Ministerstwo Edukacji Narodowej

341[05]/T,SP/MEN/2008.

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK OBSŁUGI TURYSTYCZNEJ 341[05] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2008

Autorzy: mgr Maria Peć mgr Iwona Michniewicz mgr Barbara Steblik-Wlaźlak mgr Anna Sancewicz-Kliś Recenzenci: dr Włodzimierz Banasik mgr Andrzej Muż Opracowanie redakcyjne: mgr Anna Wojciechowska

1

Spis treści I. Plany nauczania 3II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 5

1. Podstawy turystyki

2. Obsługa ruchu turystycznego

3. Geografia turystyczna

4. Ekonomia i prawo w turystyce

5. Marketing usług turystycznych

6. Obsługa informatyczna w turystyce

7. Język obcy zawodowy

8. Zajęcia praktyczne

9. Praktyka zawodowa

5

12

25

34

42

49

55

67

71

2

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik obsługi turystycznej 341[05] Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin

tygodniowo w

czteroletnim okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w

czteroletnim okresie

nauczania

Liczba godzin

w czteroletnim

okresie nauczania

Semestry I-VIII

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I-IV Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy turystyki 2 1 25 2. Obsługa ruchu turystycznego 10 7 126 3. Geografia turystyczna 8 5 100 4. Ekonomia i prawo w turystyce 5 4 63 5. Marketing usług turystycznych 4 3 50 6. Obsługa informatyczna w turystyce 5 4 63 7. Język obcy zawodowy 9 6 113 8. Zajęcia praktyczne 3 2 40 9. Specjalizacja* 4 3 50 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 12 tygodni

* Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu

z przedstawicielami pracodawców oraz zgodnie z potrzebami rynku pracy

3

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik obsługi turystycznej 341[05] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim

okresie nauczania

Semestry I-IV

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I-II Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy turystyki 2 1 27 2. Obsługa ruchu turystycznego 10 7 136 3. Geografia turystyczna 8 6 110 4. Ekonomia i prawo w turystyce 5 4 68 5. Marketing usług turystycznych 4 3 55 6. Obsługa informatyczna w turystyce 5 4 68 7. Język obcy zawodowy 9 7 122 8. Zajęcia praktyczne 3 2 41 9. Specjalizacja* 4 3 55 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 12 tygodni

* Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu

z przedstawicielami pracodawców oraz zgodnie z potrzebami rynku pracy

4

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

PODSTAWY TURYSTYKI

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu turystyki, − określić formy i kategorie turystyki, − sklasyfikować rodzaje turystyki według różnych kryteriów, − określić motywy wyjazdów turystycznych, − scharakteryzować rodzaje turystyki, − scharakteryzować turystykę kwalifikowaną, − określić czynniki determinujące rozwój turystyki, − scharakteryzować funkcje i dysfunkcje współczesnej turystyki, − scharakteryzować mocne i słabe strony polskiej turystyki, − określić organizację i funkcjonowanie rynku turystycznego, − scharakteryzować usługi turystyczne, − dokonać analizy krajowego i międzynarodowego ruchu turystycznego, − dokonać analizy wyjazdowego i przyjazdowego ruchu turystycznego

mieszkańców Polski, − określić metody badań statystycznych stosowane w turystyce, − określić kierunki rozwoju turystyki w Polsce i na świecie, − określić rolę turystyki w gospodarce kraju, − scharakteryzować zadania organów zarządzających turystyką

w Polsce, − określić politykę państwa w zakresie turystyki, − określić rodzaje i cechy markowych produktów polskiej turystyki, − określić marki produktów turystycznych w różnych regionach, − scharakteryzować zadania krajowych organizacji turystycznych oraz

stowarzyszeń branżowych, − scharakteryzować zadania międzynarodowych organizacji

turystycznych.

5

Materiał nauczania 1. Podstawowe wiadomości z zakresu turystyki Terminologia Światowej Organizacji Turystyki (UN WTO): turystyka, podróżny, turysta, odwiedzający, odwiedzający jednodniowy. Formy i kategorie turystyki. Kryteria podziału turystyki. Popyt turystyczny: ruch turystyczny, motywy wyjazdów turystycznych, wydatki uczestników ruchu turystycznego, przychody z turystyki. Przemysł i gospodarka turystyczna. Ćwiczenia: • Rozróżnianie form i kategorii turystyki. • Klasyfikowanie rodzajów turystyki według różnych kryteriów. • Analizowanie motywów wyjazdów turystycznych na podstawie danych

Instytutu Turystyki. 2. Rodzaje turystyki Turystyka krajoznawcza. Turystyka kwalifikowana: piesza, rowerowa, narciarska, wodna, jeździecka, wspinaczka, tramping, trekking. Turystyka biznesowa. Turystyka kongresowa, Turystyka motywacyjna, Turystyka wiejska, agro- i ekoturystyka. Turystyka religijna, pielgrzymkowa. Turystyka etniczna, polonijna. Turystyka miejska, kulturalna. Turystyka edukacyjna. Turystyka morska. Turystyka osób trzeciego wieku. Ćwiczenia: • Rozróżnianie rodzajów turystyki ze względu na specyficzne cechy

uczestnika, obszar i termin uprawiania turystyki, niezbędny sprzęt i infrastrukturę turystyczną, kadrę obsługującą oraz charakterystyczne imprezy.

• Udzielanie informacji na temat rodzajów turystyki uprawianej w regionie oraz w określonej miejscowości.

3. Czynniki rozwoju turystyki Czynniki determinujące rozwój turystyki. Funkcje i dysfunkcje współczesnej turystyki. Mocne i słabe strony polskiej turystyki.

Ćwiczenia: • Klasyfikowanie czynników determinujących rozwój turystyki. • Analizowanie mocnych i słabych stron turystyki w Polsce,

w regionie oraz wybranej miejscowości turystycznej. • Analizowanie funkcji i dysfunkcji turystyki w Polsce oraz w wybranym

regionie.

6

• Określanie barier rozwoju turystyki na obszarach różnych krajów. 4. Usługi turystyczne Organizacja i funkcjonowanie rynku turystycznego: cechy, podmioty rynku. Klasyfikacja i charakterystyka usług turystycznych: usługi transportowe, noclegowe, gastronomiczne, informacyjne, organizacji i pośrednictwa, usługi przewodnickie, pilotażu, ubezpieczeniowe, rekreacyjno – sportowe, kulturalno – rozrywkowe, handlowe, bankowe, usługi w zakresie infrastruktury lokalnej. Ćwiczenia: • Analizowanie organizacji i funkcjonowania rynku turystycznego

w Polsce. • Charakteryzowanie usług turystycznych w określonym regionie kraju. 5. Krajowy i międzynarodowy ruch turystyczny Metody badań ruchu turystycznego. Krajowy ruch turystyczny: wielkość, struktura uczestników, motywy wyjazdów, struktura przestrzenna i czasowa, wydatki uczestników ruchu turystycznego. Wyjazdowy ruch turystyczny mieszkańców Polski: motywy podróży, wielkość, struktura uczestników, kierunki, sezonowość. Turystyka przyjazdowa: motywy przyjazdów, wielkość ruchu przyjazdowego, struktura narodowościowa, regiony koncentracji, sezonowość, wpływy z turystyki przyjazdowej. Międzynarodowy ruch turystyczny na świecie: statystyka, struktura narodowościowa, obszary recepcji, tendencje rozwoju. Rola turystyki w gospodarce Polski i świata. Ćwiczenia: • Analizowanie danych statystycznych dotyczących ruchu

turystycznego w kraju i na świecie na podstawie informacji Instytutu Turystyki.

• Analizowanie danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego w regionie oraz w określonej miejscowości.

• Pozyskiwanie informacji dotyczących ruchu turystycznego. • Określanie roli turystyki w gospodarce kraju. 6. Organizacja i zarządzanie turystyką w Polsce Organizacja turystyki w Polsce. Zadania organów centralnych dotyczące turystyki. Zadania organów samorządowych na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym, w zakresie turystyki. Polityka państwa w zakresie turystyki. Strategia rozwoju turystyki polskiej.

7

Ćwiczenia: • Analizowanie polityki państwa w zakresie turystyki. • Pozyskiwanie informacji na temat strategii rozwoju turystyki

w wybranej miejscowości. 7. Polskie organizacje i stowarzyszenia turystyczne Polska Organizacja Turystyczna. Regionalne i Lokalne Organizacje Turystyczne. Polska Agencja Rozwoju Turystyki. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych. Polska Federacja Campingu i Caravaningu. Polski Związek Motorowy. Polska Izba Turystyki, regionalne izby turystyczne. Polskie Zrzeszenie Hoteli. Polska Izba Hotelarska. Stowarzyszenia agroturystyczne. Ćwiczenia: • Analizowanie zadań polskich organizacji turystycznych i stowarzyszeń

branżowych. • Przygotowywanie prezentacji dotyczącej działalności organizacji

turystycznych i stowarzyszeń branżowych na podstawie informacji pozyskiwanych w tych placówkach.

8. Międzynarodowe organizacje Działania Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) w zakresie turystyki. Światowa Organizacja Turystyki (UN WTO – United Nations World Tourism Organisation). Światowa Rada Podróży i Turystyki (WTTC). Światowa Federacja Stowarzyszeń Biur Podróży (FUAAV). Stowarzyszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego (IATA). Międzynarodowa Federacja Schronisk Młodzieżowych (IYHF). Międzynarodowe Zrzeszenie Hoteli i Restauracji (IHRA). Europejskie Zrzeszenie Hotelarzy i Restauratorów (HOTREC). Międzynarodowa Federacja Samochodowa (FIA). Ćwiczenia: • Analizowanie zadań międzynarodowych organizacji działających

w zakresie turystyki.

Środki dydaktyczne Plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne dotyczące terminologii Światowej Organizacji turystyki, form, kategorii i rodzajów turystyki, ruchu turystycznego, produktów markowych, rynku turystycznego, zarządzania turystyką w kraju, zadań organizacji i stowarzyszeń branżowych.

8

Materiały źródłowe: Ministerstwa Sportu i Turystyki, Instytutu Turystyki, Polskiej Organizacji Turystycznej, organizacji i stowarzyszeń branżowych (statuty), urzędów administracji państwowej, samorządowej (strategie rozwoju) i innych instytucji oraz Internetu. Filmy dotyczące promocji Polski, regionu, miasta. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Podstawy turystyki obejmuje treści dotyczące rodzajów turystyki, czynników rozwoju ruchu turystycznego oraz organizacji i zarządzania turystyką w Polsce.

Podczas realizacji programu należy odwoływać się do wiedzy i dotychczasowych doświadczeń uczniów nabytych podczas korzystania z różnego rodzaju usług turystycznych.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz doboru odpowiednich środków dydaktycznych.

W procesie kształcenia wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, metody projektów oraz ćwiczeń.

Szczególnie polecana jest dyskusja dydaktyczna, której tematyka może dotyczyć analizy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego oraz kierunków rozwoju turystyki.

Ćwiczenia powinny być wykonywane indywidualnie lub w 2-3 osobowych zespołach. Zajęcia należy prowadzić w pracowni turystycznej, w grupach do 15 osób.

Podczas realizacji programu istotne jest kształtowanie poczucia odpowiedzialności uczniów za podejmowane decyzje, umiejętności samodzielnej i zespołowej pracy.

Ćwiczenia podane w programie należy traktować jako propozycje, nauczyciel może zaprojektować i realizować własne ćwiczenia.

W procesie nauczania-uczenia się wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do różnych podmiotów gospodarczych świadczących usługi turystyczne, stowarzyszeń i organizacji turystycznych. Zaleca się także organizowanie spotkań z przedstawicielami władz lokalnych, w celu zapoznania młodzieży z aktualnymi działaniami na rzecz turystyki w regionie.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

9

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna liczba godzin

1. Podstawowe wiadomości z zakresu turystyki 5 2. Rodzaje turystyki 10 3. Czynniki rozwoju turystyki 5 4. Usługi turystyczne 14 5. Krajowy i międzynarodowy ruch turystyczny 10 6. Organizacja i zarządzanie turystyką w Polsce 9 7. Polskie organizacje i stowarzyszenia turystyczne 4 8. Międzynarodowe organizacje 3 Razem 60

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać zmiany w zależności od potrzeb edukacyjnych szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie powinno odbywać się przez cały okres realizacji programu na podstawie określonych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów nauczyciel uzyskuje informacje dotyczące poziomu i zakresu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań

indywidualnych i grupowych, − prezentacji projektów. Podczas oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: − poprawne stosowanie terminologii turystycznej, − charakteryzowanie rodzajów turystyki, − charakteryzowanie usług turystycznych, − interpretowanie danych statystycznych dotyczących ruchu

turystycznego na świecie, w kraju, regionie, miejscowości, − pozyskiwanie informacji z różnych źródeł, − określanie markowych produktów turystyki polskiej, − analizowanie kompetencji organów państwowych i samorządowych

w zakresie turystyki,

10

− określanie zadań organizacji i stowarzyszeń branżowych, − aktywność i zaangażowanie uczniów podczas zajęć, − umiejętność pracy w grupie.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela.

Literatura Alejziak A.: Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku. Wyd. Abbis, Kraków 1999 Bielczyk B., Łobożewicz T.: Podstawy turystyki. Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2001 Borne H., Doliński A.: Organizacja turystyki. WSiP, Warszawa 2000 Borzykowski Jacek: Polityka turystyczna państwa. WKUP, Koszalin 2005 Davidson R.: Turystyka. PAPT, Warszawa 1996 Gaworecki W.: Turystyka. PWE, Warszawa 2007 Kompendium wiedzy o turystyce. Praca zbior. pod red. G. Gołembskiego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005 Kompendium pilota wycieczek. Praca zbior. pod red. Z. Kruczka. Proksenia, Kraków 2006 Medlik S.: Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1995 Strategia rozwoju turystyki w latach 2007-2013. Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2007 Terminologia turystyczna Światowej Organizacji Turystycznej. Instytut Turystyki, Warszawa 1994 Czasopisma: Rynek Turystyczny, Wiadomości Turystyczne Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

11

OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić sylwetkę zawodową pracownika turystyki, − określić kryteria doboru pracowników obsługi turystycznej, − zastosować przepisy Turystycznego Kodeksu Etycznego, − zastosować zasady komunikowania się z klientem, − zastosować zasady współpracy z zespołem, − zastosować metody rozwiązywania konfliktów, − zastosować przepisy prawa w działalności zawodowej, − określić rodzaje biur podróży, − określić zasady tworzenia regulaminu biura podróży, − zorganizować pracę biura podróży, − zastosować wymagania ergonomii podczas organizacji stanowisk

pracy, − zastosować przepisy prawa dotyczące obowiązków pracownika

i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

− zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy, − określić rodzaje bazy noclegowej, − scharakteryzować wymagania kategoryzacyjne dotyczące obiektów

hotelarskich, − zastosować formy współpracy biur podróży z obiektami noclegowymi, − określić gestorów bazy noclegowej, − zastosować formy współpracy z zakładami gastronomicznymi, − zaplanować jadłospisy zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, − rozróżnić rodzaje gości korzystających z usług żywieniowych, − wyjaśnić zasady organizacji przyjęć okolicznościowych, − określić zasady obsługi konsumenta, − scharakteryzować systemy obsługi kelnerskiej, − zastosować przepisy prawa dotyczące transportu w turystyce, − scharakteryzować przewoźników obsługujących ruch turystyczny, − określić rodzaje środków transportu turystycznego oraz warunki

przewozu, − scharakteryzować dokumenty przewozowe, − zastosować zasady współpracy z przewoźnikami turystycznymi, − scharakteryzować przepisy prawa dotyczące przewodnictwa

turystycznego i pilotażu wycieczek, − scharakteryzować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy związane

z przewodnictwem turystycznym i pilotażem wycieczek,

12

− określić rodzaje i klasy przewodników turystycznych, − scharakteryzować prawa i obowiązki oraz zadania przewodnika

turystycznego, − zastosować formy współpracy biura podróży z przewodnikami

turystycznymi, − określić prawa i obowiązki pilota wycieczki, − scharakteryzować etapy pracy pilota wycieczki, − określić formy zatrudniania pilota wycieczki przez biuro podróży, − scharakteryzować zasady nabywania uprawnień pilota wycieczki

i przewodnika turystycznego, − dokonać analizy przepisów prawa dotyczących ubezpieczeń

turystycznych, − scharakteryzować rodzaje towarzystw ubezpieczeniowych, − scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń turystycznych oraz

dokumentów ubezpieczeniowych, − dokonać wyboru najkorzystniejszych ofert ubezpieczeniowych, − scharakteryzować rodzaje oraz sposoby zwierania umów

turystycznych, − scharakteryzować prawa i obowiązki stron umowy turystycznej, − określić zakres odpowiedzialności biura podróży za niewykonanie lub

nienależyte wykonanie świadczeń ustalonych w umowie, − scharakteryzować strukturę oraz rodzaje produktów turystycznych, − dokonać analizy ofert usług turystycznych, − opracować programy różnych imprez turystycznych, − dokonać kalkulacji kosztów imprezy turystycznej oraz określić cenę, − zamówić świadczenia turystyczne, − zastosować różne formy sprzedaży produktów turystycznych, − zorganizować imprezy turystyczne krajowe i zagraniczne, grupowe

i indywidualne, z wolnej akwizycji i na życzenie klienta, − zorganizować i obsłużyć kongresy, giełdy turystyczne oraz imprezy

okolicznościowe, − zorganizować różne formy spędzania czasu wolnego uczestnikom

ruchu turystycznego, − zastosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa uczestników ruchu

turystycznego, − wykonać czynności związane z nadzorem przebiegu imprezy

turystycznej, − rozliczyć koszty imprez turystycznych, − posłużyć się rozkładami komunikacyjnymi w ruchu krajowym

i zagranicznym, − określić rodzaje dokumentów tożsamości,

13

− scharakteryzować rodzaje wiz, − zinterpretować przepisy celne, − zinterpretować przepisy walutowe, − scharakteryzować wymagania dotyczące przekraczania granicy

państwowej w ramach Unii Europejskiej i poza nią, − scharakteryzować dokumenty komunikacyjne, − scharakteryzować dokumenty finansowe obowiązujące w turystyce, − określić zadania polskich placówek konsularno-dyplomatycznych, − scharakteryzować obyczaje różnych narodów. Materiał nauczania 1. Kultura obsługi i etyka zawodu Sylwetka zawodowa pracownika turystyki. Kultura osobista. Kultura obsługi klienta. Kryteria doboru pracowników do obsługi ruchu turystycznego. Typy osobowości. Turystyczny Kodeks Etyczny. Zasady współpracy z zespołem. Metody rozwiązywania konfliktów. Zasady komunikowania się z klientem. Ćwiczenia: • Określanie cech osobowości oraz specyficznych umiejętności

pracowników branży turystycznej. • Określanie kryteriów doboru pracowników do obsługi ruchu

turystycznego. • Analizowanie przepisów Turystycznego Kodeksu Etycznego. 2. Działalność i organizacja biura podróży Przepisy prawa dotyczące działalności turystycznej. Rodzaje działalności turystycznej. Rodzaje biur podróży. Organizowanie biura podróży. Struktura biura podróży. Stanowiska pracy w biurze podróży. Odpowiedzialność biura podróży za nie wywiązanie się z umów. Współpraca biura podróży z usługodawcami. Regulamin biura podróży. Wyposażenie biura podróży. Internetowe biura podróży. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz wymagania ergonomii. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Ćwiczenia: • Określanie form prawnych biur podróży oraz kosztów założenia

działalności. • Planowanie działań związanych z uruchomieniem biura podróży. • Planowanie organizacji biura podróży na podstawie obowiązujących

przepisów.

14

• Analizowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w biurze podróży.

• Analizowanie wybranych przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej mających zastosowanie w turystyce.

3. Baza noclegowa w turystyce Przepisy prawa dotyczące świadczenia usług noclegowych. Baza noclegowa w Polsce. Baza noclegowa na świecie. Podział obiektów noclegowych. Klasyfikacja i kategoryzacja obiektów hotelarskich, wymagania kategoryzacyjne. Gestorzy bazy noclegowej. Usługi hotelarskie, usługi podstawowe i dodatkowe. Przepisy meldunkowe. Rodzaje rezerwacji. Stanowiska pracy. Gość hotelowy. Usługi noclegowe w obiektach ruchomych. Zakres świadczonych usług w obiektach hotelarskich. Specjalizacja w hotelarstwie. Systemy i łańcuchy hotelowe. Współpraca biur podróży z obiektami noclegowymi (charter, allotment, franchising). Obsługa turystów indywidualnych i grupowych. Sposoby rozliczania usług. Ćwiczenia: • Określanie struktury organizacyjnej hotelu, stanowisk pracy oraz

zakresu zadań pracowników. • Porównywanie wyposażenia hoteli zgodnie z wymaganiami

kategoryzacyjnymi. • Porównywanie jakości świadczonych usług noclegowych w obiektach

stałych i ruchomych. 4. Baza gastronomiczna w turystyce Pojęcie i funkcje współczesnej gastronomii. Rodzaje zakładów gastronomicznych. Rodzaje gości korzystających z usług żywieniowych. Zasady układania jadłospisów. Zwyczaje żywieniowe różnych narodów. Kuchnia narodowa i lokalna. Kuchnia międzynarodowa. Rodzaje posiłków. Zasady obsługi konsumentów. Serwis kelnerski. Żywienie uczestników grup wycieczkowych. Usługi cateringowe. Przyjęcia okolicznościowe. Współpraca biura podróży z zakładami gastronomicznymi. Sposoby zamawiania i rozliczania kosztów zamówionych usług żywieniowych. Ćwiczenia: • Planowanie tygodniowego jadłospisu dla dzieci w wieku 7 – 11 lat,

przebywających na koloniach letnich. • Planowanie jadłospisów dla osób przebywających na wczasach dla

odchudzających się.

15

• Określanie czynników mających negatywny wpływ na żywienie uczestników grup wycieczkowych.

5. Transport w turystyce Przepisy prawa dotyczące transportu w turystyce. Klasyfikacja i podział transportu. Środki transportu, warunki przewozu. Przewoźnicy drogowi. Rodzaje dróg. Kategoryzacja autokarów turystycznych. Rodzaje przewozów autokarowych. Procedury, przepisy i dokumenty przewozowe. Kalkulacja transportu autokarowego. Rodzaje przewoźników kolejowych. Kategorie pociągów. Rodzaje wagonów. Przewóz osób indywidualnych i grup turystycznych. Przewoźnicy lotniczy. Podstawowe pojęcia dotyczące ruchu lotniczego. Rodzaje samolotów. Loty regularne i czarterowe. Przewoźnicy morscy. Rodzaje środków transportu wodnego, standard i wyposażenie, ogólne warunki przewozu. Transport osobowy i towarowy. Wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu. Ćwiczenia: • Opracowywanie trasy przejazdu autokaru. • Obliczanie czasu przejazdu autokaru dla wybranej trasy wycieczki,

z uwzględnieniem obowiązkowych przerw oraz prędkości poruszania się pojazdu na drogach.

• Określanie różnic w wyposażeniu wagonów sypialnych i kuszetkowych.

• Dobieranie środka transportu dla klienta zamawiającego usługi o wysokim standardzie.

• Dobieranie środków transportu dla uczestników imprezy młodzieżowej.

6. Przewodnictwo turystyczne Przepisy prawa dotyczące przewodnictwa turystycznego. Sylwetka zawodowa przewodnika turystycznego, cechy i umiejętności przewodnika. Zadania przewodnika. Prawa i obowiązki przewodnika turystycznego. System szkolenia przewodników turystycznych. Formy zatrudniania przewodników. Odpowiedzialność prawna przewodnika turystycznego. Rodzaje i klasy przewodników turystycznych. Metodyka pracy przewodnika turystycznego. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy związane z przewodnictwem turystycznym. Ćwiczenia: • Planowanie pracy przewodnika turystycznego wycieczki szkolnej,

korzystającej ze środków komunikacji miejskiej.

16

• Określanie uprawnień przewodnika turystycznego na podstawie przepisów ustawy o usługach turystycznych.

• Określanie odpowiedzialności przewodnika wybranej imprezy turystycznej.

7. Pilotaż wycieczek Przepisy prawa dotyczące pilotażu wycieczek. Cechy osobowości i umiejętności pilota wycieczek. Zasady nabywania uprawnień pilota wycieczek, system szkolenia. Prawa i obowiązki pilota wycieczek. Pilot – rezydent. Etapy pracy pilota wycieczek, techniki pracy. Metodyka oprowadzania wycieczek miejskich, terenowych i autokarowych. Obsługa imprez specjalistycznych przez pilota wycieczek. Sytuacje nadzwyczajne w pracy pilota wycieczek. Formy zatrudniania pilotów. Odpowiedzialność prawna pilota wycieczek. Praca z grupą turystyczną, charakterystyka turystów. Ćwiczenia: • Planowanie pracy pilota wycieczki szkolnej, z uwzględnieniem

poszczególnych odcinków trasy. • Określanie zasad postępowanie pilota wycieczki w przypadku

stwierdzenia kradzieży paszportu uczestnikowi wyjazdu turystycznego.

• Opracowywanie sprawozdania merytorycznego i finansowego z przebiegu imprezy turystycznej.

8. Ubezpieczenia w turystyce Przepisy prawa dotyczące ubezpieczeń związanych z turystyką. Instytucje ubezpieczeniowe. Podział ubezpieczeń: ubezpieczenie kosztów leczenia, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenie kosztów rezygnacji z imprezy, ubezpieczenie assistance, ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia komunikacyjne. Zasady doubezpieczania klientów biur podróży. Rodzaje ubezpieczeń turystycznych. Dokumenty ubezpieczeniowe, prawa i obowiązki stron. Ogólne i szczegółowe warunki ubezpieczeń. Biuro podróży jako agent zakładu ubezpieczeniowego. Ćwiczenia: • Dobieranie najkorzystniejszego ubezpieczenia dla klienta

podróżującego po kraju i za granicą. • Określanie mocnych i słabych stron ubezpieczenia turystycznego

oferowanego przez dwa różne towarzystwa ubezpieczeniowe. • Porównywanie ofert ubezpieczeń turystycznych wybranych zakładów

i towarzystw ubezpieczeniowych.

17

9. Umowy turystyczne Umowa - sposoby zawierania. Rodzaje umów w turystyce: umowa o pojedyncze świadczenie, umowa o imprezę turystyczną. Podział umów: umowy z klientami, umowy z kontrahentami. Prawa i obowiązki stron zawierających umowę. Rozwiązanie umowy. Anulowanie umowy. Odpowiedzialność organizatora turystyki, pośrednika i agenta turystycznego. Odpowiedzialność hotelarza. Odszkodowanie, przedawnienie roszczeń. Umowy cywilnoprawne w obsłudze ruchu turystycznego. Ćwiczenia: • Opracowywanie projektów różnych umów dotyczących turystyki na

podstawie przepisów prawa cywilnego. • Określanie zakresu odpowiedzialności organizatora turystyki,

pośrednika turystycznego oraz agenta turystycznego. • Określanie wzajemnych praw i obowiązków stron umowy o imprezę

turystyczną.

10. Organizacja imprez turystycznych Produkt turystyczny - cechy i struktura. Kategorie produktów turystycznych. Impreza turystyczna - metody i techniki programowania imprez turystycznych krajowych i zagranicznych, przyjazdowych oraz wyjazdowych. Zasady opracowywania programów różnych imprez. Zasady programowania imprez specjalistycznych. Warunki programowania imprez turystyki kwalifikowanej. Bezpieczeństwo uczestników imprez turystycznych. Kalkulowanie kosztów imprez: elementy kalkulacji kosztów, koszty stałe i zmienne, zasady kalkulacji różnego rodzaju kosztów. Zamawianie świadczeń turystycznych, formy zamawiania usług. Sprzedaż produktów turystycznych. Warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych. Promocja sprzedaży produktów turystycznych, budowa katalogu ofert, foldery i ulotki reklamowe. Realizacja i obsługa imprezy turystycznej. Rozliczanie kosztów imprez turystycznych. Dokumenty akwizycyjne. Teczka imprezy turystycznej: zlecenie obsługi, zamówienie świadczeń, potwierdzenie przyjęcia imprezy do realizacji, zlecenie pracy pojazdu, zlecenie przewodnictwa i pilotażu, polisa ubezpieczeniowa, dokumenty finansowe-wpłaty, przelewy, rachunki, faktury. Procedury związane z płatnościami za usługi turystyczne. Ćwiczenia: • Opracowywanie programu autokarowej imprezy turystycznej zgodnie

z określoną trasą turystyczną.

18

• Obliczanie kosztów imprezy turystycznej z uwzględnieniem miejsc wolnych (bezpłatnych).

• Opracowywanie sprawozdania pilota z przebiegu określonej imprezy turystycznej.

• Rozliczanie kosztów imprezy, wystawianie faktury oraz określanie zysku z imprezy.

• Opracowywanie programu pobytu na zimowisku dzieci w wieku 13-15 lat.

• Przygotowywanie harmonogramu prac związanych z organizowaniem konferencji naukowej.

11. Obsługa podróżnicza Przepisy paszportowe: rodzaje paszportów, wymagane dokumenty, opłaty paszportowe. Przemieszczanie się obywateli państw strefy Schengen. Przepisy wizowe: rodzaje wiz, opłaty wizowe, wymagane dokumenty. Przepisy kodeksu celnego: dokumenty celne, wywóz i przywóz towarów, bagaż osobisty podróżnego. Przepisy dewizowe: dokumenty dewizowe, czynności obrotu dewizowego. Dokumenty komunikacyjne: bilety autokarowe, bilety kolejowe, bilety lotnicze, bilety promowe, taryfy przewozowe różnych przewoźników, rozkłady komunikacyjne krajowe i zagraniczne. Dokumenty finansowe: karty płatnicze, rodzaje kart płatniczych, zasady funkcjonowania kart płatniczych, międzynarodowe organizacje płatnicze, krajowe organizacje płatnicze, cechy kart płatniczych, czeki, rodzaje czeków, vouchery - cechy voucherów. Przejścia graniczne w ruchu pasażerskim: drogowe, powietrzne, morskie. Odprawa pasażerów. Obsługa pasażerów podczas podróży. Postępowanie w przypadku zagubienia bagażu. Infrastruktura dworców autokarowych, kolejowych, lotniczych, promowych. Udzielanie informacji klientom. Dokumenty informacyjne - foldery, ulotki, katalogi. Polskie placówki konsularno – dyplomatyczne, struktura organizacyjna, zadania. Obyczaje różnych narodów: ubiór, sposób bycia, mowa niewerbalna – gesty, zachowanie w miejscach kultu religijnego, zachowania grożące karą. Ćwiczenia: • Wypełnianie wniosku paszportowego oraz określanie procedury

składania kwestionariusza w biurze paszportowym. • Wypełnianie wniosków wizowych do krajów, które nie zniosły

obowiązku wizowego dla obywateli polskich. • Przygotowywanie kompletu dokumentów związanych z wyjazdem za

granicę autokarem turystycznym.

19

• Przygotowywanie kompletu dokumentów związanych z wyjazdem za granicę samochodem własnym i pożyczonym.

• Posługiwanie się rozkładami komunikacyjnymi różnych przewoźników, w wersji książkowej i internetowej.

Środki dydaktyczne Przepisy prawa dotyczące działalności turystycznej i hotelarskiej. Przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej. Przepisy prawa dotyczące uzyskiwania niezbędnych dokumentów do obsługi ruchu turystycznego i uprawiania turystyki. Informatory, foldery i katalogi turystyczne. Albumy i przewodniki turystyczne. Mapy turystyczne, geograficzne i atlasy samochodowe. Filmy dydaktyczne dotyczące walorów turystycznych, sylwetki zawodowej pracowników turystyki oraz obsługi ruchu turystycznego. Rozkłady komunikacyjne różnych przewoźników. Schematy, plansze i foliogramy dotyczące programowania imprez turystycznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Programy komputerowe dotyczące obsługi klienta biura podróży. Wzory dokumentów. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Obsługa ruchu turystycznego obejmuje treści dotyczące organizacji i obsługi ruchu turystycznego. Zajęcia należy realizować w korelacji z przedmiotami: Podstawy turystyki, Geografia turystyczna oraz Obsługa informatyczna w turystyce.

Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie umiejętności świadczenia wysokiej jakości usług turystycznych oraz podejmowania odpowiedzialnych decyzji.

Nauczyciel powinien zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz procedurami udzielania pierwszej pomocy. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, tekstu przewodniego, metody projektów, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń. Szczególnie zalecana jest metoda projektów.

20

Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, w pracowni turystycznej wyposażonej w odpowiednie środki dydaktyczne oraz w komputery. Zaleca się także prowadzenie zajęć w terenie.

Tematykę ćwiczeń w poszczególnych działach należy traktować jako propozycję, nauczyciel może opracować własne ćwiczenia możliwe do realizacji w swojej szkole. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do biur podróży, punktów informacji turystycznej, na lotnisko, na dworzec kolejowy lub promowy, do banku oraz do reprezentacyjnych terenów miasta lub okolicy. Wskazane jest zapraszanie przez szkołę przedstawicieli biur, organizacji i stowarzyszeń turystycznych oraz władz regionalnych, celem zapoznania uczniów z działaniami na rzecz turystyki. Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej, czasopism, katalogów oraz korzystania z zasobów Internetu.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Kultura obsługi i etyka zawodu 30 2. Działalność i organizacja biura podróży 42 3. Baza noclegowa w turystyce 33 4. Baza gastronomiczna w turystyce 22 5. Transport w turystyce 26 6. Przewodnictwo turystyczne 30 7. Pilotaż wycieczek 30 8. Ubezpieczenia w turystyce 19 9. Umowy turystyczne 22

10. Organizacja imprez turystycznych 66 11. Obsługa podróżnicza 40 Razem 360

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

21

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczać informacji o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Proces oceniania powinien być prowadzony w trakcie realizacji programu zgodnie z przyjętymi kryteriami. Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: − sprawdzianów pisemnych i ustnych, − sprawdzianów praktycznych, − testów osiągnięć szkolnych, − prezentacji projektów, − obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: − stosowanie obowiązujących przepisów prawa, − stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz udzielanie pierwszej pomocy, − udzielanie informacji klientom, − klasyfikowanie obiektów noclegowych, − sporządzanie i posługiwanie się dokumentacją, − projektowanie imprez turystycznych, − obliczanie kosztów różnego rodzaju imprez turystycznych. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, poziom wykonania ćwiczeń oraz prac a także zaangażowanie i aktywność na zajęciach.

22

Literatura Alejziak B.: Organizacja i technika pracy biurowej w turystyce. Albis, Kraków 2002 Alejziak W.: Turystyka wobec wyzwań XXI w..Albis, Kraków 1999 Alejziak W., Marciniec T.: Międzynarodowe organizacje turystyczne. Albis, Kraków 2003 Arkuszyński C.: Gastronomia hotelowa. Wybrane zagadnienia organizacyjne i podstawy obsługi. Ministerstwo Gospodarki, PZH, Warszawa 2001 Bieniek G.: Komentarz do kodeksu cywilnego, ksera trzecia-zobowiązania. Wydawnictwo Prawnicze Lewis Nexis, Warszawa 1999 Czownicki E., Kaliński D., Marciszewska E.: Transport lotniczy w gospodarce rynkowej. SGH, Warszawa 1992 Dunckel J.,Taylor B.: Profesjonalny system obsługi klienta. Strategie wiodące do sukcesu. Wydawnictwo M&A Communication, Lublin 1996 Dziedzic T., Łopaciński K.: Rynek lotniczy 2005. Raport. Instytut Turystyki, Warszawa 2005 Gawlik T.: Odpowiedzialność prawna przewodników turystycznych i pilotów wycieczek. Oddział Stołeczny PTTK, Warszawa 2000 Gaworecki W.: Turystyka. PWE, Warszawa 2002 Gołembski G.: Przedsiębiorstwo turystyczne. PWE, Warszawa 2007 Gołembski G.: Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej. Akademia Ekonomiczna, Poznań 1998 Gołembski G.: Vademecum pilota grup turystycznych. Akademia Ekonomiczna, Poznań 2007 Gospodarek J.: Prawo w turystyce. Difin, Warszawa 2006 Hamrol A.: Zarządzanie jakością z przykładami. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005 Januszewska M.: Znaczenie produktu uzdrowiskowego w rozwoju turystyki w Polsce, w: Markowe produkty turystyczne. Fundacja na rzecz rozwoju Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2004 Jędrzejczak I.: Nowoczesny biznes turystyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000 Kachniewska M.: Jak odnaleźć sukces w turystyce. Kultura jakości. Eurosystem, Warszawa 2002 Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B.: Produkt turystyczny. PWE, Warszawa 2005 Kempy D.: Logistyczna obsługa klienta. PWE, Warszawa 2001 Knowles T.: Zarządzanie hotelarstwem i gastronomią. PWE, Warszawa 2001 Konieczna – Domańska A.: Biuro podróży na rynku turystycznym. PWN, Warszawa 1999 Kruczek Z.: Kompendium pilota wycieczek. Proksenia, Kraków 2007

23

Kruczek Z., Wajdzik M.: Metodyka i technika pracy pilota – rezydenta. Proksenia, Kraków 2006 Kruczek Z., Walas B.: Promocja i informacja turystyczna. Proksenia, Kraków 2004 Kruczek Z.: Obsługa ruchu turystycznego. Proksenia, Kraków 2006 Lewandowski H.J.: Gastronomia. Zarys wykładu. Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Sopocie, Gdańsk 2000 Meyer B.: Wybrane aspekty obsługi ruchu turystycznego. Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2004 Meyer B.: Obsługa ruchu turystycznego. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2006 Miotke - Dzięgiel J.: Turystyka morska. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2002 Nalazek M., Moskała J., Błaszczuk W., Łopaciński K., Sikora K.: Internet w turystyce i hotelarstwie. Informatyka w hotelarstwie. Ministerstwo Gospodarki, PZH. Warszawa 2003 Panasiuk A.: Ekonomika turystyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 Pląder D.: Organizacja pracy w hotelarstwie. Krakowska Szkoła Hotelarska, Kraków 2001 Przecławski K.: Etyczne podstawy turystyki. Albis, Kraków 1997 Radwański Z.: Zobowiązania – część ogólna. Wyd. C.H.Beck, Warszawa 2000 Romanowski K.: Ubezpieczenia turystyczne. Druktur, Warszawa 1999 Tulibacki T.: Międzynarodowe systemy hotelowe. PZH, Warszawa 1999 Tauber R.D.: Rodzaje i organizacja sprzedaży w zakładach gastronomicznych. Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii, Poznań 2003 Turkiewicz E.: Organizacja imprez turystycznych. Krakowska Szkoła Hotelarska, Kraków 1998 Zawistowska H.: Podstawy prawa w turystyce. SGH, Warszawa – Łódź 1999 Yale P.: Działalność touroperatorska. Wydawnictwo Wiedza i Życie, Warszawa 2001 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

24

GEOGRAFIA TURYSTYCZNA Szczegółowe cele kształcenia − W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu geografii turystycznej, − rozróżnić źródła kartograficzne, − odczytać znaki kartograficzne na mapie, − scharakteryzować atrakcyjność turystyczną regionu na podstawie

źródeł kartograficznych, − posłużyć się różnymi rodzajami map, − skorzystać z literatury, informatorów i czasopism tematycznych

podczas programowania imprez turystycznych, − scharakteryzować regiony geograficzne Polski, − dokonać klasyfikacji walorów turystycznych, − określić walory środowiska przyrodniczego Polski oraz osobliwości

przyrody ożywionej i nieożywionej, − określić zależność między walorami przyrodniczymi a różnymi

formami turystyki, − określić rodzaje walorów kulturowych, − rozróżnić style w sztuce i architekturze, − scharakteryzować atrakcyjne obiekty architektury i budownictwa

w Polsce, − scharakteryzować regiony turystyczne Polski pod kątem naturalnych

i antropogenicznych walorów turystycznych, − określić regiony etnograficzne w Polsce oraz zwyczaje i tradycje ich

mieszkańców, − udzielić informacji o walorach przyrodniczych i kulturowych regionów

Polski, − udzielić informacji na temat polskich uzdrowisk, − dokonać analizy zagospodarowania turystycznego kraju, − scharakteryzować szlaki turystyczne reprezentatywne dla dziedzictwa

kulturowego i przyrodniczego bogactwa Polski, − sklasyfikować formy ochrony przyrody, − określić wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze, − zorganizować różne formy ruchu turystycznego z uwzględnieniem

przepisów ochrony środowiska, − scharakteryzować polskie obiekty, o szczególnych walorach

turystycznych, wpisane na Światową Listę UNESCO Dziedzictwa Kultury i Natury oraz na Listę Rezerwatów Biosfery,

− określić walory turystyczne polskich parków narodowych oraz innych form ochrony przyrody,

− dokonać analizy walorów turystycznych centrów i regionów Europy,

25

− scharakteryzować najbardziej atrakcyjne obiekty architektury i budownictwa w Europie,

− scharakteryzować walory przyrodnicze i antropogeniczne Azji, Afryki, Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii,

− scharakteryzować szczególne walory turystyczne parków narodowych na świecie,

− wykorzystać wiedzę na temat walorów przyrodniczych i kulturowych w Polsce i na świecie, do programowania imprez turystycznych,

− dokonać analizy atrakcyjności tras turystycznych. Materiał nauczania 1. Podstawowe zagadnienia z geografii turystycznej Podstawowe pojęcia z zakresu geografii turystycznej: atrakcyjność turystyczna, walory turystyczne, zagospodarowanie turystyczne, dostępność komunikacyjna, region i rejon turystyczny, miejscowość turystyczna. Kartograficzne źródła informacji geograficznej i turystycznej. Rodzaje map, mapy turystyczne i panoramy regionów górskich. Zasady posługiwania się mapami i planami. Orientacja mapy w terenie. Ćwiczenia: • Analizowanie atrakcyjności turystycznej wybranego regionu. • Obliczanie rzeczywistych odległości na podstawie map o różnej skali. • Analizowanie legendy map i planów. • Obliczanie wysokości względnej na podstawie mapy. • Sporządzanie profilu hipsometrycznego terenu. • Analizowanie przebiegu szlaku turystycznego na podstawie mapy. • Orientowanie mapy w terenie podczas wycieczki. • Porównywanie map turystycznych z mapami panoramicznymi. 2. Walory turystyczne środowiska przyrodniczego Polski Regiony fizyczno – geograficzne Polski. Cechy klimatu Polski. Typy pogody. Formy ukształtowania powierzchni kraju i ich walory turystyczne: skałki i grupy skalne, wąwozy, moreny czołowe, głazy narzutowe, zapadliska tektoniczne, odkrywki geologiczne. Walory specjalistyczne obszarów o zróżnicowanej rzeźbie terenu. Wykorzystanie rzek i akwenów wodnych w turystyce. Osobliwości flory i fauny oraz kompleksów leśnych w Polsce. Parki narodowe. Parki krajobrazowe. Rezerwaty przyrody. Formy krasu powierzchniowego i podziemnego. Uzdrowiska polskie.

26

Ćwiczenia: • Analizowanie mapy synoptycznej. • Projektowanie trasy wycieczki górskiej na podstawie zebranych

informacji. • Określanie form ukształtowania powierzchni terenu i przyrodniczych

walorów turystycznych na podstawie mapy krajobrazowej. • Opracowywanie prezentacji na temat wykorzystania rzek i jezior

w turystyce i rekreacji, w wybranym regionie. • Przygotowywanie prezentacji na temat osobliwości flory i fauny

występujących w najbliższym otoczeniu. • Określanie rozmieszczenia wielkich kompleksów leśnych na

podstawie mapy Polski. • Zaznaczanie parków narodowych na konturowej mapie Polski. • Określanie walorów leczniczych uzdrowisk polskich dla potrzeb

turystyki zdrowotnej. • Prezentowanie przyrodniczych walorów turystycznych wybranego

regionu. 3. Antropogeniczne walory turystyczne Polski Style w architekturze i sztuce. Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Muzea i obiekty unikatowe. Muzea etnograficzne, skanseny oraz ośrodki twórczości ludowej. Miejsca kultu religijnego. Zabytki działalności gospodarczej i techniki. Miejsca i muzea martyrologii na ziemiach polskich. Polskie imprezy kulturalne. Turystyczne ośrodki Polski. Ćwiczenia: • Sporządzanie mapy walorów kulturowych regionu metodą obrazkową. • Opracowywanie prezentacji na temat unikatowych obiektów

turystycznych w Polsce. • Określanie rozmieszczenia skansenów budownictwa ludowego na

mapie Polski. • Pozyskiwanie informacji o wybranych religiach i polskich miejscach

kultu religijnego, w celu opracowania programów wycieczek. • Ocenianie stopnia atrakcyjności turystycznej określonych zabytków

techniki oraz zabytków działalności gospodarczej. • Przygotowywanie kalendarza imprez kulturalnych w mieście lub

regionie. 4. Regiony turystyczne Polski Region zachodnio-pomorski. Region pomorski. Region kujawsko-pomorski. Region wielkopolski. Region lubuski. Region dolnośląski.

27

Region opolski. Region śląski. Region warmińsko-mazurski. Region podlaski. Region mazowiecki. Region łódzki. Region świętokrzyski. Region lubelski. Region małopolski. Region podkarpacki. Miasta – ośrodki turystyczne Polski. Regiony etnograficzne Polski. Urządzenia turystyczne i paraturystyczne. Rozmieszczenie infrastruktury turystycznej w Polsce. Zagospodarowanie turystyczne polskich uzdrowisk. Szlaki turystyczne Polski: Piastowski, Orlich Gniazd, Cystersów, Zamków Krzyżackich, Szlak Papieski, Tatarski na Podlasiu oraz Wielkich Jezior Mazurskich.

Ćwiczenia: • Opracowywanie prezentacji na temat atrakcji turystycznych regionów

Polski na podstawie informacji pozyskanych z różnych źródeł. • Udzielanie klientom biura podróży informacji na temat folkloru

wybranego regionu. • Opracowywanie programu imprezy turystycznej w wybranym regionie

Polski. • Porównywanie walorów turystycznych regionów o zróżnicowanym

krajobrazie na przykładzie Pojezierza Mazurskiego i Lubuskiego lub Sudetów i Tatr.

• Opracowywanie programu spływu kajakowego w wybranym regionie Polski.

• Projektowanie wycieczki miejskiej. • Sporządzanie mapy Polski, przedstawiającej zagospodarowanie

turystyczne kraju w formie blokdiagramu. • Opracowywanie hipsometrycznego profilu terenu na wybranym szlaku

górskim. • Analizowanie przebiegu szlaków turystycznych na podstawie map

i przewodników. • Planowanie przebiegu nowej trasy rowerowej w mieście, regionie. • Opracowywanie programu rajdu turystycznego na wybranym szlaku. 5. Turystyka a ochrona środowiska Polityka państwa i uregulowania prawne dotyczące ochrony środowiska. Formy ochrony przyrody w Polsce. Zagrożenia i degradacja walorów środowiska. Obszary ekologicznego zagrożenia w Polsce. Formy ruchu turystycznego, a przepisy ochrony środowiska. Polskie i międzynarodowe organizacje ochrony przyrody. Formy wyróżnienia i ochrony walorów turystycznych: Światowa Lista UNESCO Dziedzictwa Kultury i Natury, Światowa Lista Rezerwatów Biosfery – MAB, Konwencja Ramsar, Dyplom Europy, Natura 2000, Lista Pomników Historii.

28

Ćwiczenia: • Analizowanie przepisów prawa dotyczących ochrony środowiska. • Klasyfikowanie form ochrony przyrody w Polsce. • Analizowanie pozytywnego i negatywnego wpływu turystyki na

środowisko przyrodnicze. • Analizowanie regulaminów dotyczących turystyki na obszarach

prawnie chronionych. • Opracowywanie prezentacji na temat obiektów turystycznych

w Polsce wpisanych na Listę UNESCO Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury.

• Udzielanie informacji na temat walorów przyrodniczych objętych różnymi formami wyróżnienia i ochrony.

6. Regiony turystyczne Europy Państwa Europy. Uwarunkowania przyrodniczo – kulturowe rozwoju turystyki w Europie. Region środkowoeuropejski. Region wschodnioeuropejski. Region bałtycki. Region czarnomorski. Region adriatycki. Region śródziemnomorski. Region alpejski. Region zachodnioeuropejski. Region pirenejski. Region Wysp Brytyjskich. Region północnoeuropejski. Miasta – centra turystyczne Europy.

Ćwiczenia: • Zaznaczanie najważniejszych regionów turystycznych na mapach

konturowych Europy. • Opracowywanie programów wycieczek „szlakiem poloników” na

terenie państw sąsiadujących z Polską. • Projektowanie trasy wycieczki na podstawie planu wybranego miasta

europejskiego. • Opracowywanie programów wycieczek do wybranych miast

europejskich. 7. Regiony turystyczne świata Uwarunkowania przyrodnicze i społeczno-gospodarcze rozwoju turystyki w świecie. Regiony i ośrodki turystyczne krajów azjatyckich. Regiony turystyczne Afryki. Regiony i ośrodki turystyczne kontynentów amerykańskich. Regiony turystyczne Australii i Oceanii.

Ćwiczenia: • Opracowywanie prezentacji na temat walorów turystycznych

wybranych krajów. • Porównywanie walorów turystycznych krajów Maghrebu i krajów

Afryki Środkowej. • Projektowanie trasy trampingowej przez kontynent australijski.

29

• Udzielanie informacji klientom biura podróży na temat parków narodowych poszczególnych kontynentów.

Środki dydaktyczne Mapy fizyczne (ścienne): Polska, Europa, Półkula Wschodnia, Półkula Zachodnia, Afryka. Mapy polityczne świata, Europy, Polski. Mapy turystyczne krajów europejskich i wybranych ze świata. Plany miast i mapy regionów – głównych europejskich centrów turystycznych. Plany polskich miast – centrów turystycznych. Mapy turystyczne regionów turystycznych Polski. Atlas krajoznawczy Polski. Mapy samochodowe Polski, Europy, wybranych krajów świata. Mapy: fizyczna, krajoznawcza, topograficzna, krajobrazowa, synoptyczna, turystyczna swojego regionu, panoramy gór. Mapy konturowe Europy, Polski, regionu. Kompas. Filmy dydaktyczne prezentujące walory turystyczne i zagospodarowanie Polski i innych krajów. Plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne dotyczące: stylów architektonicznych, osobliwości flory i fauny, wyróżnionych i chronionych walorów turystycznych. Przewodniki turystyczne. Programy komputerowe, np. AutoRoute. Przepisy dotyczące ochrony przyrody. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Geografia turystyczna obejmuje treści dotyczące walorów turystycznych i antropogenicznych Polski, Europy i świata, infrastruktury turystycznej oraz ochrony środowiska. Podczas realizacji programu należy odwoływać się do wiedzy uczniów dotyczącej walorów turystycznych, obiektów architektury oraz ochrony krajobrazu w Polsce i na świecie. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz doboru odpowiednich środków dydaktycznych. W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, metody projektów oraz ćwiczeń. Szczególnie zalecana jest metoda projektów. Podczas realizacji programu należy zwracać uwagę na wpływ turystyki na środowisko oraz formy ochrony walorów turystycznych,

30

a także na kształtowanie poczucia odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Należy zapoznać uczniów z przepisami obowiązującymi turystów, dotyczącymi przebywania na obszarach prawnie chronionych. Zaproponowane w programie ćwiczenia nauczyciel może zmienić dostosowując ich treść i zakres do organizacyjnych i technicznych możliwości szkoły. Zajęcia należy prowadzić w pracowni geograficznej wyposażonej w odpowiednie środki dydaktyczne oraz w terenie, w grupach do 15 osób. Wskazane jest organizowanie wycieczek tematycznych do muzeów, parków narodowych, skansenów oraz udział w różnych imprezach kulturalnych. Realizując program nauczania szczególną uwagę należy zwracać na motywowanie uczniów do samodzielnej pracy, korzystanie z najnowszej literatury zawodowej oraz różnych źródeł informacji, a także zasobów Internetu.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna liczba godzin

1. Podstawowe zagadnienia z geografii turystycznej 14 2. Walory turystyczne środowiska przyrodniczego

Polski 22 3. Antropogeniczne walory turystyczne Polski 32 4. Regiony turystyczne Polski 70 5. Turystyka a ochrona środowiska 20 6. Regiony turystyczne Europy 56 7. Regiony turystyczne świata 26 Razem 240

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać zmiany w zależności od potrzeb edukacyjnych szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczać informacji o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Proces oceniania powinien być prowadzony w trakcie realizacji programu zgodnie z przyjętymi kryteriami.

31

Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, − prezentacji opracowanych projektów, − testów osiągnięć szkolnych.

Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów szczególną uwagę należy zwracać na: − korzystanie z różnych źródeł informacji turystycznej, − interpretację informacji znajdujących się w źródłach kartograficznych,

danych statystycznych lub promocyjnych, − udzielanie informacji o walorach środowiska geograficznego

zwłaszcza naturalnego i antropogenicznego, − projektowanie tras i programów imprez turystycznych, − aktywność i zaangażowanie uczniów podczas zajęć, − umiejętność pracy w grupie.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, prezentowane projekty oraz poziom wykonania ćwiczeń.

32

Literatura Charytonow E.: Zarys historii architektury. WSP, Olsztyn 1988 Estreicher K.: Historia sztuki w zarysie. PWN, Warszawa 1990 Kowalik T.: Skarby przyrody na turystycznym szlaku. COIT, Warszawa 1991 Kowalik T.: Kultura ludowa w Polsce. Kraj, Warszawa 1979 Kruczek Z.,red.: Kraje pozaeuropejskie. Zarys geografii turystycznej. Proksenia, Kraków 2002 Kruczek Z.: Polska. Geografia atrakcji turystycznych. Proksenia, Kraków 2007 Kruczek Z., Sacha S.: Europa. Geografia turystyczna. Proksenia, Kraków 2003 Kruczek Z., red.: Kompendium pilota wycieczek. Proksenia, Kraków 2006 Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J.: Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa 2002 Olchowik – Adamowska L., Stettner – Stefańska B., Ławecki T.: Podróż po krajach Unii Europejskiej. Świat Książki, Warszawa 2004 Orzechowska – Kowalska K.: Dzieje architektury inaczej. Drukarnia GS sp. z o.o., Kraków 2003 Warszyńska J.,red.: Geografia turystyczna świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, cz.1 i 2, Warszawa 2001 Zawada J.H.: Zabytki UNESCO. Polska. Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2004 Atlas polskich uzdrowisk. Praca zbiorowa. PTTK, Warszawa 1990 Turystyczny atlas Polski. Carta Blanca, Gdańsk – Warszawa 2005 Słownik geograficzno – krajoznawczy Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

33

EKONOMIA I PRAWO W TURYSTYCE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować podstawowe kategorie ekonomiczne, − wyjaśnić mechanizm gospodarki rynkowej, − określić czynniki wpływające na popyt i podaż usług turystycznych, − określić mierniki wzrostu gospodarczego, − scharakteryzować zjawisko inflacji, − scharakteryzować zjawisko bezrobocia, − wyjaśnić pojęcia: osoba fizyczna i osoba prawna, zdolność prawna

i zdolność do czynności prawnych, − rozróżnić rodzaje odpowiedzialności cywilnej w turystyce, − sporządzić dokumenty związane z założeniem przedsiębiorstwa, − sklasyfikować rodzaje przedsiębiorstw, − scharakteryzować zasady podejmowania działalności gospodarczej

w branży turystycznej, − zastosować przepisy prawa regulujące podejmowanie i prowadzenie

działalności gospodarczej, − zastosować przepisy prawa regulujące świadczenie usług

turystycznych, − zastosować międzynarodowe przepisy dotyczące działalności

turystycznej, − określić formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności

gospodarczej w turystyce, − określić podmioty świadczące usługi turystyczne, − scharakteryzować zadania i zakres odpowiedzialności organizatora

turystyki, pośrednika turystycznego i agenta turystycznego, − rozróżnić składniki majątku i kapitałów, − określić sposoby pozyskiwania kapitałów, − określić zasady pozyskiwania środków finansowych z funduszy

unijnych, − określić bilans majątkowy przedsiębiorstwa, − zastosować formy ewidencji w biurze podróży, − wyjaśnić zasady opodatkowania w formie karty podatkowej, − wyjaśnić zasady opodatkowania w formie ryczałtu

ewidencjonowanego, − określić zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów, − sporządzić podstawowe dokumenty księgowe,

34

− scharakteryzować zasady rozliczania się z dostawcami i odbiorcami usług turystycznych,

− scharakteryzować zasady współpracy biur podróży z biurem rachunkowym,

− scharakteryzować zasady współpracy biur podróży z bankiem, − określić zastosowanie programów komputerowych w rachunkowości, − scharakteryzować umowy cywilnoprawne stosowane w turystyce, − określić źródła informacji o pracy, − zastosować przepisy kodeksu pracy, − sporządzić dokumenty aplikacyjne, − zastosować metody poszukiwania pracy, − rozróżnić rodzaje odpowiedzialności pracowniczej, − scharakteryzować urlopy pracownicze, − scharakteryzować podstawowe przepisy i zasady bezpieczeństwa

i higieny pracy obowiązujące w biurze podróży. Materiał nauczania 1. Podstawowe kategorie i prawa ekonomiczne Podstawowe pojęcia ekonomiczne. Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania. Czynniki wytwórcze. Podstawowe systemy gospodarki narodowej. Rynek, jego rodzaje i funkcje. Popyt, podaż, cena. Czynniki wpływające na popyt i podaż. Równowaga rynkowa. Obieg produktu i dochodu w gospodarce. Mierniki wzrostu gospodarczego: Produkt Krajowy Brutto (PKB), Produkt Narodowy Brutto (PNB), Dochód Narodowy. Inflacja, jej rodzaje, stopa inflacji. Bezrobocie, jego rodzaje, stopa bezrobocia. Europejska Klasyfikacja Działalności. Ćwiczenia: • Charakteryzowanie podstawowych kategorii ekonomicznych. • Określanie potrzeb ludzkich i sposobów ich zaspokajania. • Analizowanie mechanizmu funkcjonowania gospodarki rynkowej. • Charakteryzowanie zjawiska równowagi rynkowej. • Analizowanie czynników wpływających na popyt turystyczny. • Analizowanie czynników wpływających na podaż usług turystycznych. 2. Wybrane zagadnienia prawa cywilnego Pojęcie osób fizycznych i prawnych. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Przedstawicielstwo. Przedawnienie roszczeń. Własność w pojęciu prawa cywilnego. Współwłasność. Prawa własności. Odpowiedzialność cywilna.

35

Ćwiczenia: • Sporządzanie wzorów pełnomocnictw (ogólnego i szczególnego). • Analizowanie zasad dotyczących odpowiedzialności kontraktowej

i deliktowej.

3. Przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej Przepisy prawa regulujące podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej. Przepisy prawa regulujące świadczenie usług turystycznych. Przepisy międzynarodowe dotyczące działalności turystycznej – dyrektywy i umowy międzynarodowe.

Ćwiczenia: • Analizowanie przepisów prawa dotyczących zasad podejmowania

działalności gospodarczej przez biura podróży. • Określanie odpowiedzialności karnej i cywilnej w pracy pilota

i przewodnika turystycznego. • Analizowanie dyrektyw i umów międzynarodowych dotyczących

turystycznej działalności gospodarczej. 4. Turystyczna działalność gospodarcza Formy organizacyjno – prawne prowadzenia działalności gospodarczej w turystyce. Zasady podejmowania działalności gospodarczej w turystyce. Dokumentacja związana z zakładaniem biura podróży. Działalność regulowana. Podmioty rynku turystycznego: biura podróży, obiekty noclegowe, przedsiębiorstwa przewozowe, obiekty gastronomiczne, przedsiębiorstwa uzdrowiskowe, przedsiębiorstwa usług sportowo – rekreacyjnych, przedsiębiorstwa świadczące usługi przewodnickie i pilotażowe. Uprawnienia do świadczenia usług turystycznych dotyczące transportu, pilotażu, przewodnictwa turystycznego, działalności uzdrowiskowej, usług sportowo – rekreacyjnych.

Ćwiczenia: • Rozróżnianie form organizacyjno – prawnych prowadzenia

działalności gospodarczej w turystyce. • Sporządzanie dokumentów związanych z zakładaniem biura podróży. • Rozróżnianie podmiotów świadczących usługi turystyczne. • Charakteryzowanie działalności różnych rodzajów biur podróży. • Sporządzanie umowy spółki cywilnej.

36

5. Finanse przedsiębiorstwa turystycznego Pojęcie i funkcje finansów przedsiębiorstwa turystycznego. Majątek przedsiębiorstwa turystycznego: trwały i obrotowy. Kapitał obcy i własny. Pozyskiwanie kapitałów. Pozyskiwanie środków finansowych z funduszy unijnych przez przedsiębiorstwo turystyczne. Bilans. Ćwiczenia: • Określanie trwałego i obrotowego majątku przedsiębiorstwa

turystycznego. • Rozróżnianie własnych i obcych kapitałów przedsiębiorstwa

turystycznego. • Obliczanie struktury majątku biura podróży. • Ustalanie potrzeb kredytowych na prowadzenie turystycznej

działalności gospodarczej. • Określanie możliwości pozyskiwania środków finansowych z funduszy

unijnych przez przedsiębiorstwo turystyczne. 6. Operacje gospodarcze Formy ewidencji w biurach podróży: karta podatkowa, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, podatkowa księga przychodów i rozchodów, pełna księgowość. Istota i rodzaje operacji gospodarczych. Dokumentacja księgowa operacji gospodarczych. Obrót pieniężny. Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami. Współpraca biura podróży z biurem rachunkowym. Współpraca biura podróży z bankiem: przelewy krajowe i zagraniczne, kursy walut. Programy komputerowe prowadzenia rachunkowości. Ćwiczenia: • Charakteryzowanie uproszczonych form ewidencji w biurach podróży. • Określanie operacji gospodarczych. • Sporządzanie wybranych dowodów księgowych. • Sprawdzanie dowodów księgowych pod względem formalnym

i merytorycznym. • Posługiwanie się tabelami kursów walut Narodowego Banku

Polskiego. 7. Umowy cywilnoprawne w turystyce Pojęcie i rodzaje umów. Przedmiot umowy. Zawarcie i rozwiązanie umów. Umowa o świadczenie usług turystycznych. Umowa o dzieło. Umowa zlecenie. Umowa sprzedaży. Umowa agencyjna. Umowa ubezpieczenia. Umowa przewozu. Umowa najmu. Umowa przechowania.

37

Ćwiczenia: • Sporządzanie wzorów określonych umów. • Analiza warunków zawierania i rozwiązywania umów. • Ustalanie praw i obowiązków stron umów. • Sporządzanie umowy o dzieło. • Sporządzanie umowy zlecenia dla pilota wycieczki. • Sporządzanie umowy biuro podróży – klient. 8. Pracownicy przedsiębiorstwa turystycznego Potrzeby i możliwości pracownika przedsiębiorstwa turystycznego. Źródła informacji o pracy: ogłoszenia prasowe, kontakty osobiste, Internet, agencje doradztwa personalnego. Dokumenty aplikacyjne: Curriculum Vitae, list motywacyjny. Metody poszukiwania pracy. Efektywne uczestnictwo w rozmowie kwalifikacyjnej. Prawne aspekty zatrudnienia. Umowy o pracę: rodzaje umów o pracę, nawiązywanie i rozwiązywanie umów o pracę. Prawa i obowiązki stron. Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej: tajemnica służbowa, ochrona danych osobowych klientów biura podróży, odpowiedzialność materialna, umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz po ustaniu stosunku pracy, odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi, odpowiedzialność porządkowa. Wynagrodzenie za pracę, składki wynagrodzenia. Czas pracy. Urlopy pracownicze. Bezpieczeństwo i higiena pracy.

Ćwiczenia: • Określanie źródeł informacji o pracy. • Sporządzanie życiorysu (Curriculum Vitae). • Sporządzanie listu motywacyjnego. • Analizowanie metod poszukiwania pracy. • Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej z kandydatem do pracy

(inscenizacja). • Określanie wynagrodzenia za pracę. • Sporządzanie umowy o pracę. • Sporządzanie wypowiedzenia umowy o pracę. • Sporządzanie kwestionariusza osobowego. • Sporządzanie świadectwa pracy. • Charakteryzowanie odpowiedzialności pracowniczej. • Rozliczanie czasu pracy. • Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego. • Udzielanie informacji na temat podstawowych przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w biurze podróży.

38

• Określanie konsekwencji nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Sporządzanie wykazu obowiązków pracownika i pracodawcy dotyczących wypadku przy pracy.

Środki dydaktyczne Plansze, foliogramy dotyczące terminologii ekonomicznej i prawnej. Kodeks cywilny, Kodeks spółek handlowych, Kodeks pracy. Ustawa o usługach turystycznych wraz z aktami wykonawczymi. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wraz z aktami wykonawczymi. Przepisy prawa dotyczące regulacji świadczenia usług turystycznych. Wzory dokumentów związanych z uruchomieniem i prowadzeniem działalności gospodarczej, wzory dokumentów księgowych. Podatkowa księga przychodów i rozchodów. Aktualne przepisy prawa dotyczące rachunkowości i finansów. Słowniki ekonomiczne. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Ekonomia i prawo w turystyce obejmuje zintegrowane treści z zakresu ekonomii, finansów i prawa. Przed przystąpieniem do realizacji zajęć, należy zdiagnozować poziom opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności z zakresu przedsiębiorczości. Wskazane jest systematyczne wyrównywanie poziomu wiedzy uczniów. Podczas realizacji programu proponuje się stosować następujące metody nauczania: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, w pracowni turystycznej oraz komputerowej. Zaleca się, aby część zajęć prowadzona była z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych, szczególnie z zakresu rachunkowości. Podczas realizacji programu należy zwracać uwagę na kształtowanie poczucia odpowiedzialności uczniów za podejmowane decyzje oraz przestrzeganie przepisów prawa dotyczących zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej. Należy umożliwić uczniom korzystanie z aktualnych przepisów prawa oraz wzorów dokumentów. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych i zapraszanie przez szkołę pracowników przedsiębiorstw turystycznych, urzędu skarbowego, urzędu statystycznego, urzędu gminy, celem poznania specyfiki pracy wymienionych instytucji.

39

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej i czasopism oraz korzystania z zasobów Internetu.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna liczba godzin

1. Podstawowe kategorie i prawa ekonomiczne 14 2. Wybrane zagadnienia prawa cywilnego 12 3. Przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej 8 4. Turystyczna działalność gospodarcza 30 5. Finanse przedsiębiorstwa turystycznego 24 6. Operacje gospodarcze 20 7. Umowy cywilnoprawne w turystyce 12 8. Pracownicy przedsiębiorstwa turystycznego 30 Razem 150

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać zmiany w zależności od potrzeb edukacyjnych szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały okres realizacji programu na podstawie określonych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

W wyniku procesu ewaluacji osiągnięć uczniów uzyskuje się informacje dotyczące poziomu i zakresu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań. W procesie oceniania szczególną uwagę należy zwracać na: − stosowanie poprawnej terminologii z zakresu ekonomii i prawa, − posługiwanie się przepisami prawa regulującymi świadczenie usług

turystycznych, − sporządzanie dokumentów aplikacyjnych, − stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, − pozyskiwanie niezbędnych informacji z odpowiednich źródeł,

40

− aktywność i zaangażowanie ucznia podczas zajęć, − umiejętność pracy w zespole.

Dokonując oceny należy zwrócić uwagę na aktywność ucznia, samodzielne wykonywanie ćwiczeń, umiejętność pracy w grupie. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić wyniki metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela. Literatura Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz.1. WSiP, Warszawa 2004 Dębski S., Dębski D.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz.2. WSiP, Warszawa 2004 Guzera K., Mierzejewska – Majcherek J.: Ekonomika przedsiębiorstw. Cz. 1. Difin, Warszawa 2006 Kuczyńska – Cesarz A, Cesarz T.: Elementy rachunkowości. Edukacja Difin, Warszawa 2005 Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Ekonomik, Warszawa 2006 Nestorowicz M.: Prawo turystyczne. Wolters Kluwer Polska – Oficyna, Kraków 2006 Nojszewska E.: Podstawy ekonomii. WSiP, Warszawa 2004 Padurek B.: Zasady rachunkowości. Cz.1 i cz.2. Wyd. Bożena Padurek, Wrocław 2007 Padurek B.: Rachunkowość przedsiębiorstw. Cz.1 Wyd. Bożena Padurek, Wrocław 2007 Padurek B.: Uproszczone formy rachunkowości. Wyd. Bożena Padurek, Wrocław 2007 Padurek B.: Technologie informatyczne w uproszczonych formach rachunkowości. Wyd. Bożena Padurek, Wrocław 2007 Padurek B.: Ryczałt. Karta podatkowa. Podatkowa księga przychodów i rozchodów. Wyd. Bożena Padurek, Wrocław 2007 Panasiuk A.: Ekonomika turystyki. PWN, Warszawa 2006 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

41

MARKETING USŁUG TURYSTYCZNYCH

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić istotę marketingu, − wyjaśnić podstawowe pojęcia marketingu, − scharakteryzować koncepcje marketingowe, − określić instrumenty marketingu mix, − dobrać narzędzia marketingu mix do strategii rozwoju

przedsiębiorstwa turystycznego, − sklasyfikować produkty w turystyce, − scharakteryzować cykl życia produktu, − określić warunki wejścia przedsiębiorstwa na rynek turystyczny, − określić funkcje cen, − scharakteryzować metody kształtowania cen w przedsiębiorstwie

turystycznym, − scharakteryzować strategie cenowe, − scharakteryzować rodzaje i strukturę kanałów dystrybucji w turystyce, − rozróżnić uczestników kanałów dystrybucji na rynku usług

turystycznych, − określić czynniki wpływające na wybór kanału dystrybucji, − scharakteryzować instrumenty promocji, − określić funkcje promocji w działalności przedsiębiorstwa

turystycznego, − opracować program promocji usług przedsiębiorstwa turystycznego, − określić program lojalnościowy przedsiębiorstwa turystycznego, − określić rolę personelu w działalności przedsiębiorstwa turystycznego, − zdefiniować pojęcie segmentacji rynku, − określić kryteria segmentacji rynku usług turystycznych, − wyjaśnić pojęcie niszy rynkowej w turystyce, − określić istotę badań marketingowych, − sklasyfikować badania marketingowe, − scharakteryzować zasady zarządzania marketingowego, − scharakteryzować rodzaje strategii marketingowych, − określić misję przedsiębiorstwa turystycznego, − wykonać analizę SWOT przedsiębiorstwa turystycznego, − określić elementy otoczenia rynkowego przedsiębiorstwa, − określić strukturę planu marketingowego, − określić narzędzia planów marketingowych.

42

Materiał nauczania 1. Podstawowe wiadomości o marketingu Pojęcie marketingu. Geneza marketingu. Powstanie i rozwój marketingu usług. Orientacje marketingowe. Marketing zewnętrzny. Marketing interakcyjny. Marketing wewnętrzny. Marketing społeczny. Marketing w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa turystycznego. Ćwiczenia • Określanie zasad stosowania marketingu w turystyce. • Analizowanie wpływu transformacji ustrojowej na rozwój marketingu

w turystyce. • Charakteryzowanie specyfiki marketingu usług turystycznych na

podstawie wybranego przedsiębiorstwa. 2. Marketing mix Pojęcie marketingu mix. Podstawowe narzędzia marketingu mix. Produkt turystyczny jako narzędzie marketingu mix. Cykl życia produktu turystycznego. Marka produktu w marketingu turystycznym. Cena jako element mieszanki marketingowej. Metody kształtowania cen w turystyce. Dystrybucja usług turystycznych jako instrument marketingu mix. Promocja jako narzędzie komunikacji przedsiębiorstwa turystycznego z rynkiem. Elementy promocji. Środki reklamy. Sponsoring. Personel w przedsiębiorstwie turystycznym, zespół, zwierzchnik. Motywowanie pracowników. Ćwiczenia • Przygotowywanie narzędzi marketingu mix do realizacji strategii

rozwoju przedsiębiorstwa turystycznego. • Ocenianie wpływu działań personelu na funkcjonowanie biura

podróży. • Ocenianie produktów biura podróży oraz produktów przedsiębiorstw

konkurencyjnych, na podstawie katalogów ofert. • Ocenianie działań promocyjnych wybranych przedsiębiorstw

turystycznych na podstawie reklamy prasowej. • Ocenianie korzyści ze sprzedaży produktów markowych na podstawie

danych Instytutu Turystyki. • Porównywanie rodzaju rabatów i obniżek stosowanych przy wyborze

oferty turystycznej w różnych okresach czasowych. • Określanie wpływu cyklu życia produktu na różnicowanie cen usług

turystycznych zamieszczonych w katalogach. • Rozróżnianie instrumentów promocji usług turystycznych.

43

3.Segmentacja rynku Pojęcie segmentacji rynku. Kryteria segmentacji. Wybór rynku docelowego. Nisze rynkowe w turystyce. Działania marketingowe oparte na segmentacji rynku. Ćwiczenia: • Opracowywanie kryteriów przeprowadzania segmentacji rynku usług

turystycznych. • Prezentowanie wybranych przedsiębiorstw turystycznych działających

na rynku usług. • Opracowywanie koncepcji działania biura podróży z zastosowaniem

narzędzi marketingowych. 4. Badania marketingowe Informacja marketingowa w przedsiębiorstwie turystycznym: dane pierwotne, dane wtórne. Źródła danych. Pojęcie i istota badań marketingowych. Klasyfikacja badań marketingowych. Badania ilościowe. Badania jakościowe. Rodzaje i metody badań marketingowych. Dobór próby do badań marketingowych. Etapy realizacji badań marketingowych. Wykorzystywanie wyników badań marketingowych w procesie planowania i podejmowania decyzji rynkowych przedsiębiorstwa turystycznego. Ćwiczenia: • Analizowanie źródeł informacji rynkowych wykorzystywanych

w przedsiębiorstwie turystycznym. • Planowanie usług turystycznych z wykorzystaniem wyników badań

marketingowych. • Przeprowadzanie wywiadu grupowego wśród uczniów na temat

częstotliwości i preferencji wyjazdów turystycznych.

5. Zarządzanie marketingowe Pojęcie zarządzania marketingowego. Etapy zarządzania marketingowego. Misja przedsiębiorstwa turystycznego. Strategie marketingowe: produktowo – rynkowa, konkurencyjna. Analiza marketingowa: rola i pojęcie analizy, analiza SWOT, pozycja strategiczna przedsiębiorstwa, cele działalności przedsiębiorstwa. Planowanie marketingowe: plany taktyczne, plany strategiczne, biznesplan. Analiza otoczenia rynkowego przedsiębiorstwa. Ćwiczenia: • Opracowywanie misji przedsiębiorstwa turystycznego. • Przeprowadzanie analizy marketingowej SWOT biura podróży.

44

• Opracowywanie uproszczonego biznesplanu biura podróży. Środki dydaktyczne Przepisy prawa dotyczące ochrony konsumenta. Filmy dydaktyczne z zakresu marketingu i obsługi klienta. Plansze, foliogramy, makiety dotyczące działalności marketingowej. Schematy organizacyjne biur podróży. Plany marketingowe, biznes plany przykładowych biur podróży. Materiały promocyjne biur turystycznych, organizacji i stowarzyszeń branżowych. Cenniki usług turystycznych. Prezentacje multimedialne i audiowizualne. Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Marketing usług turystycznych jest kształtowanie umiejętności wykonywania badań marketingowych oraz zarządzania marketingiem w przedsiębiorstwie turystycznym. Podczas realizacji programu nauczania należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności prowadzenia działań marketingowych zgodnie z obowiązującymi regułami. Szczególną uwagę należy zwrócić na mix marketingowy: personel, zarządzanie marketingowe, analizę marketingową. Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, metody projektów, gier dydaktycznych, pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń. Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, nauczyciel może opracować inne ćwiczenia możliwe do wykonania w warunkach szkoły. Wykonywanie ćwiczeń ma na celu utrwalanie umiejętności praktycznych oraz kształtowanie umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji w zakresie wykonywanych zadań zawodowych, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, skutecznego komunikowania się z innymi uczestnikami procesu pracy, efektywnego współdziałania w zespole, a także umiejętności organizowania i oceniania własnej pracy. Program przedmiotu należy realizować w grupach do 15 osób, w pracowni komputerowej oraz turystycznej wyposażonej w odpowiednie środki dydaktyczne.

45

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin: Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin 1. Podstawowe wiadomości o marketingu 10 2. Elementy marketingu mix 35 3. Segmentacja rynku 10 4. Badania marketingowe 30 5. Zarządzanie marketingowe 35

Razem 120

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie podczas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie określonych kryteriów.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów nauczyciel uzyskuje informacje dotyczące poziomu i zakresu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Osiągnięcia uczniów proponuje się oceniać na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − prezentacji opracowanych projektów, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. W procesie oceniania należy zwracać uwagę na: − planowanie działań marketingowych, − promocję produktu, usług, przedsiębiorstwa, − opracowywanie strategii przedsiębiorstwa, − wyszukiwanie i selekcję informacji, − aktywność i samodzielność ucznia.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględniać zakres i poziom opanowania umiejętności określonych w programie przedmiotu, posługiwanie się terminologią z zakresu marketingu oraz zastosowanie wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych.

46

Literatura Altkorn J.: Strategia marki. PWE, Warszawa 1999 Altkorn J.: Marketing w turystyce. PWE, Warszawa 1994 Altkorn J.: Podstawy marketingu. Instytut Marketingu, Kraków 1995 Blythe J.: Komunikacja marketingowa. PWE, Warszawa 2002 Borosiak B.: Marchandising. Akademia Ekonomiczna, Poznań 2005 Bosiacki S., Sikora J.: Podstawy marketingu w turystyce i rekreacji. AWF, Poznań 1999 Cenker E.M.: Public relations. Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 2000 Cianciara J., Uściska B.: Komunikacja społeczna. Komunikowanie się z mediami w praktyce. Wydawnictwo Astrum, Wrocław 1999 Datko M.: Sponsoring. Wyższa Szkoła Komunikacji i Zarządzania, Poznań 2003 Gierszewska G., Romanowska M.: Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2002 Gordon I.H.: Relacje z klientami. Marketing partnerski. PWE, Warszawa 2001 Kaczmarczyk S.: Badania marketingowe – metody i techniki. PWE, Warszawa 2002 Kall J.: Reklama. PWE, Warszawa 2000 Kall J.: Silna marka. Istota i kreowanie. PWE, Warszawa 2001 Mazur J.: Decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie. Difin, Warszawa 2002 Mazurkiewicz L.: Planowanie marketingowe w przedsiębiorstwie turystycznym. PWE, Warszawa 2002 Middleton V.T.C.: Marketing w turystyce. PAPT, Warszawa 1996 Motyka P.: Marketing w biurze podróży. Agencja Wydawniczo – Reklamowa Kanon, Warszawa 1997 Mruk H., Pilarczyk B., Szulce H.: Marketing. Uwarunkowania i instrumenty. Akademia Ekonomiczna, Poznań 2005 Mruk H., Rutkowski I.P.: Strategia produktu. PWE, Warszawa 2001 Nessim H., Dodge M.R.: Kształtowanie cen. Strategie i procedury. PWE, Warszawa 1997 Nikodemska-Wołowik A.M.: Jakościowe badania marketingowe. PWE, Warszawa 1999 Nowacka A., Nowacki R.: Podstawy marketingu. Difin, Warszawa 2004 Nowotny I.: Plan marketingowy. Poltext, Warszawa 1993 Payne A.: Marketing usług. PWE, Warszawa 1997 Pomykalski A.: Nowoczesne strategie marketingowe. Indor, Warszawa 2003 Rozwadowska B.: Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy. Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2002 Rudawska E.: Lojalność klientów. PWE, Warszawa 2005

47

Rudnicki L.: Zachowania rynkowe nabywców. Mechanizmy i uwarunkowania. Akademia Ekonomiczna, Kraków 2004 Storbacka K., Lehtinen J.R.: Sztuka budowania trwałych związków z klientami. Dom Wydawniczy ABC, Kraków 2001 Sztucki T.: Promocja, reklama, akwizycja sprzedaży. Placet, Warszawa 1995 Unold J.: Systemy informacyjne marketingu. Akademia Ekonomiczna, Wrocław 2001 Urbanowska-Sojkin E.: Zarządzanie przedsiębiorstwem. Od kryzysu do sukcesu. Akademia Ekonomiczna, Poznań 1998 Vollmuth H.J.: Controlling : planowanie, kontrola, kierowanie. Placet, Warszawa, 2003 Westwood J.: Marketing plan. Businessman Book, Gdańsk 1993 Wiktor J., W.: Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem. PWE, Warszawa 2001 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

48

OBSŁUGA INFORMATYCZNA W TURYSTYCE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zorganizować stanowisko pracy biurowej zgodnie z wymaganiami

ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

− wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu obsługi informatycznej w przedsiębiorstwie turystycznym,

− zastosować techniki komputerowe, − wykorzystać programy graficzne do tworzenia materiałów

reklamowych biura podróży, − zastosować techniki biegłego pisania na klawiaturze komputera, − wyjaśnić podstawowe hasła i pojęcia występujące w sieci Internet, − skorzystać z poczty elektronicznej i innych nośników informacji, − posłużyć się wyszukiwarką internetową, − pozyskać informacje zawarte w portalach internetowych, − zaplanować zadania zawodowe przy użyciu kalendarza

elektronicznego, − określić rodzaje dokumentów biurowych, − zastosować zasady redagowania pism z uwzględnieniem właściwych

form i zwrotów, − sporządzić pisma związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstw

turystycznych, − zastosować metody archiwizowania dokumentacji biurowej, − posłużyć się sprzętem i urządzeniami biurowymi, − posłużyć się specjalistycznymi programami użytkowymi stosowanymi

w turystyce, − skorzystać z komputerowych systemów rezerwacyjnych podczas

obsługi ruchu turystycznego. Materiał nauczania 1. Technika komputerowa w turystyce Organizacja stanowiska pracy. Podstawowe pojęcia z zakresu obsługi informatycznej w przedsiębiorstwie turystycznym. Budowa sprzętu komputerowego: jednostka centralna, urządzenia peryferyjne, nośniki danych. Oprogramowanie komputerowe: system operacyjny Windows, programy aplikacyjne: Edytor tekstu Word. Arkusz kalkulacyjny Excel. Baza danych Access, programy graficzne. Techniki biegłego pisania na

49

klawiaturze komputera. Poczta elektroniczna i sieć Internet. Usługi informacyjne na bazie WWW. Menedżer informacji osobistej (organizer). Ćwiczenia: • Projektowanie stanowiska pracy biurowej zgodnie z wymaganiami

ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

• Drukowanie kopert i etykiet adresowych. • Sporządzanie korespondencji seryjnej dostosowanej do potrzeb biura

podróży. • Opracowywanie materiałów reklamowych biura podróży: wizytówek,

ulotek, ofert programowych, folderów. • Obliczanie kosztów imprezy turystycznej z zastosowaniem arkusza

kalkulacyjnego. • Pozyskiwanie z Internetu informacji niezbędnych do organizacji

imprez turystycznych. • Korzystanie z różnych przeglądarek internetowych. • Opracowywanie internetowej reklamy biura podróży. • Rezerwowanie usług turystycznych przez Internet (symulacja). • Zarządzanie informacjami i przydzielanie im priorytetów. • Planowanie prac przy pomocy organizera. 2. Praca biurowa Rodzaje dokumentów biurowych. Części składowe pisma urzędowego. Zasady redagowania pism. Forma i układ pism. Adresowanie kopert. Przygotowanie korespondencji do wysyłki. Obieg i przechowywanie dokumentów. Instrukcje kancelaryjne. Rzeczowy wykaz akt. Obsługa sprzętu biurowego: faksu, kserokopiarki, telefonu z automatyczną sekretarką, skanera, niszczarki. Obsługa odtwarzacza CD i DVD. Zasady posługiwania się aparatem i kamerą cyfrową. Ćwiczenia • Sporządzanie różnego rodzaju pism. • Drukowanie pism oraz ich kopiowanie. • Przepisywanie tekstów w celu opanowania technik biegłego

posługiwania się klawiaturą komputerową. • Adresowanie kopert z wykorzystaniem komputera. • Sporządzanie protokołu, notatki, sprawozdania. • Przygotowywanie CV i listu motywacyjnego. • Planowanie sposobu obiegu i przechowywania dokumentów. • Posługiwanie się instrukcjami obsługi sprzętu i urządzeń biurowych. • Wysyłanie i odbieranie faksów.

50

• Odbieranie telefonu służbowego oraz nagrywanie się na automatyczną sekretarkę.

3. Użytkowe programy specjalistyczne Specjalistyczne programy komputerowe: charakterystyka programów, budowa programów, zastosowanie programów. Globalne systemy rezerwacyjne (GDS): funkcje systemu. Systemy informacji turystycznej. Ćwiczenia: • Stosowanie specjalistycznych programów do obsługi biura podróży. • Dokonywanie sprzedaży usług turystycznych za pośrednictwem

Internetu (symulacja). • Rozliczanie kosztów świadczeń z wykorzystaniem określonego

programu komputerowego. Środki dydaktyczne Komputery połączone w sieć. Licencjonowane oprogramowanie systemowe. Komputer i panel do prezentacji. Profesjonalne programy komputerowe do obsługi biura turystycznego. Techniczny sprzęt biurowy. Telefon z automatyczną sekretarką. Drukarki, skanery, kamery, niszczarki. Instrukcje obsługi poszczególnych urządzeń. Plansze i foliogramy związane z systemami operacyjnymi. Wzory pism i dokumentów. Schematy do nauki biegłego pisania na klawiaturze komputera. Przeglądarki stron WWW. Rzutnik multimedialny. Programy do obsługi poczty elektronicznej. Menedżer informacji osobistej (organizer). Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Obsługa informatyczna w turystyce jest kształtowanie umiejętności obsługi sprzętu i urządzeń biurowych, stosowania technik komputerowych, w tym programów użytkowych, sporządzania różnego rodzaju pism oraz ich przechowywania.

Przed przystąpieniem do realizacji zajęć, należy zdiagnozować poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności dotyczących systemów operacyjnych i sieci komputerowych. Wskazane jest systematyczne wyrównywanie poziomu

51

wiedzy uczniów, eliminowanie nieprawidłowych nawyków oraz utrwalanie zasad bezpiecznej pracy z komputerem i innymi urządzeniami elektronicznymi.

Podczas realizacji programu należy odwoływać się do wiedzy uczniów dotyczącej budowy komputera i jego podstawowych funkcji, a także do umiejętności nabytych podczas realizacji innych przedmiotów zawodowych.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, wykładu informacyjnego, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, nauczyciel może opracować inne ćwiczenia możliwe do wykonania w warunkach szkoły.

W trakcie realizacji programu nauczania, należy zwracać szczególną uwagę na korzystanie z międzynarodowych zasobów informacji. Ważne jest kształtowanie umiejętności korzystania z poczty elektronicznej, wyszukiwania i selekcjonowania informacji oraz planowania zadań za pomocą organizera. Uczniowie powinni posługiwać się takimi urządzeniami, jak: fax, skaner, kamera, niszczarka.

Opanowanie umiejętności posługiwania się komputerowymi systemami rezerwacyjnymi, często sprawia uczniom trudności, należy dążyć do tego, aby każda szkoła posiadała programy specjalistyczne do obsługi ruchu turystycznego, pomimo znacznych kosztów, które należy przeznaczyć na ich zakup.

Program przedmiotu należy realizować w grupach do 15 osób w pracowni komputerowej wyposażonej w odpowiednie środki dydaktyczne.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin: Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin 1. Technika komputerowa w turystyce 75 2. Praca biurowa 28 3. Użytkowe programy specjalistyczne 47

Razem 150 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

52

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie podczas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczać informacji o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: − sprawdzianów pisemnych, − obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, − sprawdzianów praktycznych wykonywanych na stanowisku

komputerowym. Podczas oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: − obsługę sprzętu i urządzeń biurowych, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej podczas korzystania z urządzeń i sprzętu biurowego,

− kolejność i czas wykonania określonych czynności, − korzystanie z różnych źródeł informacji. Każde wykonane przez ucznia zadanie powinno być ocenione. Kontrolę poprawności wykonania zadań należy przeprowadzać w trakcie i po jego wykonaniu. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela.

53

Literatura Ball B.: Linux. Helion, Gliwice 1998 Chruściel W.: Podręcznik do obsługi systemu ProHOTT 2000, HS Partner Pro-Test SA, Warszawa 2001 Hallberg B.: Sieci komputerowe – kurs podstawowy. Editio, Kraków 2000/2002 Gierz W.: ABC sekretarki. ODiDK, Gdańsk 1994 Groszek Maciej.: ABC 2007 Excela. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007 Kinel K., Mikołajewska G.: Piszę na maszynie. Ćwiczenia. Ethos, Warszawa 1996 Kopertowska M.: Ćwiczenia z Microsoft Power Point. Mikom, Warszawa 1997 Kuciński K.: abc… Excela 2002. Editio, Kraków 2000/2002 Lipiński I.: Fidelio Front Office Management. Hugin Sweda Polska Sp. z o.o., Warszawa 2000 Madeja L.: Ćwiczenia z systemu Linux, podstawy obsługi systemu. Mikom, Warszawa 1999 Michałowska A., Michałowski S.: Sieci komputerowe od A do Z. Mikom, Warszawa 2000 Nalazek M., Moskała J., Błaszczuk W., Łopaciński K., Sikora K.: Internet w turystyce i hotelarstwie. Informatyka w hotelarstwie. PZH, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2002 Ruszczyk Z.: Internet w biznesie. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Warszawa 1997 Sokół M.: E-mail – poczta elektroniczna dla każdego. Helion, Gliwice 1999 Strebe M.: NT SERVER 4. Mikom, Warszawa 2000 Tomaszewska-Adamarek Aleksandra.: ABC Word 2007 PL. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007 Zimek Roland.: PowerPoint 2007 PL ćwiczenia. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007 Zasoby sieci Internet Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

54

JĘZYK OBCY ZAWODOWY Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − posłużyć się słownictwem zawodowym w języku obcym, − odczytać ze zrozumieniem ostrzeżenia, informacje i ogłoszenia

w języku obcym, − pozyskać w obcojęzycznych portalach internetowych informacje

niezbędne do organizacji imprez turystycznych, − opracować i zaprezentować informacje o usługach biura podróży, − sformułować pisemne i ustne wypowiedzi w języku obcym związane

z realizacją zadań zawodowych, − scharakteryzować w języku obcym wybrane regiony turystyczne

Polski i świata, − zarekomendować zagranicznemu turyście walory i atrakcje

turystyczne Polski, − zarezerwować zagraniczną usługę turystyczną, − udzielić informacji turystycznej w języku obcym, − udzielić informacji w języku obcym na podstawie polskojęzycznych

źródeł informacji, − udzielić obcojęzycznym klientom informacji na temat danych

liczbowych dotyczących rachunków, cen, godzin, terminów i dat, − wykorzystać znajomość języka obcego podczas obsługi klientów biura

podróży, − przeprowadzić rozmowę telefoniczną w języku obcym, − opracować materiały informacyjne w języku obcym, dotyczące usług

turystycznych, − sporządzić dokumenty w języku obcym, związane z organizacją

imprez turystycznych, − sporządzić korespondencję biurową w języku obcym, − sporządzić dokumenty w języku obcym, związane z zatrudnieniem, − skorzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji

technicznej, katalogów oraz specjalistycznego oprogramowania do wykonywania zadań zawodowych z zakresu turystyki.

Materiał nauczania 1. Informacje użytkowe Plan miasta i okolicy. Lokalizacja różnych obiektów użyteczności publicznej. Dni i godziny urzędowania. Religie: kościoły, nabożeństwa. Usługi: handlowe, medyczne, dentystyczne, pocztowe, transportowe

55

i inne. Listy: zwykłe, polecone, priorytetowe. Waluta: kursy walut, formy płatności, bankomaty. Parkowanie pojazdu w mieście: płatne, bezpłatne, strzeżone, niestrzeżone. Komunikacja miejska: autobus, tramwaj, metro, kolej dojazdowa, linie pospieszne, podmiejskie, nocne. Bilety: normalne i ulgowe, jednorazowe, jednodniowe, tygodniowe, okresowe. Karta miejska. Taksówki: taryfy, zamawianie. Imprezy kulturalne: muzyczne, teatralne, plastyczne. Uroczystości i święta w Polsce. Usługi telefoniczne, telefony alarmowe. Ćwiczenia: • Odczytywanie ze zrozumieniem informacji, ostrzeżeń i ogłoszeń. • Tłumaczenie na język polski pytań, informacji i komunikatów

wysłuchanych w języku obcym. • Informowanie klientów o imprezie kulturalnej oraz o cenach biletów. • Udzielanie informacji w języku obcym o repertuarze kin na podstawie

polskojęzycznej gazety. • Udzielanie odpowiedzi na pytanie o drogę w budynku,

w mieście. • Udzielanie informacji na temat dojazdu do różnych obiektów

w mieście. • Formułowanie pytań o godziny pracy różnych sklepów oraz udzielanie

odpowiedzi. • Sporządzanie pisemnych informacji i ogłoszeń w języku obcym. • Sporządzanie tekstu zaproszenia na imprezę zawierającego

informację o dojeździe.

2. Promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie Położenie geograficzne Polski. Ukształtowanie terenu. Krajobrazy Polski: morze, rzeki, jeziora, lasy, góry. Parki narodowe. Osobliwości polskiej flory i fauny. Regiony turystyczne i miasta Polski. Zabytki historyczne: zamki, pałace, parki, obiekty sakralne, najstarsze obszary miast (stare miasto). Elementy architektury: fasada, wnętrze, komnata, wieża, dzwonnica, witraż, sklepienie, krypta, grobowiec, kolumna. Folklor: rzemiosło artystyczne, muzyka. Klimat. Atrakcyjność turystyczna Polski w różnych porach roku. Turystyka aktywna: sporty wodne, zimowe, jeździectwo, polowania, wspinaczka i wędrówki górskie, turystyka rowerowa. Imprezy: kulturalne, religijne, sportowe, handlowe. Promocja lokalnych walorów i atrakcji turystycznych. Ćwiczenia: • Odczytywanie ze zrozumieniem obcojęzycznych informacji

turystycznych o Polsce.

56

• Pozyskiwanie informacji na temat walorów turystycznych Polski ze źródeł wizualnych i audialnych w języku obcym.

• Prezentowanie atrakcyjności turystycznej miejscowości lub regionu z wykorzystaniem map, przezroczy, fotografii.

• Udzielanie informacji w języku obcym gościom szkoły podczas oprowadzania ich po najciekawszych miejscach miasta albo okolicy.

• Zadawanie pytań i udzielanie informacji na temat aktualnej oferty turystycznej, rekreacyjnej, kulturalnej (inscenizacja).

• Doradzanie wyboru miejsca spędzania urlopu w Polsce, w zależności od pory roku i zainteresowań zagranicznego turysty.

• Przeprowadzanie wywiadów z cudzoziemcami na temat ich wrażeń z pobytu w Polsce.

• Opracowywanie tekstów materiałów reklamowych zachęcających zagranicznych turystów do odwiedzania Polski latem i zimą.

• Sporządzanie gazetek, plakatów, stron internetowych promujących atrakcyjność turystyczną Polski.

3. Wybrane kierunki turystyczne w Europie i na świecie Zagraniczne kierunki turystyczne. Miejsca najczęściej odwiedzane przez Polaków w określonych porach roku. Miasta. Atrakcje turystyczne: zabytki, przyroda, parki rozrywki. Światowe organizacje turystyczne. Państwa członkowskie Unii Europejskiej. Państwa graniczące z Polską. Ćwiczenia: • Wyszukiwanie określonych informacji w obcojęzycznym przewodniku

turystycznym, folderze lub ulotce reklamowej. • Pozyskiwanie informacji na temat wybranych kierunków

turystycznych, na podstawie filmów krajoznawczych w języku obcym. • Identyfikowanie popularnej atrakcji turystycznej na podstawie jej opisu

odczytanego głośno przez nauczyciela lub kolegę z klasy. • Lokalizowanie na mapie krajów i ich stolic, których nazwy zostały

podane w języku obcym. • Przygotowywanie i przedstawianie prezentacji na temat

zagranicznych kierunków turystycznych. • Przeprowadzanie wywiadów z osobami powracającymi

z zagranicznych wycieczek. • Pisanie relacji z podróży oraz pocztówki z wycieczki zagranicznej.

4. Działalność biura podróży Turystyka: przyjazdowa, wyjazdowa, grupowa, indywidualna, krajowa, zagraniczna. Cel podróży: wypoczynek, edukacja, biznes, leczenie, religia, odwiedzanie krewnych i znajomych. Rodzaje imprez

57

turystycznych, wycieczki: autokarowe, samochodowe, rowerowe, piesze. Szlaki turystyczne. Rejsy. Zwiedzanie miast i atrakcji turystycznych z przewodnikiem. Rola przewodnika i pilota wycieczki. Oferty biur podróży. Oferty „Last minute” i „First minute”. Programy wycieczek. Imprezy pobytowe. Organizacja kongresów. Turystyka motywacyjna. Ubezpieczenia: składka, polisa, wniosek o wypłatę odszkodowania. Bezpieczeństwo. Wzywanie pomocy w języku obcym. Pomoc w nagłych wypadkach. Ćwiczenia: • Pozyskiwanie informacji o programach wycieczek na podstawie

obcojęzycznych katalogów. • Analizowanie obcojęzycznej dokumentacji imprezy, formularzy

ubezpieczeniowych, programu wycieczki. • Sporządzanie notatek lub wypełnianie formularza na podstawie

nagranej lub odczytanej głośno informacji o organizacji imprezy turystycznej.

• Informowanie zagranicznych klientów o ofertach biura podróży. • Omawianie programu wycieczki w języku obcym na podstawie

polskojęzycznego programu. • Doradzanie klientom w wyborze wycieczki lub miejsca spędzania

urlopu. • Uzgadnianie z turystami zagranicznymi miejsca, terminów i cen

zakwaterowania. • Udzielanie turystom informacji o ubezpieczeniach. • Przestrzeganie zagranicznych turystów przed zagrożeniami lokalnymi,

takimi jak kradzieże, choroby. • Przypominanie turystom o przestrzeganiu norm zachowania

obowiązujących w kraju recepcyjnym. • Opracowywanie na piśmie programów jedno- i kilkudniowych

wycieczek po Polsce. • Opracowywanie materiałów reklamowych, promocyjnych, ofert

specjalnych. 5. Obsługa podróżnicza Komunikacja krajowa i międzynarodowa: kolejowa, autobusowa, lotnicza. Rozkłady jazdy i lotów: przyjazd, przylot, odjazd, odlot. Pociągi: połączenia lokalne i dalekobieżne, bezpośrednie i z przesiadkami, pociągi osobowe, pospieszne, ekspresowe. Wagony: 1 i 2 klasy, restauracyjne, sypialne, kuszetki. Dworzec kolejowy: poczekalnia, kasy biletowe, przechowalnia bagażu, peron, tor. Opóźnienia pociągów. Autobusy dalekobieżne: fotele lotnicze; przyciemniane szyby; toaleta,

58

klimatyzacja, barek, video. Podróżowanie samochodem. Podróże lotnicze: rejsowe, czarterowe; tanie linie lotnicze. Klasa ekonomiczna, biznesowa, pierwsza. Rezerwacja i sprzedaż biletów. Bilet: w jedną stronę, powrotny. Opłaty lotniskowe. Dokumenty podróży. Odprawa pasażerów na lotnisku: bagażowa, paszportowa, celna. Obsługa pasażerów w czasie lotu. Odbiór bagażu. Postępowanie w przypadku zagubienia bagażu. Ćwiczenia: • Wyszukiwanie w obcojęzycznych przewodnikach informacji na temat

korzystania z różnych środków transportu. • Udzielanie informacji rowerzystom lub turystom zmotoryzowanym na

temat trasy dojazdu. • Sporządzanie notatki o połączeniach: kolejowych, autobusowych,

lotniczych po wysłuchaniu nagranych lub odczytanych informacji w języku obcym.

• Przygotowywanie i przekazywanie informacji o rodzaju dróg w Polsce, przepisach ruchu drogowego, zagrożeniach na drogach, stacjach benzynowych.

• Opracowywanie i przedstawianie prezentacji na temat podróżowania samolotem.

• Redagowanie tekstu materiału promocyjnego zachęcającego do podróżowania tanimi liniami lotniczymi.

• Prowadzenie rozmowy z klientem na temat rezerwacji biletów, zalet podróżowania oraz niezbędnych dokumentów związanych z wyjazdem do krajów UE oraz USA (inscenizacja).

• Prowadzenie rozmowy dotyczącej zaginionego bagażu (inscenizacja).

6. Obsługa turystów w obiektach noclegowych Rodzaje obiektów noclegowych. Kategorie hoteli, typy pokoi i ich wyposażenie. Główne działy hotelu. Personel hotelu. Usługi podstawowe i dodatkowe. Gastronomia hotelowa. Basen, sauna, fitness, salon fryzjersko-kosmetyczny. Obsługa turystów indywidualnych i grupowych. Obsługa seminariów, kongresów i konferencji. Goście hotelu: gość bez rezerwacji, z rezerwacją, trudny lub kłopotliwy gość, stały gość, VIP. Rezerwacja, meldowanie, pobyt, regulowanie należności za pobyt. Taryfy: pełna, dla firm, dla stałych gości, z rabatem.

59

Ćwiczenia: • Pozyskiwanie określonych informacji z obcojęzycznych opisów hoteli. • Zapisywanie informacji o usługach hotelu po wysłuchaniu nagranej

lekcji z podręcznika lub głośno odczytanego tekstu. • Prezentowanie hotelu poznanego na wycieczce dydaktycznej,

praktyce zawodowej lub na podstawie materiałów reklamowych. • Rekomendowanie tanich noclegów: w schroniskach młodzieżowych,

domach wycieczkowych, kwaterach prywatnych, campingach, polach namiotowych.

• Rezerwowanie telefoniczne noclegów (symulacja). • Przyjmowanie gościa w hotelu, udzielanie informacji związanych

z pobytem w hotelu (inscenizacja). • Uzgadnianie terminów i cen wynajmu oraz wyposażenia sal

konferencyjnych lub bankietowych (inscenizacja). • Przyjmowanie skarg gości dotyczących wyposażenia pokoju, usług,

błędów w rachunku, wyjaśnianie pozycji rachunku, przepraszanie (inscenizacja).

• Prowadzenie rozmowy z gościem podczas wymeldowywania z hotelu – zadawanie pytań dotyczących korzystania z mini-baru, hotelowego telefonu oraz formy płatności rachunku: gotówką, kartą kredytową, przelewem, pożegnanie gościa (inscenizacja).

• Sporządzanie pism do różnych hoteli, dotyczących: informacji o ich ofertach, rezerwacji, potwierdzeń oraz zmian rezerwacji.

• Opracowywanie tekstu informacji o hotelu, do zagranicznego katalogu.

7. Usługi żywieniowe Rodzaje zakładów gastronomicznych i oferowane usługi: restauracje, kawiarnie, kafeterie, bary, puby. Posiłki. Napoje: alkoholowe, bezalkoholowe. Potrawy, składniki, przyprawy, smaki. Specjalność zakładu. Sposób przyrządzenia i podania potraw. Zastawa stołowa. Kuchnia narodowa, lokalna, wegetariańska. Tradycyjne potrawy kuchni polskiej, menu na Boże Narodzenie, Wielkanoc. Degustacje. Usługi żywieniowe dla turystów: pełne wyżywienie, śniadanie z obiadokolacją, nocleg ze śniadaniem, wyżywienie we własnym zakresie. Przestrzeganie diet i restrykcji religijnych. Suchy prowiant na wycieczkę. Organizacja bankietów. Bufet. Zamawianie potraw. Karty menu. Dania z karty oraz dania w zestawach. Doradzanie w kwestii wyboru potraw i napojów. Przyjmowanie należności z zastosowaniem różnych form płatności, wyjaśnianie poszczególnych pozycji w rachunku.

60

Ćwiczenia: • Odczytywanie obcojęzycznych kart menu. • Tłumaczenie wypowiedzi w języku obcym: pytań i życzeń uczestników

wycieczki dotyczących zamówień dań i napojów. • Udzielanie informacji na temat tradycyjnych dań kuchni polskiej

dotyczących: smaku, wyglądu, składników potraw, sposobu przyrządzania i podania.

• Opisywanie potraw z różnych krajów Europy i świata. • Informowanie o godzinach serwowania posiłków. • Przygotowywanie prezentacji na temat zwyczajów kulinarnych

w Polsce oraz w innych krajach. • Rezerwowanie miejsc w restauracji (symulacja). • Zamawianie zestawów suchego prowiantu na wycieczkę dla grupy

turystów (symulacja). • Zamawianie potraw w restauracji (inscenizacja). • Tłumaczenie obcokrajowcowi oferty dań obiadowych

znajdujących się w polskojęzycznej karcie (inscenizacja). • Przyjmowanie reklamacji dotyczących potraw i obsługi konsumenta

(inscenizacja). • Układanie jadłospisu na jedno- lub kilkudniowy pobyt turystów. • Zapisywanie przepisu na potrawę lub napój. • Opracowywanie informacji do Internetu na temat atrakcji kulinarnych

Polski. • Opracowywanie w języku obcym projektu karty menu na przyjęcie

okolicznościowe.

8. Praca w biurze obsługi turystycznej Zasady telefonowania: przedstawianie się, podawanie przedmiotu rozmowy, prowadzenie rozmowy, udzielanie informacji. Zasady odbierania telefonu, notatki z rozmowy telefonicznej, prośba o przeliterowanie, powtórzenie, zaczekanie przy telefonie. Umawianie, potwierdzanie, odwoływanie spotkania. Korespondencja zawodowa: list - układ graficzny pisma, faks, e-mail, notatka wewnętrzna. Zwroty grzecznościowe i korespondencyjne przyjęte w danym języku. Korespondencja biura podróży z instytucjami współpracującymi, takimi jak hotel, przewoźnik, organizator imprezy, firma cateringowa oraz z klientami indywidualnymi. Wypełnianie kwestionariuszy i formularzy. Odczytywanie ogłoszeń oraz prowadzenie rozmów w języku obcym dotyczących wolnych stanowisk pracy w przedsiębiorstwach branży turystycznej, umawianie się na rozmowę kwalifikacyjną. Zasady sporządzania w języku obcym CV i listu motywacyjnego. Rozmowa

61

kwalifikacyjna dotycząca: wykształcenia, umiejętności, zainteresowań, planów na przyszłość. Ćwiczenia: • Odczytywanie obcojęzycznych listów i pism urzędowych oraz

porządkowanie ich według tematyki oraz wagi spraw. • Zapisywanie podawanych ustnie informacji dotyczących terminów,

godzin, dat, adresów. • Pozyskiwanie informacji z nagranych wiadomości telefonicznych. • Przedstawianie najnowszej oferty wakacyjnej biura podróży w ramach

usług telemarketingowych (symulacja). • Prowadzenie rozmów telefonicznych w biurze podróży, udzielanie

informacji dotyczących usług turystycznych (inscsenizacja). • Sporządzanie odpowiedzi na korespondencję prowadzoną z biurem

podróży. • Sporządzanie różnych pism związanych z funkcjonowaniem

przedsiębiorstwa turystycznego. • Adresowanie kopert do instytucji i odbiorców indywidualnych. • Sporządzanie notatki z rozmowy telefonicznej. • Określanie wymagań, które powinni spełniać przyszli pracownicy, na

podstawie lektury obcojęzycznych ogłoszeń o wolnych stanowiskach pracy.

• Odpowiadanie na pytania dotyczące wykształcenia, umiejętności, zainteresowań (inscsenizacja).

• Sporządzanie własnego życiorysu (CV) w języku obcym. • Przygotowywanie listu motywacyjnego w odpowiedzi na ogłoszenie

o pracy w przedsiębiorstwie turystycznym. • Wypełnianie kwestionariusza aplikacyjnego dla osób ubiegających się

o pracę lub praktykę zagraniczną w branży turystycznej. • Wypełnianie w języku obcym kwestionariusza o stanie zdrowia dla

kandydatów do pracy. Środki dydaktyczne Filmy dydaktyczne w języku obcym dotyczące obsługi turystycznej. Filmy obcojęzyczne promujące walory turystyczne Polski oraz walory zagranicznych kierunków turystycznych. Publikacje obcojęzyczne Polskiej Organizacji Turystycznej. Wzory formularzy w językach obcych (dwujęzyczne). Wzory pism i dokumentów w językach obcych (dwujęzyczne). Mapy. Plany miast. Mapki obiektów. Ogłoszenia i informacje z bieżącej prasy polskiej dotyczące imprez turystycznych, wypoczynkowych i ofert przewozów pasażerskich.

62

Dodatki turystyczne do polsko- i obcojęzycznych czasopism. Przewodniki i foldery w języku obcym i polskim. Programy wycieczek i innych imprez turystycznych. Karty menu. Rozkłady jazdy kolei i autobusów. Rozkłady lotów. Wzory biletów lotniczych. Wzory rachunków. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu jest kształtowanie wyjątkowo ważnych w branży turystycznej umiejętności posługiwania się językiem obcym.

W procesie kształcenia uczeń powinien opanować język zawodowy w zakresie takich kompetencji, jak: rozumienie tekstów pisanych, rozumienie ze słuchu, prowadzenie rozmów związanych z realizacją zadań zawodowych oraz pisanie tekstów obcojęzycznych.

Skuteczne komunikowanie się zależy od stopnia opanowania podstawowych struktur językowych, a także od wiedzy uczniów i umiejętności nabytych podczas realizacji programów innych przedmiotów zawodowych.

Ze względu na zróżnicowany poziom językowych kompetencji uczniów rozpoczynających naukę, wskazane jest powtarzanie materiału gramatycznego oraz stopniowe wprowadzanie słownictwa zawodowego. Należy systematycznie wprowadzać nowe treści z zakresu gramatyki. Niewskazane jest prowadzenie zajęć poświęconych wyłącznie gramatyce.

Należy powtarzać i stopniowo wprowadzać nowe treści obejmujące: − rzeczowniki, rodzajniki, przedimki, liczbę mnogą, deklinację, − liczebniki główne i porządkowe, daty i godziny, − czasowniki regularne i nieregularne, czasy, − tryb rozkazujący czasowników, − stronę bierną czasowników, tryb warunkowy, − formy grzecznościowe, − zaimki osobowe, dzierżawcze, zwrotne, wskazujące, względne, − przyimki, przysłówki, − strukturę zdań pojedynczych, twierdzących, pytających, przeczących, − strukturę zdań złożonych, różne typy zdań złożonych, spójniki, − konstrukcję zdań z imiesłowami, z bezokolicznikiem, − mowę zależną.

Wprowadzając stopniowo elementy języka zawodowego należy zwracać uwagę na właściwą wymowę, akcent, intonację zdań i prawidłową pisownię wyrazów.

63

Podczas realizacji programu należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe komunikowanie się w języku obcym, ponieważ pracownicy branży turystycznej mają stały kontakt nie tylko z klientami i kontrahentami biura podróży, ale także posługują się dokumentami, których treść powinni rozumieć oraz umieć je sporządzać. Ważną formą kontaktu jest rozmowa telefoniczna.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: metody sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych, dyskusji dydaktycznej, metody projektów oraz ćwiczeń.

Umiejętność rozumienia ze słuchu należy ćwiczyć poprzez rozmowę w języku obcym nauczyciela z uczniami, słuchanie nagranych tekstów i dialogów z podręcznika, korzystanie z materiałów filmowych w wersji obcojęzycznej. Zaproponowane w programie ćwiczenia nauczyciel może modyfikować dostosowując ich treść i zakres do możliwości organizacyjnych i technicznych szkoły oraz poziomu opanowania języka obcego przez uczniów w poszczególnych klasach i grupach.

Większość nowoczesnych, dostępnych na rynku podręczników do nauki języków obcych dla potrzeb turystyki, zawiera aktualne treści oraz dobrze przygotowane merytorycznie zadania, a także materiały dźwiękowe na płytach CD. Należy również korzystać z bezpłatnych materiałów informacyjnych, dodatków turystycznych do prasy codziennej lub innych dostępnych publikacji. Wskazane jest korzystanie z Internetu.

Należy zadbać również o wystrój i wyposażenie pomieszczeń dydaktycznych w mapy, sprzęt audio i video, foldery, katalogi wycieczek i informatory, a także słowniki tematyczne.

Podczas zajęć z języka obcego zawodowego zaleca się korzystanie z pracowni komputerowej. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

64

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna Liczba godzin

1. Informacje użytkowe 58

2. Promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie 38

3. Wybrane kierunki turystyczne w Europie i na świecie 28

4. Działalność biura podróży 60 5. Obsługa podróżnicza 25 6. Obsługa turystów w obiektach noclegowych 10 7. Usługi żywieniowe 10 8. Praca w biurze obsługi turystycznej 35 Razem 264

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie poziomu i zakresu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia należy prowadzić systematycznie podczas realizacji programu nauczania przedmiotu, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Kryteria oceniania należy przedstawić uczniom na początkowych zajęciach.

W procesie oceniania należy stosować: − sprawdziany pisemne: uzupełnianie tekstu z lukami, redagowanie

pism, wypełnianie formularza na podstawie przeczytanych lub wysłuchanych informacji, rozwiązywanie zadań wielokrotnego wyboru, dobór kolokacji,

− sprawdziany ustne: dialog kierowany, w którym nauczyciel jest rozmówcą, prezentacja na zadany temat, scenki sytuacyjne, odtwarzanie z pamięci krótkich dialogów sytuacyjnych, poleceń, ogłaszanie komunikatów,

− obserwację pracy uczniów podczas wykonywania zadań. Należy tak projektować sprawdziany by uczeń mógł czerpać

satysfakcję z pracy nad doskonaleniem swoich kompetencji językowych i był zainteresowany samodzielnym wykonywaniem zadań.

Oceniając umiejętności uczniów określone w szczegółowych celach kształcenia należy brać pod uwagę następujące kryteria: − umiejętność komunikowania się w języku obcym, w celu pozyskania

i udzielenia informacji,

65

− prawidłową komunikację werbalną i niewerbalną, w typowej sytuacji związanej z obsługą turystyczną,

− rozumienie ze słuchu, biegłość mówienia i prowadzenia rozmowy, − poprawność fonetyczną i gramatyczną, − tłumaczenie i sporządzanie tekstu pisanego.

Należy uwzględniać również aktywność i zaangażowanie ucznia podczas zajęć.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych metod sprawdzania osiągnięć uczniów. Literatura Dziedzic E., Sancewicz-Kliś A.: Słownik turystyki i hotelarstwa. Polsko-angielski, angielsko-polski. Poltext, Warszawa 1998 Europejski system opisu kształcenia językowego. CODN, Warszawa 2003 Europejskie portfolio językowe dla dorosłych. CODN, Warszawa 2005 Jedlińska M., Obodyński D.: Słownik turystyki i hotelarstwa. Polsko-niemiecki, niemiecko-polski. Poltext, Warszawa 2000 Komorowska H.: Metodyka nauczania języków obcych. Wydawnictwo Fraszka, Warszawa 2002 Kozierkiewicz R.: Słownik terminów hotelowo-turystycznych. Angielsko-polski, polsko-angielski. Wyd. C.H.Beck, Warszawa 2007 Smogorzewska A.: Francuski słownik tematyczny. Wyd. Rea, Warszawa 2006 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

66

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zorganizować stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − posłużyć się sprzętem i urządzeniami biurowymi, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, związane z obsługą turystyczną,

− posłużyć się sprzętem przeciwpożarowym, − udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, − określić strukturę i zakres działania różnych przedsiębiorstw

turystycznych, − scharakteryzować systemy sprzedaży usług turystycznych, − zaplanować czynności handlowe, − zastosować różne techniki sprzedaży usług turystycznych, − doradzić klientowi w podjęciu decyzji, − zastosować werbalne i niewerbalne techniki komunikowania się, − zastosować metody prowadzenia negocjacji, − określić typ osobowości klienta, − zastosować zasady asertywności w kontaktach z klientami, − zastosować sposoby radzenia sobie ze stresem, − zastosować sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach

zawodowych, − zastosować zasady prowadzenia rozmowy telefonicznej, − przygotować oferty biura podróży dla różnych klientów, − opracować programy różnych rodzajów imprez turystycznych, − dokonać kalkulacji kosztów imprez turystycznych, − określić zadania osób związanych z bezpośrednią obsługą imprez

turystycznych, − zamówić usługi turystyczne, − rozliczyć koszty imprez turystycznych, − wystawić fakturę VAT za usługi turystyczne, − sporządzić dokumentację związaną z przebiegiem imprezy

turystycznej, − pozyskać informacje turystyczne z różnych źródeł, − udzielić informacji związanych z obsługą podróżniczą, − zastosować różne formy płatności za usługi turystyczne, − posłużyć się tradycyjnymi i internetowymi rozkładami

komunikacyjnymi, − sporządzić umowy z klientami biura podróży,

67

− sporządzić umowy z usługodawcami, − opracować materiały reklamowe biura podróży, − rozróżnić rodzaje dokumentów związanych z pobytem w różnych

krajach. Materiał nauczania 1. Turystyczna działalność gospodarcza Zakładanie przedsiębiorstw turystycznych: biur podróży, punktów informacji turystycznej, obiektów noclegowych, określanie ich struktury i zakresu działania. Organizowanie stanowisk pracy. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Posługiwanie się sprzętem przeciwpożarowym. Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. Posługiwanie się sprzętem i urządzeniami biurowymi. Opracowywanie materiałów promocyjnych. Sporządzanie katalogów ofert w wersji tradycyjnej i elektronicznej. 2. Nowoczesne systemy sprzedaży i obsługi klienta Stosowanie technik sprzedaży usług turystycznych. Planowanie czynności handlowych. Nawiązywanie i utrwalanie kontaktów z klientami i usługodawcami. Stosowanie technik komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Prowadzenie negocjacji z zastosowaniem różnych stylów i technik. Prezentacja ofert. Finalizowanie umów handlowych. Prowadzenie telemarketingu. Zasady prowadzenia rozmowy telefonicznej. Rozpoznawanie potrzeb i oczekiwań klienta. Określanie typów osobowości klientów. Stosowanie zachowań asertywnych podczas obsługi klienta. Radzenie sobie ze stresem. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach zawodowych. Prowadzenie sprzedaży z wykorzystaniem Internetu. 3. Przygotowanie i rozliczanie imprez turystycznych Organizowanie imprezy turystycznej: programowanie, kalkulowanie, zamawianie świadczeń. Sprzedaż imprezy turystycznej: dobór metod sprzedaży, opracowanie strategii promocji, przygotowywanie informacji dla referentów i agentów turystycznych, prowadzenie sprzedaży, udzielanie klientom informacji dotyczących warunków uczestnictwa w imprezach turystycznych. Realizacja imprez turystycznych: zawieranie umów z klientami i usługodawcami, odprawa pilota w biurze podróży, realizacja świadczeń turystycznych. Wykonywanie czynności związanych z zakończeniem imprezy turystycznej. Ocenianie jakości świadczonych usług oraz przebiegu imprezy turystycznej. Rozliczanie kosztów imprez

68

turystycznych. Wystawianie dokumentów finansowych: rachunków, faktur. 4. Obsługa podróżnicza Pozyskiwanie, gromadzenie oraz udzielanie informacji turystycznych. Opracowywanie materiałów informacyjnych biura podróży: ulotek, informatorów, plakatów. Posługiwanie się rozkładami komunikacyjnymi różnych przewoźników. Rodzaje taryf przewozowych. Dokonywanie rezerwacji biletów i innych świadczeń turystycznych. Dobieranie połączeń komunikacyjnych. Przyjmowanie należności z zastosowaniem różnych form płatności: gotówką, kartą płatniczą, czekiem, przelewem bankowym. Rozróżnianie rodzajów paszportów i wiz. Wypełnienie kwestionariuszy paszportowych i podań wizowych. Wypełnianie deklaracji celnych i dewizowych. Stosowanie komputerowych systemów rezerwacyjnych. Uwagi o realizacji Realizacja programu nauczania Zajęć praktycznych ma na celu kształtowanie umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, metody przypadków oraz ćwiczeń praktycznych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na realizację zajęć dotyczących udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, które powinny być prowadzone przez nauczyciela posiadającego odpowiednie kwalifikacje. W trakcie zajęć każdy uczeń powinien samodzielnie wykonać na fantomie ćwiczenie dotyczące udzielania pierwszej pomocy. Nauczyciel powinien zwracać uwagę na prawidłowe wykonywanie zadań oraz przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Wszystkie wykonane na zajęciach prace powinny być zgromadzone w indywidualnych lub zespołowych segregatorach. Zajęcia praktyczne mogą odbywać się w szkolnej pracowni turystycznej lub biurze podróży, w grupach do 15 osób, uczniowie powinni pracować indywidualnie lub w 2-3 osobowych zespołach.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:

69

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Turystyczna działalność gospodarcza 12 2. Nowoczesne systemy sprzedaży i obsługi klienta 24

3. Przygotowanie i rozliczanie imprez turystycznych 34 4. Obsługa podróżnicza 14

Razem 84 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać się systematycznie według określonych kryteriów. Osiągnięcia uczniów można sprawdzać na podstawie: − obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania zadań, − sprawdzianów ustnych, − wykonanych prac.

Wnikliwa analiza wyników pracy uczniów pozwoli na potwierdzenie poprawności wykonania zadań oraz na dokonanie korekty popełnionych błędów.

Dokonując oceny pracy uczniów należy zwracać uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − opanowanie poziomu umiejętności praktycznych umożliwiających

wykonywanie określonych zadań na stanowiskach pracy, − kolejność i czas wykonywania określonych czynności, − zaangażowanie i samodzielność podczas wykonywania powierzonych

zadań, − zachowanie właściwej postawy podczas pracy – przestrzeganie

dyscypliny, poczucie odpowiedzialności za powierzone mienie, okazywanie szacunku oraz umiejętność współpracy z innymi pracownikami,

− wykorzystywanie umiejętności zawodowych podczas wykonywania zadań na różnych stanowiskach pracy. Każde wykonane przez ucznia zadanie powinno być ocenione.

Kontrolę poprawności wykonania zadań należy przeprowadzać w trakcie i po jego wykonaniu. Ocena osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu zajęć praktycznych powinna uwzględniać wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania osiągnięć ucznia.

70

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić zakres działania przedsiębiorstwa turystycznego, − scharakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa

turystycznego, − określić rodzaj usług świadczonych przez przedsiębiorstwo

turystyczne, − scharakteryzować produkt turystyczny przedsiębiorstwa, − określić zakres czynności i kompetencji pracowników

przedsiębiorstwa turystycznego, − określić obowiązki i prawa pracowników, − zastosować przepisy regulaminu pracy obowiązującego

w przedsiębiorstwie turystycznym, − określić zagrożenia spowodowane nieprzestrzeganiem przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, − zastosować przepisy Turystycznego Kodeksu Etycznego, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie w wymaganiami ergonomii, − zaplanować i zorganizować podstawowe prace związane

z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa turystycznego, − obsłużyć urządzenia i sprzęt biurowy, − posłużyć się językiem obcym podczas wykonywania zadań

zawodowych, − wykonać czynności związane z obsługą turysty, − udzielić informacji turystycznych bezpośrednio, przez telefon, Internet, − przedstawić klientom ofertę biura podróży, − zastosować program komputerowy do wykonywania zadań

zawodowych, − opracować materiały informacyjne dotyczące usług przedsiębiorstwa

turystycznego, − zaplanować marketingowe działania przedsiębiorstwa turystycznego, − określić sposoby realizacji usług turystycznych, − zastosować zasady współpracy z klientami biur podróży krajowymi

i zagranicznymi, − sporządzić dokumenty związane ze sprzedażą imprezy turystycznej, − przyjąć i zrealizować zamówienie klienta przedsiębiorstwa

turystycznego, − wykonać czynności związane z organizacją imprezy turystycznej, − zamówić usługi niezbędne do realizacji imprezy turystycznej, − opracować programy różnych imprez turystycznych,

71

− zaplanować konferencję, szkolenie, spotkanie firmowe, zjazd, − posłużyć się rozkładami komunikacyjnym różnych przewoźników, − wystawić bilety komunikacyjne, − dokonać analizy ofert towarzystw ubezpieczeniowych oraz wypełnić

polisy ubezpieczeniowe, − rozliczyć koszty realizacji imprez turystycznych, − określić formy płatności za usługi turystyczne, − wystawić fakturę za sprzedaż usługi, − sporządzić dokumenty związane z turystyką wyjazdową

i przyjazdową. Materiał nauczania 1. Organizacja pracy przedsiębiorstwa turystycznego Poznanie struktury i organizacji przedsiębiorstwa turystycznego oraz prawnych podstaw działalności przedsiębiorstwa. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, regulaminu pracy przedsiębiorstwa turystycznego oraz Turystycznego Kodeksu Etycznego. Określanie rodzaju usług świadczonych przez przedsiębiorstwo turystyczne. Określanie zakresu czynności i kompetencji pracowników przedsiębiorstwa turystycznego oraz ich obowiązków i praw. Organizowanie stanowiska pracy. Stosowanie zasad współpracy w zespole. Obsługiwanie urządzeń i sprzętu znajdującego się w przedsiębiorstwie turystycznym. Analizowanie zakresu i charakteru działalności przedsiębiorstwa. Określanie obiegu dokumentów w przedsiębiorstwie. Określanie produktów turystycznych przedsiębiorstwa. Analizowanie działalności marketingowej. Gromadzenie informacji turystycznych. Analizowanie materiałów informacyjnych dotyczących usług przedsiębiorstwa turystycznego. Stosowanie zasad współpracy z kontrahentami. Zawieranie umów z klientami biur podróży. Oferowanie klientom usług turystycznych. Tworzenie wizerunku przedsiębiorstwa. 2. Organizacja imprez turystycznych Przyjmowanie zamówień od klientów indywidualnych i grupowych. Programowanie imprez turystycznych z uwzględnieniem potrzeb, zainteresowań, wieku, rodzaju grup klientów. Planowanie imprez własnych oraz imprez zleconych w biurze podróży. Sporządzanie ofert dla zagranicznego biura podróży. Zamawianie usług niezbędnych do realizacji imprezy turystycznej. Współpraca z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi. Stosowanie zasad sporządzania umów w turystyce. Kalkulowania kosztów imprez turystycznych. Dokumentowanie imprezy –

72

teczka imprezy. Przyjmowanie należności za usługi turystyczne z zastosowaniem różnych form płatności. Stosowanie zasad rozliczania kosztów realizacji imprezy turystycznej. Komunikowanie się w języku obcym z klientami i kontrahentami przedsiębiorstwa turystycznego. 3. Obsługa klientów przedsiębiorstw turystycznych Stosowanie zasad kultury obsługi klienta. Udzielanie informacji klientom biura podróży na temat dokumentów związanych z zagraniczną turystyką wyjazdową – granicznych, finansowych, przepisów celnych, dewizowych, wizowych i paszportowych. Realizacja potrzeb i oczekiwań turysty. Rezerwacja usług turystycznych. Korzystanie z systemów rezerwacji usług turystycznych. Posługiwanie się rozkładami komunikacyjnymi PKP, PKS, lotniczymi i promowymi. Stosowanie zasad sprzedaży biletów komunikacyjnych krajowych i zagranicznych. Sporządzanie zestawień sprzedanych biletów komunikacyjnych. Analizowanie ofert towarzystw ubezpieczeniowych. Wypełnianie polis ubezpieczeniowych. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu Praktyki zawodowej jest doskonalenie umiejętności praktycznych w rzeczywistych warunkach pracy.

Praktyka zawodowa powinna być organizowana przede wszystkim w biurach podróży, może również odbywać się w ośrodkach informacji turystycznej oraz fundacjach, stowarzyszeniach i organizacjach turystycznych, w których możliwe jest kształtowanie umiejętności założonych w celach kształcenia. Przy wyborze przedsiębiorstwa, w którym uczniowie będą odbywać praktykę zawodową, należy brać pod uwagę organizację pracy, wyposażenie oraz poziom usług.

Przed rozpoczęciem praktyki kierownik szkolenia praktycznego oraz osoba odpowiedzialna za realizację programu w przedsiębiorstwie turystycznym powinni wspólnie opracować harmonogram praktyki dostosowany do struktury i zakresu działania przedsiębiorstwa. Przed przystąpieniem do pracy należy zapoznać uczniów z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami ochrony przeciwpożarowej.

Każde zadanie praktyczne powierzone uczniowi do wykonania powinno być poprzedzone pokazem lub instruktażem. Proponuje się, aby praktyka zawodowa odbywała się w drugim roku kształcenia, w miesiącach maj – czerwiec oraz w trzecim roku kształcenia, w miesiącach styczeń – luty. Praktykę uczniowie mogą odbywać zarówno w kraju jak i poza jego granicami, korzystając z pośrednictwa szkoły lub zorganizować ją we własnym zakresie.

73

Podczas praktyki zawodowej należy kształtować umiejętności pracy w zespole oraz poczucie odpowiedzialności za jakość i organizację wykonywanej pracy.

Uczniowie zobowiązani są do prowadzenia dziennika praktyki, w którym powinni dokonywać zapisów dotyczących stanowiska pracy, zakresu wykonywanych czynności, godzin pracy. Zapisy powinny być sprawdzane i potwierdzane, co najmniej raz w tygodniu przez osobę odpowiedzialną za realizację programu praktyki. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się przez cały okres realizacji programu praktyki zawodowej na podstawie kryteriów określonych na początku praktyki.

Kryteria oceniania powinny dotyczyć zakresu i stopnia opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Podstawę oceny powinna stanowić obserwacja pracy ucznia.

W procesie oceniania należy zwracać uwagę na: − przestrzeganie dyscypliny pracy, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpożarowej, − organizację stanowiska pracy, − samodzielność podczas wykonywania pracy, − zaangażowanie w realizację zadań, − jakość wykonywanej pracy, − kulturę obsługi klienta przedsiębiorstwa turystycznego. Po zakończeniu praktyki zawodowej opiekun praktyki zobowiązany jest do napisania w dzienniku praktyki opinii na temat pracy ucznia oraz wystawienia oceny końcowej. Oceny dokonuje się zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

74