudita. (2009).”Remittances and poverty in Albania.” Lund University PublicationsHynes, P., Burland, P., Dew, J., Tran, H. T., Priest, P., Thurnham, A.,.& Murray, F. (2018). “Vulnerability to

human trafficking” a study of Vietnam, Albania, Algeria and the UK.Home Office Modern Slavery Innovation Fund.

Hynes, P., Burland, P., Dew, J., Tran, H. T., Priest, P., Thurnham, A. & Murray, F. (2018). ‘Vulnerability ‘to Human Trafficking: A Study Of Vietnam, Albania, Nigeria And The UK.

Ikonomi, L. (2013). Human Rights of Irregular Immigrants: A Challenge for the Universality of Human Rights. Academicus International Scientific Journal, 4(08), 89-100.

Immigration, R. (2013). Mental health and well-being of recent immigrants in Canada: Evidence from the Longitudinal Survey of Immigrants to Canada (LSIC).

INSTAT (2002). The Population of Albania in 2001. Main Results of the Population and Housing Census. Tirana: Instituti i Statistikës.

INSTAT. 2002. Repoba: Rregjistrimi i Pergjithshem i Popullsise dhe Banesave, Viti 2001, INSTAT: TiranaIOM (2014). Return migration and reintergration in Albania. Tirana: International Organisation for

MigrationJarvis, C. (2000). The rise and fall of the pyramid schemes in Albania. IMF staff papers, 47(1), 1 29.Kerswill, P. (2006). Migration and language. Sociolinguistics/Soziolinguistik. An international handbook of

the science of language and society, 3, 1-27.King, R. (2012). Theories and typologies of migration: an overview and a primer. Sussex Research CenterKing R. 2003. Across the sea and over the mountains: documenting Albanian migration. Scottish

Geographical Journal 119(3): 283–309King, R., Iosifides, T., & Myrivili, L. (1998). A migrant’s story: from Albania to Athens. Journal of Ethnic and

Migration Studies, 24(1), 159-175.King R. dhe Vullnetari J. (2003), “Migration and Development in Albania”(Migracioni dhe Zhvillimi në

Shqipëri) Working Paper C5, Development Research Centre on Migration, Globalisation and Poverty, University of Sussex, Brighton

King, R., & Vullnetari, J. (2003). Migration and development in Albania.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R. (2000). Southern Europe in the changing global map of migration. In Eldorado or Fortress?


65

Migration in Southern Europe (pp. 3-26). Palgrave Macmillan, London.King, R. (2005). Albania as a laboratory for the study of migration and development. Journal of Southern

Europe and the Balkans Online, 7(2), 133-155.King, R., Dalipaj, M., & Mai, N. (2006). Gendering migration and remittances: Evidence from London and

northern Albania. Population, Space and Place, 12(6), 409-434.King, R., Mai, N. and Schwandner-Sievers, S. (eds) The New Albanian Migration. Brighton: Sussex Academic

Press, 1–28King, R., & Vullnetari, J. (2006). Orphan pensioners and migrating grandparents: the impact of mass

migration on older people in rural Albania. Ageing & Society, 26(5), 783-816.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R., Castaldo, A., & Vullnetari, J. (2011). Gendered relations and filial duties along the Greek-Albanian

remittance corridor. Economic Geography, 87(4), 393-419.King, R. and Mai, N. (2002) Of myths and mirrors: interpretations of Albanian migration toItaly. Studi

Emigrazione, 39(145): 161-99.King, R., & Vullnetari, J. (2012). A population on the move: migration and gender relations in Albania.

Cambridge journal of regions, economy and society, 5(2), 207-220.King, R., Cela, E., Fokkema, T., & Vullnetari, J. (2014). The migration and well-being of the zero generation:

Transgenerational care, grandparenting, and loneliness amongst Albanian older people. Population, Space and Place, 20(8), 728-738.

Koohi. F., Nedjat. S., Yaseri. M., Cerahghi.Z (2017): Quality of Life among General Populations of Different Countries in the Past 10 Years, with a Focus on Human Development Index: A Systematic Review and Meta-analysis. Iran J Public Health, Vol. 46, No.1, Jan 2017, pp.12-22

Kopliku, B., Dibra, N., & Krymbi, E. (2015). The Landscape changes of the city of Shkodra as a consequence of Internal Migration.

Kosta, E. B. (2019). Becoming Italian, becoming American: ethnic affinity as a strategy of boundary making. Ethnic and Racial Studies, 42(5), 801-819.

Kraal, K., & Vertovec, S. (2017). Citizenship in European cities: Immigrants, local politics and integration policies. Routledge.

Kratz. F (2018) on the way from misery to happiness? A longitudinal perspective on economic migration and well-being, Migration Studies, https://doi.org/10.1093/migration/mny040

Kraler, A., Reichel, D., & Entzinger, H. (2015). Migration statistics in Europe: A core component of governance and population research. In Integrating Immigrants in Europe (pp. 39-58). Springer, Cham.

Kurekova, L. (2011, April). Theories of migration: Conceptual review and empirical testing in the context of the EU East-West flows. In Interdisciplinary conference on Migration. Economic Change, Social Challenge (pp. 901-918).

Lazaridis, G., & Psimmenos, I. (2000). Migrant flows from Albania to Greece: economic, social and spatial exclusion. In Eldorado or Fortress? Migration in Southern Europe (pp. 170-185). Palgrave Macmillan, London

Leka, A. (2013). Albanian migration during the post communist transition and the European integration in global era. An intercultural reflection. Academicus International Scientific Journal, 4(08), 201-220.

Lerch, M. (2014). The role of migration in the urban transition: A demonstration from Albania. Demography, 51(4), 1527-1550.


66

Mai, N. (2002). Between losing and finding oneself: The role of Italian television in the Albanian migration to Italy (Doctoral dissertation, University of Sussex).

Lubonja, F. (2001) Privacy in a totalitarian regime. Social Research, 68(1): 236-53.Martin, P., Martin, S., & Pastore, F. (2002). Best practice options: Albania. International Migration, 40(3),

103-118.Mai, N. (2005) The Albanian Diaspora-in-the-making: media, migration and social exclusion. Journal of

Ethnic and Migration Studies, 31(3): 543-6Maimbo, S. M., & Ratha, D. (Eds.). (2005). Remittances: Development impact and future prospects. The

World Bank.McAuliffe, M., & Ruhs, M. (2017). World Migration Report 2018. Geneva: International Organization for

Migration.Mcauliffe. M,. And Koser. K., (2017) A Long Way To Go Irregular Migration Patterns, Processes, Drivers

And Decision-Making. Australian National Press Mussino, E., & Strozza, S. (2012). Does citizenship still matter? Second birth risks of migrants from Albania,

Morocco, and Romania in Italy. European Journal of Population/Revue européenne de Démographie, 28(3), 269-302

Nano, L. (2013) Përqasja e zhvillimit pozitiv të të rinjve dhe aplikimi i saj në ShqipëriNicholson, B. (2002). The wrong end of the telescope: Economic migrants, immigration policy, and how

it looks from Albania. The Political Quarterly, 73(4), 436-444.Orgocka, A. (2005) Albanian highly skilled women in the US, in King, R., Mai, N. and Schwander Sievers,

S. (eds) The New Albanian Migration. Brighton: Sussex Academic Press, 139-53.Papapanagos, H. and Sanfey, P. (2001) Intention to emigrate in transition countries: the case of Albania.

Journal of Population Economics, 14(3): 491-504.Papailias, P. (2003). ‘Money of kurbet is money of blood’: the making of a ‘hero’of migration at the Greek-

Albanian border. Journal of Ethnic and Migration Studies, 29(6), 1059-1078.Peço, E. (2015). Menaxhimi i Stratifikimit Social Në Kuadër Të Fenomenit Të Migrimit Në Shqipëri. UniTirPew Research Center.(2015). Asylum seeker origins: A rapid rise for most countries Retrieved from https://www.pewglobal.org/2016/08/02/1-asylum-seeker-origins-a-rapid-rise-for-

most countries/Pistrick, E. (2017). Performing nostalgia: Migration culture and creativity in south Albania. Routledge.Pivot. W& Diener. E (2008) The Satisfaction with Life Scale and the emerging construct of life satisfaction,

The Journal of Positive Psychology, 3:2, 137-152, DOI:10.1080/17439760701756946Psimmenos, I. (1995). Immigration from the Balkans: Social exclusion in Athens. Athens: Papazisis (in

Greek).Qori, A. (2015).Ideja E Evropës Dhe Ideologjia Shqiptare: Studim I Rolit Të Idesë Së Evropës Në

Ideologjizimin E Ligjërimit Politik Shqiptar Të Pasvitit 1991.Qori, A. (2015). The idea of Europe as a nodal point of the Albanian ideology. European Journal of Law

and Political Sciences, (1), 34-37.Ratha, D., Janarth, A., & Mahajan, P. (2010). Impact of migration on economic and social development:

Review of evidence and emerging issues: Kunda Datar Memorial Lecture, 2010 (Video Talk) and Book Release” Seasonal Migration of Labourers in Maharashtra (Video Talk).

Sauvy, A. (1980). La population de l’Albanie. Population (french edition), 35(2), 458-460.Sirkeci, I. (2003). Migration from Turkey to Germany: An ethnic approach. New Perspectives on Turkey,

29, 189-207.


67

Skeldon, R. (2018). International migration, internal migration, mobility and urbanization: Towards more integrated approaches. International Organization for Migration.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., et al. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 570-585.

Stecklov, G., Carletto, C., Azzarri, C., & Davis, B. (2010). Gender and migration from Albania. Demography, 47(4), 935-961.

Stillman, S., McKenzie, D., & Gibson, J. (2007). Migration and mental health: Evidence from a natural experiment. The World Bank.

THIBOS, C. (2014). Is what we hear about migration really true: questioning eight stereotypes: core messages.

United States Department of State. (2017). “Trafficking in Person Report” Retrieved from:https://www.state.gov/documents/organization/271339.pdf

United States Department of State. (2018). “Trafficking in Person Report” Retrieved from: https://www.state.gov/documents/organization/282798.pdfUnited States Department of State. (2018). “Trafficking in Persons Report”- Albania Retrieved from: https://www.refworld.org/docid/5b3e0bc34.htmlVathi, Z., & Zajmi, I. (2017). Children and migration in Albania: latest trends and protection measures

available. Tirana, Terre des homesVullnetari, J. (2007). Albanian migration and development: state of the art reviewWHO-World Health Organization- The WHOQOL-BREF 1996 Introduction, Administration, Scoring and

Generic Version of The Assessment Field Trial Version December 1996, World Health Organization Geneva Switzerland.

Wickramage, K.(2015). Risk of mental health and nutritional problems for left-behind children of international labor migrants. BMC psychiatry, 15(1), 39.

Zezza, A., Carletto, G., & Davis, B. (2005). Moving away from poverty: a spatial analysis of poverty and migration in Albania. Journal of Southern Europe and the Balkans Online, 7(2), 175-193.


68

ANNEX

SesioniIPyetësorimbiemigrimin

1 Mosha 18-25 25-35 35-45 Mbi 45

2 Gjinia Djalë/Burrë Vajzë/Grua

3 Vendbanimi

4 Statusi civil Beqar/e I/e martuar I/e ve I/e divorcuar

5 Niveli arsimor Fillor I mesëm I lartë

6 Profesioni

7 Punësimi aktual

8 Sa të ardhura keni? Më pak se 250 $ 250$ deri ne 600$ Mbi 600$

SesioniII

1 A keni emigruar më parë ? Po Jo

2Në vendin ku keni emigruar, keni kërkuar azil ?

Po Jo Nuk kam pasur informacion

3 Cila ka qënë mënyrë në të cilën keni emigruar ? a. Ilegalisht b. Kontratë

pune c. Bursë studimi d. Bashkim me familjen

e.Nuk kam emigruar

4

A ka qene i sakte informacioni qe keni marre paraprakisht, nga njerezit qe kane mundesuar migrimin/udhetimin?


5A keni paguar dikë për tiu tranasportuar në shtetin që doni të emigroni?


6Sa ka qënë shuma që keni paguar ose do paguani për të emigruar?

________________________________________________________

7 A jeni deportuar ndonjëherë ? Po Jo Nuk kam eksperience

të tillë

8

A ndikoheni/ josheni nga postimet në rrjetet sociale që bejnë të tjerët nga vendet jashtë Shqipërisë?

Po Jo Nuk jam përdorues/e i/e rrjeteve sociale

9Nëse keni emigruar, a keni rrezikuar ndonjehere jetën?

Po Jo Nuk kam emigruar


69

SesioniIII

11.A keni menduar që të emigroni nga vendi ?

Po Jo

2Cilat janë arsyet që ju shtyjnë drejt emigrimit ?

a. Arsye politike

b. Arsye socio- ekonomike

c. Arsye shëndetësore

d. Arsye edukimi Tjetër specifikoni,

3 Cfarë e pengon emigrimin tuaj?

a. Gjuha dhe kultura e ndryshme dhe paragjykimet raciale

b. mungesa e dokumentacionit te ligjshem

c. Vështirsia në punësim

d. Mungesa e informacionit dhe fondeve per tu larguar

e. Familjaf. Me pëlqen jeta ketu

4Sa të kënaqur jeni me jetesën në vendin tuaj ?

a. Shumë i kënaqur b. I/e kënaqur c. Pak i /e

kënaqur d. Aspak i /e kënaqur

5

Në këto momente , familja jote është duke është duke u përballur me

a. b.Stabilitet c. Progres d. Tjeter (specifikoni )

6

Nëse do të keni mundësi, do ta ndaloni apo do ta inkurajoni emigrimin?

a. Do ta ndaloja b. Do ta inkuroja c. I/e pavendosur

7

Krahasur me vendin tuaj, vendi ku deshironi që të emigroni, ka :

a.cilësi më të lartë të jetës

b. mundësi më të mëdha punësimi

c.mirëqenie më të lartë

d. respektim më të madh të të drejtave të njeriut

e. Të gjitha

8Nëse emigroni, a e mendoni mundësinë e rikthmit?

Po Jo Nuk e di

SesioniIV

1 Si e vlerësoni politikën e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

2 Si e vlerësoni shëndetësinë e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

3 Si e vlerësoni drejtësinë e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

4 Si e vlerësoni arsimin e vendit tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

5 Si i vlerësoni shërbimet sociale në vendin tuaj? Shumë mirë Mirë Keq Shumë keq

7 A ndiheni të sigurt për të ardhmen tuaj në Shqipëri Shumë Mesatarisht Pak Shumë pak


70

ShkallaecilësisësëjetësngaOrganizataBotëroreeShëndetësisë

Nr. Pohimet Shumë e varfër E varfër As mirë as


1 Si do ta vlerësoni cilësinë tuaj të jetesës? 1 2 3 4 5

Shumë i pakënaqur I pakënaqur

As i kënaqur as i pakënaqur

I kënaqur Shumë i kënaqur

2 Sa të kënaqur jeni me shëndetin tuaj? 1 2 3 4 5


3Deri në ç’masë mendoni se dhimbja fizike ju ndalon që të bëni gjërat qe ju duhet të beni?

5 4 3 2 1

4 Sa të nevojshme i keni ilaçet në jetën e përditshme? 5 4 3 2 1

5 Sa e shijoni jetën? 1 2 3 4 5

6 Sa kuptim ka jeta për ju? 1 2 3 4 5


7 Sa të aftë jeni ju të përqëndroheni në detyrat e jetës së përditshme? 1 2 3 4 5

8 Sa të sigurt ndiheni në jetën e përditshme? 1 2 3 4 5

9 Sa i shëndetshëm është mjedisi përreth? 1 2 3 4 5


10 Sa energjik /e ndiheni në jetën e përditshme? 1 2 3 4 5

11 A jeni rehat me paraqitjen fizike që keni? 1 2 3 4 5

12 A keni mjaftueshëm para për të plotësuar nevojat tuaja? 1 2 3 4 5

13Sa të aksesueshëm e keni informacionin që ju nevojitet në jetën e përditshme?

1 2 3 4 5

14Deri në ç’masë keni mundësi për të bërë aktivitetet që doni në kohën e lirë?

1 2 3 4 5

Shumë e keq Keq As mirë as


15 Sa të mira i keni aftësitë ndërvepruese? 1 2 3 4 5


16 Sa të kënaqur jeni me gjumin? 1 2 3 4 5

17 Sa të kënaqur jeni me performancën tuaj në jëten e përditshme? 1 2 3 4 5

18 Sa të kënaqur jeni me kapacitetin tuaj për punë? 1 2 3 4 5


71

19 Sa të kënaqur jeni me veten tuaj? 1 2 3 4 5

20 Sa të kënaqur jeni ju me marrdhëniet personale? 1 2 3 4 5

21 Sa të kenaqur jeni ju me jetën tuaj seksuale? 1 2 3 4 5

22Sa të kenaqur jeni ju me mbeshtetjen që merrni nga miqtë tuaj?

1 2 3 4 5

23 Sa të kënaqur jeni ju me kushtet e jetës suaj? 1 2 3 4 5

24 Sa të kënaqur jeni me aksesin në shërbimet që ju nevojiten ? 1 2 3 4 5

25 Sa të kënaqur jeni me shërbimin e transportit? 1 2 3 4 5

Kurrë Rrallë Ndonjëherë Shpresh Gjithmonë

26Sa shpesh keni ndjesi negative si ankth, zemërim, dëshpërim dhe depresion?

1 2 3 4 5

ShkallaeKënaqësisëngaJeta

Nr. Pohimet Aspak dakort Jo dakort Disi jo

dakort

As jo dakort as

dakort

Disi da-kort Dakort Shumë

dakort

1 Në shumë mënyra, jeta ime i afrohet ideales 1 2 3 4 5 6 7

2 Kushtet e jetës sime janë të shkëlqyera 1 2 3 4 5 6 7

3 Unë jam i/e kënaqur me jetën time 1 2 3 4 5 6 7

4Deri tani, unë kam gjerat e rëndësishme të cilat kam dashur

1 2 3 4 5 6 7

5

Nëse do të jetoja përsëri, nuk do t’i ndryshoja pothuajse asgjë jetës që bëj

1 2 3 4 5 6 7


72

ShkallapërmatjenenivelitShpresës

Nr. Pohimet Absolutisht e pavërtet

Shumë e pavërtet

Disi e pavërtet

Pak e pavërtet

Pak e vërtet

Disi e vërtet

Shumë e

vërtet

Absolutisht e vërtet

1Mund të mendoj shumë mënyra për të dalë nga situata

1 2 3 4 5 6 7 8

2Unë vendosmërisht i ndjek qëllimet e mia

1 2 3 4 5 6 7 8

3Ndihem i/e lodhur në pjesën më të madhe të kohës

1 2 3 4 5 6 7 8

4Ka shumë rrugëzgjidhje për problemet

1 2 3 4 5 6 7 8

5Më mundin lehtësisht në një argument

1 2 3 4 5 6 7 8

6

Mendoj shumë mënyra për të arritur gjërat që janë të rëndësishme për mua

1 2 3 4 5 6 7 8

7 Shqetësohem për shëndetin tim 1 2 3 4 5 6 7 8

8

Edhe kur të tjerët dekurajohen, unë mendoj se mund të gjej një zgjidhje për problemin

1 2 3 4 5 6 7 8

9

Eksperiencat e shkuara më kanë përgatitur mirë të ardhmen

1 2 3 4 5 6 7 8

10Kam qenë shumë i/e sukseshëm /me në jetë

1 2 3 4 5 6 7 8

11Zakonisht, unë shqetësohem për gjërat

1 2 3 4 5 6 7 8

12 I arrij qëllimet që i vendos vetës 1 2 3 4 5 6 7 8


73

WHOQOL-BREF

PROGRAMME ON MENTAL HEALTH

WORLD HEALTH ORGANIZATION

GENEVA

WHO/MSA/MNH/PSF/97.6 English only

Distr.: Limited

For office use only

Equations for computing domain scores

Raw score

Transformed scores*

4-20 0-100

Domain 1 (6-Q3) + (6-Q4) + Q10 + Q15 + Q16 + Q17 + Q18

+ + + + + +

=

Domain 2 Q5 + Q6 + Q7 + Q11 + Q19 + (6-Q26)

+ + + + +

=

Domain 3 Q20 + Q21 + Q22

+ +

=

Domain 4 Q8 + Q9 + Q12 + Q13 + Q14 + Q23 + Q24 + Q25

+ + + + + + +

=

* Please see Table 4 on page 10 of the manual, for converting raw scores to transformed scores.

This document is not issued to the general public, and all rights are reserved by the World Health Organization (WHO). The

document may not be reviewed, abstracted, quoted, reproduced or translated, in part or in whole, without the prior written

permission of WHO. No part of this document may be stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means -

electronic, mechanical or other - without the prior written permission of WHO.


74









PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik mbi ......PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik...

Documents

Transcript of PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik mbi ......PËRTEJ KUFIJVE - Raport Hulumtues Analitik...