Nedostajuća ‘karika’ u evoluciji

Prelazak na kopneni način ţivota

Zadatak: str. 100. pročitati uvodni teskt i

odgovoriti na sledeća pitanja.

Koja grupa kičmenjaka je opisana u tekstu?

Na kom mestu je pronaĎena ova ţivotinja?

Koja karakteristika graĎe je posebno značajna kod ove vrste?

Po čemu je ova grupa ţivotinja dobila ime?

Kako se zove ţivi predstavnik ove vrste?

Zašto ovu vrstu nazivaju ţivim fosilom?

RIBE

JUŢNA AFRIKA

(INDIJSKI

OKEAN)

REPNO I GRUDNO PERAJE

PRILAGOĐENI KRETANJU NA KOPNU

ŠAKOPERKE-PO PERAJIMA KOJA LIČE

NA ŠAKE.

LATIMERIJA

JER SE SMATRALO DA JE IZUMRLA PRE

70 MILIONA GODINA

Tiktaalik (Tiktaalik roseae)

Evolutivni prelaz izmeĎu riba i vodozemaca

Predak kopnenih tetrapoda (četvoronoţnih ţivotinja-

vodozemaca, gmizavaca, ptica i sisara)

“Ţaboriba“ (fishapod)

Rekonstrukcija

Dokazi ‘’Peraja’’ sa istim kostima kao današnje tetrapode

(ramena kost, lakatna kost i ţbica tj. rame, lakat i

ručni zglob)

Primitivna pluća (pored škrga)

Vrat (pokretna glava)

Pljosnata lobanja

(nalik krokodilskoj)

Oči na gornjoj strani lobanje

Osustvo leĎnog peraja

Kombinacija osobina riba i

vodozemaca

Tiktaalik

Kosti zglobova i

ekstremiteta

prelazni oblik

(riboliki ekstremiteti)

Škrge i pluća

Pokretni vrat

Tetrapode

Ekstremiteti

prilagoĎeni kopnu

Pluća

Pokretni vrat

odvojen od grudnog

pojasa

Ribe

Škrge

Krljušt

Peraja

Kada je ţiveo?

‘’Nedostajuća karika’’ izmeĎu riba i

vodozemaca

Pravodozemci-prvi kopneni

kičmenjaci

Razvoj ekstremiteta tetrapoda

Otkriće-2004. godine Sedimentne stene iz

devonskog perioda

(od pre 420-360

miliona godina).

Profesor Neil Shubin, anatom i

paleontolog, priča o otkriću Tiktaalika

Pravodozemci

Acanthostega

Ichthyostega

Šakoperke Celekant ili latimerija

Fosili ove ţivotinje stari su između 409 i 70 miliona godina.

Verovalo se da su nestale u periodu krede. Primerci ove vrste su

ulovljeni 1938. blizu obale Juţne Afrike (vrsta Latimeria

chalumnae) i 1999. kod Celebesa (vrsta L. menadoensis).

Juţnoafrička vrsta je ponovo primećena više puta u istom regionu

(Juţna Afrika, Komorska Ostrva, Tanzanija, Kenija).

‘’Mesnato’’ peraje Latimerije

Amfibijske ribe (Mudskipper)

Ribe sposobne da ţive izvan vode odreĎeni period.

Mangrova šume u Africi, Aziji, Australiji.

Koriste grudna peraja za kretanje na kopnu.

Dišu preko koţe i sluzokoţe usta.

Na kopnu mogu da preţive i do tri ipo dana.

David Attenborough's BBC Life

series episode 04 Fish - Mudskipper

Tetrapode (četvoronoţni kičmenjaci)A

MN

IOT

I

Pravi kopneni kičmenjaci-

AMNIOTI

AMNION

ALANTOISHORION

EMBRION

AMNIONSK

A

ŠUPLJINA

LJUSKA

ŢUMANČAN

A KESA

ŢUMANCE

ALBUMIN