PREDMET, ZADACI ETNOLOGIJE, NJENE GEOGRAFSKE OSNOVE I DOSADANJI RAZVOJ

dr Anelija Ivkov - Digurski

PREDMET, ZADACI ETNOLOGIJE,NJENE GEOGRAFSKE OSNOVE I DOSADANJI RAZVOJPredavanje 1.

POJAM ETNOLOGIJEetnologija etnos - narod logos - pojam +nauka o narodu, narodima etnografija (opisivanje naroda) podruje biveg SSSR-a ludoznanstvo u Poljskoj narodopis u ekoj i Slovakoj narodopisje kod Slovenaca narodoznanstvo kod Hrvata socijalna antropologija u Velikoj Britaniji kulturalna antropologija u SAD volkskunde - nauka o narodu tj. nacionalna etnologija i vlkerkunde - nauka o narodima tj. nauka o narodima sveta u Nemakoj laografija u Grkoj neprajz - opis naroda u Maarskoj folklor ili folkloristikaNAROD Pod narodom se obino podrazumeva jedna od najirih grupacija stanovnitva sa zajednikim obelejima: svest o zajednitvu, o pripadnosti toj grupaciji, pretpostavka zajednikog porekla, oseanje izvesne srodnosti, relativno ujednaen jezik, ista konfesionalnost (veroispovest), uglavnom zajednika drutveno-ekonomska struktura, mentalitet, ujednaeni uslovi i karakteristike u privredi, stanovanju, oblaenju, ishrani, u obiajima, u verovanjima i sl. Nacija je dalji stepen, razvijeniji oblik naroda

Etnika obeleja Etnika obeleja ine individualnost svakog naroda po kojima se jedna grupacija razlikuje od druge: somatske (fizike), karakteristike u drutvenom ivotu, u jeziku-govoru, u privreivanju, stanovanju, odevanju ishrani, saobraaju, obiajima, u verovanjima, u umetnikim izrazima, znanjima, shvatanjima, moralu, u mentalitetu

Geografski uticaj!PREDMET prouavanja narodi, njihova drutva, kulture i ivljenja (dinamike proizvodno-potrone funkcije) doprinose pojedinaca drutvu i kulturi delovanje kulture na drutvo i pojedinca, odnosno drutva na pojedince i kulturupojedinacdrutvokulturata treba prouavati?Prolost ili sadanjost ?ZADACI etnologijeZadatak etnologije je da proui razvoj ljudi i kulture od nastajanja prvih kulturnih tvorevina po kojima su ljudi i poeli da se razlikuju od ivotinja do naeg vremena.Podela etnologijeOpta etnologija pojave zajednike svim ljudima -Posebne etnologije prouavaju pojedine narode ili sve narode u vidu opteg pregleda - Nacionalna etnologija - bavi se prouavanjem jednog naroda (regionalna etnologija ili etnografija)

Etnologija industrijskog drutva

Gradska etnologija

Etnomuzikologija

Etnokoreologija (ples)

Narodna knjievnostIstorijski razvoj etnologije

Istorijski razvoj etnologijeNajstariji pisani izvori su :Egipatski papirusi (hijeroglifi)Kineske hronike Induske vede

Ramajana i Mahabharata Persijske Zendavesti Vavilonski tekstovi na glinenim ploicama

U Evropi - stari Grci i Rimljani Herodot (V vek)otac istorije i otac geografije -Feudalno doba Ibn Batuta Marko Polo, XIII vek

Tukidid, Ksenofan, Plinije, Cezar, Tacita, Aleksandar MakedonskiKnjiga o carstvima i udima Istoka Lafito (Francuz) - boravio u Kanadi - 1724. Obiaji amerikih uroenika - uporeeni sa obiajima prvobitnih vremena

Jens Kraft (Danac) - prouavao neke grupe indijanaca June Amerike. - 1760. Kratka istorija najvanijih ustanova, obiaja i miljenja divljih naroda

Matija Antun Reljkovi - 1762. pisao o pojavama iz narodnog ivota u SlavonijiOd kraja XV do XX veka 1791. Godine u Nirnbergu izloba Etnographische Bildergalerieprvi pomen imena ovog termina U Parizu je 1839. osnovano Etnoloko drutvo 1842. u Londonu je osnovano slino drutvo (Etnological Society)

1845. u Petrovgradu (Geografiesko obestvo)

U Njujorku je osnovano 1846. godine

U Kopenhagenu 1841. godine - prvi muzej etnologije

1865. godine je ustanovljen British Museum

U Vaingtonu je 1880, stvoren Buro of etnology

U Berlinu 1888. osnovan Muzeum fr Vlkerkunde i osnovana katedra za etnologiju Kod nas

Vuk Stefanovi KaradiJovan Cviji1906. Katedra za etnologijuTEORIJE I METODOLOGIJA ETNOLOKIH ISTRAIVANJAMonogenetsko - prema kojem jedan kulturni element, jednom stvoren na nekom mestu, irenjem moe prenositi na razne strane sveta.

Poligenetsko - je ono po kojem odreena kulturna dobra su stvarana na vie mesta i u razliito vreme.Metode u etnologiji : Evolucionistiki metod - ljudi imaju iste psiho-fizike predispozicije. Izrazi ljudske kulture i stvaralakog rada zavise upravo od tih predispozicija, te ljudi na raznim stranama sveta stvaraju istovetne ili sline elemente kulture. Bastijan (prvi profesor etnologije) Luis Morgan (podelu stupnjeva razvoja na; divljatvo, varvarstvo i civilizaciju) Engels Tajlor Frezer Jovan ErdeljanoviKulturno-istorijski metod ili uenje o kulturim krugovima Racel (jedno kulturno dobro, stvoreno nekada na jednom mestu, je vremenom raznoeno i preuzimano) Vilhelm mit, Leo Frobeuis, Frric Grebner i dr. Glavni cilj etnologije je pronalaenje osnovne poetne kulture, tzv. prakulture 2a) Difuzionizam - istorijski pravac Razvio se u Americi kao specifina varijanta, a njegov glavni predstavnik je bio Franc Boas. 2b) Istorijski materijalizam

Sve pojave se moraju posmatrati svestrano i ne izolovano, nego u sklopu veih celina u kojima su se javile i razvile (Engels i Lenjin) Strukturalizam posle II svetskog rata Klod Levi-Stros Strukturaliste interesuje vie kako je neto u svojoj sutini, nego zato je tako Funkcionalizam (20-tih godina XX veka) Bronislav Malinovski (Poljak) i Redinald Redklif Braun kultura uopte je sredstvo da se podmire pre svega bioloke potrebe Razgovor - sa lokalnim stanovnitvom

Intervju - razgovor prema unapred pripremljenim pitanjima

Anketa - metod prikupljanja podataka na osnovu pripremljenog upitnika i odreenog uzorka

Posmatranje - prikupljanje podataka putem njihovog neposrednog ulnog opaanja

Test se sastoji od meusobno povezanih zadataka ijim se reavanjem neto meri i ustanovljuje. Ti zadaci su za sve isti, uz njih je preciziran nain reavanja, kao i naini ocenjivanja postignutih rezultata.TEHNIKE ETNOLOKIH ISTRAIVANJAKOMPLEMENTARNE NAUKE I DISCIPLINE *VEZA GEOGRAFIJE I ETNOLOGIJE arheologija (ispitivanje starina) istorija (nauka koja istrauje i prouava prolost) numizmatika (nauka koja se bavi prouavanjem starinskog novca i starih medalja) epigrafika (poznavanje natpisa, tumai i reava antike natpise urezane u kamen, metal ili drugi trajan materijal) istorija umetnosti lingvistika (nauka o jeziku) dijalektologija (nauka o dijalektima) zoologija (nauka o ivotinjama) botanika (nauka o biljkama) mineralogija (nauka o mineralima) antropologija (nauka koja prouava oveka na osnovu anatomije, fiziologiji)

dr Anelija Ivkov - Digurski

PREDMET, ZADACI ETNOLOGIJE,NJENE GEOGRAFSKE OSNOVE I DOSADANJI RAZVOJ