1

UNIVERZITET CRNE GORE

MAŠINSKI FAKULTET U

PODGORICI

Podgorica, 15.02.2018. god.

PRELIMINARNA STUDIJA IZVODLJIVOSTI ZA LABORATORIJU ZA INDUSTRIJSKI DIZAJN U

D.O.O. INOVACIONO-PREDUZETNIČKOM CENTRU “TEHNOPOLIS” NIKŠIĆ

2

UPOREDNA ANALIZA STUDIJE SLUČAJA U DRUGIM

ZEMLJAMA

Tehnološki park predstavlja širok pojam, koji se koristi da opiše

razne pokušaje da se podstakne razvoj preduzetništva

osnivanjem malih i srednjih preduzeća (MSP) koja su zasnovana

na ZNANJU.

Ovaj naziv ima mnogo sinonima od kojih su najčešći:

NP - naučni park

NTP – naučno – tehnološki park

TP - tehnološki park

IP - istraživački park

Tehnopolis ili tehnopol

3

Jedan od termina kojim su objedinjene sve organizacione forme

su tzv. INOVACIONI CENTRI (IC) koji služe da okupe sve

učesnike u inovativnom procesu i da omoguće jednostavniji

transfer tehnologije iz istraživačkih ustanova u praksu.

Ima veoma mnogo vrsta ovakvih centara, a najčešći su:

Naučno-tehnološki parkovi

Tehnološki parkovi

Naučni parkovi

Inkubatori tehnoloških kompanija

Centri za transfer tehnologije

Centri izvrsnosti - Ekspertski centri

Impulsni centri

Poslovni inovacioni centri i sl..

4

TEHNOLOŠKI PARK predstavlja skup MALIH i

SREDNJIH PREDUZEĆA, koji ima sledeće osobine:

Povezan je sa obrazovnim ili istraživačkim

institucijama

Obezbjeđuje infrastrukturu i usluge za aktivnosti

okupljenih Malih i Srednjih Preduzeća, prvenstveno

nekretnine i poslovni prostor

Olakšava proces transfera tehnologije

Namijenjen je podsticanju privrednog razvoja

regiona u kom se nalazi

5

TEHNOLOŠKI PARKOVI pored okupljanja MALIH i SREDNJIH

PREDUZEĆA iz oblasti METALOPRERADE u svom sastavu, u

zavisnosti od iskazanih privrednih interesovanja regije u kojima

se grade, mogu imati:

poljoprivrednu djelatnost

hemijsku djelatnost

elektrotehničku djelatnost

drvoprerađivačku djelatnost

informatičku djelatnost

metaluršku djelatnost itd...

6

Tehnološki parkovi postoje u Sjedinjenim Američkim

Državama još od ranih pedesetih godina prošlog vijeka i od

tada se inicijativa za njihovim osnivanjem proširila po

svijetu, pa se od tada konstantno pojavljuju novi Tehnološki

Parkovi.

Prvobitno je pojam Tehnološkog Parka imao veoma

ograničeno značenje, zasnivano na postojanju nekretnina

parka, gdje su univerziteti ustvari izdavali nekretnine,

poslovni prostor ili istraživačke kapacitete za razne poslove.

Pojam Tehnološkog Parka se razvijao, tako da sada

uključuje mnogo širi opseg funkcija, uključujući ekonomski

razvoj i transfer tehnologija.

7

Evolucija koncepta Tehnološkog parka kroz

dosadašnji period sadržavala je u osnovi

sledeće bitne odrednice:

1950-1970. god - Univerzitetski kampusi

(USA)

1970-1980. god - Inicijative vlada

(Evropa/Japan)

1990. god - Inkubatori (Evropa/Azija)

XXI vijek - Ekonomija znanja : Servisno

orjentisani Tehnološki parkovi

8

U ovoj studiji obrađeni su aspekti osnivanja i

rada Tehnolških parkova u nekoliko zemalja i to:

Japan - jedan od lidera u razvoju Malih i srednjih

preduzeća kroz razne forme tehnopolisa

Španija – zemalja članica EU koja je u poslednjih

15 godina na ovom polju dostigla izuzetno visok

nivo

Velika Britanija – napustila Evropsku Uniju

Finska - zemalja članica EU

Bosna i Hercegovina - Balkan

Srbija - Balkan

9

Istraživanja koja je Tokijski tehnološki institut

sproveo 1998. godine, pokazuju da se u Japanu

tada nalazilo 158 Naučno - tehnološka parka.

Osnovna namjena Naučno - tehnoloških parkova

u Japanu je:

učešće u regionalnom razvoju putem podrške

Malim i srednjim preduzećima,

pomoć u fazi njihove inkubacije,

unapređivanje i podizanje na viši nivo razvojno-

istraživačkih aktivnosti i

saradnja sa lokalnim organizacijama

JAPAN

10

Na slici je dat raspored postojećih Naučno - tehnoloških

parkova u Japanu po različitim regionima, zaključno sa

1998. godinom, gdje se vidi značaj programiranog

ravnomjernog regionalnog razvoja

Hokkaido6%

Tohoku10%

Kanto15%

Kanagawa12%

Chubu17%

Kinki19%

Chugoku / Shikoku

8%

Kyushu / Okinawa

13%

11

Na slici je dat prikaz strukture osnivača Naučno - tehnoloških parkova

u Japanu, koji su zaslužni za razvoj navedenih institucija.

b) U privatnom vlasništvu je veoma mali i ograničen broj Naučno -

tehnoloških parkova

Državna vlada12%

Vlada regiona

42%

Grad

30%

Javni+Privatni

2%

Privatni

11%

Ostali

3%

a) Vlada javlja kao osnivač i vlasnik 132 Naučno - tehnološka parka (to je

86% od ukupnog broja)

12

Pri pokretanju i realizaciji projekata Naučno - tehnoloških

parkova, saglasno japanskim iskustvima, na prvom mjestu

potrebno je sagledati i obezbjediti sledeće preduslove:

Obezbjeđenje povoljnih kreditnih linija

Obuka i edukacija angažovanog osoblja

Izrada biznis studija i studija izvodljivosti

Promocija aktivnosti istraživanja i razvoja

Podsticanje i ohrabrivanje lokalnih kompanija da pokreću i

primjenjuju u svome radu high-tech proizvodnju

Razvoj novih proizvoda i tehnologija

Integracija različitih vrsta tehnologija i biznisa

Saradnja sa subjektima iz industrije, javnim i akademskim

sektorom

13

Regija Katalonija je jedan od reprezentativnih evropskih primjera

regionalne organizacije osnivanja i razvoja Tehnoloških parkova.

U ovoj studiji su prikazana tri reprezentativna primjera razvoja

Tehnoloških parkova u regiji Katalonija:

Naučni park Univerziteta Barcelona

Tehnološki park Barcelona i

Tehnološki park Valjes

ŠPANIJA – regija Katalonija

Mreža naučnih i tehnoloških parkova regije Katalonija je grupa

od jedanaest institucija iz oblasti:

istraživanja, razvoja, nauke, tehnologije i proizvodnje

Vođeni zajedničkim interesom povezani su u jednu labavu

organizacionu formu označenu kao XPCAT

14

XPCAT grupa povezuje:

istraživačke centre i institute

univerzitete

velika, mala i srednja preduzeća na zajedničkom zadatku

kreiranja novih radnih mjesta

otvaranja novih preduzeća i stvaranja novih upotrebnih

vrijednosti

XPCAT grupa okuplja veliki broj eksperata raznih profila na

poslovima:

istraživanja,

razvoja,

inovacija i

transfera tehnologija

15

Tehnološki park Barcelona je prostor za tehnološka istraživanja

visokog nivoa.

To su multidisciplinarni projekti koji objedinjuju istraživače:

sa različituh fakulteta i instituta

iz fabrika

iz bolnica i

iz drugih specijalizovanih institucija

TEHNOLOŠKI PARK BARCELONA

Tehnološki park Barcelona sadrži 18 istraživačkih grupa koje

rade na poljima:

virtualne stvarnosti, robotike, proizvodnih procesa, nauke o

materijalima, fluidodinamike, termotehnike, hemije, bioenergije,

kvaliteta i produktivnosti

16

U sastav Tehnološkog parka Barcelona je:

CIM CENTAR (Computer Integrated Manufacturing Center)

koji je fleksibilna mini fabrika sa modernim mašinskim

parkom za naučno-istraživački rad u oblastima:

visokobrzinskih obrada (HSM)

fleksibilne proizvodnje (FMM)

brze prototipne proizvodnje RP i RM (RP-Rapid

Prototyping i RM-Rapid Manufacturing)

kompjuterski-numeričkih tehnologija (CNC-Computer

Numerical Control)

različitih proizvodnih tehnologija obrade plastike i

savremenih metoda livenja materijala

17

U sastav Tehnološkog parka Barcelona je i:

CENTAR ZA DIZAJN INDUSTRIJSKE OPREME. To je

istraživačko razvojna jednica koja radi na dizajnu, kako novih

mašina i postrojenja, tako i na reinžinjeringu postojeće opreme u

fabrikama.

Primarne oblasti istraživanja i razvoja su:

dizajn i razvoj novih proizvoda

simulacije na bazi metode konačnih elemenata (MKE

simulacije)

prototipni i patentni modeli

mehatronika

ergonomija

sigurnost i ekološka ispravnost dizajnirane opreme

upravljanje proizvodnim podacima kao i upravljanje životnim

ciklusom proizvoda

18

Tehnološki park u VALJESU je:

rezultat javne inicijative za promociju tehnološkog razvoja kroz

rad institucija kao što su:

Centar za inovacije i razvoj preduzeća (CIDEM),

Odsjeka za industriju, trgovinu i turizam Vlade Regije

Katalonije i

Konzorcijuma slobodne zone Barcelone

U Tehnološkom parku VALJES:

smješteno je više od 200 firmi od kojih je vise od 50%

registrovano za istraživanje i razvoj

zaposleno je oko 4000 ljudi

više od 30% zaposlenih ima neku fakultetsku ili višu diplomu

Servisne usluge premašuju 1 milijardu EUR od čega je više od

20% realizovano na internacionalnom tržištu

19

Tehnološki park u VALJESU je uglavnom usmjeren na:

Kompanije koje razvijaju aktivnosti na području industrije

utemeljene na znanju

Preduzetnike koji žele započeti nove poslovne aktivnosti na

ovom polju

Bilo koji drugi tip privatne ili poslovne inicijative,

uključujući:

tehničke centre

poslovne asocijacije

tehnološke institute

centre za obuku i sl.

20

Tehnološki park u VALJESU ima i sledeće oblasti djelovanja:

Tehnologije koje se odnose na agrikulturu, biologiju,

biotehnologiju, zdravlje i sl.

Informacione i telekomunikacione tehnologije

Energetske tehnologije

Osnovne industrijske tehnologije:

elektronika

metrologija i kontrola

optički instrumenti, plazma laseri

savremene metode obrade metala i plastike i sl.

Industrijske tehnologije za različite sektore: hemija, mašinstvo,

transport i sl.

Tehnologije koje se odnose na proizvodnju i obradu novih

materijala.

21

Tehnološki park u VALJESU je jedan od

najrespektabilnijih Tehnoloških parkova u Evropi:

Park je osnovan 1989. godine

Danas je Park KLASTERSKI organizovan

Klaster prerađivača plastike vezuje oko 200 Malih i

srednjih preduzeća

godišnji profit ovog klastera se mjeri

desetinama miliona EUR-a

22

Među najzačajnije ekspertske centre (tehnološke i naučne

parkove) u Finskoj spadaju:

Naučni park Helsinki

Juvaskyla naučni park

Ekspertski centar Sjeverne Karelije

Tehnološki centar Kuopio Teknia

Biznis inkubator u Lahtiju

Tehnološki centar u Lappeernat-i

Tehnološki centar Pripoli

Tehnološki centar Tampere

Tehnološki park u Otaniemi-ju

Tehnološki centar u Turku-u

FINSKA

23

U sastavu ovog centra razvijene su brojne institucije koje:

rade na razvoju novih naučno-istraživačkih i razvojnih

programa za Mala i srednja preduzeća

EKSPERTSKI CENTAR REGIJE SJEVERNE KARELIJE

Među najznačajnijim parkovima u Finskoj je Naučni park Joens

koji je smješten u centru grada Joensa u sklopu opšteg

Univerziteta i Politehničkih univerziteta:

on nudi izvrsnu komunikaciju sa korisnicima posebno sa

preduzetnicima iz regije kao i čitave Finske

Ovaj park je najvažniji član regionalne porodice ekspertskih

centara Sjeverne Karelije i uključuje dva ekspertska područja

istraživanja i razvoja za Mala i srednja preduzeća:

Sektor za metalopreradu i industriju plastike

Sektor za drvopreradu i šumarstvo

24

Sektor za metalopreradu i industriju plastike (IMTEC centar):

centar je moderno koncipiran za CAD/CAP/CAM

tehnologije:

u oblastima dizajniranja,

u oblastima ispitivanja,

u oblastima razvoja,

u oblastima simulacije,

u oblastima savremenih tehnika moderne

proizvodnje,

u oblastima prerade metala,

u oblastima obrade metala, kao i

u oblastima tehnologije prerade plastike

25

Sektor za drvopreradu i šumarstvo u osnovi istražuje:

Osobine drvnih materijala, eksploataciju i uticaj

upravljanja šumama na kvalitet,

Poslovne aktivnosti, proizvodnu ekonomiju, tehnološki

transfer i marketing u mehaničkoj obradi drveta,

Informacione sisteme i informatičke tehnologije u

oblastima šumarstva i drvoprerade,

Reciklažu drveta i optimizaciju trošenja drveta kao

energenta,

Zaštitu okoline i komunikacije u oblastima gazdovanja

šumama.

26

U okviru svog rada ovaj sektor za drvopreradu i šumarstvo

je razvio nekoliko vrlo značajnih projekata među kojima se

izdvajaju:

Puggia-Centar za tehnologije prerade drveta,

Kombinovane metode za transport drvene mase i

pripreme površina za obrade,

Fabrike za preradu drveta za XXI vijek,

Projekt regionalnog razvojnog programa šumarstva i

drvoprerade,

Inovativno poslovno okruženje,

Informacioni servis za šume u Rusiji,

Bioenergetski program za Sjeverenu Kareliju i dr.

27

Ministarstvo za nauku, tehnologije i razvoj Srbije, pokrenulo

je aktivnu razvojnu politiku i pripremilo strategiju

tehnološkog razvoja zemlje, da bi ubrzano dostigla zemlje

bivše Istočne Evrope koje su se već kandidovale za članstvo

u Evropskoj zajednici

SRBIJA

Prva aktivnost u okviru razvoja INOVATIVNIH CENTARA bila

je donošenje nove zakonske regulative koja bi ohrabrila i

olakšala njihov rad

Prvi inovacioni centri koji su organizovani su CENTRI ZA

TRANSFER TEHNOLOGIJE

28

Osnovni ciljevi osnivanja svih Naučno tehnoloških parkova i

Inovacionih centara u Srbiji su:

podsticanje osnivanja malih i srednjih inovacionih

kompanija,

podsticanje preduzetničkog duha i konkurencije,

podsticanje saradnje sa svijetom,

orijentacija na informaciono-komunikacione tehnologije

u prvoj fazi,

dugoročna orijentacija na uključivanje drugih

visokotehnoloških aktivnosti, prije svega u domenu

biotehnologija,

podsticanje stranih direktnih investicija.

29

Osnovni Inovacioni centri treba da budu:

savremeno opremljeni,

kompetentni u svom domenu,

sposobni za efikasan transfer tehnologije iz

istraživanja u praksu,

mjesta u kojima se donose ispravne procjene

budućeg razvoja tehnologije,

dinamična okruženja koja snažno utiču na

ekonomski profil čitavih regija u kojima se

nalaze.