PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands · PRINCE2® Editie 2017 Foundation...
Transcript of PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands · PRINCE2® Editie 2017 Foundation...
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware -
Nederlands
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
Colofon
Titel:
Auteurs:
Uitgever:
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
Douwe Brolsma & Mark Kouwenhoven
Van Haren Publishing, Zaltbommel
ISBN Hard copy: 978 94 018 0049 5
Druk:
Vormgeving:
Copyright:
Eerste druk, eerste oplage, augustus 2017
Van Haren Publishing, Zaltbommel
©Van Haren Publishing 2017
Voor verdere informatie over Van Haren Publishing, e-mail naar: [email protected]
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, verspreid, opgeslagen in een dataverwerkend systeem of openbaar gemaakt in enige vorm door middel van druk, fotokopie of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs en uitgever.
This material contains diagrams and tekst information based upon: The Managing Successful Projects with PRINCE2® manual 2017
PRINCE2® is a Registered Trademarks of AXELOS Limited, used under permission of AXELOS Ltd. All rights reserved.
The Swirl logo is a trade mark of AXELOS Limited,
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
Inhoud
Agenda 4
PRINCE2® Foundation PowerPoint slides Dag 1 6
Algemene inleiding tot PRINCE2® 2017 7
De 7 Principes 10
De 7 Processen 11
De 7 Thema’s 12
Thema Business Case 14
Thema Organisatie 17
Opstarten en Initiëren van een Project 22
Thema Kwaliteit 29
Thema Plannen en de techniek Product 34
gebaseerd Plannen 41
PRINCE2® Foundation PowerPoint slides Dag 2 41
Recap van dag 1 42
Thema Risico 42
Beheersen van een Fase, Managen van Product
oplevering en Managen van een Faseovergang 48
Thema Wijzigingen 51
Thema Voortgang (Progress) 55
Managen van Fase overgang 59
Afsluiten van een Project 61
Sturen van een Project 63
Op maat maken van PRINCE2 (Tailoring) 64
Opdrachten en uitwerkingen 69
Opdracht ‘Business Case’ 69
Opdracht ‘Organisatie’ 71
Opdracht ‘Projectvoorstel 73
Opdracht ‘Recap 4 * 7’ 75
Opdracht ‘Productgerichte aanpak’ 76
Opdracht ‘Risicoworkshop’ 79
Opdracht ‘Wijzigingsverzoek' 81
Opdracht ‘Kwaliteitsreview' 83
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
85
90
PRINCE2® candidate Syllabus
Aanvullende online examentraining
PRINCE2®:2017 Foundation Examination Sample paper 1 91
PRINCE2®:2017 Foundation Examination Sample paper 1 Answers and rationales 108
127
145
166
182
208
234
PRINCE2®:2017 Foundation Examination Sample paper 2
PRINCE2®:2017 Foundation Examination Sample paper2 Answers and
rationales PRINCE2®:2009 – Translation List (Nederlands)
PRINCE2®:2009 Foundation Proefexamen 1 – Nederlands/Engels
PRINCE2®:2009 Foundation Proefexamen 1 - Uitleg (Nederlands)
PRINCE2®:2009 Foundation Proefexamen 2 - Nederlands
PRINCE2®:2009 Foundation Proefexamen 2 –Antwoorden (Nederlands) 260
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
PRINCE2® Foundation
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
This material contains diagrams and text information based upon:
PRINCE2 Guide 2009 & The Managing Successful Projects with PRINCE2® manual 2017
PRINCE2®, PRINCE2 Agile®, ITIL®, M_o_R®, MoP®, MoV®, MSP®, P3O®, P3M3®, P2MM® are
registered trade marks of AXELOS Limited, used under permission of AXELOS Limited.
All rights reserved.
The Swirl logo™ is a trade mark of AXELOS Limited, used under permission of AXELOS Ltd.
nThen! BV is an Accredited Training Organisation for PRINCE2®
© Van Haren Publishing
Algemene inleiding tot PRINCE2® 2017 5
De 7 Principes 11
De 7 Thema’s 14
Thema Business Case 18
Thema Organisatie 24
Opstarten en Initiëren van een Project 35
Thema Kwaliteit 48
Thema Plannen en de techniek Productgebaseerd Plannen 59
Huiswerk
Lezen en oefenxamens maken
Programma dag 1
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Dag 2 73Recap van dag 1 74
Thema Risico 75Beheersen van een Fase, Managen van Product oplevering en Managenvan een Faseovergang 87 Thema Wijzigingen 92
Thema Voortgang (Progress) 101
Managen van Fase overgang 109
Afsluiten van een Project 113
Sturen van een Project 116
Op maat maken van PRINCE2 (Tailoring) 119
Programma dag 2
© Van Haren Publishing
Kennismaking
Kennismaking en leerdoelen
Proces afspraken
Agenda
Dit klipbord laat de
paragraaf zien ( § )
waar in het handboek
naslag infomatie staat.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
Algemene inleiding tot
PRINCE2®
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
© Van Haren Publishing
Waarom een project?
Verandering
Tijdelijk
Multidisciplinair
Uniek
Onzekerheid
Definitie: PRINCE2 project = een tijdelijke organisatie die in het
leven is geroepen voor het opleveren van één of meer business
producten op grond van een overeengekomen Business Case
§ 1.2
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
D
Bewaak
Plan
Plan
MonitorCheck
=
=
Plan
= Act Do =Beheers Delegeer
Deming Circle voor Projectmanagers§ 1.3
© Van Haren Publishing
Wat moet er beheerst worden?
Kosten
Doorlooptijden
Kwaliteit
Scope
Risico’s
Baten (Benefits)
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Common Glossary
Portfolio,
Programme
and Project
Management
Maturity
Model
Management
of Risk
Management
of Value
Portfolio,
Programme
and Project
Offices
Maturity
Model
Portfolio Management
Programme Management
Project Management
Fig. 2.1 AXELOS portfolio / Best Practices Family
© Van Haren Publishing
De Structuur van PRINCE2
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Fig. 2.2
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
De 7 Principes
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
© Van Haren Publishing
De 7 Principes
Voortdurende zakelijke rechtvaardiging
Leren van ervaring
Gedefinieerde rollen en verantwoordelijkheden
Managen per fase
Managen ‘by Exception’
Productgerichte aanpak
Op maat maken voor de projectomgeving
§ 3
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
De 7 Processen van PRINCE2
Nederlands Engels
Opstarten van een Project
Initiëren van een Project
Sturen van een Project
Beheersen van een Fase
Managen Productoplevering
Managen van een Faseovergang
Afsluiten van een Project
Starting Up a project
Initiating a Project
Directing a Project
Controlling a Stage
Managing Product Delivery
Managing Stage Boundaries
Closing a Project
De 7 Thema’s
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
De 7 Thema’s
Dutch Engels
Business Case
Organisatie
Kwaliteit
Plannen
Risico
Wijziging
Voortgang
Business Case
Organization
Quality
Plans
Risk
Change
Progress
§ I
© Van Haren Publishing
PRINCE2 op maat maken
De volgende aspecten van PRINCE2 kunnen op maatgemaakt worden door deze te combineren of aan te passen: Processen bijv. toevoegen of combineren van activiteiten Thema’s kunnen worden toegepast met technieken die
geschikt zijn voor het project Rollen mits de eindverantwoordelijkheid (accountability)
geborgd is en er geen belangenconflict ontstaat Management producten opdelen in diverse documenten of
data bronnen. Meestal worden het formele documenten, maar ook slides, grafieken aan de wand of data in IT-systemen als dat beter past bij het project en de omgeving
Terminologie zodat deze beter past bij beleid en standaarden mits deze consistent worden toegepast.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Op maat maken wordt beïnvloed en beperkt door de context
Project
Initiatie
Documentatie
Figure 4.1 Beperkingen en invloed op het op maat maken van een project
Op maat maken van
Thema’s, processen
rollen, terminologie en
product beschrijvingen
Context, type project,
schaal, complexiteit,
projectmanagementteam
vaardigheden, taal,
levenscyclus modellen
en contracten
Externe methoden, standaarden
en practices, wetgeving, regels,
gezondheid en veiligheid,
duurzaamheid en milieu
frameworks
Interne processen, methoden,
standaard, practices en beleid,
organisatie volwassenheid, cultuur,
interne terminologie en taal
InvloedenProject
PM
Thema Business Case
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Thema Business Case
Kosten en
Bedreigingen
Verwachte
Baten (Benefits)
en ‘kansen’
De Business Case wordt
• Ontwikkeld,
• geverifieerd,
• onderhouden en
• Bevestigd
Verwachte
negatieve baten
© Van Haren Publishing
Relatie Resultaat, Uitkomst en Baten
Project
resultaten
Doorvoeren
verandering
Gewenste
uitkomstenBaten
Negatieve
baten
Strategische
doelen
Stelt in staat
Veroorzaakt
tevens
Resulteert
in
Gemeten inHelpt te
realiseren
Creëert
Neven-
effecten
realiseert
tevens
Copyright © AXELOS Limited 2009. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Fig. 4.1
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Bevestigen
baten
Business Case
actualiseren &
beoordelen
Verifiëren
Business Case
op hoofdlijnen
Verifiëren
gedetailleerde
Business Case
Ontwikkelen
Business Case
Onderhouden
Business Case
Voor-
projectInitiatie-
fase
Opeenvolgende
opleveringsfasenLaatste
uitvoeringsfasePost-project
Business Case ontwikkelingspad
Bevestigen
baten
Bevestigen
baten
Business Case
actualiseren &
beoordelen
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
ontwikkel Baten
Management Aanpak
Onderhouden Baten
Management Aanpak
(Bijv: baten bevestigen)
Uitvoeren Baten
Management Aanpak
(bijv: Baten
Review Plan)
Fig. 4.2
© Van Haren Publishing
Samenstelling van de Business Case
Samenvatting opdrachtgever
Redenen
Overwogen alternatieven
Verwachte baten
Verwachte negatieve baten
Doorlooptijd
Kosten
Investeringsbeoordeling
Belangrijkste risico’s (tav de baten)
A. 3
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
PRINCE2 eisen aan de Business Case
OM PRINCE2 te gebruiken, dient een project minimaal de business
rechtvaardiging
• te creëren en te onderhouden
• te reviewen en updaten (actualiseren)
• te borgen dat de project-uitkomst (outcome) wordt gerealiseerd
door het vaststellen van de benodigde management acties
• te bevestigen dat de baten zijn gerealiseerd
• te definiëren via de rollen en verantwoordelijkheden voor de
business case en baten management
Thema Organisatie
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Thema Organisatie
Bedrijf(Business)
Gebruiker (User)
Leverancier (Supplier)
Het
Project
Bruikbaar Maakbaar,
Leverbaar
Betaalbaar
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Fig. 5.1
© Van Haren Publishing
Bedrijfs- of programmamanagement
Sturen – Stuurgroep
Managen – Projectmanager
Opleveren – Teammanager
Pro
jectm
anagem
entt
eam
Projectmanagementstructuur
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Fig. 5.2
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Belanghebbenden (Stakeholders)
Belang-hebbenden
Top management
Aandeelhouders
Branche-
vereniging
Pers / Media
Actiegroepen
Handels-
federaties
Beheer en OnderhoudProgramma +
Projectteams
Externe Leveranciers
Interne Audit
Financieel, Juridisch
Business Partners
Klanten
Financiers
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Fig. 5.5
© Van Haren Publishing
De Projectorganisatie
Bedrijfs-, Programmamanagement of de klant
Fig. 5.3
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Klankbordgroepen
Gebruikers
groepen
Gebruikers
vert. gebied
1
Gebruikers
vert. gebied
2
Leveranciers
groepen
Leveranciers
vert. gebied
1
Leveranciers
vert. gebied
2
Seniorgebruiker Opdrachtgever Seniorleverancier
Project-
borging vanuit
gebruikers-
perspectief
Project-
borging vanuit
bedrijfs-
perspectief
Project-
borging vanuit
leveranciers-
perspectief
Stuurgroep
Ondersteuning/advisering
Projectborgingsverantwoordelijkheid
Lijn van bevoegdheid
Fig. 5.4
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
© Van Haren Publishing
Stuurgroep
Belangrijke kenmerken:
Autoriteit (beslissingsbevoegdheid)
Geloofwaardigheid
Vermogen tot delegeren
Beschikbaarheid
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
PRINCE2 eisen voor organisatie
OM PRINCE2 te gebruiken, dient er minimaal een:
Beschrijving te zijn van organisatie structuur en rollen
Om minimaal te borgen dat alle verantwoordelijkheden in de PRINCE2
rolbeschrijvingen worden ingevuld
Vastleggen van de regels voor delegeren van de verantwoordelijkheden van
de wijzingsautoriteit (change authority)
Indien nodig de aanpak voor communicatie en betrekken van de
belanghebbenden (stakeholders)
© Van Haren Publishing
PRINCE2 vereist 2 producten
OM PRINCE2 te gebruiken, dienen er minimaal twee producten te worden
gemaakt en onderhouden voor het thema organisatie:
1. PID In de context van het thema organisatie is dit het enige
(bron)document waarin staat hoe het project wordt bestuurd.
de PID vermeld de project management team structuur en de rollen.
2. Communicatie management aanpak (communication management
approach)
dit beschrijft de wijze en frequentie van communicatie met de
belanghebbenden (stakeholders) zowel intern als extern in het project.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
PRINCE2 processen in de tijd(NL met NL P2-termen)
© Crown Copyright 2017. Reproduced under licence from AXELOS Ltd.
Pre-project Initiatie
fase
Opeenvolgende
uitvoeringsfasenLaatse
uitvoeringsfase
managen van de
Product Oplevering
Sturen van een Project
Beheersen v/e fase
FO
Sturen
Managen
Opleveren
APFO
Beheersen van
een fase
Managen van de
Productoplevering
Post
Project
Bedrijfs-, Programma Management of de Klant
Project Levenscyclus
Pro
ject o
mgevin
g
Opst
art
en
v/e P
roje
ct
Initiëren
Project
Fig. 13.1
© Van Haren Publishing
Proces Diagrammen
Gebeurtenis
of beslissing
Management
product
Management
product
Gebeurtenis
of beslissing
ActiviteitProces
Trigger voor een
ander proces
Trigger voor een andere activiteit
binnen een proces
Definieert een
Managementproduct
(zie bijlage A)
Deel van of een
niet-gedefinieerd
Managementproduct
PRINCE2 proces Elk proces bestaat uit een aantal activiteiten
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
Opstarten en Initiëren van een
Project
©2017 - All training materials are sole property of Van Haren Publishing BV
and are not to be reproduced in any form or shape without written permission.
© Van Haren Publishing
Opstarten van een Project
Projectmandaat
Benoemen van de
Opdrachtgever en
de Projectmanager
Eerdere leerpunten
verzamelen
Projectaanpak
kiezen en
Projectvoorstel
samenstellen
Business Case op
hoofdlijnen
opstellen
Initiatiefase
plannen
Verzoek om een
project te
initiëren
Sturen van
een Project
Projectvoorstel
PMT benoemd
Initiatiefaseplan
Project-
managementteam
samenstellen en
benoemen
Bedrijfs-,programma-
management of de klant
Opstarten van een Project (OP)
Fig. 11.1
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Opstarten van een ProjectNut:
Hebben we een project dat haalbaar en de moeite waard is?
Voorkom een slechte start!
Doelstelling:
Is er een zakelijke rechtvaardiging voor het project
Alle benodigde bevoegdheden zijn aanwezig
De Scope is duidelijk afgebakend
Er zijn verschillende opties overwogen en er is een aanpak gekozen
Individuen hebben rollen gekregen
Het werk voor de volgende fase is ingepland in Initiatie Faseplan (intiation stageplan)
© Van Haren Publishing
Dagelijks Logboek (daily log)
Dagelijks Logboek informatie (vrije vorm)
Invoerdatum
Probleem, actie, gebeurtenis of opmerking
Verantwoordelijke persoon
Geplande datum
Gevolgen
A. 7
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Het Projectvoorstel (Project Brief)
Projectdefinitie
Achtergrond / Projectdoelstellingen / Verlangde uitkomst / Scope +
afbakening / Randvoorwaarden, beperkingen en aannamen / Betrokken
partijen / Interfaces
Business Case op hoofdlijnen
Projectproductbeschrijving
Projectaanpak
Projectmanagementteamstructuur (Organisatie)
Rolbeschrijvingen
Referenties
A. 22
© Van Haren Publishing
PRINCE2 processen in de tijd(NL met NL P2-termen)
© Crown Copyright 2017. Reproduced under licence from AXELOS Ltd.
Pre-project Initiatie
fase
Opeenvolgende
uitvoeringsfasenLaatse
uitvoeringsfase
managen van de
Product Oplevering
Sturen van een Project
Beheersen v/e fase
FO
Sturen
Managen
Opleveren
APFO
Beheersen van
een fase
Managen van de
Productoplevering
Post
Project
Bedrijfs-, Programma Management of de Klant
Project Levenscyclus
Pro
ject o
mgevin
g
Opst
art
en
v/e P
roje
ct
Initiëren
Project
Fig. 13.1
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net
PRINCE2® Editie 2017 Foundation Courseware - Nederlands
© Van Haren Publishing
Initiëren van een Project
Nut:
Stevige basis leggen
Duidelijkheid krijgen over het werk dat gedaan moet worden voor de aanzienlijke investering.
Doelstelling:
Redenen om het project te doen (Baten & Risico’s, Business Case)
Scope van het werk
Hoe, Wanneer en tegen welke kosten (Plan)
Wie besluit (PMT / Organisatie)
Welke vereiste kwaliteit wordt gerealiseerd
Hoe om te gaan met baselines, Risico’s, Issues en Wijzigingen
Wie heeft informatie nodig (Communicatie)
Hoe de projectmanagementmethode op maat gemaakt is passend voor dit project
© Van Haren Publishing
Sturen van een Project
Goedkeuring
initiëren project
Opstellen Risico-
management-aanpak
Opstellen Kwaliteits-
management-aanpak
Opstellen wijzigings-
management-aanapk
Opstellen
Communicatie-
management-
aanpak
Projectbeheersing
opzettenProjectplan maken
Business Case
aanscherpen
Projectinitiatie-
documentatie
samenstellen
Naderende
faseovergang
Managen van een
Faseovergang
Verzoek om
het project uit
te voeren
Initiëren van
een Project (IP)
Projectinitiatie-
documentatie
Batenmanagement
aanpak
leerpuntenlogboek
Fig. 12.1
Copyright © AXELOS Limited 2017. Material is reproduced under licence from AXELOS Ltd. All rights reserved.
Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Appr For information and printed versions please see www.vanharen.net