NIEUWE GELDSTROMEN Casper van Grieken 14 april 2015

INTERNATIONAAL KAPITAAL BELEGT ACTIEF IN NL

Source: PropertyNL

2014

TOENEMENDE KAPITAALSTROMEN NAAR EUROPA

Source: CBRE

Transparant

Beschikbaarbaarheid van core producten (direct en indirect)

Liquide markt

Groeiende vastgoedmarkt, relatief hoge rendementen

Betrouwbaar rechtssysteem

WAAROM EUROPA?

Source: CBRE

WAAR KOMT HET GELD VANDAAN?

Source: CBRE

Nederland staat met een investeringsvolume van 9.9mrd in 2014 op de 5e plek

Nederland heeft, vergeleken met deze top 5, een relatief lage werkloosheid (4%) en een lage staatschuld (69% van BBP)

TOP-5 BELEGGINGSMARKTEN IN EUROPA

Beleggings-volume ( mrd)

BBP (% groei)

Inflatie (%)

Werkloosheid (%, ILO-definitie)

Staatsschuld (% BBP)*

Verenigd Koninkrijk 77.1 3.0 1.5 6.2 91.1

Duitsland 39.8 1.5 1.0 5.0 77.3

Frankrijk 23.1 0.4 0.6 10.3 96.6

Zweden 14.5 1.9 -0.2 7.9 40.4

Nederland 9.9 0.8 1.1 6.9 69.6

Source: CBRE

AANTREKKELIJKE EUROPESE STEDEN

PRIME

HOGERE GROEI POTENTIES

London

Grote Duitse steden

Grote steden in Nederland, Frankrijk en de Nordics

Spanje | Portugal | Itali

Parijs

Source: CBRE EMEA Investor Intentions Survey 2015

WELKE STRATEGIE IS INTERESSANT VOOR BELEGGERS?

Kapitaalstromen naar niet-beursgenoteerde fondsen zijn fors, met focus op core

Europese en Aziatische beleggers zijn hoofdzakelijk genteresseerd in core strategie

Amerikaanse investeerders voornamelijk in opportunistische en value-add strategien

Inkomen is een middel met toenemende schaarste, en met 5% dividend yield, blijkt de vraag oneindig, derhalve toenemende interesse om meer risico te nemen

De Europese vastgoedmarkt loopt achter op die van de Amerikaanse, verwacht wordt dat onze markt gelijktrekt met de Amerikaanse, hierdoor is op de Europese

vastgoedmarkt nog een waarde sprong te behalen (indirect return)

ECONOMISCHE GROEI

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

Asia Pacific United States Eurozone World

2014 2015 (F) 2016 (F)

Jaar-

op-j

aar

GD

P g

roei (%

)

Stabiele groeifactor Stevig herstel

Source: CBRE Global Research

Grote hoeveelheid kapitaal, maar tot op heden lage allocatie naar vastgoed

VASTGOED EXPOSURE VAN KAPITAAL Vast

goed A

lloca

tie

Assets Under Management (in bn US$)

VS Hong Kong

VK Taiwan

Zuid-Korea*

Singapore

Japan

Maleisi

China

Europa

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000

(in US$ mrd)

Source: CBRE Global Research

APPETITE VOOR VASTGOED BELEGGINGEN VAN AZIATISCHE BELEGGERS GROEIT

0

50

100

150

200

US$

mrd

China

Japan

Zuid-Korea

Taiwan

Andere

US$130 mrd US$205 mrd

Source: CBRE Global Research

DRIE VAN DE TOP 10 AZIATISCHE PENSIOENFONDSEN INVESTEERT IN VASTGOED

- 400 800 1.200

GPIF, Japan

NPS, Korea

NSSF, China

CPF, Singapore

EPF, Malaysia

Local Government Officials, Japan

PFA, Japan

Future Fund, Australia

National Public Service, Japan

Emloyees' Provident, India

US$ mrd

4% allocatie naar vastgoed

2.5%

5.3%

Source: CBRE Global Research

RISICO STRATEGIEN IN VASTGOED

BESCHRIJVING KENMERKEN TYPE INVESTEERDERS

Core Stabiele, hoge huurinkomsten (direct) Relatief lage mogelijke waardegroei (indirect)

Lange termijn Laag risico Lage leverage Hoog dividend

Pensioenfondsen / verzekeraars (Aziatische partijen)

Opportunistic / Value-add

Relatief lage huurinkomsten (direct) Hoog mogelijke waardegroei (indirect)

Korte termijn Hoog risico Hoog leverage Laag dividend

Family offices / particulieren (Amerikaanse partijen)

AANTREKKELIJKE VASTGOED SECTOREN IN EUROPA

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

m

Office Retail Industrial Other

Source: CBRE

AANTREKKELIJKE VASTGOED SECTOREN IN NEDERLAND

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

m

Office Retail Industrial Residential

Source: CBRE

EISEN VAN KAPITAAL VERSCHAFFERS

Expert management

Alignment of interest

Liquiditeit

Transparantie & reporting

Governance: zeggenschap

Fees

Structuur

Vreemd vermogen

Strategie: seeded portefeuillle

Sustainability

CONCLUSIE

Kapitaal stromen naar niet-beursgenoteerde fondsen blijven fors, focus op core

Opportunistische strategien zijn inmiddels weer in staat om kapitaal aan te trekken

Liquiditeit in de secondaire markt is aanzienlijk toegenomen met belangstelling in core/core+ strategien, die algemeen verhandeld worden tegen NAV of NAV+

Core/core+ deals worden gesloten tegen een premium ten opzichte van de NAV, terwijl de discount gap van opportunistic en value-add fondsen iets kleiner is geworden

Verwachting is dat het verschil tussen marktprijs en boekwaarde (NAV) weer zal toenemen, zoals op de genoteerde markt

Casper van Grieken

Senior Director Capital Advisors

casper.vangrieken@cbre.com

+31 (0)20 626 26 91

VRAGEN?