PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol
Transcript of PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS – 03 Ardışık Kontrol
�������������������� ������������������ ���������������� ���
PROGRAMLANAB�L�R DENETLEY�C�LER
DERS – 03
Ardı�ık Kontrol
�������������������� ������������������ ���������������� ���
Ardı�ık Kontrol
Ardı�ık kontrolün anlamı; kontrol edilecek olan devrenin her bir a�amasının
önceden belirlenen sıraya göre ilerlemesinin kontrol edilmesidir.
Otomatik çama�ır makinesi örne�i
Ba�latma butonuna basıldı�ında, çama�ır
makinesi çalı�maya ba�lar ve sıralı i�lemlerin
tamamını yerine getirdikten sonra kendisi
otomatik olarak çalı�masını sonlandırır. Bu
i�lem de bir çe�it ardı�ık kontroldür. Bu kontrol
yöntemi, çama�ır makineleri gibi elektrikli ev
cihazları, trafik sinyal kontrolü, otomatik kapı,
asansör kumandaları ve di�er otomatik
cihazların kontrolünde kullanılır.
�������������������� ������������������ ���������������� ���
Kontrol �ekliArdı�ık kontrol, kontrol i�leminde kullanılan elemanların kullanımına göre
sınıflandırılabilir.
Lojik Kapı KontrolüRöleli Kontrol
Mikroi�lemcili Kontrol
�������������������� ������������������ ���������������� ���
Ardı�ık Diyagramın Çizimi
Ardı�ık diyagramda kullanılacak olan devre elemanları sembollerle gösterilir. Bu
diyagram, ardı�ık kontrol hareketinin içeri�inin çok kolay anla�ılmasında
yardımcı olur. Ardı�ık diyagram, dü�eyde çizilen enerji hattına ba�lantı
elemanlarının yatayda olacak �ekilde yerle�tirilmesi ile yapılabilece�i gibi,
bunun tersine, enerji hattı yatayda olup ba�lantı elemanları da bu enerji hatları
arasında dü�ey düzlemde ba�lanabilir.
�������������������� ������������������ ���������������� ���
Devre Diyagramından Ardı�ık Diyagrama Geçi�
�������������������� ������������������ ���������������� ��
Zaman Grafi�i ve Do�ruluk Tablosu
Zaman Grafi�i
Zaman grafi�i, elemanların i�lem durumunu dü�ey eksende açıklamaya yarayan
bir grafik türüdür. Bu grafik, i�lemin hangi a�amada ve ne �ekilde çalı�tı�ını
anlamak için son derece yararlı bir grafiktir.
�������������������� ������������������ ���������������� ��!
Do�ruluk Tablosu
Do�ruluk tablosu, giri� elemanları ile çıkı� elemanları arasındaki ili�kiyi “1”
ve “0” lar ile göstermeye yarayan bir tür tablodur. Bu tablo i�lemin a�amalarını
anlamak için zaman grafi�i kadar yararlı bir tablodur. Giri� elemanları aktif
oldu�unda, örne�in butona basıldı�ında bu durum “1” sembolü ile gösterilir.
Bunun tersine butonun basılı olmadı�ı ve lambanın sönük oldu�u durumlar ise
“0” sembolü ile gösterilir. A�a�ıda, buton ve lamba kullanılarak yapılmı� olan
elektrik devresinin do�ruluk tablosu görülmektedir.
�������������������� ������������������ ���������������� ��"
Lojik Devreler
ON DevresiON devresi, giri�i ON oldu�u sürece çıkı�ı da ON olan devredir.
�������������������� ������������������ ���������������� ��#
OFF Devresi
�������������������� ������������������ ���������������� ���$
AND Devresi
�������������������� ������������������ ���������������� ����
OR Devresi
�������������������� ������������������ ���������������� ����
NAND Devresi
�������������������� ������������������ ���������������� ����
NOR Devresi
�������������������� ������������������ ���������������� ����
Düz Zaman Rölesi (On-Delay Timer)
Ters Zaman Rölesi (Off-Delay Timer)
Zaman Rölesi
�������������������� ������������������ ���������������� ����
Sayıcı
Yukarı sayıcı (UP counter)
A�a�ı sayıcı (DOWN counter)
Yukarı / a�a�ı (UP/Down) sayıcı
�������������������� ������������������ ���������������� ���
OUT (ÇIKI�) KomutuÇıkı� komutu OUT ile çıkı� rölesi, zaman rölesi sayıcı gibi
elemanların giri�ten gelen sinyal ve program do�rultusunda
çıkı� elemanlarını aktif veya pasif yapma i�lemlerini
gerçekle�tirir. �ekilde OUT komutunu merdiven ve komut
satırı �eklinde gösterimi görülmektedir.
LOAD (YÜKLE ) KomutuLOAD komutu ile konta�ı veya kontakları akümülatöre (yı�ın
kaydedicisini) yükler. Normalde açık olan kontakları da�ıtım
hattına ba�lanmasını sa�lar.
Bu komutla konta�ın hangi durumda ise o andaki de�erini yı�ın
kaydedicisinin en üst seviyesine yüklemesini yapar. Di�er
de�erleri bir alt seviyeye iter.
LOAD NOT KomutuLDN komutu normalde kapalı olarak verilen konta�ın o
andaki de�erini yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine yükler.
Bu komuttun kullanılması önce komut yazılıp daha sonra
kontak numarası yazılması gerekir.
�
��
���
�������������������� ������������������ ���������������� ���!
AND (VE) KomutuBu komutla normalde açık kontakları
birbirlerine seri ba�layarak daha önceden
yüklenmi� olan rölelere seri olarak
irtibatlandırır. Di�er bir ifade ile normalde açık
olan konta�ın de�erini yı�ının en üst
seviyesine bulunan de�erle AND i�lemini
gerçekle�tirir.
OR (VEYA) KomutuBu komutla normalde açık bir konta�ı daha
önceden yüklenmi� olan rölelerle paralel
ba�lanmasını sa�lar. Yı�ın kaydedicisindeki
durum ise önceden yüklü olan seviye birdeki
de�erle OR i�lemini gerçekle�tirerek yeni de�eri
yine yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine
kaydeder.
�
�
LD I0.1
O I0.2
=Q0.0
�������������������� ������������������ ���������������� ���"
AND NOT KomutuBu komutlarla normalde kapalı bir konta�ı daha
önceden yüklenmi� olan kontakları birbirleri ile seri
ba�lantısının yapılmasını sa�lar. Bu komutun
kullanıldı�ı merdiven ve komut satırı ile
programlanması �ekilde verilmi�tir.
AN komutu kapalı bir konta�ın yı�ın kaydedicisinin
en üst seviyesindeki de�erle AND i�lemine tabi
tutulur. Bu i�lem yapıldıktan sonra yine yı�ın
kaydedicisinin en üst de�erine yazılır.
OR NOT KomutuBu komutla bir kontakla di�er kapalı bir kontakla
paralel ba�lantısını sa�lar. Di�er bir ifade ile yı�ın
kaydedicisindeki en üst seviyedeki de�eri OR
i�lemine tabi tutarak yı�ın kaydedicisinin en üst
seviyesine kaydeder.
��
��
�������������������� ������������������ ���������������� ���#
AND BLOCK Komutu ALD komutu ile yı�ın kaydedicisinin üst
seviyedeki iki de�erini birbirleri ile AND
i�lemine tabi tutarak bu yeni sonucu
yı�ın kaydedicisinin en üst seviyesine
kaydeder. Yı�ın kaydedicisinin derinli�i
bir azalır.
OR BLOCK KomutuOLD komutu iki de�eri birbirleri ile
OR i�lemine tabi tutar. Di�er bir ifade
ile yı�ın kaydedicisinin üst de�erindeki
iki kontak blo�unu OR i�lemine tabi
tutar. Yeni de�er yı�ın kaydedicisinin
üst de�erine kaydedilerek yı�ın
kaydedicisinin de�eri bir azalır.
���
���
�������������������� ������������������ ���������������� ���$
END KomutuProgramın bitti�ini gösterir. Bu
komut programın sonuna
konulmazsa programın bitti�ini
merkezi i�lem birimi anlamaz.
Ladder diyagramda END olarak
program sonunu komut listesi
�eklindeki programlamada MEND
olarak programın sonunu ifade eden
komuttur.
����
NOT KomutuBu NOT komutu lojik yı�ının en üst
de�erini de�i�tirir. E�er de�er lojik “1” ise
“0”’lar de�er lojik “0” ise bunu “1”e
de�i�tirir.
��
�������������������� ������������������ ���������������� ����
LPS, LRD ve LPP Komutu
�������������������� ������������������ ���������������� ����
��� ���������������
�������� ��
Set ve Reset komutları bilginin tutulması veya tutulan bilginin bırakılmasıdır. Bu
komutlar birlikte kullanılır. E�er bir bitlik bilgi set edildi ise bu bilgi reset bilgisi
gelene kadar konumunu korur.
Set komutu herhangi bir rölenin (output, register, dahili röle vs.) OFF durumundan ON
durumuna yani lojik 0’dan 1’e geçi�ini sa�layan komuttur. RESET komutu ise
tamamen ters yapıya sahip olup, ON durumundan OFF durumuna geçi�i yani 1’den 0’a
geçi�i sa�lar. Bir röle set edildi�inde darbelerin sürekli verilmesine gerek yoktur. Bir
bobini set edildi�inde bunun önündeki giri�ler açılsa dahi set durumu de�i�mez. Bu
durum ta ki reset sinyali gelinceye kadar.
�������������������� ������������������ ���������������� ����