Prof. Dr. - content-lms3.ataaof.edu.tr

ÜNİTE

1

ANATOMİ BİLİMİ VE TEMEL ANATOMİK

KAVRAMLAR

VETERİNER ANATOMİ

Prof. Dr. Sadık YILMAZ

İÇİN

DEK

İLER • Anatomi

• Terimsel kurallar

• Vücut Kısımları

HED

EFLE

R

•Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

•Anatominin tanımını ve sınıflandırılmasını yapabileceksiniz

•Anatomik terimsel kuralları öğreneceksiniz

•Sık kullanılan anatomik terimleri öğreneceksiniz

•Vücut kısımlarını ve özellikle vücut boşluklarını tanımlayacaksınız.

© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz.

Anatomi Bilimi ve Temel Anatomik Kavramlar

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

AN

ATO

Mİ

HAREKET SİSTEMİ

Kemik Bilimi

Eklem Bilimi

Kas Bilimi

İÇ ORGANLAR

Sindirim Sistemi

Solunum Sistemi

Üro-Genital Sistem

Dolaşım Sistemi

Sinir sistemi

Duyu Sistemi



GİRİŞ

Bu ünitede; anatominin tanımı, sınıflandırılması, anatomik terimler ile ilgili

kurallar, çok kullanılan anatomik terimler, vücut düzlemleri ve vücut kısımlarının

öğretilmesi amaçlanmaktadır. Anatomi dersini anlamak için anatomik terimlerin

öğrenilmesi önemlidir. En çok kullanılan terimler yön belirten kelimeler ve vücut

düzlemleri kısmında verilmeye çalışıldı. Bu ünitede öğreneceğiniz terimler bundan

sonraki ünitelerde de karşınıza sık sık çıkacaktır. Birinci ünite anatomiye giriş

mahiyeti taşıdığından bu ünitedeki öğrendikleriniz, bundan sonraki üniteleri de

daha rahat anlamanızı sağlayacaktır. Anatomik terimleri öğrenmek başlangıçta

size zor gelebilir. Bu terimleri Türkçe karşılıkları ile birlikte öğrenip ve sık sık tekrar

ettiğiniz takdirde anatomiyi öğrenmenin ne kadar kolay ve keyifli olduğunu

göreceksiniz. Anatomi öğretimine birinci ünitede olduğu gibi tanım, sınıflandırma

ve terimsel kurallarla başlanır. Daha sonra sık kullanılan terimler vücut düzlemleri

ve vücut kısımlarına geçilir. Bunda amaç anatomiye yumuşak bir giriş yapmaktır.

Daha sonra sistem sistem anatomik yapı anlatılır. Bu sistemler birbirlerini

tamamlayıcı bir sırayla ele alınır. Anatomide ilk anlatılan sistem hareket

(lokomotor) sistemidir. Hareket sistemi, kemik bilimi (osteologia), eklem bilimi

(arthrologia) ve kas bilimi (myologia)’nden oluşur. Öncelikli iskelet (kemikler)

öğretilir, daha sonra iskeletin tamamlayıcıları eklem ve kas öğretilir. Hareket

sisteminden sonra iç organlar (sindirim, solunum ve ürogenital sistemler), sinir

sitemi, dolaşım sitemi ve duyu sistemi diye devam eder. İkinci ve üçüncü ünitede

kemik bilimi anlatılacaktır. Bu ünitede anatomik terimlerin yazımında Nomina

Anatomia Veterinaria esas alınmıştır.

ANATOMİ Grekçe kökenli bir terimdir. Ana: boylu boyunca, tome: kesme

kelimelerinden gelmektedir. Anatomi; vücudun normal biçimini, yapısını, bu yapıyı

oluşturan organları, bu organların arasındaki ilişkileri ve komşuluklarını inceleyen

bilim dalıdır. Kısaca yapı bilimidir.

İsimlendirme

Anatomi genel olarak makroskobik (gross) ve mikroskobik (histoloji)

anatomi diye ikiye ayrılır.

Makroskobik anatomi: İnceleme şekline göre isimlendirilir.

Sistematik anatomi: Vücudun sistem sistem incelenmesi,

Karşılaştırmalı (comparative) sistematik anatomi: Hayvan türleri arasında

karşılaştırma yaparak yürütülen sistematik anatomi,

Regional (bölgesel ) anatomi: Vücudun bölgelere ayrılarak incelenmesi,

Topografik anatomi: Vücudun dıştan içe kat kat incelenmesi,

Ayrıca, kullanım amacına göre;

Radyolojik anatomi

Patolojik anatomi

Anatomi; vücudun normal biçimini,

yapısını, bu yapıyı oluşturan organları, bu organların arasındaki

ilişkileri ve komşuluklarını

inceleyen bilim dalıdır.



Artistik ve estetik anatomi

Gelişim anatomisi gibi isimlendirilmeler de yapılmaktadır.

Hayvan anatomisine zootomia denir. Hayvan anatomisi hayvan

türlerine göre aşağıdaki gibi isimlendirilir.

Hippotomia – at anatomisi

Kynotomia – köpek anatomisi

Ruminantia anatomia – geviş getiren anatomisi

Sus anatomia – domuz anatomisi

Aves anatomia – kuş anatomisi

Sınıflandırma

Veteriner anatomi eğitiminde kullanılan hayvanların sınıflandırılmasına

bakarsak;

Vertebrate – omurgalılar

Mamalia – memeliler

Carnivora – et yiyenler: Köpekgiller (canidae) ve kedigiller (felidae)

Herbivora – ot yiyenler: Atgiller (equidae), geviş getirenler (ruminantia)

Omnivora – her şeyi yiyenler (hem et, hem de ot yiyenler): Domuzgiller

(suidae)

Aves – kuşlar

olarak sınıflandırabiliriz.

Veteriner anatomi eğitiminde karşılaştırmalı (comparative-komparatif)

sistematik anatomi kullanılır. Bütün sistemler iki ana başlık altında toplanır.

Hareket sistemi (lokomotor sistem) ki bu da kemik bilimi (osteologia), kas

(myologia) ve eklem (arthrologia) bilimi olarak üçe ayrılarak incelenir.

İç organlar: sindirim sistemi (systema digestorium), solunum sistemi

(systema respiratorium), üro-genital sistem (systema urogenitalis), sinir sistemi

(systema nervosum), dolaşım sistemi (systema cardiovasculare et lymphaticum,

angiologia) ve duyu organları (organa sensum, aesthesiologia) olarak

sistemlere ayrılır.

TERİMSEL KURALLAR

Anatomik terimler genellikle Grekçe ve Latince kökenlidir. Bu terimlerin

okunuşu bazı kurallara dayanır.

“c” harfi sessiz bir harften ve a, o, u gibi sesli harflerden önce gelirse “k”

okunur. Örnek: capsula (kapsula), communis (kommunis), cubitus

(kubitus). Bir kelime içinde e, i, ae, oe ve y harflerinden önce gelirse “s”

Veteriner anatomi

eğitiminde karşılaştırmalı

sistematik anatomi kullanılır.



okunur. Örnek: centrum (sentrum), cilia (silya), caecum (sekum), coeliacus

(sölyakus), cyclus (siklus).

“g” harfi Türkçedeki gibi “g” okunur. Örnek: glandula (glandula). Bu harf

“e” ve “i” harfleri önünde bazen “j” okunur. Örnek: genratio (jenerasyo).

“j” harfi kelime başında bir sesli harfin önünde ise “y” okunur. Örnek:

jugularis (yugularis).

“t” harfi Türkçedeki gibi “t” okunur. Örnek: tertius (tersiyus).

“q” harfi “ku” okunur. Örnek: quartus (kuartus).

“y” harfi “i” okunur. Örnek: hyper (hiper).

“x” harfi “ks” okunur. Örnek: xipho (ksifo).

“i” harfi sessiz harflerden önce olursa “i”, sesli harflerden önce önce ise

“y” okunur. Örnek: cingulum (singulum), ilium (ilyum).

“ae” harfleri “e” okunur. Örnek: aeqare (ekuare).

“au” harfleri “av” bazen de “o” okunur. Örnek: auris (avris).

“ei” harfleri “ey” okunur. Örnek: cuneiforme (kuneyforme)

“eu” harfleri kelimenin başında “ö”, kelimenin sonunda “eu” okunur.

Örnek: neurium (nöryum), cutaneum (kutaneum).

“oe” harfleri “ö” okunur. Örnek: oesophagus (özofagus).

“ch” harfleri “k” okunur. Örnek: concha (konka).

“ph” harfleri “f” okunur. Örnek: phalanx (falanks)

“th” harfleri “t” okunur. Örnek: thorax (toraks).

“rh” harfleri “r” okunur. Örnek: rhaphe (rafe).

Anatomik terimlerin

okunuşu bazı kurallara dayanmaktadır.



Tablo 1.1. Anatomide Sıkça Kullanılan Bazı Kelimelerin Tekil ve Çoğul Halleri [1, 2, 3, 4].

Tekil Çoğul

os ossa

arteia arteriae

vena venae

vertebra vertebrae

fascia fasciae

tunica tunicae

glandula glandulae

septum septa

ganglion ganglia

cornu cornua

musculus musculi

nervus nervi

articulatio articulationes

phalanx phalanges

dens dentes

testis testes

pars partes

major majores

minor minores

tendo tendines

regio regiones

Tekil ve çoğulu aynı olanlar

arcus arcus

facies facies

manus manus

sinu sinus

Anatomide kullanılan

bazı kelimelerin tekil ve çoğul halleri farklılık

arzetmektedir.



Vücut Düzlemleri

Şekil 1.1. Vücut Düzlemleri ve Yönleri [5].

Planum medianum – orta düzlem

Planum sagittalia – ok yönünde düzlem (median düzleme

paralel seyreder)

Planum dorsalia – sırta doğru olan düzlem

Planum horizontalia – yatay düzlem

Planum transversalia – enine düzlem

Planum verticalia – düşey düzlem

Planum segmentalia – kesitsel düzlem

Tablo1.2. Yön Belirten Terimler

Cranialis – başa doğru İnternus – iç, iç tarafta olan

Caudalis – kuyruğa doğru Externus – dış, dış tarafta olan

Medialis – içe (orta düzleme) doğru Oralis – ağıza doğru

Lateralis – dışa doğru Aboralis – ağızdan uzak

Dorsalis – sırta doğru Rostralis – gaga ya da burun benzeri,

ön kısma doğru olan

Ventralis – karına doğru Dexter - sağ

Proximalis – gövdeye yakın Sinister – sol

Distalis – yere yakın, bacakta

gövdeden uzak

Palmaris – avuç içi, hayvanda ön

ayakta arka (bükücü) taraf-fleksor yüz

Anatomide yön ve

düzlem belirten terimlerin bilinmesi

gerekir.



Axialis – eksene doğru Plantaris – ayak tabanı, hayvanda arka

ayakta arka (bükücü) taraf-fleksor yüz

Abaxialis – eksenden uzak İntra - içinde

Superior – üst, üst tarafta bulunan Latus – geniş, yan

İnferior – alt, alt tarafta bulunan İntermedius – iki şeyin arasında ya da

ortasında bulunan

Superficialis – yüzlek, yüzeyde olan Longitudinalis – uzunlamasına, boyuna

olan

Profundus – derin, derinde olan Transversalis – enine olana ait

VÜCUT KISIMLARI

Vücut beş ana kısımdan (partes corporis) oluşur:

Baş (caput),

Boyun (collum),

Gövde (truncus),

Kuyruk (cauda),

Ön ve arka bacaklar (membrum thoracicum et pelvinum)

Baş (caput)

Cranium (kafatası)

Alın (frons)

Şakak (tempora)

Boynuz (cornu)

Kulak (auris)

Facies (yüz)

Göz (oculus)

Burun (nasus)

Ağız (os-oris)

Boyun (collum)

Ense (nucha)

Gırtlak (larynx)

Yutak (pharynx)

Nefes borusu (trachea)

Yemek borusu (esophagus)

Boyun, özellikle sulcus jugularis’in topografik yapısı bakımından veteriner

anatomide çok önemlidir. Bu bölgede kan alınan ve damar içi injeksiyon yapılan

toplar damarlardan biri olan vena jugularis, yemek borusu (esophagus), nefes

borusu (trachea), şah damarı (arteria carotis communis), sempatik sinir nervus

sympathicus ve parasempatik sinir nervus vagus seyreder.

Vücut beş ana kısımdan (partes corporis) oluşur.



Gövde (Truncus)

Gövde; vücudun kafa, boyun, kuyruk ve ön-arka bacaklar dışında kalan

kısmıdır. Bu kısım; sırt (dorsum), göğüs (thorax), bel (lumbus), karın (abdomen) ve

leğen (pelvis) bölgelerini kapsar. Gövdede üç büyük boşluk bulunur. Bunlar göğüs

boşluğu (cavum thoracis), karın boşluğu (cavum abdominis) ve leğen boşluğu

(cavum pelvis)’dur.

Göğüs boşluğu

Göğüs boşluğu (cavum thoracis), yandan kaburgalar (costae), üstten sırt

omurları (vertebra thoracica) ve alttan ise göğüs-döş kemiği (sternum) tarafından

sınırlandırılmış kafes içerisinde bulunur (Şekil 1.2).

Şekil 1.2. Göğüs Kafesinin Soldan Görünümü [6].

Göğüs ön giridini (apertura thoracis cranialis) birinci kaburgalar ve

üzerindeki kaslar sınırlarken, arka giridini (apertura thoracis caudalis) diyafram

(diaphragma) sınırlandırır. Göğüs kafesinin diyaframdan sonraki kısmı karın

boşluğuna aittir. Yani göğüs kafesinin tamamı cavum thoracis’e ait değildir. Göğüs

boşluğunun içini seroz bir zar örter bu zara pleura denir. Pleura, sadece göğüs

boşluğu duvarlarını örtmez aynı zamanda omurlar düzeyinde iki yaprak olarak iner

ve göğüs organlarını da sarar. Pleura’nın göğüs duvarını örten kısmına pleura

parietalis, inen iki yaprağa pleura mediastinalis ve organları saran kısmına da

pleura visceralis denir. pleura parietalis’in kaburgaları örten kısmına pleura

costalis, diyaframı örten kısmına pleura diaphragmatica denir. İnen iki yaprak

arasındaki kısma mediastinum denir. Kalbin bulunduğu kısma mediastinum

medium, bunun kranialindeki göğüs ön giridine kadar olan kısma mediastinum

Cavum thoracis, üstte

sırt omurları, yanlardan kaburgalar ve alttan döş kemiği ile çevrili önden

göğüs ön giridi ile diyafram arasında kalan

boşluk

Thymus, Göğüs ön

gridinde ön mediastinal boşlukta gençlerde

görülen, yaş ilerledikçe cinsiyet hormonlarının

etkisiyle küçülen iki loblu lenfoit organ



craniale ( genç hayvanlarda burada thymus bulunur) ve kalbin arkasındaki kısma

da mediastinum caudale denir. Pleura visceralis’in akciğeri (pulmo) örten kısmına

pleura pulmonalis, kalbi (cor) örten kısmına ise pleura pericardiaca denir.

Karın boşluğu

Karın boşluğu (cavum abdominis), diyafram ile leğen boşluğu giridine kadar

olan alanı kapsar. Leğen boşluğu ile sınırını linea terminalis verir. Karın boşluğu

oldukça büyük bir boşluk olduğundan organların yerlerini tanımlamak için iki enine

düzlem ile üç bölgeye (regio) ayrılır. Birinci düzlem son kaburgaların oluşturduğu

kaburga kemerinden (arcus costarum), ikinci düzlem ise kalça çıkıntısı (tuber

coxae)’nın önünden geçirilir. Diyafram ile birinci düzlem arasındaki kısma karın ön

bölgesi (regio abdominis cranialis), iki düzlem arasındaki kısma karın orta bölgesi

(regio abdominis media), ikinci düzlem ile leğen boşluğu arasındaki kısma da karın

arka bölgesi (regio abdominis caudalis) denir. Bu üç bölge (regio) de kendi

arasında üçer alt bölgeye (subregio) ayrılır. Karın ön bölgesi, göğüs kemiği

(sternum) üzeri regio xphoidea, kaburga kemeri iç tarafları (sağ ve sol) regio

hypochondriaca dexter ve sinister olmak üzere üç alt bölgeye ayrılır. Karın orta

bölgesi, göbek bölgesi (regio umblicalis) ve karın yan boşlukları (regio abdominis

lateralis dexter ve sinister) olmak üzere üç alt bölgeye ayrılır. Karın arka bölgesi ise

çatı bölgesi (regio pubica) ve kasık bölgeleri (regio inguinalis dexter ve sinister)

olmak üzere üç alt bölgeye ayrılır (Şekil 1.3).

Linea terminalis, sağrı

ve leğen kemiklerindeki oval çizgidir.



Şekil 1.3. Karın Bölgelerinin Şematik Gösterimi [7].

Göğüs boşluğu ile karın boşluğu, zarsel ve kassel bir yapıya sahip olan

diyafram ile ayrılmıştır. Ancak diyafram üzerindeki üç delik ile de iştirak halindedir.

Bu delikler yukarıdan aşağıya doğru; hiatus aorticus (bu delikten aort ve büyük

lenf kanalı ductus thoracicus geçer), hiatus esophageus (bu delikten yemek borusu

ve nervus vagus geçer) ve foramen venae cavae (bu delikten arka bölgenin toplar

kanını taşıyan vena cava caudalis geçer)’dır (Şekil 1.4).

Nervus vagus, akciğer-

mide siniri olarak ta bilinen soğanilğin

yanından çıkan 10. Çift beyin siniri



Şekil 1.4. Diyaframın Arkadan Görünümü [6].

Karın boşluğu da göğüs boşluğu gibi seröz bir zar ile kaplıdır. Buna

peritoneum denir. Gerek pleura ve gerekse peritoneum bünyesinde

bulundurdukları bezlerden salgılanan seröz salgıyla boşluk duvarlarını ve organları

hem nemli tutar ve hem de kayganlaştırarak sürtünmeden doğacak aşınmayı

önlerler. Peritoneum da pleura gibi üç kısımdan oluşur. Karın duvarını ve

diyaframanın karı boşluğuna bakan yüzünü örten pariyetal yaprak (peritoneum

parietale), diyafram ve omurlar düzeyinden organlara uzanan ve organları karın

üst duvarına ve diyaframa bağlayan intermediyer yaprak ve organların üzerini

kaplayan visseral yaprak (peritoneum viscerale) dır. Pariyetal yaprak diyaframın

karın boşluğuna bakan yüzünü örttükten sonra buradan karaciğer (hepar), mide

(gaster) ve dalak (lien) üzerine atlar ve ligament denilen bağlarla bu organları

diyaframa bağlar. Karaciğeri örten peritoneum buradan midenin üst kesimindeki

küçük kenara ve buradan da on iki parmak bağırsağına (duodenum) atlayarak

omentum minus denen bağı oluşturur. Midenin küçük kenarından midenin her iki

yüzünü örterek büyük kenara gelen peritoneum, omentum majus’u oluşturur. Bu

oluşum bağırsakların üzerini tül perde gibi örterek leğen boşluğuna kadar gelir

(Şekil 1.5), buradan tekrar öne dönerek karı ön boşluğuna gelir ve midenin üst

kısmında üst karın duvarını örten peritoneum yaprağında sonlanır. İki yapraklı

omentum majus’un bu yapraklar arasındaki boşluğuna omentum kesesi (bursa

omentalis) denir. Geviş getirenlerde mide dört odacıklı olduğundan omentum

majus’un seyrinde de farklılıklar vardır. Omentum majus halk arasında örtü ya da

gömlek olarak adlandırılır. Omentum majus, karın organlarını korur, sürtünerek

tahriş olmalarını önler, içerdiği yağ dokuyla koruma yanında vücut sıcaklığının

korunmasına yardımcı olur, bünyesinde bulunan yoğun kan damarları sayesinde

karın boşluğunda kan basıncını ayarlar ve taşıdığı lenforetikuler (lymphoreticular)

doku ile vücut savunmasına katkı sağlar.

Lenforetikuler doku,

bağışıklık sistemi bazı hücrelerini

taşıyan doku



Şekil 1.5. Köpek Karın Bölgesinin Ventralden Görünümü [6].

Bağırsaklar ise karın duvarının tavanına mesenterium adı verilen ve

peritoneum’un intermedier yaprağı ile geniş bir yelpaze gibi asılır. Mesenterium,

bağırsağın asılan kısmına göre isimlendirilir. İnce bağırsaklardan on iki parmak

(duodenum) bağırsağını asan kısmına mesoduodenum, boş bağırsağı (jejunum)

asan kısmına mesojejunum, kıvrım bağırsağı (ileum) asan kısmına mesoileum, kalın

bağırsaklardan kolonları asan kısmına mesocolon ve rektumu asan kısmına

mesorectum denir.

Leğen boşluğu

Leğen boşluğu, üstte kuyruk sokumu-sağrı kemiği (sacrum) ve ilk kuyruk

omurları, yan ve altta kalça (ossa coxae) kemikleri tarafından iskeleti oluşturulan

boşluktur (Şekil 1.6). Bu boşluk ilgili kaslar ve bağlar ile kuşatılmıştır. Karın boşluğu

ile olan sınırını linea terminalis verir. Karı boşluğunu örten peritoneum leğen

boşluğunun da bir kısmını örter. Atta 3.-4. sağrı (sacrum) omuru, geviş

getirenlerde 1. ve etçillerde 2.-3. kuyruk omuru sınırına kadar örter. Bu alana

intraperitoneal bölge, geride peritonsuz alana da retroperitoneal bölge denir [18].

Leğen boşluğu, üstte kuyruk sokumu-sağrı kemiği (sacrum) ve ilk

kuyruk omurları, yan ve altta kalça (ossa coxae)

kemikleri tarafından iskeleti oluşturulan

boşluktur

Hepar- karaciğer

Ventriculus

(Gaster)- mide

Lien- dalak

Duodenum- on iki

parmak bağırsağı

Jejunum- boş

bağırsak

Omentum majus-

büyük örtü

Vesica urinaria- sidik

kesesi

Lig. Vesicae

medianum- sidik

kesesinin orta bağı



Şekil 1.6. Vücut Boşlukları [6].

Kuyruk (cauda)

Radix caudae

Cirrus caudae

Kuyruk omurları evcil memeli hayvanlarda 11-24 arasında

değişmektedir.

Ön ve arka bacaklar (membrum thoracicum et pelvinum)

Membrum thoracicum (ön bacak)

Axilla – koltuk altı

Brachium - kol

Cubitus - dirsek

Antebrachium – ön kol

Manus - el (carpus, metacarpus, digiti manus)

Membrum pelvinum (arka bacak)

Femur – uyluk

Genu – diz

Crus – baldır

Pes (pedis) – ayak (tarsus, metatarsus, digiti pedis)

Diyafram göğüs ve karın boşluklarını birbirinden

ayırır.



VÜCUT BÖLGELERİ

REGIONES CAPITIS – BAŞ BÖLGELERİ

Regiones cranii – Kafatası bölgeleri

Regio frontalis

Regio parietalis

Regio occipitalis

Regio temporalis

Fossa supraorbitalis

Regio auricularis

Regio cornualis

Regiones faciei – Yüz bölgeleri

Regio nasalis

Regio dorsalis nasi

Regio lateralis nasi

Regio naris

Regio oralis

Regio labialis superior

Regio labialis inferior

Regio mentalis

Regio orbitalis

Regio palpebralis superior

Regio palpebralis inferior

Regio zygomatica

Regio infraorbitalis

Regio articulationis temporomandibularis

Regio masseterica

Regio buccalis

Regio maxillaris

Regio mandibularis

Regio intermandibularis

Regio subhyoidea

Fossa supraorbitalis,

sığırlarda önemli bir

bölgedir.



REGIONES COLLI - BOYUN BÖLGELERİ

Margo colli dorsalis

Regio colli dorsalis

Regio colli lateralis

Regio parotidea

Fossa retromandibularis

Regio retroauricularis

Regio pharyngea

Regio brachiocephalica

Sulcus jugularis

Fossa jugularis

Regio sternocephalica

Regio prescapularis

Regio colli ventralis

Regio laryngea

Regio trachealis

REGIONES PECTORIS – GÖĞÜS BÖLGELERİ

Regio presternalis

Sulcus pectoralis medianus

Sulcus pectoralis lateralis

Regio sternalis

Regio mammaria thoracica

Regio scapularis

Regio cartilaginis scapulae

Regio supraspinata

Regio infraspinata

Regio acromialis

Regio costalis

Regio cardiaca

Arcus costalis



REGIONES ABDOMINIS – KARIN BÖLGELERİ

Regio abdominis cranialis

Regio hypochondriaca

Regio xiphoidea

Regio abdominis media

Regio abdominis lateralis

Fossa paralumbalis

Regio plicae lateris

Regio umbilicalis

Regio abdominis caudalis

Regio inguinalis

Regio pubica

Regio preputialis

Regio mammaria abdominalis

Regio mammaria inguinalis

Regio uberis

REGIONES DORSI – SIRT BÖLGELERİ

Regio vertebralis thoracis

[Regiodorsocostalis]

Regio interscapularis

Regio lumbalis

REGIONES PELVIS – LEĞEN BÖLGELERİ

Regio sacralis

Regio glutea [glutaea]

Regio tuberis coxae

Regio clunis

Regio tuberis ischiadici

Regio caudalis

Regio radicis caudae

Regio perinealis

Regio analis

Fossa supraorbitalis,

topografik anatomi ve klinik anatomi açısından da önemli bir kısımdır.



Regio urogenitalis

Regio scrotalis

Regio supramammaria

REGIONES MEMBRI THORACICI – ÖN BACAK BÖLGELERİ

Regio articulationis humeri

Regio axillaris

Fossa axillaris

Regio brachii

Regio tricipitalis

Regio cubiti

Regio olecrani

Regio antebrachii

Regio carpi

Regio metacarpi

Regiometacarpophalangea

Regio phalangis proximalis

Regio compedis

Regio interphalangea proximalis

Regio phalangis mediae

Regio coronalis

Spatium interdigitale

REGIONES MEMBRI PELVINI – ARKA BACAK BÖLGELERİ

Regio articulationis coxae

Regio trochanterica

Regio femoris

Regio genus cranialis

Regio patellaris

Regio genus lateralis

Regio genus medialis

Regio poplitea

Regio tendinis calcanei

communis, aşil tendon

bölgesidir.



Regio cruris

Regio tendinis calcanei communis

Regio tarsi

Regio calcanea

Regio metatarsi

Regio metatarsophalangea

Regio phalangis proximalis

Regio compedis

Regio interphalangea proximalis

Regio phalangis mediae

Regio coronalis

Spatium interdigitale [9]

Bir

eys

el E

tkin

lik • Anatomi öğrenimi, mutlaka görsel destekli uygulama faaliyetleri ile yapılmalıdır. Bu nedenle internet ortamından veteriner anatomi slaytları üzerinden çalışmalar yapmalısınız.

Örn

ek

•Anatomik terimlerin birçoğu insan anatomisine göre isimlendirilmiştir. Örnek palmar (avuç içi).



Öze

t•Anatomi: Grekçe kökenli bir terimdir. Ana: boylu boyunca, tome: kesme kelimelerinden gelmektedir. Anatomi; vücudun normal biçimini, yapısını, bu yapıyı oluşturan organları, bu organların arasındaki ilişkileri ve komşuluklarını inceleyen bilim dalıdır. Kısaca yapı bilimidir.

•Anatomi genel olarak makroskobik (gross) ve mikroskobik (histoloji) anatomi diye ikiye ayrılır.

•Makroskobik anatomi: İnceleme şekline göre isimlendirilir. Bunlar; sistemetik anatomi (vücudun sistem sistem incelenmesi), karşılaştırmalı (comparative) sistemetik anatomi (hayvan türleri arasında karşılaştırma yaparak yürütülen sistematik anatomi), regional (bölgesel ) anatomi (vücudun bölgelere ayrılarak incelenmesi) ve topografik anatomi (vücudun dıştan içe kat kat incelenmesi )'dir. Ayrıca, kullanım amacına göre; radyolojik anatomi, patolojik anatomi, artistik ve estetik anatomi, gelişim anatomisi gibi isimlendirilmeler de yapılmaktadır.

•Hayvan anatomisine zootomia denir. Hayvan anatomisi hayvan türlerine göre hippotomia (at anatomisi), kynotomia (köpek anatomisi), ruminantia anatomia (geviş getiren anatomisi), sus anatomia (domuz anatomisi), aves anatomia (kuş anatomisi) gibi isimlendirilir.

•Dört ayak üzerinde duran bir hayvanda vücut düzlemleri; planum medianum – orta düzlem, planum sagittalia – ok yönünde düzlem ( median düzleme paralel seyreder), planum dorsalia – sırta doğru olan düzlem, planum horizontalia – yatay düzlem, planum transversalia – enine düzlem, planum verticalia – düşey düzlem, planum segmentalia – kesitsel düzlem olarak isimlendirilir.

•Vücut beş ana kısımdan (partes corporis) oluşur. Bunlar; baş (caput), boyun (collum), gövde (truncus), kuyruk (cauda), ön ve arka bacaklar (membrana thoracicum et pelvinum) dır.

•Gövde; vücudun kafa, boyun, kuyruk ve ön-arka bacaklar dışında kalan kısmıdır. Gövde de üç büyük boşluk bulunur. Bunlar göğüs boşluğu (cavum thoracis), karın boşluğu (cavum abdominis) ve leğen boşluğu (cavum pelvis)’dur.

•Göğüs boşluğunun içini seroz bir zar örter bu zara pleura denir. Pleura, sadece göğüs boşluğu duvarlarını örtmez aynı zamanda omurlar düzeyinde iki yaprak olarak iner ve göğüs organlarını da sarar. Pleura’nın göğüs duvarını örten kısmına pleura parietalis, inen iki yaprağa pleura mediastinalis ve organları saran kısmına da pleura visceralis denir. pleura parietalis’in kaburgaları örten kısmına pleura costalis, diyaframı örten kısmına pleura diaphragmatica denir. İnen iki yaprak arasındaki kısma mediastinum denir.

•Karın boşluğu (cavum abdominis), diyafram ile leğen boşluğu giridine kadar olan alanı kapsar. Leğen boşluğu ile sınırını linea terminalis verir.



Öze

t (d

evam

ı)•Linea terminalis, sağrı ve leğen kemiklerindeki oval çizgidir. Göğüs boşluğu

ile karın boşluğu, zarsel ve kassel bir yapıya sahip olan diyafram ile ayrılmıştır. Ancak diyafram üzerindeki üç delik ile de iştirak halindedir. Karın boşluğu da göğüs boşluğu gibi seröz bir zar ile kaplıdır. Buna peritoneumdenir. Gerek pleura ve gerekse peritoneum bünyesinde bulundurdukları bezlerden salgılanan seröz salgıyla boşluk duvarlarını ve organları hem nemli tutar ve hem de kayganlaştırarak sürtünmeden doğacak aşınmayı önlerler. Peritoneum da pleura gibi üç kısımdan oluşur. Karın duvarını ve diyaframanın karı boşluğuna bakan yüzünü örten pariyetal yaprak (peritoneum parietale), diyafram ve omurlar düzeyinden organlara uzanan ve organları karın üst duvarına ve diyaframa bağlayan intermediyer yaprak ve organların üzerini kaplayan visseral yaprak (peritoneum viscerale) dır. Pariyetal yaprak diyaframın karın boşluğuna bakan yüzünü örttükten sonra buradan karaciğer (hepar), mide (gaster) ve dalak (lien) üzerine atlar ve ligament denilen bağlarla bu organları diyaframa bağlar. Karın boşluğu oldukça büyük bir boşluk olduğundan organların yerlerini tanımlamak için iki enine düzlem ile üç bölgeye (regio) ayrılır. Birinci düzlem son kaburgaların oluşturduğu kaburga kemerinden (arcus costarum), ikinci düzlem ise kalça çıkıntısı (tuber coxae)’nın önünden geçirilir. Diyafram ile birinci düzlem arasındaki kısma karın ön bölgesi (regio abdominis cranialis), iki düzlem arasındaki kısma karın orta bölgesi (regio abdominis media), ikinci düzlem ile leğen boşluğu arasındaki kısma da karın arka bölgesi (regio abdominis caudalis) denir. Bu üç bölge (regio) de kendi arasında üçer alt bölgeye (subregio) ayrılır.

•Leğen boşluğu, üstte kuyruk sokumu kemiği-sağrı (sacrum) ve ilk kuyruk omurları, yan ve altta kalça (ossa coxae) kemikleri tarafından iskeleti oluşturulan boşluktur.



DEĞERLENDİRME SORULARI

1. At anatomisi nasıl isimlendirilir?

a) Hippotomia

b) Sus anatomia

c) Aves anatomia

d) Kynotomia

e) Equidae

2. Aşağıdakilerden hangisi Vücudun dıştan içe kat kat incelenmesi için

kullanılmaktadır?

a) Komparatif anatomi

b) Sistematik anatomi

c) Topografik anatomi

d) Radyolojik anatomi

e) Patolojik anatomi

3. Aşağıdakilerden hangisi dört ayak üzerine duran bir hayvanda ok yönünde

düzlem manasına gelir?

a) Planum dorsalia

b) Planum medianum

c) Planum transversalia

d) Planum horizontalia

e) Planum sagittalia

4. Üst, üst tarafta bulunan manasına gelen anatomik terim aşağıdakilerden

hangisidir?

a) İnferior

b) Superior

c) Distalis

d) Cranialis

e) Caudalis

5. Göğüs boşluğunun içini örten seroz zara ne ad verilir?

a) Periton

b) Pleura

c) Mediastinum

d) Omentum

e) Plica



6. Regio hypochondriaca dexter, hangi karın bölgesinin bir alt bölgesidir?

a) Regio abdominis cranialis

b) Regio abdominis caudalis

c) Regio abdominis media

d) Regio abdominis lateralis

e) Regio inguinalis

7. Bağırsakları karın duvarının tavanına asan yapıya ne ad verilir?

a) Mesenterium

b) Mesocolon

c) Omentum minus

d) Plica

e) Peritoneum viscerale

8. Pleura’nın akciğeri örten kısmına ne ad verilir?

a) Pleura costalis

b) Pleura pericardiaca

c) Pleura pulmonalis

d) Pleura mediastinalis

e) Pleura parietalis

9. Aşağıdakilerden hangisi omentum majus’un görevlerinden biri değildir?

a) Karın organlarını korur

b) Karın organlarının sürtünerek tahriş olmalarını önler

c) İçerdiği yağ dokuyla vücut sıcaklığının korunmasına yardımcı olur

d) Karın organlarını besler

e) Taşıdığı lenforetikular (lymphoreticuler) doku ile vücut savunmasına

katkı sağlar

10. Aşağıdakilerden hangisi karın boşluğu ile leğen boşluğu sınırını belirler?

a) Diaphragma

b) Mesorectum

c) Arcus costarum

d) Tuber coxae

e) Linea terminalis

Cevap Anahtarı

1.a, 2.c, 3.e, 4.b, 5.b, 6.a, 7.a, 8.c, 9.d, 10.e



YARARLANILAN KAYNAKLAR

[1] Veteriner Hekimliği terimler Sözlüğü. (2017). Ankara: Türk Dil Kurumu

Yayınları: 954

[2] Yılmaz, S., Dinç, G. (1998). Anatomi Terimleri Kılavuzu. Elazığ: Örnek Ofset

Matb.

[3] Dursun, N. (2005). Veteriner Anatomi I. Ankara: Medisan Yayınevi.

[4] Bahadır, A., Yıldız, H. (2010). Veteriner Anatomi Hareket Sistemi ve İç Organlar.

Bursa: Ezgi Kitapevi.

[5] König, HE., Liebich, HG. (2004). Anatomy of Domestic Animals. Stutgart:

Schattauer.

[6] Popesko, P. (1979). Atlas der topographischen Anatomie der Haustiere.

Stutgart: Ferdinand Enke Verlag.

[7] Ellenberger, W., Baum, H. (1974) Handbuch der Vergleichenden Anatomie der

Haustiere (18. ed.). Berlin. Auflage, Springer-Verlag.

[8] Nickel, R., Schummer, A., Seiferle, E., Frewein, J., Wilkens, H., Wille, KH. (1986).

The Locomotor system of domestic animals (second ed.). Berlin: Verlag Paul

Parey.

[9] Nomina Anatomica Veterinaria (2012) published by the Editorial Committee

Hannover (Germany), Columbia, MO (U.S.A.), Ghent (Belgium), Sapporo

Japan), (fifth ed.).

Prof. Dr. - content-lms3.ataaof.edu.tr

Documents

Transcript of Prof. Dr. - content-lms3.ataaof.edu.tr