*PROGRAMIM I UNIVERSITETI I TETOVS

Dr. Arjan Skuka - Programim 1

*Prmbajtja1. Programimi2. Gjuht programuese3. Algoritme

*ProgramimiPROGRAMIMI procesi i shkuarjes s programeve kompjuterike.

GJUH PROGRAMUESE gjuh artificiale pr komunikim n relacionin njeri-kompjuter q mundsojn shprehjen e veprimit t zgjidhjes kompjuterike t problemeve t caktuara.

KLASIFIKIM I PRGJITHSHM I GJUHVE PROGRAMUESE:Gjuh makinerike (Machine Languages).Gjuh simbolike - asembler (Assembly Languages).Gjuh programuese t nivelit t lart (High-level Programming Languages).

*ProgramimiGJUH MAKINERIKE (1945) programet prmbajn komanda binare (shifra 0,1) dhe heksadecimale (shifra 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F).

KARAKTERISTIKA:T vshtira pr programim.T varura nga kompjuteri (procesori).Nevojiten komanda pr operacione elementare t procesorit.

Program makinerikKomanda binareKomanda heksadecimale10001110110110008ED8 1100110100100001 CD211011010001001100B44C

*ProgramimiKARAKTERISTIKA:M t kuptueshme pr programim n krahasim me gjuht makinerike.T varura nga kompjuteri.sht i nevojshm prkthim i komandave simbolike n makinerike.Nevojiten komanda pr operacione elementare t procesorit.

Program n asembler16D7:000F Move [BX], AL 16D7:0011 Move AH, 4C1616D7:0013 Int 21

GJUH SIMBOLIKE - ASEMBLER (1950) programet prmbajn komanda me simbole t paracaktuara (Move, Load, Add, ).

*Gjuh programueseGJUH PROGRAMUESE T NIVELIT T LART programet prmbajn komanda me fjal nga gjuha e natyrshme e njeriut.KARAKTERISTIKA:Programimi sht m i kuptueshm dhe m i pranueshm n krahasim me gjuht makinerike dhe simbolike.Nuk jan t varura nga kompjuteri.sht i nevojshm prkthim i programit burimor n instruksione makinerike.Nuk nevojiten komanda pr operacione elementare t procesorit.

Program n C++S=0;For (i=1; i

*Gjuh programueseKLASIFIKIMI I GJUHVE PROGRAMUESE T NIVELIT T LART (sipas mnyrs s prpunimit t t dhnave): 1. Gjuh imperative (t dhna hyrse komanda rezultate dalse)2. Gjuh deklarative (prshkruhet mnyra e fitimit t rezultatit)

GJUH PROGRAMUESE IMPERATIVE1. Gjuh procedurale (Programim strukturor): C, Pascal, Algol, Fortran, Basic etj.2. Gjuh objekt-orientuese (Programim i orientuar n objekte): C++, C#, Java,etj.

GJUH PROGRAMUESE DEKLARATIVE:Gjuh funksionale (t dhna hyrse funksione rezultate dalse): Lisp, etj. Gjuh logjike (t dhna hyrse relacione rezultate dalse): Prolog etj.

*Gjuh programuese

GJUH PROGRAMUESE T NIVELIT T LART:

Fortran (1955, IBM, Formula Translating Language) llogaritje komplekse matematikore n aplikacione shkencore dhe inxhinierike)

Cobol (1959, Common Business Oriented Language) aplikacione komerciale

Algol (1960, Algorithm Language) shprehje programore e algoritmeve t ndryshme.

Basic (1965, John Kemeny, Beginners All-Purpose Symbolic Instruction Code Language),

Pascal (1971, Niklaus Wirth) n universitete. Zbatim i kufizuar pr aplikacione industriale dhe komerciale.

C (1972, Dennis Ritchie, Bell Laboratories) shkruarje e sistemeve operative (UNIX, Windows etj.)

*Gjuh programuese

C++ (1990, Bjarne Stroustup, Bell Laboratories) gjuh programuese hibrideProgramim i strukturuar Programim i orientuar n objekte

Visual Basic (1991, Microsoft) gjuh programuese hibrideProgramim i strukturuar Programim i orientuar n objekteProgramim vizual

Visual C++ (1995, Microsoft) programim vizual

Java (1995, James Gosling, Sun Microsystems)Programim n Internet (prmbajtje dinamike t Web-faqeve)Aplikime pr pajisje t ndryshme (telefona mobil, pager, PDA etj)

*Gjuh programuese

C# (2000, Anders Hejlsberg, Microsoft) bazohet n gjuht C, C++ dhe Java.Prdor hapsir t integruar zhvillimi (IDE, Integrated Development Environment)Prdor module t prbashkta me Visual C++ dhe Visual Basic Programim i orientuar n objekte.Programim vizuel.Programim n Internet.

*Gjuh programueseSINTAKSA E GJUHS prcakton rregullat pr krijimin e komandave.

SEMANTIKA E GJUHS prcakton domethnien e komandave pr t realizuar veprime plotsisht t definuara.

PROGRAM BURIMOR (Source Code) program e shkruar n gjuh programuese t nivelit t lart

PROGRAM EKZEKUTIV (Executive program) program makinerik

PRKTHYES (Compiler) program sistemor q prkthen programin e shkruar n gjuh t nivelit t lart n program makinerik

*Programi burimorPrkthyesi (Compiler)Programi ekzekutivProgrami burimorInterpretuesi (Interpreter)Rezultate dalsePrkthimi i programeveIntepretimi i programeveGjuh programueseT dhna hyrse

*1. Definimi i problemit 2. Definimi i algoritmit (veprimit pr zgjidhje t problemit) 3. Programimi (Shkruarja e programit)4. Testimi i programitZgjidhje kompjuterike e problemit t caktuar:

*AlgoritmeALGORITM grumbull i veprimeve me nj radh t fiksuar q ndrmerren pr zgjidhje t nj problemi t caktuar.

Abu Jafar Mohammed Musa Al Khowarizmi, (Algorithmi) rregulla pr ekzekutim t katr operacioneve bazike me shifra arabe (shek.IX).

HAPA ALGORITMIKE veprimet e algoritmit.

ALGORITM ANALITIKAlgoritm i prgjithshm.Algoritm i detajizuar.

*AlgoritmePROBLEMI: Caktimi i numrit m t madh nga tre numra

ALGORITM ANALITIK I DETAJIZUAR:Hapi 1. Leximi i numrave a, b, c.Hapi 2. Nse a>b ather xa, prndryshe xb.Hapi 3. Nse x>c ather yx, prndryshe yc. Hapi 1. Shtypja e numrit y.

ALGORITM ANALITIK I PRGJITHM:Hapi 1. Leximi i tre numrave.Hapi 2. Krahasimi i dy numrave dhe prcaktimi i numrit m t madh.Hapi 3. Krahasimi i numrit m t madh nga Hapi 2 me numrin e tret. Hapi 4. Shtypja e numrit m t madh nga tre numrat.

*ProgramimiPARAQITJA E ALGORITMEVETekstuale prdoret pseudo-gjuh me fjal t caktuaraGrafike prdoren bllok-diagrame

FJAL T PSEUDO GJUHSalgoritm, subalgoritm, fillim, fund, lexo, shtyp, nse, ather,prndryshe,

fund_nse, prderisa, ekzekuto prsrit, pr, hap, zmadho, zvoglo, dalje.

*

AlgoritmeTregon fillimin e algoritmitLexohen vlerat e variabllave t shnuara n bllok Lexohen vlerat e variabllave t shnuara n bllok

Realizohen veprimet ose llogaritjet t shnuara n bllok Paraqitja grafike e algoritmeveTregon fundin e algoritmitDegzimi i veprimeve n baz t kushteve t shnuara n bllok

*Programimialgoritm NumriMaksimal:fillimlexo a,b,c;nse a>bather xa prndryshe xb fund_nse nse x>cather yx prndryshe yc fund_nse shtyp y fund

Paraqitja tekstuale e algoritmit pr caktimin e numrit m t madh nga tre numra

*AlgoritmeFillima,b,ca>bxaxbyxycx>cyBllok diagrami i algoritmit pr caktimin e numrit m t madh nga tre numra

*Programimi strukturorStrukturat kontrolluese:1. Struktura kontrolluese sekuenciale2. Strukturat kontrolluese seleksionuese3. Strukturat kontrolluese ciklikePROGRAMIMI STRUKTUROR prdor strukturat kontrolluese pr t caktuar radhitjen e ekzekutimit t hapave algoritmike.Struktura kontrollueseDaljeHyrje

*1.Struktura kontrolluese sekuencialeFillim Hapi A; Hapi B; Hapi N;Fund

STRUKTURA KONTROLLUESE SEKUENCIALE (Sequence) prmban hapa algoritmike q ekzekutohen sipas radhs.Fillim x15; x210; yx2; xx1+y; Shtyp x,y;Fund

; Ndarje e hapave algoritmike. Dhnia e vlers s variabls. Dhmbzimi.

SK n pseudo-gjuhShembull:

*2.Strukturat kontrolluese seleksionueseNse Kushti Ather Hapi A Prndryshe Hapi BFundNse

STRUKTURAT KONTROLLUESE SELEKSIONUESE (Selection) mundsojn selektim t nj drejtimi nga drejtimet e mundshme t ekzekutimit t hapave algoritmike, sipas kushtit t caktuar logjik. KLASIFIKIMI:1. Struktura seleksionuese pr selektim t nj prej dy drejtimeve t mundshme.2. Struktura seleksionuese pr selektim t nj prej m tepr drejtimeve t mundshme.Nse a>bAther xa Prndryshe xbFundNse

Pseudo-kodShembull:1.SK seleksionuese pr selektim t nj prej dy drejtimeve t mundshme

*2. Strukturat kontrolluese seleksionueseNse Kushti AtherHapi A1; Hapi A2; Hapi An; Prndryshe Hapi B1Hapi B1; Hapi B2; Hapi Bm; FundNse

Nse a>b Ather ii+1; xa; S1S1+100;Prndryshe ii+1; xb; S2S2+200;FundNse

RASTI 1 Drejtimet e mundshme mund t prmbajn m shum hapa algoritmike.Pseudo-kodShembull:HyrjeHapi A1Hapi B1DaljeKushti Po Jo Hapi A2Hapi AnHapi B2. . .Hapi Bm . . .

*2. Strukturat kontrolluese seleksionueseJo RASTI 2 Nj nga drejtimet e mundshme nuk prmban hapa algoritmike.Nse Kushti Ather Hapi A FundNse

Pseudo-kodNse Kushti Ather Hapi A1; Hapi A2; Hapi An; FundNse

Pseudo-kodNse a>b Atherii+1; xa; S1S1+100;FundNse

Shembull:Nse a>bAther xa FundNse

Shembull:

*2.Strukturat kontrolluese seleksionueseStruktura seleksionuese pr selektim t nj prej m tepr drejtimeve t mundshme t ekzekutimit t hapave algoritmike.Rasti shprehje a: Hapi A; b: Hapi B; c: Hapi N; Prndryshe Hapi XFundRasti

Pseudo-kod

*2.Strukturat kontrolluese seleksionueseStruktura seleksionuese pr selektim t nj prej m tepr drejtimeve t mundshme t ekzekutimit t hapave algoritmike.Fillim Lexo n; Rasti n 1: Shtyp Dobt; 2: Shtyp Majftueshm; 3: Shtyp Mir; 4: Shtyp Shum mir; 5: Shtyp Shklqyeshm; Prndryshe Shtyp Gabim; FundRasti Fund

Shembull:

*3.Strukturat kontrolluese ciklike (SKC)STRUKTURAT KONTROLLUESE CIKLIKE (LOOP) mundsojn prsritje t grupeve t hapave algoritmike. KLASIFIKIMI:1. SKC me dalje n fillim t ciklit. 2. SKC me dalje n fund t ciklit. 3. SKC me numrim t cikleve.1. ST