SPORTSKE POVREDE GORNJIH EKSTREMITETA DOC DR ADNANA TALI TANOVI

Sindrom prenaprezanja su ponavljane iritacije pri miinim kontrakcijama uz naprezanje odreenog tkiva odnosno dijela sistema za kretanje Hroninog je karaktera

RAMENI ZGLOB JE NAJPOKRETLJIVIJI U LJUDSKOMTIJELU

Rame ine odvojeni zglobovi sternoklavikularni , akromioklavikularni,glenohumeralni Kotanu arhitekturu ramenog zgloba ine tri kosti scapula, humerus i clavicula.

Pasivni stabilizatori zgloba ramena su fibrozno tkivne strukture, a funkcija zavisi od bazinog kvaliteta njihovog tkiva i samog poloaja ramena u prostoru. ine ga: labrum glenoidale, zglobna kapsula, glenohumeralni ligamenti, korakohumeralni ligamenti i tetiva m. subscapularisa (delimino).

SUBAKROMIJALNI SINDROM SABIJANJA (SINDROM UKLJETENJA ) IMPINGEMENTTo je simptom sportisti se ale na bol prilikom aktivnosti koja se izvodi iznad glave Bol se javlja pri horizontalnom odvoenju (abdukciji ) i unutranjoj rotaciji nadlaktice kod plivanja i izbaaja u bacanju Impingement je pritisak tetiva miia rotatorne manete izmeu acromiona i velikog nastavka nadlaktine kosti. Uzrokovan anatomskim varijacijama u podruju acromialnog nastavka, slabou muskulature rotatorne manete ili ponavljanim kroninim optereenjem u sportaa koji se bave pucakim sportovima.

Dolazi do kompresije rotatorne manete i tetive duge glave bicepsa izmeu prednjeg ruba akromiona, akromioklavikularnog zgloba i korakoakromijalnog ligamenta s jedne strane te velikog tuberkula humerusa s druge strane Kod elevacije ruke od 90 do 120 stupnjeva i unutarnje rotacije dolazi do sudara velikog tuberkula s prednjim rubom akromiona, pri emu su komprimirane tetive rotatorne manete i tetive bicepsa

ROTATORNA MANETA

Rotatornu manetu ine tetive miia supraspinatusa, infraspinatusa, subscapularisa i teres minora, a funkcionalno u tu skupinu miia spada i tetiva duge glave bicepsa. Jedna ili vie tetiva mogu biti upaljene zbog prekomjerne upotrebe, starenja, pada na ispruenu ruku ili udarca. Sportovi koji zahtijevaju upotrebu ruku iznad visine glave ili zanimanja koja ukljuuju podizanje tekog tereta iznad glave takoer predstavljaju optereenje na tetive miia rotatorne manete. Povrede mogu biti akutne rupture i tendinopatija

AKTIVNOSTI BACANJA ZAHTJEVAJU KOORDINACIJU SVA ETIRI MIIA

TESTOVI ZA DIJAGNOSTIKU

MRI ramena Lijeenje konzervativni subakromijalno injekcija fizikalna terapija Operativno artroskopija

SLAP LEZIJA

Glenoidalni labrum je hrskaviava struktura koja okruje zglob ramena i poveava zglobnu Kod nekih povreda dolazi do odvajanja labruma od kosti, to ima kao posledicu nestabilnost ramena. Odvajanje gornjeg dela labruma (na koji se pripaja tetiva duge glave bicepsa) naziva se SLAP lezija. SLAP lezija nastaje kod ponavljanih pokreta bacanja, podizanja velikih teina iznad glave, mehanizam trakcije iznenadnog vuenja Siptomi su nespecifian bol, bol pri podizanju ruke, pri kontrakciji bicepsa, nestabilnost ramena. Leenje podrazumeva terapiju za smirenje tegoba, vjebe jaanja rotatora ramena, a kod upornih tegoba dolazi u obzir i hirurko leenje.

SLAP LEZIJATip I: gornji dio labruma glenoida je izlizan. Labrum nije odvojen od glenoida,a tetiva bicepsa je intaktna. Tip II: gornji dio labruma i hvatite tetive bicepsa odvojeni su od glenoida. Tip III: bucket-handle ruptura kao kod meniskusa koljena. Preostali dio hvatita labruma i tetive bicepsa je intaktan. Tip IV: bucket-handle ruptura labruma i tetive bicepsa

Bolesnici se ale na bol i mehanike smetnje u obliku preskoka, zapinjanja i drobljenja u ramenu. U klinikom nalazu nema specifinog testa kojim bismo dokazali postojanje SLAP lezije. Magnetska rezonancija vrlo je pouzdana dijagnostika metoda najpouzdanija metoda dijagnosticiranja SLAP lezije je artroskopija. Kod tipa I potrebno je uiniti samo debridement labruma. Kod tipa II fiksira se labrum i hvatite duge glave bicepsa. Kod tipa III prebaeni se dio labruma u zglob resecira. Kod tipa IV kod mlaih osoba treba nastojati rekonstruirati kompleks biceps-labrum, a kod starijih osoba uiniti resekciju i primarnu tenodezu bicepsa

RUPTURA TETIVE

DUGE GLAVE BICEPSA

Pucanje tetive duge glave bicepsa uglavnom se javlja kod starijih sportista i degenerativne je prirode. Kod mlaih sportista ona je posledica hroninog impigmenta i neleenog tendinitisa. Ova povreda je karakteristina za dizae tegova i bodibildere, kao i u bacakim sportovima. Simptomi su: iznenadan otar bol u predelu ramena, oseaj pucanja, deformitet bicepsa (znak Popaja). Leenje je hirurko kod mladih sportista, kod starijih je bez funkcionalnog znaaja Specijalni testovi za tetivu bicepsa

test nestabilnosti bicepsa. Ruptura duge glave bicepsa jasno se prikazuje kao sputen trbuh bicepsa. Magnetska rezonancija od velike je pomoi pri dijagnosticiranju razliitih patolokih stanja tetive bicepsa.

IAENJE RAMENAUestalost (50-60%) objanjava se automatskim i funkcionalnim karakteristikama ovog zgloba:glavica humerusa je u odnosu na veoma plitku zglobnu aicu slabo zatiena to je razumljivo s obzirom na izvanrednu pokretljivost ruke. Iaenje se deava kod bacaa,hrvaa,boksera i tenisera. Luxacije(iaenja)ramena su : -Luxatio subcoracoidea (prednja) -Luxatio subclavicularis (prednja) -Luxatio axilaris (donja) -Luxatio infraspinata (zadnja) -Luxatio subacromialis (zadnja)

Prema pravcu dislokacije iaenja su uglavnom prednja(98%),a tek oko 2% zadnja. Iaenje nastaje uz jak bol,a povrijeeni esto osjea akt dislokacije. Lijeenje lijei se konzervativno,a repozicija treba da se izvri to ranije. Repozicija ramena extenzijom abdukcionog ramena,to se postie pomou arafa,od kojih jedan ide preko lakta,a drugi oko grudnog koa povrijeenog na suprotnu stranu. Repozicija se potpomae pritiskom na iaenu glavu. Poslije repozicije stavlja se torakobrahijalna imobilizacija (2 sedmice).

Kod sportaa koji se bave sportovima iznad glave esto dolazi do mikrotrauma te oteenje ligamento-labralnog kompleksa ramena. Kod prednje traumatske luksacije ramena vrlo esta posljedica je oteenje labralnog kompleksa poznatog pod nazivom Bankartova lezija Pri prednjoj luksaciji ramena glava humerusa se nabija na prednji rub glenoida pri emu nastaje defekt stranjeg dijela glave humerusa poznatog pod imenom Hill-Sachsova Iezija. Atraumatska nestabilnost ramena esto je udruena s viesmjernom nestabilnou. Kod atraumatske nestabilnosti dolazi do subluksacije ili luksacije pri izvoenju prirodnog pokreta, npr. bacanje koplja, plivanje i sl.

ARTROSKOPIJA RAMENA. A. AKUTNA BANKARTOVA LEZIJA, ODVOJENA AHURA OD GLENOIDA B. STANJE NAKONOPERACIJE

Na kraju, savet kod povrede ramena: polako dozirajte optereenje u treningu, jaajte spoljne rotatore ramena (obezbeuju pravilan balans u zglobu ramena) i obavezno istezanje na kraju treninga. Izbegavajte vebe sa podizanjima iznad glave i vuenjima iza glave.

PRELOM KLAVIKULE

Dijele se prema mjestu nastanka srednji , distalni , proksimalni dio Konzervativno Madsen ov zavoj ili operativno Rizina grupa su ragbisti, hokejai , dizai tegova

PRELOM LOPATICE

Nije uobiajen, a deava se u amerikom fudbalu, ragbiju, hokeju i jahanju. Prelomi: Na tijelu (teko se otkrivaju) Na vratu (teka repozicija) Na zglobnoj aici (glenoidalni) ozbiljnije ugroavaju funkciju zgloba Na akrominalnim i korakoidnim nastavcima (lii na iaenje ramena). Nastaju dejstvom direktno s padom na ispruenu ruku,nisu praeni Lijeenje je konzervativno, kratkotrajno, imobilizacija(2 sedmice), nakon ega slijede aktivne vjebe.Prednost se daje adbukcijskom gipsu.

ANATOMIJA LAKTA

HRONINE POVREDE LAKTA

TENDINOZA PREGIBAA RUJA GOLFERSKI LAKATKONZERVATIVNO INSTILACIJA BLOKADE OPERACIJA

BACAKI LAKAT PRI BACANJU SPORTSKOG REKVIZITA SAVIJANJEM LAKTA

Neuritis Apofisitis Izliv u zglobu mri zgloba

PENEROVA BOLEST Oblik ostehondroze kod mlae populacije (7 do 12god) disrupcija osifikacionog centra glavice radijusa

AKUTNE POVREDE LAKTA

Zadnje iaenje lakta nastaje pri padu na ruku ispruenu u laktu. Uestalost ovog povreivanja kree se od 25 do 28% svih luksacija. Komplikacije usled neadekvatnog lijeenja (imobilizacija nije dovoljno dugo primenjena) pojava miozitisa ostifikansa. Subluksacija i luksacija ovog zgloba najee se javlja kod hrvaa, dudista, gimnastiara i u sportovima sa loptom.

BURZITIS LAKATNOG NASTAVKA OLEKRANONAPad na tvrdu podlogu odbojka i koarka najee Sinovijalne burze su manje ili vee vreice smjetene uz pojedine zglobove. Nalazimo ih i izmeu pojedinih miia i njihovih tetiva, potom na mjestima gdje miii i tetive dolaze u dodir s tvrdom podlogom, najee kostima. Osnovna uloga tih sluznih vrea je da uklanjaju trenje izmeu tetiva ili miia i njihove podloge. Neke od njih komuniciraju sa zglobnom upljinom.

RUKOMETANI LAKAT

prenaprezanja u podruju lakta koji se oituju bolima i ogranienom pokretljivosti lakta. Najee su to ponavljani valgus stresovi kao u rukometu, vaterpolu, bacakim sportovima S medijalne strane najee se radi o ekstraartikularnim oteenjima kao to su entezitis fleksora i pronatora ake i prstiju, oteenje ulnarnoga kolateralnog ligamenta lakta te avulzijskih prijeloma medijalnog epikondila koji su rjei. S lateralne strane zbog kompresije nastaju intraartikularna oteenja kao to je osteochondritis dissecans capituluma humerusa i degenerativne promjene u lakatnom zglobu. Lijeenje ekstraartikularnih promjena s medijalne strane zasniva se na principima Lijeenja sindroma prenaprezanja - mirovanje, nesteroidni analgetici, krioterapija, fizikalna terapija, a intraartikularne promjene s lateralne strane danas se najee rjeavaju hirurkim lijeenjem.

POVREDE PODLAKTICE

Direktnim udarom i padom prijelom obje kosti podlaktice Prijelom pojedinanih kostiju obino ide sa isaenjem - Monteijev prijelom-Monteggia - Galeacijev prijelom-Galeazzi - Essex Lopresti prelom

LAKATNA KOST - ULNAPrijelom zamora olekranona opisan je u bacaa koplja te u bacaa lopte u bejzbolu. Prijelomna je pukotina smjetena ili na samom vrhu olekranona ili u srednjem djelu istog. Prijelomi vrka lijee se neoperativno- potedom od bacanja, a u sluaju trajnih problema ini se kirurko lijeenje, i to ekstirpacija vrka. Zbog sklonosti prijeloma zamora srednjeg dijela olekranona produenom zaraivanju te ne sraivanju esto je potrebno kirurko lijeenje ili osteosinteza obuhvatne sveze ili umetanje kotanog transplantata.

POVREDA RUNOG ZGLOBA

GIMNASTIARSKI RUNI ZGLOB Izvoenje konstantnih ponavljanih kontroliranih pokreta u runom zglobu, osobito dorzifleksija, pogotovo ako se izvodi pod optereenjem (gimnastika), moe dovesti do sindroma sudaranja na dorzalnoj strani radiokarpalnog zgloba. Kliniki je izraena bol s dorzalne strane runog zgloba koja se pojaava pri forsiranoj dorzalnoj fleksiji. Zbog boli ograniena je aktivna dorzalna fleksija. Lijeenje akutnog stadija zasniva se na mirovanju (imobilizcija ortozom), krioterapiji te uzimanju nesteroidnih protuupalnih lijekova. Nakon sanacije boli, potrebno je provesti rehabilitaciju koja se sastoji od vjebi jaanja miia fleksora runog zgloba kako bi se postiglo dinamiko ogranienje dorzifleksije.

FRAKTURA SKAFOIDNE KOSTIMoe se pojaviti kao rezultat pada sa zglobom savijenim unazad na ispruenu ruku. Povreda je esta kod kontaktnih sportova:fudbal, hokej na ledu, ragbi, rukomet, skijanje itd. Protok krvi moe biti ugroen kod preloma srednjeg dijela kosti koji se teko lijei. Simptomi i dijagnoza javlja se umjerena spontana bol uz otok na mjestu povrede te umjereno nejednaka snaga tokom pokreta ruke.Potrebno je uraditi rengen snimak.

Tretman je stavljane gipsane imobolizacije iako RTG snimkom nije uspostavljena dijagnoza.Slijedei RTG snimak je potrebno uraditi nako 2-3 sedmice.Imobilizacija traje 4-6 sedmica uz obuhvat lakta,runog zgloba,palca i sve do metakarpofalangealnih zglobova. Imobilizacija zgloba trebala bi se nastaviti i slijedea 3 mjeseca. Komplikacije ako sportista bez konsultovanja sa ljekarom pone ranije trenirati moe se razviti pseudoartroza-to je zglob koji se stvorio tamo gdje ne postoji. .

PRIJELOMI KARPALNIH KOSTIJU

Prijelom os pisiforme opisan je u odbojkaa, nastaje zbog udaraca i blokiranja lopte korjenom ake. Prijelomi zamora polumjeseaste kosti (os lunatum) i unaste kosti (os scaphoideum) karakteristini su za gimnastiare.

LUXACIJA ZGLOBA

Posteriona luxacija deava se prilikom pada na dorzalno savijenu aku. Simptomi su izmjena kontura dorzalnog aspekta zgloba uz otok i osjetljivost dorzalnog pokreta.RTG pokae promjene na zglobu,a tretman je krioterapija i elevacija podlaktice uz gipsanu imobilizaciju 3-4 sedmice,te operativni tretman kod teih povreda.Nakon skidanja imobilizacije ukljuuje se u program fizikalna terapija i kineziterapija. Anteriona luxacija os lunatum se deava u palmarnoj flexiji i to pri padu na ispruenu ruku. Simptomi ''skraena'' ruka uz izmjenjenu konturu palmarnog aspekta zgloba.Javlja se otok i osjetljivost uz bol i ogranienu pokretljivost zgloba. Tretman krioterapija i gipsana imobilizacija uz operativni tretman kod komplikovaniih sluajeva

FRAKTURA OS HAMATUMKada je igra sa rekvizitom Nastaje kod sportista koji se bave rukometom,bejzbolom,hokejom na ledu,biciklizmom itd. Simptomi bol i osjetljivost na lateralnoj strani zgloba kod slabog zahvata te ukoenost malog prsta. Tretman imobilizacija u kratkom gipsu koji ukljuuje i mali prst 4-6 sedmica.Ako je dolo do dislokacije fragmenata potreban je operativni zahvat.

HRONINE POVREDE RUNOG ZGLOBA

DeQuervainova bolest je naziv upale tetiva i tetivnih ovojnica, m. abductor pollicis longusa i m. extensor pollicis brevisa, strukture koje prolaze kroz prvi ekstenzorni odjeljak, te nakon izlaska zavijaju pod odreenim kutom koji se poveava pri ulnarnoj devijaciji ake. Ovaj sindrom prenaprezanja pojavljuje se u sportaa, muziara (bubnjari), krojaa, fizikih radnika i nekada kod pralja kod kojih je izraena aktivnost runog palca. U ena bolest je ea 7-9 puta. Kliniki, bol dominira u podruju radijalnog stiloidnoga nastavka uz prisutne krepitacije, a pojaava na palpaciju.

Lijeenje je uvijek prvo konzervativno, mirovanje uz imobilizaciju runog zgloba ukljuujui i palac, te primjenu nestereoidnih protuupalnih lijekova. Ako ne dolazi do poboljanja, mogue je aplicirati kortikosteroid u kombinaciji s anestetikom nakon ega dolazi do poboljanja. U kasnijem stadiju bolesti kada je dolo do izrazite stenoze i zadebljanja tetivnih ovojnica od koristi je jedino kirurko lijeenje, i to dekompresija i presijecanje krova prvog ekstenzornog odjeljka uz odstranjenje promijenjenih dijelova tetivnih ovojnica. Dva dana nakon kirurkog zahvata pone se s fizikalnom terapijom i rehabilitacijom.

PREDSTAVLJA TRAUMATSKI TENOSINOVITIS M. EXTENSOR POLLICIS BREVISA I M. ABDUCTORAPOLLICIS LONGUSA UZROKOVAN TRENJEM IZMEU

NJIHOVIH TETIVA, FIBROZNOG KROVA PRVOG DORZALNOG ODJELJKA I KOTANE PROMINENCIJE RADIJALNOG STILOIDA.

SINDROM KARPALNOG KANALA

Javlja se kao posljedica pritiska na ivac koji kroz runi zglob prolazi prema aci Najei uzroci pritiska su upala tetiva miia koje prolaze kroz kanal, zadebljanje ligamenta, reumatski artritis, pritisak nakon traume.... Simptomi:ukoenost, nejasna bol i trnci u runom zglobu, promjene na miiima ake, hipotrofija, slabljene i gubitak osjeta Zahvat se sastoji od reza na aci u podruju karpalnog kanala pri emu se oslobaa ivac od pritiska.Izvodi se u lokalnoj anesteziji.

PRIJELOM METAKARPALNIH KOSTIJUNajei uzrok nastanka "palca skijaa" jest pad pri kojemu skija zadrava tap u ruci. Ozljeda je zapravo posljedica odmicanja palca od dlana (lat. abdukcija) te istovremenog prekomjernog ispruanja palca (lat. hiperekstenzija). To se, osim u opisanom sluaju, moe dogoditi i pri udaru lopte u palac vratara, kao i prilikom "kaenja" palca u opremu protivnika pri pokuaju zaustavljanja prodora u nekom kontaktnom sportu, a samo izuzetno prilikom pada na ispruenu ruku.

Prijelom vrata metakarpalne kosti (bokserski prijelom ) Prijelomi tijela metakarpalnih kostiju

PRIJELOMI FALANGI

ekiasti prst najee nastaje tijekom sportskih igara s loptom (rukomet, koarka, vaterpolo, odbojka i dr.) prilikom udarca lopte u vrh prsta. Prijelom distalne falange i distalnog interfalangealnog zgloba (DIP) Prijelomi srednje falange i proksimalnog interfalangealnog zgloba (PIP) Nastanak ekiastog prsta najee je posljedica snanog, iznenadnog udarca (obino u trenutku posizanja za loptom) u vrh ispruenog prsta. Uslijed ovakvog udarca dolazi do trenutanog, pretjeranog istezanja tetive koja puca na svom hvatitu ili se otkida komadi kosti za koji se ona hvata. U znatno manjem broju sluajeva ekiasti prst moe nastati kao posljedica udarca ake o tvrdi predmet

PENJAKI PRST

Penjaki prst je vrlo ozbiljna ozljeda i zahtijeva paljiv tretman zbog toga to postoji velika ansa da penjai trpe velike bolove i prelazak ozljede u kronian problem koji sa sobom donosi i nemogunost penjanja koja traje i po godinu dana. Klinika istraivanja nisu pokazala veliku uinkovitost tapinga, odnosno bandairanja prstiju, ali iskustva pokazuju da se tako moe smanjiti uestalost ruptura. U svakom sluaju, kruno bandairanje preporuuje se svima koji ve imaju ovakvih problema

IAENJA RUNOG ZGLOBA I AKEIaenja mogu biti radiokarpalna , srednjekarpalna i karpomatakarpalna Lijeenje trakcijom imobilizacijom Zastarjela operativno

KIDANJE OPRUAA PRSTIJU MELETOV PRSTMehanizam povrede nastaje kao posljedica iznenadne primjene osovinskog optereenja na prst Takva povreda se deava u koarci ili kriketu usljed snanog pregibanja u distalnom zglobu prstiju koje dovode do rupture pripoja opruaa Nemogunost aktivnog opruanja distalnog zgloba prstiju.

BUTONIJEROV DEFORMITETNastaje usljed prekida tetive opruaa prstiju i subluksacije lateralnih ligamenata Povreda u sportovima sa sa loptom pri snanom savijanju prsta Lijeenja operativno potom udlaga

KLJOCAVI PRST ILI TRIGGER FINGER

Oznaava pojavu oteane ili aktivno neizvodive ekstenzije i/ili fleksije prsta. Ako je kretnja mogua, uje se zvuni fenomen kljocaj. Patolokoanatomski, radi se o stenozirajuem tendovaginitisu fleksornih tetiva koji nastaje zbog hroninog struganja tetiva fleksora u kotanu izboinu glavice metakarpalne kosti i to samo pri prvih tridesetak stupnjeva fleksije, odnosno zadnjih tridesetak stupnjeva ekstenzije s posljedicom zadebljanja same tetive te oteanog prolaska tetive ispod prvog anularnog ligamenta. Lijeenje moe biti konzervativno instilacijom kortikosteroida U odreenom broju sluajeva potrebnan je hirurki zahvat koji se sastoji u uzdunoj disciziji ligamenta u podruju metakarpofalangealnog zgloba.

METAKARPOFALANGEALNA IAENJAMetakarpofalangealni zglobovi (lat. articulationes metacarpophalangeae) su zglobovi ija zglobna tijela ine glavice kostiju zapea i osnovice proksimalnih lanaka prstiju ruke. Obiljeje tih zglobova su snane pobone sveze (lat. ligg. collateralia) koje pojaavaju zglobnu ahuru zgloba, a koje imaju oblik trokuta i koje se nalaze na unutranjoj (ulnarnoj) i vanjskoj (radijalnoj) strani zgloba. Ovisno o njihovoj zategnutosti ovisi i pokretljivost zgloba. Kada su prsti isprueni tada su pobone sveze olabavljene i tada je mogua najvea pokretljivost prstiju u metakarpofalangealnim zglobovima.

ZAKLJUAKNijedna neoperativna ili hirurka metoda ma za koju lokalizaciju sindroma prenaprezanja ne daje stopostotno uspjene rezultate i zato je od velike vanosti prevencija, kojoj se tek u posljednje doba pridaje vea pozornost. Da bi se provela preventiva, tj. da bi se to je vie mogue smanjio rizik nastanka sindroma prenaprezanja, valja dobro poznavati predisponirajue inioce nastanka tih sindroma i djelovati na njih. I preventivi, kao i lijeenju sindroma prenaprezanja lokomo-tornog sustava valja pristupiti individualno, jer se nikako ne moe poistovjetiti trka rekreativac s aktivnim sportaem profesionalcem. Vodee mjesto u preventivi, kao i u lijeenju imaju vjebe istezanja (stretching).

HVALA NA PANJI !