Programmaboekje GvL Festival '13

Lééf de Middeleeuwen in Nijmegen!

www.gebroedersvanlimburgfestival.nl

Het grootste Middeleeuwen Festival

van Nederland

estival

23, 24 en 25 augustus

2013

Cabaretier Pieter Derks

Vol uur

Inclusief Gelderse Draak, Middeleeuws Banquet, veldslagen, ambachten, kinderspelen en avondprogramma

2

NVOB Cultuurfonds, Rutten Hoogteservice, DAR, John Kuster Schilderwerken, Ideaal Machinebouw en Constructie, CleanMat,

Bouw- en cultuurhistorisch Museum ‘Het verzonken Verleden’, onder auspiciën van de Stichting Oude Stad, Advocaten Van den

Wilderenberg Van Halder, Advocatenkantoor Poelman van den Broek, Cave de Portugal, Karmijn Tekst, Atelier Mette Maelwael,

Evenementenbureau van der Zand BV, Tijdlijn historische projecten, D´Eventz, ACTA! Levende geschiedenis, Onderlijnd, Spin

Projecten, LOTUS EHBO, Museum Catharijneconvent, Museum voor Religieuze Kunst (Weert), De Lindenberg, De Theaterstraat, In

de Blauwe Druif, Museum het Valkhof, Centrum Markt Nijmegen, Hansa-Flex, RAVO, BERKO (Wijchen), BORN (Bouwopleiding Regio

Nijmegen), Trajectum.

“Het festival ging voor mij echt leven toen ik in 2009 voor het eerst in de middeleeuwse gildekleding van De Blauwe Steendragers meeliep. Dan ben je niet alleen een ander mens in een andere tijd, je beleeft de sfeer van onze mooie stad nog intenser. Probeer het zelf eens! Ik ben blij dat ondernemers en MKB-ers het festival ondersteunen, zoals bij de vervaardiging van de Gelderse Draak. De ontstaansmythe van onze provincie is bij velen ten onrechte helemaal vergeten. We mogen best wat trotser zijn op ons verleden. Het doet me ook veel deugd dat het museum vanaf dit jaar een volwaardige festivallocatie is met een aantrekkelijk programma.”

Ronald Migo,Directeur Kamer van Koophandel Gelderland CentraalVoorzitter Raad van Toezicht Museum Het Valkhof

het negende Gebroeders van Limburg Festival is mede mogelijk gemaakt door:

3

Colofon: Organisatie: Stichting gebroeders Van Limburg i.s.m. Stichting Nijmeegse Torendag. Tekst: André Stufkens, Désirée van Thiel, Marlijn Hoefnagel. Vormgeving: Walter van Rooij (Buro Brandstof) Fotografie: Stef Verstraaten (leadbeeld), Gérard Schoth, Rob Martens, Bob Walker, Rob Lammerts, Storm Stufkens, Joep Janssen, Willem Melssen; Druk: QV Nijmegen/ Drukkerij Hendrix, Peer (BE). Oplage: 15.000 exemplaren

eachte bezoeker

Geachte bezoeker van het Gebroeders van Limburg Festival,

Mijn idee van de Middeleeuwen is nooit erg vrolijk geweest. Het eerste beeld dat altijd in me opkwam was een donker bos, met stinkende ridders in onhandige harnassen die door de zeikende regen op weg waren naar een koud kasteel waar ook nog eens niks te eten was. Geen gezellig plaatje.

Gelukkig klopt het ook niet. Sinds we in Nijmegen het Gebroeders van Limburg Festival hebben weet ik dat de Middeleeuwen ook vol mooie verhalen zitten, en bijzondere kleding, muziek, ambachten en eten. En, speciaal in de aandacht dit jaar: vuur. Wij dragen het mee in onze broekzak, maar in de Middeleeuwen was dat natuurlijk iets veel specialers. In feite was het vuur in die tijd wat voor ons de tv is. Hele families zaten er omheen, ze zaten er met het bord op schoot bij te eten, en als iedereen naar bed ging smeulde het door op stand-by om de volgende ochtend weer aan te gaan.

Voor mij is het festival een mooie gelegenheid om te ruiken, zien en proeven hoe het geweest moet zijn in die ‘donkere’ eeuwen. En daarnaast ga ik vooral voor de praktische kennis: we zitten immers in een crisis. Geen beter moment om te leren hoe we van een lap stof een kledingstuk kunnen maken, van een bak knollen een soepje, en van een stapel takjes een vuur.

De ervaring uit die kale, koude Middeleeuwen zou ons binnenkort zomaar eens heel goed van pas kunnen komen.

Tot in augustus, op het festival!

Pieter Derks

Pieter Derks (Wijchen, 1984) is cabaretier en columnist. Als ‘weekafsluiter’ van De Wereld Draait Door vat hij de actualiteit in rake volzinnen. Ook is hij te zien in televisieprogramma’s als Mag ik u kussen?, TatataTaal, In goed gezelschap en Over de kop.

Hij tourt nu door het land met zijn cabaretprogramma Van Nature. Op het Gebroeders van Limburg Festival zal hij onder meer een column voordragen tijdens het Middeleeuws Banquet en meelopen met de Blijde Incomste.

Stichting gebroeders Van LimburgWaalbandijk 22, 6541 AJ Nijmegenpostbus 1180, 6501 BD NijmegenT: 024 – 3602414info@gebroedersvanlimburgfestivalwww.gebroedersvanlimburg.nlwww.gebroedersvanlimburgfestival.nl

4

Vol Vuur!

Voor de negende keer beleven bewoners van Nijmegen en ver daarbuiten vol vuur hun Middeleeuwen. Door de passie en deskundig-heid van zoveel medewerkers en vrijwilligers ligt het niveau van authenticiteit hoog. Vuur betekent niet alleen passie, vuur is ook een belangrijk element in het dagelijks leven in de Middeleeuwen, vol dynamiek en dramatiek. De gebroeders Van Limburg, de beroemde schil-ders uit de Middeleeuwen, hebben dat fraai ver-beeld in de miniatuur van de Hellehond: vlam-men slaan omhoog uit een levende ‘barbecue’, schurken worden voortgesleept naar de plek des onheils om gebraden te worden in de mond van de hellehond.

Vuur behoort met water, lucht en aarde tot de vier klassieke natuurelementen. Die moeten in het leven van de Middeleeuwer in balans wor-den gebracht. Als er teveel vuur in iemands lichaamssappen zit moet evenwicht in eten en drinken voor compensatie zorgen.Het veelzijdige thema ‘Vol vuur’ komt op veel manieren tot uiting:

Δ De Gelderse Draak spuwt vuur om iedereen in zijn nabijheid te verbranden met zijn giftige adem of hitte. Toch slagen twee jonge helden er in dicht bij hem te komen, ze steken hun zwaard in zijn hart. De stervende draak slaakt

een afschuwelijke doodskreet uit: ‘Gelre, Gelre!’. Met deze ontstaansmythe van het graafschap – en latere hertogdom – Gelre is de naam van de provincie Gelderland geboren.

Δ Middeleeuwse vuuracts verbazen het publiek in het sfeervolle Valkhofpark en Hunnerpark: poien, fakkels, paarden die over vuur sprin-gen, vuurspuwers, vuurpijlen, een bestorming en de draak: voor het eerst is er ook op de zaterdagavond een vurig programma.

Δ Een Middeleeuws Banquet laat proeven wat vuur en koken vermag. Pieter Derks verzorgt een vurige middeleeuwse column. Ook elders kunt u kijken naar en proeven van middel-eeuwse kookkunst op houtvuur.

Δ Nijmegen onder vuur: met kanonnen, trebu-chet, boogschutters en hellebaardiers wordt de stadspoort bestormd, een heuse reconstructie van een veldslag tussen de Bourgondiërs van Karel de Stoute en de Nijmegenaren.

Δ Vurige gerechten, die met drank en spijzen de lust opwekken.

Δ Vurige klanken van gepassioneerde muziek, die het gemoed beroeren.

Δ Vuurziekten die bestreden worden, door dok-toren en door de processie voor Antonius Abt.

Geniet van het grootse Middeleeuwen festival van Nederland, geef uw mening, lanceer nieuwe ideeën en bovenal: heeft het vuur van de Middel-eeuwen u aangeraakt, doe dan zelf mee! Meldt u aan op onze website (onder ‘meedoen’) en trek de stoute middeleeuwse schoenen aan…

Het bestuur van de Stichting Gebroeders van Limburg Stephan Beekhuijsen (voorzitter), Cok Buijs (secretaris), Nynke Dalstra (penningmees-ter), Clemens Verhoeven, Uta Meier en André Stufkens (artistiek directeur).

Vol uur!estival 2011

Kijk voor meer en actuele informatie op: www.gebroedersvanlimburgfestival.nl

2013

5

De bakermat van

de Nederlandse

schilderkunst is

Nijmegen De Italiaanse schrijver Umberto Eco zei vorig jaar in de Stevenskerk: ‘Ik ben ontroerd rond te lopen in de stad van de gebroeders Van Limburg’. Al jong was hij gegrepen door hun verbluffend gedetailleerde miniaturen. Tijdens het festival komen de miniaturen van de gebroeders Van Limburg met hun ongelooflijke verfijning en wonderbaarlijke kleurenpracht tot leven. Zij wer-den ca. 1380-1385 geboren aan de Burchtstraat 63, onder de rook van de Valkhofburcht waar hun vader en oom werkten in opdracht van de hertog van Gelre. In Frankrijk verwierven

zij faam in dienst van de hertog van Berry. In geen enkel overzicht van de wereldgeschiede-nis van de kunst ontbreken hun namen en werk. Met Johan Maelwael en zijn drie neven begint de Nederlandse schilderkunst. Nijmegen is de bakermat van de vermaarde traditie van grote kunstenaars als Rembrandt en Van Gogh. En niet zonder reden: Nijmegen had door zijn machtige burcht en welvaart als Hanzestad grote aantrek-kingskracht op kunstenaars. Ook de vader, groot-vader en overgrootvader van Jheronimus Bosch werkten in Nijmegen.

De komende jaren zal hun kunst nog meer zicht-baar worden gemaakt in hun geboortestad, zo-dat Nijmegen wereldwijd bekend zal staan als dé stad van de gebroeders Van Limburg en Johan Maelwael. In 2015-16 herdenkt Nijmegen de zes-honderdste sterfdag van Maelwael en de gebroe-ders Van Limburg.

De Gebroeders Paul, Herman en Johan van Limburg

BBQ met de duivel

Midden in deze miniatuur van de gebroeders Van Limburg zien we het oudtestamentische monster Leviathan, de hellehond, liggend op een immens rooster, dat wel lijkt op een hedendaagse BBQ.

Het vuur wordt aangewakkerd met geweldige blaasbalgen. Duivels voeren een eindeloze stroom verdoemden naar het monster, dat hen verslindt en vervolgens uitbraakt. De duivels hebben het vooral op geestelijken voorzien. Geen wonder: rond 1400 was de kerk in een diepe crisis geraakt. Er heersten twee, soms drie pausen tegelijk, die elkaar verketterden. Hoge posten werden bij opbod verkocht, straffen in het hiernamaals konden al op aarde worden afgekocht. Een periode vol vuur!

6

Het programma in het kort – langer festival!Het festival begint op vrijdag 23 augustus met een scholendag op het Valkhofpark en ’s avonds een sfeervolle Soirée in de Stevenskerk: een middeleeuwse avond met modeshow, lezingen, kookdemonstratie en muziek. Zaterdag en zon-dag overdag zijn er riddertoernooien en veld-slagen, ambachten, muziek, dans, verhalen, kinderspelen, markt, modeshows en veel meer. Zaterdagavond staan vuuracts centraal en kunt u genieten van een Middeleeuws Banquet (vooraf inschrijven!). Zondag is er ’s ochtends een mid-deleeuwse mis. De meeste activiteiten eindigen die dag om 15.30 uur, daarna kunt u evenals veel figuranten uit de kampementen genieten van de Blijde Incomste: een spectaculaire optocht door het centrum van Nijmegen.

Nieuwe indeling festivalterreinHet festival is nu geconcentreerd op het Valkhof-park, het Hunnerpark, het Kelfkensbos, Museum

Het Valkhof en de Stevenskerk. Hierdoor hoeft u minder ver te lopen, kunt u meer programma’s volgen en hoeft u dus niets meer te missen. Het programma dat voorheen in het Kronenburgerpark te zien was, is geheel verplaatst naar het Hunnerpark. Op het Kelfkensbos is zowel zater-dag als zondag een middeleeuwse jaarmarkt. Museum Het Valkhof is een nieuwe festivallocatie vol activiteiten voor volwassenen en kinderen. Op het Valkhofpark strijden als vanouds de ridders op het toernooiveld. Kortom: méér programma en dichter bij elkaar! We spelen met deze festivallo-catie tegelijkertijd in op toekomstige ontwikkelin-gen van het Valkhofkwartier: een nieuwe culturele magneet van de stad.

Nieuwe route Blijde IncomsteDe stoet van de Blijde Incomste vertrekt op zon-dagmiddag 25 augustus om 16.00 uur vanaf de Hertogstraat. Ze trekt via het Hertogplein, de Van Broeckhuijsenstraat, de Ziekerstraat en de Broerstraat naar het stadhuis en keert via de Burchtstraat weer terug naar het Kelfkensbos.

Informatiestands Het centrale punt voor informatie is gevestigd op het Kelfkensbos. Informatie is tevens te verkrij-

Entreekaarten en kassa’s

vrijdag 23-8 ∑ 20-22.30u

zaterdag 24-8 ∑∑∑ 11-23u

zondag 25-8 11-17u

passe-partout 23 t/m 25 aug

Kinderen tot 12 jaar gratis gratis gratis gratis

Dagkaart voorverkoop

€ 8,50 ∑∑ € 8,50 ∑∑ € 8,50 ∑∑ € 22,50 ∑∑ (alleen in v.v.k.)

Dagkaart kassa € 9,50 € 9,50 € 9,50 -

Toegang tot Soirée in Stevenskerk

Valkhofpark, Hunnerpark, Museum Het Valkhof

Alle locaties

Vrij toegankelijk - Stevenskerk Stevenskerk, Toren-dag, Blijde Incomste

∑ Gratis toegang voor leden van ’t Geselscap. U kunt ter plekke lid worden! Zie p.34∑∑ Op vertoon van uw uitgeprinte entreebewijs ontvangt u een polsbandje aan de aparte kassa, zodat u niet in de rij hoeft te staan.∑∑∑ Extra: het Middeleeuws Banquet kost € 39,50, inclusief dagkaart, achtgangendiner en een drankje. Koop uw kaartje vóór 10 augustus op www.gebroedersvanlimburgfestival.nl.

Kassa’s zijn gelegen op: het Valkhofpark (ingang Hoogstraatje), Kelfkensbos (ingang bruggetje over Voerweg), het Hunnerpark (ingang Sint Jorisstraat) en Museum Het Valkhof. Alleen in het museum kunt u met pin betalen. Voorverkoop geschiedt t/m 21 augustus online op www.gebroedersvanlimburgfestival.nl

Op deze pagina’s vindt u informatie over bereikbaarheid, accommodatie en andere belangrijke zaken over het Gebroeders van Limburg Festival 2013

ezoekersinfo

7

gen in de Stevenskerk en bij de kassa’s op het Valkhofpark en het Hunnerpark. Stadsomroepers te voet kondigen op straat de diverse activiteiten aan. Ghesèl: In de Middeleeuwen waren gezellen assistenten. Tijdens ons festival herkent u een Ghesèl aan zijn T-shirt. Deze gezellen verzetten vrijwillig veel werk om het festival zo goed mo-gelijk voor u te laten verlopen.

Eten en drinken Op de festivallocaties kunt u middeleeuws ver-antwoorde dranken als bier, wijn en vruchtensap verkrijgen. Als u hier, tegen schappelijke prijzen, een drankje aanschaft, steunt u daarmee tevens de Stichting gebroeders Van Limburg. Dit stellen wij zeer op prijs!Op zaterdag en zondag kunt u op het Hunnerpark voor een klein bedrag van een middeleeuwse maaltijd genieten bij Die Edelike Spijse. Zolang de voorraad strekt.

KledingHet Gebroeders van Limburg Festival staat be-kend om zijn authentieke weergave van de late middeleeuwen. Dit komt mede door de prachtige kostuums die de deelnemers dragen. Als festi-valbezoeker bent u uiteraard niet verplicht om in middeleeuwse kledij te komen, al draagt dat wel bij aan de sfeer. Wilt u echter zelf meedoen met programmaonderdelen als de Blijde Incomste, dan wordt u geacht een authentiek kostuum te dragen, en u vooraf aan te melden op onze web-site (onder ‘Meedoen’). Op onze website staan tips om kleding zelf te (laten) maken of te huren.

Maak uw eigen Middeleeuwen profiel aanU kunt uw eigen middeleeuwse rol en kleding niet alleen tijdens het festival, maar gedurende het hele jaar laten zien op www.gebroedersvan-limburgfestival.nl. Ga naar ‘meedoen’ en meld u aan. In Museum Het Valkhof is op zaterdag en zondag een fotostudio ingericht waar beroepsfo-tograaf Joep Janssen uw middeleeuwse gedaante vastlegt, dat gelijk op het Middeleeuwen profiel wordt gezet. Vergeet niet er even langs te gaan!

Veiligheid: Het festival is kindvriendelijk en biedt veel moois voor het gehele gezin. Voor uw eigen veiligheid: ga niet te dicht in de buurt van dieren en grote objecten staan, zoals de trebuchet en de draak. Tijdens de Blijde Incomste is veilig afstand hou-den tot de stoet noodzakelijk. Spreek s.v.p. ook (uw) kinderen hier op aan. EHBO: Het Rode Kruis heeft een vaste post in het Valkhofpark en mobiele posten in het Hunnerpark, de Stevenskerk en langs de route van de Blijde Incomste.Bij regen: Bij slecht weer met regen worden het Middeleeuws Banquet en de Blijde Incomste ver-plaatst naar de Stevenskerk. De vuuracts komen dan echter te vervallen. Bekijk onze website en social media voor actuele informatie.

Volg onsVolg het festival online! Blijf op de hoogte via:twitter.com/GebrvanLimburg facebook.com/GebroedersvanLimburg

Op deze pagina’s vindt u informatie over bereikbaarheid, accommodatie en andere belangrijke zaken over het Gebroeders van Limburg Festival 2013

Vervoer:OV: Vanaf het Centraal station Nijmegen is het 15 minuten lopen naar de festivallocaties. Lokale buslijnen 2 en 14 en regionale buslijnen 31, 33 en 80 stoppen bij bushalte Het Valkhof (naast het Hunnerpark). Zie voor actuele reisinformatie: www.9292.nl. Auto: Het festivalterrein ligt aan de oostelijke kant van het centrum van Nijmegen. De Nijmeegse binnenstad is goed te bereiken, maar zelf autovrij. Parkeren: Geopende parkeergarages in en om het centrum zijn Kelfkensbos, Eiermarkt en Keizer Karelgarage.

Accommodatie:Voor informatie over overnachtingen in Nijmegen en omstreken in diverse prijsklassen kunt u terecht op www.vvvarnhemnijmegen.nl. Onder het kopje ‘arrangementen’ vindt u speciale aanbiedingen voor het festival van onder meer het Amrath Hotel Belvoir en het Golden Tulip Val Monte.

8

scholendag Entree: vooraf klassikaal opgeven,

zie www.gvljr.nl

Voor de tweede keer kunnen bovenbouw-klassen van de basisschool deelnemen aan een scholendag. Gebroeders van Limburg junior zorgt ervoor dat het verhaal van de beroemdste kinderen uit middeleeuws Nijmegen op een aansprekende manier aan circa 600 kinderen van nu wordt verteld.

In het Valkhofpark zijn voorstellingen en workshops met boogschieten, muziek en pop-pentheater. In Museum Het Valkhof kun-nen de kinderen letterlijk graven naar de Middeleeuwen en onderzoek doen in het Scriptorium. In De Lindenberg kunnen ze zich uitleven met workshops schilderen en middeleeuwse dans. Als spectaculaire afsluiting geven echte rid-ders in het Valkhofpark een demonstratie met hun wapens en paarden.

VR. 23/08 rogramma

Gebroeders van Limburg Junior

De Stichting gebroeders Van Limburg verzorgt samen met Muse-um Het Valkhof educatieve programma’s waaraan alle basisscholen van de stad mee kunnen doen, zoals deze mid-deleeuwse scholendag.

Verder staan er lesbrieven en creatieve suggesties op de website voor in en buiten de klas over de gebroeders Van Limburg in middeleeuws Nijmegen.Museum Het Valkof heeft permanent een speciale middeleeuwse ruimte ingericht. In dit scriptorium waan je je in middeleeuwse sferen. En als hoogtepunt doen zo’n veertig enthousiaste leer-lingen al een paar jaar actief mee aan het festival. Zij spelen de arme weeskinderen van de stad en bedelen voor een goed doel in Nijmegen. Ieder jaar lopen ze in onze middeleeuwse kleren voorop bij de Blijde Incomste.Op de website van de Gebroeders van Limburg junior: www.gvljr.nl kunnen scholen én kinderen alle informatie vinden en zich opgeven om ook zelf mee te doen!

9

middeleeuwse soiréeEen sfeervol en afwisselend programma ‘Vol vuur’ Tijd: 20.00 – 22.30 uur

Toegang met dagkaart à € 9,50 (€ 8,50 in v.v.k.), voor

leden van ’t Geselscap gratis. U kunt ter plekke lid wor-

den! Zie p.34

ModeshowDe kledingateliers Historisch Kledingatelier Nij-meegse Cotardie, Atelier Mette Maelwael, Corinne Roes, Wercwief en het Woud der Verwachting vervaardigen laatmiddeleeuwse kleding speciaal voor het festival. Deze wordt u getoond middels een fraaie modeshow.

Lezing Vuur & kokenCulinair historica drs. Christianne Muusers (1959) geeft een lezing over Vuur & koken. Zij is auteur van kookboek Pauwen en pasteien, met middel-eeuwse recepten die zijn klaargemaakt voor een maaltijd op het Muiderslot voor het KRO televi-sieprogramma Markant Nederland. Op haar web-site www.coquinaria.nl publiceert ze edities van de drie overgeleverde Middelnederlandse hand-geschreven kookboeken, en historische recepten met een moderne bewerking.

MuziekDatura, met de musici Nynke Glazema, Tom Haage en Francesco Scafidi, zorgt voor vurige klanken tijdens de Soirée. Ze bespelen tal van bijzondere middeleeuwse muziekinstrumenten, en staan garant voor een uitgebreid repertoire aan vrolijke middeleeuwse muziek.

Lezing Vuur & gheneesconstProf. dr. Orlanda Lie (1949) is hoogleraar middel-eeuwse cultuur aan de Universiteit Utrecht. Haar publicaties richten zich vooral op cultuurhistori-sche verschijnselen, zoals de overgang van vers naar proza in middeleeuwse teksten, magie in de Middeleeuwen, de overdracht van geleerde (Latijnse) kennis naar een volkstalig lekenpu-bliek, en het proces van beeldvorming. Tijdens haar lezing behandelt ze de relatie tussen vuur en gheneesconst in de Middeleeuwen.

KluchtHet middeleeuws straattheater MEST, bestaande uit acteurs Bas van Lingen en Wilco Boekhorst, verzorgt theater, entertainment en educatie over het verleden met een vette knipoog naar het heden. Voor het festival maakten ze een klucht over de Gelderse Draak en andere kwalen.

Vanaf 21.30 uur kunt u tot slot genieten van een middeleeuwse proeverij, aangevuld met een goed glas Berry wijn. In goed Geselscap!

De presentatie is in handen van Rob Kleijs, onder meer bekend als presentator van de programma’s Hallo Gelderland! en Het blijft toch familie op TV-Gelderland.

rogramma Vrijdag VR. 23/08

10

Zaterdag 24 augustus Met een dagkaart (kinderen tot 12 jaar gratis /

€ 8,50 v.v.k. / € 9,50 kassa) heeft u toegang tot het

Valkhofpark, het Hunnerpark en Museum Het Valkhof.

De Stevenskerk en Kelfkensbos zijn vrij toegankelijk

Extra: het Middeleeuws Banquet van 19 – 22 uur

kost € 39,50 inclusief dagkaart, achtgangendiner en

een drankje. Koop uw kaartje vóór 10 augustus op

www.gebroedersvanlimburgfestival.nl

Blokkenschema: zie pag. 20-21

Het Valkhofpark Riddertoernooien, muziek, verhalen, wapen-schouw, kinderspelen, demonstraties van middeleeuwse ambachten, middeleeuws eten & drinken

Toegang met dagkaart, geopend van 11.00 – 23.00

uur

De Valkhofburcht herleeft!Op het Valkhofpark met zijn magistrale pano-rama verrees in de Middeleeuwen de grootste burcht van de Lage Landen. Na de befaamde kei-zer Karel de Grote, keizerin Theophano en keizer Federico I Barbarossa bewoonden de hertogen van Gelre dit kasteel. De grote uitkijktoren uit die tijd, de Donjon, zal als alles meezit de ko-mende jaren worden herbouwd. Er is geen mooi-ere plek denkbaar om het hofleven zichtbaar te maken voor jong en oud. Met riddertoernooien, een valkenier met zijn roofvogels, middeleeuwse ambachten, veel muziek, verhalen, kinderspe-len, en een kijkje in de middeleeuwse keuken. Bij het schemeren van de avond worden in de parken de vuurkorven, fakkels en lichtjes aan-

gestoken. In de kampementen worden op vuur de heerlijkste gerechten gekookt. Een uitgebreid programma laat u genieten van het avondleven in de Middeleeuwen.

Middeleeuwse ambachtenAmbachtslieden vertonen handwerk in hun kampementen en geven tekst en uitleg over de werkstukken. Zo zijn er demonstraties met uitleg van smid Klaas Kloosterhuis, houtbewerker Jaap Hogendoorn en leerbewerker Erik Nummerdor. Het Kennemer Kunstgilde beeldt het kunstzin-nige leven in de late Middeleeuwen uit mid-dels schilderkunst, bouwkunst en muziek. Het Holtland Genootschap geeft demonstraties van middeleeuwse textielbewerking. Bij de valkenier van Valkerij Schaap krijgt u uitleg over roofvo-gels, en mag u deze zelf vasthouden!

KookdemonstratieMet vuur als thema bereiden de koks van Stich-ting Langenort hele vurige recepten. In de mid-deleeuwse leer der Temperamenten is vuur het sanguinische element, verbonden met bloed. Vlees, gekruid met hete specerijen, is een ty-pisch sanguinisch recept. Als klap op de vuurpijl bereiden de koks op zaterdagavond een over-heerlijke varkenskop ter ere van Sint Antonius, zoals dat in de Middeleeuwen ook gedaan werd.

Toernooiveld: ´Het Riddertoernooi van Gelre´ Stichting Langenort, Stichting HEI, Het Woud der Verwachting en muziekgroep Krebbel zorgen voor vertier op het Toernooiveld. Het Riddertoernooi wordt geopend met het aantreden van de rid-ders, jonkvrouwen en andere edellieden en ho-

rogramma Zaterdag ZA. 24/08

11

velingen. Om 12u, 13u, 15u en 16u worden en riddershows gehouden.

BarbarossaruïneIn de Barbarossaruïne dagen om 11.45 uur twee groepen ridders elkaar uit tot een toernooi. Om 14.30 uur krijgt u bij de wapenschouw een inter-actieve uitleg over wapens en schilden

St.NicolaaskapelIn de St.Nicolaaskapel (voorheen Valkhofkapel) zijn van 12 tot 23 uur afwisselend optredens van het Stadsomroepersgilde, de Senter clae-smeesters, Capella Vacalis, Ben van der Hargh, Muziekgroep Krebbel, Christine de Pisan en I Bianchi. Het StadsomroepersgildeEen kijkje achter de schermen van het stadsom-roepersgilde. U hoort hier alles wat u ooit weten wilde. Over de hogere klasse, hun relaties en solvabiliteit; ridders, zwangere jonkvrouwen en verborgen homoseksualiteit; Drie heren en een dame, vlot van de tongriem gesneden; Geven u nieuw inzicht in het middeleeuws verleden.

De Senter Claesmeesters vormden het dage-lijks bestuur van het Senter Claesgilde. Zij hiel-den zich vooral bezig met de financiële con-trole op het Nijmeegse stadsbestuur in de late Middeleeuwen. Het Senter Claesgilde bezat te-vens het recht om voordrachtslijstjes te maken voor de benoeming van de beide burgemees-ters, de raadsleden en de stadsrentmeester. De Claesmeesters waren dus invloedrijke burgers, die een niet onbelangrijk tegenwicht vormden tegen de macht van de elitaire regenten, de ste-delijke magistraat en de adel. U wordt door de Senter Claesmeesters uitgenodigd om een mid-deleeuwse vergadering van hen bij te wonen.

Capella Vacalis specialiseert zich in muziek uit de Middeleeuwen en Renaissance en probeert het modale karakter van deze muziek uit te dragen in de benadering en uitvoering er-van. Door aandacht voor de tijdsgeest én ge-bruik van de oorspronkelijke handschriften, probeert het ensemble zo dicht mogelijk bij

de oude zangtraditie te komen. In 2012 stond Cappella Vacalis in het hoofdprogramma van het Festival voor Gregoriaans in Ravenstein. Voor deze gelegenheid zullen zij o.a. werken van Guillaume Dufay, Guillaume de Machaut en ook gregoriaans zingen. De leden van Capella Vacalis zijn: Peter van Asselt, Peter van den Berg, Jan-Willem Marcelis en Bram Verheijen.

Ben van der Hargh: Franciscaan, verbonden aan de St.Nicolaaskapel (voorheen Valkhofkapel), staat stil ‘In het midden van de tijd’, ten tijde van de Gelderse hertogen van het Huis Gulik. De Franciscaan brandt zuivere wierook, is in zich-zelf gekeerd en zingt Gregoriaans. Dan bemerkt hij mensen en verwelkomt hij hen in zijn kapel, stelt zich voor en wil praten over en vanuit zijn stilte. Het is een ontmoeting, geen optreden. Op de achtergrond is zacht Gregoriaanse koor-zang te horen. Hij kan o. a. vertellen over zijn Getijdenboek, de Franciscaanse orde en levens-stijl, zijn pij en zijn St.Nicolaaskapel.

Muziekgroep Krebbel bestaat uit vier Gelderse mu-zikanten die een grote verscheidenheid aan mid-deleeuwse instrumenten bespelen. Op het reper-toire staan vocale en instrumentale muziek uit de Middeleeuwen en Renaissance. Krebbel zal in een gevarieerd programma wereldlijke muziek ( o.a. uit de Codex Buranus, Jan Moritoen (Gruuthuse Handschrift) Walther von der Vogelweide ) uit de periode 1200-1550 laten horen. Ook zullen zij iets vertellen over de meegebrachte instrumenten. Krebbel bestaat uit: Manfred Vennik, Kim Strbac, Guus Vennik en Joop de Jager.


12

Christine de Pisan was de eerste prinselijke ‘vrouw -auteur’, werkte aan het Franse hof en kende de gebroeders Van Limburg persoonlijk. Haar beroemde boeken en dichtkunst verrasten door hun moderniteit. Hoe veroverde zij als vrouw een vooraanstaande rol in de literatuur? Françoise Gall, ruim 25 jaar docent Frans in Nederland, onthult haar magistrale werk en we-reld onder het motto ‘Liefde, wijsheid, trouw en noblesse van het hart’. Uit ‘Poésies d’amour’: ‘Zo zeer verheugt uw komst mijn hart, dat het opspringt, van vreugd vervuld.’

Middeleeuws Kamerkoor I Bianchi, o.l.v. Jan Pieter Zwart, is gespecialiseerd in meerstemmige a ca-pella koormuziek uit de periode 1300-1450. Dit jaar contrasteren ze vurige en vrolijke devotie rond Maria met gepassioneerde en plechtige compositorische hoogstandjes voor in de mis. Maar daarna gaan ze natuurlijk ontspannen in de taveerne.

Hunnerpark Bestorming, militaire kampementen, trebuchet en Gelderse Draak

Toegang met dagkaart, geopend: 11.00 tot 23.00 uur

Schieten met de trebuchetEen trebuchet (slingerarm) is een middeleeuws wapen, bedoeld om projectielen mee tegen of over vestingmuren te schieten. Daarnaast werd het gebruikt om karkassen van aan ziekten overleden dieren of mensen over de vijandige muren te slingeren, om de waterput te vergifti-gen en ziekten te verspreiden bij de belegerden. Alleen al de aanwezigheid van het wapen was soms voldoende om de vijand schrik aan te ja-gen en de witte vlag te doen hijsen.

Militaire demonstratiesDe Compagnie van Cranenburgh, Gelre’s Over-kwartier, Compagnie van Brederode en Ridders van de IJssel hebben hun kampementen op-geslagen op het Hunner-park. Hier geven zij permanente demonstraties over middeleeuwse krijgskunst.

Prostituees van de Ghele CousebantDe dames van de Ghele Cousebant trekken met de soldaten mee en leven zich in in de rol van middeleeuwse prostituee. De dames van lichte zeden houden zich aan de middeleeuwse dress-code. Geel was een kleur die toen met prostitu-tie werd geassocieerd, en elke stad had voor-schriften hoe deze kleur terug moest komen, zoals een gele jurk of een gele strik in het haar.

Doede de Draaier en Tweedledee andTweedledumDit muzikale duo legt zich toe op vocale en in-strumentale muziek uit de Middeleeuwen.Daarbij maken zo zoveel mogelijk gebruik van (kopieën van) authentieke instrumenten.

AmbachtenLeden van gezelschap Quackelare laten hun am-bachten zien, zo zijn er een zeepmaakster en een alchemist. Ook vermaakt Quackelare met hun speellieden: jongleurs, steltlopers en een vuur-spuwer. Mobiele spinsters laten het authentieke ambacht van het spinnen met een handtol zien.

Die Edelike SpijseVanaf 12.00 uur kookt Die Edelike Spijse au-thentieke middeleeuwse maaltijden, waarvan u voor een klein bedrag kunt genieten, zolang de voorraad strekt. De maaltijden worden bereid op open vuur, met ijzeren ketels, naar authen-tieke recepten.


Toernooiveld

St. HEI

Barbarossaruïne

Woud der Verwachting

Krebbel

St. Langenort

Holtland Genootschap

Bar

Toilet

Ambachten

PLATTEGROND VALKHOF

13

Slag om de Poort Op 3 juli 1473 lag de oostkant van de Nijmegen zwaar onder vuur, de kwade Bourgondische her-tog Karel de Stoute was met zijn leger de stad komen opeisen, die hij van de hertog van Gelre had gekregen. Met een versterkte muur tussen de oostelijke poorten verdedigde Nijmegen zich moedig. Onder heldhaftige leiding van Reyner van Broekhuizen (inderdaad, daar is de Van Broeckhuysenstraat naar vernoemd) wisten zij twee weken stand te houden. Maar op 17 juli gaf de stad zich over.Veertig Nijmeegse regenten werden gedwongen op blote knieën en zonder hoofddeksel naar het vijandige legerkamp te kruipen als symbolische onderwerping. Bovendien moest de stad 80.000 Nijmeegse Rijnguldens betalen, terwijl Karel de Stoute zich van het balkon van een herberg op de Grote Markt liet toejuichen. Deze ‘boergoen-se overhering’ duurde slechts vier jaar. Tot op de dag van vandaag beroemt Nijmegen zich op zijn Bourgondische goedmoedigheid en warme sfeer, maar dat had met deze bestorming niets van doen. Dit historische verhaal wordt om 13.30 uur opnieuw werkelijkheid.

Museum Het Valkhof Gekluisterde vrouw, schatkamer, lezingen, gezondheidszorg in de Middeleeuwen, fotostudio

Toegang met dagkaart (hele museum toegankelijk),

geopend van 11.00-17.00 uur

De tunnel in de middeleeuwse muur naar het

Hunnerpark is open en vormt een doorgang naar het

achterliggende festivalterrein

Vurig geloof: de gekluisterde vrouw in de kelder-ruimte van de middeleeuwse omwalling in de museumtuinSuster Eva verblijft al jaren in deze stenen kluis. Gaat u bij haar naar binnen, dan kunt u haar steun en wijze raad vragen, er is in de stad geen betere! Zien kunt u haar echter niet. Zij is een verborgen vrouw, een ‘wijs wijf’. Net als honderden andere middeleeuwse vrouwen in West-Europa is zij zo vurig gelovig dat zij zich vrijwillig heeft laten inmetselen in dit kleine gebouwtje om een extreem leven te leiden van studie en spiritualiteit. Midden in de stad, los van klooster en orde, wisten deze wereldlijke vrouwen grote invloed te verwerven als intel-lectuele raadgeefsters. Elke stad had wel een ingemetselde vrouw. Onzichtbaar en onbereikbaar voor de ver-leidingen van de wereld wisten zij als be-


Museum Het Valkhof

Gelderse Draak

Gelre’s Overkwartier

Slagveld

Trebuchet

Quackelare

Comp. van Cranenburgh

Comp. van Brederode

Die edelike Spijse

Ridders van IJsselToilet

Kassa

Bar

PLATTEGROND HUNNERPARK

14

middelaars tussen hemel en aard, raad te geven aan gewone burgers en de plaatse-lijk elite. Voor deze vrouwen was het kluize-naarschap een interessante keuze, omdat ze hiermee de mogelijkheid kregen hun leven aan studie en spiritualiteit te wijden en daar-mee een invloedrijke positie te verwerven. Helemaal geïsoleerd leefden zij niet: zij hadden vaak een deur naar de kerk, kregen meestal hulp van buiten en ontvingen soms logees. Maar zelden verlieten zij hun plek. Van Suster Bertken in Utrecht is bekend dat zij 57 jaar lang in haar kluis verbleef. Hoe lang Suster Eva hier zal verblijven is niet in haar handen. De Schatkamer in het auditoriumBekijk de bijzondere miniaturen van de gebroe-ders Van Limburg, o.a. uit de getijdenboeken Les Belles Heures en Les Très Riches Heures! Samen met een museumexpert krijgt u de kans dit bijzondere werk van dichtbij te bestuderen in de peperdure facsimile uitgaven die een zo getrouw mogelijke replica zijn van het origineel.

Lezingen12.00-12.30 Lezing over de gebroeders Van Limburg en Johan Maelwael, door Clemens Verhoeven.13.00-13.30 Lezing over de Blijde Incomste, de bijzondere be-tekenis door de eeuwen heen tot en met de he-dendaagse Nijmeegse optocht, door Robert Bos.14.00-14.30 Lezing over gebroeders Van Limburg en Maelwael door Peter van der Heijden. Bijna nie-mand krijgt de originelen van de gebroeders Van Limburg nog te zien. Filmmaker Peter van Heijden ging op zoek naar de verborgen mees-terwerken van de gebroeders Van Limburg in het kasteel van Chantilly en het Metropolitan Museum in New York, waar de kluizen voor hem open gingen. 15.00-15.30 Lezing over vuur in de miniatuurkunst (o.a. ‘Hellehond’ en ‘Lucifer’) van de gebroeders Van Limburg, door Clemens Verhoeven.

‘Qualen, Melaten en Gheneesconst’ in de Karel de Grote zaalGezondheidszorg in de Middeleeuwen door de Middeleeuwen werkgroep van de me-disch-historische kring D de Moulin (Radboud Universiteit) m.m.v. LOTUS EHBO.13.00-13.20 Lepra nu Wereldwijd vormt lepra een bedreiging voor grote groepen mensen. In landen als Brazilië, India en Mozambique leven leprapatiënten vaak nog steeds bij elkaar, een enkele keer zoeken ze elkaar op, maar soms is er een focus van lepra besmettingen. Wat is dit voor ziekte, en hoe kan die behandeld worden? Dr. Ben Naafs; dermatoloog en expert in hedendaagse lepra legt het uit.13.45-14.15 Der meysteren ure: advisen wie men leven sal ende wair voir men sich hueden sal Middeleeuws medisch spreekuur met vroed-vrouw, magiër en chirurgijn.14.45-15.05 Leprozen en Leprozenhuizen, ste-delijke zorg of stedelijke hinder?Lepra is een ziekte die in de Bijbel wordt be-schreven als melaatsheid. Uitgebreide reinigingsvoorschriften voor de lijder staan erin beschreven, waaronder het afgezonderd wonen. Daartoe werden in de Middeleeuwen Leprozenhuizen gebouwd. De vaak door de ziekte misvormde lijder werd zo een uitgestotene van de gemeenschap. Slechts op bepaalde dagen mocht de melaatse, her-kenbaar aan zijn kleding, stok en klepper, de stad in om te bedelen. De melaten woonden in Nijmegen in de loop der tijden op verschillende locaties buiten de oude stadskern. Wat deed de stedelijke overheid aan deze getekende mensen? Door drs. Aafje Groustra-Werdekker; historica. 15.30-16.00 Der meysteren ure: advisen wie men leven sal ende wair voir men sich hueden sal Middeleeuws medisch spreekuur met vroed-vrouw, magiër en chirurgijn.16.30-16.50 Laserie en heelmeestersOp basis van de visie van Galenus dat leprapati-enten via hun adem de lucht vervuilden en het inademen van die lucht gezonde mensen ziek kon maken, adviseerden ook de middeleeuwse heelmeesters om deze patiënten te isoleren, maar zij lieten hun patiënten niet in de steek.


15

De heelmeesters trachtten met bepaalde tests de lepra te onderscheiden van andere er veel op lijkende aandoeningen en als melaatsheid was vastgesteld gingen zij over tot behande-ling. Door neurochirurg dr. Hans van der Spek. Maak je eigen Middeleeuwen Profiel in de fotostudioNiet alleen tijdens het festival, maar het gehele jaar kan iedereen genieten van zijn middeleeuw-se rol, kleding en gedaante. Vakfotograaf Joep Janssen legt uw Middeleeuwenrol vast in zijn fo-tostudio op de galerij (1e verdieping). Deze foto wordt ter plekke op de website van de stichting gezet als uw persoonlijke Middeleeuwenprofiel.


Stevenskerk Demonstraties, workshop, muziek en dans

Gratis toegang. Geopend: van 11.00 tot 17.00 uur In de Stevenskerk kunt u zien hoe kunstig en met veel vakmanschap ambachtslieden hun middeleeuwse teksten kalligraferen, perka-ment maken en grafstenen afdrukken (rub-bing). Het Hospice geeft informatie over haar werk (zie p. 33).

Demonstraties kalligrafie en perkamentTrudie Demoed is hofkalligraaf en heraldicus, ze heeft voor de akte van abdicatie bij de troonswisseling van nu prinses Beatrix en ko-ning Willem-Alexander de gouden letters aan-gebracht op het perkament! Ze laat zien hoe een geschreven boek tot stand komt door het verhaal van Mariken van Nieumeghen met een ganzenveer te schrijven. Ook de manier van uit-snijden, vouwen en belijnen komt aan de orde.

Anke Wuite is als heraldisch tekenaar werk-zaam in de St. Stevenskerk, waar ze op perka-ment een wapen schildert uit het wapenboek van de heraut Gelre.Dick Timmerman is perkamentmaker en laat u zien hoe perkament wordt gemaakt.

Workshop rubbing: maak je eigen afdruk.Rubbing is een middeleeuwse afdruktechniek, die met name in Britse kerken nog steeds heel populair is. Voornamelijk grafstenen met reliëf en middeleeuwse stempels worden op papier afgewreven met was. Door Storm Stufkens en Peter van Prooijen. Noorderkapel:15.00-16.00 uur: Middeleeuws Kamerkoor I Bian-chi, o.l.v. Jan Pieter Zwart, is gespecialiseerd in meerstemmige a capella koormuziek uit de peri-ode 1300-1450. Ze brengen onder meer populaire devotie (Maria liederen) en wereldlijke muziek als Sanctus: Guillaume de Machaut (1300-1377).

16

Noordertransept: 13.00-13.30 uur en 14.00-14.30 uur Middeleeuwse dans, optreden van Triomphe et enchantement samen met Ballare, een dans-groep uit Riga. Zij worden muzikaal begeleid door Wrongel en Wei. Triomphe et enchantement is een zeer erva-ren dansgroep onder auspiciën van STOUD (Stichting Stimulering Oude Dans), die zich heeft gespecialiseerd in middeleeuwse dans. Vanaf het eerste festival traden zij op. Nu voor het eerst samen met hun internationale part-ner Ballare, een dansgroep uit Riga (Letland).

KelfkensbosMiddeleeuwse Jaarmarkt

Gratis toegang. Geopend van 11.00 tot 23.00 uur

Boeren, Burgers & Buitenlui: Mooie waar, billijke prijzen!In de Middeleeuwen kwamen de boeren van heinde en verre met karren hun waren aanvoe-ren: uit de Betuwe fruit, uit het Land van Maas en Waal groenten, en via de Hanzeschepen werden wijn, bont, hout en stoffen meege-bracht. Die traditie herleeft in de Middeleeuwse Jaarmarkt op Kelfkensbos. Deze gezellige markt trekt altijd veel bekijks en kopers. Nu ook ’s avonds geopend!Aangeboden worden ambachtelijke en eer-lijke producten uit de eigen streek: brood, wijn, speelgoed, vis en bretzels. Veel waar is van ecologische oorsprong. Ter plekke demon-streren vele standhouders de vergaring van hun producten voor u. Bij educatieve kramen krijgt u uitgebreide informatie over cultuurhis-torie, onderwijs, archeologie, kastelen en de Middeleeuwen.


De tv-documentaire ‘De Verborgen Mees-ters van de Middeleeuwen’ wordt naar aanleiding van het festival van 17 t/m 23 augustus doorlopend vertoond op het digitale kanaal Holland Doc 24, te bekijken via digitale kabeltelevisie of hollanddoc.nl.

In deze film van regisseur Peter van der Heijden en filmproducent GMG krijgt u een realistisch beeld van het leven en werk van de gebroeders. Het lukte de makers om de hermetisch gesloten kluizen in New York en Chantilly geopend te krijgen en de uiterst kwetsbare werken voor de camera te halen.

Documentaire over de gebroeders op tv

Still uit ‘De Verborgen Meesters van de Middeleeuwen’, Peter van der Heijden en GMG Media

17

ZA & ZOinderactiviteitenzaterdag 24 en

zondag 25 augustus Toegang met dagkaart, geopend 11.00 - 17.00 uur

Het Gebroeders van Limburg Festival is bij uit-stek een familiefestival. De Middeleeuwen heb-ben een grote aantrekkingskracht op kinderen. Wat is er mooier dan ‘levende geschiedenis;, kijken naar historische figuren in levende lij-ve, naar technieken en vaardigheden die we al lang verleerd zijn. Er is een route van kinder-activiteiten uitgestippeld over het Valkhofpark, Hunnerpark en in Museum Het Valkhof. Je kunt de locaties herkennen aan het logo op het wa-penschild van GvLjr’ WAT HEB JIJ OP JE KERFSTOK? Bij de kassa’s in het Valkhofpark, Hunnerpark en Museum Het Valkhof, krijgen kinderen een houten kerfstok. De opdracht is om op de route van de kinderactiviteiten zoveel moge-lijk kerven te verzamelen. Bij ieder spel krijg je één kerf. Hoeveel krijg jij er bij elkaar? Je kunt bij elke activiteit starten.

Het ValkhofparkIn het Valkhofpark kun je boogschieten achter de Barbarossa Ruïne, ringwerpen en het kegelspel spelen bij het Holtland Genootschap, de voelta-fel bij valkerij Schaap en de geuren- en kleuren-display bij Het Woud der Verwachting ontdek-ken.Om 14:00 uur is er een kinderveldslag op het toernooiveld. Je kunt daar de strijd aan gaan met heuse ridders. Lukt het jou om de sterke mannen in hun ijzeren harnas te verslaan?

Middeleeuwse kinderparadeOp zaterdag is er om 13:30 uur en op zondag om 14.30 uur een middeleeuwse kinderparade in de Barbarossa Ruïne voor alle kinderen die verkleed op het park aanwezig zijn. Dus duik nog eens diep in je middeleeuwse verkleedkist en doe mee met de kinderparade! Trek je mooi-ste harnas of je mooiste jurk aan en laat aan iedereen zien welke kleding er door de kleine prinsessen en ridders gedragen werd aan het hof van Gelre.

HunnerparkIn de middag zijn er demonstraties trebuchet schieten door ons eigen Trebuchetteam. Jij mag assisteren bij het aanspannen en afschieten van dit enorme schiettuig! Onder luid gejuich bestoken we de muur in het park met water-ballen.. Daarnaast kun je op dit park ‘van het paard afslaan’, een origineel middeleeuws spel met bokken en kussens.

Museum Het ValkhofGa aan de slag in het scriptorium in het souter-rain. In dit kleurrijke lab mag je zelf aan de slag met echte museumobjecten. Zo kun je bijvoor-beeld een middeleeuwse pispot of een skelet onderzoeken. Of ontcijfer de wereldberoemde kalenderplaten van de gebroeders Van Limburg! Graaf in de museumtuin als een echte archeo-loog naar resten uit de Middeleeuwen!Al je ontdekkingen teken je als een volleerd ar-cheoloog in op je eigen vondstenkaart.

SPEUREN NAAR DE VERBORGEN STAD Voor de kinderen die nog meer willen uitzoeken of ook ná het festival bezig willen blijven, is er bij de kassa’s voor 2 euro een leuk speur-tochtboekje te koop. Het heet ‘Op zoek naar middeleeuws Nijmegen’. Nijmegen is de oudste stad van het land. Toch is dat soms moeilijk te zien. Daarom gaan we op zoek naar de verbor-gen middeleeuwse stad. Ze voert je langs de hoofdstraten van middeleeuws Nijmegen; de Burchtstraat en de Hezelstraat. Onderweg krijg je een paar lastige vragen voor de kiezen. Vind het antwoord en maak kans op een leuke prijs!

18

avondprogramma ZA. 24/08

DE GELDERSE DRAAK Wat de Nederlandse leeuw is voor Nederland, is de Gelderse Draak voor de provincie Gelderland.Aan de oerschreeuw van deze draak, die in doodsnood bij de mispelboom ‘Gelre, Gelre’ schreeuwde,heeft de provincie haar naam te danken.Het monster dat al vuurspuwend door de moerassen en velden in de omgeving waarde, zich voedendmet de bewoners van de streek en hun vee, werd verslagen door twee moedige broers. Wichard en Lupold van Pont weerstonden vuur en giftige dampen en troffen de draak in het hart. Zij zijn in de sage de stamvaders van de graven en hertogen van Gelre. Waarschijnlijk was de Gelderse Draak uit de oermythe een metafoor voor de invallende Noormannen in de 9e eeuw. De gebroeders Van Limburg hebben een fraaie draak geschilderd in hun miniatuur van de Mont Saint Michel. De draak staat daar voor het kwaad dat bestreden moet worden. Een stel zeer vakkundige vrijwilligers heeft maandenlang gewerkt aan de bouw van dit oermonster. Hij weegt 9 ton en is 9 meter lang en 4 meter hoog.Mede mogelijk gemaakt door: RABO Bank Coöperatiefonds, Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland, IdeaalMachinebouw en Constructie, CleanMat, DAR, RAVO, John Kuster Schilderwerken, Hansa-Flex.

VALKHOFPARK – Processie, Vuurshow met paarden De programmering in de St. Nicolaaskapel loopt de hele avond door (zie p.11).

Op het park zijn fakkels, kampement, muziek, kookdemonstraties en vuurspuwers. Een processie voor Sint Antonius Abt gaat van het Valk-hofpark over het festivalterrein naar het Hunnerpark. Om mee te doen met dit programma kunt u voor 1 euro bij de kassa fakkels kopen.Stichting Langenort brengt ook een eerbetoon aan Sint Antonius Abt, ook wel Antonius van Egypte, Antonius van het Vuur of Antonius van’t verken genoemd. Dit omdat hij afdaalde naar de hel, waar hij het vuur van de duivel stal en aan de mensheid schonk. Hij wordt dan ook voorgesteld met vuur onder zijn voeten en een varken naast zich. Deze heilige wordt vereerd met vuurrituelen. De ridders van Langenort zetten een dergelijk ritueel neer, waarbij zij zichzelf en hun strijdros-sen louteren door de vlammen van een aan Sint Antonius gewijd vuur te doorstaan.

In de avond kunt u genieten van een Middeleeuws Banquet (zie rechts) én van diverse vurige activi-teiten in beide parken. Ook de Middeleeuwse Jaarmarkt blijft geopend! Een nachtwacht met fakkels laat de avond langzaam uitdoven. Toegang met dagkaart, programma van 19.00 tot 23.00 uur

HUNNERPARK – Gelderse Draak, VuuractsIn de kampementen vindt u muziek, eten & drinken en kookdemonstraties. Quackelare verzorgt kleine vuuracts, met alchemisten en de Steen der Wijzen. The World of Pyro houdt een vuurshow met poien en vuurstokken.Om 21.00 uur zal de Gelderse Draak voor het eerst laten zien waarom onze provincie Gelderlandheet, m.m.v. Straattheater MEST. Nijmegen gaat om 22.00 uur onder vuur. De kannonnen van het Gelres Overkwartier bulderen en de Compagnie van Brederode schiet met vuurpijlen vanaf de wal.

V

H

Uit het middeleeuwse Nijmegen is Sint Antonius nog zichtbaar in het 13e eeuwse kerkje van Neer-bosch, waar de gebroeders Van Limburg op weg naar het zuiden langskwamen. En aan de Sint An-thoniusplaats lag in hun tijd een hospitaal. Vandaag de dag is er het Hospice Bethlehem gehuisvest (zie pag. 37).

19

avondprogramma ZA. 24/08

Het authentieke 8-gangen menu:

Salmsope met poree (zalmsoep met prei)~

Rundertong in witte wijnsaus met erwtensoppen

(erwtenpuree)Stoofpot van gans met gort en pareysoppen

(pastinaakpuree)Forel met amandelen

Verckensvleesch van het spit met saffraanrijstKalkoenbout met pameye

(gekruide appelmoes)Pastey van hamele (lamsvleespastei)

~Appel-notentaert

Voor de vegaas (al of niet met vis):

Verse kruidensoep~

Caestaert (kaastaart)Kampersteur

(eieren in lombardijnsche mostaert)Roffioelen van wermoese met pareysoppen

(groenten-ravioli met pastinaakpuree)Forel met amandelen en saffraanrijst

met erwtensoppen (erwtenpuree)Pastey van wermoese en loock

(pastei van groentjes en knoflook)~

Struyventaert (flensjestaart)Vastenvladen (amandelmelk met rijst)

Appel-notentaert

Bij de maaltijd worden broodborden en een waelpuyt (waalpot) bier geserveerd (=0.65 l)

Middeleeuws Banquetter ere van de Gebroeders van Limburg

Tijd: 19.00 – 22.00 uur, toegang € 39,50 inclusief

dagkaart, achtgangendiner en een drankje. Koop uw

kaartje vóór 10 augustus op

www.gebroedersvanlimburgfestival.nl.

Beperkt aantal deelnemers! Meer bier / wijn / sap

tegen contanten te koop tijdens het banquet

Locatie: Hunnerpark, op de oude stadswal (bij

slecht weer verplaatst naar Stevenskerk)

Nieuw dit jaar is dat u kunt genieten van een au-thentiek Middeleeuws Banquet met een keur aan originele en vurige gerechten. Tussen de gangen door verzorgt cabaretier Pieter Derks een vurige column en kunt u luisteren naar de klanken van muziekgroep Krebbel. Tevens heeft u een schitte-rend uitzicht op de diverse vuurshows en de acte de présence van de Gelderse Draak.

Over de koksFrank Windt is geboren en getogen Nijmegenaar en trotse vader van twee dochters. Deze leraar geschiedenis en aardrijkskunde kookt al sinds zijn studententijd als liefhebber, en veertien jaar geleden richtte hij zijn eigen kooklokaal / cate-ringbedrijf Uit-Koken op. Anna Christina Meys is in een Betuwse kersen-boomgaard geboren. Ze is meester in de vege-tarische keuken en kookt vaak voor grote groe-pen, met producten uit eigen tuin en streek. Ze had een natuurvoedingszaak en aanschuiftafel in het noorden des lands. Haar cateringbedrijf, genaamd Welzijn aan de Waal, is gespecialiseerd in het koppelen van schilderen aan eten.

H

Kijk voor de meest actuele programmering opwww.gebroedersvanlimburgfestival.nl en

volg ons op Twitter: Twitter.com/#!/GebrvanLimburgestival 20112013ZATERDAG 24 11u 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

Hunnerpark

Oude stadsmuur

Schieten met de trebuchet, militaire demonstraties, prostituee-act, muziek, ambachten, middeleeuws eten Avondprogramma met kampement, muziek, eten & drinken, vuuracts, ambachten

Slag om de Poort, bestorming Vuurshow Gelderse Draak Nijmegen onder vuur;

Nachtwacht

Middeleeuws Banquet met Pieter Derks en muziekgroep Krebbel

Valkhofpark

Toernooiveld

Barbarossaruïne

St.Nicolaaskapel

Middeleeuwse ambachten, kookdemonstraties Avondprogramma met fakkels en vuurspuwers

Opening Ridder-toernooi

Riddershow Riddershow Riddershow Riddershow Processie voor St. Antonius Abt

Vuurshow met paarden

Nachtwacht

Uitdaging tot riddertoernooi Wapenschouw

Stadsomroepersgilde;

Senter Claesmeesters

Capella Vacalis; Franciscaner monnik; Muziekgroep Krebbel

Capella Vacalis;



Capella Vacalis

Christine de Pisan;


Capella Vacalis;

Franciscaner monnik

Kamerkoor I Bianchi;

Capella Vacalis

Senter Claesmeesters Christine de Pisan;

Stads-omroepersgilde

Kelfkensbos Middeleeuwse jaarmarkt: mooie waar, billijke prijzen

Museum Het Valkhof

Auditorium: lezingen

Karel de Grotezaal

Gekluisterde vrouw, schatkamer met facsimile, fotostudio

Gebroeders van Limburg & Johan Maelwael

Over Blijde In-comste

Gebroeders van Limburg &Johan Maelwael

Vuur in de minia-tuurkunst

Lepra nu; Middeleeuws me-disch spreekuur

Leprozen en leprozenhuizen

Middeleeuws me-disch spreek-uur

Laserie en heel-meesters

Stevenskerk

Kapel/transept

Demonstraties kalligrafie & perkament, workshop rubbing

Middeleeuwse dans Kamerkoor I Bianchi

ZONDAG 25 10u 11 12 13 14 15 16 17

Stevenskerk

Kapel/transept

Middeleeuwse mis, kindernevendienst Demonstraties kalligrafie & perkament, workshop rubbing

Middeleeuwse dans; Vespers Middeleeuwse dans

Wereldlijke muziek Vespers

Kelfkensbos Middeleeuwse jaarmarkt: mooie waar, billijke prijzen en theater Rad van Fortuin

Valkhofpark

Toernooiveld

Barbarossaruïne

St.Nicolaaskapel

Middeleeuwse ambachten, Stadsomroepersgilde

Riddershow Riddershow Riddershow

Wapenschouw

Muziekgroep Krebbel;

Kamerkoor I Bianchi

Christine de Pisan;

Franciscaner monnik


Christine de Pisan

Kamerkoor I Bianchi

Hunnerpark Schieten met de trebuchet, militaire demonstraties, prostituee-act, muziek, ambachten, middeleeuws eten

Slag om de Poort, bestorming

Museum Het Valkhof


Karel de Grotezaal



Over de Blijde Incomste

Schippersantepen-dium

In het vuur van werken; Middeleeuws medisch spreekuur; Middeleeuwse chirurgie

Nijmeegse Torendag:Stevenstoren

Overige torens

Geopend voor beklimming

Verhalen gildegids Verhalen gildegids

Roofvogelshow, blokfluitensemble

Roofvogelshow; Verhalen


21

Kijk voor de meest actuele programmering opwww.gebroedersvanlimburgfestival.nl en

volg ons op Twitter: Twitter.com/#!/GebrvanLimburgPROGRAMMA-OVERZICHT

Vrijdag 23

Stevenskerk: Middeleeuwse Soirée 20.00 – 22.30 uur

KINDERPROGRAMMA

Vrijdag 23

Scholendag GvLjunior: alleen na aanmelding

Zaterdag

Kinderactiviteiten: doorlopend spellencircuit ‘Wat heb jij op je kerfstok?’ op Hunnerpark, Valkhofpark en in Museum Het Valkhof

13.30u Kinderparade en 14.00 uur Kinderveldslag, Valkhofpark

Zondag

Kinderactiviteiten: doorlopend spellencircuit ‘Wat heb jij op je kerfstok?’ op Hunnerpark, Valkhofpark en in Museum Het Valkhof

14.00 Kinderveldslag14.30 Kinderparade Valkhofpark

Wij wensen uveel plezier op het Festival!

ZATERDAG 24 11u 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

Hunnerpark

Oude stadsmuur

Schieten met de trebuchet, militaire demonstraties, prostituee-act, muziek, ambachten, middeleeuws eten Avondprogramma met kampement, muziek, eten & drinken, vuuracts, ambachten

Slag om de Poort, bestorming Vuurshow Gelderse Draak Nijmegen onder vuur;

Nachtwacht

Middeleeuws Banquet met Pieter Derks en muziekgroep Krebbel

Valkhofpark

Toernooiveld

Barbarossaruïne

St.Nicolaaskapel

Middeleeuwse ambachten, kookdemonstraties Avondprogramma met fakkels en vuurspuwers

Opening Ridder-toernooi

Riddershow Riddershow Riddershow Riddershow Processie voor St. Antonius Abt

Vuurshow met paarden

Nachtwacht

Uitdaging tot riddertoernooi Wapenschouw



Capella Vacalis; Franciscaner monnik; Muziekgroep Krebbel

Capella Vacalis;



Capella Vacalis

Christine de Pisan;


Capella Vacalis;

Franciscaner monnik


Capella Vacalis

Senter Claesmeesters Christine de Pisan;

Stads-omroepersgilde

Kelfkensbos Middeleeuwse jaarmarkt: mooie waar, billijke prijzen

Museum Het Valkhof


Karel de Grotezaal



Over Blijde In-comste

Gebroeders van Limburg &Johan Maelwael

Vuur in de minia-tuurkunst

Lepra nu; Middeleeuws me-disch spreekuur

Leprozen en leprozenhuizen

Middeleeuws me-disch spreek-uur

Laserie en heel-meesters

Stevenskerk

Kapel/transept

Demonstraties kalligrafie & perkament, workshop rubbing

Middeleeuwse dans Kamerkoor I Bianchi

ZONDAG 25 10u 11 12 13 14 15 16 17

Stevenskerk

Kapel/transept

Middeleeuwse mis, kindernevendienst Demonstraties kalligrafie & perkament, workshop rubbing

Middeleeuwse dans; Vespers Middeleeuwse dans

Wereldlijke muziek Vespers

Kelfkensbos Middeleeuwse jaarmarkt: mooie waar, billijke prijzen en theater Rad van Fortuin

Valkhofpark

Toernooiveld

Barbarossaruïne

St.Nicolaaskapel

Middeleeuwse ambachten, Stadsomroepersgilde

Riddershow Riddershow Riddershow

Wapenschouw

Muziekgroep Krebbel;

Kamerkoor I Bianchi

Christine de Pisan;

Franciscaner monnik


Christine de Pisan

Kamerkoor I Bianchi

Hunnerpark Schieten met de trebuchet, militaire demonstraties, prostituee-act, muziek, ambachten, middeleeuws eten

Slag om de Poort, bestorming

Museum Het Valkhof


Karel de Grotezaal



Over de Blijde Incomste

Schippersantepen-dium

In het vuur van werken; Middeleeuws medisch spreekuur; Middeleeuwse chirurgie

Nijmeegse Torendag:Stevenstoren

Overige torens

Geopend voor beklimming

Verhalen gildegids Verhalen gildegids

Roofvogelshow, blokfluitensemble



Zondag 25

Vertrek om 16.00 uur vanaf de Hertogstraat

BLIJDE INCOMSTE: Hertogstraat,Van Broeckhuijsenstraat, Ziekerstraat, Broerstraat, Burchtstraat

22

Zondag 25 augustus Met een dagkaart (kinderen tot 12 jaar gratis /

€ 8,50 v.v.k. / € 9,50 kassa) heeft u toegang tot het

Valkhofpark, het Hunnerpark en Museum Het Valkhof

De Stevenskerk, Kelfkensbos en de Torens zijn vrij

toegankelijk

De meeste activiteiten in het Hunnerpark en het

Valkhofpark eindigen om 15.30 uur, i.v.m. start van de

Blijde Incomste om 16.00 uur

Blokkenschema: zie pagina 20-21

Stevenskerk Middeleeuwse Mis en demonstraties, work-shop, muziek en dans

Gratis toegang, geopend van 10 tot 17.00 uur

Middeleeuwse Mis Vurig geloof in middeleeuwse sfeer (met kin-dernevendienst)Om 10.00 uur houden we een kerkdienst in de sfeer van de Middeleeuwen waarbij vuur cen-traal staat. Het letterlijke vuur van licht, warm-te en vernietiging, vuur dat in de Middeleeuwen nooit werd gedoofd. Het figuurlijke vuur van het braambos, de vurige tongen van Pinksteren maar ook van hel en ziekten, vuur dat bij voort-during de middeleeuwse mens inspireerde of beangstigde.De viering staat ook stil bij de vurige inspiratie van de Bijbelse boodschap. Brandt er een vuur in ons? Zijn het hellevuur en vagevuur zo ken-

merkend voor de middeleeuwen of toch meer het brandende vuur van de liefde?De Schola Cantorum Karolus Magnus zingt Gregoriaanse gezangen en I Bianchi zingt kerk-muziek uit de 15e eeuw. U zult een aantal gezangen herkennen en spontaan mee willen zingen. De rijkdom van de symbolentaal en de inhoud van het woord zullen u bekoren en in vuur en vlam zetten. Binnen brandende kaar-sen, gloeiende wierookkooltjes en de warmte van de verkondiging, buiten vlammende vuur-potten. Henk Gols is de voorganger bij deze door de 15e eeuw geïnspireerde viering. Het Oecumenisch Citypastoraat en de Stichting gebroeders Van Limburg werken hierin samen, onder auspiciën van ceremoniarius Hubert Hendriks. Tijdens de kerkdienst wordt er een speciaal aangepast programma voor de kinderen verzorgd.

AmbachtenVan 12.00 – 17.00 uur kunt u zien hoe kunstig en met veel vakmanschap ambachtslieden hun middeleeuwse teksten kalligraferen, perka-ment maken en grafstenen afdrukken (rub-bing). Het Hospice geeft informatie over haar werk (zie p. 33). Demonstraties kalligrafie en perkamentTrudie Demoed is hofkalligraaf en heraldicus, ze heeft voor de akte van abdicatie bij de troonswisseling van nu prinses Beatrix en ko-ning Willem-Alexander de gouden letters aan-gebracht op het perkament! Ze laat zien hoe een geschreven boek tot stand komt door het

rogramma Zondag ZO. 25/08

23

verhaal van Mariken van Nieumeghen met eenganzenveer te schrijven. Ook de manier van uitsnijden, vouwen en belijnen komt aan de orde. Anke Wuite is als heraldisch tekenaar werkzaam in de St. Stevenskerk, waar ze op perkament een wapen schildert uit het wapenboek van de heraut Gelre.

Workshop rubbing: maak je eigen afdruk.Rubbing is een middeleeuwse afdruktechniek,die met name in Britse kerken nog steeds heelpopulair is. Voornamelijk grafstenen met reliefen middeleeuwse stempels worden op papierafgewreven met was. Door Storm Stufkens enPeter van Prooijen.

Noorderkapel13.10-13.40 uur Schola Cantorum Karolus Magnus Dit internationaal bekende koor o.l.v. dirigent Stan Hollaardt vertolkt het authentiek Gregoriaans erfgoed en viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Zij laat in een Vesperviering o.a. een hymne en psalmen horen uit dit avondgebed. 14.00-15.00 uur De Speellieden van GelreConcert met voornamelijk wereldlijke muziekvan het Bourgondisch hof, o.a. composities vanGuillaume Dufay. De Speellieden van Gelre o.l.v. Leo Quaijtaal leggen zich sinds 1975 toe op vocale en instrumentale muziek uit Middeleeuwen en renaissance. 15.10 - 15.40 uur Schola Cantorum Karolus Magnus Vesperviering. Zie hierboven.

Noordertransept12.30-13.00 uur en 13.30-14.00 uur Middeleeuwse dans, optreden van Triomphe et enchantementsamen met Ballare, een dansgroep uit Riga. Zij worden muzikaal begeleid door Wrongel en Wei.Triomphe et enchantement is een zeer ervarendansgroep onder auspicien van STOUD (Stichting Stimulering Oude Dans), die zich heeft gespecialiseerd in middeleeuwse dans.

KelfkensbosMiddeleeuwse Jaarmarkt en Rad van Fortuin

Gratis toegang, geopend van 12.00 tot 17.00 uur

Boeren, Burgers & Buitenlui: Mooie waar, billijke prijzen!In de Middeleeuwen kwamen de boeren van heinde en verre met karren hun waren aanvoe-ren: uit de Betuwe fruit, uit het Land van Maas en Waal groenten, en via de Hanzeschepen werden wijn, bont, hout en stoffen meege-bracht. Die traditie herleeft in de Middeleeuwse Jaarmarkt op Kelfkensbos. Deze gezellige markt trekt altijd veel bekijks en kopers. Nu ook ’s avonds geopend! Aangeboden worden ambachtelijke en eer-lijke producten uit de eigen streek: brood, wijn, speelgoed, vis en bretzels. Veel waar is van ecologische oorsprong. Ter plekke demon-streren vele standhouders de vergaring van hun producten voor u. Bij educatieve kramen krijgt u uitgebreide informatie over cultuurhis-torie, onderwijs, archeologie, kastelen en de Middeleeuwen.

Theater - Rad van FortuinNiemand was in de Middeleeuwen zeker van zijn lot en bestaan, Vrouwe Fortuna was steke-blind en kon met haar grilligheid elk moment toeslaan. Het Rad van Fortuin is een belangrijk middeleeuws beeld, waarin alles op zijn kop kan staan. Bovenaan zit nog de keizer, die zegt: ‘ik zal regeren, ik regeer, ik heb geregeerd…ik ben zonder koninkrijk’, want Vrouwe Fortuna zorgt ervoor dat hij van zijn troon valt. Naast de keizer spelen een koopman, bedelman en monnik een rol.

Spel: De Theaterstraat, onder regie van Esther Rensen.


24

Het Valkhofpark Riddertoernooien, muziek, verhalen, wapen-schouw, kinderspelen, demonstraties van middeleeuwse ambachten, middeleeuws eten & drinken


Plattegrond Valkhofpark: zie pagina 12

De Valkhofburcht herleeft!Op het Valkhofpark met zijn magistrale pano-rama verrees in de Middeleeuwen de grootste burcht van de Lage Landen. Na de befaamde keizer Karel de Grote, keizerin Theophano en keizer Federico I Barbarossa bewoonden de hertogen van Gelre dit kasteel. De grote uit-kijktoren uit die tijd, de Donjon, zal als alles meezit de komende jaren worden herbouwd. Er is geen mooiere plek denkbaar om het hofle-ven zichtbaar te maken voor jong en oud. Met riddertoernooien, een valkenier met zijn roof-vogels, middeleeuwse ambachten, veel muziek, verhalen, kinderspelen, en een kijkje in de mid-deleeuwse keuken.

Middeleeuwse ambachtenAmbachtslieden vertonen in hun kampemen-ten hun handwerk en geven tekst en uitleg over de werkstukken. Zo zijn er demonstra-ties met uitleg over hun specialisme van smid Klaas Kloosterhuis, houtbewerker Jaap Hogendoorn en leerbewerker Erik Nummerdor. Het Kennemer Kunstgilde beeldt het kunstzin-

nige leven in de late Middeleeuwen uit, mid-dels schilderkunst, bouwkunst en muziek. Het Holtland Genootschap geeft demonstraties van middeleeuwse textielbewerking. Bij de val-kenier van Valkerij Schaap krijgt u uitleg over roofvogels, en mag u deze zelf vasthouden! Toernooiveld: ´Het Riddertoernooi van Gelre´Stichting Langenort, Stichting HEI, Het Woud der Verwachting en muziekgroep Krebbel zorgen voor vertier op het Toernooiveld. Om 12u, 13u en 15u worden en riddershows gehouden.

WapenschouwOm 13.30 uur krijgt u bij de wapenschouw in de Barbarossaruïne een interactieve uitleg over wapens en schilden. St.NicolaaskapelIn de St.Nicolaaskapel (voorheen Valkhofkapel) zijn van 12 tot 15.30 uur afwisselend optredens van Muziekgroep Krebbel, Kamerkoor I Bianci, Christine de Pisan en Ben van der Hargh.

Muziekgroep Krebbel Muziekgroep Krebbel bestaat uit vier Gelderse muzikanten die een grote verscheidenheid aan middeleeuwse instrumenten bespelen. Op het repertoire staan vocale en instrumentale mu-ziek uit de Middeleeuwen en Renaissance. Krebbel zal in een gevarieerd programma we-reldlijke muziek ( o.a. uit de Codex Buranus, Jan Moritoen (Gruuthuse Handschrift) Walther


25

von der Vogelweide ) uit de periode 1200-1550 laten horen. Ook zullen zij iets vertellen over de meegebrachte instrumenten. Krebbel bestaat uit: Manfred Vennik, Kim Strbac, Guus Vennik en Joop de Jager.

I Bianchi Middeleeuws Kamerkoor I Bianchi, o.l.v. Jan Pie-ter Zwart, is gespecialiseerd in meerstemmige a capella koormuziek uit de periode 1300-1450. Dit jaar contrasteren ze vurige en vrolijke devotie rond Maria met gepassioneerde en plechtige com-positorische hoogstandjes voor in de mis. Daarna gaan ze natuurlijk ontspannen in de taveerne.

Christine de Pisan Christine de Pisan was de eerste prinselijke ‘vrouw-auteur’, werkte aan het Franse hof en kende de gebroeders Van Limburg persoonlijk. Haar beroemde boeken en dichtkunst verras-ten door hun moderniteit. Hoe veroverde zij als vrouw een vooraanstaande rol in de literatuur? Françoise Gall, ruim 25 jaar docent Frans in Ne-derland, onthult haar magistrale werk en we-reld onder het motto ‘Liefde, wijsheid, trouw en noblesse van het hart’. Uit ‘Poésies d’amour’: ‘Zo zeer verheugt uw komst mijn hart, dat het opspringt, van vreugd vervuld.’

Ben van der Hargh Ben van der Hargh: Franciscaan, verbonden aan de St.Nicolaaskapel (voorheen Valkhofka-pel), staat stil ‘In het midden van de tijd’, ten tijde van de Gelderse hertogen van het Huis Gulik. De Franciscaan brandt zuivere wierook, is in zichzelf gekeerd en zingt Gregoriaans. Dan bemerkt hij mensen en verwelkomt hij hen in zijn kapel, stelt zich voor en wil praten over en vanuit zijn stilte. Het is een ontmoeting, geen optreden. Op de achtergrond is zacht Gregori-aanse koorzang te horen. Hij kan o. a. vertellen over zijn Getijdenboek, de Franciscaanse orde en levensstijl, zijn pij en zijn St.Nicolaaskapel.

Het Stadsomroepersgilde Zondag zijn de stadsomroepers te vinden op het festivalterrein. Zij houden u op de hoogte van het programma en het laatste nieuws.

Hunnerpark Bestorming, militaire kampementen, trebuchet en Gelderse Draak


Plattegrond Hunnerpark: zie pagina 13

Schieten met de trebuchetEen trebuchet (slingerarm) is een middeleeuws wapen, bedoeld om projectielen mee tegen of over vestingmuren te schieten. Daarnaast werd het gebruikt om karkassen van aan ziekten overleden dieren of mensen over de vijandige muren te slingeren, om de waterput te vergifti-gen en ziekten te verspreiden bij de belegerden. Alleen al de aanwezigheid van het wa-pen was soms voldoende om de vijand schrik aan te jagen en de witte vlag te doen hijsen.

De Gelderse DraakWat de Nederlandse leeuw is voor Nederland, is de Gelderse Draak voor de provincie Gelderland. Aan de oerschreeuw van deze draak, die in doodsnood bij de mispelboom ‘Gelre, Gelre’ schreeuwde, heeft de provincie haar naam te danken. Het monster dat al vuurspuwend


26

door de moerassen en velden in de omgeving waarde, zich voedend met de bewoners van de streek en hun vee, werd verslagen door twee moedige broers. Zij zijn in de sage de stamva-ders van de graven en hertogen van Gelre. Een stel zeer vakkundige vrijwilligers heeft maan-denlang gewerkt aan de bouw van dit oermon-ster. Hij weegt 9 ton en is 9 meter lang en 4 meter hoog. Laat u overdonderen!

Militaire demonstratiesDe Compagnie van Cranenburgh, Gelre’s Over-kwartier, Compagnie van Brederode en de Ridders van de IJssel hebben hun kampemen-ten opgeslagen op het Hunnerpark. Hier geven zij permanente demonstraties over middel-eeuwse krijgskunst.

Prostituees van de Ghele CousebantDe dames van de Ghele Cousebant trekken met de soldaten mee en leven zich in in de rol van middeleeuwse prostituee. De dames van lich-te zeden houden zich aan de middeleeuwse dress-code. Geel was een kleur die toen met prostitutie werd geassocieerd, en elke stad had voorschriften hoe deze kleur terug moest ko-men, zoals een gele jurk of een gele strik in het haar.

Doede de Draaier en Tweedledee & TweedledumDit muzikale duo legt zich toe op vocale en instrumentale muziek uit de Middeleeuwen.

Daarbij maken zo zoveel mogelijk gebruik van (kopieën van) authentieke instrumenten.

AmbachtenLeden van gezelschap Quackelare laten hun ambachten zien, zo zijn er een zeepmaakster en een alchemist. Ook vermaakt Quackelare met hun speellieden: jongleurs, steltlopers en een vuurspuwer. Mobiele spinsters laten het authentieke ambacht van het spinnen met een handtol zien.

Die Edelike SpijseVanaf 12.00 uur kookt Die Edelike Spijse authentieke middeleeuwse maaltijden, waarvan u voor een klein bedrag kunt genieten, zolang de voor-raad strekt.De maaltijden worden bereid op open vuur, met ijzeren ketels, naar authentieke recepten.

Slag om de Poort Op 3 juli 1473 lag de oostkant van de Nijmegen zwaar onder vuur, de kwade Bourgondische hertog Karel de Stoute was met zijn leger de stad komen opeisen, die hij van de hertog van Gelre had gekregen. Met een versterkte muur tussen de oostelijke poorten verdedigde Nijmegen zich moedig. Onder heldhaftige lei-ding van Reyner van Broekhuizen (inderdaad, daar is de Van Broeckhuysenstraat naar ver-noemd) wisten zij twee weken stand te houden. Maar op 17 juli gaf de stad zich over. Veertig


27

Nijmeegse regenten werden gedwongen op blote knieën en zonder hoofddeksel naar het vijandige legerkamp te kruipen als symbolische onderwerping. Bovendien moest de stad 80.000 Nijmeegse Rijnguldens betalen, terwijl Karel de Stoute zich van het balkon van een herberg op de Grote Markt liet toejuichen. Deze ‘boergoen-se overhering’ duurde slechts vier jaar. Tot op de dag van vandaag beroemt Nijmegen zich op zijn Bourgondische goedmoedigheid en warme sfeer, maar dat had met deze bestorming niets van doen. Dit historische verhaal wordt om 13.30 uur opnieuw werkelijkheid.

Museum Het Valkhof Gekluisterde vrouw, schatkamer, lezingen, ge-zondheidszorg in de Middeleeuwen, fotostudio

Toegang met dagkaart (hele museum toegankelijk),

geopend van 11.00-17.00 uur

De tunnel in de middeleeuwse muur naar het

Hunnerpark is open en vormt een doorgang naar het

achterliggende festivalterrein.

Vurig geloof: de gekluisterde vrouw in de kel-derruimte van de middeleeuwse omwalling in de museumtuinSuster Eva verblijft al jaren in deze stenen kluis. Gaat u bij haar naar binnen, dan kunt u haar steun en wijze raad vragen, er is in de stad geen betere! Zien kunt u haar echter niet. Zij is een verborgen vrouw, een ‘wijs wijf’. Net als honderden andere middeleeuwse vrouwen in West-Europa is zij zo vurig gelovig dat zij zich vrijwillig heeft laten inmetselen in dit kleine gebouwtje om een extreem leven te leiden van studie en spiritualiteit. Midden in de stad, los van klooster en orde, wisten deze wereldlijke vrouwen grote invloed te verwerven als intel-lectuele raadgeefsters. Elke stad had wel een ingemetselde vrouw. Onzichtbaar en onbe-reikbaar voor de verleidingen van de wereld wisten zij als bemiddelaars tussen hemel en aard, raad te geven aan gewone burgers en de plaatselijk elite. Voor deze vrouwen was het kluizenaarschap een interessante keuze, omdat ze hiermee de mogelijkheid kregen hun

leven aan studie en spiritualiteit te wijden en daarmee een invloedrijke positie te verwerven. Helemaal geïsoleerd leefden zij niet: zij hadden vaak een deur naar de kerk, kregen meestal hulp van buiten en ontvingen soms logees. Maar zelden verlieten zij hun plek. Van Suster Bertken in Utrecht is bekend dat zij 57 jaar lang in haar kluis verbleef. Hoe lang Suster Eva hier zal verblijven is niet in haar handen. De Schatkamer in het auditoriumBekijk de bijzondere miniaturen van de gebroe-ders Van Limburg, o.a. uit de getijdenboeken Les Belles Heures en Les Très Riches Heures! Samen met een museumexpert krijgt u de kans dit bijzondere werk van dichtbij te bestuderen in de peperdure facsimile uitgaven die een zo getrouw mogelijke replica zijn van het origineel.

Lezingen12.00-12.30 Lezing over de gebroeders Van Limburg en Johan Maelwael, door Clemens Verhoeven.13.00-13.30 Lezing over de Blijde Incomste, de bijzondere be-tekenis door de eeuwen heen tot en met de heden-daagse Nijmeegse optocht, door André Stufkens. 14.00-14.30 Lezing over het Schippersantependium, een uniek borduurkunstwerk uit de collectie van Museum het Valkhof dat de rijke geschiedenis van het schippersgilde Sint Olof in Nijmegen verbeeldt, door Hubert Hendriks.


28


‘Qualen, Melaten en Gheneesconst’ in de Karel de Grote zaalGezondheidszorg in de Middeleeuwen door de Middeleeuwen werkgroep van de medisch-historische kring D de Moulin (Radboud Universiteit) m.m.v. LOTUS EHBO.13.00-13.20 In het vuur van werkenMensen werken voor hun brood, met vuur en motivatie voor het werk. Of met vuur als onder-deel van het werk. Op gevaarlijke hoogte bou-wenaan de kerktoren, of goud en zilver smeden voor de hertog. Ongevallen en vergiftigingen liggen op de loer. Voorbeelden van werk, be-drijfsongevallen en beroepsziekten worden aan de hand van beeldmateriaal uitgewerkt door Drs. Meeuwes Pool; arts. 13.45-14.15 Der meysteren ure: advisen wie men leven sal ende wair voir men sich hueden sal Middeleeuws medisch spreekuur met vroed-vrouw, magiër en chirurgijn.14.45-15.05 Roodgloeiend ijzer of ongebluste kalk? Branden in de middeleeuwse chirurgie Branden was een waardevolle geneeswijze in de middeleeuwse chirurgie. Of eigenlijk waren het er twee: chirurgen onderscheidden bran-den met het ijzer van branden met chemische middelen, zoals ongebluste kalk. In deze lezing hoort u hoe de chirurgen de twee manieren van branden toepasten. Pijnlijk waren ze allebei! Door drs. Karine van ‘t Land-van Wesenbeeck; arts, historica. Maak je eigen Middeleeuwen Profiel in de fotostudioNiet alleen tijdens het festival, maar het gehele jaar kan iedereen genieten van zijn middel-eeuwse rol, kleding en gedaante. Vakfotograaf Joep Janssen legt uw Middeleeuwenrol vast in zijn fotostudio op de galerij (1e verdie-ping). Deze foto wordt ter plekke op de web-site van de stichting gezet als uw persoonlijke Middeleeuwenprofiel.

Binnenstad / Twaalfde Nijmeegse Torendag

Toegang gratis, Stevenstoren van 11 – 15 uur ge-

opend, overige torens van 13 – 17 uur

Torens bepalen niet alleen het beeld van een stad, ze vertellen ook haar geschiedenis. De Nijmeegse historische torens vertellen zo het verhaal van de oudste stad van ons land. De twaalfde Nijmeegse Torendag sluit ook dit jaar weer naadloos aan bij het Gebroeders van Limburg Festival. Dat betekent dat niet alleen de historische stadstorens gratis toegankelijk zijn, maar ook dat de activiteiten rond de to-rens in middeleeuwse sfeer zijn gehouden.

De Stevenstoren is van 11.00-15.00 uur te be-klimmen. Torenwachters van het Gilde Nijmegen zorgen voor de begeleiding. Om 12.00 en 13.00 uur vertelt Gildegids Jan Rutten verhalen in de Torenhal.

Op de binnenplaats van Museum de Strate-makerstoren aan de Waalkade wordt om 13.00, 14.00 en 15.00 uur een show gegeven met roofvogels, aantrekkelijk voor iedereen. Middeleeuwse troubadours zorgen voor een muzikale opluistering.

MuseumcaféIn het Museumcafé kunt u genieten van een heerlijke middeleeuwse lunch geïnspireerd op recepten uit de tijd van de gebroeders Van Limburg.

koffie/thee € 2,00 Crieckentaert € 3,00 Anyunsoppe € 4,50 Kaasplank met brood € 6,50 Pasteitje van champignons € 7,50 Kapoen op brood € 6,50 Broodje speenvarken met moustarde € 5,50

29


De Stadhuistoren (Burchtstraat) en de middel-eeuwse stadhuiskelders zijn onder leiding van een gids te bezichtigen. In het Kronenburgerpark zijn de drie monumen-tale torens – de Jacobstoren, de Roomsche Voet en de Kruittoren te bezichtigen. In de Kruittoren kunt u kennis maken met de kunstenaar Johan van Dinteren en zijn werk. Van 13.00 tot 14.00 uur wordt in de Roomsche Voet een concert ge-geven van middeleeuwse melodieën door het Lindenberg blokfluitensemble.In de Jacobstoren krijgt u uitleg over de verdedigingswerken van de stad en in het bijzonder over deze toren.Bovendien worden daar – voor jong en oud – om 14.15 en 15.15 uur verhalen verteld.De toren van de Belvédère is op deze Nijmeegse Torendag beperkt toegankelijk. Georganiseerd door Stichting Nijmeegse Toren-dag i.s.m. Museum De Stratemakerstoren.

Binnenstad / Blijde Incomste

Gratis, vertrek om 16.00 uur vanaf de Hertogstraat

De volgorde waarin de honderden figuranten die deelnemen aan de Blijde Incomste nu staan opgesteld, is grotendeels gebaseerd op histo-rische bronnen, zoals de Blijde Incomste van Keizer Karel V in Nijmegen uit 1546. Omdat de stad als gastheer optrad lopen schout en sche-penen vooraan, waarna militairen en vorsten verschijnen. Na de religieuze groep komen ten-slotte de burgers, boeren en buitenlui, van rijk tot arm, aan de beurt. U kunt figuren uit het januari-, het april-, het mei- en augustusblad uit de Très Riches Heu- res du duc de Berry herkennen. Ook de Gregoriusoptocht, de hellemond, de schaapherders, de flagellanten en het witte koor zijn afgeleid van bladen van de hand van de drie broers. Een uitgebreide beschrijving kunt u op onze website vinden en via uw smart-phone ter plekke lezen.

e blijde incomste is het hoogtepunt van het Gebroeders Van Lim-burgfestival.

Deze stoet past in een traditie van histori-sche optochten, zoals die eeuwenlang in Nijmegen hebben plaats gevonden. Vors-ten bezochten de stad en de inwoners spanden zich in om het beste beentje voor te zetten. Een aantal ensembles is rechtstreeks nagebootst van miniaturen van de Gebroeders van Limburg. Wereld-kunst komt tot leven! Deze tekst geeft hierover uitleg. Bent u enthousiast, doe dan volgend jaar zelf ook mee!

30

Enkele opvallende onderdelen uit de stoet:

Ons eigen trebuchetteam met zegekarDe verdedigers van de stad Nijmegen, die nauwkeurig de torens en muren kunnen be-schieten, zijn herkenbaar aan hun gambesons (wambuizen) in de stadskleuren. Zij dragen vaandels van de stad. Achter hen de zegekar.

Ambassadeurs van GvLjrLeerlingen van diverse basisscholen, die gewerkt hebben aan het educatieve project GvLjunior, lo-pen als weeskinderen mee met de stoet.

Schout- en schepenengroepDe regenten van de stad, verbeeld door de hedendaagse burgemeester en enkele wet-houders, laten zich vooraan de optocht zien. Immers: de Blijde Incomste is bedoeld om aan de vorsten te laten zien dat het met het bestuur en de bevolking van de stad goed gaat, zodat zij meer privileges verdienen. Liever ‘privileges’ dan ‘leges’.

NarAan Pieter Derks de eer commentaar te geven op het voorgaande gezelschap en de wereld op zijn kop te zetten, in de vorm van nar. In de Middeleeuwen had de nar een bijzondere po-sitie: hij wekte enerzijds de indruk onderaan de sociale ladder te staan, maar hij kon tegen de heersende opvattingen in gaan en leden en gasten van het hof doorgronden en voor de gek te houden, zonder dat hij ervoor gestraft werd.

De Nijmeegse RijnsguldenEr worden 15.000 chocolademunten verspreid, met een afbeelding van de unieke Nijmeegse Rijnsgulden. De munten staan voor het losgeld dat de Nijmegenaren moesten betalen aan de Bourgondiërs, die hen na weken van weerstand hadden verslagen. (zie p. 13)Met dank aan: RABO bank Nijmegen e.o.

De gebroeders Van LimburgDe jonge kunstenaars zoals ze in Nijmegen op-groeiden, rijden mee op een speciale wagen.

Hertogelijke stoetDe bazuinblazers, wimpeldragers, hellebaar-diers, herauten, erfmaarschalken en banner-heren van Gelderse adellijke families gaan de hertog vooraf. Een bont spektakel trekt voorbij, samengesteld uit figuren van de lenterit en val-kenjacht uit de miniaturen van de gebroeders. Valkeniers, hondenmeesters en strontschep-pers sluiten de stoet van 50 man af. Nieuw is de heraut Gulik, de belangrijke raadsman van de hertog. Met de al bestaande herauten Kleef en Gelre is het trio herauten van Gelre compleet.

Het Huis KleefNaast hertogin van Gelre, Katherina van Kleef, zijn ook haar broer Johann 1 van Kleef, de hertog


PLATTEGROND BLIJDE INCOMSTE

31

van Kleef en bevrijder van onze partnerstad Soest (in midden-Duitsland) en hun beider va-der, Adolf van Kleef, prominent aanwezig.

Isabella van FrankrijkDe Wolvin van Frankrijk, (1292-1358) werd Isa-bella van Frankrijk ook wel genoemd, vanwege haar wrede optreden en moord op haar man, de Engelse koning. Maar men noemde haar ook Isabelle de Rechtvaardige. Haar dochter huwde hertog Reinoud II van Gelre. Sint Gregoriusoptocht met reliekhuisDe miniatuur van de Sint Gregoriusoptocht gaat over een pestoptocht in Rome, georganiseerd door paus Gregorius. Een fraai nieuw reliekhuis van de heilige Petrus zorgt mogelijk voor ge-nade. Sint Olof en de Senter Claesmeesters In de tocht wordt een kostbare en unieke re-plica van het Schippersantependium (1494) meegedragen. Dit antependium, waarmee een altaar of een kansel werd bekleed, is afkomstig van het Nijmeegse schippersgilde Sint Olof uit de tijd dat dit gilde in de Hanzestad Nijmegen de grootste en belangrijkste was. De Senter Claesmeesters dragen dit kostbare kleed.

Gheneesconst De pest -ook wel zwarte dood- trok een spoor van dood en verderf door Europa: 25 miljoen mensen stierven er in de 14e eeuw aan, een derde van de bevolking. Flagellanten voerden geselrituelen uit om boete te doen voor de zonden van de mens-heid en om erger te voorkomen. De indringende gezangen en vormen van zelfkastijding worden naar authentiek middeleeuws voorbeeld een paar maal tijdens het festival opgevoerd. De dood zaait dood en verderf voor de pestlijders,

maar pestdokters, kruidenvrouwen, chirurgij-nen, dottore medicinae, flagellanten, alchemis-ten en vroedvrouwen proberen te redden wat er te redden valt.

Rad van fortuinNiemand was zeker van zijn lot en bestaan, Vrouwe Fortuna was stekeblind en kon met haar grilligheid elk moment toeslaan. Het Rad van Fortuin is een belangrijk middeleeuws beeld, waarin alles op zijn kop kan staan. Bovenaan zit nog de keizer, die zegt: ‘ik zal regeren, ik regeer, ik heb geregeerd…ik ben zonder konink-rijk’, want Vrouwe Fortuna zorgt ervoor dat hij van zijn troon valt. Naast de keizer spelen een koopman, bedelman en monnik een rol.

Gelderse DraakDe draak met zijn doodskreet ‘Gelre, Gelre!!!’, waaraan het hertogdom Gelre haar naam te danken heeft, veroorzaakte dood en verderf op ons grondgebied. Door zijn giftige adem en vuur was de draak door niemand te benaderen. Totdat twee jonge en moedige ridders hem de doodsteek toebrachten.


32

de Stichting gebroeders Van Limburg

Over de Stichting gebroeders Van LimburgDe Stichting gebroeders Van Limburg is opgericht in 2003, als opmaat naar het 2000-jarig feest van de stad Nijmegen in 2005. Een mooie gelegenheid voor aan-dacht voor de wereldberoemde middel-eeuwse schilderbroers uit Nijmegen, met de unieke kans om de net gerestaureerde miniaturen uit het getijdenboek Les Bel-les Heures te kunnen tentoonstellen in Museum Het Valkhof. De tentoonstelling ‘Nijmeegse meesters aan het Franse hof’ werd een enorm succes met bijna 100.000 bezoekers. De opening werd opgeluisterd door de eerste Gebroeders van Limburg-dag in het centrum van Nijmegen. Dat smaakte naar meer.

Sindsdien wordt het Gebroeders van Limburg Festival jaarlijks elk laatste weekend in augus-tus gehouden in het centrum van Nijmegen. Het festival werd uitgebreid met een tweede en zelfs een derde festivaldag, en elk jaar worden steeds meer onderdelen authentiek uitgewerkt.

Inmiddels lopen er zo’n 650 ‘Middeleeuwers’ rond op het festival, en wordt het Gebroeders van Limburg Festival steeds meer een deel-

nemersfestival. Met jaarthema’s a l s ‘musica, musica’, ‘geuren en smae-cken’ en dit jaar ‘vol vuur’, laat het festival beleven hoe inspirerend d e Middeleeuwen zijn.

Ook naast het festival bevordert de stich-ting het erfgoed van de gebroeders Van Limburg en het middeleeuwse Nijmegen. Zo bezochten we in 2010 als stadspromo-tie New York, waar de echte miniaturen in het Metropolitan Museum tentoon werden gesteld. Jaarlijks houden we een nieuwjaarsbijeenkomst met lezingen over de gebroeders en werken we samen met partnerfestivals in Nederland en Duitsland. De Stichting zet zich met succes in hun kunst permanent in de stad zichtbaar te maken. We werken actief aan het bevorderen van cultuurhistorisch toerisme en steunen we-tenschappelijk onderzoek, publicaties en confe-renties. ’t Geselscap, de vriendenvereniging van de stichting, is daarbij een onmisbare steun.

Met het educatieve project GvLjr laten we zo-veel mogelijk leerlingen op basisscholen kennis maken met de kunst van hun Nijmeegse voor-gangers, die immers zelf nog heel jong waren toen zij hier rondliepen en hun talenten ontwik-kelden. Excellentie begint al vroeg. En dat de scholieren enthousiast zijn ziet u wellicht als u ze tijdens het festival tegenkomt in hun mid-deleeuwse kleding.

33

De Stichting gebroeders Van Limburg hanteert sinds haar oprichting in 2003 een eenvoudig motto: ‘Authentiek, duur-zaam en gedragen door de bevolking’. We houden van puur natuur en echt. Net zoals in de Middeleeuwen verbruiken we geen elektriciteit (althans zo min moge-lijk), maar doen we alles met inspireren-de menskracht. Natuurlijk gebruiken we geen plastic, en de producten die worden verkocht zijn biologisch, met eerlijke ingrediënten en meestal uit eigen streek. Als u ons en de DAR helpt door uw afval te scheiden en niets op straat te gooien houden we samen ons centrum schoon.

Hospice Bethlehem…De gebroeders Van Limburg schilderden hun wonderschone miniaturen in een wel zeer barre en helse tijd. De pest sloeg toe, één derde deel van de Europese bevolking stierf. Begeleiding van zieken en stervenden werd gedaan in kloosters en door de hospitaalridders in de Commanderie van Sint Jan. Niet ver daar vandaan, op de Sint Anthoniusplaats, was een huis voor de opvang van armen en zieken. Sinds 2003 huist op deze plek het Hospice Bethlehem, waar 24 uur per dag zorg geboden wordt aan tien gasten uit de regio Nijmegen. Het hospice is er voor mensen die medisch gezien uitbehandeld zijn, maar niet thuis kunnen sterven. Zij kunnen in alle rust, in een warme en zorgzame omgeving en in de nabijheid van dierbaren afscheid nemen van het leven. Dat kan alleen met uw hulp! Word dona-

teur en daarmee lid van de vriendenclub van Hospice Bethlehem voor 25 euro per jaar. Tijdens het festival kunt u zich opgeven en verdere in-formatie krijgen bij de kraam van het Hospice Bethlehem in de Stevenskerk. Meer info: www.vriendenhospicebethlehem.nl

DonjonMet de herbouw van de Donjon krijgt middel-eeuws Nijmegen weer iets van haar grandeur terug. In de loop van de eeuwen is er veel ver-woest en leefde er terughoudendheid om verlo-ren gegane gebouwen te reconstrueren naar au-thentiek voorbeeld. De Stichting gebroeders Van Limburg ondersteunt de herbouw en beveelt de publieksacties van de Stichting Donjon Nijmegen van harte bij u aan. De oude Donjon is een icoon uit het verleden van Nijmegen. De nieuwe Donjon wordt een uitkijktoren naar het verleden en de toekomst. De Nijmegenaar van nu kent dezelfde gedrevenheid, openheid en passie als eeuwen geleden en koestert deze historie, maar gebruikt die energie nu om te bouwen aan de toekomst. Meer info: www.donjon.nu

De Stichting gebroeders Van Limburg doet meer dan alleen het festival!

uurzaam en maatschappelijk betrokken

Ik word lid voor € 25,- per jaar

Ik word lid voor € 40,- per jaar

Ik word lid voor …….. per jaar

Stuur mij informatie over het lidmaatschap:

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E-mailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening: . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(Graag inleveren bij de kassa of de informatiekraam van ’t Geselscap).

Als u tijdens het festival lid wordt kunt u gratis naar de Soirée op vrijdagavond 23 augustus, en krijgt u twee consumptiebonnen, te besteden tijdens het festival. ’t Geselscap, de Vrienden van de Stichting gebroeders Van Limburg , steunen financieel en/ of als actieve vrijwilliger het Gebroeders van Limburg Festival. De ruim 300 leden worden speciaal en gratis uitgenodigd voor sfeervolle de nieuwjaarsbijeenkomst ‘Approche, Approche’ in januari, die door ’t Geselscap wordt georganiseerd. Daarnaast hebben ze vrij toegang tot de Soirée op vrijdag-avond van het festival. Ook worden ze middels een nieuwsbrief op de hoogte gehouden van ove-rige middeleeuwse activiteiten in Nederland, België en Duitsland.

In goed Geselscap!Ja, de kunst en het festival van de gebroeders Van Limburg vind ik bijzon-der. Ik steun de stichting door lid te worden van ’t Geselscap en treed toe tot een bijzonder genootschap.

Organisatie Organisatie Stichting gebroeders Van Limburg: André Stufkens (artistiek leider), Helen Basten (zakelijk leider), Désirée van Thiel (productieleider), Marlijn Hoefnagel (PR & communicatie), Henk van der Zand (ass. festival), Elanor van Druenen (ass. productieleider), Marlies Swinkels (ass. zakelijk leider), Robert Bos (onderzoek), Mireille Hermsen, Barbara van Mourik (secretariaat), Joris Leijten (stage) en vele, vele vrijwilligers.

Wij danken onze honderden betrokken vrijwilligers, o.a.: Loods & logistiek, crew catering Ton en Ria Ederveen, Joris van den Berg, Teun van Stekelenburg, Chantal Bänziger Kleding Nijmeegse Cotardie, Chantal van der Heijden, Chantal Bänziger, Eva Knigge Vaandels Margarita Garé Social media Joris Leijten, Anne Marie de Haan Valkhofpark Hanna Duinkerken, Pieke Schoonbrood, Calijn de Jong, Guus Vennik, Manfred Vennik, Max Knegjens, Bertus Brokamp, Jacobus Trijsburg, Elvire Trijsburg, Alex Brown, Wilma Makkink, Ben Wagenvoort, Naömi van IJzendoorn, Misha van de Zand Hunnerpark Maaike Vervoort, Chaim van Rens, Mart en Gerda van Issum, Geert en Yvonne Geurts, Piet Groot, Menno Brouwers, Sven Nijhof, Etiënne van de Boel Stevenskerk Marian van Schie, Eric Brouwer ‘t Geselscap Louis Kolkman GvLjunior Marcella Conceicao Lima, Peter van der Heijden, Clemens Verhoeven Jaarmarkt Elanor van Druenen, Melchior de Grood Gelderse Draak Jeffrey van der Veur, Mart van Issum, Hans Swinkels, Melvin de Jong Blijde Incomste Bart Vaessen

BGH accountants & adviseurs, mensen waar u op kunt rekenen...

Accountants & Adviseurswww.bghaccountants.nl

Ondernemen is niet alleen een uitdaging, maar ook een passie. De juiste begeleiding is hierbij onmisbaar. BGH Accountants & Adviseurs behartigt al meer dan 25 jaar de financiële belangen van ruim 1600 MKB-relaties. Klein genoeg voor korte communicatielijnen, maar groot genoeg voor alle fiscale en financiële diensten onder één dak, van het begeleiden van uw administratie tot fiscaal advies en begeleiding bij bedrijfsoverdracht. In onze betrokkenheid zit onze kracht; we denken actief mee met de klant en kennen elke branche. Dit doen we iedere dag weer met meer dan 70 medewerkers. De kwaliteit van onze adviezen is dan ook voor steeds meer mensen de belangrijkste reden om voor BGH te kiezen. Wat kunnen wij voor u betekenen? Bel ons voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek op 024-323 13 65 (Nijmegen), 073 549 21 18 (Schijndel) of 0413-25 45 50 (Uden).

Accountants & Adviseurs

MartijnVermuntfiscalist

RichardSmitsaccountant

JessicaHijmansP&O adviseur

RonaldMengedéaccountant

BGH 2013 Nijmegen 145 x 97.indd 1 25-06-2013 13:52:44

Hoogstraat 3 Nijmegen

(024) 360 46 59

www.hoogstraatje.nl

2 EURO KORTING op een pannenkoek naar keuze Deze bon is geldig t/m 31 augustus 2013

FEMME V ITALEBewegen op mooie muziek voor 40+

GRATIS PROEFLESSEN:dinsdag 3 september 19.15 - 20.15 uur20.30 -21.30 uurwoensdag 4 september 20.15-21.15 uurwo-, do-, en vr-ochtend 09.00-10.00 uur donderdagochtend 10.15-11.15 uur

Holleweg 15, NijmegenTevoren eerst opgevenMeer info en opgave: www.femme-vitale.nl of tel: 024-8454106 (Irene)

Boscafé MerlijnZondag 18 augustus Pop/ rock band ‘SOLD’ Aanvang 15.00 uur Entree gratis

Jamsessie: 2e en laatste zondag van de maand

Geniet van onze lekkere Duitse biertjes en hapjes

Info: 06-43455060www.boscafe-merlijn.nlGrafwegenersraße 32Grafwegen (Dld)

Hoogstraat 3 Nijmegen

(024) 360 46 59

www.hoogstraatje.nl

2 EURO KORTING op een pannenkoek naar keuze Deze bon is geldig t/m 31 augustus 2013

2 EURO KORTING OP DE GEBROEDERS VAN LIMBURG PANNENKOEK

Open HuisZaterdag

31 augustus

Opleidingscentrum voor Intuïtieve Ontwikkeling

Nijmegen en Lent

www.intuitieftraject.nlMail naar [email protected] of bel 06 16 05 17 82.

KONINKLIJKKEILEN VOOR

DAMES EN HEREN

Priemstraat 5 Nijmegen 024-3605041

4 202020

centrum Nijmegen vlakbij LuxHatha- Ashtanga-Power & Yin Yoga

GRATIS LESSSEN VAN 5 T/M 9 SEPTEMBER

YOGASTUDIO SOHAM

WWW.YOGASOHAM.NL

[email protected]

06 54 33 00 48

Zomerprogramma Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945Woensdag 1 augustus: Bevrijdingsbrood en de smaak van vrijheidKinderen bakken hun eigen Zweeds wittebroodje, bezoeken de tentoonstelling met een objectenkoffer en krijgen de recepten uit oorlogs- en bevrijdingstijd mee naar huis. Leeftijd 10-12 jaar. Programma van 14.00-16.00 uur. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Zondag 5, 12 en 19 augustus: Fietsen zonder parachuteFietstocht van 12.00-17.00 uur in het teken van Operatie Market Garden over de landingsterreinen bij Groesbeek, lengte ong. 20 km. Startlocatie: Bevrijdingsmuseum. Entree € 10,50 pp. incl. gratis entreebewijs voor het Bevrijdings-museum. Reserveren gewenst. MK niet geldig!

Dinsdag 7 augustus en donderdag 9 augustus: SpionagetrainingVolg een spoedcursus om spion te worden. Kinderprogramma van 14.00-16.00 uur over spionage en geheimschrift in de oorlog. Leeftijd 6-12 jaar. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Woensdag 8 en 15 augustus: Anne Frank middagFilmvertoning van 14.00-16.00 uur in onze bioscoop van ‘Het korte leven van Anne Frank’ (Nederlands gesproken, Duitse ondertiteling) voor kinderen van 10-15 jaar. Daarna bezoeken de kinderen de tentoonstelling waar de thema’s onderduiken en dagboeken worden herbeleefd. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Zondag 26 augustus: Proef de vrijheid!Vrijheid à la carte. Doorlopende demonstratie en proeverij van 14.00-17.00 uur van de menukaart in oorlogs- en bevrijdingstijd: cichorei-koffie, zoethout, bevrijdingsbrood, stroopsoldaatjes, etc. Entree volw. € 10,50, kinderen € 5,50.

Woensdag 29 augustus: Film for kidsDoorlopend filmprogramma van 14.00-16.00 uur voor de jeugd van 8-15 jaar: spannend en leerzaam. Entree € 5,50.

Voor nadere informatie en tarieven verwijzen wij u naar onze website www.bevrijdingsmuseum.nl.

De gratis open lessen zijn Dit jaar van 2 t/m 6 september

‘t Hoogstraatje

‘t Hoogstraatje is gevestigd in een monumentaal pand in centrum van Nijmegen waar pannenkoeken worden geserveerd in allerlei heerlijke variaties. Deze worden op basis van een oud familierecept ambachtelijk gebakken. Naast pannenkoeken serveren wij ook broodjes, en salades. Op het terras met uitzicht op het Valkhofpark is het prima toeven. Het team van ‘t Hoogstraatje vindt het belang-rijk om u als gast met oprechte vriendelijkheid en een groot gevoel voor een goede service, te bedienen. Onze missie is dat iedereen bij ons kan genieten van “Uit met een groot thuisgevoel!” ‘t Hoogstraatje is elke dag geopend van 11.00-20.00 uur.

Hoogstraat 3, Nijmegen, 024-3604659, www.hoogstraatje.nl

4 202020

centrum Nijmegen vlakbij LuxHatha- Ashtanga-Power & Yin Yoga

GRATIS LESSSEN VAN 5 T/M 9 SEPTEMBER

YOGASTUDIO SOHAM

WWW.YOGASOHAM.NL

[email protected]

06 54 33 00 48

Zomerprogramma Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945Woensdag 1 augustus: Bevrijdingsbrood en de smaak van vrijheidKinderen bakken hun eigen Zweeds wittebroodje, bezoeken de tentoonstelling met een objectenkoffer en krijgen de recepten uit oorlogs- en bevrijdingstijd mee naar huis. Leeftijd 10-12 jaar. Programma van 14.00-16.00 uur. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Zondag 5, 12 en 19 augustus: Fietsen zonder parachuteFietstocht van 12.00-17.00 uur in het teken van Operatie Market Garden over de landingsterreinen bij Groesbeek, lengte ong. 20 km. Startlocatie: Bevrijdingsmuseum. Entree € 10,50 pp. incl. gratis entreebewijs voor het Bevrijdings-museum. Reserveren gewenst. MK niet geldig!

Dinsdag 7 augustus en donderdag 9 augustus: SpionagetrainingVolg een spoedcursus om spion te worden. Kinderprogramma van 14.00-16.00 uur over spionage en geheimschrift in de oorlog. Leeftijd 6-12 jaar. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Woensdag 8 en 15 augustus: Anne Frank middagFilmvertoning van 14.00-16.00 uur in onze bioscoop van ‘Het korte leven van Anne Frank’ (Nederlands gesproken, Duitse ondertiteling) voor kinderen van 10-15 jaar. Daarna bezoeken de kinderen de tentoonstelling waar de thema’s onderduiken en dagboeken worden herbeleefd. Entree € 5,50. Reserveren gewenst.

Zondag 26 augustus: Proef de vrijheid!Vrijheid à la carte. Doorlopende demonstratie en proeverij van 14.00-17.00 uur van de menukaart in oorlogs- en bevrijdingstijd: cichorei-koffie, zoethout, bevrijdingsbrood, stroopsoldaatjes, etc. Entree volw. € 10,50, kinderen € 5,50.

Woensdag 29 augustus: Film for kidsDoorlopend filmprogramma van 14.00-16.00 uur voor de jeugd van 8-15 jaar: spannend en leerzaam. Entree € 5,50.

Voor nadere informatie en tarieven verwijzen wij u naar onze website www.bevrijdingsmuseum.nl.

De gratis open lessen zijn Dit jaar van 2 t/m 6 september

‘t Hoogstraatje

‘t Hoogstraatje is gevestigd in een monumentaal pand in centrum van Nijmegen waar pannenkoeken worden geserveerd in allerlei heerlijke variaties. Deze worden op basis van een oud familierecept ambachtelijk gebakken. Naast pannenkoeken serveren wij ook broodjes, en salades. Op het terras met uitzicht op het Valkhofpark is het prima toeven. Het team van ‘t Hoogstraatje vindt het belang-rijk om u als gast met oprechte vriendelijkheid en een groot gevoel voor een goede service, te bedienen. Onze missie is dat iedereen bij ons kan genieten van “Uit met een groot thuisgevoel!” ‘t Hoogstraatje is elke dag geopend van 11.00-20.00 uur.

Hoogstraat 3, Nijmegen, 024-3604659, www.hoogstraatje.nl

GRATIS PROEFLESSEN2 T/M 6 SEPTEMBER

Festivalterrein binnenstad Nijmegen

1 M

useum De

Stratemakerstoren

2 Stevenstoren

3 Stadhuistoren

4 Kruittoren

5 Room

sche Voet6

Jacobstoren7

BelvédèreT1 Toilet Het ValkhofT2

Toilet Hunnerpark

I1 Inform

atiestandI2

Informatiestand

I3 Inform

atiestandI4

Informatiestand

Va Valkhofpark

Hu Hunnerpark

Ke Kelfkensbos (m

idd. markt)

MV M

useum Het Valkhof

S Stevenskerk

P1 Parkeerplaats Kelfkensbos

P2 Parkeerplaats Eierm

arktP3

Parkeerplaats Molenpoort

P4 Parkeerplaats M

ariënburg (op zondag gesloten)

1

75

3

2

I1

6

4

5

P1

Va

HuKe

MV

SP2

P3

P4

I2

I3

I4

K1K2

K3

T1

T2

Programmaboekje GvL Festival '13

Documents

Transcript of Programmaboekje GvL Festival '13