PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SURAŻ · Web view2004/06/18 · Podstawę formalno –...
Transcript of PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SURAŻ · Web view2004/06/18 · Podstawę formalno –...
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY WYSZKIna lata 2004 -2007
z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2008 - 2011
mgr Aleksy Charytoniuk
mgr Joanna Sanik
BIAŁYSTOK, MAJ 2004
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI............................................................................................................1
WSTĘP.......................................................................................................................3
ROZDZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA GMINY WYSZKI........................51.1. POŁOŻENIE I KLIMAT GMINY........................................................................................5
1.1.1. Położenie gminy.................................................................................................................51.1.2. Klimat gminy......................................................................................................................6
1.2. BUDOWA GEOLOGICZNA..............................................................................................71.3. SUROWCE MINERALNE.................................................................................................81.4. WODY POWIERZCHNIOWE............................................................................................91.5. WODY PODZIEMNE.....................................................................................................111.6. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA...........................................................................13
1.6.1. Sieć kanalizacyjna............................................................................................................191.7. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE....................................................................................211.8. LASY...........................................................................................................................251.9. ŚRODOWISKO AKUSTYCZNE I PEM............................................................................271.10. PROJEKTY I PROGRAMY REALIZOWANE NA TERENIE GMINY....................................291.11. STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY – ROZWÓJ TURYSTYKI, REKREACJI I
MOŻLIWOŚĆ WYKORZYSTANIA ZASOBÓW ROLNICZYCH...........................................311.12. ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO....................................................................321.13. EDUKACJA EKOLOGICZNA NA TERENIE GMINY........................................................35
ROZDZIAŁ II ANALIZA SWOT...............................................................................................36
ROZDZIAŁ III CELE I PRIORYTETY WYNIKAJĄCE Z ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ............................................................................................383.1. PROGRAM OCHRONY WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH............................383.2. PROGRAM OCHRONY POWIETRZA...............................................................................403.3. OCHRONA ŚRODOWISKA AKUSTYCZNEGO..................................................................443.4. PROGRAM OCHRONY PRZED PEM..............................................................................453.5. PROGRAM OCHRONY ZIEMI........................................................................................463.6. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO..............................................483.7. ROZWÓJ TURYSTYKI I REKREACJI..............................................................................533.8. EDUKACJA EKOLOGICZNA………………………………………………………… 55
ROZDZIAŁ IV INSTRUMENTY FINANSOWE I EKONOMICZNE REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE WYSZKI.............654.1. INSTRUMENTY FINANSOWE........................................................................................65
1
4.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.....................................654.1.2. Fundacja EKOFUNDUSZ...............................................................................................644.1.3. Fundusz Spójności............................................................................................................704.1.4. Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej ISPA..................................................714.1.5. Specjalny Program Akcesyjny Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich – SAPARD.. .714.1.6. Dotacje Banku Światowego..............................................................................................734.1.7. Fundusze strukturalne......................................................................................................74
4.2. INSTRUMENTY EKONOMICZNE....................................................................................82
ROZDZIAŁ V MONITORING GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...................................................................................................83
WYKORZYSTANE MATERIAŁY......................................................................85
SPIS TABEL............................................................................................................88
2
Wstęp
Podstawę formalno – prawną Programu Ochrony Środowiska gminy
Wyszki stanowi ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dn. 27.04.2001 r. na
mocy, której zarząd gminy sporządza gminny program ochrony środowiska
w celu realizacji polityki ekologicznej państwa. Jednocześnie gminny
program ochrony środowiska powinien być spójny i zsynchronizowany ze
strategią zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego gminy, ze
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy, uwzględniać wytyczne z powiatowego programu ochrony
środowiska.
W Powiatowym Programie Ochrony Środowiska sporządzonym dla
powiatu bielskiego wskazano konieczność ujęcia działań z zakresu:
1) edukacji ekologicznej,
2) ochrony powietrza atmosferycznego,
3) identyfikacji terenów zagrożonych ponadnormatywnym hałasem
komunikacyjnym i PEM, a także działań zabezpieczających i
zmniejszających ich uciążliwość,
4) poprawy stanu gospodarki wodno – ściekowej,
5) ochrony powierzchni ziemi i gleb poprzez realizację zadań wynikających
z Planów Gospodarki Odpadami,
6) szerokiej ochrony środowiska przyrodniczego,
7) rozwoju turystyki,
8) ochrony przeciwpożarowej,
Gminny Program Ochrony Środowiska dla gminy Wyszki
szczegółowo uwzględnia zadania wynikające z Powiatowego Programu
Ochrony Środowiska.
Biorąc pod uwagę całokształt wytycznych i przepisów na podstawie
których został sporządzony Gminny Program Ochrony Środowiska
oczywistym jest , że ma on służyć w celu zrównoważonego rozwoju gminy,
który w minimalnym stopniu będzie zagrażał środowisku naturalnemu.
Zawarte są tu też kierunki działań, które będą eliminowały
3
zanieczyszczenie środowiska, przy względnie najlepszej dostępnej technice
z punktu widzenia możliwości ekonomicznych gminy.
W przypadku gminy Wyszki jest to tym ważniejsze, iż głównym
kierunkiem rozwoju ze względu na lokalne uwarunkowania jest rozwój
turystyki, ekologicznej żywności, co w przypadku gminy ekologicznie
zdewastowanej jest niemożliwe. Kolejnym zadaniem niniejszego programu
jest ubieganie się o środki na dofinansowanie inwestycji w gminie,
pochodzące z krajowych funduszy celowych (np. Fundusz Ochrony
Środowiska, Fundusz Leśny), jak i Funduszy Strukturalnych pochodzących
z Unii Europejskiej, których Polska po dn. 1.05.2004 r. wraz z Hiszpanią
będzie największym benificjentem.
Przy sporządzaniu programu przeprowadzono konsultacje społeczne
zarówno wśród mieszkańców gminy, którzy mogli swobodnie wypowiedzieć
się na temat nurtujących ich problemów związanych z ochroną środowiska,
przy współdziałaniu zakładów przemysłowych i usługowych na terenie
gminy, przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką komunalną gminy itd.
Jednocześnie chcielibyśmy podziękować za współpracę następującym
instytucjom i urzędom, bez których przygotowanie programu byłoby
niemożliwe:
1. Urzędowi Marszałkowskiemu Wydział Ochrony Środowiska,
2. Urzędowi Wojewódzkiemu, Wydział Ochrony Środowiska
3. Pracownikom Gminy Wyszki,
4. Nadleśnictwu Rudka i Bielsk Podlaski
5. Wojewódzkiemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska,
6. Starostwu Powiatowemu w Bielsku Podlaskim.
7. Mieszkańcom gminy i przedsiębiorcom uczestniczącym w konsultacjach
społecznych.
4
Rozdział I
Charakterystyka środowiska gminy Wyszki
1.1. Położenie i klimat gminy
1.1.1. Położenie gminy
Gmina Wyszki położona jest w północno – zachodniej części powiatu
Bielsk Podlaski. Graniczy z gminami: od północy z gminą Suraż, Turośń
Kościela i Juchnowiec Kościelny; od wschodu z gminą: Bielsk Podlaski; od
południa z gminą Brańsk oraz od zachodu z gminą Poświętne.
Powierzchnia gminy wynosi 20.650 ha i liczy 5408 mieszkańców.
Gęstość zaludnienia wynosi 26 osoby na km 2 .
Użytki rolne stanowią 71,1%, lasy zajmują 22% powierzchni gminy.
Do sektora prywatnego należy 87,5% powierzchni gruntów ogółem i 98,5%
powierzchni użytków rolnych.
Tabela 1Struktura użytkowania gruntów gminy Wyszki
Lp. Wyszczególnienie
Użytkowanie gruntów
W granicach administracyjnych
gminy
W indywidualnych gospodarstwach
rolnych w granicach gminy
w ha % w ha %1. Powierzchnia ogólna 20.650 100 18.076 1002. Użytki zielone 14.647 71,1 14.447 79,9
grunty orne 8.569 41,5 8.399 46,5 sady 11 0,1 11 0,1 łąki 3.643 17,6 3.627 20,0 pastwiska 2.451 11,9 2.410 13,3
3. Lasy i grunty orne 4.542 22,0 3.086 17,014. Pozostałe grunty i nieuzytki 1.434 6,9 543 3,0
Źródło: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Wyszki”
5
1.1.2. Klimat gminy
Warunki klimatyczne gminy Wyszki odpowiadają warunkom
panującym na Równinie Bielskiej
Tabela 2Rozkład temperatur w gminie Wyszki
Lp.
Stacja
meteorol
ogiczna
Rodzaj
obserwacj i
Mies iące
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
1.
Bie
lsk
Pod
lask
i ś r ed . - 4 , 4 - 4 , 2 - 0 , 6 7 , 2 1 2 , 8 1 6 , 5 1 7 , 8 1 6 , 8 1 2 , 8 7 , 7 2 , 4 - 1 , 4
max. 7 , 7 1 0 , 3 1 6 , 5 2 9 , 4 3 0 , 9 3 1 , 7 3 5 , 0 3 4 , 5 3 0 , 7 2 6 , 3 1 8 , 3 1 4 , 0
min. - 3 8 , 0 - 3 1 , 4 - 2 4 , 1 - 9 , 9 - 5 , 5 0 , 7 5 , 4 0 , 8 - 3 , 1 - 9 , 0 - 1 9 , 0 - 2 3 , 5
2. Sz
ep iet ś r ed . - 4 , 3 - 4 , 1 - 0 , 6 7 , 1 1 2 , 7 1 6 , 5 1 7 , 7 1 6 , 8 1 2 , 8 7 , 7 2 , 3 - 1 , 5
max. 7 , 2 1 0 , 3 1 6 , 6 - 3 0 , 6 3 2 , 0 3 4 , 3 3 4 , 3 3 0 , 5 2 5 , 0 1 4 , 8 1 4 , 1
min. - - 3 1 , 2 - 2 3 , 3 - - 4 , 1 0 , 8 5 , 4 2 , 2 - 2 , 1 - 9 , 3 - 1 8 , 0 - 2 2 , 3
Źródło: „Studium uwarunkowań i kierunków .. .”
Okres wegetacyjny na Równinie Bielskiej trwa średnio 200 dni.
Rozpoczyna się ok. 10 kwietnia, a kończy pod koniec października.
Średnie roczne opady to 529 mm (miń. 663 mm, max. 925 mm).
Największe średnie opady przypadają na miesiąc sierpień. Najmniejsze
opady przypadają na marzec (średnie 25 mm, max. 61 mm, min. 4 mm).
Ponadto:
- średnia roczna częstotliwość burz wynosi 10,0
- średnia roczna wilgotność powietrza utrzymuje się w granicach 81
– 82%
- liczba dni pochmurnych 150 dni
- liczba dni pogodnych 26,3 dni.
6
1.2. Budowa geologiczna
Pod względem tektonicznym obszar gminy Wyszki położony jest w
obrębie Obniżenia Podlaskiego wchodzącego w skład prekambryjskiej
platformy wschodnioeuropejskiej.
Dno niecki Obniżenia Podlaskiego budują utwory Kredy Górnej wy -
kształcone w postaci wapieni, margli i kredy piszącej. Na powierzchni
wymienionych skał węglanowych Kredy Górnej zalega kompleks utworów
trzeciorzędowych reprezentowanych przez osady oligocenu - piaski
kwarcowe glaukonitowe przewarstwione przeważnie mułkami lub iłami
piaszczystymi oraz przez osady miocenu - piaski drobnoziarniste lub
pylaste, kwarcowe, miejscami mułkowate z wkładkami węgli brunatnych.
Maksymalna miąższość osadów oligo ceńskich wynosi ca 75 m a
stwierdzona miąższość osadów mioceńskich 20 m.
Na w/w podłożu na głębokości 30 m n.p.m. zalega pokrywa
czwartorzędowa osiągająca miąższość ca 180 m.
Czwartorzęd reprezentowany jest przez osady zlodowaceń począwszy
od podlaskiego do środkowopolskiego przedzielone osadami
interstadialnymi i in terglacjalnymi. W rzeczywistości jest to kilka
poziomów glin rozdzielonych se rią utworów wodnolodowcowych bądź
zastoiskowych charakteryzujących się dużą zmiennością zarówno poziomą
jak i pionową.
Strefa powierzchniowa obszaru gminy zbudowana jest głównie z
osadów zlodowacenia środkowopolskiego stadiału mazowiecko -
podlaskiego i stadiału północno-mazowieckiego.
a) Osady stadiału mazowiecko - podlaskiego to:
- gliny zwałowe budujące powierzchnię południowej i wschodniej części
obszaru gminy. Są to obszary położone na południe od Topczewa, na
północ od wsi Malesze, między wsią Filipy i Pulsze oraz na południowy
- wschód od linii Mulawicze-Pulsze-Sasiny,
- piaski, żwiry i głazy moren czołowych budują zdenudowane wzgórza
położone w okolicy wsi: Mierzwin, Malesze, Tworki, Warpechy Stare i
Stacewicze,
7
- piaski i żwiry wodnolodowcowe budujące powierzchnie zandrowe
położone na południe od wsi Wyszki i Pulsze oraz na wschód od wsi
Malesze i Bujnowo,
- piaski i mułki zastoiskowe występujące w południowo-wschodniej części
obszaru gminy w rejonie wsi Newino Popławskie.
b) Obszary stadiału północnomazowieckiego to:
- gliny zwałowe budujące tereny na północ i północny - zachód od linii
Falki, Wólka Pietkowska i Zalesię,
- piaski, żwiry, głazy moren czołowych i moren martwego lodu budują
znaczne obszary w północno-zachodniej części gminy położone
pomiędzy wsią Falki, Wyszki, Wólka Pietkowska. Topczewo i Zalesie,
- piaski i żwiry wodnolodowcowe występują na północ od linii Osówka –
Filipy – Warpechy Stare, Mulawicze, wzdłuż doliny Narwi.
c) Osady holocenu to:
- mułki, piaski i żwiry rzeczne występujące w dolinie Narwi, Strabelki,
Pulszanki, Bronki i innych dolinkach mniejszych cieków wodnych oraz
w zagłębieniach bezodpływowych,
- torfy występują w dolinie Narwi oraz na wysoczyźnie wypełniając
zagłębienie położone na wschód od Mulawicz.
Utwory holoceńskie są gruntami słabonośnymi i nie nadają się do
bezpośredniego posadowienia obiektów kubaturowych.
1.3. Surowce mineralne
Występowanie surowców mineralnych na obszarze gminy Wyszki
ściśle wiąże się z przestrzennym rozmieszczeniem przypowierzchniowych
form utworów czwartorzędowych.
Kruszywo naturalne grube (półspółka, żwir) – występuje głównie w
północnej części gminy w obrębie form czołowomorenowych i zandrów
w postaci gniazd soczewek i płatów. Większe wyrobiska tego surowca
występują w okolicy wsi Filipy, Godzieby, Samułki, Ignatki. Surowiec
stosuje się w budownictwie indywidualnym i drogowym.
8
Kruszywo drobne – piaski pochodzenia wodnolodowcowego i
lodowcowego. Większe wyrobiska tego surowca występują w okolicy
wsi: Warpechy Stare, Zalesie Stare, Pulsze i Sasiny. Surowiec
wykorzystywany jest w budownictwie indywidualnym.
Na terenie gminy znajduje się 46 punktów eksploatacji surowców
mineralnych stałych w tym 19 wyrobisk należałoby zakultywować z uwagi
na słabą jakość surowca.
Dotychczasowe badania geologiczne przeprowadzone na terenie
gminy nie wykazały możliwości znalezienia złóż kruszywa naturalnego
grubego, piasków, surowców ilastych ceramiki budowlanej i kredy jeziornej
o znaczeniu przemysłowym.
Na obszarze gminy zostały wydzielone dwa obszary perspektywiczne
występowania surowców mineralnych stałych dla potrzeb lokalnych:
- obszar nr 1 Samułki – zasoby szacunkowe 50 tys. m 3
- obszar nr 2 Samułki – zasoby szacunkowe 50 tys. m 3
1.4. Wody powierzchniowe
Obszar gminy Wyszki położony jest w zlewni rzeki: Narew i rzeki
Bug (Nurca).
Narew jest prawostronnym dopływem Wisły I rzędu o powierzchni
zlewni 75.175,2 km 2 . Długość całkowita rzeki wynosi 484 km. Rzeka bierze
swój początek na Białorusi w bagnach wschodniego skraju Puszczy
Białowieskiej . Zlewnię górnej Narwi stanowią tereny słabo
uprzemysłowione o charakterze typowo rolniczym oraz duże obszary leśne.
Na terenie województwa podlaskiego rzeka przepływa przez teren
Narwiańskiego Parku Narodowego.
Poniżej Parku Narew płynie zachodnią częścią Niziny Północno –
Podlaskiej , która pod względem morfologicznym tworzą od północy
Wysoczyzna Koleńska, od południa Wysoczyzna Mazowiecka, natomiast
środek zajmuje Kotlina Biebrzańska, która w kierunku zachodnim
przechodzi w wąską przełomową dolinę Narwi.
9
Rzeka wykorzystując obniżenie Kotliny Biebrzańskiej, płynie
początkowo w kierunku zachodnim. Poniżej ujścia Biebrzy zmienia
kierunek na południowo – zachodni, wkraczając pod Łomżą w przełomowy
odcinek doliny.
Narew oraz jej lewobrzeżny dopływ Strabelka wraz ze swoim
lewobrzeżnym dopływem Pulszanką tworzą główny układ sieci
hydrograficznej gminy Wyszki. Rzeka Narew usytuowana jest skrajnie w
północnej części gminy.
Rzeka Strabelka (północna część gminy) poprzez swój lewobrzeżny
dopływ odwadnia całą północno – wschodnią i środkową część gminy.
Tabela 3Klasyfikacja jakości wód płynących gm. Wyszki
Rzeka Narew w miejscowości Strabla
Rok Rodzaj sieci
Km. Brzegu
rzeki
Klasa wg
badań
Wskaźniki klasyfikujące
Wskaźniki występujące w II klasie czystości
Wskaźniki pozaklasowe
1999 R 373,8 II
II utlenialność,
ChZT, fosfor,
detergenty, seston,
miano coli typu
kałowego
- -
2000 bd bd bd bd bd bd
2001 R 373,8 III chlorofil a chlorofil a
2002 R 373,8 III ChZT – Cr ChZT – Cr
Źródło: Stan środowiska województwa podlaskiego w roku 1999, 2000,
2001, 2002
10
1.5. Wody podziemne
Wody o znaczeniu użytkowym występują w piaszczysto – żwirowych
utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych oraz węglowych utworach
kredowych.
Wodonośność utworów przedczwartorzędowych jest stosunkowo
słabo rozpoznana.
W kredzie wody występują przede wszystkim w utworach
piaszczystych oraz szczelinach opok, złogach kredy piszącej.
Natomiast występowanie wód w utworach trzeciorzędowych ma ścisłe
powiązanie z piaszczystością serią oligocenu i miocenu o miążności
dochodzącej do 40 m. Powierzchnia stropowa utworów wodonośnych
trzeciorzędowych zalega na głębokości 130 – 180 m. Wody ujmowane z
utworów oligoceńskich odznaczają się dobrą jakością i dużą wydajnością
(40 – 50 m 3 /h) z jednego utworu wiertniczego przy depresji 10 – 15 m.
Głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę pitną i potrzeby
gospodarcze na terenie gminy są wody podziemne pochodzące z utworów
czwartorzędowych.
Osady czwartorzędowe wykształcone są w postaci naprzemianległych
glin i serii piaszczysto – żwirowych pełniących funkcję poziomów
wodonośnych. Poziomy charakteryzują się zróżnicowaną zasobnością i
zasięgiem przestrzennym.
Są to następujące utwory wodonośne:
- poziom II spągowy
- poziom II międzymorenowy (II b i II a)
- poziom I przypowierzchniowy.
Poziom wodonośny III (spągowy) zalega bezpośrednio na utworach
trzeciorzędowych i charakteryzuje się następującymi parametrami:
miąszość warstwy wodonośnej 15 – 25 m
uzyskiwana wydajność w studniach 45 – 60 m 3 /h przy średniej
wydajności Ca 48 m 3 /h..
11
Poziom wodonośny II (międzymorenowy) stanowi podstawowe źródło
ujmowania wód podziemnych, w obrębie którego z uwagi na formę
rozprzestrzeniania się i warunki hydrologiczne wyróżnia się dwa poziomy –
poziom II b i II a.
Poziom wodonośny I (przypowierzchniowy).
Występuje na całym obszarze gminy i układa się przeważnie
współkształtnie do rzeźby terenu co dokumentują studnie kopane.
Wody tego poziomu występują zarówno w dolinach rzecznych i
zagłębieniach terenowych zbudowanych z piasków i namułów holoceńskich
jak i na obszarach wysoczyznowych zbudowanych z piaszczystych utworów
pochodzenia wodo – lodowcowego oraz na obszarach zbudowanych z glin i
ich przewarstwieniach piaszczysto – żwirowych.
Głębokość zalegania zwierciadła wody w dolinach rzecznych Narwi,
Strabelki, Pulszanki, Bronki i innych cieków wodnych i zagłębieniach
terenowych waha się w granicach od 0,2 – 1,0 m, a na obszarach
wysoczyznowych do 5 – 6 m, lokalnie powyżej 8 m. W części gminy
zbudowanej z gliny istnieje możliwość występowania tzw. wód
zawieszonych zajmujących lokalne obniżenie stropu glin zwałowych
wypełniających łatwo przepuszczalnymi piaskami.
Głębokość zalegania zwierciadła wody tego poziomu zależna jest w
dużej mierze od intensywności opadów i wiosennych roztopów – wahania
mogą wynieść 1,5 m. Wody tego poziomu są szczególnie narażone na
zanieczyszczenia bakteriologiczne.
Ujmowanie wód z poziomu czwartorzędowego lub osadów
trzeciorzędowych – oligocenu powinno być źródłem zaopatrzenia ludności
w dobrą wodę pitną.
Gmina Wyszki należy do obszarów o ograniczonych lokalnie dobrych
zasobach wód podziemnych.
Na terenie gminy Wyszki brak jest punktów monitoringowych wód
podziemnych w ramach badań przeprowadzonych przez WIOŚ.
12
1.6. Gospodarka wodno – ściekowa
Obecnie całkowita długość sieci wodociągowej wynosi 119.000 m.
Sieć wodociągowa jest zdolna zapatrzeć w bieżącą wodę 5.264
mieszkańców, co daje w sumie 98,5% mieszkańców, przyłączonych do 1076
przyłączy wodociągowych.
Charakterystyka ujęć stacji wodociągowych wodociągów
komunalnych:
I. Wodociąg „Wyszki”
Ujęcie wody podziemnej z utworów czwartorzędowych składa się z
trzech studni wierconych:
SW – 1 o głębokości 111,5 m i zatwierdzonych zasobach Q e = 57 m 3 /h przy
depresji s = 35,8 m
SW – 2 o głębokości 111,0 m i Q e = 64 m 3 /h przy s = 32,5 m.
SW – 3 o głębokości 88,0 m i Q e = 69 m 3 /h przy s = 17,0 m.
Studnie SW – 1, Sw – 2 znajdują się na wygrodzonej działce stacji
wodociągowej, a SW – 3 poza jej terenem w odległości ok. 430 m.
Woda surowa ze studni zawiera ponadnormatywne ilości związków żelaza
(0,8 – 1,3 mgFe/dm 3).
Urządzeniami do poboru i uzdatniania wody są:
- 2 pompy G.C.O. 06 o mocy 11 kW każda (SW – 1 i SW – 2)
- pompa G.C.O. 05 o mocy 9 kW (SW – 3)
- 2 hydrofory o V = 4,5 m 3 każdy
- 4 odżelaziacze o średnicy 1200 mm każdy
- 4 aeratory o średnicy 500 mm każdy
- sprężarka typu WAN – LE
- chlorotor C – 52
- 3 wodomierze 80 mm
- 1 wodomierz sprężarkowy 100/40.
Stacja wodociągowa pracuje w układzie jednostopniowego
pompowania.
13
Do wodociągu podłączonych jest 784 mieszkańców gminy wsi
Wyszki, Pulsze, Sasiny. Wydajność potencjalna istniejących urządzeń do
ujmowania i uzdatniania wody wynosi 1920 m 3 /d, natomiast wydajność
rzeczywista wynosi 252 m 3 /d.
Obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego na szczególne
korzystanie z wód polegające na poborze wody podziemnej dla potrzeb
wodociągu Wyszki i odprowadzaniu wód popłucznych. wydanego
decyzją Starostwa Powiatowego w Bielsku Podlaskim z dnia 30.04.2004 r.
II. Wodociąg Budlewo
Ujęcie wody podziemnej z utworów czwartorzędowych składa się z
dwóch studni głębinowych SW – 1 o głębokości 67 m i SW –2 o głębokości
7o m i zatwierdzonych zasobach ujęcia w kat. „B” - Q = 75 m 3 /h przy
depresji s = 7,4 – 9,2 m
Studnia SW – 1, znajduje aie na wygrodzonej działce wodociągowej, a SW
– 2 poza jej terenem w odległości 120 m.
Woda pobierana ze studni wiercowych zawiera ponadnormatywne ilości
związków żelaza i manganu. Zgodnie z decyzją Urzędu Wojewódzkiego z
dn. 09.02.1995 r.
1) Pobór wody odbywać się będzie przez 24 godz/d do celów socjalnych
oraz produkcji rolnej wsi Budlewo i Topczewo.
2) Ilość pobieranej wody nie będzie przekraczała Q h m a x . = 70 m 3 /h
Qd s r = 1000 m 3 /d
Qd m a x = 1200 m 3 /d
3) Urządzeniami do poboru i uzdatniania wody są:
- 2 pompy typu D 80 V/B – SGMf – 18 d
- hydrofiltr Nr 142970 BPWN w Zielonej Górze / zbiornik hydroforowy o
pojemności 40 m 3 , filtr o pojemności 4,60 m 2
- 3 mieszacze wodno – powietrzne Ø 500 mm
- chlorator C – 52
- 2 sprężarki typu WAN – ES ( w tym jedna rezerwowa)
- wodomierz śrubowy Ø 80 mm
14
- wodomierz sprężynowy MZ/JŚ – 200/40 mm.
4) Strefa ochrony bezpośredniej w promieniu 10 m wokół każdej studni.
Do wodociągu Budlewo podłączonych jest 3880 mieszkańców gminy.
Wydajność potencjalna do ujmowania i uzdatniania wody wynosi 2208
m3 /d, natomiast wydajność rzeczywista urządzeń do ujmowania i
uzdatniania wody wynosi 1021 m 3 /d.
III. Wodociąg Strabla
Ujęcie wody podziemnej z utworów czwartorzędowych składa się ze
studni wiercowej o głębokości 70,0 m i depresji s = 7,0 m.
Woda ze studni podobnie jak w poprzednich dwóch wodociągach: Wyszki i
Budlewo charakteryzuje się ponadnormatywną ilością żelaza 1,5 mg Fe/m 3 .
Studnia znajduje się na terenie Szkoły Podstawowej w Strabli , a stacje
wodociągowe w budynku szkoły.
Urządzeniami do poboru wody są:
- pompa głębinowa GBA.1. 08
- aspirator DN 40
- hydrofor o V = 1250 l
- 3 filtry ODŻ – 500 ze specjalnymi złożami katalitycznymi,
warstwowymi i kwarcowo - brausztynowymi
- chlorator C – 52
- sprężarka WAN BK 230
- 2 wodomierze JS 1 0 Dn 40
Stacja wodociągowa pracuje w układzie jednostopniowego
pompowania.
Ujęcie wody w Strabli posiadane pozwolenie wodnoprawne z dnia
24.02.2001r. wydane przez Starostwo Powiatowe w Bielsku Podlaskim.
Decyzja określa strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 10 m wokół
otworu studziennego.
Do wodociągu Strabla podłączonych jest 600 mieszkańców gminy.
15
Potencjalna wydajność urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody to 408
m3 /d, rzeczywista wydajność urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody to
86 m3 /d.
Zakładowe ujęcia wody podziemnej
Na terenie gminy Wyszki ujęcia wody oparte o studnie wiercowe
znajdują się na terenie miejscowości – Kamienny Dwór – 1 studnia o
głębokości 45 m i wydajności 23,8 m 3 /d należącą do byłego Zakładu
Rolnego, przejęta przez Urząd Gminy w Wyszkach. Studnia na dzień
dzisiejszy jest nieczynna.
Tabela 4Badania jakości wody przeznaczonej do spożycia
na terenie gminy Wyszki – wodociag Wyszki
WODOCIĄG WYSZKI
Wyniki badań organoleptycznych i f izykochemicznych*
Lp. Oznaczenie Jednostka
Wyszki ul . Kościelna
zawór czerpany
w pomieszczeniu
hydroformu
Zespół Szkół w Wyszkach,
zawór czerpany
w pomieszczeniu
socjalnym
Pulsze B, zawór
czerpany w
pomieszczeniu magazynowym
mleka (gospodarstwo
rolne)
NZOZ w Wyszkach,
zawór czerpany w
pomieszczeniu socjalnym
1. Barwa mg/lPt 5 5 5 5
2. Mętność NTU 1,30,3 0,57 1,10,3 0,70
3. Odczyn pH 7,5 7,5 7,5 7,5
4. Przewodność mS/cm 366 371 369 371
5. Zapach akceptowalny akceptowalny akceptowalny akceptowalny
6. Smak akceptowalny akceptowalny akceptowalny akceptowalny
7. Amoniak mg/l 0,1 0,3 poniżej 0 ,13 0,13
8. Azotany mg/l 1,1 1,2 0,9 1,1
9. Azotyny mg/l poniżej 0 ,008 poniżej 0 ,008 poniżej 0 ,008 poniżej 0 ,008
10. Mangan mg/l poniżej 0 ,005 poniżej 0 ,005 poniżej 0 ,005 poniżej 0 ,005
11. Żelazo mg/l 0,14 poniżej 0 ,1 poniżej 0 ,12 poniżej 0 ,1
16
Źródło: Na podstawie decyzji nr 6/NKIW/2004 wydanej przez Państwowy
Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Bielsku Podlaskim
Tabela 5Jakość wody pobieranej z wodociągu Budlewo
WODOCIĄG BUDLEWO
Wyniki badań organoleptycznych i fizykochemicznych
Lp. Oznaczenie Jednostka Wynik
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Mętność
Barwa
Zapach
Odczyn
Twardość CaCO 3
ChZT (met z KM nO4)
Amoniak
Azotyny
Azotany
Chlorki
Żelazo
Mangan
mg/dm 3 /SiO 2
mg/dm 3Pt
-
pH
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
15
8
akceptowalny
7,20
262,0
-
pgo
pgo
pgo
10,0
pgo
pgo
Źródło: Na podstawie wyników badań Powiatowej Stacji Sanitarno –
Epidemiologicznej w Bielsku Podlaskim
Tabela 6Wyniki badań wody pobieranej z wodociągu Budlewo
BADANIE BAKTERIOLOGICZNE –
WODOCIĄG BUDLEWO*
Lp. Wskaźniki jakości wody Wynik
1. Bakterie grupy coli typ kołowy 0
17
2. Bakterie grupy coli 0
3. Enterokoki (paciorkowce kołowe) 0
4. Clostridia redukujące siarczany (clostridium perfnngens) -
5. Ogólna liczba bakterii w 37 0C 3
6. Ogólna liczba bakterii w 22 0C 4
* Jednostką organizacyjną zajmująca się eksploatacją systemów
wodociągowych w Wyszkach, Budlewie i Strabli jest Zakład Usług
Komunalnych w Wyszkach.
Tabela 7Zestawienie ilościowe pobieranej wody z wodociągów zbiorowych
w gminie Wyszki
Ilość pobranej wody z wodociągów zbiorowych na terenie gminy Wyszki
LataIlość pobranej wody
niezdatnianejIlość wg metody uzdatniania
a b c d e
2002 201625 188008 13617
2003 205367 197956 7411
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z Urzędu
Marszałkowskiego
Metody uzdatniania wody podziemnej:
b – stosowanie odżelazienia i utlenianie
c – stosowanie odmanganiowania
Cena m 3 wody dla mieszkańców to 1,35 zł. Zużycie wody na 1
mieszkańca to w 2002 r. – 37,82 m 3 /r, w 2003 r. – 38,86 m 3 /r.
W ostatnich latach na terenie gminy miały miejsce następujące
inwestycje związane z gospodarką wodną:
18
Rozbudowa wodociągu „Budlewo” w latach 2001 – 2002. Do
wodociągu podłączone były następujące wsie: Warpechy Nowe, Mieszki,
Stacewicze, Bujnowo. Całość inwestycji kosztowała 310.000 zł w tym
151.000 zł poniesiono do końca 2000 r, 48.800 zł z budżetu własnego
gminy, resztę czyli 51.200 należy zakwalifikować jako inne, czyli
pieniądze z funduszy celowych wpłaty ludności, środki z budżetu państwa,
dotacje bezzwrotne z funduszów celowych państwowych fundacji , kredyty –
pożyczki, inne środki).
1.6.1. Sieć kanalizacyjna
Całkowita długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Wyszki
wynosi 4286 m. Do sieci podłączonych jest 172 osoby, co daje w sumie
3,25% - towe skanalizowanie gminy.
Przepompownia znajduje się w Kamiennym Dworze, a następnie
ścieki podawane są do oczyszczalni w Łapach poprzez sieć kanalizacyjną
gminy Poświętne i Łapy.
Maksymalna przepustowość przepompowni to 511,2 m 3 /d, z czego
wykorzystane jest 35,2% max. przepustowości czyli 180 m 3 /d. Jednostką
organizacyjną zajmująca się eksploatacją systemów wodociągowych jest
Zakład Usług Komunalnych.
W gminie Wyszki znajduje się również oczyszczalnia ścieków przy
Zespole Szkół w Wyszkach. Do sieci kanalizacyjnej odprowadzane są ścieki
bytowo – gospodarcze z urządzeń takich jak: toalety, natryski, umywalki
oraz ze stołówki i podłączonego budynku mieszkalnego. Ścieki sanitarne
odprowadzane są grawitacyjnie do studzienki z układem pompowym.
Następnie do szczelnej studzienki rewizyjnej i dalej płyną grawitacyjnie do
biologicznej oczyszczalni ścieków typu MINIFLO – 20 i osadnika gnilnego
typu PURFLO.
Na terenie gminy znajdują się też obiekty małej retencji – zbiornik
wiejski we wsi Filipy – 0,30 ha. Na obszarze Wyszek rozmieszczonych jest
również około 200 sztuk zbiorników przeciwpożarowych – stawów,
sadzawek.
19
Po wyjściu z oczyszczalni kanalizacja dopływa do rzeki Pulszanki.
Dnia 15.10.2003 r. przedsiębiorstwo „TELKA” przeprowadzało
badanie ścieków surowych. Oto zestawienie wyników.
Tabela 8Zestawienie wyników badań ścieków surowych
Wskaźnik zanieczyszczeń Jednostka Ścieki
oczyszczane
Wartość najwyższa
według Rozporządzenia
Odczyn
BZT 5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Azot amonowy
Azot azotanowy
Fosfor ogólny
fosforany
pH
mg O 2 /l
mg O 2 /l
mg/l
mg N/l
mg N-NH 4 /l
mg N-NO 3 /l
mg P/l
mg PO 4 /l
7,49
11,0
62,6
18,4
53,1
34,5
16,62
2,08
6,36
6,5-9,0
40,0
150,0
50,0
Źródło: Operat wodnoprawny na odprowadzenie ścieków socjalno –
bytowych z terenu Zespołu Szkół Podstawowych i Gimnazjum
w Wyszkach
Oczyszczalnie ścieków przy Zespole Szkół w Wyszkach odbywa się
za pomocą procesów biologicznych w oparciu o bakterie beztlenowe –
oczyszczalnie wstępne oraz oczyszczalnie właściwe w oparciu o bakterie
tlenowe.
Ogólnie stan gospodarki ściekowej na terenie gminy należy ocenić
jako niezadowalający.
Znaczna większość gospodarstw domowych nie posiada uregulowanej
gospodarki ściekowej. Na posesjach wybudowane są bezodpływowe
20
zbiorniki, które są okresowo wywożone, indywidualnie przez właścicieli
gospodarstw.
Należy nadmienić, że szamba mogą być często nieszczelne i
wywożone w przypadkowe miejsca. Może to powodować znaczne
zanieczyszczenia środowiska w postaci skażenia gleby, wód podziemnych i
przykrych odczuć zapachowych.
Ścieki komunalno – bytowe budynków komunalnych wywożone są na
składowisko odpadów w Szpakach. Jednostką obsługująca w zakresie
wywozu jest Zakład Usług Komunalnych w Wyszkach.
1.7. Powietrze atmosferyczne
Głównymi źródłami zanieczyszczeń do powietrza są ciepłownie
miejskie, przemysłowe, oraz źródła rozproszone z sektora komunalno –
bytowego, a także sektor tzw. „niskiej” emisji ze źródeł małych i
niezorganizowanych, do których zalicza się głównie paleniska domowe,
małe kotłownie, obiekty rzemieślniczo – usługowe oraz transport. Do
substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń
pochodzących głównie z procesów spalania należą: dwutlenek siarki (SO 2),
tlenek węgla (CO), tlenek azotu (NO 2), dwutlenek węgla i pyły.
W zasięgu gminy nie ma zakładów emitujących zanieczyszczenia
chemiczne.
Tabela 9Większe źródła energii cieplnej
Lp. Obiekt Rodzaj paliwa Uwagi
1. Pawilon GS „SCH” w Wyszkach węgiel kamienny -
2. Piekarnia w Wyszkach olej opałowy lekki -
3. Bank Spółdzielczy w Wyszkach węgiel kamiennyprojektowanie
przejścia na gaz
4.ZOZ Bielsk Podlaski kotłownia
w Wyszkacholej opałowy lekki -
21
5.ZOZ Bielsk Podlaski kotłownia
w Topczewiewęgiel kamienny -
6.ZOZ Bielsk Podlaski kotłownia
w Strabliwęgiel kamienny -
7.SKR w Wyszkach – przejęty
przez UGwęgiel kamienny
nieczynna od
7 lat
8.PGR Bielsk Podlaski Zakład
Rolny w Kamiennym Dworzewęgiel kamienny -
9.Szkoła Podstawowa w
Topczewieolej opałowy lekki
zmodernizowana
w 2003 r.
10.Szkoła Podstawowa w
Mulawiczachwęgiel kamienny -
11. Szkoła Podstawowa w Falkach olej opałowy lekkizmodernizowana
w 2002 r.
12.Szkoła Podstawowa w
Mierzwiniewęgiel kamienny
Nieczynna
Sprzedana w
2003r.
13. Szkoła Podstawowa w Strabli gaz propan -
14.
Szkoła Podstawowa w Wyszkach
+ budynek mieszkalny 8
rodzinny
gaz ziemny
wysokometanowy
Budynek szkoły i
mieszkalny
stanowi I
budynek
15.
Kotłownia budynku
mieszkalnego przy ul. Nowej +
urząd gminy w Wyszkach
gaz ziemny
wysokometanowy
budynek Urzędu
i mieszkalny
stanowi I
budynek
16.Budynek usługowo – mieszkalny
przy ul. Łąkowej
Drewno
Węgiel kamienny-
Źródło: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Wyszki”
22
W ostatnich 5 – ciu latach zostały zmodernizowane następujące
źródła ciepła:
1. Kotłownia w budynku komunalnym wielorodzinnym w Wyszkach przy
ul. Nowej 3. Wymieniono tu kocioł ogrzewany węglem na kocioł
ogrzewany gazem ziemnym wysokometanowym. Spowodowało to
redukcję 81% emisji SO 2 , oraz zużycie 46.000 m 3 gazu ziemnego zamiast
170 ton węgla. Koszt inwestycji to 146,1 tys. zł w roku 1999.
2. Kotłownie budynku Zespołu Szkół w Wyszkach przy ul. Szkolnej.
Zmieniono kocioł węglowy na gaz ziemny. Spowodowało to redukcje
SO2 o 82%. Inwestycja kosztowała 114,1 tys. zł w roku 1999.
3. Kotłownia w budynku Szkoły Podstawowej w Falkach. Zmieniono
ogrzewanie z węglowego na olej opałowy lekki. Spowodowało to
redukcje ogrzewania z 38 t/MW do 16 t MW oraz redukcję emisji SO 2 o
71%.
4. Kotłownia w budynku Ośrodka Zdrowia w Wyszkach przy ul.
Kościelnej 2. Inwestycja miała miejsce w 2001 r., jej koszt to 14,0 tys.
zł. Źródłem finansowania były środki własne budżetu gminy.
5. Kotłownia w budynku Szkoły Podstawowej w Topczenie. Wymieniono
kocioł z węglowego na olejowy. Inwestycja miała miejsce w 2003 r.
Koszt inwestycji to 65,7 tys. zł w 32,9% pokryty pożyczką z WFOŚiGW,
pozostałe 67,1% to dotacje z MENiS.
Suma emisji SO 2 , CO 2 , CO, NO 2 ze spalania surowców
energetycznych (emisja kotłowni Spółdzielni Transportu Wiejskiego w
Białymstoku składnica zaopatrzenia Transportu w Strabli + sumaryczna
emisja do spalania surowców energetycznych) na podstawie danych
uzyskanych w Urzędzie Marszałkowskim pochodzących z Banku
Zanieczyszczeń Środowiska.
23
Tabela 10Ilość substancji emitowanych do atmosfery w latach 2002 – 2003
na terenie gminy Wyszki
Lp. Rok Źródło emisjiŁadunek w Mg
CO 2 , SO 2 CO NO 2 Sadza
1. 2002 r . STW Białystok
skład zaopatrzenia
37 ,8000000 0 ,211680 0 ,850500 0 ,018900 0 ,003213
Sumaryczne
spalanie pa l iw
a) węgiel
kamienny
688 ,894 5 ,511152 15 ,500115 0 ,344447 0 ,01722235
b) drewno 0 ,0030872 0 ,08626 0 ,227 py ł :
0 , 0061744
c) ole j opałowy
d) koks
∑ 726 ,594 5 ,7259192 16 ,436875 0 ,590347
2. 2003 r . Sumaryczne
spalanie pa l iw
a) węgiel
kamienny
546 ,44 4 ,37152 12 ,2949 0 ,27322 0 ,013661
b) drewno 0 ,0017 0 ,0475 0 ,125 py ł : 0 , 034
c) ole j opałowy
d) koks 14 ,064 0 ,09376 0 ,1465 0 ,00879 py ł :
0 , 00879
∑ 560 ,504 4 ,46698 12 ,4889 0 ,40701
Źródło: Obliczenia własne na podstawie informacji uzyskanych Urzędzie
Marszałkowskim w Białymstoku
Szansa rozwoju alternatywnych źródeł ciepła jest biegnące przez
gminę odgałęzienie gazociągu relacji Bobrowniki – Białystok – Zambrów –
Wyszki.
W roku 1995 została opracowana „Koncepcja gazyfikacji gminy
Wyszki”. Autorem dokumentu jest Biuro Projektów Budownictwa
Komunalnego.
24
Gazyfikacja gminy ma przebiegać w 10 etapach. Do dnia opracowania
Gminnego Programu Ochrony Środowiska rozpoczęto realizację 1 etapu
czyli gazyfikację wsi Wyszki . Inwestycję rozpoczęto w roku 1998 i ma być
ukończona w roku 2005. Łączne nakłady finansowe to 617.000 zł z czego
wg stanu na dzień 30.12.2003 poniesiono 376.899 zł. Obecnie do gazociągu
podłączonych jest 143 osoby – mieszkańcy ulicy Nowej i Szkolnej, co daje
2,7% - towe zgazyfikowanie gminy.
Ogólnie w I etapie gazyfikacji gminy będzie miał długość 8430 m.
1.8. Lasy
W podziale administracyjnym lasów województwa lasy gminy Wyszki
– należą do Nadleśnictwa Bielsk Podlaski i Rudka.
Lasy zajmują 22,0% gminy, co stanowi 4542 ha z czego 1326 ha to
lasy skarbu państwa czyli 29,2%, 3216 to lasy prywatne i gminne czyli
70,8% powierzchni lasów.
Do Nadleśnictwa Bielsk Podlaski należą lasy: Strabli, Skrabelki,
Mieszuki, Pulsze, Grabina, Wyszki, natomiast do Nadleśnictwa Rudka
należą: Zalesie, Wólka Zaleska, południowa część uroczyska Pietkowo.
Dominującą funkcje lasów zarówno państwowych jest produkcja
surowca drzewnego, podobnie jak lasów prywatnych, które zapewniają
pokrycie zapotrzebowania na surowiec drzewny właścicieli lasów
prywatnych.
Tabela 11Typy siedliskowe występujące na terenie gminy Wyszki
– Nadleśnictwo Bielsk Podlaski
BŚW
BMŚ
BMb
Bw
BMw
50 – 80% Św i inne 20%
SO 50%, Św 30% Db i inne 20%
Św 50%, SO 30% Tp i inne 20%
SO 60%, Św 30% Bn i inne 20%
Św 50%, SO 40% Db i inne 10%
25
LŚw
LMb
Lw
d
dJ
Św 30%, SO 30% Db 30% Md inne 10%
Św 50%, SO 20% Bn 20% d inne samos 10%
Db 60%, Js 30% św inne 10%
Db 90%, Jsśw i inne 10%
Js 60% d 30% św i inne 10%
W latach 2002 – 2003 w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski miały miejsce
następujące działania:
Tabela 12Suma zrębów, odnowień i zalesień w latach 2002 – 2003
w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski
Wielkość w ha Nakłady w tys. zł
Zręby 6,07
Zalesina -
Odn
owie
nia
Zręby 6,07 16,3
Rębne złożone - -
Halizny 0,85 2,2
Luki - -
∑ 6,92 18,5
Źródło: Informacje uzyskane w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski
Lasy gminy Wyszki stanowią 120 hektarów w Nadleśnictwie Rudka.
Najwięcej drzewostanu stanowią drzewa 30 – 40 letnie oraz 60 – 70 letnie.
Typy siedliskowe w gminie Wyszki:
Lśw
Lw
Lśw
Mśw
Lw
Db 50% Gb 50%
Bn 40% Ol 40% Os 10% WZ 10%
SO 90% Bn 10%
SO 60% Db 30% Os 10%
Db 100%
26
Lś Db 30% św 20% Js 20% d 10% Bn 10% Gb 10%
Ogólnie lasy Nadleśnictwa Rudka charakteryzują się dużym udziałem
drzewostanu z dużym udziałem dębu.
W ostatnich dwóch latach czyli 2002 – 2003 nie miało miejsca ani
zręby ani tez odnowienia i zalesienia.
1.9. Środowisko akustyczne i PEM
Największe zagrożenie hałasem stwarza hałas komunikacyjny
szczególnie jeżeli wśród ogólnej l iczby pojazdów dużą część stanowią
samochody ciężarowe. Dotyczy to dróg krajowych, po których przewożone
są towary od granicy do granicy państwa. Hałas powoduje również
wzmożony przewóz towarowy i osobowy koleją.
Drugim zasadniczym źródłem hałasu jest działanie dużych zakładów
przemysłowych i usługowych. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U.
62, poz. 627) nakłada na Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
obowiązek ochrony stanu akustycznego środowiska. Badania zostały
przeprowadzone w dużych miastach województwa podlaskiego, gdzie
istnieją drogi krajowe, głównie tranzytowe oraz w małych miejscowościach
leżących przy trasach komunikacyjnych i drogach pozamiejskich
przebiegających przez tereny wypoczynkowe.
27
Tabela 13Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków
powietrznych (wg załącznika do rozporządzenia MOŚZNiL z 13.05.1998 r., Dz. U. Nr 66, poz. 436)
Lp. Przeznaczenie terenu
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważonym poziomem dźwięku A
w dB
Drogi lub l inie kolejowe
Pozostałe obiekty i grupy źródeł
hałasu
pora dn i a – p r ze dz ia ł
c zas u odni es i e n i a
równ y 8 godz in om
pora noc y – p r ze dz ia ł
c zas u odni es i e n i a
równ y 8 godz in om
pora dn i a - p r ze dz ia ł
c zas u odni es i e n i a
równ y 8 na j mni e j
kor zy s tn ym godz in om
pora noc y - p r ze dz ia ł
c zas u odni es i e n i a
równ y 1 na j mni e j
kor zy s tn e j godz in i e
noc y
1. a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej
b) Tereny szpital i poza miastem50 40 45 35
2. a) Tereny wypoczynkowo – rekreacyjne poza miastem
b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
c) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży
55 45 45 40
3. a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej innej niż zamieszkania zbiorowego
b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi
c) Tereny zabudowy zagrodowej
60 50 50 40
4. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. Mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych, usługowych.
65 55 55 45
28
Ze względu na fakt, że w gminie Wyszki brak jest jakichkolwiek
zakładów przemysłowych stanowiących zagrożenie środowiska hałasem
oraz brak jest dróg „przelotowych” do dużych miast nie było konieczności
badania poziomu hałasu na przedmiotowym terenie.
W terminie późniejszym jednak konieczne będzie wykonanie badań
poziomu hałasu na przedmiotowym terenie, gdyż Prawo Ochrony
Środowiska zobowiązuje Starostwo Powiatowe do opracowania mapy
akustycznej do roku 2009.
PEM – na obszarze gminy Wyszki urządzeniami wytwarzającymi
elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące szkodliwe dla ludzi i
środowiska są: stacje bazowe generatorów komórkowych:
Wyszki – Era, Centertel
Stacewicze – Centertel
Strabla – Centertel
Dla stacji przekaźnikowych operatorów komórkowych powinny być
opracowane „Raporty oddziaływania na środowisko”, w których ustalone są
zabezpieczenia przed szkodliwym oddziaływaniem na ludzi.
1.10. Projekty i programy realizowane na terenie gminy
Gmina jest zrzeszona w Stowarzyszeniu Gmin Górnej Narwi. Do
stowarzyszenia należą następujące gminy: Narew, Narewka, Wyszki,
Poświętne, Suraż, Juchnowiec Kościelny, Turośń Kościelna, Łapy, Sokoły,
Kobylin Borzymy, Choroszcz, Tykocin, Zawady, Krypno, Knyszyn, na
łącznej powierzchni 241,62 tys. ha.
Głównymi celami są:
1. Reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów na rzecz ochrony
środowiska.
2. Integracje samorządów w zakresie ochrony środowiska.
3. Wspieranie poszczególnych samorządów do poprawy środowiska
naturalnego.
4. Inspiracja działalności na rzecz środowiska.
29
5. Popularyzowanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych dorzecza
Górnej Narwi.
Stowarzyszenie działa z następującymi organizacjami rządowymi i
pozarządowymi: Narodową Fundację Ochrony Środowiska Biuro
Porozumienia Zielone Płuca Polski, Północno – Podlaskie Towarzystwo
Ochrony Ptaków, Narwiański Park Narodowy, WFOŚiGW w Białymstoku,
NFOŚWiGW i EKOFUNDUSZ.
Gmina uczestniczy razem z innymi uczestnikami stowarzyszenia w
projekcie „Gospodarka wodno – ściekowa w dorzeczu Górnej Narwi”.
Projekt znalazł się na liście przedsięwzięć priorytetowych WFOŚiGW
w Białymstoku.
Perspektywiczny program gospodarki wodno – ściekowej stanowi
podstawę racjonalnej polityki i działalności rozwojowej gmin w zakresie
polepszenia warunków sanitarnych ludności oraz ochrony środowiska
naturalnego zwłaszcza wód i gleby. Wdrożenie tego programu jest
konieczne, by utrzymać unikalny krajobraz naturalnego rozlewiska Narwi,
zwiększyć atrakcyjność terenów zarówno pod względem turystycznym jak i
inwestycyjnym, jak również chronić wody podziemne, jako nieodnawialne,
duże zasoby wody pitnej przed zanieczyszczeniami przedostającymi się w
powierzchni ziemi.
Podporządkowanie gospodarki ściekowej jest bardzo ważnym
zagadnieniem związanym z poprawą kondycji środowiska przyrodniczego.
Budowa nowych oczyszczalni ścieków lub modernizacja starych oraz
budowa scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej są
priorytetowymi zadaniami w tym zakresie.
Jest to tym ważniejsze, że na terenie gminy Wyszki występuje bardzo
duża dysproporcja między stopniem zwodociągowania, a stopniem
skanalizowania gminy.
Środowisko naturalne województwa podlaskiego należy do najmniej
zanieczyszczonych w Polsce, jednak dla zachowania nieskażonych walorów
przyrodniczych konieczne są znaczne inwestycje zwłaszcza w zakresie
małej infrastruktury ochrony środowiska. Małe oczyszczalnie ścieków
przyczyniają się do poprawy warunków życia ludzi na wsi jak również do
30
ochrony zlewni rzeki Narew. Zatem ochrona walorów przyrodniczych
Narwiańskiego Parku Narodowego jest uzależniona od warunków wodnych
w dolinie. Warunki te są konsekwencją naturalnych czynników
przyrodniczych oraz działań człowieka na obszarze Parku i w całej zlewni
górnej Narwi.
Narwiański Parki Narodowy, który leży w obszarze działań SGGN
znacznie uatrakcyjnia walory turystyczne tego regionu, stwarza więc
korzystne warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz turystyki i
agroturystyki.
Stowarzyszenie zajmuje się również promocją regionu, uczestniczyło
w Targach Turystycznych Aktywne Wakacje oraz w targach Zielone Płuca
Polski XXI wieku w Supraślu zdobywając główne nagrody i wyróżnienia.
1.11. Strategiczne kierunki rozwoju gminy – rozwój turystyki,
rekreacji i możliwość wykorzystania zasobów rolniczych.
Rozwój turystyki
Rozwój turystyki to jeden z podstawowych celów „Zrównoważonego
Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu Białostockiego”.
Gmina Wyszki należąca do SGGN ma niezaprzeczalne warunki do
rozwoju turystyki szczególnie weekendowej kwalifikowanej (np. turystyka
konna, wędkarstwo) jak i rozwoju agroturystyki sezonowej.
Gmina leży w dolinie Górnej Narwi zwanej „Polską Amazonką”. Jest
to jeden z najlepiej zachowanych obszarów bagiennych w Polsce. Rzeka
Narew wraz z licznymi odnogami, naturalnymi kanałami, starorzeczami
stanowi siedlisko licznych rzadko występujących gatunków flory i fauny
wodnej.
Krajobraz terenów bagiennych i naturalnych, zalewanych dolin
rzecznych jest już rzadkością i należy dołożyć wszelkich starań, aby nie
dopuścić do jego zmiany. W wielu wypadkach dolina broni się sama
niedostępnością terenu oraz niewielką przydatnością do celów rolniczych.
31
Obecnie na terenie gminy tereny wypoczynkowe znajdują się na
obszarach wsi: Strabla, Samułki Duże, Samułki Małe, gdzie zlokalizowane
są jako dotychczasowe, indywidualne domki letniskowe.
Położenie gminy na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina
Narwi”, a także brak warunków do rozwoju intensywnego rolnictwa na
terenach położonych nad Narwią może być motorem do rozwoju
agroturystyki połączonej z ekstensywnym rolnictwem ekologicznym.
Kolejnym ważnym elementem przemawiającym za rozwojem turystyki
na terenie gminy są liczne ciekawe zabytki i miejsca, które warto odwiedzić
będą na terenie gminy. Są to:
1) Cerkiew prawosławna p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła – drewniana z
1970 r.
2) Kościół p.w. św. Andrzeja w Wyszkach – budowa neogotycka z
początku XX w.
3) Kościół parafialny p.w. św. Stanisława _________w Topczewie
zbudowany w latach 1928 – 1931.
4) Kościół Wniebowzięcia Pańskiego w Strabli wzniesiony w I połowie
XVII w. przez Stolnika Wiskiego Adama Turowskiego zbudowany z
kamienia i cegły spoiwem wiążącym jest glina.
5) Zabytki ruchome w kaplicy cmentarnej p.w. Przemienienia Pańskiego w
Pulszach. Unikalny zbiór 16 zabytków malarstwa ludowego z połowy
XIX w.
6) Zespół dworski we wsi Kamienny Dwór z I połowy XIX w; w jego skład
wchodzą dwa zabytkowe dwory: drewniany tynkowany (I połowa XIX
w.) murowany z 1933 r., drewniany lamus z końca XVIII w.,
najcenniejszy starodrzew złożony z l ip i jesionów pochodzi z I połowy
XIX w.
1.12. Rozwój rolnictwa ekologicznego
Gmina Wyszki jest predestynowana do rolniczej produkcji
ekologicznej ze względu na geograficzne położenie i stan środowiska
gminy. Gmina leży na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina
32
Narwi”. Na tym terenie występują żyzne gleby torfowe, murszowo –
torfowe i murszowo – mineralne. Dodatkowo gmina odznacza się dobrym
jakościowo powietrzem. Są to więc niezbędne warunki do prowadzenia
rolnictwa ekologicznego zgodnie z Ustawą o Rolnictwie Ekologicznym (Dz.
U. Nr 38, poz. 452 z dn. 16.03.2001 r.). Ustawa ukierunkowuje warunki i
metody przetwórstwa gospodarstw rolnych chcących prowadzić
gospodarstwa ekologiczne.
Natomiast Ustawa z dn. 26.11.98 r. o Finansach Publicznych (Dz. U.
Nr 155 poz. 1014, Nr 38 poz. 360, Nr 49 poz. 485, Nr 70 poz. 788 i Nr 110
poz. 1255 z 1999 r. i Dz. U. Nr 6 poz. 69, Nr 12 poz. 136, Nr 48 poz. 550,
Nr 95 poz. 1041, Nr 119 poz. 1251, Nr 122 poz. 1315 z 2000 r.) normują
zagadnienia dotacji dla gospodarstw ekologicznych oraz gospodarstw
realizujących program przestawienia gospodarstwa rolnego na produkcję
metodami ekologicznymi.
Należy nadmienić, iż tego rodzaju produkcja wymaga dużej wiedzy w
zakresie metod produkcji oraz dużych nakładów pracy, która jest
niejednokrotnie wykonywana ręcznie.
Wymaga to aktywizacji społeczeństwa gminnego w zakresie rozwoju
tego rodzaju produkcji. Biorąc pod uwagę niski poziom wykształcenia
mieszkańców gminy, należałoby stworzyć Gminne Centrum
Przedsiębiorczości, które pomogłoby potencjalnym ekologicznym rolnikom
w stwarzaniu tego rodzaju gospodarstw.
Rolnicy chcący rozwijać produkcję uzyskaliby informacje dotyczące:
- warunków pozyskiwania środków pomocowych, dotacji i
preferencyjnych kredytów
- dostosowania produkcji do warunków rynkowych i wymogów Unii
Europejskiej
- poszukiwania i kreowania nowych rynków zbytu produktów rolnych
- stworzenia i promocji „gminnego produktu lokalnego”
- promocji lokalnych produktów rolnych (uczestnictwo w targach
artykułów spożywczych i rolnych), organizacje lokalnych i
ogólnopolskich imprez oraz uczestnictwo w nich
33
- efektywnych metod produkcji dostosowanych do wymogów rynku oraz
szkolenie producentów rolnych
- wszelkich formalności dotyczących rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw.
Doradztwo w zakresie produkcji ekologicznej powinno być
zsynchronizowane z doradztwem z zakresu rozwoju turystyki i
agroturystyki na terenie gminy ze względu na wyjątkowe walory
krajobrazowe.
Obecnie na terenie gminy brak jest gospodarstw produkujących
żywność metodami ekologicznymi. Jest to najprawdopodobniej związane z
niską świadomością rolników w zakresie możliwości rozwoju tego rodzaju
działalności i obawa przed ewentualnym niepowodzeniem przedsięwzięcia.
1.13. Edukacja ekologiczna na terenie gminy
Niezbędnym elementem polityki ekologicznej jest edukacja
ekologiczna społeczeństwa. Na terenie gminy Wyszki prowadzona jest
akcja wśród młodzieży szkolnej „Sprzątanie Świata”. Brały w niej udział
następujące szkoły:
Tabela 14Zestawienie szkół z gminy Wyszki biorących udział
w akcji „Sprzątanie Świata”
Lp. Szkoła biorąca udział w akcji I lość uczestników
Ilość zebranych odpadów w m 3
1. Szkoła Podstawowa w Topczewie 95 5
2. Szkoła Podstawowa w Strabl i 90 6
3. Szkoła Podstawowa w Mulewiczach 66 4
4. Zespół Szkół w Wyszkach 360 12
5. Szkoła Podstawowa w Falkach 60 5
6. Szkoła Podstawowa w Niewinie 31 2
∑ 702 ∑ 33 m 3
Źródło: Formularz potwierdzenia uzyskanego efektu ekologicznego
Sprzątanie Świata 2003
34
Również w tym roku gmina będzie brała udział w akcji.
Poza tym nie są prowadzone żadne inne akcje edukacyjne ze względu
na brak zainteresowana wśród mieszkańców gminy. Związane jest to
prawdopodobnie z brakiem świadomości o zagrożeniach wynikających z
niewłaściwego korzystania ze środowiska.
35
Rozdział II
Analiza SWOT
I. Atuty rozwojowe
naturalne uwarunkowania sprzyjające produkcji zdrowej żywności, w
tym przede wszystkim warzyw i mleka
istnienie Obszaru Chronionego Doliny Narwi
istnienie rzeki Narwi sprzyjającej wędkowaniu i rekreacji
niskie stężenie zanieczyszczenia powietrza
modernizacja istniejących kotłowni lokalnych będących własnością
gminy na ogrzewanie powodujące mniejsza emisję zanieczyszczeń
brak uciążliwych dróg krajowych z dużą ilością ruchu ciężarowego
przewożącego znaczny ładunek towarów, co powoduje brak uciążliwości
związanych ze środowiskiem akustycznym
niski stopień zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi, ze względu na
brak intensywnego rolnictwa na terenie gminy
warunki glebowe w dolinie rzeki Narew sprzyjające rozwojowi rolnictwa
ekologicznego
rozwój gazyfikacji gminy
II Słabości gminy
niska aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców gminy
słaba promocja gminy (pod kątem agroturystyki, turystyki weekendowej
i świątecznej)
brak bazy sprzyjającej rozwojowi turystyki w gminie
niewystarczające środki finansowe w stosunku do potrzeb na
infrastrukturę służącą ochronie środowiska
brak sprawnego systemu segregacji odpadów stałych
niepełny zakres monitoringu (np. brak pomiaru stopnia zanieczyszczenia
powietrza w CO 2 , CO, SO 2 , NO 2)
36
III. Szanse rozwoje
program pomocy dla rolników w zalesieniu najsłabszych gleb
programy pomocy dla terenów gospodarczo słabo rozwinietych
istnienie ustawy wspierającej rozwój rolnictwa ekologicznego
pomoc państwa (dotacja) dla rolników chcących produkować
ekologiczna żywność
przynależność Wyszek do Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi.
IV. Zagrożenia
coraz wyższe wymagania obligatoryjne odnośnie ochrony środowiska
(np. konieczność opracowania różnego rodzaju programów i planów) co
powoduje zwiększenie wydatków gminy
polityka gospodarcza niesprzyjająca faktycznemu rozwojowi małych
ośrodków
37
Rozdział III
Cele i priorytety wynikające z zewnętrznych
uwarunkowań
3.1. Program ochrony wód podziemnych i powierzchniowych
Priorytet
1) Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych przez:
- uzyskanie i utrzymanie odpowiednich klas czystości wód
powierzchniowych
rzeka Narew – I klasa czystości na całej długości
rzeka Strabelka, Pulszanka, Bronka i inne mniejsze rzeki
wodne – II kl. czystości
- ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniami sanitarnymi
i przemysłowymi.
Działania krótkookresowe do 2007 r.
1) Budowa sieci wodociągowej we wsi Łapcie zaopatrywanej w wodę z
wodociągu Budlewo posiadającego wodę dobrej jakości, do wsi Strabla,
która jest zaopatrzona w wodę z wodociągu Strabla. W wodociągu
Strabla są problemy w uzyskaniu wody odpowiadającej aktualnym
wymogom. W związku z tym wodociąg Strabla będzie zlikwidowany.
Zaopatrzenie Strabli w wodę nastąpi z wodociągu Budlewo. Długość
sieci wynosić będzie 3,913 km, przyłącza to 0,163 km.
2) Budowa sieci wodociągowej z podłączonymi domostwami osady Strabla
i Wiktorzyn. Spowoduje to zaopatrzenie kolejnych gospodarstw
domowych w bieżącą wodę odpowiedniej jakości.
3) Rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy.
We wsiach, w których nie ma znacznego rozproszenia gospodarstw
domowych należy budować zbiorczą sieć kanalizacyjną. Zabudowę
kolonijną i obszary wsi, na których występuje duże rozproszenie
38
zabudowy należy skanalizować przydomowymi oczyszczalniami
ścieków.
4) W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do wód podziemnych należy
również unormować gospodarkę odpadową w gminie, a w szczególności
należy zlikwidować „dzikie” wysypiska śmieci w lasach i na łąkach
gminy. Jest to sprawa priorytetowa z punktu widzenia ochrony
środowiska. W tym celu należy przeprowadzić dokładną inwentaryzacją
„dzikich” składowisk, a następnie likwidacje połączyć z intensywną
akcją edukacyjną na temat negatywnych skutków składowania na
„dziko” odpadów. Należy też poinformować mieszkańców gminy o
konsekwencjach prawnych związanych z tworzeniem „dzikich” wysypisk
odpadów.
5) Zakaz odprowadzania do wód powierzchniowych i gruntu ścieków
sanitarnych i przemysłowych w wielkościach, które nie zapewniają
utrzymania obowiązującej klasy czystości tych wód.
Działania długookresowe do 2010 r.
1) Budowa kanalizacji sanitarnej z przesyłem do oczyszczalni w Łapach.
Skanalizowana zostanie wieś Wólka Pietkowska i Kamienny Dwór oraz
wieś Topczewo z kanałem z Wólki Pietkowskiej. Cały ładunek ścieków
przekazany będzie przez sieć gminy Poświętne do Oczyszczalni w
Łapach.
Wieś Strabla i Łyse z kolektorem do wsi Doktorce i dalej kolektorem
sanitarnym gminy Suraż do Łap.
2) Odbudowa obiektów małej retencji we wsiach Topczewo i Bujnowo.
a) Obiekt małej retencji we wsi Topczewo.
Zlewnią I rzędu obiektu w Topczewie jest rzeka Narew, III rzędu
Bug, IV rzędu Nurzec, a dopływem rzeka Bronka.
Obiekt małej retencji w Topczewie pełni funkcje:
- retencyjną
- gospodarczą
- ekologiczną
39
b) Obiekt małej retencji we wsi Bujnowo
Zlewnią II rzędu obiektu małej retencji we wsi Bujnowo jest rzeka
Narew, III rzędu jest rzeka Bug, IV rzędu jest Nurzec. Obiekt oznaczony nr
188/C/2-15/709 pełnić będzie funkcję:
- retencyjna
- i gospodarczą.
3) Kontynuowanie działań średniookresowych
3.2. Program ochrony powietrza
Gmina Wyszki oznacza się stosunkowo czystym powietrzem,
niemniej jednak należy cały czas podnosić jego jakość i dbać o jego
utrzymanie.
W ostatnich latach miały miejsce następujące inwestycje korzystnie
wpływające na jakość powietrza:
a) Budowa gazociągu w Wyszkach w latach 1998 – 2003. Całość
inwestycji to 617.000 zł;
b) Przebudowa ul. Łąkowej i Nowej w Wyszkach – koszt to 50.000
zł.
c) Przebudowa ulicy Wesołej i Przekątnej w Skrabli - budowa
nawierzchni asfaltowej o ok. 880 m.
d) Przebudowa ul. Nowej w Wyszkach, budowa nawierzchni
asfaltowej o długości 435 m.
e) Przebudowa drogi gminnej Topczewo – Górskie, budowa
nawierzchni asfaltowej 2520m. planowana do wykonania w roku
obecnym tj. 2004. koszt inwestycji 719,6tyś.zł
W planach inwestycyjnych na najbliższe lata planowana jest
przebudowa drogi Samułki – Łapcie – Mulawicze.
Modernizacje dróg są inwestycjami bardzo ważnymi z ekologicznego
punktu widzenia ze względu na niską jakość dróg w gminie Wyszki. Tylko
39% dróg na przedmiotowym terenie posiada nawierzchnię bitumiczną.
40
Pozostałe drogi powiatowe posiadają nawierzchnię brukową, żwirową,
gruntową ulepszoną lub gruntową naturalną.
Drogi gminne w całości posiadają nawierzchnie żwirową, brukową,
gruntową ulepszoną lub gruntową naturalną.
Zła jakość dróg powoduje wyższa emisję CO 2 , CO, SO 2 , NO 2 i pyłów
do powietrza. Negatywnie wpływa również na wizerunek gminy wśród osób
przyjezdnych.
Priorytet
1) przeciwdziałanie wzrostowi zanieczyszczeń powietrza głównie
produktami pochodzącymi z procesów energetycznych,
przemysłowych oraz komunikacji (zwłaszcza pyłów
zawierzonych, dwutlenku siarki i azotu oraz ołowiu)
2) poprawa warunków życia ludności zamieszkałej na terenach
będących w zasięgu oddziaływania zanieczyszczeń lub w
jednostkach osadniczych o znacznej koncentracji lokalnych
źródeł ciepła.
Działania średniookresowe do roku 2007
1) Dalsza rozbudowa gazociągu w miejscowości Wyszki. Inwestycja ma
być ukończona w roku 2005. Jest to I etap inwestycji .
Kolejne etapy to:
Etap II obejmuje miejscowości:
Sasiny, Pulsze, Werpechy Stare
Etap III: Krupice, Budlewo, Koćmiery, Wypychy, Falki - Zdrojki
Etap IV: Kalinówka, Szczepany, Szpaki, Zakrzewo, Topczewo, Wólka
Pietkowska, Kamienny Dwór
Etap V: Godzieby, Ignatki, Osówka, Fil ipy, Kowale, Łubice, Łuczaje
Etap VI: Zalesie, Wólka Zalewska, Sieśki, Wodźki
Etap VII: Łapcie, Wiktorzyn, Strabla, Łyse
Etap VIII: Trzeszczkowo, Gawiny, Moskwin, Ostrówek, Górskie, Bogusze,
Mierzwin Duży, Mierzwin Mały, Bagińskie, Pierzchnały,
Kożuszki
41
Etap IX: Malesze, Bujnowo, Tworki, Niewino Borowe, Niewino Leśne,
Niewino Popławskie, Niewino Stare, Niewino Kamieńskie
Etap X: Mieszuki, Werpechy Nowe, Stacewicze, Mulawicze, Olszanica,
Samułki Małe, Samułki Duże
Etapy II – X nie są na razie ujęte w wieloletnim planie inwestycyjnym do
roku 2006.
Po ukończeniu etapu I należy rozpisać kolejne etapy na dalsze lata do roku
2007, a następnie 2011.
Należy też aktualizować kosztorys do projektu specyfikacji , który
wykonany był w roku 1997, w związku z powyższym zamieszczona tam
wycena jest już nieaktualna.
2) Kolejnym działaniem w kierunku poprawy stanu jakości powietrza w
gminie jest zmiana systemu ogrzewania zarówno w gospodarstwach
domowych, jak i budynkach będących pod zarządem gminy. ogrzewanie
zmienia się z węglowego na alternatywne źródła energii tj . gaz, olej
opałowy lub biomasę. W sytuacji kiedy gmina będzie zgazyfikowana
można sądzić, iż część mieszkańców zdecyduje się na ogrzewanie
gazowe. Jednocześnie należy uświadomić mieszkańcom wszystkie
korzyści wynikające ze zmiany systemu ogrzewania. Biorąc pod uwagę
niskie dochody mieszkańców wsi w stosunku do dochodów
mieszkańców, część mieszkańców gminy zdecyduje się na opalanie
gospodarstw domowych biomasa (słoma, siano, odpady drzewne).
3) Kontynuacja rozpoczętej już inwestycji przebudowy drogi gminnej
Topczewo – Górskie na odcinku od skrzyżowania z droga wojewódzka
we wsi Topczewo do skrzyżowania z drogą powiatową Moskwin -
Górskie.
4) Dalsza modernizacja ulicy Nowej w Wyszkach. Zakończenie
inwestycji planuje się na rok 2004.
5) Modernizacja drogi gminnej Somułki – Łapie – Mulawicze.
Zakończenie inwestycji planuje się na 2006.
42
6) Rozpoczęcie działań związanych z termodernizacją budynków
będących pod zarządem Gminy w Wyszkach. Sprawuje to racjonalną
gospodarkę energią cieplną.
Termodernizację należy rozpocząć od budynków będących w złym
stanie technicznym, w których zainstalowane są kotły alternatywnych
źródeł energii (a więc kotły gazowe, olejowe, na biomasę).
Działania długookresowe do roku 2011
1) Działania długookresowe powinny opierać się na kontynuacji działań
średniookresowych z intensywną edukacją ekologiczną mieszkańców
gminy na temat konieczności zastosowania alternatywnych źródeł
energii pochodzących z biomasy, ewentualnych upraw roślin do tego
przeznaczonych.
2) Edukacja na temat możliwości uprawy wierzby energetycznej na glebach
słabych jakościowo.
Argumentami przemawiającymi za produkcją wierzby energetycznej są:
nasielenie prac związanych z uprawą wierzby energetycznej
przypada na okres zimowy, który w rolnictwie jest tzw. okresem
bezruchu
niskie nakłady pracy
wysoka produktywność
możliwość zastosowania standardowych maszyn do uprawy gleby,
sadzenia i z drobnymi adaptacjami do zbioru biomasy
uprawa wierzby rozwiązuje częściowo problem zaopatrzenia wsi w
energie cieplną
przyszłościowo nieorganiczny rynek zbytu
ograniczenie bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy
w przemyśle przetwarzającym i wykorzystującym biomasę.
3) Kontynuacja monitoringu powietrza.
43
3.3. Ochrona środowiska akustycznego
Wyszki należą do gmin, w których brak jest potencjalnych źródeł
hałasu, co jest mocną stroną gminy i wewnętrznym czynnikiem
potencjalnych możliwości rozwoju gminy. Na terenie gminy nie występują
żadne zakłady przemysłowe, brak jest dróg krajowych, po których
przewożone byłyby towary samochodami ciężarowymi. Brak jest również
dróg o dużym natężeniu ruchu kołowego.
Czynnikiem wpływającym negatywnie na środowisko akustyczne
gminy Wyszki może być jednak zła jakość dróg w gminie.
Jednocześnie należy nadmienić, iż mieszkańcy gminy biorący udział
w konsultacjach społecznych nie widzą żadnych uciążliwości akustycznych.
Priorytet:
Zminimalizowanie i utrzymanie korzystnych warunków akustycznych
na terenie gminy.
Działanie średniookresowe do 2007 r.
1) Działaniem takim będzie:
modernizacja ulicy Nowej w Wyszkach, budowa nawierzchni
asfaltowej o dł. 310 m
modernizacja drogi gminnej Samułki – Łapcie – Mulawicze
przebudowa drogi gminnej Topczewo – Górskie na odcinku od
skrzyżowania z drogą wojewódzką we wsi Topczewo do skrzyżowania
z droga powiatowa Moskwin – Górskie; spowoduje to zmniejszenie
uciążliwości zarówno akustycznych, jak i wpłynie na jakość powietrza
atmosferycznego w gminie.
wykonanie prognoz oddziaływania projektowanej zabudowy iż
zagospodarowanie terenów na etapie sporządzania miejscowych
planów i na tej podstawie eliminowanie zamierzeń miejscowych
planistycznych zagrażających środowisku
określenie zasad i warunków usytuowania nowej zabudowy w stosunku
do dróg o stosunkowo znaczącej uciążliwości akustycznej.
44
Działania długookresowe do roku 2011
1) Dalsza poprawa jakości nawierzchni dróg w gminie.
2) Sporządzenie mapy akustycznej powiatu, w której uwzględniona będzie
również gmina Wyszki, na terenie której przeprowadzone będą pomiary
hałasu do celów w/w dokumentu.
3) Dalszy monitoring warunków akustycznych.
3.4. Program ochrony przed PEM
Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są obiekty i liniowe
źródła PEM.
Priorytet:
1) Zmniejszenie do minimum oddziaływania szkodliwego
promieniowania niejonizującego na ludzi i środowisko
przyrodnicze na terenie gminy Wyszki.
Działania średniookresowe do 2007 r.
- Dokładna inwentaryzacja źródeł PEM przeprowadzana przez WIOŚ na
terenie województwa podlaskiego.
- Zapobieganie zagrożeniom przez zachowanie w planach miejscowych
odpowiednich stref ochronnych od linii napowierzchniowych WN, a
mianowicie:
linia WN 110 kV minimum 14,5 m od skrajnego przewodu linii
przy zalecanej odległości od osi l inii 40 m
linia WN 220 kV minimum 26,0 m od skrajnego przewodu linii
przy zalecanej odległości od osi l inii 50 m
linia WN 400 kV minimum 33 m od skrajnego przewodu linii przy
zalecanej odległości od osi linii 80 m
- Ustalenia przebiegu nowych napowierzchniowych linii
elektromagnetycznych WN z zachowaniem wymogów ochrony ludzi i
walorów środowiska przyrodniczego.
- Przestrzeganie poziomu elektromagnetycznego promieniowania
określonego w załączniku do rozporządzenia Ministra Ochrony
45
Środowiska Zasobów Naturalnych Leśnictwa z dn. 11.08.1998 r. (Dz. U.
Nr 107 poz. 676).
- Opracowanie raportów oddziaływania na środowisko obiektów
powodujących promieniowanie PEM.
Działania długookresowe do roku 2011
- Kontynuacja działań średniookresowych
3.5. Program ochrony Ziemi
Głównymi zagrożeniami powierzchni Ziemi są:
a) Zagrożenia spowodowane eksploatacją surowców mineralnych.
Powierzchniowa degradacja i dewastacja terenów, a zwłaszcza rzeźby
terenu, związana jest głównie z eksploatacją surowców mineralnych.
b) Zagrożenia odpadami komunalnymi i przemysłowymi są poważnym
zagrożeniem degradacji środowiska. Odpady szczególnie zaś te, które
nie są odpowiednio składowane wywierają negatywny wpływ na stan
środowisko przyrodnicze, głównie w formie skażenia wody, gleby,
powietrza, niszczenia walorów krajobrazowych łącznie z wyłączeniem z
użytkowania określonych terenów rolnych lub leśnych.
Dokładna gospodarka odpadami na terenie gminy Wyszki została
opisana w „Planie gospodarki odpadami dla gminy Wyszki”.
Poważnym problemem gminy Wyszki jest niedostateczne
skanalizowanie gminy w stosunku do zwodociągowania, co w konsekwencji
może doprowadzić do zanieczyszczenia gleb, wód powierzchniowych i
podziemnych.
Priorytet:
1) Ochrona powierzchni ziemi przez zanieczyszczeniami stałymi i
płynnymi.
2) Racjonalne przeznaczenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej na
cele inne niż rolnicze.
3) Ochrona powierzchniowa ziemi przed negatywnymi skutkami
powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych.
46
Działania średniookresowe do roku 2007
1) Inwentaryzacja i likwidacja „dzikich” wysypisk śmieci.
2) Doposażenie gminy w konkretny do selektywnej zbiórki odpadów, przez
co będzie możliwe pozyskanie surowców wtórnych i ich zbytu.
Dokładny opis gospodarki odpadami z wyszczególnieniu kolejnych
etapów znajduje się w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami dla gminy
Wyszki.
3) W wielu zwodociągowanych wsiach brak jest zbiorczej kanalizacji
sanitarnej lub oczyszczalni przyzagrodowych. Do czasu skanalizowania
gminy należałoby uszczelnić stare lub w przypadku ich braku
wybudować nowe zbiorniki bezodpływowe, a następnie wywozić je do
punktu zlewnego najbliżej oczyszczalni komunalnej.
4) Rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych i eksploatowanych w
których znajduje się surowiec mineralny słabej jakości. Rekultywacja
powinna być przeprowadzana najlepiej w kierunku leśnym.
5) Zachowanie w dotychczasowym użytkowaniu dwóch obszarów w okolicy
wsi Samułki uznanych za „obszar perspektywicznego występowania złóż
surowców mineralnych stałych dla potrzeb lokalnych”.
6) Zachowanie dotychczasowej struktury przestrzennej gruntów rolnych i
leśnych z możliwością jej korygowania poprzez wprowadzenie dolesień
oraz z możliwością ekologicznego jej wzbogacenia.
Działania długookresowe do roku 2011
1) Gmina Wyszki nie planuje objęcia całego terytorium gminy zbiorczym
systemem kanalizacji sanitarnej. Zbiorczy system kanalizacji obejmować
będzie wieś Wólka Pietkowska, Krzemienny, Topczewo z kanałem z
Wólki Pietkowskiej. Ścieki przepompowane będą przez gminę Poświętne
do oczyszczalni w Łapach.
Ze wsi Strabla i Łyse z kolektorem do wsi Doktorce, a następnie
kolektorem sanitarnym gmin Suraż do Łap.
Pozostałe gospodarstwa gminy Wyszki będą posiadały przydomowe
oczyszczalnie ścieków.
Inwestycja planowana jest na lata 2007 – 2011.
47
Na dzień dzisiejszy brak jest jednak projektu i kosztorysu.
2) Kontynuacja działań średniookresowych
3) Kontynuacja krajowego monitoringu jakości gleb.
4) Wzbogacenie jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez
regulacje stosunków wodnych na gruntach ornych i użytkach zielonych -
budowa zbiornika małej retencji we wsi Topczewo . Obiekt będzie
pełnić funkcje retencyjną, gospodarczą i ekologiczną.
Wieś Bujnowo – ten zbiornik pełnił będzie funkcje retencyjną i
gospodarczą.
3.6. Program ochrony środowiska przyrodniczego
Celem ochrony przyrody jest zachowanie cennych ekosystemów tj.
zapewnienie im trwałości poprzez utrzymanie warunków w jakich systemy
funkcjonują. Zmiana jednego z czynników (np. sposób użytkowania
ekosystemu przez człowieka, zmiana klimatu i td.) powoduje destrukcje
pierwotnego układu ekologicznego.
Szczególnie narażone na przekształcenie są lasy oraz półnaturalne
układy ekologiczne, ukształtowane w wyniku działalności człowieka (np.
łąki, pastwiska, strumienie, rzeki, torfowiska, uprawy).
Lasy są składnikiem wielu obiektów i obszarów chronionych Parków
Narodowych i rezerwatów przyrody. Lasy silnie przekształcone przez
człowieka można unaturalniać wykorzystując spontaniczne procesy
dynamiki roślinności bądź zabiegi hodowlane. Sposoby renaturalizacji
ekosystemów leśnych mogą być realizowane poprzez unaturalnienie
struktury lasu (dotyczy układów mało zniekształconych) przebudowę
drzewostanów o zniekształconych składach gatunkowych, zakrzewienie
gruntów rolnych i połąkowych.
Półnaturalne układy ekologiczne (łąki, murawy, pastwiska) ukształtowane
w wyniku gospodarki człowieka często obfitują w rzadkie gatunki flory i
fauny. Żyzne łąki świeże i wilgotne po zaprzestaniu koszenia ulegają
szybkim przemianom. Po kilku latach w ich miejscu wykształcają się
zbiorowiska zdominowane przez jeden lub kilka gatunków, a po nich
48
wkraczają krzewy i drzewa. Dlatego konieczne są: wypas, koszenie,
nawożenie.
Wypas jak udowodniono jest dobrą metodą powstrzymania spontanicznej
sukcesji wtórnej (lub jej hamowanie) oraz wielu gatunków łąkowych,
pastwiskowych runowych.
Niezwykle ważny jest rytm koszenia (liczba pokosów), pora koszenia
oraz usuwanie bądź pozostawienie skoszonej biomasy. Koszenie stosuje się
w celu utrzymania półnaturalnych układów ekologicznych. Jest skutecznym
narzędziem powstrzymującym sukcesje, przeciwdziała wkraczaniu
gatunków drzewiastych i krzewiastych do zbiorowisk nieleśnych.
Bardzo specyficznym elementem przyrody na terenach intensywnie
użytkowych rolniczo są układy ekologicznie związane z prowadzonymi
przez człowieka uprawami rolnymi. Ich istnienie jest ściśle związane z
utrzymaniem ekstensywnych i względnie prymitywnych sposobów uprawy.
Torfowiska – są układami przyrodniczymi zdeterminowanymi przez
wodę. Ochronę takich układów realizuje się poprzez ochronę złoża
torfowego, ochronę procesu torfotwórczego i ochronę unikatowej przyrody
żywej torfowiska. Zagrożeniami są odwadnianie i melioracje w
bezpośrednim sąsiedztwie. Renaturalizacja torfowiska jest możliwa gdy
degradacja układu została zahamowana we wczesnych etapach.
Rzeki – są szczególnie narażone na zanieczyszczenia wód. Mają one
zdolność samooczyszczania wód, w którym szczególną rolę pełni roślinność
cieków.
Celem ochrony rzek jest utrzymanie procesów kształtujących te
ekosystemy:
- należy utrzymać ciągłość procesów rozwoju l inii koryta rzecznego
- należy utrzymać ciągłość procesów kształtujących morfologię dna
i brzegów rzeki
- należy zachować reżim morfologiczny rzeki
- należy utrzymać strukturę szaty roślinnej w korycie rzeki i na dnie
doliny rzecznej
49
- należy chronić zespoły fauny rzecznej i gatunki o znaczeniu
kluczowym w tych ekosystemach.
Priorytet:
1) Doprowadzenie do dalszej poprawy stanu środowiska
przyrodniczego.
2) Wykorzystanie do rozwoju gminy walorów i zasobów środowiska
przyrodniczego.
Działania średniookresowe do 2007 r.
1) Prowadzenie gospodarki leśnej zgodnej z ustaleniami planów urządzenia
lasów.
2) Udostępnienia i częściowego przystosowania kompleksów leśnych dla
potrzeb rekreacyjno – wypoczynkowych.
3) Wykonywanie rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku
leśnym.
4) Wprowadzenie zakazów:
lokalizacji składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych
wykonywania melioracji trwale naruszających stosunki wodne w
dolinach rzecznych i obszarach siedliskowych na tereniach
leśnych oraz prac ziemnych naruszających w istotny sposób rzeźbę
terenu
zmniejszenie powierzchni leśnej na cele nieleśne.
Ad. 1)
W latach 2004 – 2007 w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski będą miały
następujące zadania w zakresie zalesień i odlesień
50
Tabela 15Planowane zręby, odnowienia i zalesienia na terenie gminy Wyszki
do roku 2007 (Nadleśnictwo Bielsk Podlaski)
Wielkość w ha Nakłady w tys. zł
Zręby 29,62
Zalesienia 4,60 15,8
Odn
owie
nia
Zręby 29,62 89,2
Rębne złożone 10,52 45,2
Halizny 4,61 13,2
Luki 2,55 9,2
∑ 47,3 156,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych
w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski
Z informacji uzyskanych w Nadleśnictwie Rudka wynika, ze do roku
2007 na terenie gminy Wyszki nie planuje się zrębów, ani tez odnowień i
zalesień.
5) Inwentaryzacja obszarów leśnych na terenie gminy.
6) Gmina Wyszki objęta jest Programem Bagienna Dolina Narwi.
W ramach tego programu przewiduje się realizację następujących
działań:
51
Tabela 16Bagienna Dolina Narwi
Lp. Rodzaj działania Koszt1. Lokalizacja nieleśnych siedlisk przyrodniczych
(inwentaryzacja).50.000 zł
2. Lokalizacja siedlisk roślin i zwierząt (inwentaryzacja).
90.000 zł
3. Ocena liczebności populacji. 90.000 zł4. Charakterystyka zagrożeń siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków roślin i zwierząt.50.000 zł
5. Przeciwdziałanie zagrożeniom siedlisk przyrodniczych oraz gatunkom roślin i zwierząt.
a) poprawa jakości wód powierzchniowych (biomanipulacja w zbiorniku Siemianówka)
5.000.000 zł
b) budowa przejść dla płazów (3 przejścia) 3 x 2.000.000 zł
6.000.000 zł
c) stworzenie modelu matematycznego zarządzeniem zasobami wodnymi w dolinie Narwi
80.000 zł
d) ręczne wykaszanie (kwota roczna) 3.000 ha x 1.330 zł
3.990.000 zł
6. Poprawa stanu siedlisk przyrodniczych oraz liczebności populacji gatunków roślin i zwierząt.
a) poprawa stanu uwodnienia siedlisk- progowanie Narwi wykonanie
22 progów x 60.000 zł1.320.000 zł
- renaturalizacja strefy buforowej 4.000.000 złb) kształtowanie zadrzewień śródpolnych 300.000 złc) budowa i odtwarzanie oczek wodnych
50 oczek x 3.500175.000 zł
d) zarybianie (rocznie) 60.000 zł7. Renaturalizacja siedlisk przyrodniczych
oraz biotopów roślin i zwierząt.a) ręczne wykaszanie (kwota rocznie)
2.600 ha x 1.330 ha3.458.000 zł
Koszt przeprowadzenia tego programu to: 24.660.000 zł .
Jak ustalono z dyrekcją Narwiańskiego Parku Narodowego na dzień
dzisiejszy nie jest znana dokładna kwota inwestycji w ramach Bagiennej
Doliny Narwi przeznaczona na realizację na terenie gminy Wyszki.
52
Działania długookresowe do roku 2011
1) Na terenie gminy Wyszki w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski planuje się
następujące zadania:
Tabela 17Planowane zręby, odnowienia i zalesienia na terenie gminy Wyszki
do roku 2011 (Nadleśnictwo Bielsk Podlaski)
Wielkość w ha Nakłady w tys. zł
Zręby 27,56
Zalesienia -
Odn
owie
nia
Zręby 27,56 82,7
Rębne złożone 3,86 16,7
Halizny - -
Luki - -
∑ 31,42 99,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych
w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski
2) Zalesienie nowych obszarów na terenie gminy Wyszki w obrębie
Nadleśnictwa Rudka.
3) Kontynuacja działań średniookresowych.
3.7. Rozwój turystyki i rekreacji
Priorytet:
1) Wytworzenie atrakcyjnej i konkurencyjnej oferty produktu
turystycznego i jej skuteczna promocja na rynku krajowym.
2) Poprawa stanu środowiska przyrodniczego.
3) Rozwój rolnictwa ekologicznego.
53
Działania średniookresowe do 2007 r.
1) Stworzenie Centrum Informacji Turystycznej na terenie gminy, która
opracowałaby nowe foldery informacyjne dotyczące gminy, które
zachęcałyby do wypoczynku na terenach Obszaru Chronionego
Krajobrazu „Doliny Narwi”.
2) Stworzenie bazy turystycznej – prywatnych kwater agroturystycznych na
terenie gminy Wyszki w dolinie rzeki Narwi.
3) Opracowanie internetowej strony gminy, która zachęcałby do rozwoju
turystyki kwalifikowanej np.: jeździectwo, wędkarstwo w dziewiczych
terenach obszaru Chronionego Krajobrazu „Doliny Narwi”. Segmentem
korzystającym z tego rodzaju odpoczynku powinni być zamożni turyści
dużych aglomeracji całej Polski.
4) Upowszechnienie sprawdzonych sposobów rozwijania turystyki.
5) ułatwienie realizacji inwestycji związanych z obsługą ruchu
turystycznego.
6) Zapobieganie niewłaściwemu zagospodarowaniu i zabudowaniu
obszarów atrakcyjnych pod względem turystycznym, przez sukcesywne
sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
obszarów przewidzianych do rozwoju turystyki.
7) Prowadzenie akcji promocyjnej na rzecz organizacji wypoczynku na
terenach wiejskich, najatrakcyjniej położonych. W ramach akcji
należałoby drukować ulotki i foldery informacyjne o korzyściach jakie
rocznie mógłby czerpać prowadząc działalność agroturystyczną.
Powinny się tam znajdować wskazówki i doradztwo z zakresu, „jak
rozpocząć działalność”, „skąd pozyskać fundusze na rozpoczęcie
działalności i jakie sa ustawowe preferencje przy tego rodzaju
działalności”.
8) Wytyczenie nowej ścieżki krajoznawczej.
Działanie długookresowe do roku 2011
1) Kontynuacja działań średniookresowych.
54
3.8. Edukacja ekologiczna
Celem edukacji ekologicznej jest wykształcenie jak najliczniejszej
rzeszy osób, które staną się opiekunami, konserwatorami i obrońcami
wartości przyrodniczych i kulturowych stanowiących o niepowtarzalnym
bogactwie gminy położonej na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu
Doliny Narwi.
Aby to osiągnąć należy rozwijać kontakt dzieci, młodzieży, a także
osób dorosłych z przyrodą i środowiskiem naturalnym, a przy okazji
kształtować świadomość ekologiczną. Wg wytycznych Unii Europejskiej
niezbędne jest podjęcie powszechnej edukacji ekologicznej wśród
społeczności rolniczej. Edukacja taka powinna obejmować zarówno
programy szkolne, jak również oświatę pozaszkolną. Powinna tez być
związana z dostarczonymi środkami produkcji do rolnictwa.
Miejscami edukacji ekologicznej w gminie Wyszki na terenie
Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Narwi mogą być specjalnie
wyznaczone do tego celu ścieżki dydaktyczne.
Priorytet:
1) Podniesienie lokalnej świadomości ekologicznej.
Działania średniookresowe do 2007 r.
1) Współpraca ze szkołami podstawowymi, ponadpodstawowymi w
zakresie edukacji ekologicznej.
55
Tabela 18Proponowane kierunki edukacji ekologicznej w szkołach gminy Wyszki
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Treść nauczania: Przyczyny iskutki niepożądanych zmian watmosferze, biosferze,hydrosferze i litosferzeStosunek człowieka do przyrodyna różnych etapach jego rozwoju.Odnawialne i nieodnawialnezasoby przyrody wykorzystywaneprzez człowieka od momentu jegopojawienia się.Wpływ działalności gospodarczejczłowieka na stan środowiska naprzestrzeni wieków.Pojecie wydolności środowiskaprzyrodniczego.
Uczeń:- przedstawia
zasoby przyrody biotycznej i abiotycznej, wskazując na te, które są zaliczane do zasobów odnawialnych i te, które są zaliczane do zasobów nieodnawialnych;
- ocenia działalność człowieka w środowisku na różnych etapach jego rozwoju;
- podaje przykłady w jaki sposóbtempo rozwoju kultury przy czynią się do zmian w środowisku;
- określa zagrożenia ekologiczne XXI wieku w skali lokalnej i globalnej;
- wskazuje i wyjaśnia, iż przekroczenie bariery wydolności środowiska może doprowadzić- do zagrożeń w skali lokalnej i globalnej.
- projekcja fragmentu filmu na tematrozwoju społecznego i historycznego człowieka;
- dyskusja nad stosunkiem człowieka do przyrody na różnych etapach jego rozwoju (drzewko decyzyjne);
- analiza planszy ilustrującej sposoby zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych człowieka na przestrzeni wieków;
- przestawienie dwóch wizji -harmonijnego życia człowieka z przyrodą - era ekologiczna oraz wizji zagrożeń – era przemysłowa.
Przedmioty:- historia- biologia- język polski
Korelacja:- ścieżka filozoficzna
"Koncepcja człowieka jako osoby, a wiec istoty rozumnej, Jaki jest sens życia ludzkiego."- kultura polska na tle tradycji
śródziemnomorskiej
Źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.Składniki powietrza i substancje zanieczyszczające. Rodzaje i źródła zanieczyszczeń powietrza. Krótka charakterystyka. Główne emitory zanieczyszczeń w moim mieście.
Uczeń:- określa cechy
czystego powietrza ze wskazaniem jego naturalnych składników;
- wymienia rodzaje zanieczyszczeń powietrza pochodzenia naturalnego i antropogenicznego;
- wskazuje główne antropogeniczne źródła emisji zanieczyszczeń powietrza w Polsce;
- charakteryzuje główne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe powietrza;
- dokonuje analizy planu miastapod kątem lokalizacji emitorówzanieczyszczeń powietrza;
- analiza diagramu kołowego składu powietrza atmosferycznego, danych tabelarycznych;
- burza mózgów – źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego;
- analiza schematu ukazującego rodzaje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych;
- opis wyjaśniający charakter poszczególnych zanieczyszczeń powietrza;
- zlokalizuje przy pomocy wywiadu środowiskowego źródła zanieczyszczeń powietrza najbliższej okolicy; praca z planem miasta;
„Elementy historii i geografii świata starożytnego."Przedmioty:
- biologia- geografia- chemia- fizyka- język angielski
Korelacja:- edukacja regionalna
"Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu."
- edukacja czytelnicza i medialna
Stan zanieczyszczenia powietrza Polsce.Wpływ przemysłu rodzimego na stan środowiska przyrodniczego danego obszaru Polski. Stopień zanieczyszczenia powietrza najbliższej okolicy, metody badawcze - skala porostowa, natężenie ruchu ulicznego, analiza danych statystycznych
Uczeń:- omawia wpływ
niektórych gałęzi przemysłu silnie oddziaływujących na stan atmosfery na przykładzie GOP-u;
- interpretuje dane oraz zna różne sposoby ich przedstawiania graficznego;
- organizuje i dokonuje pomiarów stopnia zanieczyszczenia powietrza najbliższej okolicy (skala porostowa, natężenie ruchu ulicznego);
- potrafi wybrać- sposób zapisu i prezentacji wyników, analizuje je, wyciąga właściwe wnioski;
- właściwie odczytuje i interpretuje dane statystyczne.
- dyskusja nad zmianami zachodzącymi w atmosferze na obszarach silnie uprzemysłowionych - burza mózgów;
- analiza porównawcza wielkości określających stopień zanieczyszczenia atmosfery na obszarach o różnym wskaźniku zaludnienia;
- wykonanie doświadczenia badającezapylenie powietrza w najbliższym terenie (skala porostowa, natężenie ruchu ulicznego i opracowanie uzyskanych wyników w postaci postem;
Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna."Przedmioty:
- geografia- biologia- chemia
Korelacja:- edukacja
regionalna„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu."
- edukacja europejskia
56
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Zjawiska związane z zanieczyszczeniem atmosfery.Kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, smog - przyczyny, mechanizm powstawania, skutki.
Uczeń:- wyjaśnia pojęcia
kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, smog;
- ilustruje w sposób graficzny i omówi mechanizm powstawania kwaśnych deszczy, efektu cieplarnianego, dziury ozonowej,smogu;
- przewiduje skutki w środowisku wywołane zmianami spowodowanymi opadem kwaśnych deszczy, zmianami klimatycznymi, niszczeniem warstwy ozonowej.
- opis wyjaśniający mechanizmpowstawania efektu cieplarnianego,kwaśnych deszczy, dziury ozonowej, smogu - schemat;
- wykonanie doświadczenia ukazującego powstawanie kwaśnych deszczy;
- wizja Ziemi po podniesieniu siętemperatury powietrza i zmianachklimatycznych - plakat;
- projekcja fragmentu filmu „Powstawanie dziury ozonowej” i jej wpływ na środowisko przyrodnicze;
„Proces integracji Polski z UE. Negocjacje. Bezpieczeństwo europejskie. Grupa Wyszehradzka.” Przedmioty:
- chemia- geografia- język angielski
Korelacja:- edukacja czytelnicza i medialna
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka, rośliny, zwierzęta i inne elementy środowiska.Schorzenia układu oddechowego człowieka wywołane przez zanieczyszczenia powietrza. Sytuacje szczególnie uciążliwe dla zdrowia człowieka. Zbiorowiska roślinne jako zielone płuca. Wpływ tlenków węgla i azotu na rośliny i nieożywione elementy środowiska przyrodniczego.
Uczeń:- wymienia
schorzenia układu oddechowego wywołane przez zanieczyszczenia pyłowe i gazowe;
- przedstawia za pomocą modelu sposób przenikania pyłów i gazów do pęcherzyków płucnych;
- wskazuje zawody szczególnie uciążliwe dla zdrowia człowieka;
- określa zbiorowiska roślinne jako zielone płuca-filtr powietrza;
- wymieni przykłady schorzeń układu oddechowego powodowanych zanieczyszczeniami powietrza;
- dokonuje analizy składu atmosfery pod kątem zawartości zanieczyszczeń gazowych wpływających negatywnie na wzrost i rozwój roślin i zwierząt bada doświadczalnie wpływ dwutlenku węgla i tlenków azotu na rośliny;
- analizuje uzyskane wyniki i w oparciu o posiadaną wiedze, zabiera udział w dyskusji;
- przewiduje elekt nadmiernejemisji zanieczyszczeń gazowychdo atmosfery na nieożywione elementy środowiska przyrodniczego;
- burza mózgów - schorzenia układuoddechowego wywołane przez zanieczyszczenia pyłowe i gazowe;
- modelowanie - przenikanie pyłów igazów do pęcherzyków płucnych;
- dyskusja z uwzględnieniem schematu ukazującego rodzaje zanieczyszczeń atmosfery pod kątem ich wpływu na organizmy roślinne i zwierzęce i nieożywione elementy środowiska przyrodniczego;
- zaplanowanie i przeprowadzenie doświadczenia ukazującego wpływ nadmiernej ilości dwutlenku węgla i tlenków azotu na wzrost nasion rzeżuchy;
- graficzne opracowanie wyników iwyciągniecie właściwych wniosków;
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- biologia- chemia
Korelacja:- edukacja
prozdrowotna„Higiena otoczenia.”
Zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza.Źródła zanieczyszczeń powietrza w regionie, sposoby zmniejszania ich szkodliwości i likwidacji.Plan działań poprawy stanu atmosfery w regionie.
Uczeń:- analizuje źródła
zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta;
- wskazuje drogi wiodące do poprawy stanu czystości powietrza;
- proponuje sposoby likwidacji przyczyn zanieczyszczeń powietrza powstałych w różnych sektorach gospodarki; pozyskuje i gromadzi informacją o środowisku miasta w którym mieszka;
- odczytuje i interpretuje tabele, wykresy ilustrujące źródła i rodzaje zanieczyszczeń gazowych na terenie miasta;
- przedstawia swoje stanowisko,uzasadni swoje poglądy.
- debata ekspertów ds. środowiska – „Plan ochrony atmosfery w regionie", efektem której jest napisanie planu działań;
- praca z materiałem źródłowym wydanym przez urząd miasta odnośnie stanu atmosfer) i zakładów szczególnie uciążliwych;
- opracowanie planu działań poprawy stanu atmosfery na terenie miasta (technika metaplanu);
Przedmioty:- biologia- chemia- geografia
Korelacja:- edukacja
regionalna„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu.”- edukacja czytelnicza i medialna
57
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Zasoby wodne na Ziemi. Rola wody w przyrodzie i jej obieg.Zasoby wódy i zapotrzebowanie na nią na świecie, w Polsce, w regionie.
Uczeń:- określa role wody
w przyrodzie i życiu człowieka;- omawia obieg
wody w przyrodzie;- wskazuje na
wodę jako jeden z głównych czynników decydujących o rozmieszczeniu ludności na Ziemi;
- porównuje zasoby wody w Polsce i na świecie, wyciąga wnioski;
- analizuje zapotrzebowanie na wodę w Polsce i na świecie;
- planuje i przeprowadza doświadczenie okazujące obieg wódy w przyrodzie;
- posługuje się sprawnie mapą i rocznikiem, odczyta, zinterpretuje mapy tematyczne, dane statystyczne;
- rysuje, analizuje wykresy i diagramy;
- ocenia zasoby wody na świecie i w Polsce w oparciu o zapotrzebowanie ludności na wodę.
- prezentacja fragmentu filmu - „Zasoby wody na świecie”
- demonstracja - przy pomocy menzurek i wody zasobów wodnych na Ziemi; przy pomocy pojemnika z wodą przykrytego szybką mechanizmu obiegu wody w przyrodzie;
- omówienie roli wody przy pomocy śniegowej kuli;
- dyskusja „Woda jako czynnik wpływający na rozmieszczenia ludności”;
- praca z globusem, atlasami, rocznikiem statystycznym;
„Formy komunikatorów medialnych.”Przedmioty:
- biologia- chemia- geografia
Korelacja:- edukacja
czytelnicza i medialna„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna."
Przyczyny i rodzaje zanieczyszczeń wód.Przyczyny i rodzaje zanieczyszczeń wód naturalnych. Krótka charakterystyka.
Uczeń:- wskazuje
przyczyny zanieczyszczeń wód naturalnych;
- wymienia substancje zanieczyszczające wody (metale ciężkie, nawozy sztuczne, związki organiczne);
- podaje rodzaje zanieczyszczeń wód (fizjologiczne, biologiczne, organiczne);
- określa źródła ścieków: kwaśnych, zasadowych, powodujących zasolenie wódy;
- stosuje zasady pracy w grupie;
- opracowuje graficznie sposób przedstawienia opracowanych wiadomości;
- odczytuje mapy tematyczne,zinterpretuje dane geograficzne;
- dyskusja przy wykorzystaniu metapłanu „Stan czystości wód naturalnych – źródła i rodzaje zanieczyszczeń”;
- omówienie plakatu, przedstawienie wniosków końcowych, zestawienie efektów pracy poszczególnych zespołów;
- praca z atlasem – „Atlas zagrożeń i ochrony środowiska geograficznego Polski”;
Przedmioty:- biologia
- chemia- geografia
Objawy i skutki zanieczyszczeń wód.Cechy wody zdatnej do picia.Nazwanie i wykrywanie substancji zanieczyszczających.Badania właściwości chemiczno-biologicznych wody pitnej.Krótka charakterystyka poszczególnych parametrów.
Uczeń:- wymienia cechy
wody zdatnej dopicia;
- wykrywa w sposób doświadczalny zanieczyszczeniaznajdujące się w wodzie (jony ołowiu (II), jony żelaza (III), jony manganu, jony azotanowe (V) jony fosforanowe (V);
- ustala właściwości wód kwaśnych i ich wpływ na rozwójżycia;
- określa zależności miedzy pH wody a zakwaszeniem;
- wskazuje bakteryjne zanieczyszczenia wód, jako źródło epidemii; mierzi, właściwości chemiczno-biologiczne wód;
- omówienie cech wody zdatnej do picia z wykorzystaniem jej analizy chemiczno-biologicznej;
- przeprowadzenie doświadczenia na wykrywanie w wodzie jonów metali i niemetali;
- analiza tabel ukazujących występowanie organizmów żywych w wodach o różnym stopniu zakwaszenia;
- dyskusja – „Konsekwencje zakłócenia równowagi biologicznej wód”;
Przedmioty:- biologia- chemia- geografia
Korelacja:- edukacja
regionalna„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu.”
58
- dokonuje oceny wody z kranu i dowolnie wybranej wody mineralnej;
- planuje i przeprowadzi doświadczenia, przedstawia wyniki, właściwie je zinterpretuje i wyciągnie odpowiednie wnioski;
- analizuje dane tabelaryczne.
59
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Ocena stanu czystości wód powierzchniowych w najbliższej okolicy.Klasyfikacja czystości wód powierzchniowych.Stan czystości wód w regionie.Badania chemiczno – biologiczne wody w pobliskim zbiorniki wodnym.Źródła zanieczyszczeń zbiorników wodnych w regionie.
Uczeń:- dokonuje
charakterystyki trzystopniowej klasyfikacji czystości wód powierzchniowych w Polsce; przedstawia aktualne dane dotyczące stanu czystości wód w swoim regionie;
- bada odczyn wody i przeprowadzi obserwację przejawów życia w najbliższym zbiorniku wodnym, zanalizuje uzyskane wyników;
- posługuje się sprzętem laboratoryjnym i skalą pH;
- przeprowadza analizy źródeł zanieczyszczeń badanej rzeki i określi klaso czystości jej wód;
- proponuje sposoby postępowania zmierzające do ochrony wód w swoim otoczeniu i na Ziemi;
- wykorzystuje plan miasta – wskazuje źródła zanieczyszczeń badanej rzeki;
- analiza schematu przedstawiającego podział wód ze względy na stopień czystości z uwzględnieniem parametrów obrazujących cechy fizyczne, chemiczne i biologiczne poszczególnych klas wód;
- analiza danych Urzędu Miasta dotyczących stopnia zanieczyszczenia wód powierzchniowych naszego województwa;
- obserwacja świata organicznego w badanej rzece i zbadanie pH wody;
- praca z planem miasta – poszukiwanie źródeł zanieczyszczeń badanej rzeki;
Przedmioty:- biologia- chemia- geografia
Korelacja:- edukacja regionalna
„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu.”- edukacja czytelnicza i medialna„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”
Wpływ gospodarki człowieka na degradacją gruntów. Źródła zanieczyszczeń gleb. Charakterystyka substancji zanieczyszczających oraz ich wpływ na stan gleby.
Uczeń:- wymienia źródła
zanieczyszczeńgleb (odpady przemysłowe i komunalne, gazy i pyły emitowane przez zakłady przemysłowych, komunikacje i rolnictwo);
- wylicza substancje zanieczyszczające glebę (zw. organiczne, metale ciężkie, azotany);
- określa następstwa eksploatacji surowców mineralnych na morfologie terenu;
- wyjaśnia wpływ składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych oraz dzikich wysypisk śmieci na skażenie gruntów,
- analizuje i interpretuje daneliczbowe, wykresy, mapy.
- Praca techniką „635” – zebranie wiadomości na temat przyczyn degradacji gleb;
- wymiana wiadomości opracowanych przez poszczególne grupy, dojście do wspólnych przemyśleń i wyłonienie najistotniejszych informacji;
- wykorzystanie wykresów i map ukazujących degradacje i rekultywacje gruntów, zużycie nawozów sztucznych i zakwaszenie gleb, lokalizacje wysypisk komunalnych i przemysłowych w poszczególnych województwach Polski, udział poszczególnych grup odpadów i ich wzrost w ostatnich latach (Atlas zagrożeń i ochrony środowiska);
Przedmioty:- biologia- chemia- geografia
Objawy i skutki degradacji gleb, sposoby zapobiegania.Przemysłowa działalność człowieka a degradacja gleby.Sposoby przywrócenia wartości użytkowej zdegradowanym glebom.
Uczeń:- wyjaśnia skutki
działalności człowieka na stan warstwy glebowej, zmiany hydrologiczne, zmiany warunków siedliskowych dla roślin i zwierząt, możliwości wykorzystania przez rolnictwo;
- wyjaśnia wpływ skażenia gruntów na jakość- wody pitnej;
- określa stopień zanieczyszczenia gleby związkami ołowiu, węglanami;
- przewiduje następstwa zmian wywołanych w litosferze na funkcjonowanie roślin i zwierząt;
- podaje przykłady przywrócenia wartości użytkowej zdegradowanym glebom;
- dyskusja panelowa „Wpływ działalności człowieka na zanieczyszczenie gleb i sposoby jej ochrony";
- dokonanie pomiarów próbki gleby pod względem stopnia zakwaszenia, zawartości związków ołowiu i węglanów;
- praca z atlasem geograficznym irocznikiem statystycznym;
Przedmioty:- biologia- chemia- geografia
Korelacja:- edukacja czytelnicza i medialna„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna”
60
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Treść nauczania:Różnorodność biologiczna (gatunkowa, genetyczna oraz ekosystemów) - znaczenie jej ochronyZachowanie różnorodności biologicznej.Pojecie różnorodności biologicznej. Przyczyny jej zanikania i konieczność ochrony. Znaczenie dla całego ekosystemu w tym dla człowieka.
Uczeń:- wyjaśnia pój ecie
różnorodności biologicznej obejmującej różnorodność- gatunkową, genetyczną i ekosystemów;
- analizuje przyczyny zanikania gatunków;
- ukazuje konieczność zachowania różnorodności gatunkowe;
- podaje przykłady roli jaką spełniały zwierzęta w religiach pierwotnych - Aztekowie, Olmekowie, Grecy, Rzymianie, Egipcjanie, Hindusi;
- określa działania UNESCO na polu zachowania różnorodnościgatunkowej;
- projektuje swoje działania na rzecz ochrony bogactwa gatunkowego organizmów zamieszkujących Ziemie;
- korzysta z różnych źródeł informacji biologicznej;
- przytacza argumenty podczasdyskusji, wykorzystuje zdobytewiadomości.
- zapoznanie się z wynikami badańróżnorodności gatunkowej prowadzonej przez naukowców na całym świecie i w Polsce;
- ćwiczenia - ocena różnorodności gatunkowej;
- obserwacja i liczenie gatunków;
- dyskusja z wykorzystaniem metaplanu – „Różnorodność gatunkowa organizmów jest zagrożona";
Przedmioty:- biologia- historia
Korelacja:- kultura
europejska na tle tradycji śródziemne morskiej
„Chronologia starożytności, elementy historii świata starożytnego, wybrane zagadnienia z życia codziennego Greków, Rzymian.”
Ochrona przyrody w Polsce i na świecie.Prawne podstawy ochrony przyrody. Rys historyczny. Obszary chronione w Polsce i na świecie.Mój region - obszary przyrodniczo cenne.
Uczeń:- przedstawia
prawne podstawyochrony przyrody i środowiska;
- ukazuje sposoby ochrony przyrody na przestrzeni dziejów;
- wymienia formami ochrony przyrody;
- lokalizuje na mapie obszary chronione na świecie, w Polsce ina terenie województwa podlaskiego;
- planuje i sporządzi przewodnik ukazujący piękno i niepowtarzalność- przyrody województwa podlaskiego;
- stosuje w praktyce podstawowe pojęcia z zakresu form ochrony przyrody;
- praca z mapą – lokalizacja obszarów chronionych na świecie i w Polsce – parki narodowe;
- projekcja fragmentu filmu ukazującego ochronę przyrody w danym regionie (przykład Zielonych Płuc Polski i ich znaczenia dla regionu) oraz na świecie;
- stworzenie przewodnika po obszarach przyrodniczo cennych danego regionu;
Przedmioty:- biologia- geografia- sztuka
Korelacja:- edukacja
regionalna„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu.”
- edukacja europejska
„Tradycje ochrony środowiska na ziemiach polskich.”
Inżynieria genetyczna.Współczesna technologia genetyczna i jej badania oraz ich wpływ na obraz świata organicznego.
Uczeń:- wyjaśnia wpływ
badań naukowców z zakresu technologii genetycznej na cechy dziedziczne roślin i zwierząt;
- analizuje skutki ingerencji człowieka w kod genetyczny organizmów;
- przewiduje następstwa reakcji przyrody na „obce” organizmy;
- określa, czy zmienione cechy dziedziczne zwierząt mogą być niebezpieczne dlatego, który je zjada.
- debata – „Technologia genetyczna - rozwiązanie kieski głodu, czy „żywa bomba”;
- przedstawienie za pomocą schematu mechanizmu zmian genetycznych "chromosomy jak książki, łańcuchy DNA - zdaniami, cząsteczki DNA - literami";
„Formy komunikatorów medialnych.”Przedmioty:
- biologia
61
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Różnorodność organizmów a warunki środowiska naturalnego.Biomy na kuli ziemskiej. Krótka charakter) styka Strefowość świata organicznego - przyczyny i konsekwencje.Przykłady ingerencji człowieka na świat roślin i zwierząt. Wypieranie gatunków rodzimych przez gatunki obce.
Uczeń:- wymienia strefy
roślinności na kuli ziemskiej;- wylicza
przykłady charakterystycznego składu gatunkowego poszczególnych stref roślinnych;
- wyjaśnia przyczyny strefowości świata organicznego na Ziemi;
- podaje przykłady ingerencji człowieka na stan flor) i fauny w poszczególnych krajach;
- podaje przykłady zagrożenia rodzimych gatunków zwierząt przez przybyłe gatunki obce.
- praca z mapami tematycznymi - mapa krajobrazowa świata;
- wykorzystanie różnych źródeł informacji geograficznej do opisu poszczególnych biomów kuli ziemskiej z uwzględnieniem charakterystycznej fauny i flory, dyskusja panelowa na tetnat ingerencji człowieka - antropopresja (Sahara, basen M. Śródziemnego, Azja, Ameryka);
- spotkanie z przyrodnikiem – prezentacja mechanizmu wypinania gatunków rodzimych na przykładzie norki, raka, wiewiórki amerykańskiej;
Przedmioty:- biologia- geografia- historia
Korelacja:- kultura polska na
tle tradycji śródziemno morskiej„Elementy historii i geografii świata starożytnego”- edukacja czytelnicza i medialna
Formacje drzewiaste, jako główne formacje roślinne naszego województwa.Rodzaje lasów, skład gatunkowy.Cechy charakterystyczne – pokrój drzew, blaszka liściowa pospolitych drzew występujących w regionie, miejscu zamieszkania. Znaczenie lasów w zapobieganiu powodziom.
Uczeń:- wymienia rodzaje
lasów występujących w regionie, miejscu zamieszkania;
- charakteryzuje ich skład gatunkowy;
- ukazuje rolę lasów w życiu i gospodarce człowieka;
- rozpoznaje pospolite gatunki drzew i krzewów lasów mieszanych i iglastych polski północno-wschodniej;
- posługuje się kluczem do oznaczania roślin;
- obrazuje za pomocą modelu funkcje lasu w walce z powodzią
- praca z geograficznym atlasem Polski – analiza zmian lesistości obszarów Polski na przestrzeni wieków;
- wykorzystanie zdjęć- oraz okazów naturalnych (liści) pospolitych drzew lasów Polski północno- wschodniej w celu ich rozpoznawania i podania istotnych cech;
- burza mózgów – „Znaczenie lasów, zagrożenia i konieczność- ochrony;
- modelowanie - ukazanie znaczenia lasów w walce z powodzią;
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- biologia- geografia- historia- język angielski
Korelacja:- edukacja
europejska„Polska na tle Europy” – obrona cywilna "Ochrona przed skutkami powodzi.”
Treść nauczania:Żywność –oddziaływanie produkcji żywności na środowisko.Zanieczyszczenia żywności i ich wpływ na zdrowie człowieka.Substancje zanieczyszczające żywność- ich pochodzenie.Wykrywanie substancji szkodliwych w żywności i ich wpływu na zdrowie człowieka.Sposoby przeciwdziałania chemizacji żywności.Skład chemiczny żywności.Żywność produkowana metodami ekologicznymi.
Uczeń:- określa jakimi
substancjami może być- zanieczyszczona żywność- i w jaki sposób może wpływać- na zdrowie człowieka;
- dokonuje analizy naturalnych i sztucznych sposobów zwiększania produkcji rolnej na świecie i trwałości produktów spożywczych;
- wymienia substancje przenikające podczas przetwarzania żywności z urządzeń, sprzętu oraz opakowań;
- doświadczalnie bada obecność -jonów azotanowych (V) w rzodkiewce;
- doświadczalnie bada działanie metali ciężkich na białko i wyciągnie odpowiednie wnioski;stosuje w życiu codziennym sposoby przeciwdziałania chemizacji żywności;
- wartościuje skład produktówspożywczych podczas ich zakupu;
- analiza planszy – schemat połączeń miedzy środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym człowieka;
- dyskusja na temat ingerencji człowieka i udoskonalania żywności;
- analiza wykazu wybranych substancji szkodliwych dla zdrowia człowieka, którymi „uszlachetnia się” produkty żywnościowe;
- planowanie i wykonanie doświadczeń oraz przedstawienie graficzne ich wyników i wyciągniecie właściwych wniosków;
Przedmioty:- biologia- chemia
Korelacja:- ścieżka
prozdrowotna„Żywność i żywienie.”
Jakie są następstwa związku „Więcej nawozów - większy plon.”Stopień chemizacji rolnictwa w
Uczeń:- określa stopień
chemizacji
- dyskusja - drzewko decyzyjne „Czy nawozy sztuczne są bezwzględnie złe”;
Przedmioty:- chemia- biologia
62
Polsce.Wpływ pestycydów na środowisko i zdrowie człowieka.
rolnictwa w Polsce;- wyjaśnia wpływ
pestycydów naśrodowisko przyrodnicze.
Korelacja:- edukacja
europejska
63
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Dlaczego ludy zbieracko-łowieckie przestawiły się na wytwarzanie żywności ?Początki rolnictwa na świecie, wpływ gospodarki rolnej na środowisko przyrodnicze.
Uczeń:- wyjaśnia jakie
były początki rolnictwa w trzech głównych ośrodkach na Bliskim Wschodzie, w Chinach, w Ameryce;
- określa w jaki sposób pozyskujążywność- ludy zbieracko-łowieckie;
- charakteryzuje początki rolnictwa;- graficznie przedstawia za pomocą
linii czasu rozwój rolnictwa na tle rozwoju cywilizacji.
- linia czasu – „Rozwój rolnictwa na tle rozwoju cywilizacji” (graficzne przedstawienie historycznego tła rozwoju rolnictwa na Ziemi);
- praca z tekstem źródłowym;
„Jednolity Rynek Europejski. Proces integracji Polski z UE.”Przedmioty:
- geografia- historia
Korelacja:- kultura europejska na tle tradycji śródziemnomorskiej„Chronologia starożytności, elementy historii świata starożytnego, wybrane zagadnienia z życia codziennego Greków, Rzymian."- edukacja czytelnicza i medialna
Rozwój rolnictwa a stan środowiska naturalnego.Przykłady negatywnego wpływu rolnictwa na stan środowiska przyrodniczego, ich lokalizacja na mapie świata. Przyczyny i następstwa.Uprawy transgeniczne.Intensywna i ekstensywna produkcja rolnicza.
Uczeń:- wyjaśnia wpływ
rozwoju rolnictwa na środowisko naturalne;
- wyjaśnia wpływ rolniczych upraw transgenicznych na ekosystemy i bioróżnorodności;
- odczytuje mapy tematyczne;
- analizuje dane liczbowe;
- lokalizuje obszary, na którychrolnictwo ma negatywny wpływna krajobraz;
- przytacza przykłady negatywnego wpływu rolnictwa na krajobraz naturalny;
- przewiduje następstwa,zaproponuje rozwiązania;
- dyskusja - za i przeciw na temat"Rolnictwo, jako czynnik zmieniający krajobraz naturalny";
- wykorzystanie materiałów źródłowych;
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- geografiaKorelacja:
- edukacja europejska„Cele i założenia wspólnoty europejskiej. Jednolity Rynek Europejski.”- edukacja czytelnicza i medialna„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”
Treść nauczania: Zagrożenia dla środowiska wynikające z transportu i produkcji energii; energetyka jądrowa - bezpieczeństwo i składowanie odpadów.Kopaliny jako nośnik energii.Źródła energii odnawialnej i nieodnawialnej. Ich lokalizacja na świecie i w Polsce.Zużycie poszczególnych nośników energii w Polsce i na świecie.
Uczeń:- wymienia główne
źródła energiiodnawialne i nieodnawialne;
- lokalizuje największych producentów nośników energii na świecie;
- wykonuje diagramy obrazujące stosunek zużycia poszczególnych rodzajów energii elektrycznej produkowanej w Polsce;
- przedstawia graficznie największych producentów nośników energii na świecie;
- praca z mapą - analiza bazy surowcowej nośników energii na świecie;
- czytanie i interpretacja danych statystycznych - struktura zużycia podstawowych nośników energii wgospodarce światowej w latach 1972-2000;
- wykorzystanie materiałów źródłowych;
Przedmioty:- geografia
Korelacja:- edukacja europejska
„Cele i założenia wspólnoty europejskiej, Jednolity Rynek Europejski.”- edukacja czytelnicza i medialna
Wpływ produkcji i transportu energii na środowisko i zdrowie człowieka.Wpływ przemysłu energetycznego na środowisko przyrodnicze.Alternatywne źródła energii jako przyjazne dla środowiska.
Uczeń:- wyjaśnia
zależność- między wzrostem emisji dwutlenku węgla do atmosfery a efektem cieplarnianym;
- wartościuje wpływ poszczególnych rodzajów energii na środowisko i zdrowie człowieka; analizuje wpływ na środowisko produkcji energii z zasobów odnawialnych i nieodnawialnych;
- ocenia wyższość alternatywnych źródeł energii;
- projekcja fragmentu filmu ukazującego wpływ elektrowni i elektrociepłowni na środowisko i zdrowie człowieka na przykładzie GOP -u;
- analiza schematu przedstawiającego powstawanie efektu cieplarnianego;
„Dokumenty gromadzone bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- chemia- biologia- fizyka
Korelacja:- edukacja
europejska„Cele i założenia wspólnoty europejskiej, Jednolity Rynek Europejski, Bezpieczeństwo
64
- interpretuje przedstawione dane na temat wpływu produkcji energii na środowisko, przedstawia swoje stanowisko wtej sprawie;
- wyjaśnia wpływ linii wysokiego napięcia na organizmy żywe.
europejskie.”- obrona cywilna
„Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki.”- edukacja czytelnicza i medialna
-
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Energetyka jądrowa - za i przeciw.Wpływ produkcji energii na środowisko i zdrowie człowieka.Przykłady niekontrolowanego rozwoju energetyki jądrowej na świecie.Najwięksi producenci energii atomowej na świecie.
Uczeń:- wymienia główne
problemyochrony środowiska i zdrowiaczłowieka związane z produkcjaenergii jądrowej;
- wskazuje korzystne cechy elektrowni z punktu widzenia ochrony środowiska;
- wylicza pierwiastki promieniotwórcze wprowadzanedo środowiska;
- przytacza przykłady niekontrolowanego rozwoju energii atomowej na świecie;
- lokalizuje największych producentów energii atomowej na świecie;
- wyjaśnia wpływ produkcji energii atomowej na środowisko i zdrowie człowieka.
- w trakcie lekcji poprowadzonej metodą problemową uczniowie rozwiązują problem główny „Czy energia atomowa jest czysta i pewna ?”;
- wykorzystanie fragmentu filmu o katastrofie atomowej z 1986 roku w Czarnobylu;
- napisanie lista otwartego „Do ludzkości...”
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- chemia- geografia- fizyka
Korelacja:- edukacja europejska
„Cele i założenia wspólnoty europejskiej, Jednolity Rynek Europejski, Bezpieczeństwo europejskie.”
- obrona cywilna„Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki.”- edukacja czytelnicza i medialna
Oszczędność energii.Mój mały wkład w wielkiej sprawie - czyli jak mogę oszczędzać energię i tym samym chronić środowisko.
Uczeń:- wylicza plusy i
minusy dla odbiorców energii i środowiska wynikającego z dostępności energii;
- proponuje małe kroki w dużej sprawie - drodze do oszczędzaniaenergii w domach;
- przedstawia graficznie w postacimałych kroków co może zmienić-w swoim stylu życia aby zmniejszyć- zużycie energii;
- ocenia korzyści jakie ma człowiek i możliwości korzystania z energii;
- przewiduje efekty nierozsądnego korzystania z energii przez człowieka;
- ważymy plusy i minusy dostępności energii w domach dla ich mieszkańców i środowiska;
- układamy wspólny ranking trójkątny pomysłów oszczędzania energii w domach;
- podejmij decyzję – „Kupić- , czy nie kupić- żarówkę energooszczędną” (drzewko decyzyjne);
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- chemia- biologia
Treść nauczania:Przyczyny i skutki niepożądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze.Stosunek człowieka do przyrody na różnych etapach jego rozwoju.Odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody wykorzystywane przez człowieka od momentu jego pojawienia się.Wpływ działalności gospodarczej człowieka na stan środowiska na przestrzeni wieków.Pojęcie wydolności środowiska przyrodniczego.
Uczeń:- przedstawia
zasoby przyrody biotycznej i abiotycznej, wskazując na te, które są zaliczane do zasobów odnawialnych i te, które są zaliczane do zasobów nieodnawialnych;
- ocenia działalność- człowieka wśrodowisku na różnych etapachjego rozwoju;
- podaje przykłady w jaki sposób tempo rozwoju kultury przyczynia się do zmian w środowisku;
- projekcja fragmentu filmu na tematrozwoju społecznego i historycznego człowieka;
- dyskusja nad stosunkiem człowieka do przyrody na różnych etapach jego rozwoju (drzewko decyzyjne);
- analiza planszy ilustrującej sposoby zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych człowieka na przestrzeni wieków;
- przestawienie dwóch wizji - harmonijnego życia człowieka z przyrodą - era ekologiczna oraz wizji zagrożeń – era przemysłowa.
Przedmioty:- historia- biologia- język polski
Korelacja:- ścieżka filozoficzna
„Koncepcja człowieka jako osoby, a wiec istoty rozumnej- Jaki jest sens życia ludzkiego.”- kultura polska na tle tradycji
śródziemnomorskiej
65
- określa zagrożenia ekologiczne XXI wieku w skali lokalnej i globalnej;
- wskazuje i wyjaśnia, iż przekroczenie bariery wydolności środowiska może doprowadzić do zagrożeń w skali lokalnej i globalnej;
66
ZAKRES TREŚCI OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
KORELACJA: PRZEDMIOT INNE ŚCIEŻKI EKOLOGICZNE
Źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.Składniki powietrza i substancje zanieczyszczające. Rodzaje i źródła zanieczyszczeń powietrza. Krótka charakterystyka. Główne emitory zanieczyszczeń w moim mieście.
Uczeń:- określa cechy
czystego powietrza ze wskazaniem jego naturalnych składników;
- wymienia rodzaje zanieczyszczeń powietrza pochodzenia naturalnego i antropogenicznego;
- wskazuje główne antropogeniczne źródła emisji zanieczyszczeń powietrza w Polsce;
- charakteryzuje główne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe powietrza;
- dokonuje analizy planu miasta pod kątem lokalizacji emitorów zanieczyszczeń powietrza;
- analiza diagramu kołowego składapowietrza atmosferycznego, danych tabelarycznych;
- burza mózgów – źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego;
- analiza schematu ukazującego rodzaje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych;
- opis wyjaśniający charakter poszczególnych zanieczyszczeń powietrza;
- zlokalizuje przy pomocy wywiadu środowiskowego źródła zanieczyszczeń powietrza najbliższej okolicy; praca z planem miasta;
- dyskusja nad zmianami;
„Elementy historii i geografii świata starożytnego.”Przedmioty:
- biologia- geografia- chemia- fizyka- język angielski
Korelacja:- edukacja regionalna
„Położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego regionu.”- edukacja czytelnicza i medialna
Stan zanieczyszczenia powietrza Polsce.Wpływ przemysłu rodzimego na stan środowiska przyrodniczego.
Uczeń:- omawia wpływ niektórych gałęzi
przemysłu;
- dyskusja nad zmianami zachodzącymi w atmosferze na obszarach silnie uprzemysłowionych - burza mózgów,
„Dokumenty gromadzone w bibliotece szkolnej i ich wartość informacyjna.”Przedmioty:
- geografia
Źródło: odpady.net.pl.
2) Jako uzupełnienie edukacji ekologicznej powinny być przeprowadzane
wśród dzieci i młodzieży akcje w rodzaju „Sprzątanie Świata”, podczas
których fundowane są nagrody dla młodzieży zbierającej największe
ilości surowców wtórnych. W perspektywie należy przeprowadzić akcje
wśród dorosłych na zasadzie podobnej do „Sprzątania Świata”.
3) Opracowanie folderów, ulotek poświęconych konkretnemu zagadnieniu
np. „ABC gospodarki wodno – ściekowej”, „ABC selektywnej zbiórki
odpadów”. Opracowanie plakatów np.: o zakazie wypalania łąk, zakazie
tworzenia „dzikich” składowisk odpadów. Powinny one być
umieszczane w szkołach, miejscach publicznych.
Działania długookresowe do 2011 r.
1) Kontynuacja działań średniookresowych.
67
Rozdział IV
Instrumenty finansowe i ekonomiczne realizacji
Programu Ochrony Środowiska w gminie Wyszki
4.1. Instrumenty finansowe
4.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Źródłami finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska są:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Formami
finansowania są: pożyczki, kredyty udzielane przez banki ze środków
Narodowego Funduszu, dopłaty do oprocentowania preferencyjnych
kredytów i pożyczek, dotacje, umorzenia.
Dotacje
Wnioskodawcą mogą być podmioty podejmujące realizacje
przedsięwzięć ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz wojewódzkie
fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Przedmiotem dotacji mogą być: edukacja ekologiczna, przedsięwzięcia
pilotowe, dotyczące wdrożenia postepu technicznego i nowych technologii
o dużym stopniu ryzyka lub posiadające charakter eksperymentalny,
monitoring, ochrona przyrody, ochrona i hodowla lasów na obszarach
szczególnej ochrony środowiska i ochrona przed powodzią, kompleksowe
programy badawcze, rozwojowe i wdrożeniowe w ochronie środowiska i
gospodarki wodnej, zapobieganie lub likwidacja nadzwyczajnych zagrożeń
środowiska, utylizację i gospodarowanie wodami zasolonymi.
Dotacje mogą też być udzielane na inne cele związane z ochroną
środowiska i gospodarką wodną, jeżeli przedsięwzięcie jest realizowane
przez samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne, jednostki
budżetowe.
68
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Fundusz udziela pożyczki i dotacji na podstawie umowy cywilnoprawnej
zawartej z wnioskodawcą.
Przedmiotem udzielania dotacji są:
A - edukacja ekologiczna, mała retencja, monitoring, wspieranie systemów
kontrolno – pomiarowych stanu środowiska, ochrony przyrody, ochrona
lasów na obszarach szczególnej ochrony, zalesienia, zadrzewienia,
zapobieganie lub likwidacja poważnych awarii;
B - zalesienie gruntów, zadrzewienie, zakrzewienie, prace pielęgnacyjne
związane z utrzymaniem pomników przyrody i parków utworzonych
przez radę gminy, prenumerata czasopism ekologicznych dla dzieci i
młodzieży, edukacja ekologiczna i propagowanie działań
proekologicznych;
C - budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków (w tym kompleksów
oczyszczalni przydomowych) sieć kanalizacyjna w miejscowościach
położonych bezpośrednio nad rzekami, jeziorami, zbiornikami
retencyjnymi, zbiornikami wód podziemnych, selektywna zbiórka
odpadów, odzysk i recykling odpadów opakowaniowych i użytkowych,
utylizacja odpadów niebezpiecznych, likwidacja niskiej emisji z
wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, a przede wszystkim
biomasy.
Maksymalny udział w finansowaniu wynosi 100% w przypadku
działań z grupy B i do 60% udziałów w przypadku działań z grupy A i C.
4.1.2. Fundacja EKOFUNDUSZ
Zadaniem Funduszu jest dofinansowanie projektów w dziedzinie
ochrony środowiska, które maja nie tylko istotne znaczenie w skali regionu
czy kraju ale w skali globalnej. Fundacja nie dofinansowuje przedsięwzięć
których celem jest rozwiązanie jedynie lokalnych problemów. Ekofundusz
jest również stymulowanie rozwoju polskiego przemysłu ochrony
środowiska.
69
Dotacje Ekofunduszu przyznawane są w ramach pięciu sektorów
priorytetowych:
ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki, tlenków
azotu oraz eliminacja niskich źródeł emisji (ochrona powietrza)
ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów
wody pitnej (ochrona wód)
ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi
(ochrona klimatu)
ochrona różnorodności biologicznej
gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych.
W ramach tych sektorów wspierane mogą być jedynie projekty
dotyczące inwestycji bezpośrednio związanych z ochroną środowiska, a w
dziedzinie ochrony przyrody różne projekty nieinwestycyjne.
Przedsięwzięcia preferowane do dofinansowania:
w dziedzinie ochrony powietrza przedsięwzięcia dotyczące:
- energetycznego wykorzystania odnawialnych źródeł energii
(szczególności biomasy, energii słonecznej, geotermalnej oraz
efektywnych ekonomicznie zastosowań pomp ciepła)
- oszczędności energii w systemach zaopatrzenia w ciepło na cele
komunalno – bytowe
- zmian w technologiach spalania paliw stałych dla wytwarzania
energii
- eliminacji emisji metanu ze starych wyrobisk węgla, kopalń węgla
kamiennego oraz eliminacji biogazu powstającego w
oczyszczalniach ścieków
- systemowych rozwiązań mających na celu istotne zmniejszenie
zanieczyszczeń atmosfery powodowanych przez transport
samochody na terenach miejskich
w dziedzinie ochrony wód, głównym priorytetem EkoFunduszu jest
budowa oczyszczalni ścieków w miejscowościach nadmorskich oraz
dorzeczu dolnej Wisły i Odry a ponadto:
70
- budowa oczyszczalni ścieków o kluczowym znaczeniu dla jakości
wody pitnej dla Warszawy, Poznania, Krakowa i Aglomeracji
Śląskiej
- ochrona wód na obszarach mających wpływ na ważne obiekty
przyrodnicze o randze międzynarodowej, decydujące o zachowaniu
globalnej różnorodności biologicznej (parki narodowe i rezerwaty
przyrody)
- ochrona przed zanieczyszczeniami jezior o wysokiej wartości
przyrodniczej
w dziedzinie ochrony przyrody
- czynnej ochrony przyrody na terenach parków narodowych i
rezerwatów przyrody
- ochrony najcenniejszych obszarów wodno – błotnych oraz
zwiększeniu retencji wody w lasach
- rewitalizacji zdegradowanych obszarów leśnych oraz przebudowy
drzewostanów w parkach narodowych i ich otulinach w celu
zwiększenia ich różnorodności biologicznej
- aktywnej ochrony zagrożonych gatunków fauny i flory
w dziedzinie gospodarki odpadami EkoFundusz wspiera:
- tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki i
recyklingu odpadów komunalnych pochodzących od 50 do 250
tysięcy mieszkańców
- eliminacje odpadów niebezpiecznych przy zastosowaniu technik i
technologii pochodzących z krajów donatorów
- rekultywacje gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi
w przypadku udokumentowanego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub
świata przyrody oraz braku sprawcy.
EkoFundusz nie finansuje: projektów dotyczących prowadzenia badań
naukowych, akcji monitoringowych, konferencji i sympozjów oraz innych
form działalności edukacyjnej. Nie finansuje także opracowania
dokumentacji technicznej, budowy obiektów towarzyszących (np.
budynków administracyjnych, socjalnych, magazynów, warsztatów),
71
kosztów nadzoru inwestorskiego i koordynacji projektu ponoszonych przez
Dotowanego albo przez generalnego realizatora/wykonawcę inwestycji dróg
i ciągów komunikacji wewnętrznej, ogrodzenia, oświetlenia, zieleni, sieci
telefonicznej, prac porządkowych oraz kosztów osobowych i
administracyjnych Dotowanego związanych z realizacja projektu.
Dotacje
Wnioskodawcą mogą być:
1) w projektach inwestycyjnych – inwestor (władze samorządowe,
jednostki budżetowe i inne),
2) w projektach nie inwestycyjnych – główny wykonawca projektu
(organizacje społeczne, fundacje).
Przy podejmowaniu decyzji o finansowaniu brane są priorytety:
ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (CO 2 ,
metan, freony)
ograniczenie transgranicznego transportu SO 2 , NO 2 oraz eliminacja
niskich źródeł ich emisji
przywrócenie czystości wód Morza Bałtyckiego oraz ochrona zasobów
wody pitnej
gospodarka odpadami i rekultywacji gleb zanieczyszczonych
ochrona różnorodności biologicznej
Tabela 19Warunki udzielenia dotacji dla projektów technicznych
Wysokość dotacji
Samorządy Projekty komercyjne Projekty komercyjne
Dochód na mieszkańca
Grupa I do 1050 zł
Grupa II 1050 – 1200 zł
Grupa III 1200 – 1600 zł
Grupa IV > 1600 zł
do 60%
do 50%
do 40%
do 30%
do 40%
do 30%
do 20%
do 10%
72
Tabela 20Warunki udzielenia dotacji dla projektów innowacyjnych
Samorządy Wysokość dotacji
dochód na mieszkańca
Grupa I do 1050 zł
Grupa II 1050 – 1200 zł
Grupa III 1200 – 1600 zł
Grupa IV > 1600 zł
do 70%
do 60%
do 50%
do 40%
Źródło: www.ekofundusz.org.pl.
4.1.3. Fundusz Spójności
Przy przyznawaniu dotacji w zakresie ochrony środowiska Fundusz
bierze pod uwagę następujące priorytety:
poprawa jakości wód powierzchniowych
polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia
poprawa jakości powietrza
racjonalna gospodarka odpadami
ochrona powierzchni ziemi
zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
Przedmiotem udzielenia dotacji jest wsparcie dla realizacji zadań
inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska,
wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej. Beneficjantami
końcowymi będą samorządy terytorialne (gminny, związki gmin) i
przedsiębiorstwa komunalne.
Aby ubiegać się o dotacje wnioskodawca musi posiadać 15% kosztów
inwestycji, a maksymalny udział w finansowaniu wynosi od 85 do 80%
kosztów.
73
4.1.4. Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej ISPA
Formą ISPA są dotacje udzielane jednostkom samorządu
terytorialnego, organizacjom samorządowym i innym podmiotom
publicznym na inwestycje w następujących sektorach: woda do picia,
ścieki, odpady, ochrona środowiska. Są to priorytety przy podejmowaniu
decyzji o finansowaniu działań ekologicznych.
Źródłem finansowania ISPA jest budżet Unii Europejskiej.
Maksymalny udział dotacji to 75% wartości projektu.
Komisja Europejska może zadecydować o podniesieniu tej wartości
do poziomu 85%, jeżeli przedsięwzięcia przyczynią się w szczególny
sposób do realizacji generalnych celów ISPA. Jednocześnie należy
nadmienić, że minimalna kwota udzielanej pomocy to 5 mln EURO, 75%
zakwalifikowanych kosztów inwestycji.
Działał do końca 2003 r.
4.1.5. Specjalny Program Akcesyjny Rozwoju Rolnictwa i Obszarów
Wiejskich – SAPARD
SAPARD należy do programów pomocy przedakcesyjnej. SAPARD
dla Polski ma wspierać następujące obszary działania:
D1 Poprawa przetwórstwa, marketingu artykułów rolnych i rybnych:
poprawa bezpieczeństwa produkcji i jakości żywności
zwiększenie liczby zakładów spełniających wymagania sanitarne i
weterynaryjne Unii Europejskiej w zakresie przetwórstwa żywności
wspieranie racjonalizacji , restrukturyzacji i postępu w sektorze dla
zwiększenia jego konkurencyjności i ułatwianie dostosowania do
funkcjonowania na Jednolitym Rynku
wzmocnienie grup producentów rolnych i ich związków
ograniczenie niekorzystnego oddziaływania zakładów przetwórcze na
środowisko naturalne
D2 Inwestycje w gospodarstwach rolnych:
74
poprawa jakości produkcji rolniczej poprzez udoskonalenie wyposażenia
technicznego gospodarstw
restrukturyzację i zróżnicowanie produkcji rolniczej jako warunek
poprawy efektywności gospodarstw i produkcji do potrzeby rynku
ukierunkowanie produkcji zgodnie z naturalnymi warunkami środowiska
przyrodniczego, zminimalizowanie niekorzystnego oddziaływania
produkcji rolniczej na środowisko naturalne oraz zachowanie krajobrazu
D3 rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich:
zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę wraz z uzdatnianiem
odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych
gospodarka odpadami stałymi
zaopatrzenie w energię – wykorzystanie lokalnych odnawialnych źródeł
np.: energia wiatrowa, wodna i uzyskane z biomasy, w tym ze spalania
słomy, drewna odpadowego, biogazu
zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych
i inwestorów zewnętrznych
zapewnienie mieszkańcom wsi odpowiedniego standardu życia.
Wsparciem finansowym SAPARD jest refundacja ponoszonych
kosztów kwalifikacyjnych.
Gminy mogą spodziewać się refundowania kosztów związanych z:
- inwestycjami związanymi z zaopatrzeniem gospodarstw rolnych w
wodę z uzdatnianiem (budowa i rozbudowa)
- inwestycje związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków
komunalnych (budowa lub rozbudowa oczyszczalni ścieków, sieci
kanalizacji)
- inwestycji związanych z zagospodarowaniem odpadów stałych
(budowle, modernizacja, rekultywacja składowiska odpadów
stałych, budowa specjalnych miejsc utylizacji opakowań zużytych
środków ochrony roślin).
Warunkiem uzyskania dotacji jest zgodność projektu z celami
programu SAPARD, przedstawienie dokumentacji technicznej (projekt
75
budowy) wraz z pozwoleniami wymaganymi przez polskie prawo oraz
szacunkowa wycena danego projektu i dostosowanie wielkości inwestycji
do bieżących potrzeb.
SAPARD finansowany jest z budżetu Unii Europejskiej oraz budżetu
państwa w wysokości 50 – 75% w zależności od dochodu gminy. Gminy
znajdujące się na terenach po byłej Armii Radzieckiej lub/i strukturalnego
bezrobocia uzyskają max poziom pomocy.
Innymi źródłami wsparcia finansowego ze strony SAPARD są kredyty
inwestycyjne oraz gwarancje i poręczenie spłaty kredytów bankowych.
4.1.6. Dotacje Banku Światowego
Wnioskodawcą dotacji może być gmina miejska, miejsko – wiejska i
wiejska (poniżej 15.000 mieszkańców) oraz związki gmin i powiaty (tylko
w przypadku dróg powiatowych).
Bank Światy finansuje 30% wartości brutto projektów
wodociągowych oraz 50% wartość pozostałych projektów.
Przedmiotem udzielania dotacji sa nakłady na budowę i rozbudowę
infrastruktury przy czym priorytety przy podejmowaniu decyzji o
finansowaniu stanowią:
projekty infrastrukturalne (inwestycje nowe i rozbudowa istniejących)
przyczyniające się do realizacji strategii rozwoju regionalnego
przygotowanie programów mających na celu spełnienie przez Polskę
norm określonych w dyrektywach Unii Europejskiej. Wszystkie
przedsięwzięcia i prognozy wspierane przez bank finansowane są z
kredytów udzielanych rządowi polskiemu.
Wśród form finansowania inwestycji proekologicznych są również
kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach m.in.:
- kredyt z dopłatami z ARiMR w ING BANKU ŚLĄSKIM S.A.
- Banku Zachodnim WBK S.A.
- BRE BANK S.A.
- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBOR i inne.
76
4.1.7. Fundusze strukturalne
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (wejdzie w życie po
1.05.2004 r.). Będzie wspófinansował działania zmierzające do
zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju gospodarczego między regionami.
Pomoc w ramach funduszu przeznaczona jest na inwestycje, rozwój i
modernizację infrastruktury. Przeznaczony jest dla najbardziej
potrzebujących regionów wśród tych, które borykają się z problemami w
sferze ekonomicznej i społecznej, zarówno w sektorach przemysłowych i
usługowych podlegających przemianom ekonomicznym, jak również
dotkniętych kryzysem, ubożejących terenach wiejskich, terenach
uzależnionych od rybołówstwa oraz terenach miejskich Europejski
Fundusz Socjalny . Wsparcie skierowane jest na szkolenia, zapobieganie
długookresowemu bezrobociu, pomoc techniczną przy tworzeniu nowych
miejsc pracy oraz ułatwienie przystosowania się zatrudnionych do zmian
strukturalnych.
Sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji
Rolnej . W ramach funduszu realizowane są dwa zadania:
1. gwarancja – podtrzymanie celu produktów rolnych
2. orientacja – działania strukturalne (pomoc w dystrybucji,
dywersyfikacji, modernizacji i komercjalizacji).
Wsparcie ma na celu poprawę i reorganizację struktur rolnych,
leśnych w krajach członkowskich, także tych które przetwarzają i sprzedają
produkty rolno – spożywcze, oraz kompensację ewentualnych strat
wynikających z naturalnych barier charakterystycznych dla tego sektora.
Programy pomocowe współfinansowe z tego funduszu mają na celu
głównie:
- przeobrażenie, dywersyfikację, reorientację oraz dostosowanie
potencjału produkcyjnego rolnictwa od zmian zachodzących we
Wspólnocie
- promocje oraz inwestowanie w jakość produktów rolno –
spożywczych oraz leśnych w skali lokalnej i regionalnej
- rozwój infrastruktury wiejskiej
77
- zapewnienie odpowiednich instrumentów niezbędnych do
osiągnięcia dywersyfikacji, a także chroniącymi przed
katastrofami naturalnymi
- rozwój wsi oraz ochronę kultury i spuścizny obszarów wiejskich
- zachęcanie di agroturystyki i inwestycji w tym zakresie
- wzrost stopnia koncentracji środków pod względem
funkcjonalnym (walka z długotrwałym bezrobociem i aktywizacja
zawodowo ludzi młodych) oraz pod względem geograficznym
(regiony najbardziej zacofane)
- przyznanie priorytetu programom wieloletnim i działaniom
strukturalnym.
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa wspiera realizacje
wspólnej polityki rybołówstwa.
78
WYDATKI INWESTYCYJNE NA LATA 2004 – 2007
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków
Źródła finansowaniaBudżet gminy Inne
1. Budowa sieci wodociągowej we wsi Łuczaje
2005-2006 284.000 zł Budżet gminy, Fundusz Spójności
2. Sieć wodociągowa z podłączonymi domostwami osady Wiktorzyn i Strabla
2003-2004 297.963 (do końca 2003 roku poniesiono nakłady 9.272 zł)
72.171 zł 216.513 zł – dotacja z SAPARD
3. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy (Wólka Pietkowska, Kamienny Dwór, Wólka Pietkowska, Strabla- Łyse)
2007-2011 780.000 zł Budżet gminy, Fundusze Strukturalne
4. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach kolonijnych i wiejskich o dużym rozproszeniu zabudowy.
2007-2011 W zależności od ilości wybudowanych oczyszczalni
Budżet gminy, NFOŚiGW
5. Likwidacja „dzikich” wysypisk odpadów + akcje edukacyjne
Dokładny opis i zakres działań znajduje się w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Wyszki.
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków Źródła finansowania
6. Rozbudowa obiektów małej retencjia) obiekt małej retencji we wsi Topczewo
2011 Należy aktualizować kosztorys, wartość kosztorysu na rok 1997 wynosiła 162.900
Budżet gminy, NFOŚiGW, WFOŚiGW
b) obiekt małej retencji we wsi Bujnowo
2011 i następne Należy aktualizować kosztorys, wartość kosztorysowa na rok 1997 wynosiła 60.000 zł
Budżet gminy, NFOŚiGW, WFOŚiGW
7. Aktualizacja wyceny kosztorysowej rozbudowy pozostałych 9 etapów gazyfikacji gminy Wyszki.
2006 ok. 15.000 Budżet gminy
8. Budowa gazociągu w miejscowości Wyszki.
1998-2005 617.000 (wydatki poniesione na dzień 31.12.2003 – 376.849 zł)
W roku 2005 planuje się poniesienie wydatków w wysokości 240.151 zł .Źródło finansowania Budżet gminy – pożyczka.
80
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków Źródła finansowania
9. Zmiana ogrzewania z węglowego na alternatywne źródło energii w budynkach będących pod zarządem gminy.
2005 i następne W zależności od wielkości inwestycji.
Budżet gminy, EKOFUNDUSZ, NFOŚiGW, Fundusz Spójności
10. Edukacja ekologiczna mieszkańców na temat konieczności zmiany systemów ogrzewania z węglowego na alternatywne źródło energii .Foldery, ulotki po 2.000 szt.
2003-2004 2.000 x 1 zł = 2.0002.000 x 5 zł = 10.000 złok. 12.000 zł
WFOŚiGW, NFOŚiGW, Budżet gminy
11. Przebudowa drogi gminnej Topczewo – Górskie na odcinku od skrzyżowania z drogą wojewódzką we wsi Topczewo do skrzyżowania z drogą powiatową Moskwin - Górskie
2003-2004 728.784 zł (wydatki poniesione na dzień 31.12.2003 r. – 8.263 zł)
180.131 zł SAPARD 540.390 zł
12. Dalsza modernizacja ul. Nowej w Wyszkach
2002-2004 140.077 (wydatki poniesione na dzień 31.12.2003 r. – 8.400 zł)
Budżet gminy
81
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków Źródła finansowania
13. Modernizacja drogi gminnej Samułki – Łapcie - Mulawicze
2003-2006 1.216.000 zł 16.000 zł Pożyczka, dotacja z Funduszu Strukturalnych
14. Termodernizacja budynków będących pod zarządem gminy.
2005-2011 W zależności od wielkości inwestycji.
Budżet gminy, Fundusz Spójności
15. Edukacja ekologiczna na temat możliwości uprawy wierzby energetycznej, plakaty, spotkania.
2004-2007 ok. 15.000 zł NFOŚiGW, WFOŚiGW, budżet gminy
16. Dalsza poprawa jakości dróg na terenie gminy Wyszki.
2006 i następne W zależności od wielkości inwestycji.
Fundusz Spójności, Budżet gminy
17. Doposażenie gminy w kontenery do selektywnej zbiórki odpadów.
Dokładny opis znajduje się w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Wyszki.
18. Uszczelnienie starych lub budowa nowych zbiorników bezodpływowych.
2004-2007 W zależności od wielkości inwestycji.
Budżet gminy, osoby indywidualne, na których posesjach znajdują się zbiorniki.
19. Rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych i eksploatacyjnych, w których znajduje się surowiec słabej jakości.
2005-2007 ok. 40.000 zł Budżet gminy, EKOFUNDUSZ
82
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków Źródła finansowania
20. Działania w ramach programu Bagiennej Doliny Narwi
2005-2007 Szacunkowy koszt Programy na terenie wszystkich gmin objętych programem wynosi ok. 24.660.000 zł
21. Zręby, odnowienia i zalesienia do roku 2007 na terenie gminy Wyszki.
2004-2007 156.800 zł Budżet państwa, środki własne Nadleśnictwa Bielsk Podlaski i dotacje z Funduszy Celowych.
22. Planowane zręby, odnowienia i zalesienia do roku 2011 na terenie gminy Wyszki.
2007-2011 99.400 zł Budżet państwa, środki własne Nadleśnictwa Bielsk Podlaski i dotacje z Funduszy Celowych.
23. Zręby, odnowienia i zalesienia nowych gruntów do roku 2011 na terenie gminy Wyszki.
2007-2011 W zależności od wielkości inwestycji.
Budżet państwa, środki własne Nadleśnictwa Bielsk Podlaski i dotacje z Funduszy Celowych.
24. Stworzenie Centrum Informacji Turystycznej.
2006-2011 W zależności od wielkości inwestycji.
Środki własne prywatnych przedsiębiorstw.
25. Stworzenie bazy turystycznej – prywatnych gospodarstw agroturystycznych.
2005 i następne W zależności od wielkości inwestycji.
Fundusze Strukturalne, Budżet gminy
83
Lp. Rodzaj zadania Okres realizacji zadania
Łączna wysokość wydatków Źródła finansowania
26. Prowadzenie akcji promocyjnej na rzecz organizacji wypoczynku na terenach wiejskich. Akcja: druk ulotek, folderów, szkolenia.
2005-2011 W zależności od wielkości inwestycji.
Budżet Centrum Informacji turystycznej, pieniądze budżetu pochodzić będą głównie z Funduszy Strukturalnych.
27. Działania zamieszczone w tabeli 19.
2005 i następne W zależności od ilości wykonanych zadań.
MENiS, Budżet gminy, dotacje NFOŚiGW, WFOŚiGW.
28. Akcje edukacyjne w rodzaju „Sprzątanie Świata”
2004 i następne W zależności od rodzaju i wartości fundowanych nagród.
Prywatni sponsorzy nagród np. przedsiębiorstwa MPO Białystok, „Czyścioch” itd.Starostwo Powiatowe.
29. Opracowanie folderów, ulotek, plakatów poświęconych konkretnym zagadnieniom.
2004-2007 ok. 15.000 zł Budżet gminy, NFOŚiGW, WFOŚiGW
84
4.2. Instrumenty ekonomiczne
Głównym celem instrumentów ekonomicznych powinno być
inspirowanie podmiotów gospodarczych do oszczędnego korzystania z
zasobów i walorów środowiska. Instrumenty ekonomiczne stanowią
pośrednie narzędzie oddziaływania na podmioty gospodarcze, wpływając na
ich wyniki finansowe. Do podstawowych instrumentów regulacji pośredniej
stanu ochrony środowiska zalicza się:
opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska np. eksploatacja
cennych złóż
opłaty za i lościową degradację środowiska np. przeznaczenie na cele
nierolnicze gruntów rolnych
opłaty za zanieczyszczenie środowiska np. emisja gazów i pyłów do
powietrza atmosferycznego
podatki ekologiczne na emisję do środowiska szkodliwych substancji lub
za używanie obciążających środowisko dóbr
kary pieniężne za nieprzestrzeganie norm emisji i koncentracji
zanieczyszczeń oraz innych regulacji prawnych
ubezpieczenia ekologiczne
systemy depozytowe na dobra szczególnie uciążliwe w fazie
poprodukcyjnej od dóbr konsumpcyjnych
opłaty użytkowe za korzystanie z publicznych urządzeń technicznych
ochrony środowiska np. opłaty za wywóz śmieci
zachęty podatkowe
zastawy ekologiczne dla zabezpieczenia realizacji zobowiązań
ekologicznych przez podmioty gospodarcze
rynek zbywalnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń.
Instrumenty ekonomiczne zastosowane łącznie z instrumentami
prawnymi stanowią wysoce skuteczne i efektywne narzędzie realizacji
polityki ekologicznej państwa.
Rozdział V
Monitoring Gminnego Programu Ochrony
Środowiska
W monitoringu Gminnego Programu Ochrony Środowiska powinny
brać udział gminy jako jednostki odpowiedzialne za konkretne działania
oraz jednostki współfinansujące działanie. Gminy odpowiedzialne za
dostosowanie określonych działań do wymogów prawa II Polityki
Ekologicznej Państwa, która jest dostosowana do wymogów prawa Unii
Europejskiej w zakresie ochrony środowiska.
Fundusze i Fundacje odpowiedzialne są za monitoring w sensie
kontroli wykonywanych etapów poszczególnych działań (np. etapów
budowy kanalizacji itd.).
Banki udzielające kredytów w sensie kontroli celowości
wydatkowania uzyskanych kredytów. Monitoring GPOŚ wspomagać też
będą instytucje, których działalność opiera się na ochronie środowiska, a
więc:
1) Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska – w ramach badań
środowiska (pomiar czystości wód podziemnych, powierzchniowych,
pomór emisji związków CO 2 , CO, SO 2 , NO 2 do powietrza) oraz kontroli
dostosowania działań poszczególnych podmiotów do wymogów prawa i
decyzji wydanych przez urzędy zajmujące się ochroną środowiska.
2) Starostwo Powiatowe w zakresie analizy i opiniowania dokumentów
związanych z ochroną środowiska (np. Raport oddziaływania na
środowisko, operatów wodno – prawnych) i wydawanie na tej podstawie
określonych decyzji .
3) Szkoły, które w porozumieniu ze Starostwem przeprowadzają edukację
ekologiczną dzieci i młodzieży.
4) Nadleśnictwa sprawujące monitoring lasów.
5) Dyrekcje Parków Narodowych sprawujące nadzór nad gospodarką i
stanem środowiska na terenie Parków Narodowych.
86
6) Powiatowe i Wojewódzkie Stacje Sanitarno Epidemiologiczne
moniturujące jakość środowiska (np. jakość wód i wydające decyzje w
sprawie możliwości korzystania z nich, np. spożycie, kąpiele).
Mieszkańcy gmin, którzy świadomi przepisów prawa i korzyści
wynikających z konieczności ochrony środowiska sprawują codzienny
monitoring środowiska w miejscu zamieszkania.
87
Wykorzystane materiały
1. Ustawa Prawa Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627) z
27.04.2001.
2. Ustawa o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628).
3. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu, czasu, sposobu
oraz warunków prowadzenia minitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Z
19.12.2002 r).
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych
wymagań dotyczących lokalizacji , budowy, eksploatacji i zamknięcia
jakie powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów z dn.
24.03.2003 r.
5. Ustawa o Utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn. 13.09.1996
r.
6. Ustawa o Uruchomieniu środków pochodzących z selekcji Gwarancji
Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej z dn. 30.07.3002
r.
7. Ustawa o Rolnictwie ekologicznym z dn. 16.03.2001 r.
8. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości
gleby oraz standardów jakości Ziemi z dn. 9.09.2002 r.
9. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych zasad
gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i
gospodarki wodnej z dn. 20.12.2002 r.
10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymagań dotyczących
jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (z dn. 19.11.2002
r.)
11. Ustawa Prawo wodne z dn. 18.07.2001 r.
12. Ustawa o Ochronie Przyrody z dn. 16.10.1991 r. z późniejszymi
zmianami.
13. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (z dn. 3.02.1995 r.)
88
14. M. Sandurska – Kiszel – „Fundusze strukturalne UE”, Departament
Strategii i Planowania Polityki Zagranicznej, Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, Warszawa 2002 r.
15. J. Sztacheta – „Fundusze strukturalne i fundusze spójności Unii
Europejskiej szansą dla Polski”, Wyższa Szkoła Zarządzania i
Administracji w Zamościu, Zamość 2002 r.
16. Wytyczne do sporządzania regionalnych i lokalnych programów
ochrony środowiska.
17. A. Świderska – „Źródło i zasoby finansowania inwestycji w ochronie
środowiska”, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2003 r.
18. Informacje o wynikach kontroli realizacji przez jednostki samorządu
terytorialnego zadań z zakresu ochrony środowiska.
19. Stan środowiska województwa podlaskiego w latach 2000 – 2001,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Białystok 2002 r.
20. Stan środowiska województwa podlaskiego w latach 1999 r.,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Białystok 2000 r.
21. „Koncepcja gazyfikazji gminy Wyszki wykonana przez Biuro
Projektów Budownictwa Komunalnego”.
22. Program gospodarki odpadami dla powiatu bielskiego, Białystok,
sierpień 2003 r.
23. Program gospodarki odpadami dla powiatu bielskiego, Białystok,
listopad 2003 r.
24. Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu bielskiego,
Bialystok, listopad 2003 r.
25. Instrukcja eksloatacji składowiska odpadów dla gminy Wyszki.
26. Koncepcja budowy i odbudowy obiektów małej retencji dla gminy
Wyszki.
27. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Wyszki”, Wyszki 2002 r.
28. Operat wodnoprawny na odprowadzenie ścieków socjalno –
bytowych z terenu Zespołu Szkół Podstawowej i Gimnazjum w
Wyszkach.
89
29. Operat wodnoprawny na pobór wód podziemnych z utworów
czwartorzedowych – ujęcie wodociągowe Budlewo gmina Wyszki
30. Przegląd ekologiczny wysypiska w miejscowości Szpaki gmina
Wyszki.
31. Operat wodnoprawny na pobór wód podziemnych z utworów
czwatrtorzedowych – ujęcie wodociągowe Wyszki, gmina Wyszki
32. Strategia zrónowazonego rozwoju społeczno gospdoarczego
województwa podlaskiego.
33. Plan urzadzenia lasów Nadleśnictwa Rudka.
34. Plan urzadzenia lasów Nadleśnictwa Bielsk Podlsaki.
35. Wykaz zaiwerający informacje o ilości rodzaju gazów i pytłów
wprowadzonych do powietrza z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń
Środowiska.
36. Informacja o i lości ścieków odprowadzanych do oczyszczalni w
Łapach.
37. Wykaz zawierający informacje o ilości i jakości pobranej wody
podziemnej w gminie Wyszki za lata 2002 – 2003.
90
Spis tabel
Tabela 1. Struktura użytkowania gruntów gminy Wyszki.....................................................6Tabela 2. Rozkład temperatur w gminie Wyszki...................................................................7Tabela 3. Klasyfikacja jakości wód płynących gm. Wyszki................................................11Tabela 4. Badania jakości wody przeznaczonej do spożycia na terenie gminy
Wyszki – wodociag Wyszki................................................................................17Tabela 5. Jakość wody pobieranej z wodociągu Budlewo...................................................18Tabela 6. Wyniki badań wody pobieranej z wodociągu Budlewo.......................................18Tabela 7. Zestawienie ilościowe pobieranej wody z wodociągów zbiorowych
w gminie Wyszki.................................................................................................19Tabela 8. Zestawienie wyników badań ścieków surowych..................................................21Tabela 9. Większe źródła energii cieplnej...........................................................................22Tabela 10. Ilość substancji emitowanych do atmosfery w latach 2002 – 2003
na terenie gminy Wyszki.....................................................................................25Tabela 11. Typy siedliskowe występujące na terenie gminy Wyszki
– Nadleśnictwo Bielsk Podlaski..........................................................................26Tabela 12. Suma zrębów, odnowień i zalesień w latach 2002 – 2003
w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski........................................................................27Tabela 13. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego
przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych (wg załącznika do rozporządzenia MOŚZNiL z 13.05.1998 r., Dz. U. Nr 66, poz. 436)............29
Tabela 14. Zestawienie szkół z gminy Wyszki biorących udział w akcji „Sprzątanie Świata”.............................................................................................35
Tabela 15. Planowane zręby, odnowienia i zalesienia na terenie gminy Wyszki do roku 2007 (Nadleśnictwo Bielsk Podlaski)....................................................52
Tabela 16. Bagienna Dolina Narwi......................................................................................53Tabela 17. Planowane zręby, odnowienia i zalesienia na terenie gminy Wyszki
do roku 2011 (Nadleśnictwo Bielsk Podlaski)....................................................54Tabela 18. Proponowane kierunki edukacji ekologicznej w szkołach gminy Wyszki........57Tabela 19. Warunki udzielenia dotacji dla projektów technicznych...................................70Tabela 20. Warunki udzielenia dotacji dla projektów innowacyjnych................................71
91
Załącznik do Planu Gospodarki Odpadami
Tabela 21Zbiorcze zestawienie zakładów zajmujących się recyklingiem i odzyskiem
odpadów przemysłowych innych niż niebezpieczne oraz gromadzeniem i/lub unieszkodliwianiem niebezpiecznych odpadów przemysłowych
Kod odpadu Zakład02 01 ABBA – EKOMED Sp z o.o.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo Usługowe, Toruń ul. Poznańska 152ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
02 02 „Urbimax” RutkiPHU „Stanwles” Łomża
02 05 Wykorzystywane we własnym zakresie03 01 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.
Warszawa ul. Wólczyńska 133ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38
07 02 13 IWRO - Pak Bielsk Podlaski10 01 Wykorzystywane we własnym zakresie12 01 ABS Krzysztof Konopka
Przetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
13 02 „Oiler Cova” Sp z o.o.ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38
15 01 01 „Recykling Serwis” Łomża15 01 02 „Rombar” Bielsk Podlaski
„Recykling Serwis” Łomża
92
15 01 03 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38Wykorzystywane we własnym zakresie.
15 02 03 ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38
16 01 ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38„Oiler Covo” Sp z o.o.Zakład U. T. TWK GliwiceALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
16 02 14 „POLAM PULTUSK” za pośrednictwem PPH „EKTO” BiałystokABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
16 02 16 PPH A. Rzepecki Pułtusk17 01 01 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.
Warszawa ul. Wólczyńska 133ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152
17 04 01 Skup metali kolorowych17 04 05 Skup złomu17 04 11 Pośrednictwo PPH „EKTO” Białystok”13 01 10 „Oiler Covo” Sp z o.o.
Zakład U. T. TWK GliwiceALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
13 02 05 „Oiler Covo” Sp z o.o.Zakład U. T. TWK GliwiceALGADER HOFMAN Sp z o.o.
93
Warszawa ul. Wólczyńska 13313 02 08 Rafineria Jedlice
ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
13 03 07 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152
13 05 08 „Separator Service”PiasecznaALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
15 02 02 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152
16 01 07 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152
16 02 13 ABBA – EKOMED Sp z o.o.PPHU, Toruń ul. Poznańska 152ABS Krzysztof KonopkaPrzetwórstwo i Utylizacja OdpadówWarszawa ul. T. Hołówki 3/38ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133
16 06 01 „Rombar” Bielsk Podlaski16 10 01 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.
Warszawa ul. Wólczyńska 133AM Trans Progres Sp z o.o.Poznań, ul. Sarmacka 7AWAS Serwis Sp z o.o.Warszawa ul. Egejska 1/34
16 10 03 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.Warszawa ul. Wólczyńska 133AM Trans Proges Sp z o.o.Poznań, ul. Sarmacka 7AWAS Serwis Sp z o.o.Warszawa ul. Egejska 1/34
17 02 04 AOŚ „Ekopak” Piaseczno
94
Sintac Polska Pośrednictwo PPH „EKTO” Białystok17 04 10 PPH „EKTO” Białystokl
18 01 „Czyścioch” Białystok19 08 ALGADER HOFMAN Sp z o.o.
Warszawa ul. Wólczyńska 13320 01 21 ABBA – EKOMED Sp z o.o.
PPHU, Toruń ul. Poznańska 152
Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska .. .” „VADEMECUM
Odpady 2003”
Tabela 22Wykaz przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką odpadami
komunalnymi w powiecie bielskim
Przedsiębiorstwo Teren obsługiwany przez przedsiębiorstwo Rodzaj działalności
Przedsiębiorstwo Komunalne w Bielsku Podlaskim
Miasto Bielsk PodlaskiGmina Bielsk PodlaskiGmina RutkaGmina Orli
Transport, obsługa składowiska w Augustowie
Przedsiębiorstwo Usługowo – Ascenizacyjne „Astra” w Białymstoku
Miasto Bielsk PodlaskiGmina Bielsk PodlaskiMiasto BrańskGmina BrańskGminas RutkaGmina BoćkiGmina Orli
Transport
MPO w Białymstoku Miasto Bielsk PodlaskiGmina Bielsk PodlaskiGmina Wyszki
Transport
Zakład Mienia Komunalnego w Brańsku
Miasto Brańsk Transport, obsługa składowiska w Augustowie
Urząd Gminy w Orli Gmina Orli Obsługa składowiska w Orli
Zakład Usług Komunalnych Wyszki
Gmina Wyszki Transport, obsługa składowiska w Szpakach
Źródło: „Powiatowy Program Ochrony Środowiska .. .”
95