LEREN LEREN OVER KUNST,

KERNCONCEPTEN & FLOW M.T. A. van de Kamp, MA, MSc – EXPERTISECENTRUM-KUNSTTHEORIE/ILO-UvA

1

DE HERZIENE TAXONOMIE VAN DE LEERDOELEN VAN BLOOM

2

Feiten uit je

hoofd leren Memoriseren, onthouden,

herinneren

Concepten begrijpen Als je de kern van het concept

begrijpt kun je daarna veel

informatie/kennis beredeneren

Kennis toepassen op

nieuwe voorbeelden Als je kennis kunt toepassen op nieuwe

voorbeelden heb je meer inzicht in de

kennis, dan wanneer je alleen feiten leert

onthouden. Echter: sommige feiten moet

je leren om een trap hoger te komen.

Weten hoe je kennis

kunt gebruiken Bijv: Weten hoe je informatie

kunt vinden op internet of in je

boek; weten hoe je met

trefwoorden kunt zoeken.

Analyseren Verschillen zien in concepten,

verbanden zien, structureren.

Evalueren Beoordelen, bekritiseren van

feiten

Creëren Veel verschillende ideeën

bedenken; hypothese maken;

ontwerpen.

Strategische kennis: kennis van

de verschillende manieren van leren;

kennis van samenvatten als een manier

om de structuur van een onderwerp in

een boek te kunnen vastleggen; kennis

van het toetsen van de eigen kennis, door

zelftesten en vragen formuleren;

Zelfkennis, kennis over

taken

Model: http://www.celt.iastate.edu/teaching/RevisedBlooms1.html

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

HERZIENE TAXONOMIE VAN BLOOM

(Anderson & Krathwohl, 2001)

DENKVAARDIGHEDEN (herziene taxonomie van Bloom -

Anderson, Krathwohl, 2001)

CREEREN

EVALUEREN

ANALYSEREN

TOEPASSEN

BEGRIJPEN

ONTHOUDEN

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

VERSCHUIVEN VAN ACCENTEN IN DE KENNISDIMENSIE

Concrete kennis abstracte kennis

feitelijk conceptueel procedureel metacognitief

- kennis van termen en begrippen - kennis van specifieke details en elementen

- kennis van classificaties en categorieën - kennis van principes en generalisaties - kennis van theorieën, modellen en structuren

- kennis van vakspecifieke vaardigheden en algoritmes - kennis van vakspecifieke technieken en methoden - kennis van criteria voor determinatie en wanneer welke procedures gebruikt moeten worden

- kennis van leerstrategieën - kennis van leertaken, inclusief contextuele en conditionele kennis - zelfkennis

(Anderson & Krathwohl, 2001) Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

CONCEPTMAP Een grafische manier om concepten (en kennis) te structureren en relateren (verbanden leggen)

5

Novak,J.: http://cmap.ihmc.us/publications/researchpapers/theorycmaps/theoryunderlyingconceptmaps.htm

WERKEN MET KERNCONCEPTEN

Concepten beklijven beter en sneller dan afzonderlijke feiten.

Kernconcepten vatten heel compact en kernachtig de koers van

een bepaalde periode samen.

Het zijn de grote denkbeelden die een periode en/of stroming

kleuren.

Wanneer leerlingen deze kernconcepten en het waarom ervan echt

inhoudelijk begrijpen, kunnen zij actiever meedenken over

specifieke voorbeelden en het waarom daarvan.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

KERNCONCEPTEN: Cultuur van het Moderne

MODERN - MODERNITEIT – MODERNISME:

BREKEN MET HET VERLEDEN & VOORUITGANG (AVANT GARDE)

ORIGINALITEIT - UNICITEIT

GRONDSLAGEN VAN ELKE KUNSTDISCIPLINE: ABSTRACTIE;

ATONALITEIT

AUTONOMIE VAN DE KUNST (VAN DE VORM)

EXPRESSIE: ANGST & VERVREEMDING

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

KERNCONCEPT: Het breukvlak in de moderne kunst

Functie van hoge fluency Functie van disfluency Voorbeelden van disfluency

Expressie of representatie van Kunstenaars en bewegingen

Orde; organisatie Chaos; wanorde; ongeordendheid; Turner

Harmonie; akkoorden; balans Strijd; disharmonie;

onevenwichtigheid

Delacroix, Rubens

Kalmte; traagheid Beweging; energie Boccioni, Marinetti

Herkenbaarheid; gewoonheid Vervreemding; eigenaardigheid Dada, Surrealisme

Zekerheid; controle Ambiguïteit; onzekerheid;

veranderlijkheid;

Immendorff

Voorspelbaarheid;

determinisme

Toeval; onbepaaldheid Cage

Betekenisvolheid; teleologie Absurditeit; betekenisloosheid Baselitz; Beckett

Het veroorzaken van Kunstenaars

Identificatie van inhoud;

identificatie met personen in

voorstellingen

Analytisch denken; vervreemding;

meta-representatie

Shklovsky; Brecht

Aandacht voor opvallende,

bekende, navolgbare attributen

Aandacht voor onopvallende of

nagenoeg genegeerde

verwijzingen en/of verwijzingen

met een culturele lading

Malevich; Mondriaan;

Giacometti

Het model van Bullot & Reber (2013).

WELKE VERBANDEN?

1: EVOLUTIETHEORIE (Darwin);

2: PSYCHO-ANALYSE (Freud);

3: RELATIVITEITSTHEORIE EN KWANTUMMECHANICA (Einstein)

A: EXPRESSIE – ANGST, VERVREEMDING

B: ABSTRACTIE – GRONDSLAGEN, ESSENTIE

C: VERNIEUWING - VOORUITGANGSDENKEN

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

WAT LEER JE VAN KUNST ?

VOELEN, ERVAREN, INLEVINGSVERMOGEN

GOED KIJKEN, OBSERVEREN

KUNST BEGRIJPEN

CREATIEF DENKEN

REFLECTEREN, GOED NADENKEN

MET ANDEREN SAMENWERKEN

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

KUNST = WEINIG GESTRUCTUREERD/ COMPLEX DOMEIN

Weinig gestructureerd: vanwege breedte, complexiteit en

onregelmatigheid

Kunst domein: kennis via individuele casussen

Kunst domein: veel verschillende mogelijkheden tot interpreteren, vanuit

veel verschillende perspectieven

Kunst vergt vakspecifieke taalvaardigheden voor het benoemen van wat je

ziet en hoort.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

FLOW & INTRINSIEKE MOTIVATIE

1 Apathie

2 Verveling

3 Ontspanning

4 Ongerustheid

5 Angst

6 Controle

7 Opwinding

8 Flow

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

MEER FLOW DOOR:

1. Duidelijkheid – doelen en feedback zijn eenduidig & onmiddellijk.

2. Focus – belangstelling en aandacht voor wat je nu doet (gefocust zijn).

3. Keuze –Je hebt het gevoel dat je kunt kiezen (consequenties aanvaarden).

4. Vertrouwen – gevoel van vertrouwen zodat je je‘niet-zelfbewust’ aan

interesses kunt wijden.

5. Uitdaging – de inspanning om steeds complexere mogelijkheden tot

handelen te zoeken.

Csikszentmihalyi, M. (1999). Flow. Amsterdam: Boom.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

B: Mogelijkheden voor betrokkenheid Mindfulness Gefocuste aandacht:

ZINTUIGLIJK EMOTIONEEL INTELLECTUEEL visueel empathie rationeel

auditief zelfreflectie wetenschappelijk kinesthetisch historisch

FLOW A: the Hook

NIEUWSGIERIGHEID INTERESSE Stimuli in de omgeving Stimuli die een verband leggen tussen die de zintuigen prikkelen persoonlijke interesse en leerstof.

C: Voorwaarden voor Flow Intrinsieke beloning door de optimale ervaring

UITDAGINGEN = VAARDIGHEDEN

D: Groei van complexiteit van het bewustzijn: Als de betrokkenheid intrinsieke beloning oplevert, wil je

deze beloning vasthouden. Dit leidt tot groei = toename in de complexiteit van het leren/ervaren op zintuiglijk, intellectueel en emotioneel gebied.

Csikszentmihaly, M., & Hermanson, K. (2004). Intrinsic motivation in the museum: Why does one want to learn?

VISUELE WAARNEMING/ANALYSE

Welk beeld weg?

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

EMOTIES EN DENKEN

Zelfs de meest droge, concrete feitenkennis over de wereld,

wordt krachtiger wanneer deze verbonden is aan sociale en

emotionele waarden.

(Immordino-Yang, M. H., 2011)

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

KENNIS OVER KUNST: Het model van Bullot & Reber (2013).

kunsthandel -

kunstmarkt.

Geestestoestand

van de kunstenaar

en zijn/haar

handelingen.

kunst instituties.

historische

processen.

Productie van

een

kunstwerk;

artistieke

handelingen

kunstobject;

functies en

waarden;

causale

informatie

Basale

waarneming.

Aandacht voor de

kunstzinnige

vormgeving.

Kunstzinnig inzicht.

Waarnemings-

sensitiviteit

Sensitiviteit voor causale geschiedenis

Sensitiviteit voor de kunsthistorische context

Kunsthistorische context

van het werk.

Waardering van het werk.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Stadia van de waardering.

Basale waarneming van het kunstwerk:

Aandacht voor de kunstzinnige vormgeving van het kunstwerk en de context:

Kunstzinnig inzicht het kunstwerk:

Het model van Bullot & Reber (2013).

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Basale

waarneming.

Aandacht voor de

kunstzinnige

vormgeving.

Kunstzinnig inzicht.

Stadia van de waardering.

Basale waarneming van het kunstwerk .

Aandacht voor de kunstzinnige vormgeving van het kunstwerk en de context .

Kunstzinnig inzicht het kunstwerk .

• Op theorie gebaseerde redeneringen over de inhoud, vorm en functies van het kunstwerk en de causale informatie die in het werk opgenomen is. (Op theorie gebaseerde classificatie van stijlen.) • Emoties die ontketend worden door kennisprocessen van de beschouwer en zijn/haar ontdekkingen met betrekking tot contextuele functies en de kunsthistorische context. • Waardering van vergelijkbare werken en inzicht in vervalsingen gebaseerd op het volgen van historische sporen met betrekking tot het kunstwerk en de kunsthistorische context ervan.

Het model van Bullot & Reber (2013).

• Causaal redeneren over waarneembare kenmerken en causale verbanden (afgeleid van essentialistische aannames). • Identificatie, bepalen van plaats/tijd en genealogie van het werk en de actoren en handelingen die de productie van het werk hebben veroorzaakt. • Het zich inleven in de geestestoestand van betrokkenen in de kunsthistorische context; het opnieuw beleven van/ inleven in bepaalde mentale toestanden.

• Waarneming van de voorstelling en aandachtig bekijken van de observeerbare kenmerken van een kunstwerk ( = vorm, kleur, compositie) • Basale informatieverwerking van vormstructuren en betekenissen van symbolen en narratieve structuren ( = voorstelling, verhaal). • Impliciet leren van regelmatigheden (zoals stijlen); anticiperen op datgene wat waarschijnlijk is. • Automatisch ontketenen van emoties. • Aanzetten tot verbeelding en het zichzelf inleven of zich verplaatsen in.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

MODERNISME: ca.1860 - 1950 POSTMODERNISME: ca.1960 – 2001

Industrieel kapitalisme Consumptiemaatschappij (laatkapitalisme)

Grote verhalen

Universele idealen

Vooruitgangsdenken

Waarheid, objectiviteit

Geen grote verhalen meer

Geen geloof meer in universele idealen

Cyclische , fragmentarische visie op geschiedenis

Geconstrueerde, subjectieve waarheden (plural.)

Scheiding hoge en lage kunst

Autonomie van de kunst

Abstractie, atonaliteit

Stilistische zuiverheid:

formalisme

Functionalisme (Form Follows Function)

Accent op authenticiteit en betekenis

Gericht op eenheid, creatie:

eenvoud & eenheid (Less is more)

Uniciteit, vernieuwing, originaliteit

Expressie: angst en vervreemding

Grens tussen high art/low culture vervaagt

Autonomie verdwijnt (cultuurindustrie)

Herwaardering figuratie, herkenbaarheid

Stilistische onzuiverheid:

eclecticisme en historicisme

Fictie (Form Follows Fantasy)

Werkelijkheid is een schijnvertoning (simulacrum)

Pluralistisch, fragmentarisch, deconstructie:

complexiteit en tegenspraak (Less is a bore)

Imitatie, parodie: originaliteit bestaat niet

Nadruk op schizofrenie, fragmentering van subject

Op basis van A. van den Braembussche (2000) en D. Harvey (1990).

Maatschappij

Filosofische denkbeelden

Kunst

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

ZINTUIGLIJK – EMOTIONEEL - KUNSTINZICHT

WELKE ZOU JIJ KIEZEN OP BASIS VAN DE VORMGEVING?

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

MOOI?

Jonathan Ive – Ipad mini

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Als je denkt aan de vormgeving van bv tablets, begrijp je dit dan?

Het eenvoudigste wordt gezien als een basis: eenvoudige

basisvorm die verwijst naar pure vormgeving.

Er is sprake van monochrome kleur van het apparaat:

wit of zwart, dat is een vorm van eenvoud.

Het scherm kan gezien worden als een oneindige ruimte:

een verwijzing naar oneindige mogelijkheden.

OOK MOOI?

Thomas Ruff

Sterren Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

DUS OOK MOOI?

Malevich

’Zwart

suprematistisch

vierkant’, 1915 Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

WAAROM ZO? Wat zouden de overwegingen van de kunstenaar zijn geweest?

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

MALEVICH ZELF ZEGT:

“Het zwarte vierkant op het witte veld was de uitdrukking

van de abstracte gewaarwording, de beleving zonder objecten

of voorstelling: het vierkant symboliseert die gewaarwording;

het witte veld symboliseert het ‘niets‘ buiten deze ervaring.“

Kasimir Malevich: Die Gegenstandslose Welt. Bauhausbuch 11. München, 1927, p. 74.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

KUNSTZINNIG INZICHT

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Pietà – beeldend, CE vwo kua - 2012

29

Leg aan de hand van twee aspecten uit waarom de foto op afbeelding 4 postmodern genoemd

kan worden.

Leg uit hoe het onderwerp aansluit bij de cultuur van het moderne. Geef ook aan tot welke

kunsthistorische stijl het affiche behoort.

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Leg uit hoe het onderwerp aansluit bij de cultuur

van het moderne. Geef ook aan tot welke

kunsthistorische stijl het affiche behoort.

Welke soort kennis heb je hiervoor nodig?

Hoe pak je het beantwoorden van deze vraag aan?

Wat weet je nog niet goed genoeg?

Expertisecentrum-kunsttheorie

M.T.A. van de Kamp

Leg aan de hand van twee aspecten uit

waarom de foto op deze afbeelding

postmodern genoemd kan worden?

Welke soort kennis heb je hiervoor nodig?

Hoe pak je het beantwoorden van deze vraag

aan?

Wat weet je nog niet goed genoeg?