Program XVIII POwszechnego Zjazdu Historyków Polskich

Program

Patronat Prezydent rzeczyPosPolitej Polskiej

Lech KaczyńsKi

Komitet Honorowy

MarszałeK sejMu rP Bronisław KoMorowsKi

MarszałeK senatu rP Bogdan Borusewicz

Minister eduKacji narodowej katarzyna Hall

Minister nauKi i szKoLnictwa wyższego BarBara KudrycKa

Minister KuLtury

i dziedzictwa narodowego Bogdan zdrojewsKi

senator rP ryszard Górecki

wojewoda warMińsKo-MazursKi Marian PodziewsKi

MarszałeK województwa warMińsKo-MazursKiego

jacek Protas

starosta oLsztyńsKi Mirosław PaMPuch

Prezydent Miasta olsztyn Piotr grzyMowicz

MetroPoLita warMińsKi Ks. aBP wojciech zieMBa

reKtor uniwersytetu warMińsKo-MazursKiego w oLsztynie

józef górniewicz

wicePrezes Pan KaroL ModzeLewsKi

Przewodniczący KoMitetu nauK historycznych

janusz żarnowsKi

sekretarz PoLsKiej aKadeMii uMiejętności

jerzy wyrozuMsKi

Prezes PoLsKiego towarzystwa heraLdycznego

stefan Krzysztof KuczyńsKi

Prezes stowarzyszenia archiwistów PoLsKich

jarosław PorazińsKi

Prezesi PtH PoPrzednicH kadencji andrzej ajnenKieL, Marian BisKuP,

henryK saMsonowicz, jaceK staszewsKi, wojciech wrzesińsKi

3XVIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich

16 września 2009 r. (środa)

Sympozja specjalistyczne

1. Historia starożytna: Oblicza starożytności. Z badań nad historią starożytną w Polsce

Organizator: Ryszard Kulesza (UW); koordynator: Miron Wolny (UWM)(sala 118 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

9:00–9:20 Ryszard Kulesza (UW), Marek Stępień (UW) – Badania nad histo-rią starożytną w Polsce

9:25–9:45 Andrzej Gillmeister, Danuta Musiał (UMK) – Studia nad religią rzymską

9:50–10:10 Włodzimierz Lengauer (UW) – Eros Greków10:15–10:35 Krzysztof Nawotka (UWr) – Miasto i król u progu epoki helleni-

stycznej. Przykład Miletu10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Adam Łukaszewicz (UW) – Z dziejów Aleksandrii starożytnej11:40–12:00 Jan Marek Olbrycht (URz) – Ariana antiqua – wyniki nowych ba-

dań nad dziejami hellenistycznego i partyjskiego Iranu12:05–12:25 Miron Wolny (UWM) – Sosylos – historyk wyprawy Hannibala12:30–13:00 dyskusja13:10–15:00 przerwa 15:00–15:20 Ryszard Sajkowski (UWM) – Trudne relacje: Gajusz Azyniusz Gal-

lus i Tyberiusz15:25–15:45 Leszek Mrozewicz (UAM) – Imperium rzymskie w okresie panowa-

nia Flawiuszy: główne kierunki rozwoju i zagrożenia15:50–16:10 Wiesław Kaczanowicz (UŚ) – Monety jako źródło do dziejów wize-

runku cesarzowych rzymskich doby kryzysu imperium16:15–16:35 Maciej Salamon (UJ) – Polityka dynastii Herakliusza wobec tere-

nów nad- i zadunajskich16:40–17:00 przerwa na kawę od 17:30 dyskusja

4 Program

2. Historia średniowiecza: Procesy twórcze społeczeństwa polskiego wieków średnich

Organizator: Tomasz Jurek (UAM); koordynator: Jan Gancewski (UWM)(sala 30 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Sławomir Gawlas (UW) – Procesy twórcze formowania się chłopów15:25–15:45 Jan Wroniszewski (UMK) – Procesy twórcze kształtowania się szlachty15:50–16:10 Mateusz Goliński (UWr) – Procesy twórcze kształtowania się mieszczan16:15–16:35 Marek Derwich (UWr) – Procesy twórcze kształtowania się ducho-

wieństwa16:40–17:00 przerwa na kawę

3. Historia nowożytna: Staropolski ogląd świataOrganizator: Bogdan Rok (UWr); koordynator: Przemysław Dorszewski (UWM)

(sala 30 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Bogdan Rok (UWr) – Percepcja rzeczywistości europejskiej staropol-

skich peregrynantów9:25–9:45 Marian Chachaj (UMCS) – Tożsamość staropolskich peregrynantów

na szlakach europejskich9:50–10:10 Dariusz Dolański (UZ) – Staropolska wiedza o Turcji i świecie islamu10:15–10:35 Filip Wolański (UWr) – Realia podróży zakonnych peregrynantów

w świecie staropolskich narracji10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Robert Kołodziej (UWr) – Polscy dyplomaci w roli przedstawicieli

Rzeczpospolitej w legacjach do Turcji w XVII wieku11:40–12:00 Paulina Parcewicz (UWr) – Staropolskie wyobrażenie Chin11:50–12:10 Waldemar Kowalski (UJK) – Ogląd peryferyjny. Staropolscy Szko-

ci w ewangelickiej wspólnocie doświadczeń (II połowa XVI wieku – I połowa XVII wieku)

12:15–13:00 dyskusja


4. Historia XIX wieku: Badania nad XIX wiekiem między Zjazdami krakowskim i olsztyńskim

Organizatorzy: Sławomir Kalembka (UMK), Andrzej Chwalba (UJ); koordynator: Maria Korybut-Marciniak (UWM)

(Restauracja Przystań Kortowska)od 14:00 Referaty wprowadzające: Sławomir Kalembka (UMK), Andrzej Chwalba (UJ) Andrzej K. Banach (UJ) – Szkolnictwo i oświata. Stan obecny i per-

spektywy badań Tadeusz Czekalski (UJ) – Bałkany w refleksji historiograficznej Informacja o projekcie: Towarzystwo Badaczy i Miłośników Historii

XIX wieku

5. Historia najnowsza: Style życia w PRL. Historia i antropologiaOrganizator: Czesław Robotycki (UJ); koordynator: Jacek Kowalewski (UWM)

(Aula Dietrichów – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Zbigniew Libera (UJ) – Historia i kultura – problemy antropologii

kulturowej i antropologii historycznej9:25–9:45 Wojciech Piasek (UMK) – Historiografia PRL w antropologicznej

perspektywie badań historiograficzno metodologicznych9:50–10:10 Marcin Brocki (UJ) – O możliwościach badań semiotycznych nad

kategorią pamięci o PRL-u10:15–10:35 Jacek Kowalewski (UWM) – Styl życia – codzienność – lokalność.

Uwagi na temat epistemologicznego statusu antropologii historycznej10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Projekcja filmu Wojciecha Wiszniewskiego, Jutro: 31 kwietnia

– 1 maja (1970, 9 minut)11:40–12:00 Krzysztof Piątkowski (UMK) – Estetyka PRL-u. Interpretacja po-

przez kategorie antropologiczne12:05–12:25 Krystyna Piątkowska (UŁ) – Estetyka PRL-u – teksty wizualne

i znaki w propagandzie12:30–13:00 dyskusja13:10–15:00 przerwa

6 Program

15:00–15:20 Ewa Nowina-Sroczyńska (UŁ) – „Arystokraci wszystkich krajów – łączcie się”. Szkic do antropologicznej opowieści o Łodzi Kaliskiej

15:25–16:05 Projekcja filmu Wojciecha Wiszniewskiego, Opowieść o człowieku, któ-ry wykonał 552% normy (1973, 25 minut) i Stolarz (1978, 13 minut)

16:10–16:30 Projekcja filmu Wojciecha Wiszniewskiego, Wanda Gościmińska włókniarka (1975, 21 minut)

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Michał Januszkiewicz (UAM) – Literatura i „rzeczywistość” (PRL).

O „Tryptyku z betonu, zmęczenia i śniegu” Stanisława Barańczaka17:30–17:50 Czesław Robotycki (UJ) – Ludowe pisanie historii17:55–18:55 Marta Kurkowska-Budzan (UJ) – Historia „samorosła” 19:00–20:00 Dobrochna Kałwa, Barbara Klich-Kluczewska (UJ) – „Codzienność pe-

ryferyjna”. Pamięć o PRL mieszkańców Ustronia – studium przypadku20:05–21:05 Projekcja filmu Macieja J. Drygasa, Jeden dzień w PRL-u (2005,

58 minut) 21:10–21:20 Projekcja filmu Wojciecha Wiszniewskiego, Elementarz (1976,

8 minut)od 21:25 Zbigniew Benedyktowicz (IS PAN, UW) – Pamięć o PRL-u między mi-

tyzacją a dokumentem – na wybranych przykładach filmowych. [Filmy dokumentalne: Macieja J. Drygasa, Wojciecha Wiszniewskiego, i in.]

6. Historia wojskowości: Wojna w dziejach państwa i narodu polskiegoOrganizator: Karol Olejnik (UAM);

koordynatorzy: Wiesław Łach (UWM), Dariusz Radziwiłłowicz (UWM)(Sala Posiedzeń Rady Wydziału – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Karol Olejnik (UAM) – Wojna i wojsko w średniowiecznych dziejach Polski9:25–9:45 Mirosław Nagielski (UW) – Wojna i wojsko w okresie nowożytnej

Rzeczpospolitej Obojga Narodów (do rozbiorów)9:50–10:10 Teresa Kulak (UWr) – Polskie siły zbrojne w praktyce i teorii dziewięt-

nastowiecznych walk o odzyskanie niepodległości (do roku 1914)10:15–10:35 Wojciech Wrzesiński (UWr) – Rola wojny i wojska w dwudziesto-

wiecznych dziejach Polski10:40–11:10 przerwa na kawę


7. Historia medycyny i farmacji: Medycyna w literaturze i sztuce czasów nowożytnych

jako wyraz świadomości społecznejOrganizator: Wanda Wojtkiewicz-Rok (UWr);

koordynator: Maria Korybut-Marciniak (UWM)(sala 15/16 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

9:00–9:20 Kamila Uzarczyk (AMWr) – „Córy” Sonii – obraz prostytutki w lite-raturze XIX i XX wieku

9:25–9:45 Jarosław Barański (AMWr) – Satyryczny obraz lekarza w grafice i malarstwie europejskim

9:50–10:10 Małgorzata Synowiec-Piłat (AMWr) – Obrazy starości w kręgu no-wożytnej sztuki europejskiej

10:15–10:35 Agnieszka Olchowska-Kotala (AMWr) – Psychologia medycyny jako sztuka

10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Wanda Wojtkiewicz-Rok (UWr) – Rysunek jako forma zapisu pa-

miętnikarskiegood 11:40 dyskusja

8. Demografia historyczna: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich

w perspektywie historycznej. Ciągłość czy zmiana?Organizator: Cezary Kuklo (UwB); koordynator: Paweł Letko (UWM)

(sala 119 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Jan Tęgowski (UwB) – Rodzina dynastyczna w Polsce X–XV wieku9:25–9:45 Janusz Kurtyka (PWSW Przemyśl/IPN) – Małopolskie rodziny

możnowładcze XIV–XVII wieku9:50–10:10 Piotr Guzowski (UwB) – Ekonomiczne i demograficzne uwarunko-

wania funkcjonowania rodziny chłopskiej na przełomie średniowie-cza i nowożytności

10:15–10:35 Krzysztof Boroda (UwB) – Gospodarstwo domowe szlachty zagro-dowej na Mazowszu płockim w XVI wieku

8 Program

10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Mikołaj Szołtysek (AP Słupsk) – Żyjąc razem, mieszkając osobno –

chłopskie gospodarstwo domowe na ziemiach XVIII-wiecznej Polski. Inercja i dynamizm, mity i rzeczywistość

11:40–12:00 Krzysztof Mikulski (UMK) – Rodzinne mikroświaty w nurcie życia miejskiego Polski przedrozbiorowej.

12:05–12:25 Konrad Wnęk (UJ) – Socjotopografia rodzin krakowskich w końcu XVIII wieku

12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 Przerwa 15:00–15:20 Anna Michałowska-Mycielska (UW) – Rodzina żydowska i jej go-

spodarstwo domowe u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej15:25–15:45 Łukasz Lubicz-Łapiński (UwB) – Rodzina drobnoszlachecka w XVI–

–XIX wieku15:50–16:10 Radosław Poniat (UwB) – Służba domowa na ziemiach polskich

w epoce pre- i industrialnej16:15–16:35 Lidia Zyblikiewicz (UJ) – Rodzina krakowska w czasach Franciszka

Józefa16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Jadwiga Hoff (URz) – Wzorce obyczajowe zachowań rodzinnych

w XIX i pierwszej połowie XX wieku17:30–17:50 Krzysztof Zamorski (UJ) – Modele płodności a postawy innowacyj-

ne społeczeństwa w dobie industrializacji ziem polskich na przełomie XIX i XX wieku

17:55–18:15 Regina Renz (UJK) – Gospodarstwo domowe i życie rodzinne w śro-dowisku małomiasteczkowym międzywojennym Kielecczyzny

18:20–18:40 Sławomir Górzyński (DiG, Warszawa) – Rodzina magnacko–arysto-kratyczna w Galicji przełomu XVIII i XIX wieku – ciągłość czy zmiana?

18:45–19:05 Katarzyna Sierakowska (IH PAN) – Rodzina robotnicza na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w. do 1939 r.

19:10–19:30 Anna Zapalec (UPKEN) – Dezintegracja rodzin polskich w latach II wojny światowej

od 19:30 dyskusja


9. Biografistyka: Europa w polskiej myśli politycznej XX wiekuOrganizatorzy: Marian Marek Drozdowski (Warszawa),

Edward Czapiewski (UWr); koordynator – Roman Jurkowski (UWM)(sala 306 – Biblioteki Uniwersyteckiej, ul. M. Oczapowskiego 12b)

9:00–9:20 Janusz Cisek (UJ) – Europa w poglądach Józefa Piłsudskiego9:25–9:45 Adam Nogaj – Europa lat 30. XX w. w poglądach Edwarda Rydza

Śmigłego9:50–10:10 Krzysztof Kawalec (UWr) – Europa w poglądach Romana Dmowskiego10:15–10:35 Michał Śliwa (UPKEN) – Europa w poglądach przywódców PPS10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Zygmunt Królak (WSHiFM)– Europa w poglądach Ignacego Jana

Paderewskiego11:40–12:00 Stanisław Gebhardt – Europa w poglądach Karola Popiela12:05–12:25 Janusz Gmitruk (Zakład Historii Ruchu Ludowego, Warszawa)

– Europa w poglądach przywódców polskiego ruchu ludowego12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 przerwa 15:00–15:20 Andrzej Romanowski (UJ) – Europa w poglądach Jerzego Giedroycia15:25–15:45 Stanisław Nicieja (UO)– Europa w poglądach Edwarda Raczyńskiego15:50–16:10 Longin Ordon – Europa w poglądach i twórczości Czesława Miłosza16:15–16:35 Marian Marek Drozdowski (Warszawa) – Europa w poglądach i na-

uczaniu Jana Pawła II

10. Historia gospodarcza: Między zacofaniem a modernizacją.

Społeczno–gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wiekówOrganizatorzy: Elżbieta Kościk (UWr), Jędrzej Chumiński (UEWr),

Wojciech Morawski (SGH); koordynator: Paweł Letko (UWM)(sala 307 – Biblioteki Uniwersyteckiej, ul. M. Oczapowskiego 12b)

9:00–10:35 Panel I: Dyskurs modernizacyjny: moderator Marek Cetwiński (AJD)Marek Cetwiński (AJD) – Problemy modernizacji w historiografii polskiejWojciech Morawski (SGH) – Między naśladownictwem a zaściankowością. Recepcja obcych wzorów w rozwoju gospodarczym Polski

10 Program

Janusz Kaliński (UwB) – Przyspieszenia wzrostu w dziejach gospodarczych PolskiAndrzej Pieczewski (UŁ) – Integracja międzynarodowa jako gwarant suwerenności i rozwoju gospodarczego Polski na przestrzeni wieków. Koncepcje i praktykaPrzemysław Pluciński (UAM) – Modernizacja w kontekście socjologii WallersteinowskiejPiotr Badyna (UWr) – Próby modernizacji polskiej myśli rolniczej w XVIII stuleciuKrzysztof Popiński (UE we Wrocławiu) – Polskie szkolnictwo wyższe w procesie mo-dernizacyjnym w kraju przed i po 1989 r.Dariusz Grala (UAM) – Przełamanie barier rozwojowych. Na czym polega doniosłość transfor-macji od socjalizmu typu radzieckiego do systemu rynkowego w Polsce przełomu XX i XXI w.10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–13:00 Panel II: Społeczny wymiar modernizacji: moderator Edward Włodarczyk (US)Bartosz Walicki (SGH) – Miasta garnizonowe w okresie zaborówTadeusz Janicki (UAM) – Idea „trzeciej drogi”. Wizje modernizacji społeczno-gospodarczej w koncepcjach polskich agrarystów 1934–1945Cecylia Leszczyńska (UW) – Relacje gospodarcze Polska – świat w okresie międzywo-jennym w świetle danych bilansu płatniczegoTomasz Głowiński (UWr) – Pieniądz i niepodległość. Polska bankowość emisyjna w I połowie XX w.Anna Jarosz (SGH) – Ustawa scaleniowa 1933. Próba ujednolicenia systemu ubezpie-czeń społecznych w II RPPiotr Koryś, Maciej Tymiński (UW) – Patologie życia gospodarczego w postkomuni-stycznej Polsce – dziedzictwo komunizmu?Grzegorz Miernik (UJK) – Peerelowska bieda jako wyznacznik postaw i zachowań społecznychBogusław Tracz (IPN Katowice) – Współzawodnictwo pracy na Górnym Śląsku – frag-ment totalitarnej rzeczywistościEmilia Konopska-Struś (UE we Wrocławiu) – Ekonomiczne i prawne warunki funk-cjonowania rzemiosła w Polsce (1945–1989)Małgorzata Hełpa-Słodowa (UE w Poznaniu) – Regionalne zróżnicowanie społeczno––ekonomiczne polskiej wsi – uwarunkowania, skala, charakterSylwia Straszak-Chandoha (UE we Wrocławiu) – Koncepcje agrarne Wincentego StysiaMarian Zalesko (UB) – Przeobrażenia w sektorze rolnym w Polsce w okresie transfor-macji gospodarczej


Barbara Techmańska (UWr) – Oświata dorosłych i pracujących jako wsparcie dla pro-cesów uprzemysławiania (na przykładzie LGOM)Łucja Lisiecka (UW) – Ministrowie gospodarki II Rzeczypospolitej – drogi kariery12:30–13:00 dyskusja15:00–16:40 Panel III: Lokalny wymiar modernizacji: moderator Wojciech Morawski (SGH)Kazimierz Kuciński (SGH) – Granice zaborcze we współczesnej strukturze przestrzen-nej gospodarki PolskiJanusz Skodlarski (UŁ) – Gospodarka Królestwa Polskiego. Postęp i barieryEdward Włodarczyk (US) – Modernizacja handlu i gospodarki morskiej portów bał-tyckich w XIX w.Marek Zawadka (IŚ Opole) – Powstawanie regionów przemysłowych w Polsce jako pro-ces modernizacji społecznejRoman Macyra (UAM) – Konkurencyjność wielkopolskiej gospodarki względem innych regionów Polski na progu procesu transformacji. Doświadczenia historyczneAdam Czmuchowski (UE we Wrocławiu) – Rola specjalistów zagranicznych w organi-zacji przemysłu górniczego i hutniczego w Staropolskim Okręgu PrzemysłowymKrzysztof Broński (UE w Krakowie) – Galicja wobec wyzwań nowoczesności (w dobie autonomii)Piotr Franaszek (UJ) – Między nowoczesnością a zacofaniem. Rola przemysłu naftowe-go w modernizacji gospodarki i społeczeństwa Galicji na przełomie XIX i XX w.Elżbieta Adamczyk (UJ) – Modernizacja gospodarki komunalnej Krakowa w drugiej połowie XIX wieku. Szanse i bariery poprawy jakości życia w mieścieRegina Pacanowska (UAM) – Rola władz samorządowych w przeobrażeniach społecz-no-gospodarczych Polski międzywojennejRobert Raczyński (Lubin) – Działania samorządu terytorialnego na rzecz moderniza-cji gospodarki komunalnej (na przykładzie miasta Lubina)Radosław Gaziński (USz) – Odbudowa demograficzna wsi zachodniopomorskiej po wojnie siedmioletniej16:40–17:00 przerwa na kawę

12 Program

17:05–19:00 Panel IV: Problem modernizacji w badaniach nad PRL: moderator: Janusz Kaliński (UwB)Elżbieta Kościk (UWr) – Przemiany struktury społeczno–zawodowej mieszkańców PRLŁukasz Dwilewicz (SGH) – Wizje modernizacji w początkach epoki gierkowskiejZygmunt Woźniczka (UŚ) – Praca przymusowa w Polsce w dobie stalinizmu 1945–1956Bogusław Marks (UŁ) – Współpraca naukowo–techniczna Polski w ramach RWPG a problem modernizacji gospodarki w okresie Planu Sześcioletniego (1950–1955)Bartosz Stefańczyk (SGH)– „Otwarta granica” PRL–NRD 1972–1980Jacek Luszniewicz (SGH) – Wizje reformy gospodarczej w koncepcjach pierwszej „Solidarności” 1980–1981Dariusz Jarosz (UW) – Polaków drogi do mieszkania 1918–1989Sławomir Kamosiński (UKW w Bydgoszczy) – Modernizacja oparta na „strategii do-ganiania”. Polski przemysł w latach 1950–1989 a import i eksport myśli technicznejŁukasz Paprotny (SGH) – Alokacja przestrzenna inwestycji przemysłowych PRLJędrzej Chumiński (UE we Wrocławiu) – Mentalne bariery rozwoju gospodarczego PRL (na przykładzie pracowników przemysłu)18:45–19:05 dyskusja

11. Historia edukacji: Największe wyzwania edukacyjne od średniowiecza do współczesności

Organizatorzy: Władysława Szulakiewicz (UMK), Karol Poznański (APS Warszawa); koordynator: Andrzej Szmyt (UWM)

(Aula Teatralna – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Wprowadzenie do dyskusji – Karol Poznański (APS), Władysława Szulakiewicz (UMK)Dzieje szkolnictwa9:25–9:45 Dorota Żołądź-Strzelczyk (UAM) – Szkolnictwo różnowiercze

w Wielkopolsce9:50–10:10 Jerzy Kochanowicz (DSW) – Bezpłatność jezuickich uniwersytetów

jako przyczyna sporów z Akademią Krakowską10:15–10:35 Julian Dybiec (UJ) – Idea uniwersytetu w polskiej humanistyce XX w. 10:40–11:10 przerwa na kawę


11:15–11:35 Roman Tomaszewski (AP Słupsk) – Koncepcja uczelni wojskowej w Polsce XX wieku (między edukacyjną autarkią a otwarciem)

11:40–12:00 Grzegorz Michalski (UŁ) – Oświatowa i edukacyjna działalność in-spektorów szkół średnich

12:05–12:25 Stefania Walasek (UWr) – Unifikacja szkolnictwa Kresów Północ-nych po 1922 roku

12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 przerwa

Z historii teorii pedagogicznej15:00–15:20 Jan Krukowski (UPKEN), Jan Ryś (UPKEN) – Wkład krakowskie-

go środowiska w rozwój teorii i praktyki nauczania (XV–XVI w.)15:25–15:45 Iwonna Michalska (UŁ) – Działalność Naukowego Towarzystwa

Naukowego (1928–1958) na rzecz rozwoju nauk o wychowaniu15:50–16:10 Agnieszka Wałęga (UMK) – Od seminariów nauczycielskich do

wyższych uczelni – ewolucja koncepcji polskich podręczników do hi-storii wychowania

16:15–16:35 Joanna Falkowska (UMK) – Wychowanie narodowe jako wyzwanie dla pedagogiki

16:40–17:00 przerwa na kawę

Z historii środowisk edukacyjnych17:05–17:25 Adam Massalski (UJK), Ewa Kula (UJK) – Nauczyciele i wybitni

uczniowie szkół ziemi kielecko–radomskiej (1815–1915)17:30–17:50 Krzysztof Jakubiak (UG), Wiesław Jamrożek (UAM) – Rodzina

jako środowisko wychowawcze na przełomie XIX i XX w.od 17:55 dyskusja

14 Program

12. Geografia historyczna: Źródła kartograficzne i możliwości ich wykorzystania w pracach

nad geografią historyczną dawnej RzeczpospolitejOrganizatorzy: Stanisław Alexandrowicz (UMK),

Krzysztof Chłapowski (IH PAN); koordynator: Piotr Grabowski (Olsztyn)(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Stanisław Alexandrowicz (UMK) – Wprowadzenie do problematyki15:25–15:45 Henryk Rutkowski (IH PAN) – Źródła kartograficzne do przebiegu

dróg w Polsce Środkowej w XVI–XVIII wieku15:50–16:10 Tomasz Naruszewicz (UwB) – Wpływ osadnictwa dorzecza Do-

wspudy (Rospudy) na przemiany środowiska do końca XVIII wieku16:15–16:35 Józef Maroszek (UwB) – Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 r.

jako źródło wiedzy o środowisku kulturowym Wielkiego Księstwa Li-tewskiego i Podlasia

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Piotr Grabowski (Olsztyn) – Geograficzny obraz historyczny War-

mii w pracach włoskich i francuskich kartografów w XVII wieku17:30–17:50 dyskusja

13. Kongres towarzystw regionalnych i lokalnych – Lidzbark Warmiński Organizatorzy: Edward Włodarczyk (US), Zdzisław Noga (UPKEN);

koordynator: Mirosław Hoffman (UWM)(Lidzbark Warmiński)

10:30–10:50 Krzysztof Mikulski (Prezes PTH) – Wprowadzenie

I. Próba podsumowania dorobku10:55–11:15 Henryk Samsonowicz (UW) – Monografie regionalne i lokalne

w Polsce powojennej11:20–11:40 Feliks Kiryk (UPKEN) – Blaski i cienie redaktora monografii regionalnej11:45–12:05 Ryszard Szczygieł (UMCS) – Polskie Towarzystwo Historyczne a to-

warzystwa regionalne po II wojnie światowej


II. Spojrzenie w przyszłość12:10–12:30 Włodzimierz Stępiński (US) – Niemiecka Landesgeschichte a pol-

skie badania regionalne12:35–12:55 Robert Traba (CBH PAN – Berlin) – Modele monografii lokalnej

i regionalnej13:00–14:00 przerwa od 14:00 wystąpienia przedstawicieli towarzystw regionalnych i dyskusja

14. Stan i perspektywy badań nad historią SłowiańszczyznyOrganizator: Krzysztof Makowski (UAM); koordynator: Łukasz Fafiński (UWM)

(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–13:00 Panel dyskusyjny: 1. Średniowiecze – Andrzej Janeczek, IAiE PAN, Monika Saczyńska (IAiE PAN) 2. Wczesne czasy nowożytne – Ryszard Szczygiel (UMCS), Oleg Łatyszonek (UwB) 3. Wiek XIX – Antoni Cetnarowicz (UJ), Sławomir Kalembka (UMK) 4. Wiek XX i XXI – Joanna Gierowska-Kałłaur (IH PAN)

15. Historia prasy: Prasa jako źródło historyczne Organizator: Edward Włodarczyk (US);

koordynator: Magdalena Żmijkowska (UWM)(sala 109 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Andrzej Romanow (US) – Prasa jako źródło do dziejów Pomorza w XIX wieku

15:25–15:45 Jarosław Kłaczkow (UMK) – Prasa protestancka Polski międzywo-jennej jako źródło do dziejów Kościoła

15:50–16:10 Joanna Nowosielska-Sobel (UWr) – Prasa jako źródło do dziejów kultury na Śląsku w dwudziestoleciu międzywojennym

16:15–16:35 Adam Makowski (UŚ) – Prasa regionalna jako źródło do dziejów PRL16:40–17:00 przerwa na kawę od 17:05 dyskusja

16 Program

16. Historia parlamentaryzmu: System parlamentarny Rzeczypospolitej doby nowożytnej

Organizator: Tomasz Kempa (UMK); koordynator: Andrzej Korytko (UWM)(Sala Posiedzeń Rady Wydziału – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)15:00–15:20 Jolanta Choińska-Mika (UW) – Parlament jako droga integracji po-

litycznej15:25–15:45 Robert Kołodziej (UWr) – Parlamentaryzm szlachecki w Rzeczypo-

spolitej XVI–XVII wieku. Stan badań i postulaty15:50–16:10 Michał Zwierzykowski (UAM) – Sejm i sejmiki Rzeczypospolitej

w XVIII wieku. Stan badań i postulaty badawcze16:15–16:35 Andrzej Korytko (UWM) – Senat I Rzeczypospolitej. Stan badań

i postulaty16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Andrzej Zakrzewski (UW) – Osiągnięcia i problemy badań nad par-

lamentaryzmem Wielkiego Księstwa Litewskiego17:30–17:50 Edward A. Mierzwa (UJK) – Instytut Badań nad Parlamentary-

zmem – plany i zamierzenia naukowe17:55–18:15 Katarzyna Bucholc-Srogosz (AJD) – Stan badań nad polskim par-

lamentaryzmem doby rządów Rady Nieustającej. Potrzeba podjęcia szerszych badań nad funkcjonowaniem stronnictwa królewskiego

od 18:20 dyskusja

17. Metodologia historii: Historia historiografii.

Filozoficzne i pragmatyczne wymiary myślenia historycznego Organizatorzy: Jan Pomorski (SWPS Warszawa), Wojciech Wrzosek (UAM);

koordynator: Kazimierz Grążawski (UWM)(sala 37 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

9:00–9:20 Grzegorz Dominiak (WSG Bydgoszcz) – O metafizycznym ufundo-waniu historii słów kilka

9:25–9:45 Wojciech Wrzosek (UAM) – Realizm jako podstawa intersubiek-tywnego porozumienia się historyków


9:50–10:10 Ewa Solska (UMCS) – Po co nam filozofia historii? Analityczność jako kategoria racjonalizacji dyskursu

10:15–10:35 Maria Solarska (UAM) – Historia jako myślenie krytyczne10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Cezary Rzęchowski (Kraków) – Struktura ontyczna historyczności11:40–12:00 Wiktor Werner (UAM) – Homo oeconomicus versus człowiek histo-

ryczny w refleksji teoretycznej austriackiej szkoły ekonomicznej12:05–12:25 Jan Pomorski (SWPS Warszawa) – Wokół heurystyki i hermeneuty-

ki historycznej. O kulturze metodologicznej badaczy naszych dziejów najnowszych

12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 przerwa 15:00–15:20 Bożena Płonka-Syroka (IEiA Wrocław) – Społeczno-kulturowe

uwarunkowania XX-wiecznej historiografii nauki15:25–15:45 Jaromir Jeszke (Poznań/Warszawa) – Między historiografią nauki

a kulturą środowisk badaczy. Rzecz o formach dialogu z przeszłością w środowiskach naukowych

15:50–16:10 Anna Ziębińska-Witek (UMCS) – Między tekstem a spektaklem, czyli historia w muzeach

16:15–16:35 Karolina Polasik-Wrzosek (UAM) – Antropologia historyczna jako badanie pamięci kulturowej

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Dariusz Łukasiewicz (PAN Poznań) – Religia jako ważny składnik

pamięci historycznej17:30–17:50 Hubert Łaszkiewicz (KUL) – Słowo – dzieło – myśl. Jak czytać i jak

rozumieć teksty źródłoweod 17:55 dyskusja

18 Program

18. Historia nauki: Popularyzacja naukiOrganizator: Jarosław Włodarczyk (IHN PAN);

koordynator: Jacek Antoniewicz (UWM)(sala 102 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Jan Piskurewicz (IHN PAN/UKSW) – Popularyzacja nauki polskiej w Europie przez emigrantów po powstaniu styczniowym jako forma walki o niepodległość i tożsamość kulturową – przypadek Artura Wo-łyńskiego

15:25–15:45 Magdalena Sośnierz (UMCS) – Jan Jędrzejewicz (1835–1887) jako popularyzator nauki

15:50–16:10 Małgorzata Gorczyńska (UMCS) – „Kalendarz Lubelski” w latach 1958–1970

16:15–16:35 Jarosław Włodarczyk (IHN PAN/UMCS) – Międzynarodowy pro-jekt „Science Communication in 20th Century. A Comparative Hi-story of Western and Eastern Europe”

16:40–17:00 przerwa na kawę od 17:05 dyskusja


17 września 2009 r. (czwartek)

10:00–11:30 Nadanie doktoratu honoris causa prof. Januszowi Małłkowi (Hala Sportowa, ul. Prawocheńskiego 7)12:00–12:30 Aleja Ofiar Katyńskich – otwarcie (Górka Kortowska)13:00–15:00 Uroczysta inauguracja XVIII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich (Hala Sportowa, ul. Prawocheńskiego 7)Wystąpienie Prezesa PTH – Krzysztofa MikulskiegoWystąpienie Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Zjazdu – Norberta KasparkaWystąpienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Lecha KaczyńskiegoWystąpienie Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – Józefa GórniewiczaWykłady inauguracyjne: Andrzej Chwalba – Historyk w debacie publicznej. Kapłan czy sługa? Tomasz Jasiński – Początki Polski w nowym świetle15:00–16:00 przerwa16:00–17:00 Spotkanie z Minister Edukacji Narodowej Katarzyną Hall

i Henrykiem Samsonowiczem (Aula Dietrichów)16:00–19:00 Obrady sympozjów

(Budynki: Biblioteka Uniwersytecka, ul. M. Oczapowskiego 12b, Centrum Konferencyjne, ul. Dybowskiego 11

oraz Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

20 Program

I. Sesja. Europa u źródeł4. Sympozjum: Kościoły chrześcijańskie

Organizator: Kazimierz Ilski (UAM); koordynator: Stanisław Gajewski (UWM)(sala 37 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

16:00–16:20 Anna Kotłowska (UAM) – Narodziny nowej historiografii. Kronika uniwersalna i historia kościelna

16:25–16:45 Przemysław Nehring (UMK) – Pisma apologetyczne i polemiczne jako źródło historiografii łacińskiej

16:50–17:10 Sławomir Bralewski (UŁ) – Zgromadzenie biskupów jako instru-menta unitas religionis w ręku cesarzy w IV–VIII wieku

17:15–17:35 Michał Stachura (UJ) – Problem jedności Kościoła. Schizma i here-zja w późnej starożytności

17:40–18:00 Jacek Wiewiórowski (UAM) – Późnoantyczne kodyfikacje prawa rzymskiego – próba uporządkowania stosunków w ziemskiej oikumene

18:05–18:25 Rafał Witkowski (UAM) – Życie zakonne w mieście średniowiecznym18:30–18:50 Andrzej Wałkówski (UWM) – Działalność klasztornego skrypto-

rium jako wyraz postaw intelektualnych i duchowych zakonnikówod 18:55 dyskusja

II. Sesja. U źródeł tożsamości4. Sympozjum: Świadomość regionalna i narodowa

w rozwoju historycznym w Prusach Krzyżackich/Książęcych/Wschodnich/na Warmii i Mazurach

Organizatorzy: Grzegorz Jasiński i Grzegorz Białuński (UWM); koordynatorzy: Dominik Krysiak i Monika Krogulska-Krysiak (UWM)

(Aula Teatralna – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)16:00–16:20 Alicja Dobrosielska (UWM) – Pamięć i tożsamość – Prusowie wo-

bec zmiany kulturowej16:25–16:45 Jerzy Kiełbik (OBN Olsztyn) – Źródła tożsamości warmińskiej

w epoce nowożytnej16:50–17:10 Tomasz Chrzanowski (OBN Olsztyn) – Ziemie wschodniopruskie

i ich dzieje w publikacjach nauczycieli gimnazjów prowincji Prusy Wschodnie w XIX wieku


17:15–17:35 Janusz Jasiński (UWM/IH PAN) – Wspólny portret Polaków na Warmii i Mazurach w XIX wieku?

17:40–18:00 Jerzy Łapo (Muzeum Kultury Ludowej, Węgorzewo) – „Widoczny znak”. Tożsamość mieszkańców Mazur w XIX i XX stuleciu w świe-tle upamiętnień poległych w wojnach prowadzonych przez Prusy i Niemcy

18:05–18:25 Andrzej Sakson (IZ Poznań) – Przemiany tożsamości regionalnej współczesnych mieszkańców byłych Prus Wschodnich

18:30–18:55 Wojciech Łukowski (UW) – „Mieszkańcy Mazur” czy „Nowi Ma-zurzy”. Historyczne uwarunkowania i współczesne treści tożsamości regionalnej na Mazurach

od 19:00 dyskusja

III. Sesja. Nauki dające poznać źródła1. Sympozjum: Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna

i nowe propozycje metodologiczneOrganizator: Jan Szymczak (UŁ); koordynator: Irena Makarczyk (UWM)

(sala 306/307 – Biblioteki Uniwersyteckiej, ul. M. Oczapowskiego 12b)16:00–16:20 Wprowadzenie: Rafał Stobiecki (UŁ) W kręgu teorii16:25–16:45 Jolanta Kolbuszewska (UŁ) – Koncepcja źródła w XIX-wiecznej hi-

storiografii klasycznej16:50–17:10 Wojciech Wrzosek (UAM) – Źródło historyczne jako alibi historyka17:15–17:35 Tomasz Pawelec (UŚ), Tomasz Ochinowski – Historia psychologicz-

na a problematyka źródeł17:40–18:00 Marek Woźniak (UMCS) – Kiedy pamięć staje się źródłem histo-

rycznym. Historycy wobec tradycji ustnej18:05–18:25 Piotr Witek (UMCS) – Historia zamknięta w kadrze. Audiowizual-

na koncepcja źródła historycznego18:30–18:55 Maciej Bugajewski (UAM) – Świadectwo i archiwum – dwie katego-

rie refleksji nad źródłem historycznym?od 19:00 dyskusja

22 Program

IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł1. Sympozjum: Historia w reformowanej szkole w 1999 r. i 2009 r.

Organizator: Grażyna Pańko (UWr); koordynatorzy: Janusz Gołota (UWM), Marek Pacholec (UWM)

(Aula Dietrichów – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)17:05–17:25 Grażyna Pańko (UWr), Józef Biłyj (UWr) – Nauczanie i uczenie się

historii i wiedzy o społeczeństwie w reformowanej szkole podstawowej17:30–17:50 Anna Chochowska, Joanna Łaźniowska, Joanna Wojdon (UWr) –

Nauczanie i uczenie się historii w reformowanym gimnazjum17:55–18:15 Izabela Koziej, Barbara Techmańska (UWr) – Nauczanie i uczenie

się historii w liceach ogólnokształcących i profilowanych18:20–18:40 Jacek Piotrowski (UWr), Ewa Jarmakowicz, Barbara Techmań-

ska (UWr), Małgorzata Skotnicka, Teresa Strzelecka – Nauczanie i uczenie się wiedzy o społeczeństwie w reformowanym gimnazjum i liceum ogólnokształcącym i profilowanym

od 18:40 dyskusja

V. Sesja. U źródeł przemian społeczności polonijnych1. Sympozjum: Pomagali czy tylko trwali. Znaczenie emigracji politycznej

Organizatorzy: Tadeusz Radzik (UMCS), Anna Siwik (AGH); koordynator: Barbara Krysztopa-Czupryńska (UWM)

(sala 30 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)16:00–16:20 Tadeusz Radzik (UMCS) – Dla siebie czy dla Kraju? Społeczne uwa-

runkowania aktywności politycznej emigracji16:25–16:45 Tadeusz Wolsza (IH PAN) – Rząd bez władzy16:50–17:10 Anna Siwik (AGH) – Emigracyjna wizja socjalizmu17:15–17:35 Stanisław Kilian (UPKEN) – Wizja suwerennej Polski i jej miejsca

w Europie w myśli politycznej emigracyjnych narodowców17:40–18:00 Rafał Habielski (IBL PAN) – Emigracyjne spory o Polskęod 18:00 dyskusja


II. Sesja. U źródeł tożsamości1. Sympozjum: Tożsamość narodowa i pamięć.

W poszukiwaniu nowego paradygmatu w badaniach historycznych Organizatorzy: Robert Traba (CBH PAN Berlin),

Hans Hennig Hahn (Oldenburg); koordynator: Kornelia Kończal (CBH PAN Berlin)

(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)od 16:00 Hans Henning Hahn (Oldenburg), Robert Traba (CBH PAN Ber-

lin) – Po co nam historia drugiego stopnia w badaniach dziejów na-rodowych i stosunków bilateralnych

Kornelia Kończal (CBH PAN Berlin) – Europejskie doświadczenia z historią drugiego stopnia. Transfer metodologii czy rozmowa głu-chych?

Kornelia Kończal (CBH PAN Berlin), Maciej Górny (CBH PAN Berlin) – Jak powstają polsko–niemieckie miejsca pamięci

Dyskusja panelowa: Naród i pamięć. Czym historyk powinien się interesować?; moderacja – Robert Traba (CBH PAN Berlin)

Andrzej Mencwel, Michael G. Müller, Hubert Orłowski Dyskusja podsumowująca

24 Program

18 września 2009 r. (piątek)

I. Sesja. Europa u źródeł3. Panel dyskusyjny: Średniowieczne korzenie uniwersytetów i nauki

w środkowej i środkowowschodniej Europie Organizatorzy: Krzysztof Ożóg (UJ);

koordynator: Tomasz Gajownik (UWM)(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

9:00–13:00 Elżbieta Jung (UŁ), Mikołaj Olszewski (IFiS PAN), Włodzimierz Zega (IFiS PAN), Dagmara Wójcik (UJ), Jacek Soszyński (UW), Maciej Zdanek (IH PAN), Krzysztof Kaczmarek (UAM)

II. Sesja. U źródeł tożsamości2. Sympozjum: Średniowieczne miejsca pamięci

w kształtowaniu tożsamości narodowejOrganizator: Jan Maria Piskorski (US);

koordynatorzy: Dariusz Radziwiłłowicz (UWM), Wiesław Łach (UWM)(Aula Teatralna – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

A) Bitwa pod Grunwaldem w kształtowaniu tożsamości narodowej Litwinów, Polaków i innych9:00–9:20 Stefan Kwiatkowski (US) – Pamięć, żałoba, pojednanie. Bitwa grun-

waldzka jako wstrząs w mentalności jej uczestników9:25–9:45 Sven Ekdahl (Gōteborg/Berlin) – Dyplomacja i werbowanie żołnie-

rzy zaciężnych w czerwcu 1410 r. W przededniu bitwy grunwaldzkiej9:50–10:10 Paweł Żmudzki (UW) – Jak opisać bitwę? Poemat Jana z Wiślicy

i inne opowieści o Grunwaldzie na tle historiografii średniowiecznej10:15–10:35 Stefan Dyroff (Berno) – Grunwald w historiografii i tradycja nie-

mieckiej i polskiej10:40–11:10 przerwa na kawę11:15–11:35 Rimvydas Petrauskas (Wilno) – Grunwaldu „życie pośmiertne”

w okresie od XV do XX wieku w historiografii i tradycji litewskiej, białoruskiej i rosyjskiej


B) Inne mitotwórcze bitwy i wojny europejskiego średniowiecza11:40–12:00 José M. Faraldo (Madryd) – Villalar 1521 r.12:05–12:25 Fiona Watson (Stirling) – Bitwa pod Bannockburn 1314 r.12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 przerwa 15:00–15:20 Andrzej Furier (US) – Bitwa pod Digori 1121 r. i wojny gruzińsko-

-tureckie za Dawida IV Budowniczego15:25–15:45 Xavier Hélary (Paris IV) – Oblężenie Orleanu 1428/29 r. i wojna

stuletnia15:50–16:10 Wojciech Iwańczak (UJK) – Wojny husyckie w kształtowaniu tożsa-

mości narodowej Czechów16:15–16:35 Adrienne Körmendy (Budapeszt–Warszawa) – Mohacz 1526 r.16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Jukka Korpela (Joensuu) – Bitwa na jeziorze Pejpus 1242 r.17:30–17:50 Paweł Migdalski (US) – Bitwa pod Lyrskov 1044 r.17:55–18:15 Marko Šuica (Belgrad) – Bitwa na Kosowym Polu 1389 r.18:20–18:40 Przemysław Urbańczyk (IAiE PAN) – Bitwa pod Stiklestad 1030 r.od 18:45 dyskusja

III. Sesja. Nauki dające poznać źródła1. Sympozjum: Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna i nowe

propozycje metodologiczneOrganizator: Jan Szymczak (UŁ); koordynator: Irena Makarczyk (UWM)

(Aula Dietrichów – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)W kręgu praktyki dziejopisarskiej9:00–9:20 Andrzej Wierzbicki (IH PAN) – A gdy źródeł zabraknie? Z dziejów

marksistowskiej metodologii historii w PRL9:25–9:45 Andrzej Paczkowski (ISP PAN) – Kategorie źródeł do badań nad

historią najnowszą i sposoby ich eksploatowania 9:50–10:10 Marcin Kula (UW) – Najszczersze ze szczerych? Kilka refleksji

o wartości źródłowej tekstów prywatnych10:15–10:35 Krzysztof Zamorski (UJ) – Semantyka liczby jako źródła historycz-

nego w badaniach demograficznych

26 Program

10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Ewa Domańska (UAM) – Vestigia: materialność przeszłości11:40–12:00 Małgorzata Bracha (UJK) – Historyk wobec pamiątek przeszłości.

W kontekście badań nad powstaniem styczniowym12:05–12:25 Bożena Płonka-Syroka (UWr) – Nowe źródła w badaniach z historii

medycyny12:30–13:00 dyskusja13:00–15:00 przerwa

IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł2. Sympozjum: Źródła w edukacji historycznej

Organizator: Stanisław Roszak (UMK); koordynatorzy: Janusz Gołota (UWM), Marek Pacholec (UWM)

(sala 37 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Wojciech Piasek (UMK), Danuta Konieczka-Śliwińska (UAM)

– Pojęcie źródła historycznego w filozofii i dydaktyce historii9:25–9:45 Maria Jadczak (Ośr. Med.), Anna Paner (UG) – Znaczenie i rola źró-

deł w warsztacie historyka, w koncepcjach dydaktycznych i w prakty-ce szkolnej

9:50–10:10 Adam Kucharski (UMK), Małgorzata Strzelecka (UMK) – Udostęp-nianie źródeł i sposoby prezentacji:

– edukacyjne funkcje instytucji – muzeum, biblioteka, archiwum; – zbiory tekstów źródłowych i tekstów kultury a edycje źródłowe; – źródła w podręcznikach10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Teresa Maresz (UKW) – Znaczenie źródeł w realizacji celów dydak-

tycznych i standardów egzaminacyjnych11:40–12:00 Barbara Kubis (UO) – Źródła domowe i osobiste w edukacji histo-

rycznej12:10–12:40 dyskusja13:00–15:00 przerwa


V. Sesja. U źródeł przemian społeczności polonijnych2. Sympozjum: Utrzymywali polskość. Dla kogo?

Przemiany kulturowe społeczności polskich w krajach osiedleniaOrganizatorzy: Zenon Jasiński (UO), Adam Walaszek (UJ);

koordynator: Barbara Krysztopa-Czupryńska (UWM)(Sala Posiedzeń Rady Wydziału – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Kazimierz Dopierała (UAM) – Stan i uwarunkowania oświaty polo-

nijnej, a zachowanie tożsamości narodowej i kulturowej9:25–9:45 Adam Walaszek (UJ) – Wymiary i oblicza polskiej kultury na ob-

czyźnie. Kultura polska czy polonijna9:50–10:10 Wiesława Piątkowska (UO) – Media polonijne – źródło informacji

czy kreator tożsamości kulturowej i narodowej?10:15–10:35 Zenon Jasiński (UO) – Oświata i kultura polonijna a koncepcje wie-

lokulturowości w krajach osiedlenia10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Bogdan Cimała (UO), A. Kalczyńska (UO) – Między hermetyzacją

a otwarciem polonijnych organizacji kulturalno–oświatowychod 11:40 dyskusja13:00–15:00 przerwa

I. Sesja. Europa u źródeł2. Sympozjum: Miasta europejskie, gospodarka rynkowa

(instytucje, społeczeństwo, państwo)Organizatorzy: Adam Manikowski (IH PAN), Edmund Kizik (UG);

koordynator: Jan Gancewski (UWM)(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Wiesław Długokęcki (UG) – Konsumpcja luksusowa na dworze wielkiego mistrza na początku XV wieku

15:25–15:45 Anna Kalinowska (UW), Agnieszka Gajewska (UW) – Wyspiarskie odmienności. Właściwości rozwoju modelu konsumpcyjnego w An-glii w XVI–XVIII wieku

15:50–16:10 Dariusz Kołodziejczyk (UW) – Chrześcijański i muzułmański mo-del konsumpcji i rozwoju gospodarczego

28 Program

16:15–16:35 Andrzej Karpiński (UW) – Styl życia polskiej i europejskiej biedoty i „ludzi luźnych” w XVI–XVIII wieku

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Edmund Kizik (UG) – Konsumpcja elitarna w miastach hanzeatyc-

kich w XVI–XVIII wieku17:30–17:50 Gabriela Majewska (UG) – Luksus a polityka gospodarcza prote-

stanckiej Szwecji w XVIII wieku17:55–18:15 Adam Manikowski (IH PAN) – Konsumpcja jako element kształtu-

jący rozwój cywilizacji europejskiej w epoce nowożytnej18:20–18:40 Jacek Wijaczka (UMK) – Handel i konsumpcja jako czynnik kształ-

tujący rozwój gospodarki miejskiej na przykładzie XVII–wiecznego Krakowa

18:45–19:05 Tomasz Wiślicz (IH PAN) – Właściwości konsumpcji nowożytnej społeczności wiejskiej

19:10–19:30 Jacek Kochanowicz (UW) – Konsumpcja w epoce poindustrialnej i Europie przemysłowej

od 19:30 dyskusja

III. Sesja. Nauki dające poznać źródła2. Sympozjum: Od genealogii do historii społecznej

Organizator: Barbara Trelińska (UMCS); koordynator: Krzysztof Łożyński (UWM)(sala 30 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

15:00–15:20 Maria Koczerska (UW) – Elity polityczne i ich miejsce w funkcjono-waniu państwa

15:25–15:45 Aleksandra Jaworska (UMCS) – Corona Regni, Corpus Regni et gentis i ich znaki w dokumencie iluminowanym w Polsce

15:50–16:10 Zenon Piech (UJ) – Obrazowy system komunikacji w kulturze pol-skiego średniowiecza

16:15–16:35 Tomasz Jurek (IH PAN) – Dokument jako wyraz uczoności społe-czeństwa polskiego

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Edward Potkowski (UW) – Książka – społeczeństwo – problemy ba-

dawcze


17:30–17:50 Henryk Wąsowicz (KUL) – Intelektualne zabawy z czasem17:55–18:15 Alicja Szymczak (UŁ) – Krewniacze podstawy elit lokalnych18:20–18:40 Jan Tyszkiewicz (UW) – Ekologia człowieka, czyli o niektórych na-

ukach pomagających historykowi18:45–19:05 Tomasz Jasiński (UAM) – Nauki pomocnicze historii czy źródło-

znawstwo – terminologia czy metody badawcze19:10–19:30 Krzysztof Mikulski (UMK) – Strategie rodzinne mieszczan i szlach-

ty Prus Królewskich w XV–XVIII wiekuod 19:30 dyskusja

IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródełPanel: Dydaktyka historii po 50 latach

(Aula Dietrichów – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)od 18.00 prowadzący: Adam Suchoński, Jerzy Centkowski (URz), Jerzy

Maternicki (URz), Grażyna Pańko (UWr), Janusz Rulka (UKSW), Melania Sobańska-Bondaruk (Warszawa), Adam Suchoński (UO), Piotr Unger (Warszawa), Alojzy Zielecki (URz)

V. Sesja. U źródeł przemian społeczności polonijnych

3. Sympozjum: Katolicyzm polski czy powszechny? Przemiany religijne wśród Polonii i Polaków w świecie

Organizator: ks. Zygmunt Zieliński (KUL); koordynator: ks. Andrzej Kopiczko (UWM)

(Sala Posiedzeń Rady Wydziału – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)15:00–15:20 John M. Grondelski – Katolicyzm Polonii Amerykańskiej – stara

i nowa emigracja15:25–15:45 Józef Wołczański (PAT) – Kościół katolicki na Ukrainie – tradycje II

Rzeczypospolitej i restauracji postkomunistycznej15:50–16:10 Sabina Bober – Katolicyzm Polaków w Niemczech – polskie tradycje

i niemiecki porządek kościelny16:15–16:35 Ks. Zygmunt Zieliński (KUL) – Katolicyzm polski w zmieniających

się warunkach historycznych – rozbiory – komunizm – niepodległość16:40–17:00 przerwa na kawę

30 Program

17:05–17:25 Ks. Andrzej Kopiczko (UWM) – Polskie i niemieckie tradycje w ka-tolicyzmie na Warmii

od 17:30 dyskusja

IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł3. Sympozjum. Spojrzenie na pogranicza (I)

– Regiony ojczyste, regiony świata Organizator: Bogumiła Burda (UZ); koordynator: Andrzej Korytko (UWM)

(Aula Dietrichów – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)15:00–15:20 Elżbieta Kościk (UWr) – Mieszkańcy Dolnego Śląska 1945–1948.

Wzajemne relacje 15:25–15:45 Bernardeta Nitschke (UZ) – Problem repatriacji, wysiedleń, migra-

cji i reemigracji na Dolnym Śląsku15:50–16:10 Bogumiła Burda (UZ) – Pojęcie regionu ojczystego, regionów świata,

„dużej” o „małej” ojczyzny. Kształtowanie świadomości historycznej, narodowej i regionalnej na przykładzie Dolnego Śląska

16:15–16:35 Robert Skobelski (UZ) – Poszukiwanie własnej tożsamości na po-graniczu polsko–niemieckim

16:40–17:00 przerwa na kawę 17:05–17:25 Bohdan Halczak (UZ) – Współczesna sytuacja ludności „przybyłej”

po 1945 roku na pograniczu polsko-niemieckimod 17.30 dyskusja

I. Sesja. Europa u źródeł1. Sympozjum: Tradycje europejskiej kultury prawnej

Organizator: Andrzej Zakrzewski (UW); koordynatorzy: Stanisław Gajewski (UWM), Emilia Figura-Osełkowska (UWM)

(sala 37 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)15:00–15:20 Janusz Sondel (UJ) – Prawo rzymskie15:25–15:45 Jan Zabłocki (UKSW) – Prawo kanoniczne15:50–16:10 Krystyna Kamieńska (UMK) – Prawo miejskie16:15–16:35 Marek Wąsowicz (UW) – Konstytucjonalizm16:40–17:00 przerwa na kawę


17:05–17:25 Katarzyna Sójka-Zielińska (UW) – Wielkie kodyfikacje17:30–17:50 Maria Zmierczak (UAM) – Prawo systemów totalitarnych: hitle-

ryzm, faszyzm17:55–18:15 Zbigniew Cywiński (UW) – Prawo systemów totalitarnych – Rosja

radzieckaod 18:20 dyskusja

32 Program

19 września 2009 r. (sobota)

I. Sesja. Europa u źródeł5. Sympozjum: Autonomia jednostki

Organizator: Włodzimierz Mędrzecki (IH PAN); koordynator: Przemysław Dorszewski (UWM)

(Aula Teatralna – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Dariusz Kołodziejczyk (UW) – Pozycja jednostki w społeczeństwie

tureckim i w społeczeństwie polskim w XV–XVIII wieku9:25–9:45 Wojciech Kriegseisen (UW) – O jaką wolność walczył i jaki użytek

z niej czynił Europejczyk w wieku XVII–XVIII9:50–10:10 Tomasz Kizwalter (UW) – O jaką wolność walczył i jaki użytek

z niej czynił Europejczyk w wieku XIX10:15–10:35 Włodzimierz Mędrzecki (IH PAN) – O jaką wolność walczył i jaki

użytek z niej czynił Europejczyk w wieku XX10:40–11:10 przerwa na kawę 11:15–11:35 Maciej Janowski (IH PAN) – Między wolnością jednostki a obowiąz-

kiem narodowym – polskie uwarunkowania autonomii jednostki z XIX i XX wieku.

od 11:40 dyskusja13:00–15:00 przerwa

II. Sesja. U źródeł tożsamości3. Sympozjum: Węzłowe problemy z dziejów dawnej Rzeczpospolitej

w pamięci historycznejOrganizatorzy: Jacek Wijaczka (UMK), Jerzy Dygdała (UMK);

koordynator: Sławomir Augusiewicz (UWM)(sala 30 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

10:00–10:20 Igor Kąkolewski (DHI Warszawa) – Hołd pruski 1525 r. w kulturze pamięci Polaków

10:25–10:40 Oleg Łatyszonek (UwB) – Unia polsko–litewska 1569 roku10:40–11:10 przerwa na kawę


11:15–11:35 Jacek Wijaczka (UMK) – Potop szwedzki w świadomości historycz-nej Polaków

11:40–12:00 Kazimierz Maliszewski (UMK) – Kult Jana III Sobieskiego i jego wiktorii wiedeńskiej (1683 r.) w polskiej kulturze i tradycji

12:05–12:25 Richard Butterwick (Londyn) – Konstytucja 3 Majaod 12:30 dyskusja13:00–15:00 przerwa

III. Sesja. Nauki dające poznać źródła3. Sympozjum: Historyk i archiwista wobec nowych typów źródeł

i problemu ich masowościOrganizatorzy: Waldemar Chorążyczewski (UMK);

koordynator: Marlena Koter (AP Olsztyn)(sala 31 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)

9:00–9:20 Robert Degen (UMK) – Selekcja archiwalna jako konstruowanie za-sobu źródeł historycznych

9:25–9:45 Artur Górak (UMCS), Dariusz Magier (AP Siedlce) – Historyk wo-bec selekcji archiwalnej

9:50–10:10 Wiesława Kwiatkowska (UMK), Co mogą a co powinni wiedzieć o naszych czasach przyszłe pokolenia. Kulturowe aspekty selekcji do-kumentacji

10:15–10:35 Andrzej Biernat (NDAP) – Archiwa a dokumentowanie rzeczywi-stości

10:40–11:10 przerwa na kawę11:15–11:35 Anna Żeglińska (UWM) – Relacje oral history jako obiekty archiwalne11:40–12:00 Hubert Wajs (AGAD) – Dokument elektroniczny jako obiekt archi-

walny12:05–12:25 Krzysztof Skupieński (UMCS) – Dokument elektroniczny jako

obiekt badań historyka. Dyplomatyka „elektroniczna”od 12:30 dyskusja13:00–15:00 przerwa

34 Program

IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł4. Sympozjum: Spojrzenie na pogranicza (II)

– Nauczanie historii i mniejszościOrganizatorzy: Maria Bieniek (UWM), Izabela Lewandowska (UWM)

(sala 37 – Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1)9:00–9:20 Hanna Konopka, Małgorzata Ocytko, Artur Pasko (UwB) – Wie-

lokulturowość pogranicza polsko-białorusko-litewskiego w edukacji historycznej na przełomie XX/XXI w.

9:25–9:45 Małgorzata Szostakowska (UWM) – Specyfika edukacji regionalnej w szkołach Warmii i Mazur po 1945 r.

9:50–10:10 Izabela Lewandowska (UWM) – Polityka wystawiennicza Muzeum Warmii i Mazur w latach 1945–1989. Przyczynek do edukacji histo-rycznej na pograniczu kulturowym

10:15–10:35 Iwona Jóźwiak (Olsztyn), Maria Bieniek (UWM) – Poznaj i poko-chaj wielokulturowość Warmii i Mazur – wnioski z interdyscyplinar-nego projektu szkolnego

10:40–11:10 przerwa na kawę11:15 Komunikaty i dyskusja

10:00 O polskiej historii – dyskusja historyków zagranicznych (sala 102)

11:30–13:00 Dyskusja nad podręcznikiem polsko-niemieckim Moderatorzy: Robert Traba (CBH PAN Berlin), Krzysztof Ruchniewicz (UWr) (Aula Dietrichów)

15:00–18:00 Dyskusja panelowa: PRL – forma państwowości polskiej czy ze-wnętrznej okupacji?

Organizator: Andrzej Friszke (ISP PAN); koordynator: Karol Sacewicz (UWM) (Aula Dietrichów)

od 18:00 ZAMKNIęCIE ZJAZDU

Program imprez towarzyszących

16 września – środa17:30–22:30 DEMOLUDY – Międzynarodowy Festiwal Teatralny20:00 projekcja filmu „Katyń” Andrzeja Wajdy (Aula Teatralna)

17 września – czwartek

9:00–18:00 Salon Książki Humanistycznej (Centrum Nauk Humanistycznych)16:00–18:30 Prezentacja i promocja książki historycznej – Dziedzictwo Antyku i Europejskiego Średniowiecza (sala 119)16:30 Zwiedzanie Olsztyna z przewodnikiem (start – Wysoka Brama)17:30–22:30 DEMOLUDY – Międzynarodowy Festiwal Teatralny19:00 Spotkanie integracyjne – grill (Plaża nad Jeziorem Kortowskim), występ zespołu River Boat Ramblers, pokaz Fire Show

18 września – piątek

9:00–18:00 Salon Książki Humanistycznej (Centrum Nauk Humanistycznych)9:30–12:00 Zwiedzanie Archiwum Archidiecezji Warmińskiej (ul. Kopernika 47)10:00 Prezentacja i promocja książki historycznej – Dylematy współczesnego

świata (sala 119, Centrum Nauk Humanistycznych)11:00–14:00 Zwiedzanie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Wystawa Echa woj-

ny 1939–1945 w źródłach przechowywanych w Archiwum Państwowym w Olsztynie

11:00 Śniadanie z Bałkanami – kultura i teatr krajów byłej Jugosławii (foyer Teatru im. Stefana Jaracza)


20 września 2009 r. (niedziela)

od 11:00 Walne Zgromadzenie Delegatów

15:00 Zwiedzanie Kortowa z przewodnikiem16:00 Pokaz bractw rycerskich (przy Centrum Nauk Humanistycznych) pokaz walk rycerskich z wykorzystaniem bombardy i działa z lawetą, pokaz rzemiosła16:30 Sympozjum „Historia w internecie. Internet w historii” (Centrum Nauk Humanistycznych, sala 118)17:30–22:30 DEMOLUDY – Międzynarodowy Festiwal Teatralny20:00 Wieczór w Muzeum Warmii i Mazur 21:00 Koncert zespołu rockowego Łydka Grubasa (Klub „Grawitacja”, ul. Żołnierska 14b)

19 września – sobota

8:30 Wycieczka: Olsztyn–Barczewo–Stoczek Klasztorny–Galiny9:00–18:00 Salon Książki Humanistycznej (Centrum Nauk Humanistycznych)11:00 Spotkanie Dziekanów Wydziałów Historycznych i Dyrektorów Instytu-

tów Historii (Sala Posiedzeń Rady Wydziału)12:00 ŚWIĘTO LATAWCÓW – I Olsztyńskie Zawody Latawcowe (Lotnisko Dajtki) balon na uwięzi, lot nad Olsztynem – loty widokowe, pokaz modeli latających, konkurs na najlepszy latawiec16:00 Zwiedzanie Olsztyna z przewodnikiem (start – Ratusz, plac Jana Pawła II)17:30 Support gwiazdy „Big Band” z Olsztyńskiej Szkoły Muzycznej (Lotnisko Dajtki)19:00 DEMOLUDY – Międzynarodowy Festiwal Teatralny19:00 Koncert Maryli Rodowicz (Lotnisko Dajtki)20:00 Bankiet w Auli Biblioteki Uniwersyteckiej20:00 Światowe prawykonanie Missa Stella Maris Feliksa Nowowiejskiego w wykonaniu Collegium Musicum (Katedra św. Jakuba)

36 Program

20 września – niedziela

8:30 Wycieczki po regionie: 1) Olsztyn–Dobre Miasto–Orneta–Frombork–Kadyny 2) Olsztyn–Ruciane Nida–śluza w Guziance17:30 Europejskie Dni Dziedzictwa Cavata na olsztyńskim zamku (Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie) Grażyna Prusińska – Zofia Stryjeńska. Księżniczka polskiej sztuki – cza-

rodziejka – boginka słowiańska Koncert zespołu Pro Musica Antiqua

21 września – poniedziałek

12:00–14:00 VII Olsztyńskie Dni Nauki (Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie) Sacrum i piękno – Warsztaty pisania ikon18:00 Sacrum i piękno. Ikona jako obiekt kultowy i muzealny – Warsztaty pisania ikon (Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie)18:00 Wystawa fotografii Grupy Twórczej 4D – Świat światłem malowany (Biblioteka Uniwersytecka – I piętro)

Wystawy towarzyszące Zjazdowi

1) Wystawa Instytutu Pamięci Narodowej – Wypędzeni, przypędzeni... Kształtowanie się nowego społeczeństwa na Warmii i Mazurach w latach 1945–1949 (Centrum Nauk Humanistycznych)

2) Wystawa Archiwum Państwowego w Olsztynie – Ocalone Inwentarze dawnego Prussia Museum (Centrum Nauk Humanistycznych)

3) Wystawa prac Janusza Bronclika ze zbiorów Muzeum w Brodnicy4) Wystawa obrazów batalistycznych Henryka Zagórskiego


Sekcja studencka 18 września

HISTORIA STAROŻyTNA – SALA 101

9:00–9:20 Adam Zechenter (UJ), Obraz Rydwanu w poematach Homera

9:20–9:40 Łukasz Holesz (UJ), Anabaza Antiocha III jako nawiązanie do tradycji wschod-

niej wyprawy Aleksandra Wielkiego

9:40–10:00 Agata Smilgin (UAM), Antinoeion i Palestra – nowoodkryte sektory egipskie w Willi

Hadriana w Tivoli

10:00–10:20 Karol Kłodziński (UMK), Ekwicki cursus honorum na przykładzie dwóch wybit-

nych dowódców cesarza Marka Aureliusza

10:20–10:40 Dyskusja/Zakończenie obrad

HISTORIA śREDNIOWIECZNA – SALA 103

9:00–9:20 Arkadiusz Włodarczyk, Polityka Cesarstwa Bizantyńskiego wobec Kaganatu Cha-

zarskiego w świetle „De administrando imperio” Konstantyna VII Porfirogenety

9:20–9:40 Zofia Brzozowska (UŁ), Święci władcy Rusi Kijowskiej – „Равноапостольные”

Olga i Włodzimierz – kanonizacja, hagiografia, hymnografia

9:40–10:00 Zbigniew Witczak, Mieszko I i Bolesław Chrobry wobec Cesarstwa: Porównanie

przyczyn i strategii walk z zachodnimi sąsiadami w świetle średniowiecznych kronik

10:00–10:20 Maksymilian Sas (UW), U źródeł historii Litwy – problematyka ostatniej wypra-

wy misyjnej św. Brunona z Kwerfurtu

10:20–10:40 Dyskusja

10:40–11:00 Anna Magdalena Chojnicka (UWr), Analiza możliwości umieszczenia stolicy bi-

skupiej w Ryczynie

11:00–11:20 Ludwik Jurek (UW), Napaść na kapłana w kronice Wincentego Kadłubka

11:20–11:40 Bartłomiej Dźwigała (UKSW), Bitwa pod Askalonem 12 sierpnia 1099 r. Proble-

matyka i stan badań

11:40–12:00 Michał Rukat (UKSW), Średniowieczne optimum klimatyczne – próba konfronta-

cji stanu badań z przekazem źródeł pisanych X–XII w.


12:20–12:40 Kamila Wasilewska (UKSW), Compostela jako miasto pielgrzymów w świetle

XII-wiecznego przewodnika Aimerica Picaud

12:40–13:00 Mateusz Fafiński, (UAM), Porty anglosaskie

38 Program

13:00–13:10 Dyskusja / Przerwa obiadowa

15:00–15:20 Marcin Sumowski (UMK), Źródła do dziejów diecezji chełmińskiej w średnio-

wieczu

15:20–15:40 Adam Zapała (UJ), Heraldyka miejska jako źródło do badań nad miastami

15:40–16:00 Mateusz Osieka (UJ), Zmiany w składzie armii Jagiellonów – początki wojsk za-

ciężnych


16:20–16:40 Stanisław Szynkowski (UJ), Niższe państwo stanowe na Śląsku na przykładzie

herrschaft ketzerdorf

16:40–17:00 Kamil Kęcki (UJ), O problemach odtwarzania dróg karier osób duchownych w Pol-

sce w XV w. (Na podstawie badań grupy prałatów i kanoników kapituły kolegiackiej

w Kielcach w okresie pontyfikatu biskupa Zbigniewa Oleśnickiego

17:00–17:20 Aleksandra Jagodzińska (UMK), Piernikarstwo Toruńskie


HISTORIA NOWOŻyTNA – SALA 104

9:00–9:20 Jakub Rogulski (UJ), Stan i perspektywy badań nad wizualną propagandą „splen-

dorów rodowych” przez nowożytne rody magnackie na przykładzie Sanguszków

herbu Pogoń Litewska

9:20–9:40 Jarosław Pietrzak (UŁ), ANTIQUA STIRIPS NOBILITATAE – Starożytne korze-

nie szlachectwa a bałamutna genealogia rodu Sobieskich

9:40–10:00 Jakub Maciejewski (UJ), W ślady ojca – próba wojskowej kariery Jakuba Ludwika

Sobieskiego od wyprawy wiedeńskiej po śmierć Jana III


10:20–10:40 Tomasz Pałgan (UJ), Stosunek Japończyków do Europejczyków w okresie europej-

skich wypraw na Daleki Wschód w XVI w.

10:40–11:00 Piotr Krężel (UŁ), Udział i rola Serbów w Powstaniu Franciszka II Rakoczego

w latach 1703–1711

11:00–11:20 Agata Wieczorek (UMK), Maria Antonina w „Memoirs of the Court of Marie

Antoinette, Queen of France”


11:40–12:00 Joanna Matuła (UJ), Porównanie sejmiku proszowickiego z wiszeńskim w latach

1660–1676


12:00–12:20 Magdalena Kapnik (UJ), „Opisał doskonale JP metrykant fest przeszło-niedzielny”

– korespondencja Antoniego Sebastiana Dembowskiego jako źródło do badań nad

kulturą dworską w czasach Augusta II Sasa

12:20–12:40 Kamil Frejlich (UW), Nazwy grzechów seksualnych i określenia popełniających je

osób w źródłach staropolskich

12:40–13:00 Marcin Maciuk (UJ), U źródeł tożsamości zesłańca, czyli kategorie swojskości i ob-

cości w przestrzeni syberyjskiej w kontekście osiemnastowiecznych pamiętników

13:00–13:20 Marcin Szymoniak (UJ), Analiza herbów prepozytów miechowskich z dzieła

Samuela Nakielskiego „Miechovia sive promptuarium antiquitatum Monasterii

Miechoviensis”

13:20–13:40 Dyskusja / Zakończenie obrad

HISTORIA XIX W. – SALA 105

9:00–9:20 Katarzyna Szewczyk (UJ), Pamiętnik jako źródło historyczne

9:20–9:40 Kamil śmiechowski (UŁ), Miejsce informacji o Łodzi na łamach warszawskich

tygodników społeczno-kulturalnych w II połowie XIX w.

9:40–10:00 Daria Gławenda (UJ), Japończycy w oczach Brytyjczyków i Amerykanów w II po-

łowie XIX w. – źródła

10:00–10:20 Konrad Krzyżewski (UWM), Postawa kompanii wyborczych 1 i 3 pułku strzelców

pieszych podczas Nocy Listopadowej

10:20–10:40 Michał Kowalski (UWM), Ród Kickich w Powstaniu Listopadowym

10:40–11:00 Magdalena Janina Pawlak (UŁ), Historia ulicy Widzewskiej w Łodzi: Przyczynek

do dziejów kształtowania się miasta przemysłowego 1825–1914


10:20–10:40 Piotr Solecki (UŁ), Lincoln wobec problemu Rekonstrukcji w latach 1863–1865

10:40–11:00 Krzysztof Niewiadomski (UW), Między literaturą, polityką, a ideologią: Julian

Brun i jego Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek

11:00–11:20 Michalina Broda (UMK), Moda i ubiory w świetle ogłoszeń branży konfekcyjnej

publikowanych na łamach „Gazety Toruńskiej” w latach 70-tych XIX w.


HISTORIA XX W. – SALA 106

9:00–9:20 Justyna Piątek (UŁ), Problem prohibicji w stosunkach amerykańsko-kanadyjsko-

-brytyjskich w latach 1929–1933 w świetle źródeł brytyjskich

40 Program

9:20–9:40 Wojciech Chudzik (UMCS), Proces regionalizacji w myśli społeczno-politycznej

Eugeniusza Kwiatkowskiego na przykładzie terytorium trójkąta bezpieczeństwa

w Centralnym Okręgu Przemysłowym

9:40–10:00 Marek Hańderek (UJ), Dwutygodnik „Zet” jako źródło wiedzy o projekcie „Cesar-

stwa Polskiego”

10:00–10:20 Sebastian Drabik (UJ), Funkcjonowanie Plenum KW i Egzekutywy KW PZPR na

przykładzie województwa krakowskiego w latach 1956–1975


10:40–11:00 Jarema Słowiak (UJ), Przed Incydentem Tonkińskim: Jak doszło do amerykańskiej

interwencji w Wietnamie

11:00–11:20 Marta Miazek (UŁ), Reakcje historyków japońskich na publikację książki Iris Chang

„Gwałt nankiński – zapomniany Holocaust” na podstawie wybranych przykładów

11:20–11:40 Tomasz Woźniakowski (UWr), Rola Senatu USA jako sądu w rozprawie o im-

peachment na podstawie „The Federalist Papers”


12:00–12:20 Katarzyna Nowak (UŁ), Metodologia oral history na przykładzie Archiwum Hi-

storii Mówionej

12:20–12:40 Karolina Hanus (UJ), Oral history w dydaktyce:

12:40–13:00 Joanna Kalicka (UW), Badania nad historią mówioną jako powrót do źródeł hi-

storiografii



Sekcja doktorancka 19 września

OD STAROŻyTNOśCI DO NOWOŻyTNOśCI – SALA 101

9:00–9:20 Krystyna Wiśniewska (UMK), Korespondencja Cycerona jako źródło do pozna-

nia pozycji córki w rodzinie rzymskiej Nobilitas

9:20–9:40 Dominik Oliwa (PAT), Chrześcijanin melkita w Kronice Yahya ibn Saida

9:40–10:00 Andrzej Kompa (UŁ), Edukacja i przekazywanie wiedzy we wczesno- i średniobi-

zantyńskim Konstantynopolu w świetle zachowanych źródeł


10:20–10:40 Anna Grabowska (UO), Rola księcia opolskiego Mieszka II Otyłego w wydarze-

niach z 1241 roku w świetle dzieła Jana Długosza

10:40–11:00 Sebastian Adamkiewicz (UŁ), „Jakobyśmy przykładem przodków swych…” – od-

wołania do przeszłości w aktach konfederacji w okresie I bezkrólewia po śmierci

Zygmunta Augusta (lipiec 1572 – styczeń 1573)

11:00–11:20 Małgorzata Dziewońska-Bajkiewicz (UO), Obraz bitwy o Kamieniec w 1633 r.

w relacji Mikołaja Ostroroga – „Diariusz z obozu spod Kamieńca 1633 r.”

11:20–11:40 Michał świętoniowski (UWM), Kontrowersyjne sądy Wawrzyńca Rudawskiego

przedstawione na kartach jego „Historii polskiej od śmierci Władysława IV aż do

pokoju oliwskiego”

11:40–12:00 Paulina Parcewicz (UWr), Obraz Japonii (Nippon) w relacjach staropolskich

– Szymona Wysockiego i Joachima Karwowskiego

12:00–12:20 Agnieszka Pawłowska (US), Muzeum Narodowe w Szczecinie: W poszukiwaniu

wsparcia – wzajemna pomoc w organizacjach cechowych na Pomorzu Zachodnim

w świetle źródeł (XVII–XVIII w.)

12:20–12:50 Dyskusja/Przerwa obiadowa

15:00–15:20 Dariusz Chyła (UKW), Źródła do dziejów opieki społecznej na Kujawach w okre-

sie nowożytnym

15: 20–15:50 Kinga Dorbach (UWM), Zakony w diecezji chełmińskiej

15: 50–16:00 Dyskusja/Zakończenie obrad

HISTORIA XIX I XX W. – SALA 103

9:00–9:20 Karol Jadczyk (UŁ), Wyroki śmierci na dowódcach powstańczych w 1863 r. na

mocy orzeczeń polskich sądów wojennych: Okoliczności zgładzenia: Józefa Sawic-

42 Program

kiego, Tomasza Stamirowskiego oraz Władysława Sokołowskiego „Iskry” w świetle

pamiętników i wspomnień insurgentów z 1863 r.

9:20–9:40 Rafał Machniak (US), Obraz Ottona von Bismarcka na łamach „Kuriera Poznań-

skiego” z lat 1872–1873

9:40–10:00 Przemysław Piotr Damski (UŁ), Kryzys wenezuelski (1902–1903) w świetle ar-

chiwaliów brytyjskich

10:00–10:20 Jan Morawiak (UO), Zaolzianie w polskiej prasie (1938–1939)

10:20–10:40 Wiesława Duży (UMK), Co zostało z teorii ludności? Thomas R. Malthus w pra-

cach polskich myślicieli XIX i XX w.


11:00–11:20 Joanna Falkowska (UMK), Wychowanie narodowe jako wyzwanie dla polskiej

edukacji: Poglądy Stanisława Pigonia (1885–1968)

11:20–11:40 Emilia Figura-Osełkowska (UWM), Świadomość własnej narodowości miesz-

kańców Warmii i Mazur w okresie plebiscytu w lipcu 1920 r. w świetle olsztyńskich

archiwaliów


11:50–12:10 Marta Kargól (UJ), Centrum Pamięci Westerbork w Holandii jako przykład mu-

zeum holocaustu

12:10–12:30 Wojciech Marciniak (UŁ), Repatriacja obywateli polskich z głębi Związku Ra-

dzieckiego w latach 1945–1946 w aktach Związku Patriotów Polskich w ZSRR

12:30–12:50 Ireneusz Edward Thomas (UR), Polski ślad – brytyjskie obozy na Cyprze dla nie-

legalnych żydowskich emigrantów w latach 1946–1949

12:50–13:10 Dominik Krysiak (UWM), Problem niejednoznaczności źródeł znajdujących się

w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej, na przykładzie kwestii współpracy księży

Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Diecezji Mazurskiej


HISTORIA SPOŁECZNA – SALA 104

9:00–9:20 Anna Skiendziel (UŚ), Wizerunek cesarzowej - matki w mennictwie dynastii se-

weriańskiej

9:20–9:40 Wojciech Klas (Olsztyn), Wizerunek dworów pałaców i zamków jako źródło historyczne

9:40–10:00 Jerzy Komorowski (Wrocław), Małżeństwo w galicyjskiej rodzinie ziemiańskiej

w pierwszej dekadzie XX w. jako wynik praktyk (społecznych) podtrzymujących


lub niwelujących dystans społeczny na przykładzie aranżacji małżeństwa Ludwika

Skibniewskiego i Felicji Dębickiej z 1905 r.


10:20–10:40 Emilia Figura-Osełkowska (UWM), Olsztyńskie archiwalia na temat działalno-

ści Hitlerjugend na terenie dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego

10:40–11:00 Sylwia Wielichowska (UŁ), Przedstawienia kobiet walczących w II wojnie świato-

wej w świetle wybranych relacji:

11:00–11:20 Marta Zbrzeźniak (UWM), Południe Italii: Wędrówki i wspomnienia polskich pe-

regrynantów ( XIX–XX w.)


źRóDŁOZNAWSTWO – SALA 105

9:00–9:20 Krzysztof Latocha (UŁ), Polskie źródła średniowieczne o urzędnikach–studium

przypadku: Wojciech Malski

9:20–9:40 Przemysław Stępień (UŁ), Wartość relacji jako źródła historycznego

9:40–10:00 Wiktoria Kudela-świątek (UJ), „Niekończąca się opowieść...”. Źródło mówione

w badaniach nad pamięcią historyczną polskiej diaspory w Kazachstanie

10:00–10:20 Monika Ogiewa (USz), Erazma z Rotterdamu powrót do źródeł


10:40–11:00 Marta Smoleń (UMK), Internetowe bazy źródłowe i ich przydatność w badaniach

nad starożytnością:

11:00–11:20 Adam świątek (UJ), Cmentarz źródłem do historii lokalnej na przykładzie pozo-

stałości po cmentarzu katolickim w Czerniowcach Podolskich

11:30–11:50 Kinga Dorbach (UWM), Luzy w teczkach w Archiwum Archidiecezjalnym

w Gnieźnie


IMPREZy TOWARZySZąCE 18 WRZEśNIA

godzina 10:00, s. 119 – Panel prezentacji i promocji książki historycznej

godzina 18:00 – Przekazy cyfrowe o Grunwaldzie – prelekcja połączona z pokazem filmu

(informacje o miejscu spotkania w sekretariacie Zjazdu)

godzina 21:00 – Klub Studencki Grawitacja wieczór integracyjny: koncert zespołu rockowego

Łydka Grubasa

44 Program

Olsztyn – miasto jezior, zieleni i Kopernika

Współczesny Olsztyn, miasto liczące ponad 650 lat, to miasto leżące pośród wielu jezior

i bujnej zieleni. Dziś ta prawie dwustutysięczna stolica Warmii jeszcze w pierwszej połowie

XIX w. była niewielkim miasteczkiem, liczącym na początku 1945 r. około 8 tysięcy mieszkańców.

To tu Mikołaj Kopernik spoglądał w niebo, szukając odpowiedzi na dręczące go pytanie o miej-

sce Ziemi we wszechświecie, to tu Napoleon Bonaparte maszerował na czele swych wojsk podczas

zwycięskiej kampanii w 1807 r., a Feliks Nowowiejski szukał natchnienia dla swoich kompozy-

cji. Zabytki Olsztyna są świadkami wielkich wydarzeń, a także symbolem historycznej złożoności

i wielokulturowości tej ziemi. Tu tradycja katolicka splata się z protestancką i prawosławną, polska

z niemiecką, tradycja średniowiecznych warsztatów rzemieślniczych z wytworami XIX-wiecznej

rewolucji przemysłowej. Podziwianie olsztyńskich zabytków to wędrówka po różnych okresach roz-

woju miasta. Warto pamiętać, że zakręty historii, która odcisnęła piętno na życiu Olsztyna, spowo-

dowały, że duża część dorobku pokoleń zamieszkujących miasto nie dotrwała do naszych czasów.

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1334, kiedy to Henryk von Luter założył w za-

kolu rzeki Łyny drewniano-ziemną strażnicę, nadając jej nazwę Allenstein (Gród nad Łyną).

Alna w zapomnianym języku Prusów oznaczała „łanię”. Tak też rdzenni mieszkańcy tych ziem

nazwali największą rzekę przepływającą przez Olsztyn. Prawa miejskie oraz nazwę Allenstein

(dla Polaków Holstin, a później Olstyn) miasto otrzymało 31 października 1353 r. Zasadźcą

i pierwszym burmistrzem Olsztyna był Jan z Łajs.

Liczne wojny pomiędzy zakonem krzyżackim i Polską toczone w XV w. wielokrotnie niszczyły

młode jeszcze miasto. W 1414 r. Olsztyn ucierpiał od wojsk króla Władysława Jagiełły. W 1454 r.

mieszczanie wzięli udział w powstaniu przeciwko zakonowi krzyżackiemu i zajęli zamek, uzna-

jąc zwierzchnictwo króla polskiego. Dopiero na mocy II pokoju toruńskiego (1466 r.), Olsztyn

wraz z całą Warmią znalazł się w granicach Polski. Kolejna wojna z zakonem toczona w latach

1519–1521 spustoszyła Warmię. Ówczesnym administratorem dóbr kapituły warmińskiej był

kanonik fromborski Mikołaj Kopernik. W 1521 r. przygotował on skutecznie olsztyński zamek

do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków. Kopernik w tym czasie był też inicjatorem

i realizatorem akcji osiedlania na Warmii osadników z Mazowsza.

Kolejne stulecie to czas prosperity miasta, korzystnie położonego na ruchliwym szlaku Kró-

lewiec–Warszawa. Rozwój został powstrzymany przez wojny toczone w XVII i XVIII w., a wiel-

ka zaraza lat 1709–1712 zdziesiątkowała ludność miasta. W wyniku I rozbioru Polski (1772 r.)

Warmię wraz z Olsztynem wcielono do Prus.


Tekst powstał na podstawie materiałów promocyjnych miasta Olsztyn

W czasie wojen napoleońskich miasto zostało po raz kolejny zniszczone. 3 lutego 1807 r.

podczas prowadzonej kampanii w Prusach Wschodnich w Olsztynie zatrzymał się sam cesarz

Francuzów.

Po 1818 r. zabudowa miejska wyszła poza mury Starego Miasta. Druga połowa XIX w. to czas

dynamicznego rozwoju. Liczba mieszkańców w tym okresie wzrosła z 4 tys. w 1846 do 25 tys.

w 1895 r. W 1867 r. w mieście powstał nowoczesny jak na owe czasy szpital, w 1872 r. przepro-

wadzono przez Olsztyn pierwszą linię kolejową będącą częścią trasy łączącej Toruń z Insterbur-

giem (Wystrucią). W roku 1890 rozbłysły pierwsze gazowe latarnie uliczne, w 1892 r. zadzwo-

nił pierwszy telefon, sześć lat później wybudowano nowoczesny wodociągi kanalizację, a w 1907 r.

Olsztyn został zelektryfikowany. Na ulicach miasta pojawiły się tramwaje. W 1910 r. w Dajt-

kach wylądował pierwszy samolot.

Po I wojnie światowej – w 1920 r. – o przyszłej przynależności państwowej południowej

części Prus Wschodnich zadecydował plebiscyt. Olsztyn wraz z Warmią pozostał przy Niem-

czech. W roku 1939 mieszkało w nim już ponad 50 tys. osób. 22 stycznia 1945 r. Olsztyn został

zajęty przez Armię Czerwoną. Po kilku dniach stacjonowania czerwonoarmiści podpalili mia-

sto. Zniszczeniu uległa prawie połowa zabudowy, w tym Stare Miasto.

Po 1945 r. Olsztyn został stolicą województwa. Tu też przeniesiona została z Fromborka sie-

dziba kurii biskupiej (diecezjalnej, a od 1992 r. archidiecezjalnej).

Dziś Olsztyn jest też ważnym ośrodkiem turystycznym, głównie ze względu na swoje poło-

żenie wśród jezior i lasów, ale również dzięki licznym zabytkom i innym atrakcjom turystycz-

nym. Zabytki Olsztyna znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego, Szlaku Zamków

Gotyckich, Szlaku Kopernikowskim, Szlaku Św. Jakuba.

Urząd Miasta Olsztyn, pl. Jana Pawła II 1, 10-101 Olsztyn

www.olsztyn.eu

46 Program

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Wydział Humanistyczny (UWM)

Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Miasto Olsztyn

Miasto Lidzbark Warmiński

Fundacja „Żak” UWM w Olsztynie

Hotel Park

Stowarzyszenie Archiwistów Polskich

Archiwum Państwowe w Olsztynie

MPK Olsztyn

11 Rejonowa Baza Materiałowa

Hotel „Zamek Ryn”

Radio Taxi 1-96-88

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Fundacja Przyjaciół Mądrości

PKO Bank Polski

Międzynarodowy Festiwal Teatralny DEMOLUDY

Partnerzy:

TechnoPort – Warszawski Park TechnologicznySiwik Intertrade

Sponsorzy:Muzeum Historii PolskiWarmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna

„Polityka”Polsat NewsTVP Olsztyn„Gazeta Olsztyńska”Polskie Radio OlsztynUWM FM

Patronat medialny:Magazyn Historyczny „Mówią Wieki”„Wiadomości Historyczne”Ogólnopolski Miesięcznik „Forum Akademickie”„Historia i Media”histmag.org„Wiadomości Uniwersyteckie UWM”www.olsztyn24.com

Program Zjazdu powstał przy wsparciu Urzędu Miasta Olsztyn


Organizator:Polskie Towarzystwo Historyczne, Zarząd Główny

Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Olsztynie

Komitet Organizacyjny:Norbert Kasparek (przewodniczący), Andrzej Korytko (wiceprzewodniczący), Sławomir Augusiewicz,

Łukasz P. Fafiński, Jan Gancewski, Marlena Koter, Krzysztof Narojczyk, Andrzej Szmyt

BIURO ORGANIZACyJNE ORAZ RECEPCJAHall Centrum Nauk Humanistycznych, ul. K. Obitza 1

rejestracja: 15.09.2009 r. (wtorek) 12:00–22:00

16.09.2009 r. (środa) 7:00–22:0017.09.2009 r. (czwartek) 8:00–19:00

18.09.2009 r. (piątek) 9:00–19:0019.09.2009 r. (sobota) 9:00–15:00

1 –

Cen

trum

Nau

k H

uman

istyc

znyc

h, u

l. K

. Obi

tza

1 2

– C

entr

um K

onfe

renc

yjne

, ul.

B. D

ybow

skie

go 1

13

– Bi

blio

teka

Uni

wer

syte

cka,

ul.

M. O

czap

owsk

iego

12b

4 –

DS

6, u

l. C

. Kan

afoj

skie

go 4

5

– D

S 10

, ul.

C. K

anaf

ojsk

iego

86

– H

ala

Spor

tow

a, u

l. Pr

awoc

heńs

kieg

o 7

7 –

DS

1, u

l. C

. Kan

afoj

skie

go 3

8

– D

S 8,

ul.

C. K

anaf

ojsk

iego

6

9 –

DS

119,

ul.

B. D

ybow

skie

go 5

45

63

2

17

8

9

10

11

10 –

Prz

ysta

ń K

orto

wsk

a11

– st

ołów

ka12

– H

otel

Par

k

12

Program XVIII POwszechnego Zjazdu Historyków Polskich

Documents

Transcript of Program XVIII POwszechnego Zjazdu Historyków Polskich