PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

12
PROGRAMLANABLR DENETLEYCLER DERS – 03 Ardıık Kontrol Ardıık Kontrol Ardıık kontrolün anlamı; kontrol edilecek olan devrenin her bir aamasının önceden belirlenen sıraya göre ilerlemesinin kontrol edilmesidir. Otomatik çamaır makinesi örnei Balatma butonuna basıldıında, çamaır makinesi çalımaya balar ve sıralı ilemlerin tamamını yerine getirdikten sonra kendisi otomatik olarak çalımasını sonlandırır. Bu ilem de bir çeit ardıık kontroldür. Bu kontrol yöntemi, çamaır makineleri gibi elektrikli ev cihazları, trafik sinyal kontrolü, otomatik kapı, asansör kumandaları ve dier otomatik cihazların kontrolünde kullanılır.

Transcript of PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

Page 1: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���

PROGRAMLANAB�L�R DENETLEY�C�LER

DERS – 03

Ardı�ık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���

Ardı�ık Kontrol

Ardı�ık kontrolün anlamı; kontrol edilecek olan devrenin her bir a�amasının

önceden belirlenen sıraya göre ilerlemesinin kontrol edilmesidir.

Otomatik çama�ır makinesi örne�i

Ba�latma butonuna basıldı�ında, çama�ır

makinesi çalı�maya ba�lar ve sıralı i�lemlerin

tamamını yerine getirdikten sonra kendisi

otomatik olarak çalı�masını sonlandırır. Bu

i�lem de bir çe�it ardı�ık kontroldür. Bu kontrol

yöntemi, çama�ır makineleri gibi elektrikli ev

cihazları, trafik sinyal kontrolü, otomatik kapı,

asansör kumandaları ve di�er otomatik

cihazların kontrolünde kullanılır.

Page 2: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���

Kontrol �ekliArdı�ık kontrol, kontrol i�leminde kullanılan elemanların kullanımına göre

sınıflandırılabilir.

Lojik Kapı KontrolüRöleli Kontrol

Mikroi�lemcili Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���

Ardı�ık Diyagramın Çizimi

Ardı�ık diyagramda kullanılacak olan devre elemanları sembollerle gösterilir. Bu

diyagram, ardı�ık kontrol hareketinin içeri�inin çok kolay anla�ılmasında

yardımcı olur. Ardı�ık diyagram, dü�eyde çizilen enerji hattına ba�lantı

elemanlarının yatayda olacak �ekilde yerle�tirilmesi ile yapılabilece�i gibi,

bunun tersine, enerji hattı yatayda olup ba�lantı elemanları da bu enerji hatları

arasında dü�ey düzlemde ba�lanabilir.

Page 3: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���

Devre Diyagramından Ardı�ık Diyagrama Geçi�

�������������������� ������������������ ���������������� ��

Zaman Grafi�i ve Do�ruluk Tablosu

Zaman Grafi�i

Zaman grafi�i, elemanların i�lem durumunu dü�ey eksende açıklamaya yarayan

bir grafik türüdür. Bu grafik, i�lemin hangi a�amada ve ne �ekilde çalı�tı�ını

anlamak için son derece yararlı bir grafiktir.

Page 4: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ��!

Do�ruluk Tablosu

Do�ruluk tablosu, giri� elemanları ile çıkı� elemanları arasındaki ili�kiyi “1”

ve “0” lar ile göstermeye yarayan bir tür tablodur. Bu tablo i�lemin a�amalarını

anlamak için zaman grafi�i kadar yararlı bir tablodur. Giri� elemanları aktif

oldu�unda, örne�in butona basıldı�ında bu durum “1” sembolü ile gösterilir.

Bunun tersine butonun basılı olmadı�ı ve lambanın sönük oldu�u durumlar ise

“0” sembolü ile gösterilir. A�a�ıda, buton ve lamba kullanılarak yapılmı� olan

elektrik devresinin do�ruluk tablosu görülmektedir.

�������������������� ������������������ ���������������� ��"

Lojik Devreler

ON DevresiON devresi, giri�i ON oldu�u sürece çıkı�ı da ON olan devredir.

Page 5: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ��#

OFF Devresi

�������������������� ������������������ ���������������� ���$

AND Devresi

Page 6: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ����

OR Devresi

�������������������� ������������������ ���������������� ����

NAND Devresi

Page 7: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ����

NOR Devresi

�������������������� ������������������ ���������������� ����

Düz Zaman Rölesi (On-Delay Timer)

Ters Zaman Rölesi (Off-Delay Timer)

Zaman Rölesi

Page 8: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ����

Sayıcı

Yukarı sayıcı (UP counter)

A�a�ı sayıcı (DOWN counter)

Yukarı / a�a�ı (UP/Down) sayıcı

�������������������� ������������������ ���������������� ���

OUT (ÇIKI�) KomutuÇıkı� komutu OUT ile çıkı� rölesi, zaman rölesi sayıcı gibi

elemanların giri�ten gelen sinyal ve program do�rultusunda

çıkı� elemanlarını aktif veya pasif yapma i�lemlerini

gerçekle�tirir. �ekilde OUT komutunu merdiven ve komut

satırı �eklinde gösterimi görülmektedir.

LOAD (YÜKLE ) KomutuLOAD komutu ile konta�ı veya kontakları akümülatöre (yı�ın

kaydedicisini) yükler. Normalde açık olan kontakları da�ıtım

hattına ba�lanmasını sa�lar.

Bu komutla konta�ın hangi durumda ise o andaki de�erini yı�ın

kaydedicisinin en üst seviyesine yüklemesini yapar. Di�er

de�erleri bir alt seviyeye iter.

LOAD NOT KomutuLDN komutu normalde kapalı olarak verilen konta�ın o

andaki de�erini yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine yükler.

Bu komuttun kullanılması önce komut yazılıp daha sonra

kontak numarası yazılması gerekir.

��

���

Page 9: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���!

AND (VE) KomutuBu komutla normalde açık kontakları

birbirlerine seri ba�layarak daha önceden

yüklenmi� olan rölelere seri olarak

irtibatlandırır. Di�er bir ifade ile normalde açık

olan konta�ın de�erini yı�ının en üst

seviyesine bulunan de�erle AND i�lemini

gerçekle�tirir.

OR (VEYA) KomutuBu komutla normalde açık bir konta�ı daha

önceden yüklenmi� olan rölelerle paralel

ba�lanmasını sa�lar. Yı�ın kaydedicisindeki

durum ise önceden yüklü olan seviye birdeki

de�erle OR i�lemini gerçekle�tirerek yeni de�eri

yine yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine

kaydeder.

LD I0.1

O I0.2

=Q0.0

�������������������� ������������������ ���������������� ���"

AND NOT KomutuBu komutlarla normalde kapalı bir konta�ı daha

önceden yüklenmi� olan kontakları birbirleri ile seri

ba�lantısının yapılmasını sa�lar. Bu komutun

kullanıldı�ı merdiven ve komut satırı ile

programlanması �ekilde verilmi�tir.

AN komutu kapalı bir konta�ın yı�ın kaydedicisinin

en üst seviyesindeki de�erle AND i�lemine tabi

tutulur. Bu i�lem yapıldıktan sonra yine yı�ın

kaydedicisinin en üst de�erine yazılır.

OR NOT KomutuBu komutla bir kontakla di�er kapalı bir kontakla

paralel ba�lantısını sa�lar. Di�er bir ifade ile yı�ın

kaydedicisindeki en üst seviyedeki de�eri OR

i�lemine tabi tutarak yı�ın kaydedicisinin en üst

seviyesine kaydeder.

��

��

Page 10: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ���#

AND BLOCK Komutu ALD komutu ile yı�ın kaydedicisinin üst

seviyedeki iki de�erini birbirleri ile AND

i�lemine tabi tutarak bu yeni sonucu

yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine

kaydeder. Yı�ın kaydedicisinin derinli�i

bir azalır.

OR BLOCK KomutuOLD komutu iki de�eri birbirleri ile

OR i�lemine tabi tutar. Di�er bir ifade

ile yı�ın kaydedicisinin üst de�erindeki

iki kontak blo�unu OR i�lemine tabi

tutar. Yeni de�er yı�ın kaydedicisinin

üst de�erine kaydedilerek yı�ın

kaydedicisinin de�eri bir azalır.

���

���

�������������������� ������������������ ���������������� ���$

END KomutuProgramın bitti�ini gösterir. Bu

komut programın sonuna

konulmazsa programın bitti�ini

merkezi i�lem birimi anlamaz.

Ladder diyagramda END olarak

program sonunu komut listesi

�eklindeki programlamada MEND

olarak programın sonunu ifade eden

komuttur.

����

NOT KomutuBu NOT komutu lojik yı�ının en üst

de�erini de�i�tirir. E�er de�er lojik “1” ise

“0”’lar de�er lojik “0” ise bunu “1”e

de�i�tirir.

��

Page 11: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ����

LPS, LRD ve LPP Komutu

�������������������� ������������������ ���������������� ����

��� ���������������

�������� ��

Set ve Reset komutları bilginin tutulması veya tutulan bilginin bırakılmasıdır. Bu

komutlar birlikte kullanılır. E�er bir bitlik bilgi set edildi ise bu bilgi reset bilgisi

gelene kadar konumunu korur.

Set komutu herhangi bir rölenin (output, register, dahili röle vs.) OFF durumundan ON

durumuna yani lojik 0’dan 1’e geçi�ini sa�layan komuttur. RESET komutu ise

tamamen ters yapıya sahip olup, ON durumundan OFF durumuna geçi�i yani 1’den 0’a

geçi�i sa�lar. Bir röle set edildi�inde darbelerin sürekli verilmesine gerek yoktur. Bir

bobini set edildi�inde bunun önündeki giri�ler açılsa dahi set durumu de�i�mez. Bu

durum ta ki reset sinyali gelinceye kadar.

Page 12: PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol

�������������������� ������������������ ���������������� ����