PresentatiePresentatie::Hypotheekmarkt in “crisis”?Hypotheekmarkt in “crisis”?

Drs.A.G.RomeroDrs.A.G.Romero09 September 200909 September 2009

““Fondo di Garantia pa Bibienda KFondo di Garantia pa Bibienda Kòòrsrsòu”.òu”.

““Put your money under the Put your money under the mattress?”mattress?”

Agenda:Agenda:

11.Hypotheken (traditionele en moderne .Hypotheken (traditionele en moderne markt) en hypotheekprodukten.markt) en hypotheekprodukten.

22.Ontwikkelingen in de VS en de .Ontwikkelingen in de VS en de wereldeconomie.wereldeconomie.

33.Ontwikkelingen op Cura.Ontwikkelingen op Curaççao.ao. 44.De dossiers over “bonussen” en de .De dossiers over “bonussen” en de

oorzaak van de crisis.oorzaak van de crisis. 5.5.ConclusiesConclusies

Ad 1.Hypotheken ( traditionele en Ad 1.Hypotheken ( traditionele en moderne markten) en hypotheekproductenmoderne markten) en hypotheekproducten

Huizenkoper

(Hypotheek)bank

•Huistaxaties•inkomenstoets

Traditioneel modelTraditioneel model

Hypotheek lening rente en aflossing

Notaris

Huizenkoper

(Hypotheek)bank

Inkomenstoets!

““Nieuw” modelNieuw” model

Hypotheek lening rente en aflossing

Markt voor “hypotheekobligaties”

Hypotheek obligaties

Obligatie betaling

Hypotheekhandelaar

huizentaxateurs

Krediet-beoordelaar

1.Hypohteekprodukten.1.Hypohteekprodukten.

1.Lineaire hypotheken1.Lineaire hypotheken 2.Hypotheken op basis van “Annuïteiten”2.Hypotheken op basis van “Annuïteiten” 3.Levenshypotheken3.Levenshypotheken 4.Beleggingshypotheken 4.Beleggingshypotheken

Lineaire hypothekenLineaire hypotheken

Tijd →

Gu

lden

s

Aflossingen

Rente

AnnuAnnuïïteiten hypothekenteiten hypotheken

Tijd →

Gu

lden

s

Aflossingen

Rente

LevenhypothekenLevenhypotheken

Tijd →

Gu

lden

s

Spaar- en risico premies

Hypotheeklening

Spaar-kapitaal

BeleggingshypothekenBeleggingshypotheken

Tijd →

Gu

lden

s

Hypotheeklening

Waarde Beleggingen

““Risico van het Gokken op Risico van het Gokken op alleen alleen groei, groei en groeigroei, groei en groei!! “ “

Ad 2.Ontwikkelingen in de VS en de Ad 2.Ontwikkelingen in de VS en de wereldeconomie wereldeconomie

BBP groei VS kwartaal 2 - 2009BBP groei VS kwartaal 2 - 2009

Economie van India groeit minder Economie van India groeit minder hard in 2009.hard in 2009.

In het eerste kwartaal van In het eerste kwartaal van 2009 groeide de economie 2009 groeide de economie (BBP) met 5,8 % ( op (BBP) met 5,8 % ( op jaarbasis)jaarbasis)

De tweede kwartaal groei De tweede kwartaal groei van de BBP was 6,1 % (op van de BBP was 6,1 % (op jaarbasis)jaarbasis)

Russische economie krimpt in 2009Russische economie krimpt in 2009

In het eerste kwartaal 2009 kromp de In het eerste kwartaal 2009 kromp de economie (BBP) met 9,8% (op jaarbasis)economie (BBP) met 9,8% (op jaarbasis)

In het tweede kwartaal 2009 was de krimp In het tweede kwartaal 2009 was de krimp 10,9% (op jaarbasis)10,9% (op jaarbasis)

USD indexUSD index

Huizenprijzen in NederlandHuizenprijzen in Nederland

Exportgroei Duitsland 2008-2009!Exportgroei Duitsland 2008-2009!

Kosten financiKosten financiëële crisisle crisis

IMF meldt op 9 augustusIMF meldt op 9 augustus de volgende de volgende resultaten van de wereldwijde financiresultaten van de wereldwijde financiëële le crisis:crisis: Kosten crisis Kosten crisis 11,9 biljoen11,9 biljoen ( 1 x 10 ( 1 x 101212) dollar) dollar waarvan 10,2 biljoen dollar in ontwikkelde waarvan 10,2 biljoen dollar in ontwikkelde landenlanden Kosten waren in de vorm van afschrijvingen Kosten waren in de vorm van afschrijvingen

risicovolle beleggingen, kredietgaranties en risicovolle beleggingen, kredietgaranties en liquiditeitsinjecties in de financiliquiditeitsinjecties in de financiëële marktenle markten

Gelijk aan 20% van de wereldproductie Gelijk aan 20% van de wereldproductie

Ad 3.Ontwikkelingen op CuraAd 3.Ontwikkelingen op Curaççaoao

0

200,000

400,000

600,000

800,000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Hypothekaire leningen Bedrijven en Gezinnen ( Curacao en Bonaire) in duizenden guldens

Bedrijven

Gezinnen

Effectieve rente ( spaar en hypotheekmarkt) Ned.Antillen

0

2

4

6

8

10

12

14

1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008

% rente spaarrek.

rente hypotheek

termijn deposito 12 M

Ad 4.Het dossier Ad 4.Het dossier bonussenbonussen en financi en financiëële le crisis!!crisis!!

Bonus discussie voor die instellingen die een Bonus discussie voor die instellingen die een financifinanciëële ondersteuning van de overheid le ondersteuning van de overheid

hebben.hebben. Verenigde Staten.Verenigde Staten.

Voorstel president Obama :Voorstel president Obama :• Variabele beloning maximaal 250 duizend dollarVariabele beloning maximaal 250 duizend dollar

• Vaste beloning maximaal 250 duizend dollarVaste beloning maximaal 250 duizend dollar

Nederland.Nederland.• Balkenende norm ( 181duizend euro per jaar)Balkenende norm ( 181duizend euro per jaar)

• Variabele beloning = maximaal 1 x vaste beloning (Code Bankiers Variabele beloning = maximaal 1 x vaste beloning (Code Bankiers ingaande 1 jan. 2010)ingaande 1 jan. 2010)

• Vertrekpremie bestuurders is maximaal 1 x de vaste beloning. Vb. Vertrekpremie bestuurders is maximaal 1 x de vaste beloning. Vb. Vertrekpremie M.Tillemant van ING-bankVertrekpremie M.Tillemant van ING-bank

Voorstel EU landen voor de G-20 landenVoorstel EU landen voor de G-20 landen• Willen uniforme en harde afspraken over toekennen van bonussen Willen uniforme en harde afspraken over toekennen van bonussen

aan bankiersaan bankiers

John Kenneth GalbraithJohn Kenneth Galbraith: ”one of the good : ”one of the good things of a depression is that it unveils all the things of a depression is that it unveils all the things that the accountants and auditors could things that the accountants and auditors could not find”not find”

Dan QuayleDan Quayle: ” bank failures are caused by : ” bank failures are caused by depositors who don’t deposit enough money to depositors who don’t deposit enough money to

cover the losses due to mismanagementcover the losses due to mismanagement””