Izrada navoja na strugu

Metode i postupci izrade navoja se najčešće razvrstavaju prema tipu mašine koja se koristi za izradu navoja (izrada navoja na: strugu, bušilici, glodalici, brusilici i specijalnim mašinama). Izbor metoda i postupaka izrade navoja zavisi od obimaproizvodnje i vrste navoja (spoljašnji, unutrašnji, kratkohodi ili dugohodi itd.).

Izrada navoja na strugu se koristi u pojedinačnoj i maloserijskoj proizvodnji. Ostvaruje se na univerzalnim strugovima ili strugovima sa vodećim vretenom, strugovima koji obezbjeđuju strogu zavisnost glavnog obrtnog i pomoćnog pravolinijskog kretanja.Suština izrade navoja na strugu je da se za jedan obrt predmeta obrade (n = 1) nosač alata, zajedno sa alatom, aksijalno pomeri za korak jednak koraku navoja koji se izrađuje (S). To znači da je osnovni uslov jednakost brzina pomoćnog kretanja:S ⋅ n = Sv ⋅ nv ,gde su: n, o/min - broj obrta predmeta obrade; S, mm - korak navoja koji se izrađuje; nv,o/min - broj obrta vodećeg vretena i Sv, mm - korak vodećeg vretena.

Iz brzina pomoćnog kretanja proizilazi broj obrta vodećeg vretena:

Kao alat za izradu navoja na strugu koriste se standardni strugarski noževi zaspoljašnji i unutrašnji navoj, jedno i višeprofilni kružni noževi, specijalninoževi za izradu trapeznog navoja, itd.

Izrada navoja na strugu

Izrada navoja na bušilici

Na bušilici standardne ili specijalne konstrukcije je moguća izrada unutrašnjeg ili spoljašnjeg navoja primjenom ureznika ili nareznica. Izrada unutrašnjeg navoja, manjih nominalnih prečnika, ureznicima je jedan od najjednostavnijih, najtačnijih i najekonomičnijih postupaka. Ručni, mašinski.

Ureznik ima oblik zavojnice prekinute žljebovima za odvođenje strugotine i formiranje reznog klina alata. Broj žljebova je obično 3 - 4, pri čemu se kod izrade navoja većeg prečnika koriste ureznici sa 4 žljeba. Ureznici se razlikuju po dužini i koničnostipočetnog dela. Početni deo ureznika je konično sužen, što znači da su rezni elementi na početnom dijelu sa nepotpunim profilom. Time je obezbeđena ravnomernija raspodela ukupnog poprečnog presjeka strugotine na pojednine rezne elemente ureznika.

Izrada navoja na bušilici

Ureznici obično imaju lijeve ili desne zavojne žljebove. Ureznik sa lijevim zavojnimžljebom se koristi kod izrade navoja u prolaznim otvorima, jer obezbjeđuje potiskivanje strugotine kroz otvor, u pravcu kretanja ureznika. Ureznici sa desnim zavojnim žljebovima se koriste kod izrade navoja u rupama, kada se strugotina odvodi kroz žljebove u suprotnom smjeru od smjera kretanja ureznika. Pri izradi navoja u rupama postoji opasnost od udara ureznika o dno rupe. U tim slučajevima koristi se specijalni nosač alata sa sigurnosnom spojnicom.

Izrada navoja na glodalici

Na glodalicama se mogu izrađivati kratkohodi i dugohodi navoji.Kratkohodi navoji se izrađuju primjenom vretenastih i valjkastih navojnihglodala. To su glodala u vidu zavojnice ispresjecane žljebovima za formiranje reznog klina alata. Izrada kratkohodog navoja se izvodi na specijalnim glodalicama koje obezbjeđuju odgovarajuća kretanja alata i predmeta obrade.Na specijalnim mašinama je moguća izrada i navoja na predmetima obrade kojizbog svog oblika nemaju mogućnost obrtnog kretanja. U tom slučaju alat izvodi sva neophodna kretanja, uključujući i planetarno kretanje oko predmeta obrade.

Izrada navoja na glodalici

Dugohodi navoji se izrađuju na univerzalnim ili horizontalnim glod. korištenjem podeonog aparata, gdje se jedan zupčanik vezuje za vodeće vreteno radnog stola glodalice. Kao rezni alat najčešće se koristi koturasto profilno glodalo.Režim obrade je definisan korakom S, mm/o i brojem obrta alata n, o/min. Princip izbora režim obrade je identičam kao i u obradi struganjem.Izmenjiva grupa zupčanika se definiše iz prenosnog odnosa:

Izrada navoja na glodalici

Izrada navoja na brusilicama

Brušenje navoja najčešće se primenjuje kao vrlo precizna metoda završne obrade navoja, nakon prethodne izrade navoja drugim metodama i postupcima. Završna obrada navoja se izvodi jednoprofilnim ili višeprofilnim tocilima.Izrada navoja iz punog materijala brušenjem je moguća primenom jednoprofilnihtocila, za navoje manjeg koraka, ili višeprofilnog tocila za (sa nepotpunim -srezanimili potpunim profilom) navoje većeg koraka.

Izrada navoja češljastim noževima predstavlja postupak izrade navoja visoke tačnosti, u masovnoj proizvodnji, naspecijalnim mašinama sličnim strugovima. Kao alat koriste se češljasti prizmatični noževi radijalno ili tangencijalno postavljeni u odnosu na predmet obrade.

Predstavlja noviju metodu izrade navoja koja se odlikuje velikom brzinom rezanja i visokom produktivnošću izrade navoja. Princip izrade se sastojiu ekscentričnom postavljanju noža u posebnu glavu čija je osa nagnuta za ugao uspona navoja. Glava izvodi glavno obrtno kretanje velikom brzinom uz istovremeno lagano aksijalno pomoćno kretanje, a predmet obrade pomoćno lagano obrtno kretanje.

Ekscentrično rezanje navoja