O GEOTERMALNOJ POTENCIJALNOSTI O GEOTERMALNOJ POTENCIJALNOSTI CRNE GORECRNE GORE

MARKO PAJOVIĆ, Republički zavod za geološka istraživanja PodgoricaMARKO PAJOVIĆ, Republički zavod za geološka istraživanja PodgoricaMILUTIN OSTOJIĆ, Elektrotehnički fakultet PodgoricaMILUTIN OSTOJIĆ, Elektrotehnički fakultet Podgorica

ZA OCJENU GEOTERMALNE POTENCIJALNOSTI CRNE GORE U OVOM ZA OCJENU GEOTERMALNE POTENCIJALNOSTI CRNE GORE U OVOM RADU KORIŠĆENA SU SAZNANJA I PODACI O:RADU KORIŠĆENA SU SAZNANJA I PODACI O:- geološkoj gradji (sastav i geotektonska struktura) Crne Gore,- geološkoj gradji (sastav i geotektonska struktura) Crne Gore,- termomineralnim vodama,- termomineralnim vodama,- geotermičkim podacima iz dubokih istražnih bušotina,- geotermičkim podacima iz dubokih istražnih bušotina,- ležištima i pojavama nafte i gasa- ležištima i pojavama nafte i gasa

Pregledna geološka Pregledna geološka karta Crne Gorekarta Crne Gore

22

PODRUČJE ULCINJAPODRUČJE ULCINJALokaliteti: Orašac, Ženska plaža, Stari grad, Valdanos. Lokaliteti: Orašac, Ženska plaža, Stari grad, Valdanos. Izvori se nalaze u nivou mora.Izvori se nalaze u nivou mora.

- Izvor Ženska plaža. Izdašnost ovog izvora je oko 10 l/s, a - Izvor Ženska plaža. Izdašnost ovog izvora je oko 10 l/s, a temperaturatemperatura

mineralne vode 24oC.mineralne vode 24oC.- Izvorište Vladanos. Njegova izdašnost procijenjena je na oko - Izvorište Vladanos. Njegova izdašnost procijenjena je na oko

200 l/s,200 l/s, a temperatura vode je od 20-22oC.a temperatura vode je od 20-22oC.

PODRUČJE IGALAPODRUČJE IGALAIzvor Igalo. Kaptiran, koristi se za lječilište «Dr Simo Izvor Igalo. Kaptiran, koristi se za lječilište «Dr Simo

Milošević».Milošević».Kapacitet oko 200 l/s, a temperatura 14oCKapacitet oko 200 l/s, a temperatura 14oC..

PODRUČJE KOMARNICEPODRUČJE KOMARNICEIzvor Ilidža. Kapacitet oko 0,1 l/s a temperatura vode oko Izvor Ilidža. Kapacitet oko 0,1 l/s a temperatura vode oko

26oC.26oC.Potopljen je hidroakumulacijom Pivskog jezera.Potopljen je hidroakumulacijom Pivskog jezera.

TERMOMINERALNE VODETERMOMINERALNE VODE 33

GEOTERMIČKI PODACI IZ DUBOKIH ISTRAŽNIH BUŠOTINAGEOTERMIČKI PODACI IZ DUBOKIH ISTRAŽNIH BUŠOTINA

Tabela 1: Geotermički podaci iz dubokih istražnih bušotina za istraživanja nafte, na kopnu Crne GoreTabela 1: Geotermički podaci iz dubokih istražnih bušotina za istraživanja nafte, na kopnu Crne Gore

Oznaka i dubina

bušotineLokacija

Raspon izmjerene temperature

(oC)

Srednja vrijednost

GTG (oC/100 m)

Srednja vrijednost GTS (m/oC)

NŽ-1=2.236m Nikšićka Župa 20-35,5 0,70 134

Gr-1=3.000m Grahovo 24-30 0,33 309

C-1=1.920m Crmnica - 0,61 162

BK-1=2.368m Boka Kotorska 13-29 (35,5)

B-5=4.444m Buljarica - 0,85 117

Mo-1=4.550m Možura(Ulcinj) 21,3-54,4 0,74 134

UK-1=5.309m Ulcinj-kopno 38(na 925m)-66 0,96 104

U-4=2.040m Ulcinj 18(215m)-10,8(2040m)

Inverzija GTG

44

Tabela 2: Podaci iz duboke bušotine kod Bijelog PoljaTabela 2: Podaci iz duboke bušotine kod Bijelog Polja

B-1 = 550 m Bijelo Polje Raspon T:11-26oC

GTG= 2,7oC/100 m

GTS= 36,6 n/1oC

Dubina (m) Temperatura (oC) Dubina (m) Temperatura (oC)

500 25-32 2.500 36-50

1.000 26,5-34 3.000 42-58

1.500 28-39 3.500 49-68

2.000 31-44 4.000 58-79

Tabela 3: Raspon temperaturnih intervala sa promjenom dubine istražnih bušotina na naftu u Tabela 3: Raspon temperaturnih intervala sa promjenom dubine istražnih bušotina na naftu u Spoljašnjim DinaridimaSpoljašnjim Dinaridima

POTENCIJALNA LEŽIŠTA NAFTE I GASAPOTENCIJALNA LEŽIŠTA NAFTE I GASA

INDIKACIJE NA POVRŠINI TERENAINDIKACIJE NA POVRŠINI TERENA

Bituminozne stijene u sedimentima Bituminozne stijene u sedimentima perma, donjeg perma, donjeg trijasa, donje jure, gornje jure, donje kredetrijasa, donje jure, gornje jure, donje krede (u tri (u tri stratigrafska nivoa), gornje krede (u tri nivoa) stratigrafska nivoa), gornje krede (u tri nivoa) i u i u marinskom miocenu Ulcinja.marinskom miocenu Ulcinja.

INDIKACIJE U DUBOKIM BUŠOTINAMA NA KOPNU INDIKACIJE U DUBOKIM BUŠOTINAMA NA KOPNU

I PODMORJU CRNE GOREI PODMORJU CRNE GORE

Tragovi i pojave Tragovi i pojave epigenetske i singenetske epigenetske i singenetske bitumije, asfalta i maltebitumije, asfalta i malte, a mjestimično i , a mjestimično i gasa.gasa.

U U bušotini JJ-3bušotini JJ-3, u podmorju Crne Gore, na 3.141 m, , u podmorju Crne Gore, na 3.141 m, dokazane su pojave nafte.dokazane su pojave nafte.

55

Karta debljine Karta debljine Zemljine kore i Zemljine kore i dubokih razloma na dubokih razloma na prostoru Crne Goreprostoru Crne Gore

66

ZAKLJUČNA RAZMATRANJAZAKLJUČNA RAZMATRANJA

1.1. U strukturno-tektonskom pogledu, kao i u U strukturno-tektonskom pogledu, kao i u geotermalnom, teritorija Crne Gore je vrlo geotermalnom, teritorija Crne Gore je vrlo složena i izdiferencirana.složena i izdiferencirana.

2.2. Zbog vrlo složene geološko-tektonske gradje Zbog vrlo složene geološko-tektonske gradje primorja i podmorja Crne Gore povećan nivo primorja i podmorja Crne Gore povećan nivo toplotne energije može se očekivati duž toplotne energije može se očekivati duž odredjenih pravaca ili zona.odredjenih pravaca ili zona.

3.3. Tereni sjeveroistočne Crne Gore koji su izgradjeni Tereni sjeveroistočne Crne Gore koji su izgradjeni od magmatskih i metamorfnih stijena – od magmatskih i metamorfnih stijena – perspektivni su u geotermalnom pogledu.perspektivni su u geotermalnom pogledu.

4.4. Hidrogeotermalna potencijalnost Primorja Hidrogeotermalna potencijalnost Primorja dokazana je izvorima termomineralnih voda, dokazana je izvorima termomineralnih voda, naročito u području Ulcinja. naročito u području Ulcinja.

5.5. Izvorište Valdanos kod Ulcinja, prije ustupanja Izvorište Valdanos kod Ulcinja, prije ustupanja koncesionaru, trebalo bi detaljno istražiti i koncesionaru, trebalo bi detaljno istražiti i definisati njegovu potencijalnost.definisati njegovu potencijalnost.

6.6. Dosadašnja saznanja ukazuju na mogućnost Dosadašnja saznanja ukazuju na mogućnost otkrivanja ekonomski značajnih otkrivanja ekonomski značajnih hidrogeotermalnih ležišta u različitim djelovima hidrogeotermalnih ležišta u različitim djelovima Crne Gore, a naročito u primorskom dijelu.Crne Gore, a naročito u primorskom dijelu.

77