Prezentacija seminarskog rada iz predmeta: Logistika u transportu i komunikacijama Tema: TQM transportnih usluga

Prezentacija seminarskog rada iz predmeta: Planiranje i kapacitet cestovnih raskrsnicaTema: Analiza pjeakih i biciklistikih tokovaUniverzitet u SarajevuFakultet za saobraaj i komunikacije

Predmetni nastavnik: Studenti: V.prof.dr. Fadila Kiso Hasan HandiAjdin aueviSanida Keko Sarajevo, januar 2014.UvodUslovi za pjeake, u gradovima uope, a posebno u centralnim gradskim podrujima se zbog stalne potrebe poveanja povrina za dinamiki motorni saobraaj permanentno pogoravaju i oni moraju odlunim mjerama biti poboljani.1. Pjeaki tokovi1.1. Uvodna razmatranjaZa analizu kapaciteta raskrsnica i gradskih saobraajnica potreban je postupak za analizu faktora kvaliteta opsluivanja koji utjeu na ponaanje pjeaka, kao to je gomilanje pjeaka na trotoarima i raskrsnicama koje moe da ima za posljedicu probleme bezbjednosti i kapaciteta ulica usljed uzajamnog dejstva pjeaka i motornih vozila.Ovaj analitiki sistem obuhvata najvanije oblasti utjecaja i interakcije izmeu saobraajnih komponenti pjeakog saobraaja i saobraaja motornih vozila i on omoguava analizu pjeakog saobraaja koja je komplementarna analizi motornog saobraaja.Koncepcija definisanja nivoa opsluivanja pjeakog toka, analogno analizi kretanja vozila u saobraajnom toku, moe u osnovi da se primjeni i na pjeaki saobraaj.

BRZINA PJEAKA - Prosjena srednja brzina kretanja pjeaka, izraava se u metrima u minuti (m/min,ili m/s);

TOK PJEAKA - Broj pjeaka koji preu odreeni presjek na pjeakom putu kreui se u odreenom smjeru, izraen brojem pjeaka u minuti (pje/min);

PROTOK PO JEDINICI IRINE - Protok pjeaka po jedinici efektivne irine pjeake staze, izraen brojem pjeaka u minuti po metru (pje/min/m);

1.2. Definisanje osnovnih parametara toka pjeakaGUSTINA - Broj pjeaka koji se nalaze na odreenom dijelu pjeake staze u odreenom trenutku, izraen brojem pjeaka po kvadratnom metru (pje/m);

GRUPNI PROTOK ILI FORMACIJSKI PROTOK (PLOTUN PJEAKA) - Odreen broj pjeaka koji se kreu u grupi;

RASPOLOIVI (JEDININI) PJEAKI PROSTOR - Reciprona vrijednost gustine izraena kao prosjena povrina po pjeaku (m/pje).

Primarne karakteristike saobraajnog toka pjeaka na pjeakim stazama su po prirodi sline karakteristikama toka motornih vozila. Postoje i specifinosti toka pjeaka kao to su: mogunost presijecanja toka pjeaka, kretanja kroz tok pjeaka u suprotnom pravcu i manevrisanje bez konflikata i promjene brzine.

1.3. Osnovne karakteristike protoka pjeaka na ulinoj povriniDodatni faktori koji utiu na nivo usluge su:KOMFOR- ukljuuje zatitu od vremenskih uslova, zatitne ograde, nadstrenice i sl.POGODNOST- rastojanje pjeaka, direktnost puta, trotoar sa rampom, nailazak na prepreke i regulacija pjeakog saobraaja pomou semafora.SIGURNOST- opasnosti vezane za motorni saobraaj, prepreke i stanje pjeake staze.BEZBJEDNOST- osvjetljenje pjeakih staza, preglednost i stepen aktivnosti na pjeakoj stazi.EKONOMINOST- trokovi korisnika (prvenstveno vezani za vremenske gubitke tokom putovanja).1.4. Odnosi izmeu osnovnih parametara toka pjeaka1.4.1. Odnos izmeu brzine i gustine

Slika 1. Odnos brzina - gustinaGustina toka pjeaka imaju male vrijednosti, obino manje od 1,00 pje/m. Iz tog razloga uvedena je nova veliina (radi lakeg izraavanja), a to je modul pjeakog prostora ili jedinini prostor ili raspoloivi prostor.

Slika 2. Odnos brzina gustina 1.4.2. Odnos izmeu toka i gustineFundamentalna relacija izmeu toka i gustine toka pjeaka je analogna relaciji toka motornih vozila i ona je sljedeeg oblika:

TOK = BRZINA X GUSTINA

q = v gq- tok pjeaka (pje/min/m)v- brzina pjeaka (m/min)g- gustina pjeaka (pje/m)

Alternativna jednaina se moe dobiti primjenom jedininog prostora koji predstavlja recipronu vrijednost gustine:

q=v/MM- jedinini pjeaki prostor ( m/pje)

Slika 3. Odnos tok - gustina1.4.3. Odnos izmeu brzine i toka

Kada je tok mali, pjeacima je dostupna vea povrina za kretanje pa se oni kreu bez ometanja eljenim brzinama, sa poveanjem toka poveava se interakcija meu pjeacima i brzina opada.

Slika 4. Odnos brzina tok pjeaka1.4.4. Odnos izmeu brzine i jedininog prostoraSa slike se vidi da je srednja vrijednost jedininog prostora za sporo pokretljive pjeake 1,5 m/pje, dok je za bre pokretljive pjeake ta vrijednost 4,0 m/pje koji se kreu brzinom od 1,8 m/s.

Slika 5. Odnos brzina jedinini prostor1.5. Efektivna irina pjeake stazeDa bi se izbjegla interferencija pri prolasku dva pjeaka, svaki od pjeaka treba da ima najmanje 0,8m irine saobraajnice. Pjeaci koji se poznaju kretae se i na manjem rastojanju (0,65m mjereno od centra do centra), iako na takvom rastojanju postoji znatna vjerovatnoa kontakta.

Slika 6. irina pjeake staze (trotoara)1.6. Tipovi pjeaka i svrhe putovanjaU okviru svake grupe, ili meu grupama moe da postoji znatna razlika u pogledu karakteristika toka u zavisnosti od svrhe putovanja i starosti pjeaka.

1.7.1. Nivo usluge na pjeakim stazamaPri prosjenoj brzini od 0,7 m/s odgovarajui prostor po pjeaku se nalazi u oblasti 0,6 0,7 m/pje . Pri raspoloivom prostoru od 1,5 m/pje ili manje ak i najsporiji pjeaci koji bi inae izabrali brzinu kretanja od 0,7 m/s moraju da uspore. Najbri pjeaci ne mogu da postignu svoju eljenu brzinu kretanja od 1.8 m/s, sve dok raspoloivi prostor ne dostigne veoma visoke vrijednosti 4m/pje.

Slika 7. Ukrteni tokovi vjerovatnoa konflikta 1.7.1.1. Kriterijumi za odreivanje nivoa usluge u pjeakom saobraaju

1.7.1.2. Grupni ili formacijski protok (efekat plotuna pjeaka)

Slika 8. Odnos formacijskog (plotunskog) i prosjenog toka Matematiki izraz za pravu koja daje vezu izmeu prosjenog i formacijskog toka glasi:

FORMACIJSKI PROTOK = SREDNJI PROTOK + 13,1 (pje/min/m)

1.7.2.Nivo usluge u akumulacionim zonama

1.7.2.1.1. Ulini uglovi ili uglovi trotoara (korneri)Ulini ugao ili ugao trotoara (korner) je kritina taka u mrei pjeakih staza zbog postojanja tokova na trotoaru, tokova na pjeakom prelazu i pjeaka koji ekaju signal za prelazak ulice.

Slika 9. Pjeaka kretanja na ulinim uglovima trotoara (kornerima)1.7.2.2. Pjeaki prelaziKarakteristike tokova pjeaka na pjeakom prelazu su po baznim relacijama brzina gustina raspoloivi prostor tok, sline karakteristikama toka pjeaka na trotoarima. Meutim, svjetlosni signali kontroliu kretanja na pjeakom prelazu, tako da dolazi do nagomilavanja pjeaka i stvaranja plotunskog formacijskog toka. Brzina kretanja na pjeakom prelazu je 1,4 (m/s).

1.8.1. Postupak analize nivoa usluge za trotoareMetodologija prorauna Nivoa Usluge predstavljena je u pet koraka. Radni list za trotoare moe se upotrijebiti da bi se analiza Nivoa Usluge pojednostavila.KORACI PRORAUNA:Prikupljaju se neophodni podaci (vrni 15-minutni tok qp15, ukupna irina trotoara WT, identifikacija fizikih prepreka na trotoaru);Utvruje se efektivna irina trotoara (WE) upotrebom tabele 2.2. i slike 2.8.;Utvruje se jedinini tok pjeaka u (pje/min/m);q = qp15 / 15 WEUtvruje se formacijski tok (plotunski) tok pjeaka u (pje/min/m);qf = q + 13,1Utvruje se nivo usluge poreenjem izraunatih vrijednosti sa tablinim (tabela 2.2.)

1.8.2.Postupak analize nivoa usluge za uline uglove uglove trotoara(kornere) i pjeake prelazeKORACI PRORAUNA ZA ULINE KORNERE:1.Utvrivanje ukupnog raspoloivog vrijeme prostora. Izraunava se kao produkt netto povrine ulinog ugla (kornera) i vremena, tj. trajanja ciklusa;2.Utvrivanje vremena ekanja u zoni akumulacije;3.Utvrivanje zauzetog prostor vrijeme;4.Utvrivanje dostupnog vrijeme prostor za cirkulaciju;5.Utvrivanje ukupnog toka cirkulacije po ciklusu;6.Utvrivanje ukupnog vremena cirkulacije pjeaka po ciklusu;7.Utvrivanje cirkulacione (raspoloive) povrine po pjeaku;8.Utvrivanje Nivoa Usluge.

KORACI PRORAUNA ZA PJEAKE PRELAZE:1.Utvrivanje ukupnog raspoloivog vrijeme prostor. Izraunava se kao produkt povrine pjeakog prelaza i zelene faze za pjeake;2.Utvrivanje prosjenog vremena prelaska pjeakog prelaza;3.Utvrivanje ukupnog vremena prelaska pjeakog prelaza svih pjeaka;4.Utvrivanje prosjene cirkulacione povrine po pjeaku i prosjenog nivoa usluge.

2. Biciklistiki tokovi2.1. Analiza biciklistikih tokovaBiciklistike saobraajnice se u osnovi mogu podijeliti na:

1.Biciklistike saobraajnice, koje mogu biti:- Biciklistike staze (iskljuive, pjeako-biciklistike staze ili druge),- Biciklistike trake,

2. Biciklistiki parkinzi.

Slika 10. Osnovni profil bicikliste 2.2. Biciklistiki saobraajni tokoviRazlikujemo dvije osnovne vrste biciklistikih tokova: Neometane odvijaju se na biciklistikim i prjeako-biciklistikim stazama;Ometane biciklistike tokove odvijaju se na biciklistikim trakama koje prolaze kroz signalizirane raskrsnice.Brzina biciklistikog tokaOpenito, brzina kojom se biciklista kree biciklistikom saobraajnicom je pod uticajem razliitih faktora. U grupu primarnih uticaja moemo svrstati:1.Odvajanje biciklistikog toka od saobraajnih tokova motornih vozila ili pjeaka;2.Prisustvo podunog parkiranja automobila uz biciklistiku stazu;3.Prisustvo saobraajnica, kako onih viih nivoa, tako i onih unutar stambenih naselja;4.Prisustvo bonih smetnji, primjer dat na,5.Veliina uzdunog nagiba na stazi; 6.Drugi uslovi lokalnog karaktera.2.2.1. Ometani biciklistiki tokoviOmetani biciklistiki tokovi - odvijaju se na biciklistikim trakama i koji prolaze kroz signalizirane raskrsnice sa ili bez zasebne trake namijenjene skretanju vozila u desno. Jedino biciklistike trake koje se nalaze unutar poprenog profila ceste spadaju u ovu kategoriju, iako i biciklistike staze ponekad imaju saobraajnu signalizaciju, kao npr. saobraajni znak STOP na prelazima (krianjima sa drugom saobraajnicom).

2.3. Metodologija praktine analize biciklistikih tokovaU izlaganju osnovne metodologije u praktinoj analizi biciklistikih tokova posebno se razmatraju sljedei aspekti:uticaj biciklistikih tokova na kapacitet raskrsnice, uticaj biciklistikih tokova na kapacitet odsjeka izmeu raskrsnica,kapacitet projektovanih biciklistikih saobraajnica.2.3.1. Uticaj na kapacitet raskrsniceBiciklistiki tokovi utiu na kapacitet i operativne uslove na raskrsnicama na dva osnovna naina :U sluaju kada biciklisti dijele traku sa ostalim vozilima, koriste dio kapaciteta trake. Taj efekat se uzima u obzir kod odreivanja odgovarajueg ekvivalenta u putnikim automobilima za svaki bicikl.U sluaju kada vozila vre manevar skretanja kroz konfliktni biciklistiki tok, stvaraju dodatni konflikt uz ve prisutan konflikt izmeu vozila i pjeaka. Za analizu ovog uticaja moe se upotrijebiti modifikovana tehnika za semaforisane i nesemaforisane raskrsnice .

Ekvivalentan tok se dobija na sljedei nain :EKVIVALENTAN TOK = 500 + (100*0,5*1,2 + 100 * 0,5 * 1,0) = 500 + (60+50) = 610 voz/h

2.3.1.1. Uticaj bicikla na vozila koja skreu desnoNa ukrtanjima gdje je predviena posebna traka za bicikliste, vozila u desnom skretanju su ometena ne samo pjeakim nego i biciklistikim tokovima.

Slika 11. Prikaz konflikta vozila koja skreu desno sa biciklima i vozaima Lijevo skretanje bicikla sa biciklistike trakeBicikli koji skreu lijevo iz biciklistike staze moraju da se mijeaju sa ostalim vozilima na raskrsnici i da izvre operaciju lijevog skretanja. Odgovarajua vrijednost ekvivalenta PA uzima se iz tabele 1. i dodaje se protoku svake trake koju bicikl mora prijei u prijelazu od desne biciklistike trake do krajnje lijeve trake.

2.3.2. Uticaj biciklistikih tokova na saobraajnim odsjecima izmeu raskrsnica Ne oekuje se da bicikli imaju bilo kakav uticaj na tok vozila kad irina saobraajne trake prelazi 4,2 m. Smatra se takoer da je uticaj biciklistikih tokova zanemariv kada je biciklistiki tok manji od bicikla/h, osim u sluaju kad su saobraajne trake nedovoljno iroke (< 3,3 m). Jedna studija je pokazala da su brzine vozila na prilazu raskrsnici smanjene za oko 4 km/h u sluaju prisustva biciklistikih tokova.

2.3.2.1.Biciklistike saobraajniceBiciklistike saobraajnice odvojene od ostalog toka vozila mogu se podijeliti u dvije osnovne grupe :

Biciklistika traka dio kolovoza koji je oznaen adekvatnom horizontalnom i vertikalnom signalizacijom, za prioritetno ili iskljuivo kretanje biciklistikih tokova

Biciklistika staza biciklistiki put odvojen od ostalog saobraaja otvorenim prostorom ili fizikim preprekama ;

Zakljuak