1

PROFIELKEUZE KLAS 3

2

INHOUDHet LOB-programma in 3-havo/ 3-vwo 3

De tweede fase 5

Het gemeenschappelijke deel 6

De profielen 7

Cultuur en maatschappij 7

Economie en maatschappij 10

Economie en maatschappij- International Business College 11

Natuur en gezondheid 12

Natuur en techniek 14

Voorwaarden bij het kiezen 16

LOB op Huizermaat 18

En na de profielen? 20

Doorstromen naar vwo 25

Voorlopige en definitieve keuze 26

Checklist 27

3

BESTE LEERLING VAN 3-havo OF 3-vwo, (EN MEELEZENDE OUDER),

Voor je ligt de profielkeuzenota. Aan het eind van dit schooljaar moet je een keuze maken voor een profiel en voor de vakken die je gaat volgen in de bovenbouw. Naast de informatie die je al hebt gekregen en nog krijgt in de mentorlessen, hopen we dat deze nota je helpt het profiel en de vakken te kiezen die bij jou passen.

In de loop van het schooljaar vinden de volgende Loopbaan Oriëntatie Begeleiding- (LOB)-activiteiten plaats:

OKTOBER > Start van LOB-methode. Leerlingen volgen workshops aan Hogeschool of Universiteit. In de eerste projectweek zijn er verschillende activiteiten in het kader van ‘worden wie je bent’. In de maanden hierna wordt regelmatig gewerkt aan opdrachten vanuit de LOB-methode.

DECEMBER > Beroepenmiddag. Leerlingen gaan speeddaten met ouders, die hun ervaringen met betrekking tot hun eigen loopbaan (welke opleiding ze hebben gevolgd, welke beroepen ze in verleden en heden hebben uitgeoefend) willen delen met de leerlingen. Op deze middag komen vooral ook de eisen aan kennis en vaardigheden die elk van de beroepen met zich mee brengen aan de orde.

JANUARI > Ouderavond over de profielkeuze. De decaan geeft uitleg over de keuzemogelijkheden wat betreft profielen en vakken. Ouders kunnen een test maken waarbij ze zich verplaatsen in hun zoon of dochter. De test geeft inzicht in kennis, interesse en vaardigheden die de leerling volgens ouders heeft. De leerling heeft zelf de test al in een mentoruur gemaakt.

HET LOB-PROGRAMMA IN 3-havo/3-vwo

4

Door de uitslagen van leerling en ouder naast elkaar te leggen, ontstaat hopelijk een levendige discussie over de profielkeuze van de leerling.

FEBRUARI > Om een indruk te krijgen hoe de vakken er in de bovenbouw uit zien, bezoekt de leerling vaklessen in de vierde klas of er vindt een vakkencarrousel plaats waarin docenten en leerlingen uitleg geven over een (nieuw) vak.

MAART > De leerling levert zijn voorlopige profielkeuze (digitaal) in. Tot de deadline kunnen keuzes nog worden aangepast. In deze maand wordt ook het 2e rapport ontvangen, met o.a. de vakadviezen van de docenten. Het rapport, de vakadviezen en de

voorlopige profielkeuze zijn belangrijke input voor het rapportgesprek met de mentor. Na dit gesprek kan het definitieve profiel en de keuzevakken worden bepaald.

APRIL > Je levert je definitieve profielkeuze (digitaal) in. In principe zal je keuze voor profiel en vakken nu niet meer veranderen.

MEI > Je blikt terug op je keuzeproces en presenteert dit, bijvoorbeeld in de vorm van een PowerPoint, in de mentorles.

JULI > Bij de overgangsvergadering wordt bekeken of je het volgende jaar kan starten met het gewenste profiel en de keuzevakken of dat er (in uitzonderlijke gevallen) nog aanpassingen nodig zijn.

5

DE TWEEDE FASE

De bovenbouw van havo en vwo (klassen 4, 5 en 6) wordt ook wel de tweede fase genoemd. In de tweede fase volg je een programma dat uit drie onderdelen bestaat: het gemeenschappelijke deel, het profiel en de vrije ruimte. In het gemeenschappelijk deel volg je lessen met je eigen (stam-)klas, bijvoorbeeld Nederlands, Engels of maatschappijleer. In het profieldeel heb je de vakken gekozen die aansluiten op jouw interesses en mogelijkheden. Voor de ene leerling zal dat een profiel zijn met veel aandacht voor wat er zich in de maatschappij afspeelt, terwijl een andere leerling liever kiest voor een profiel met veel aandacht voor natuur of techniek. Elk van de profielen heeft een aantal verplichte vakken en daarnaast is er ruimte om een keuze te maken uit vakken die binnen het aandachtsgebied van een profiel liggen. In het vrije deel heb je een vak gekozen dat je pakket verbreedt (als je kiest voor een vak uit een ander profiel) of verdiept (als je kiest voor nog een vak uit het door jou gekozen profiel). Er zijn wel beperkingen aan de keuze van het examenvak in de vrije

ruimte. In de schema’s van de profielen wordt duidelijk gemaakt wat er gekozen kan worden bij welk profiel.

In de bovenbouw wordt er veel zelfstandigheid van je verwacht. Je moet je ook realiseren dat de examenprogramma’s van verschillende vakken hoge eisen stellen aan je kennis en vaardigheden op het gebied van deze vakken: je bent je immers al een beetje aan het specialiseren tot een deskundige in jouw gekozen richting. En het maakt voor het tempo en de diepgang van een vak nogal uit of je er 1 uur per week les in krijgt of dat je er elke week 3 lesuren mee bezig bent met alleen de leerlingen die voor het vak hebben gekozen!

De lessen van profielvakken en het vrije vak volg je niet (altijd) met je eigen klas (4VA, 4HB etc.), maar met leerlingen uit misschien wel alle 4-vwo of 4-havo klassen, die hebben gekozen voor dat bepaalde vak.

Ten slotte is er ook nog een geheel vrij deel. Dit geheel vrije deel ga je gebruiken om bijvoorbeeld deel te nemen aan de musical, lid te worden van de Leerlingenraad, actief te zijn in internationalisering of masterclasses te volgen aan een hogeschool of universiteit. Omdat dit deel heel divers kan zijn, ga ik er hier verder niet op in. Het geheel vrije deel mag ook gebruikt worden voor een extra keuzevak. Je mag een extra vak kiezen als de afdelingsleider van 3-havo/vwo daar toestemming voor geeft. Daarnaast kan het zo zijn dat het vak niet altijd in je rooster geplaatst kan worden. Je kunt dan het vak, (deels) eventueel in je eigen tijd, buiten het rooster om volgen.

6

HET GEMEENSCHAPPELIJK DEEL

Bestaat uit vakken waarvan de overheid heeft bepaald dat deze door elke bovenbouw-leerling havo of vwo moet worden gevolgd. Deze vakken zijn van belang, welke vervolgopleiding je later ook gaat doen. Het kan ook zijn dat de overheid vindt dat leerlingen van het voortgezet onderwijs voldoende kennis van dit vak moeten hebben of ze zijn van belang voor je algemene, mentale en fysieke ontwikkeling.

Op de havo bestaat het gemeenschappelijk deel uit 5 vakken: Nederlands, Engels, maatschappijleer, Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) en lichamelijke opvoeding.

Vwo: atheneum of gymnasium?Als je in de 3e klas van het vwo zit,

moet je allereerst een keuze maken tussen atheneum en gymnasium. Op beide schooltypen kun je Latijn kiezen,

maar op het atheneum zit Latijn altijd in het keuzedeel van het lessenpakket. Op het gymnasium zit Latijn in het gemeenschappelijke, verplichte deel van het pakket en vervangt daar de voor atheneumleerlingen verplichte 2e moderne vreemde taal en cultureel kunstzinnige vorming. Het is wel mogelijk om op het gymnasium een tweede moderne vreemde taal te volgen, maar dan moet die taal in je profiel of in het vrije deel gekozen worden. Overigens kun je alleen voor de gymnasiumopleiding kiezen, als je in de onderbouw Latijn en Grieks hebt gevolgd.

Het gemeenschappelijk deel van zowel atheneum als gymnasium bevat, naast de al bij havo genoemde vakken, tenslotte nog het verplichte ‘big history’, het vak waarmee Huizermaat invulling geeft aan het examenvak algemene natuurwetenschappen.

LESSENTABEL GEMEENSCHAPPELIJK DEEL

Lesuren

4H 5H 4HI 5HI 4V 5V 6V

Nederlands 3 3 2 2,5 2 3 2

Engels 2 3 2 3 2 2 2

Maatschappijleer 1,5 1 1,5

Culturel en kunstzinnige vorming 1 1 1 1 1

Lichamelijke opvoeding 2 0,5 2 0,5 2 2 0,5

Mentorles 1 1 0,5 0,5 1 1 1

2e Moderne vreemde taal 2 2,5 2

Big history 1 0,5

Latijnse taal en cultuur 2 2* 3 3

1. CKV en de 2e moderne vreemde taal vervallen voor leerlingen die het gymnasium volgen. 2. Alleen in het gemeenschappelijk deel voor leerlingen die het gymnasium volgen.

7

DE PROFIELEN

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ

Het profiel C&M is heel geschikt voor leerlingen met een brede belangstelling voor cultuur en samenleving. Omdat Cultuur en Maatschappij zo’n gevarieerd aanbod heeft, zal bijna iedereen zich er thuis voelen. Behalve misschien dan de pure ‘exacte’ leerling.

C&M- mensen zitten vaak in de bibliotheek en filosoferen graag over de grote vragen van het leven. Veel C&M-ers hebben een beroep waarin ze schrijven

of teksten bewerken. Denk aan de journalistiek. C&M mensen zoeken ook vaak werk in de dienstverlenende sector, het zijn sociale types; ze geven graag anderen advies, bijvoorbeeld op sociaal en maatschappelijk gebied. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een orthopedagoog in een instelling voor moeilijk lerende kinderen, of aan een medewerker op personeelszaken die inventariseert of de directie en het personeel wel goed

Er zijn 4 profielen: • Cultuur en Maatschappij• Economie en Maatschappij (op havo ook de variant International

Business College (IBC)• Natuur en Gezondheid• Natuur en Techniek

We gaan nu per profiel kijken wat er typisch is aan het profiel, welke leerlingen zich zullen thuis voelen in welk profiel en wat de mogelijke keuzes voor vakken zijn. Per profiel wordt een overzicht gegeven van de lesuren in de bovenbouw.

Typische C&M-opleidingen: algemene letteren, Nederlands recht, communicatie en media,

culturele antropologie, kunst- en cultuurwetenschappen, (HBO-)psychologie, pedagogische academie, (HBO-)recht,

communicatie en media, kunstacademie, conservatorium. Maar als je dit profiel hebt met wiskunde A kun je

bijvoorbeeld ook worden toegelaten tot opleidingen economie. Ten onrechte wordt er vaak van uitgegaan, dat er weinig

vervolgopleidingen mogelijk zijn met dit profiel.

8

naar elkaar luisteren, en die daar advies over uitbrengt. Als je doorstroomt naar het wetenschappelijk onderwijs is een toekomst als onderzoeker ook mogelijk, bijvoorbeeld op het gebied van taalverwerving, literatuur of communicatie.

Daarnaast zijn er veel C&M-mensen met artistieke aanleg. Ze hebben een creatief beroep en werken op het gebied van kunst en cultuur.

De mensen die in dit profiel passen, zijn meestal breed geïnteresseerd, kunnen goed luisteren en lang achter elkaar werken. Je zit niet van 9 tot 5 achter een bureau; de congrestolk niet, de docent vreemde talen niet en de archeoloog niet. Met dit profiel heb je ook de mogelijkheid om een eigen bedrijf te beginnen. Als journalist, als vertaler of als advocaat bijvoorbeeld.

9

Lessentabel Cultuur en Maatschappij

Lesuren

4H 5H 4V 5V 6V

Verplichte profiel-vakken

Wiskunde A (Wiskunde C) 2 (2) 2,5 (2) 3 (2)

Geschiedenis 2 3 2 2,5 2

Duits of Frans 3 3

Profielkeuzevak 1 (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Economie 3 3 2,5 2 2

Profielkeuzevak 2 (kies één vak)

Duits 3 3 2 2,5 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Kunst (KUBV) 3 2,5 2 3 2

Latijnse taal en cultuur 2 3 3

Filosofie 2 2 2

Keuzevak vrije deel (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Duits 3 3 2 2,5 2

Economie 3 3 2,5 2 2

Filosofie 2 2 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Kunst (KUBV) 3 2,5 2 3 2

Latijnse taal en cultuur 2 3 3

Bedrijfseconomie 3 2

Biologie 3 3

Wiskunde A 2 3

10

ECONOMIE EN MAATSCHAPPIJ

Als het profiel Economie en Maatschappij bij je past, dan past een baan in het bedrijfsleven of de overheid goed bij je. Het zijn vaak banen die iets te maken hebben met vraag en aanbod, arbeid, recht of veiligheid. E&M-mensen houden zich bezig met beleidsvraagstukken of doen onderzoek op dat gebied. Bijvoorbeeld het beleid van een gemeente op het gebied van verkeer, of bedrijvigheid; de planning van personeel en gebouwen bij een ministerie, de regelgeving op het gebied van het betalingsverkeer in de Europese Unie. Vaak adviseren ze op basis van die onderzoeken. Dat kan op organisatorisch, commercieel/economisch of fiscaal/juridisch gebied.

Economie en Maatschappij-mensen krijgen in hun werk te maken met statistische modellen, begrotingen, bedrijfsboekhoudingen en marktonderzoeken. In veel E&M-banen ben je dagelijks aan het lezen, berekenen en onderzoeken. Daarnaast zijn er veel E&M-banen waarin je de leiding hebt over een afdeling of organisatie. Je bent dan aan het besturen. Voor dit soort werk moet je goed kunnen omgaan met conflicten en oog hebben voor de situatie van anderen. Onderhandelen is eveneens een belangrijke vaardigheid.

E&M-mensen zijn ondernemende mensen. Ze volgen goed het (financiële) nieuws en zijn gewend “in het groot te denken”. De favoriete onderwerpen voor E&M-mensen zijn economie, arbeid of geldzaken.

Typische E&M-opleidingen:

bedrijfskunde, sociale geografie, fiscale economie, bestuurskunde, (HBO-)recht, (HBO-)psychologie, commerciële economie, management, hospitality. Ook de opleidingen die bij C&M worden genoemd zijn in de meeste gevallen

toegankelijk voor leerlingen met het E&M-profiel.

11

ECONOMIE EN MAATSCHAPPIJ - INTERNATIONAL BUSINESS COLLEGE

Als je een ondernemend type bent, als je graag initiatief neemt en graag zelfstandig werkt, maar ook goed kan samenwerken in een team, dan is het International Business College misschien iets voor jou. IBC is een variant van E&M op de HAVO. IBC-leerlingen volgen de normale lessen uit het gemeenschappelijk deel, het E&M-profiel en het vrije deel in 80% van de tijd die andere leerlingen hiervoor hebben. In de vrijkomende 20% volg je een gevarieerd programma waarin ondernemerschap centraal staat. Die lessen worden aangeboden in een uitdagende leeromgeving, zowel binnen

als buiten het schoolgebouw. Bovenop je havo-diploma ontvang je het door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie erkende IBC-certificaat.

IBC-leerlingen zijn meer nog dan de reguliere E&M-leerlingen ondernemend, internationaal georiënteerd, leergierig en teamplayers. Je leert van je docenten, maar je leert ook door het samenwerken met andere leerlingen tijdens excursies, van gastsprekers uit het bedrijfsleven en door modules te volgen in samenwerking met hogescholen in de buurt.

Gezondheid, chemie, milieu, planten, dieren. Als één of meer van deze onderwerpen je aanspreken, dan is Natuur en Gezondheid het profiel waar je je thuis in zult voelen. Bedoeld voor mensen die willen werken in de medische wereld, de farmaceutische industrie, het laboratorium of de natuurlijke omgeving. N&G-ers zijn mensen die graag stoffen onderzoeken, of zich willen wijden aan de gezondheid van mensen: analist, verpleegkundige, cardioloog, huisarts of fysiotherapeut. Maar ook mensen die belangstelling hebben voor dieren, planten en de levende omgeving: een tropisch landbouwkundige, ecoloog, voedingsdeskundige of bosbouwkundig onderzoeker.

Voor het profiel Natuur en Gezondheid moet je redelijk goed zijn in de exacte vakken. Maar je moet meestal ook goed met mensen kunnen werken. De kans dat je na je opleiding in een laboratorium of onderzoeksinstelling gaat werken is redelijk groot. Bijvoorbeeld bij een instelling die onderzoek doet naar de oorzaken van kanker of aids; of je bent als milieukundige betrokken bij onderzoek op het gebied van milieuverontreiniging. Dit kan in een chemisch, medisch of biologisch laboratorium zijn, maar ook ‘in het veld’. Kunnen samenwerken met andere hoogopgeleide mensen is een belangrijke kwaliteit, net als precies kunnen werken.

12

Lessentabel Economie en Maat-schappij

Lesuren

4H 5H 4HI 5HI 4V 5V 6V

Verplich-te pro-fielvak-ken

Wiskunde A (Wiskunde B) 2 3 2 3 2 (2,5) 2,5 (3) 3 (3)

Geschiedenis 2 3 2 2,5 2 2,5 2

Economie 3 3 2 2,5 2,5 2 2

Profiel-keuzevak (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Duits 3 3 2 2,5 2 2,5 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Bedrijfseconomie 3 2 2 2

Keuze-vak vrije deel (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Duits 3 3 2 2,5 2 2,5 2

Filosofie 2 2 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Kunst (KUBV) 3 2,5 2 3 2

Latijnse taal en cultuur 2 3 3

Bedrijfseconomie 3 2 2 2

Biologie 3 3

NATUUR EN GEZONDHEID

Lessentabel Natuur en Gezondheid Lesuren

4H 5H 4V 5V 6V

Verplichte profiel-vakken

Wiskunde A (Wiskunde B) 2 (2,5) 3 (3) 2 (2,5) 2,5 ( 3) 3 (3)

Biologie 3 3 2 2 2,5

Scheikunde 2 2,5 2 2 2,5

Profiel-keuzevak (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Natuurkunde 3 2,5 2 2,5 2,5

NLT 2 3 2 2 1,5

Keuzevak vrije deel (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 3 2 2 2

Duits 3 3 2 2,5 2

Economie 2,5 2 2

Filosofie 2 2 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Geschiedenis 2 2,5 2

Kunst (KUBV) 3 2,5 2 3 2

Latijnse taal en cultuur 2 3 3

Natuurkunde 3 2,5 2 2,5 2,5

NLT 2 3 2 2 1,5

Bedrijfseconomie 3 2

Typische N&G-opleidingen:

bewegingswetenschappen, biomedische wetenschappen, geneeskunde, gezondheidswetenschappen, diergeneeskunde, farmacie, chemie,

fysiotherapie, verloskunde, verpleegkunde, life sciences, hoger agrarisch onderwijs, milieuhygiëne, landinrichtingswetenschappen, zoötechniek,

levensmiddelentechnologie.Hoewel dit profiel niet het meest exacte profiel is, heb je voor de opleidingen

de exacte vakken echt nodig; bij wis- en natuurkunde leer je de basiskennis. Informeer goed of natuurkunde en/of wiskunde B voor jouw vervolgopleiding noodzakelijk is. Veel vervolgopleidingen in dit profiel hebben toelatingseisen!

Wil je geneeskunde studeren, dan is natuurkunde een vereiste. Wil je een technische opleiding gaan doen, kies dan liever N&T.

13

14

NATUUR EN TECHNIEK

Op de basisschool wilden leerlingen die dit profiel kiezen vaak architect of bioloog worden, of computers maken. Ze stelden hun ouders ingewikkelde vragen over vliegtuigen en het heelal. Eenmaal op de middelbare school groeide hun belangstelling voor wetenschap en techniek; ze blonken uit in wiskunde, natuurkunde en scheikunde. En in de bovenbouw willen ze iets doen met robotica, met bouwkunde, met machines ontwerpen, met ruimtevaart of juist iets met onderzoek naar elementaire deeltjes. Of heel groot en ver of juist heel klein en dichtbij. In de techniekopleidingen op het HBO draait het uiteindelijk om dingen maken: deels werk je met je handen, maar je hebt je hoofd daar hard bij nodig. Wat is de functie van het apparaat, systeem, bouwwerk of product dat je gaat ontwerpen of verbeteren? Wie gaat het gebruiken en hoe maak je het zo gebruiksvriendelijk mogelijk? Herken je je hierin, dan is Natuur en Techniek

geknipt voor jou. In het WO zal er nog meer aandacht zijn voor fundamentele vragen, voor het bedenken en evalueren van theoretische modellen.

N&T-mensen zijn types die meestal helder en logisch kunnen denken; geïnteresseerd in experimenten en stap voor stap iets gaan ontdekken. Ze onderzoeken - denk aan mineraloog of grondstoffentechnoloog. Ze adviseren - denk aan: landbouwtechnisch ingenieur of automatiseringsadviseur. Ze zijn geïnteresseerd in milieu. Ze ontwerpen iets, zoals een landschapsarchitect of waterbouwkundige doen. Vaak komen ze terecht in wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld onderzoek naar gevaarlijke stoffen, naar de mogelijkheid van leven op exoplaneten of onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van klimatologische veranderingen.

Naast logisch denken is creativiteit van onschatbaar belang: je moet ook ideeën willen vormgeven!

Typische N&T-opleidingen:

bioprocestechnologie, civiele techniek, bouwkunde, natuurkunde, maritieme techniek, wiskunde, tropische landbouw, technische

scheikunde, werktuigbouwkunde, (toegepaste) wiskunde, informatietechnologie.

15

Lessentabel Natuur en Techniek Lesuren

4H 5H 4V 5V 6V

Verplichte profielvak-ken

Wiskunde B 2,5 3 2,5 3 3

Natuurkunde 3 2,5 2 2,5 2,5

Scheikunde 2 2,5 2 2 2,5

Profielkeu-zevak (kies één vak)

Biologie 3 3 2 2 2,5

NLT 2 3 2 2 1,5

Wiskunde D 2 2

Keuzevak vrije deel (kies één vak)

Aardrijkskunde 2 2 2

Biologie 3 3 2 2 2,5

Duits 3 3 2 2,5 2

Economie 2,5 2 2

Filosofie 2 2 2

Frans 3 3 2 2,5 2

Geschiedenis 2 2,5 2

Kunst (KUBV) 3 2,5 2 3 2

Latijnse taal en letterkunde 2 3 3

NLT 2 3 2 2 1,5

Wiskunde D 2 2

Bedrijfseconomie 3 2

16

ZIJN ER NOG VOORWAARDEN BIJ HET KIEZEN VOOR EEN PROFIEL OF EEN VAK?

Welk profiel en welke vakken je gaat kiezen is op de eerste plaats een verantwoordelijkheid voor jou en je ouders. Maar de docenten geven niet voor niets op het rapport een advies over jouw mogelijkheden wat betreft het volgen van een vak in de bovenbouw. En je mentor, de afdelingsleider en de decaan hebben misschien ook nog wel hele goede adviezen voor je. En uiteraard heb je ook te maken met het overgangsreglement.

Om met dat laatste te beginnen: in dat reglement staat o.a.: Een leerling is bevorderd wanneer hij ten hoogste drie onvoldoende punten heeft met dien verstande dat:

a. De vakken ne, en & wi niet meer dan één onvoldoende bevatten én

b. Er niet meer dan één onvoldoende zit in het overige te kiezen vakkenpakket

c. Als wiB gekozen wordt, het eindcijfer een zeven of hoger is.

d. Als wiA in combinatie met natuurkunde gekozen wordt, het eindcijfer voor natuurkunde onafgerond een zeven of hoger is, het cijfer voor wiA een 6 of hoger is.

Wat betreft de adviezen kun je zeggen dat we het niet verstandig vinden om een profiel te kiezen waar je (te) weinig positieve adviezen voor hebt gekregen van je docenten. Als je voor een bepaald vak een negatief advies hebt gekregen is het vanzelfsprekend niet verstandig om dit vak in de vrije ruimte te kiezen.

Omdat je in het profiel Natuur en

Gezondheid de keuze hebt tussen wiskunde A en wiskunde B geldt de wiskunde B-eis sterker als je dit profiel wilt kiezen: dan heb je immers de keuze tussen de beide wiskundevakken en wiskunde A is beslist een minder zwaar vak dan wiskunde B. Je moet je echter wel realiseren dat wiskunde B een betere ondersteuning geeft voor natuurkunde.

Ook in het profiel Economie en Maatschappij (op het vwo) kun je kiezen voor wiskunde B. Voor ondersteuning van de profielvakken in dit profiel is wiskunde A beslist voldoende. Een keuze voor wiskunde B maak je dan vooral, omdat je of wiskunde B zo’n aantrekkelijk vak vindt (vergeleken met wiskunde A), of omdat je je doorstroommogelijkheden naar het Hoger Onderwijs wilt verbreden.

In de lessentabellen voor elk van de profielen staan alle vakken genoemd die je kunt kiezen. Dat betekent niet dat elke combinatie van vakken ook gekozen kan worden. Er gelden de volgende nadere bepalingen:• NLT kan niet gekozen worden als ook

kunst wordt gekozen (havo en vwo)• Aardrijkskunde kan niet worden

gekozen i.c.m. wiskunde D (vwo) of wiskunde B (havo)

• Natuurkunde kan niet samen worden gekozen met aardrijkskunde (havo)

• Bedrijfseconomie of biologie kan niet worden gekozen als Frans èn Duits zijn gekozen (havo)

17

Mag je twee examenvakken kiezen in het vrije deel?

Ja! Weliswaar hoef je voor de wet geen examen te doen in twee keuzevakken, maar je mag een tweede examenvak kiezen in het

geheel vrije deel. Een reden voor zo’n tweede examenvak kan zijn dat je dit vak nodig hebt voor een vervolgopleiding of omdat je graag

een breed (of juist diep) palet aan vakken wilt volgen.Er zijn wel voorwaarden verbonden aan het kiezen van dit extra

examenvak: jij moet het extra vak willen doen, maar je moet een zwaarder programma ook aankunnen. De afdelingsleider van 3

havo/vwo beslist hierover, betreffende docenten gehoord hebbend. Het kan ook zo zijn dat je het vak wel mag kiezen, maar dat je bij-

voorbeeld (een deel van) de lessen niet kunt volgen, omdat de lessen niet in jouw rooster passen. We proberen in zo’n geval samen een

oplossing te bedenken.

18

LOOPBAANORIËNTATIE EN –BEGELEIDING OP HUIZERMAAT

De keuze op korte termijnDe keuze van een profiel zal vaak

afhangen van de cijfers die je haalt in de derde klas en van welke vakken je leuk vindt. Daarnaast heb je misschien ook al een (vaag) idee van wat je later wilt worden of welke opleiding je wilt gaan volgen. Dat kan betekenen dat je in de bovenbouw een bepaald profiel of bepaalde vakken moet gaan doen: als je dokter wilt worden, zal je echt een N-profiel moeten kiezen (met natuurkunde).

Je gaat de keuze voor een profiel en voor de verschillende vakken niet alleen maken. Je ouders zijn erg betrokken bij je keuze en willen natuurlijk graag dat je iets kiest waar je later geen spijt van gaat krijgen.

Je ouders zijn ook degenen die jou het beste kennen (misschien op jezelf na) en jou het meest hebben meegemaakt.We vinden het daarom ontzettend belangrijk dat je jouw motivatie, twijfels en zekerheden goed bespreekt met hen.

Je mentor en je vakdocenten kennen je op een andere manier en kunnen je vanuit hun ervaring en deskundigheid ook helpen bij het maken van de juiste keuze. Soms denken zij anders over wat voor jou de beste route is dan jij en/of je ouders. Uiteindelijk moeten je ouders de knoop doorhakken. In de meeste gevallen luisteren ouders heel goed naar wat jij zelf inbrengt en naar de adviezen van docenten en mentoren en volgt er een profielkeuze waar ieder zich in kan vinden.

19

De keuze op langere termijnJe gaat in de bovenbouw meer kennis

opdoen, je leert theorieën en hoe je die moet toepassen in verschillende situaties. Je breidt je vaardigheden uit: je leert beter onderzoeken en presenteren. Je gaat steeds beter reflecteren: onderscheiden waar je goed in bent, waar je nog aan moet gaan werken en onderkennen dat je bepaalde dingen misschien niet goed onder de knie kunt krijgen. Je gaat nadenken op een nog hoger niveau. Nadenken over wat je verder in je leven wilt worden, wat je belangrijk vindt in het leven, wat jouw normen en waarden zijn, hoe jij je verhoudt tot andere mensen en de wereld. Jij gaat steeds meer een eigen identiteit ontwikkelen en de keuzes die je gaat maken worden meer en meer jouw keuzes, en minder die van je ouders of van je vriendenkring.

LOB kan binnen deze ontwikkelingen een belangrijke functie vervullen. In de bovenbouw ga je je verder verdiepen in de mogelijkheden om door te studeren. Er zijn ongelooflijk veel verschillende opleidingen en de opleiding economie in Rotterdam is echt heel anders dan de opleiding economie in Groningen.

In het mentoraat blijft LOB dan ook een aandachtspunt. We proberen je te helpen bij het verzamelen en verwerken van alle informatie en bij het maken van een keuze voor een vervolgopleiding, een keuze die - meer dan voor het profiel - jouw eigen keuze gaat zijn.

20

Hiervoor hebben we al duidelijk gemaakt dat LOB niet stopt na het kiezen van een profiel. In de bovenbouw gaan we aan de slag met het keuzeproces voor een vervolgopleiding. Daar hoort ook bij dat je misschien een keuze gaat maken voor een zogenaamd tussenjaar, voor een reis naar het buitenland of voor het gaan werken. Voor de meeste leerlingen zal het toch gaan om een keuze voor een studie in het Hoger Onderwijs.

Er zijn in Nederland twee soorten Hoger Onderwijs, te weten het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) en het Wetenschappelijk Onderwijs (WO). Leerlingen die slagen op de havo kunnen aan de slag in het HBO. Leerlingen die een diploma vwo behalen, kunnen kiezen voor het wetenschappelijk onderwijs (WO), maar er zijn ook leerlingen die een meer praktische opleiding op het HBO verkiezen.

Het HBOHet HBO wordt verzorgd door de

Hogescholen, bijvoorbeeld Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Utrecht, Hogeschool InHolland en Hogeschool Windesheim. Het is sterk gericht op bepaalde beroepspraktijken, een bepaald beroepenveld. Het kent een grote stage en is meer praktijkgericht dan het WO.

Op het HBO krijg je een flinke dosis theorie op een behoorlijk hoog niveau, maar je leert vooral die theorie toe te passen op een bepaalde praktijk. Zo krijg je op de opleiding fysiotherapie de nodige medische vakkennis mee, maar je leert die theorie toe te passen op de praktijk van de fysiotherapeut, de bewegingstherapeut of de manueeltherapeut.

EN NA DE PROFIELEN?

21

Kies je voor bijvoorbeeld HBO-rechten dan krijg je uiteraard veel kennis van de Nederlandse wetten, maar in je studie zal het er vooral om gaan hoe je die wetten moet toepassen binnen bijvoorbeeld de verzekeringsbranche of binnen een (bedrijfs-)afdeling die zich bezighoudt met klachten- procedures van klanten.

De HBO-opleiding wordt afgesloten met een bachelordiploma en na het volgen van bijvoorbeeld de opleiding ‘life sciences’ mag je jezelf Bachelor of applied sciences (BAS) noemen.

Als je de HBO-opleiding hebt afgesloten bestaat er de mogelijkheid om een ‘masterstudie’ te volgen. Niet alle masterstudies zijn toegankelijk voor HBO-afgestudeerden en soms moet je eerst een inhaalprogramma aan de universiteit volgen om die master te kunnen doen.

Het WOHet WO wordt verzorgd door de

universiteiten, daarbij inbegrepen de technische universiteiten. Het WO is theoretischer dan het HBO en meer gericht op het (leren) doen van onderzoek. In de studie rechten leer je niet alleen hoe je bijvoorbeeld een verdachte moet bijstaan in een proces, maar ook over welke theorieën er zijn over de rechtspraak, op welke manieren je kan aankijken tegen het recht, wat het bestaan van een rechtsstelsel betekent voor de economie van een land of je leert onderzoeken of het recht bijvoorbeeld voor ieder gelijk is. En in de studie geneeskunde is er bijvoorbeeld naast de aandacht voor de vaardigheden op het gebied van medisch handelen, aandacht voor het leren doen van epidemiologisch

22

onderzoek en leer je misschien meer over de relatie tussen gezondheid en levensstijl.

Na 3 jaar WO-opleiding heb je je (academische) bachelordiploma; na het volgen van een exacte studie mag je je bijvoorbeeld Bachelor of Science (BSc) noemen, na het volgen van een niet-exacte studie Bachelor of Arts (BA). In de regel kiezen studenten aan het WO hierna nog voor een masteropleiding. Als deze met goed gevolg wordt afgesloten mag je je Master of Science (MSc) of Master of Arts (MA) noemen.

Er zijn heel veel verschillende opleidingen en de opleidingen kunnen ook binnen de diverse universiteiten en hogescholen behoorlijk van elkaar verschillen. Natuurlijk besteden we hier in het LOB-programma in de bovenbouw de nodige aandacht aan.

Numerus fixus, decentrale selectie, toelatingseisen

Elk jaar is het zo dat duizenden studenten niet op de opleiding van hun keuze geplaatst kunnen worden.

Sommige opleidingen in het hoger onderwijs hebben een beperkt aantal plaatsen. Zij kunnen een numerus fixus instellen. Opleidingen kiezen hiervoor als bijv. de arbeidsmarkt beperkt is, er te weinig stageplaatsen zijn etc. Als meer studenten zich aanmelden voor zo’n opleiding dan er plaatsen beschikbaar zijn, moet je meedoen aan de selectie door de onderwijsinstelling voor een plek.

23

Omdat de inschrijving voor dergelijke studies al halverwege januari voorafgaand aan het centraal eindexamen sluit, kunnen de eindexamenresultaten daarbij geen criterium zijn. Er wordt bij de selectie niet alleen gekeken naar de gemiddelde cijfers. Belangrijk zijn ook motivatie, persoonlijkheid en eerdere schoolprestaties.

Voor een volledig up-to-date overzicht van de opleidingen WO en HBO waarvoor een decentrale selectie geldt kun je het best de site https://www.studiekeuze123.nl bezoeken.

Los van deze selectie gelden er voor verschillende studierichtingen eisen ten aanzien van het gekozen profiel en/of de gekozen vakken.

Natuurlijk moet je biologie in je pakket hebben gehad om toegelaten te worden tot de studie geneeskunde, maar dat je ook natuurkunde moet hebben gevolgd ligt misschien wat minder voor de hand. Het is desalniettemin een vereiste.

Het omgekeerde komt ook voor. Misschien denk je wel dat je voor een studie bedrijfseconomie het profiel Economie en Maatschappij moet hebben gevolgd, maar dat blijkt niet het geval te zijn: alle profielen kunnen toegang geven tot de meeste opleidingen op economisch gebied, mits je maar wiskunde hebt gevolgd. Op het HBO geldt dan meestal weer wel dat je ook economie of bedrijfseconomie moet hebben gedaan! En bij de studie actuariële economie en econometrie (WO) ben je alleen welkom als je wiskunde B hebt gedaan.

24

Voor een overzicht van toelatingseisen voor de diverse vervolgopleidingen kun je o.a. raadplegen:

http://wetten.overheid.nl/BWBR0035059/2018-01-01#Bijlage A (opleidingen wetenschappelijk onderwijs)

en

http://wetten.overheid.nl/BWBR0035059/2018-01-01#Bijlage B (opleidingen hoger beroepsonderwijs)

25

KAN IK NA DE HAVO DOORSTROMEN NAAR HET VWO?

Ja, dat kan! Je kunt dan instromen in 5-vwo. Je moet dan wel aan een paar eisen voldoen. We noemen hier de belangrijkste:

• Je bent voor de havo geslaagd met een gemiddelde van minimaal 7,0 op je eindlijst.

• Je hebt voor de kernvakken (Nederlands, Engels en wiskunde) maximaal één cijfer lager dan 7, en geen cijfer lager dan 6.

• Je vakkenpakket op de havo sluit aan op het vakkenpakket dat je op het vwo zou kiezen.

26

VOORLOPIGE EN DEFINITIEVE PROFIELKEUZE

Vóór het 2e rapport maak je duidelijk wat jouw voorlopige profielkeuze gaat worden.

Op het tweede rapport brengen de docenten weer een advies uit over jouw mogelijkheden voor het vak dat zij geven en samen met jouw voorlopige keuze worden deze adviezen besproken op de rapportvergadering.

Tijdens of direct na de rapportgesprekken die volgen op het 2e rapport moet dan een definitieve keuze worden gemaakt en natuurlijk betrekken we daarbij de voorlopige profielkeuze, de adviezen van de docenten en wat hier allemaal over is besproken op de rapportvergadering. Begin april (de precieze datum wordt tijdig bekend gemaakt) moet dan bij de school bekend zijn welk profiel jij volgend jaar gaat volgen en welke vakken daarbij worden gekozen. Als alles goed gaat en jij bij het 3e rapport bevorderd wordt naar 4-havo of 4-vwo, zal dat alleen in uitzonderlijke gevallen nog met een ander vakkenpakket zijn dan jij en je ouders begin april hebben gekozen.

27

CHECKLIST

• Wat vind ik leuk?

• Wat vind ik belangrijk?

• Waar ben ik goed in?

• Welke vaardigheden beheers ik?

• Wat voor persoon ben ik?

• Welke opleiding wil ik gaan doen?

• Wat wil ik worden?

• Kan ik al kiezen?

• Heb ik nog hulp nodig voor ik een keuze ga maken?

• Welk profiel wil ik?

• Welke vakken wil ik?

• Welk profiel kan ik?

• Welke vakken wil ik?

• Welk profiel past bij mij?

• Welke vakken passen bij mij?

• Past mijn profielkeuze bij de opleiding die ik wil gaan doen?

Profielkeuze klas 3Informatie over het kiezen van een profiel en keuzevakken in havo en vwo op Huizermaat

HuizermaatMonnickskamp 71273 JP HuizenT 035 528 70 21info-hzm@gsf.nlwww.huizermaat.nl

28