Procesi i hartimit t Strategjis s re t Siguris s Kosovs

Gjithprfshirja dhe transparenca

Prishtin, maj 2013

FORUMI PR INICIATIVA QYTETARE (FIQ), INSTITUTI GAP, INSTITUTI I

KOSOVS PR DREJTSI (IKD), dhe INSTITUTI PR POLITIKA ZHVILLIMORE

(INDEP)

Mirnjohje

Kjo analiz sht shkruar nga Visar Rushiti nga Instituti GAP, antar i Forumit pr

Siguri (FS).

Punimi sht realizuar me prkrahje t Ballkan Trust for Democracy (BTD).

T drejtat autoriale

Asnj pjes nga ky publikim nuk mund t riprodhohet apo t ndryshohet pa lejen e

botuesit.

Mendimet e shprehura me shkrim apo n publikimet elektronike jan t Forumit pr

Siguri dhe nuk prfaqsojn pikpamjet e donatorit.

Prmbledhje ekzekutive

Procesi i hartimit t Strategjis t Siguris s Kosovs nuk ka qen gjithprfshirs,

transparent, dhe strategjia nuk sht br publike as pas miratimit. Madje, versioni final

i strategjis ishte imponuar nga Zyra Kshilldhnse pr Siguri n kuadr t Zyrs

Civile Ndrkombtare. Prandaj, procesi i hartimit t Strategjis s re t Siguris s

Kosovs duhet t jet gjithprfshirs dhe transparent. Prve institucioneve publike, n

procesin e hartimit t strategjis duhet t marrin pjes shoqria civile, mediat, ekspert

t pavarur t fushs, parti politike, dhe pal tjera t interesuara.

Vendimi 09/67 i Qeveris s Kosovs (mars 2012) pr miratimin e nisms s Rishikimit

Strategjik t Sektorit t Siguris (RSSS) n Kosov, prkatsisht pika 1.6 e tij, prcakton

nxjerrjen e nj Strategjie t re t Siguris s Kosovs. RSSS ka nj struktur organizative

nn drejtimin e Komitetit Drejtues t cilin e udhheq Ministri i Forcs s Siguris s

Kosovs. Nxjerrja e nj Strategjie t re t Siguris bazuar n kt vendim, prkatsisht

pikn 1.6 sht n kundrshtim me Kushtetutn e Kosovs, nenin 127 i cili prcakton se

Kshilli i Siguris i Kosovs (KSK) n bashkpunim me Presidentin dhe Qeverin,

nxjerrin Strategjin e Siguris s Kosovs. Prve ksaj, vendimi n fjal sht n

kundrshtim edhe me Ligjin pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs,

prkatsisht nenin 2.1 i cili prcakton se Kshilli i Siguris s Kosovs, n koordinim me

Presidentin e Kosovs, prgatit dhe shqyrton Strategjin e Siguris e cila miratohet nga

Qeveria dhe i dorzohet Kuvendit t Kosovs pr miratim prfundimtar.

Procesi i hartimit t Strategjis s re t Siguris s Kosovs duhet t filloj pas

prfundimit t procesit t RSSS-s. Nxjerrja e Strategjis s Siguris s Kosovs dhe

RSSS duhet t jen procese t ndara. Inicimi i ktij procesi duhet t jet i hapur dhe t

merret vendim nga ana e Qeveris, e cila n prputhje me Kushtetutn dhe ligjet tjera,

do t autorizonte Kshillin e Siguris s Kosovs q t koordinonte procesin e hartimit

t saj. ShBA dhe Franca jan dy vende q prfaqsojn shembuj t mir t nj procesi

gjithprfshirs dhe transparent n hartimin e Strategjis s Siguris Kombtare.

T gjitha vendet e regjionit dhe shumica e vendeve t Bashkimit Evropian (BE), bjn

publike dokumente qoft n form t Strategjis s Siguris Kombtare qoft n form

t nj dokumenti relevant pr sigurin dhe mbrojtjen e tij. Strategjia e Siguris

Kombtare nuk sht dokument konfidencial dhe si i till bhet publik. Prandaj, bazuar

edhe n Ligjin pr klasifikimin e informacioneve dhe verifikimin e siguris n Kosov,

Strategjia e Sigurise Kosovs do t duhej t jet publike dhe leht e qasshme nga t

gjith.

1. Hyrje

Strategjia e Siguris Kombtare sht strategjia kryesore mbi sigurin kombtare e cila

tregon se si nj vend i ofron siguri qytetarve t tij. T gjitha strategjit tjera, si strategjia

pr luftimin e terrorizmit, krimit t organizuar, mbrojtjes, i subordinohen strategjis

kombtare t siguris. Madje, kto strategji duhet t bjn t mundur zbatimin e

Strategjis s Siguris Kombtare. Si e till, ajo definon interesat e vendit t caktuar dhe

pozitn e tij n skenn ndrkombtare, mjedisin e brendshm dhe t jashtm t siguris

(sfidat, rreziqet, krcnimet). Pra, Strategjia e Siguris Kombtare sht dokument

gjithprfshirs q trajton aspektet e siguris dhe t mbrojtjes s nj vendi. Megjithat,

vendet si Mbretria e Bashkuar, Franca dhe Kina, nuk kan nj dokument t vetm, por

kan hartuar politika t mbrojtjes apo si quhen whitepapers apo livre blanc q

fokusohen m shum mbi mbrojtjen e vendit.1

Krahas prmbajtjes s strategjis, po aq me rndsi sht edhe procesi deri te formulimi

i asaj prmbajtje. N do proces t formulimit t strategjis s siguris kombtare, nj

prfshirje sa m e gjer e institucioneve relevante sht e domosdoshme. Sa m

gjithprfshirs q t jet procesi i formulimit, aq m shum konsensus gjendet n mes

t akterve relevant n nj strategji t siguris. Pastaj, nj proces sa m konsensual, aq

m i leht dhe i koordinuar do t jet edhe procesi i zbatimit t Strategjis s Siguris

Kombtare. Pa pjesn e zbatimit, Strategjia e Siguris Kombtare do t mbetej nj

dokument vetm n letr dhe pa prodhuar efektet pr far sht hartuar.

Sipas lists s Strategjive dhe Planeve t Veprimit t Qeveris s Kosovs,2Strategjia e

Siguris e Kosovs sht miratuar n Qeveri n qershor 20103 e pasuar me Planin e

Veprimit pr zbatimin e saj t miratuar n korrik 2011.4 N kt mbledhje ishte krkuar

q strategjia t dorzohet n Kuvend si strategji e jo si projektligj meq dokumenti n

form t strategjis do t ndryshohej m leht n t ardhmen.5Bazuar n t dhnat n

faqen zyrtare t Kuvendit t Kosovs, kjo strategji nuk gjendet n mesin e dokumenteve

1DCAF Backgrounder: National Security Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-

Policy, f.1. 2Lista e Strategjive dhe Planeve t Veprimit t Institucioneve t Qeveris s Kosovs:http://www.mei-

ks.net/repository/docs/Aneksi_C_-_Lista_e_Strategjive_dhe_Planeve_te_Veprimit.pdf 3Vendimi Nr. 01/129 nga mbledhja e Qeveris e dats 15.06.2010: http://www.kryeministri-

ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_129-te_te_Qeverise_2010.pdf 4Plani i Veprimit i Strategjis s Siguris s Kosovs, Vendimi Nr. 02/24 i dats 20 korrik

2011:http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vend.mbl._24-te.pdf 5 N mbledhjen e Qeveris t dats 15.06.2010 kur u miratua Strategjia e Siguris s Kosovs, Ministri i Punve t Brendshme z. Bajram Rexhepi kishte krkuar q projektligji t dorzohej n Kuvend si strategji e jo si ligj, pr shkak se me ngritjen e kapaciteteve t FSK-s por edhe t institucioneve tjera,strategjia ndryshohet dhe adaptohet me leht se sa nj ligj:http://www.zhurnal.mk/content/?id=1561013499

http://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.mei-ks.net/repository/docs/Aneksi_C_-_Lista_e_Strategjive_dhe_Planeve_te_Veprimit.pdfhttp://www.mei-ks.net/repository/docs/Aneksi_C_-_Lista_e_Strategjive_dhe_Planeve_te_Veprimit.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_129-te_te_Qeverise_2010.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_129-te_te_Qeverise_2010.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vend.mbl._24-te.pdfhttp://www.zhurnal.mk/content/?id=1561013499

q jan miratuar n Kuvend, andaj edhe nuk dihet data e miratimit dhe as prmbajtja e

saj. Prve ksaj, procesi i hartimit t ktij dokumenti nuk ka qen transparent dhe sht

zhvilluar pa pjesmarrjen e akterve tjer joqeveritar. Si rezultat i RSSS-s dhe ndrrimit

t statusit t Forcs s Siguris s Kosovs kt vit, Qeveria e Kosovs do t hartoj nj

Strategji tjetr t Siguris s Kosovs.

N kt punim, Forumi pr Siguri analizon procesin e hartimit t strategjis duke e

shikuar aspektin e gjithprfshirjes, kohzgjatjes dhe transparencs e debatit publik.

Mungesa e ktyre elementeve n hartimin e Strategjis (ekzistuese) t Siguris s

Kosovs, dhe qasja q nj Strategji e re e Siguris t nxjerrt n kuadr t procesit t

Rishikimit Strategjik t Sektorit t Siguris (RSSS), jan objekt trajtimi n kt punim.

Gjithashtu, Forumi pr Siguri adreson procesin e formulimit t strategjis s siguris

kombtare duke shikuar shembuj t suksesshm t shteteve n kt proces. Qllimi i

ktij punimi sht t shrbej si nj dokument diskutimi n mes aktorve relevant n

koordinimin e procesit pr hartimin e Strategjis s re t Siguris t Kosovs.

2. Strategjia e Siguris e Kosovs

Me hartimin dhe miratimin e Kushtetuts s Republiks s Kosovs, vije deri te nxjerrja

dhe miratimi i nj numri t caktuar ligjesh t cilat ishin parapar edhe me Propozimin

Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs. Nj prej ktyre ligjeve ishte ai pr

themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs i miratuar n Kuvend n mars 2008, i cili

kishte n mandat edhe nxjerrjen e Strategjis s Siguris s Kosovs.6 Ky ligj parasheh

edhe krijimin e dy organeve mbshtetse t Kshillit t Siguris s Kosovs,

Sekretariatin dhe Qendrn e Situatave, t cilat m von ishin rregulluar me legjislacion

sekondar.7 Sipas piks 16.4 b) nenit 16 t Ligjit pr themelimin e KSK-s, Sekretariati

bn koordinimin e hartimit t strategjis dhe politikave t siguris n Kosov. Dhe,

duke u mbshtetur n kt baz ligjore, Sekretariati i KSK-s filloi hartimin e Strategjis

s Siguris s Kosovs.

Si institucion i ri dhe pa prvoj n koordinimin e hartimit t strategjive dhe politikave

t siguris, Sekretariati filloi vet hartimin e Strategjis s Siguris s Kosovs, pa

koordinim me institucionet relevante t siguris n Kosov. Mirpo, prve q hartimi i

saj nuk koordinohej me institucionet relevante t siguris n Kosov, versioni i saj final

6Ligji 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs, Neni 2.1http://www.assembly-

kosova.org/common/docs/ligjet/2008_03-L050_al.pdf 7Ligji 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs, Kreu III, Neni 16.

http://www.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/2008_03-L050_al.pdfhttp://www.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/2008_03-L050_al.pdf

nuk kishte kaluar pa ndikime t institucioneve ndrkombtare n Kosov. M

konkretisht, ishte Njsia Kshilldhnse pr Siguri (Security Advisory Unit) e cila

funksiononte n at koh n kuadr t zyrs s Zvends Prfaqsuesit Civil

Ndrkombtar, e cila pas nj kohe edhe imponoi versionin final t Strategjis s Siguris

s Kosovs. Pr m shum, prve ktij procesi aspak transparent dhe gjithprfshirs

deri n finalizimin e saj, strategjia n fjal nuk sht publikuar askund pas miratimit.

Sipas lists s Strategjive dhe Planeve t Veprimit t Qeveris s Kosovs cekur m

lart, e gjith ajo far dihet sot sht se Zyra e Kryeministrit sht institucioni

prgjegjs n kt strategji.

Fillimisht, struktura e Kshillit t Siguris s Kosovs me organet mbshtetse ishte

rekomanduar nga Rishikimi i Brendshm i Siguris n Kosov (RSBS) i nisur n vitin

2005 dhe prfunduar m 2006.8 Procesi RSBS ishte iniciuar nga Prfaqsuesi Special i

Sekretarit t Prgjithshm (PSSP) i OKB-s, Soren Jesen Petersen, dhe u zhvillua sipas

parimeve dhe metodologjis t dizajnuar nga Grupi Kshilldhns pr Zhvillimin e

Sektorit t Siguris. RSBS drejtohej nga Komiteti Drejtues i prbr nga prfaqsues t

lart t UNMIK-ut, Institucioneve t Prkohshme Vetqeverisse n Kosov (IPVQ),

lider t partive, prfaqsues t komuniteteve dhe Sekretariatit t udhhequr nga nj

Koordinator. Sekretariati dhe koordinatori i tij ishin vendosur n Zyrn pr Siguri

Publike t themeluar n vitin 2004 n kuadr t Zyr s Kryeministrit.9 N kuadr t

ksaj zyre, me vendim t Kryeministrit t athershm, n vjesht t vitit 2005 u

themelua edhe Qendra e Situatave e cila kishte pr mandat informimin e Kryeministrit

rreth situats s siguris n Kosov. Krijimit t saj i parapriu iniciativa nga Njsia

Kshilldhnse pr Siguri e PSSP-s dhe ndihmuar nga Qendra e Situatave q

funksiononte n UNMIK. Pastaj, me hartimin e ligjit pr themelimin e KSK-s, kjo zyre

mund t themi se u zvendsua me Sekretariatin e KSK-s si organ mbshtets i tij, dhe

Qendra e Situatave q ishte n funksionim, kaloj si organ i dyt mbshtets i Kshillit t

Siguris s Kosovs. Si u cek edhe m lart, sot t dy kto organe mbshtetse

funksionojn n baz t ligjit pr themelimin e KSK-s, dhe legjislacioni sekondar,

prkatsisht rregulloreve pr funksionimin e tyre.

8Rishikimi i Sektorit t Brendshm t Siguris, f. 136:

http://www.kosovo.undp.org/repository/docs/ISSR_report_eng_ver2.pdf 9 Zyra pr Siguri Publike u themelua m 30 qershor 2004 me Urdhresn Administrative 2004/16:

http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/2004/ade2004_16.pdf

http://www.kosovo.undp.org/repository/docs/ISSR_report_eng_ver2.pdfhttp://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/2004/ade2004_16.pdf

3. Strategjia e re e Siguris e Kosovs

Pr shkak t ndrrimit t statusit t Forcs s Siguris s Kosovs, ashtu si ishte

prcaktuar me Propozimin Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs,10 n

prill 2012 Qeveria e Kosovs miratoj vendimin 09/67 pr nismn e Rishikimit Strategjik

t Sektorit t Siguris (RSSS).11 Ky proces ka kuptimin e rishikimit t sektorit aktual t

siguris n Kosov dhe ka prcaktuar 8 faza npr t cilat do t kaloj rishikimi. Sipas

vendimit n fjal, procesi do t prfundoj jo m von se n qershor t vitit 2013.

Megjithat, duke u bazuar n informatat e paraqitura n mbledhjen e Komisionit pr

Pun t Brendshme, Siguri dhe Mbikqyrje t FSK-s ku kishte raportuar ministri i FSK-

s, sipas ktij t fundit, vetm nj raport preliminar i ktij procesi do t mund t

prgatitet deri n qershor 2012.12 Pavarsisht ksaj, meq ky rishikim do t prodhoj

efektet n sektorin e siguris, praktikisht do t lind nevoja pr nj strategji tjetr t

siguris s Kosovs.

N vazhdim t ksaj analize do t argumentojm mbi at se cili institucion n kuadr t

arkitekturs institucionale t sektorit t siguris n Kosov duhet ta koordinoj procesin

e hartimit t Strategjis s re t Siguris s Kosovs?

Sipas arkitekturs aktuale t sektorit t siguris n Kosov, prbrjes dhe bazs ligjore,

Kshilli i Siguris i Kosovs (KSK) sht institucioni i vetm i cili ka kompetenc pr

hartimin e strategjis. Kjo pr dy arsye: baza ligjore dhe prbrja e tij. Sa i prket bazs

ligjore, Kshilli i Siguris i Kosovs dhe mandati i tij pr ta hartuar strategjin e siguris

s pari sht referuar nga Propozimi Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t

Kosovs, Aneksi VIII, Neni 1.4 Kosova do t themeloj Kshillin e Siguris s Kosovs (KSK)

i cili i raporton Kryeministrit. KSK zhvillon Strategjin e Siguris n prputhshmri me kt

zgjidhje.13 N prputhje m kt dispozit, Kushtetuta e Kosovs mandaton Kshillin e

Siguris qn bashkpunim me Presidentin e Republiks s Kosovs dhe me Qeverin, t

zhvillojn Strategjin e Siguris s Republiks s Kosovs.14 Sipas nenit 2.1 t Ligjit pr

10 Neni 5, pika 5.3 e Propozimit Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs. 11

Vendimi 09/67 i Qeveris s Kosovs mbi miratimin e nisms sRishikimit Strategjik t Sektorit t Siguris. Pika 1.6 e ktij vendimi prcakton nxjerrjen e nj strategjie t re t siguris,21.03.2012: http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_67-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2012.pdf 12

Mbledhja e Komisionit pr Pun t Brendshme, Siguri dhe Mbikqyrje t FSK-s, dat 26.03.2013, ku Ministri i FSK-s kishte raportuar pr gjendjen tani dhe objektivat e FSK-s gjat ktij viti. 13 Propozimi Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs, Aneksi VIII, Neni 1.4http://www.unosek.org/docref/Comprehensive_proposal_-_Propozimi_gjith%EBp%EBrfshir%EBs_-_albanian_final.pdf 14 Kushtetuta e Republiks s Kosovs, Neni 127, pika 1 http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Kushtetuta.e.Republikes.se.Kosoves.pdf

http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_67-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2012.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_67-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2012.pdfhttp://www.unosek.org/docref/Comprehensive_proposal_-_Propozimi_gjith%EBp%EBrfshir%EBs_-_albanian_final.pdfhttp://www.unosek.org/docref/Comprehensive_proposal_-_Propozimi_gjith%EBp%EBrfshir%EBs_-_albanian_final.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Kushtetuta.e.Republikes.se.Kosoves.pdfhttp://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Kushtetuta.e.Republikes.se.Kosoves.pdf

themelimin e KSK-sKshilli i Siguris i Kosovs, n koordinim me Presidentin e Republiks

s Kosovs, prgatit dhe shqyrton Strategjin e Siguris s Kosovs. Strategjia e Siguris s

Kosovs miratohet nga Qeveria dhe i dorzohet Kuvendit t Kosovs pr miratim

prfundimtar.15Bazuar n kt, pika 1.6 e vendimit 09/67 t Qeveris s Kosovs mbi

nxjerrjen e nj Strategjie t re t Siguris s Kosovs sht n kundrshtim me Nenin 127

t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, dhe Nenin 2, pika 2.1 t Ligjit pr themelimin

e Kshillit t Siguris s Kosovs.

Sa i prket prbrjes s tij, KSK ka nj prbrje pothuajse ideale pr koordinimin e

procesit t hartimit t strategjis s ardhshme t siguris s Kosovs, pr shkak se

mbledh prfaqsues t institucioneve kye n sektorin e siguris n Kosov. Sipas

ligjit, KSK ka autoritet dhe nj prbrje e cila ndryshon varsisht nga gjendja e siguris

n Kosov, gjendje normale dhe t jashtzakonshme. N situat normale, KSK

kryesohet nga Kryeministri dhe prbhet nga antart permanent me autoritet

ekzekutiv si: Ministri i FSK-s, Ministri i Punve t Jashtme, Ministri i Punve t

Brendshme, Ministri i Drejtsis, Ministri i Financave, dhe Ministri pr Kthim dhe

Komunitete. Prve antarve t prhershm, n mbledhjet e KSK-s marrin pjes edhe

antar tjer me karakter t prhershm por n kapacitet kshilldhns si: nj

prfaqsues i Presidentit, Drejtori i Agjencis s Kosovs pr Inteligjenc, kshilltarin e

lart t Kryeministrit, kshilltarin pr siguri t Kryeministrit, Drejtorin e prgjithshm t

Policis s Kosovs, Komandantin e FSK-s, Sekretarin e KSK-s, Drejtorin e Doganave,

dhe Drejtorin e Agjencis pr Menaxhim Emergjent.16Jo me shum dallime n prbrje,

por me rndsi sa i prket autoritetit, KSK ka autoritet ekzekutiv dhe kryesohet nga

Presidenti n situata t jashtzakonshme.17 N prgjithsi, KSK ka rol kshilldhns n

t gjitha shtjet q lidhen me sigurin e Kosovs dhe kontributin e saj pr stabilitetin

rajonal, dhe mblidhet jo m shum se nj her n katr muaj. Prve ksaj, KSK ka edhe

dy trupa mbshtets, Sekretariatin dhe Qendrn e Situatave.18

Duke pasur parasysh autoritetin e KSK-s, i cili gjendet nn ombrelln e Zyrs s

Kryeministrit, Kshilli i Siguris i Kosovs do t duhej t koordinonte tr procesin e

hartimit t strategjis s ardhshme t siguris s Kosovs. Takimet apo mbledhjet do t

udhhiqeshin nga Kryeministri apo ndonjri nga zv.Kryeministrat derisa Sekretariati i

KSK-s do t koordinonte punn praktike edhe prmes grupeve punuese n emr

15 Neni 2, pika 2.1 e Ligjit 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs. 16 Ligji 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs, Neni 3. 17 Ligji 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs, Neni 12 dhe 13. 18 Ligji 03/L-050 pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs, Neni 16 dhe 17

tKSK. Megjithat, bazuar n nj organogram19t strukturs s organeve mbshtetse t

KSK-s, shihet qart se Sekretariati ka nevoj pr nj departament i cili obligim kryesor

do ta kishte koordinimin n mes t institucioneve dhe agjencive t sektorit t siguris n

Kosov. Kjo do t mundsonte krijimin e nj sistemi brenda Kshillit t Siguris s

Kosovs, i cili do t bnte t mundur nj koordinim ideal dhe ngjashm m shum

vende tjera, pr hartimin e strategjis s ardhshme t siguris dhe do strategjie tjetr e

cila kalon kompetencat e nj dikasteri t vetm qeveritar. Institucione t natyrs s njjt

me Kshillin e Siguris s Kosovs funksionojn edhe n shum vende ndr t cilat jan:

ShBA,20Franc, Mbretr t Bashkuar,21 Turqi,22 dhe Kroaci.

4. Disa aspekte me rndsi pr procesin e hartimit tStrategjis s re

t Siguris s Kosovs

Bazuar n praktikn e vendeve tjera n hartimin e Strategjis s Siguris Kombtare, kjo

pjes do t diskutoj mbi tri aspekte me rndsi pr procesin e hartimit t Strategjis s

re t Siguris s Kosovs: kohzgjatja, gjithprfshirja, transparenca dhe debati publik.

Kohzgjatja e procesit sht me rndsi pr faktin se hartimi i Strategjis s Siguris

Kombtare nuk sht nj proces q duhet te kryhet shpejt, por duhet dizajnuar nj

proces fleksibil n koh. Procesi i till rezulton me nj strategji t qndrueshme, e cila

sht formuluar me nj prfshirje t gjer t akterve t ndryshm, nj proces gjat t

cilit ka pasur komunikim n mes t institucioneve, bashkrendim t aktiviteteve dhe

bashkpunim t mir deri n finalizimin e saj. Diskutimi i ktyre aspekteve bhet duke

pasur parasysh vendimin 09/67 piks 1.6 q prcakton nxjerrjen e nj strategjie t re t

siguris s bashku m shtat objektiva tjera n nj periudh kohore prej nj viti,

mungesn e gjithprfshirjes, transparencs dhe debatit publik q nuk i ka prfillur

procesi i hartimit t strategjis aktuale t siguris, por q duhet gjithsesi ti adresoj

procesi i hartimit t strategjis s ardhshme t siguris s Kosovs.

19 Aneksi 1.51 i Prgjigjeve n Pyetsorin pr Studimin e Fizibilitetit pr Marrveshjen e StabilizimAsocimit: http://www.mei-ks.net/repository/docs/Aneksi_1.51_-_Keshilli_i_Sigurise_se_Kosoves.pdf 20 Kshilli i Siguris Kombtare n ShBA: http://www.whitehouse.gov/administration/eop/nsc 21 Kshilli i Siguris Kombtar n Mbretri t Bashkuar: https://www.gov.uk/government/organisations/national-security/groups/national-security-council 22Kshilli i Siguris Kombtare n Turqi: http://www.mgk.gov.tr/

http://www.mei-ks.net/repository/docs/Aneksi_1.51_-_Keshilli_i_Sigurise_se_Kosoves.pdfhttp://www.mei-ks.net/repository/docs/Aneksi_1.51_-_Keshilli_i_Sigurise_se_Kosoves.pdfhttp://www.whitehouse.gov/administration/eop/nschttps://www.gov.uk/government/organisations/national-security/groups/national-security-councilhttp://www.mgk.gov.tr/

4.1. Kohzgjatja

Prve t qenit n kundrshtim me Kushtetutn dhe Ligjin pr themelimin e KSK-s,

vendimi i lartcekur pr procesin e RSSS, sht jo funksional edhe sa i prket kohs s

hartimit t Strategjis s re t Siguris s Kosovs. Sipas ktij vendimi, n mesin e tet

objektivave, nj prej tyre sht edhe hartimi i strategjis, ndrsa koha e kryerjes t tet

objektivave sht Mars 2012-Qershor 2013. Prve objektives 1.6 pr nxjerrjen e nj

Strategjie t re t Siguris, objektivat tjera jan mjaft madhore dhe krkojn koh.

Definimi i objektivave strategjike, politikat e siguris dhe t mbrojtjes, definimi i

ambientit strategjik t Kosovs, rreziqet, krcnimet, t bhet analiz e plot e

kapaciteteve aktuale t institucioneve t siguris, jan vetm disa prej ktyre

objektivave. T gjitha kto krkojn koh t mjaftueshme q t kryhen mir dhe me

profesionalizm. Shikuar edhe nga aspekti kohor, hartimi i Strategjis s Siguris, n

kuadr t ktyre objektivave, nuk do t duhej t ishte pjes e ktij vendimi.

Sa i prket praktikave t vendeve tjera se sa koh kan br pr t shkruar nj Strategji

t mir t Siguris Kombtare, vrehet se nuk ka nj standard kohor i cili do t duhej t

aplikohej edhe n Kosov. Por, nj proces i shkurt n koh ka pak mundsi q t

prodhoj nj strategji t mir. P.sh. Qeveria e Britanis s Madhe ishte kritikuar

masivisht nga nj numr i madh i njerzve sepse kishte draftuar nj dokument 75

faqesh mbi Rishikimin Strategjik t Siguris dhe Mbrojtjes n m pak se pes muaj koh,

derisa nj dokument 11 faqesh mbi Konceptin Strategjik t NATO-s ishte hartuar

prgjat nj viti.23 Mirpo, e gjith ajo far mund t shrbej n rastin e Kosovs sht

q procesi i hartimit t Strategjis s re t Siguris e Kosovs duhet t jet fleksibil n

koh, n kuptimin q t ket koh t mjaftueshme pr nj draftim shum t mir t saj.

Pra, kjo strategji nuk duhet shkruar shpejt e shpejt vetm sa pr t pasur nj strategji t

siguris n nivel vendi, por draftimi i saj krkon koh, bashkrendim t mir n mes t

institucioneve relevante, dhe komunikim e bashkpunim shum t mir me t gjitha

palt e prfshira n proces.24

23Jonas, A. Mind the Process: http://archive.atlantic-community.org/index/articles/view/Mind_the_Process 24

Komunikimi bashkrendimi dhe bashkpunimi jan shum me rndsi pr procesin e draftimit t Strategjis s Siguris Kombtare. Kto n gjuhe angleze zakonisht njihen si tri C duke nnkuptuar fjalt: Communication, Coordination, Cooperation.

http://archive.atlantic-community.org/index/articles/view/Mind_the_Processhttp://archive.atlantic-community.org/index/articles/view/Mind_the_Process

4.2. Gjithprfshirja

Gjithprfshrija n procesin e formulimit t Strategjis s Siguris Kombtare sht

mnyra m e mir pr t adresuar sfidat dhe brengat e siguris nga t gjith palt n

nivel vendi. Po ashtu, inputet nga organizatat joqeveritare duhet t merren parasysh

dhe t adresohen.25 Ksisoj, Strategjia e re e Siguris e Kosovs nuk duhet ln vetm

nj apo dy institucioneve q ta shkruajn at, prkundrazi, procesi duhet t jet

gjjithprfshirs dhe t ket institucione nga t tri degt e pushtetit n Kosov,

organizata t shoqris civile, pjesa akademike n fushn e siguris, dhe t tjer q gjat

procesit mund t kontribuojn. Nj gjithprfshirje do t eliminonte mundsin q

strategjia n fjal t ishte vetm e nj apo dy institucioneve t sektorit t siguris, por e

gjith sektorit si Strategji e Siguris e Kosovs. Pastaj, prfshirja e partive politike n

kt proces ku ato gjat gjith kohs do t kontribuonin n proces, e lehtson edhe

procesin e miratimit t strategjis n Kuvend.

Kontributi i think-tank n formulimin e Strategjis s Siguris Kombtare sht

shum i vlersueshm dhe me rndsi. P.sh. n ShBA roli i tyre n formulimin e

Strategjis s Siguris Kombtare ka qen shum me rndsi pr procesin gjat

formulimit t strategjis n vitin 1994. Shum nga shtjet q ishin adresuar me

strategjin e draftuar m 1994, m hert ishin diskutuar gjersisht dhe publikuar nga

disa think-tank n ShBA.26 Kjo praktik e prfshirjes s think-tank n ShBA ka

vazhduar dhe sht zgjeruar gjat gjith periudhave t hartimit t Strategjis s Siguris

Kombtare n ShBA. Shembull t mir t prfshirjes s think-tank prfaqson edhe

Franca ku n rastin e fundit t hartimit t strategjis27 nj think-tank i njohur n

Franc kishte qen pjes e Kshillit i cili bnte hartimin e ktij dokumenti.

4.3. Transparenca dhe debati publik

E lidhur ngusht me procesin e prfshirjes s akterve t ndryshm n procesin e

hartimit t strategjis, sht transparenca e procesit dhe debati publik. Nj proces

transparent i formulimit ndihmon pr t parandaluar edhe interesat e ministrive

25

DCAF Backgrounder: National Security Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policy, f. 4. 26 Think Tanks and the National Security Strategy formulation process: a comparison of current American and French patterns, f. 10 http://www.dau.mil/pubscats/PubsCats/AR%20Journal/arq97/ranque.pdf 27Apo si quhet n Franc Livre blanc sur la dfense et la scuritnationale(Libr i bardh mbi mbrojtjen dhe sigurin kombtare).

http://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dau.mil/pubscats/PubsCats/AR%20Journal/arq97/ranque.pdf

individuale apo agjensioneve t siguris, nga dominimi i produktit final.28Zvicra

aplikon nj shembull t mir debati t gjer social e politik dhe pastaj fillon draftimi i

dokumentit n fjal nga ana e Qeveris. Ky proces ka nj qasje t dy-anshme: s pari

lansohet nj proces i gjer dhe gjithprfshirs konsultimi i cili prmbyllet me draftimin

e nj raporti me sygjerime pr Qeverin, e pastaj draftimi i Strategjis s Siguris

Kombtare nga ana e Qeveris.29 Debat publik mund t bhet prmes mjeteve, si

forumet n internet dhe mbulueshmris n media. Nj proces i till mundson krijimin

e besimit n mes t shoqris dhe shtetit sidomos kur sht fjala pr hartimin e

politikave t siguris dhe mbrojtjes n nivel vendi. Fundja, strategjit dhe politikat e

siguris t do vendi hartohen si mjete prmes t cilave shteti tregon se si i ofron siguri

qytetarve t vet, andaj pr t pasur nj pranueshmri dhe legjitimitet tek qytetari,

hartimi i tyre duhet t jet shum transparent.

Prve ksaj, n rastin me Strategjin e Siguris s Kosovs, transparenca ka dy aspekte:

i pari lidhet me t qenit transparent gjat hartimit t strategjis, dhe i dyti lidhet me

brjen publike t dokumentit final t strategjis pas miratimit.

5. A duhet t bhet publike Strategjia e Siguris Kombtare?

Sipas Ligjit pr klasifikimin e informacioneve dhe verifikimin e siguris, strategjia e

siguris kombtare nuk bie n ndonj nga nivelit e klasifikimit t informacioneve.30

Bazuar n praktikat e vendeve e rajonit dhe ato t BE-s, vrehet se shumica e ktyre

shteteve bjn publike qoft Strategjin e Siguris Kombtare qoft nj dokument tjetr

t karakterit kombtar t siguris dhe mbrojtjes.

28

DCAF Backgrounder: National Security Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policy, f. 4. 29

DCAF Backgrounder: National Security Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policy, f. 3. 30 Ligji Nr. 03/L-178 pr Klasifikimin e Informacioneve dhe Verifikimin e Siguris, Neni 4. http://www.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/2010-178-alb.pdf

http://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.dcaf.ch/Publications/National-Security-Policyhttp://www.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/2010-178-alb.pdf

Tabela nr. 1 Vendet q kan br publike strategjit e siguris kombtare apo dokument tjetr

relevant pr sigurin dhe mbrojtjen kombtare31

Nr. Vendi Dokumenti Viti

1 Austria Doktrina e Siguris dhe Mbrojtjes 2002

2 Belgjika Plani i modernizimit t forcave t armatosura t Belgjiks 2000-2015

x

3 Bullgaria Strategjia Kombtare e Siguris 2011

4 Qipro x x

5 Republika eke Strategjia e Siguris e Republiks eke 2011

6 Danimarka Mbrojtja Daneze - angazhimi global 2008

7 Estonia Koncepti i Siguris Kombtare 2004

8 Finlanda Politika e mbrojtjes dhe siguris 2009

9 Franca Letr e bardh mbi mbrojtjen dhe sigurin kombtare

2008

10 Gjermania Letr e bardh mbi politikat e siguris dhe t ardhmen e vendit

2006

11 Greqia Letr e bardh mbi forcat e armatosura 1997

12 Hungaria Strategjia Kombtare e Siguris 2004

13 Irlanda Deklarat e strategjis 2008

14 Italia Koncept strategjik x

15 Letonia Koncepti i Siguris Kombtare 2005

16 Lituania Strategjia Kombtare e Siguris 2005

17 Luksemburgu x x

18 Malta x x

19 Holanda Strategjia e Siguris Kombtare 2007

20 Polonia Strategjia Kombtare e Siguris 2007

21 Portugalia Dokument mbi mbrojtjen kombtare 2001

22 Rumania Strategjia Kombtare e Siguris 2005

23 Sllovakia Strategjia e Siguris e Republiks s Sllovakis 2005

24 Sllovenia Strategjia Kombtare e Siguris 2001

25 Spanja Strategjia e Siguris e Spanjs 2011

26 Suedia x x

27 Mbretria e Bashkuar Strategjia Kombtare e Siguris 2010

Vendet e regjionit

28 Shqipria Strategjia e Siguris Kombtare x

29 Bosnja dhe Hercegovina

Letr e bardh mbi mbrojtjen 2005

30 Kroacia Dokument mbi mbrojtjen 2005

31 Kosova x x

31 Maqedonia Letr e bardh mbi mbrojtjen 2012

32 Mali i Zi Strategjia e Siguris Kombtare 2006

33 Serbia Strategjia e Siguris Kombtare 2009

31 Emrat e dokumenteve jan prkthyer n gjuhn shqipe pr t qen m leht t lexueshm pr publikun e gjer. Viti sht marr nga dokumenti prkats.

6. Shembuj praktik t konsultimeve gjithprfshirse n procesin e

hartimit t Strategjis Kombtare t Siguris

Meqense do shtet vepron n kuadr t rrethanave dhe nj konteksti specifik, nuk ka

nj model q do t shrbente si procesi m i mir q duhet aplikuar pr hartimin e

Strategjis s Siguris Kombtare.32 Megjithat, m posht do t diskutohen dy shembuj

t mir t konsultimeve gjithprfshirse dhe transparente n hartimin e Strategjis s

Siguris Kombtare.

6.1. Shtetet e Bashkuara t Ameriks (ShBA)

Nj proces koordinimi n mes t akterve n draftimin e Strategjis s Siguris

Kombtare n ShBA e mundson Kshilli i Siguris Kombtare. Ky institucion sht

themeluar n vitin 1947 prmes nj Akti t quajtur Akti i Siguris Kombtare.33 Bazuar

n kt akt, roli i Kshillit t Siguris Kombtare sht t kshilloj Presidentin n

politika t siguris kombtare. Antart e tij statusor jan: Presidenti i cili e drejton kt

institucion, zv. Presidenti, Sekretari i Shtetit, i Mbrojtjes dhe i Energjis, Shefi i stafit dhe

Drejtori i Agjencis Qendrore t Inteligjencs.34 Ndrsa, n procesin e hartimit t

politikave, edhe t Strategjis s Siguris Kombtare, departamentet kye n kt proces

jan: Departamenti i Shtetit, Departamenti i Mbrojtjes, komuniteti i inteligjencs, dhe

Departamenti i Siguris Vendore (atdheut). Prve ksaj, Kongresi, think-tank

organizatat, grupet e interesit dhe media jan shum t prfshira n komunitetin e

siguris kombtare dhe rrjedhimisht kan ndikim n hartimin e Strategjis s Siguris

Kombtare.

Duke u nisur edhe nga praktikat e vendeve tjera, ShBA sht vendi i cili ndjek nj

proces gjithprfshirs dhe transparent n hartimin e Strategjis s Siguris Kombtare.

Roli i Kshillit t Siguris Kombtare sht qendror n kt aspekt duke ofruar nj vend

pr koordinimin e mir e t t gjith aktorve relevant n kt proces dhe n tr ciklin e

prgatitjes s politikave t siguris. Prve ksaj, rndsi t madhe n kt proces kan

edhe think-tank organizatat e ndryshme t specializuara n fushn e siguris

32 Jonas, A. Strategy processes: opportunities, challenges and traps f.2http://www.euglobalstrategy.eu/nyheter/opinions/strategy-processes-opportunities-challenges-and-traps 33 National Security Act of 1947: http://www.intelligence.senate.gov/nsaact1947.pdf 34 G. Whittaker, A., Shannon A. Brown, Frederick C. Smith and Ambassador Elizabeth McKune: The National Security Policy Process: the National Security Council and Interagency Process http://www.ndu.edu/es/outreach/publications/nspp/docs/icaf-nsc-policy-process-report-08-2011.pdf, f.12.

http://www.euglobalstrategy.eu/nyheter/opinions/strategy-processes-opportunities-challenges-and-trapshttp://www.euglobalstrategy.eu/nyheter/opinions/strategy-processes-opportunities-challenges-and-trapshttp://www.intelligence.senate.gov/nsaact1947.pdfhttp://www.ndu.edu/es/outreach/publications/nspp/docs/icaf-nsc-policy-process-report-08-2011.pdf

kombtare, dhe palt apo grupet e interesit. Prve n aspekte tjera, edhe aspekti i

hartimit t strategjis s siguris kombtare n ShBA mund t cilsohet si mjaft

transparent dhe i prcjell me nj debat t gjer publik lidhur me interesat e vendit,

ambientin strategjik, dhe rreziqet e krcnimet e vlersuara pr kt vend. ShBA

shrben si shembull i mir n kt aspekt edhe pr shum vende tjera t zhvilluara n

Evrop.

6.2. Franca

Franca prfaqson nj shembull t nj procesi gjithprfshirs dhe transparent n

hartimin e Libr i bardh mbi sigurin dhe mbrojtjen kombtare (Livre blanc sur la

dfense et la scuritnationale).35 N vitin 2007, Presidenti i Francs kishte themeluar nj

Komision t posam n hartimin e ktij dokumenti ku prve prfaqsuesve t

institucioneve relevante qeveritare, parlamentar dhe individ t kualifikuar nga pjesa

akademike, nga think-tank36 dhe ekspert t pavarur kishin marr pjes n kt

proces.37 Pr dallim nga proceset paraprake, Komisioni kishte organizuar debate

televizive me mbulueshmri t gjer dhe dgjime online t 52 personaliteteve nga 14

vende t ndryshme.38 Prve ksaj, Komisioni n fjal kishte krijuar edhe nj faqe

zyrtare ku t interesuarit kan drguar sygjerimet dhe propozimet e tyre mbi pika t

caktuara t dokumentit n fjal. Dokumenti i till i cili u prditsua n Franc gjat

2007-2008 ishte shkruar n vitin 1994. Realiteti m 1994 ishte ndryshe dhe ky dokument

ishte bazuar n nj mjedis t siguris kryesisht i dal nga koha e Lufts s Ftoht. Si i

till, ky dokument nuk ishte n gjendje t adresonte sfidat e siguris t dala me procesin

e globalizmit dhe sfidave tjera t siguris q ndikojn at. Prandaj, dokumenti ishte

prditsuar gjat 2007-2008 dhe sht dizajnuar n at mnyr q t jet relevant pr 15

vitet e ardhshme.39 N baz t ksaj, nse nuk ka ndonj ndryshim t papritur, Franca

ka nj dokument bashkkohor mbi mbrojtjen dhe siguris kombtare, i cili do t jet

konsistent me sfidat e kohs deri n vitin 2023.

35 The French White paper on defense and national security: http://www.ambafrance-ca.org/IMG/pdf/Livre_blanc_Press_kit_english_version.pdf 36Njri nga antart e Komisionit ishte Drejtor i nj think-tank n Franc, French Institute for International Relations. 37 GCSP Geneva Paper 9, Security Strategies today: trends and perspectives, f. 13http://www.gcsp.ch/Resources-Publications/Publications/GCSP-Publications/Geneva-Papers/Conference-Series/Security-Strategies-Today-Trends-and-Perspectives 38 The French White Paper on Defense and National Security, f. 3 39 GCSP Geneva Paper 9, Security Strategies today: trends and perspectives, f. 12.

http://www.ambafrance-ca.org/IMG/pdf/Livre_blanc_Press_kit_english_version.pdfhttp://www.ambafrance-ca.org/IMG/pdf/Livre_blanc_Press_kit_english_version.pdfhttp://www.gcsp.ch/Resources-Publications/Publications/GCSP-Publications/Geneva-Papers/Conference-Series/Security-Strategies-Today-Trends-and-Perspectiveshttp://www.gcsp.ch/Resources-Publications/Publications/GCSP-Publications/Geneva-Papers/Conference-Series/Security-Strategies-Today-Trends-and-Perspectives

Prfundime dhe rekomandime

Si u diskutua m lart, procesi i hartimit t strategjis s ardhshme t siguris s

Kosovs duhet t jet gjithprfshirs dhe transparent dhe prve institucioneve

publike, duhet t prfshihen shoqria civile, mediat, ekspert ta pavarur dhe pal tjera

t interesuara. Bazuar n arkitekturn institucionale t sektorit t siguris n Kosov

dhe bazn ligjore, Kshilli i Siguris i Kosovs (KSK) sht institucioni i cili duhet t

koordinoj procesin pr hartimin e ksaj strategjie i cili do t mbshtetej n parimin e

gjithprfshirjes, komunikimit, bashkrendimit, dhe bashkpunimit me t gjitha aktert

publik dhe jopublik relevant n hartimin e strategjis s ardhshme t siguris s

Kosovs. Nj proces i till do t mundsonte q i tr procesi i hartimit t jet

transparent dhe do t lehtsonte pjesn e zbatimit t strategjis. Nse do t kishte

prfshirje t gjer t t gjith aktorve relevant, do t ndrtohej konsensus mbi

prmbajtjen e strategjis, dhe kjo do t lehtsonte edhe zbartimin e saj.

Po ashtu, shumica e vendeve t rajonit dhe t Bashkimit Evropian kan publikuar qoft

strategjin e siguris kombtare, qoft dokument tjetr relevant n sigurin dhe

mbrojtjen kombtare. Nse strategjia e ardhshme e siguris e Kosovs do t kishte

informacion apo t dhna konfidenciale, kto do t duhej t liheshin pjes e strategjive

tjera dhe mos t ndikojn q strategjia e siguris t jet konfidenciale. Vetm vendet jo

demokratike n bot nuk bjn publike nj strategji t till. N mesin e shembujve t

suksesshm, ShBA dhe Franca jan dy vende q kan ndjekur nj proces

gjithprfshirs, transparent dhe kan br t mundur debate publike n drejtim t

formulimit t strategjis s siguris kombtare.

Bazuar n diskutimin dhe prfundimet m lart, Forumi pr Siguri rekomandon

marrjen e ktyre hapave:

Hartimi i Strategjis s re t Siguris s Kosovs nuk duhet t jet pjes e

vendimit 09/67 mbi lansimin e nisms s Rishikimit Strategjik t Sektorit t

Siguris (RSSS);

Pr t pasur kohezion n mes t procesit t RSSS-s dhe formulimit t strategjis,

Qeveria duhet t nxjerr vendim pr hartimin e strategjis pas prfundimit t

procesit t RSSS-s;

Sipas Kushtetuts dhe Ligjit pr themelimin e Kshillit t Siguris s Kosovs

(KSK), vendimi i Qeveris pr formulimin e strategjis n fjal duhet t caktoj

KSK-n si institucionin e duhur pr koordinimin e procesit t formulimit t

strategjis s re t siguris s Kosovs;

T sigurohet nj proces gjithprfshirs dhe transparent ku shoqria civile,

ekspert t pavarur, media dhe t tjer t interesuar, t marrin pjes nga fillimi n

proces;

Kshilli i Siguris i Kosovs duhet t caktoj nj zyrtar n kuadr t Sekretariatit t

KSK-s q do t kishte prgjegjsin e koordinimit t tr procesit;

N fund t procesit, Qeveria duhet t publikoj Strategjin e Siguris s Kosovs

n mnyr q t jet e qasshme pr publikun n Kosov dhe m gjer;

Forumi pr Siguri sht themeluar nga Forumi pr Iniciativa Qytetare (FIQ) n

partneritet me Qendrn Kosovare pr Studime t Siguris (QKSS) n qershor t vitit

2010, me mbshtetjen e organizats britanike Saferworld, n kuadr t programit

Vendi i Sigurt, financuar nga qeveria gjermane dhe britanike. Puna e FS mbshtetet

financiarisht edhe nga Balkan Trust for Democracy (BTD).

Forumi pr Siguri prbhet nga:

Forumi pr Iniciativa Qytetare (FIQ), Instituti pr Studime t Avancuara GAP, Instituti

pr Politika Zhvillimore (INDEP), dhe Instituti i Kosovs pr Drejtsi (KLI).

Forumi pr Siguri synon t kontribuoj pr t prmirsuar mjedisin e siguris, duke

promovuar institucione dhe politika efektive. Forumi pr Siguri shrben si nj

platform diskutimi midis organizatave t shoqris civile dhe autoriteteve n Kosov,

dhe ofron mundsi pr shkmbimin e prvojave dhe msimeve mbi sigurin rajonale

dhe ndrkombtare. Forumi pr Siguri sjell s bashku aktort kryesor t siguris dhe

t drejtsis, si dhe sektort tjer relevant me nj ndikim mbi sigurin, dhe avokon pr

t ndikuar n zhvillimin e politikave.