Reforme privrednog sistema Kine

PANTI OLIVERA 06/0918

Osnovne informacije o NR Kini:

Istono Azijska zemlja Zauzima povinu od 9,6 miliona km2 Najmnogoljudnija zemlja sa 1,3 mlrd stanovnika Gustina naseljenosti je 136 st/km2 Zajedno sa populacijom Indije ini 1/3 svetskog stanovnitva

Kina spada u brzorastue zemlje i zauzima soecijalno mesto u posmatranju i analiziranju od strane kako OECD-a tako i drugih organizacija

Postoji veliki broj studija koje su se bavile analizom perioda tranzicije i privredne reforme u Kini: IMF (2003), OECD (2005)

U Aziji je perio tranzicije najpre otpoeo u Kini, a zatim u Indiji i drugim velikim privredama

Privredne reforme tokom tranzicionog perodaPrvi oblici reforme pojavili su se 1979. godine Kina je ekonomsko udo jer spada u zemlje koje su brzorastue i ija ukupna godinja proizvodnja vredi vie od 1000 mlrd dolaraRast GDP-a u 2007.godini po stopi od 11,9%Brz rast ostvaren zahvaljujui liberalizaciji trgovine kao i veoj orijentaciji na trini mehanizamTranzicija jo uvek traje, rezultati reformi su primetni

Cilj reformi bilo je:

Kreiranje modernog sistema preduzeaRazvoj razliitih vlasnikih struktura preduzea,kako javnih tako i privatnihIntervencija drave jedino u situacijama kada je potrebno obezbediti mehanizam zdrave konkurencijeStvaranje efikasne socijalistike trine privrede ( pre toga Kina je bila planska privreda na bazi soc.dravnog vlasnitva)!

Vrste reformi:EkstenzivneIntenzivne ( dominantne u Kini)

Reforme u oblasti:PoljoprivredeIndustrijeSpoljne trgovineInvesticija ( priliv FDI)

Kineska strategija : ne planirati reforme ve ih ostvariti kad to situacija dozvoljava

Stop-go reforme

Eksperimentisanje: Prvo se primenjuju u malim oblastima, a ako se pokau kao uspene onda i na ostatak teritorije

Decentralizacija: samostalnost lokalnih uprava, kreiranje gradskih i seoskih preduzea ( township and village enterprises- TVEs)

1. Poljoprivredni sektor

Agriculture

Year

Latest data

Cereal yield (kg per hectare)

2006

5,305

Food production index (1999-2001 = 100)

2006

127

Arable land (% of land area)

2005

15.4

Permanent cropland (% of land area)

2005

1.4

Reforme u privrednom sistemu prvo su zapoete u ovoj oblasti

Povratak na individualnu, domainsku privredu, posedi su vraani njihovim vlasnicima ili su davani u dugoroni zakup

Brz porast proizvodnje i velike utede omoguili su stvaranje TVEs

2. Industrijski sektorNajvei proizvodni sektor koji uestvuje u stvaranju BDP-a sa preko 50%Preduzea u industriji mogu biti u:Privatnom vlasnitvu ( privatni sektor) Dravnom vlasnitvu ( javni sektor)Privatni sektor se razvijao brzo kao posledica prelaska na novi nain privreivanja, privatizacije, otvaranja drave prema inostranstvu

Obeleja dravnih preduzea:

Snabdevanje stanovnitva javnim dobrimaPruanje socijalne zatiteVelika i srednja preduzeaLak pristup novcuU tekoj industriji, proizvodnja sirovinaIzgradnja infrastrukturnih objekata; eleznica, avio-prevoz, telekomunikacije i sl.Zapoljava veliki broj radnika, mahom starije populacije

Obeleja privatnog sektora:

U domaem i u stranom vlasnitvuModernizovana, investiranje u tehniku i tehnologijuZapoljavaju uglavnom kvalifikovane radnike koji mogu da prate trendove razvojaVelika ulaganja u I&RMogu biti i velika i mala i srednja preduzeaU oblasti lake industrije, u sektoru usluga itd...

Privatizacija i slabljenje javnog sektora su uticali na porast broja zaposlenih u privatnom sektoru ali i do rasta produktivnosti i rasta zaradaRast prihoda uticao je i na rast tednje stanovnitva to je jedan od izvora rasta BDP-a u KiniZaposlenost: pomeranje iz primarnog sektora u industrijski i usluni. U ovom sektoru zaposlenost je rasla po stopi od oko 2% godinje, dok je u sektoru usluga zabeleen rast zaposlenosti od ak 25%.U poljoprivrenom sektoru zaposlenost je opadala od 1978, i to jako brzim tempom.

Private Sector

Year

Latest data

Domestic credit to private sector (% of GDP)

2007

114.5

Foreign direct investment, net inflows (% of GDP)

2006

2.9

GFCF, private sector (% of GDP)

2006

7

Stocks traded, total value (% of GDP)

2007

237.5

Market capitalization of listed companies (% of GDP)

2007

189.8

Claims on private sector (annual growth as % of M2)

2007

13.3

S&P/EMDB indexes (annual % change)

2007

67

PNG, total private nonguaranteed L-T debt service (TDS, current

Public Sector

Year

Latest data

Expense (% of GDP)

2005

11

Revenue, excluding grants (% of GDP)

2005

10

GFCF, public sector (current LCU)

2006

7,624,250,097,664

Public sector LDOD (current US$)

2006

85,558,038,000

Zbog razvoja industrije i urbanizacije dolo je do migracije stanovnitva iz sela u gradove, to je dovelo do velikih nejednakosti izmeu kineskih oblasti

Veina je bila skoncentrisana oko velikih gradova Peking, Hong Kong, angaj

Razlike u nainu ivota, visini prihoda, ekonomskim delatnostima, broju zaposlenih

Urban Development

Year

Latest data

Improved sanitation facilities, urban (% of urban population with access)

2006

74

Improved water source, urban (% of urban population with access)

2006

98

Population in the largest city (% of urban population)

2005

3

Population in urban agglomerations > 1 million (% of total population)

2005

18

Urban population

2007

557,032,655

Urban population (% of total)

2007

42

Urban population growth (annual %)

2007

Gender

Year

Latest data

Life expectancy at birth, female (years)

2006

74

Life expectancy at birth, male (years)

2006

70

Population, female (% of total)

2007

48.2

3. Spoljna trgovinaEvolutivne, postepene promeneDo 1978. kineskom spoljnom trgovinom rukovodilo je 12 dravnih spoljotrgovinskih korporacijaReforme su doprinele veoj autonomiji preduzea, ali i poveanoj odgovornostiRast izvoza ali i uvoza ( posebno se istie izvoz preraivake industrije,a uvoz maina i opreme)Veliki obim transakcija sa Rusijom, SAD-om, zemljama Zapadne Evrope i zemljama u susedstvu

4. InvesticijeZnaajne za razvoj privredeVeliki priliv FDI od donoenja Zakona o zajednikim ulaganjima 1979.godineZa strane investitore obezbeene su poreske i carinske olakice, odlaganje otplate kredita i dr.Kinesko trite je privlano za veino stranih multinacionalnih kompanija ( veliina trita i cena radne snage)FDI u oblasti bankarstva, osiguranja, infrastruktureIz Japana, Koreje, EU

Stopa rasta investicija je poveavana tokom tranzicionog perioda prouzrokovana stopom rasta tednje. Najvei deo tednje ini neraspodeljena dobit preduzea koja e biti usmerena ka investicijama i ini oko 20% BDP-atednja domainstava raste, ali po sporijoj stopi zbog mnogobrojnih razloga: buduih oekivanja o visini zarade, o granici za odlazak u penzijuInvesticije usmeravane ka tehnologiji, smanjivanju siromatva i nejednakosti, obrazovanju

Ekonomske reforme su imale pozitivne efekte i na ljudske resurse u Kini1972. ak 90% stanovnitva je imalo samo osnovno obrazovanje, postojala je i visoka stopa nepismenihPreduzete su mere za smanjivanje nepismenosti, raste broj ljudi sa viim stepenom obrazovanjaOsnovno obrazovanje je obezbeeno u gotovo svim delovima zemlje, a istovremeno je zabeleen i rast broja studenata

Population

Year

Latest data

Age dependency ratio (dependents to working-age population)

2007

0.4

Fertility rate, total (births per woman)

2006

1.8

Life expectancy at birth, total (years)

2006

72

Mortality rate, infant (per 1,000 live births)

2006

20

Population density (people per sq. km)

2007

142

Population, female (millions)

2007

637

Population, total (millions)

2007

1,320

Podaci o osnovnim makroekonomskim agregatima za 2006. godinu

Macroeconomic and Growth

Year

Latest data

Agriculture, value added (% of GDP)

2006

11.7

Foreign direct investment, net inflows (BoP, current US$) (millions)

2006

78,095

GDP (current US$) (millions)

2007

3,280,053

GDP growth (annual %)

2007

11.9

Total debt service (% of GNI)

2006

1.0

Current account balance (% of GDP)

2006

9.4

Exports of goods and services (% of GDP)

2006

39.9

External debt, total (DOD, current US$) (millions)

2006

322,845

GNI per capita, Atlas method (current US$)

2007

2,360

GNI per capita, PPP (current international $)

2007

5,370

Trade (% of GDP)

2006

72.0

Inflation, GDP deflator (annual %)

2007

5.2

Gross capital formation (current US$) (millions)

2006

1,180,158

Total debt service (% of exports of goods, services and income)

2006

2.5

* Institucionalne promene*U 2005. BDP Kine je bio vie od 8 puta vei nego BDP iz 1978.Rast investicija oko 10% godinjeBroj siromanih opao sa 250 mil. Iz 1978. na manje od 30 mil.danas.ivotni vek je porastaoKina, po klasifikaciji Svetske banke, se nalazi mei zemljama sa srednjim prihodima (middle-income country)

Reforme u Kini su bile drugaije nego u ostalim zemljama u tranzicijiKljuna determinanta uspeha u tranziciji je uloga institucija u privredi i saradnja privatnog i javnog sektoraUloga javnog sektora: da vodi adekvatnu javnu politiku, primenjuje silu i zakone i koordinira rad sektoraJavni sektor u Kini ine: javne i privatne domae organizacije kao to su vladine agencije, administrativne jedinice i trgovinske asocijacije

Od eksternih subjekata znaajni su WTO, IMF, multinacionalne kompanijeUloga drave mora biti jaka i stabilna kako bi se izbegla ( smanjila) korupcija, lobiranje, zatitila privatna i autorska prava, prava graana OBEANJA SE MORAJU ISPUNITI!U Kini postoji dominacija Kineske Komunistike partije, gde karakter politike zavisi od voe drave

ANALIZA ISTRAIVANJA O KINI,

INDIJI, BRAZILU I JUNOJ AFRICI

Mape zemalja

Ekonomska politika koja je voena u Kini i Indiji dovela je do njihovog brzog razvoja, napretka i promene u politikoj orijentisanostiJuna Afrika je bila pogoena problemom aparthejdaBrazil je bio suoen sa autoritativnim reimom koji je naruio stope rasta privrede tokom druge polovine 20.v.Od 90-ih godina situacija se menja, i posebno se istie rast BDP-a u Kini, u Indiji je zabeleeno udvostruavanje BDP-a u odnosu na 1979.Brazil i J.A. pripadaju zemljama sa srednjim prihodima i njihov rast BDP-a nije tako brz i znaajan

*Osnovne karakteristike o CIBS-u* Nova ekonomska uda, razliita po svojim karakteristikamaKina i Indija pripadaju Severnoj hemisferi, a Brazil i Juna Afrika pripadaju Junoj hemisferiBrazil: 8,5 miliona km2 184 miliona stanovnika 22 stan/km2Indija: 3,7 miliona km2 1,1 mlrd stanovnika 297stan/km2Juna Afrika: 1,2 miliona km2 47 miliona stanovnika; 39 stan/km2

Brazil i J.A. bile su suoene sa brojnim institucionalnim barijerama ( u Brazilu problem robova, a u J.A. aparthejd)Brazil je imao problema sa prezaposlenou i nezaposlenou. Vei deo izvoznih prihoda dolazio je od poljoprivrede i preraivake industrijeKina: jeftina radna snaga- niske nadniceIndija: Produktivnost u poljoprivredi, to o hektaru,to po osobi bila je niska; razlika u obimu zaposlenosti izmeu urbanih i ruralnih sredina

Kina i Indija spadaju meu najstarije necije i ekonomije u svetuRast BDP-a je pratio rast populacije, pa su manje izraene nejednakosti nego pre 100,200 godinaBrazil i J.A. su mlae ekonomije; pre 1500.god. bile su jako male nacije sa velikim raciom raspoloivost zemlje/br.stanovnika.Brazil i J.A. su bogate mineralnim sirovinamaJ.A. Je jedna od najbogatijih zemalja Afrike, ali ima vrlo veliku razliku u distribuciji dohotka i bogatstva

Brazil ima vei stepen urbanizacije nego J.A. Rio, Salvador i Sao Paolo su tri najrazvijenija grada,pa je veina stanovnitva bila skoncentrisana oko njih i oko velikih luka

I u Brazilu je izraena nejednakost u raspodeli dohotka ( etnika pripadnost) i bogatstva (zemlje)

Tokom perioda 1500-1700 god. Indija i Kina bile su dve velike ekonomije; bavile su se pomorskom trgovinom preko Indijskog okeana i Junog kineskog moraZnaaj Sueckog kanala za trgovinu je velikiTrgovina zainima,svilom,pamukom

Fazu od 1750-1950. ini dominacija zemalja Zapadne Evrope; dominacija industrije

Kina i Indija su bogate radnom snagom, a Brazil i J.A. Zemljom.

Za Kinu i Indiju je karakteristino tokom poslednjih 60 godina nastojanje podizanja ugleda i dostojanstva njihove nacije, radi bolje pozicije u svetu.

Za Kinu se smatra da je jedina zemlja koja e moi da parira amerikoj dominaciji u svetu

Zakljuak: Iako je privredni sistem Kine potpuno drugaiji od onog u naoj zemlji, kreatori ekonomske politike u Srbiji bi trebalo da ue na primeru Kine* Bolje je postepeno sprovoditi tranzicione reforme u skladu sa mogunostima privrede i situacije u njoj, nego slepo pratiti trendove i sprovoditi reforme po svaku cenu!