PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII · do krajów posiadaj cych bogate zasoby wód geotermalnych o...

Pobrano ze strony www.sqlmedia.plPobrano ze strony www.sqlmedia.pl

dysleksja

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY

Z BIOLOGII

Arkusz II

czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdaj cego

1. Prosz sprawdzi , czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron.

Ewentualny brak nale y zg osi przewodnicz cemu zespo u

nadzoruj cego egzamin.

2. Prosz uwa nie czyta wszystkie polecenia.

3. Odpowiedzi nale y zapisa czytelnie w miejscu na to

przeznaczonym przy ka dym zadaniu.

4. Podczas egzaminu wolno korzysta z o ówka, linijki, gumki.

5. Prosz pisa tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisa

o ówkiem.

6. Wykresy i rysunki mo na wykonywa o ówkiem.

7. Nie wolno u ywa korektora.

8. B dne zapisy trzeba wyra nie przekre li .

9. Brudnopis nie b dzie oceniany.

10. Obok ka dego zadania podana jest maksymalna liczba

punktów, któr mo na uzyska za jego poprawne rozwi zanie.

11. Do ostatniej kartki arkusza do czona jest karta odpowiedzi, któr wype nia nauczyciel.

yczymy powodzenia!

ARKUSZ II

STYCZE ROK 2005

Za rozwi zanie

wszystkich zada

mo na otrzyma

cznie 50 punktów

(Wpisuje zdaj cy przed rozpocz ciem pracy)

PESEL ZDAJ CEGO

Miejsce

na naklejk

z kodem

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

2

A B

Zadnie 28. (1 pkt)

Poni ej przedstawiono schemat organizacji w ókien celulozowych, z których zbudowana jest

ciana komórkowa.

Podaj, do jakiej grupy zwi zków organicznych nale y celuloza oraz wymie jedn funkcj ciany komórkowej.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 29. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono ró ne rodzaje tkanek mi kiszowych wyst puj ce w ziemniaku:

A – mi kisz g bczasty z li cia, B – mi kisz spichrzowy z bulwy.

Podaj dwie ró nice w budowie przedstawionych tkanek. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


3

2 Piaminokwas

Zadanie 30. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono aktywacj aminokwasów podczas biosyntezy bia ka.

Ustal, podaj c jeden argument, czy proces aktywacji aminokwasów jest reakcj anaboliczn czy kataboliczn .

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 31. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono mechanizm dzia ania dwóch leków na przebieg biosyntezy

bia ka w komórce.

Okre l, na jakim etapie aktynomycyna hamuje proces biosyntezy bia ka. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


4

Zadanie 32. (2 pkt)

Cztery kawa ki ziemniaka o takiej samej wielko ci i kszta cie, wyci te z jednej bulwy,

zwa ono i umieszczono w roztworach glukozy o ró nych st eniach. Po dwóch godzinach

kawa ki ziemniaka zwa ono ponownie. Uzyskane wyniki przedstawiono w poni szej tabeli.

Masa (g) Roztwór

glukozy pocz tkowa ko cowa A 60,7 61,1

B 60,7 37,2

C 58,8 69,2

D 57,6 30,3

Który roztwór glukozy mia najwi ksze st enie? Uzasadnij odpowied .

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 33. (2 pkt)

Bardzo wiele wskazuje na to, e zarówno mitochondria, jak i plastydy pochodz od yj cych

kiedy samodzielnie bakterii. 1,5 mld lat temu dosta y si one do wn trza przodka obecnej

komórki eukariotycznej i nie uleg y strawieniu. Najpierw zosta y poch oni te bakterie, które

da y pocz tek mitochondriom. Natomiast poch oni cie bakterii fotosyntetycznych, z których

powsta y obecne chloroplasty nast pi o pó niej.

Korzystaj c z informacji zawartych w powy szym tek cie oraz z posiadanej wiedzy podaj dwa dowody na bakteryjne pochodzenie mitochondriów i chloroplastów. Dowód 1. - ...................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Dowód 2. - ....................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 34. (2 pkt)

Na schemacie przedstawiono proces przep ywu energii w biosferze.

Wyja nij, jak rol w przedstawionym procesie odgrywa energia s oneczna, a jak energia chemiczna w postaci cukru.


5

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 35. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono dwa typy reakcji metabolicznych.

Rozpoznaj i podaj nazwy dwóch procesów biologicznych przedstawionych na schemacie, ustalaj c rodzaj energii warunkuj cej zapocz tkowanie procesu X i energii powsta ej w wyniku procesu Y.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 36. (2 pkt)

ród em energii geotermalnej mog by wody powierzchniowe, gruntowe lub g binowe.

ród em energii tego typu mog te by wysady solne. Energia odprowadzana jest z nich za pomoc

solanki. Jeszcze inne mo liwo ci pozyskania energii stwarzaj gor ce ska y.

Od wielu lat naukowcy zauroczeni s odzyskiwaniem ciep a z Ziemi. Borykaj si te

z innym problemem, czyli op acalno ci inwestycji umo liwiaj cych pozyskanie tej energii. Nale ymy

do krajów posiadaj cych bogate zasoby wód geotermalnych o niskiej i redniej entalpii. Ich

temperatura jest uzale niona od g boko ci, na jakiej wyst puj . Wed ug badaczy tego problemu,

obj to polskich ciep ych róde szacuje si na blisko 6500 km3. Ich temperatura, w przedziale od 25

do 150 stopni Celsjusza predysponuje je do wykorzystania na cele grzewcze, m. in. do podgrzania

ciep ej wody u ytkowej, dla celów technologicznych i leczniczych. Oko o 60 % zasobów mo na by

wykorzysta do wy ej wskazanych celów. Podstawow przyczyn ograniczaj c szersze wykorzystanie

tych zasobów jest m. in. koszt wierce otworów eksploatacyjnych wynosz cy ok. 6-7 milionów z otych

za jeden odwiert. Brak te du ych odbiorców ciep a w rejonach wyst powania najlepszych warunków

geotermalnych.

Na podstawie powy szego tekstu przedstaw jeden ze sposobów wykorzystania energii geotermalnej oraz jedn przyczyn ograniczaj c jej stosowanie.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


6

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 37. (2 pkt)

W tabeli zamieszczono dane z pomiarów intensywno ci fotosyntezy w ró nej temperaturze.

Temperatura (o C) Intensywno fotosyntezy (liczba p cherzyków O2/minut )

5 1

10 18

20 86

30 160

35 120

Skonstruuj wykres ilustruj cy zale no intensywno ci fotosyntezy od temperatury.


7

Zadanie 38. (3 pkt)

Gady, ptaki i ssaki nale do owodniowców, gdy w rozwoju zarodkowym wytwarzaj b ony

p odowe.

Na schemacie oznaczono literami A, B i C b ony p odowe gadów.

Podaj nazwy b on p odowych oznaczonych na schemacie literami A, B i C oraz okre l funkcj ka dej z nich. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 39. (1 pkt)

Wodniczka pokarmowa i t tni ca to organelle komórkowe wyst puj ce mi dzy innymi

u pierwotniaków.

Które z wymienionych poni ej zda prawid owo okre la ich funkcje. A. Wodniczka pokarmowa i t tni ca pe ni te same funkcje w komórce pierwotniaka.

B. Wodniczka pokarmowa trawi pokarm, a wodniczka t tni ca usuwa niestrawione resztki

pokarmu.

C. W wodniczce pokarmowej odbywa si trawienie pokarmu, a wodniczka t tni ca usuwa

produkty przemiany materii.

D. Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu, a w wodniczce t tni cej

trawiony jest pokarm.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 40. (1 pkt) Schemat ilustruje proces osmoregulacji zachodz cy w organizmie ryby yj cej w wodzie

morskiej.

Wyja nij, na czym polega zilustrowany na schemacie proces osmoregulacji.


8

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 41. (2 pkt)

Podaj dwie ró nice mi dzy wspó cze nie yj cymi jaszczurkami i krokodylami, zwi zane ze rodowiskiem ich ycia.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 42. (2 pkt)

Okre lone grupy ekologiczne ro lin przystosowane s do ycia w warunkach ró nej

wilgotno ci rodowiska.

Podaj jedn z charakterystycznych cech budowy sukulentów oraz uzasadnij jej warto przystosowawcz . .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 43. (1 pkt)

Na schemacie przedstawiono ro lin dwuletni (A) i jednoroczn (B) .

Podaj jedn ró nic w cyklu rozwojowym tych ro lin. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

A Bnasienie nasienie


9

Zadanie 44. (2 pkt)

Na schemacie przedstawiono hormonaln regulacj wzrostu i metamorfozy u owadów.

Wyja nij wp yw st enia hormonów na poszczególne etapy metamorfozy owadów oraz okre l, jakie konsekwencje mog wynika z utrzymuj cego si wysokiego poziomu hormonu juwenilnego. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 45. (2 pkt)

Na rysunkach przedstawiono budow morfologiczn owada i paj ka.

Skonstruuj tabel , w której przedstawisz porównanie budowy obu tych stawonogów. Uwzgl dnij trzy cechy budowy zewn trznej.

Przeobra enie zupe ne


10

Zadanie 46. (2 pkt)

Podczas uprawy kukurydzy w hodowli wodnej zaobserwowano luzowacenie korzeni.

Postawiono hipotez , e to zjawisko mo e by wywo ane brakiem jakiego pierwiastka.

Zaproponuj do wiadczenie, dzi ki któremu mo na zweryfikowa postawion hipotez . W projekcie do wiadczenia zaplanuj zestaw badawczy i kontrolny.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 47. (2 pkt) Przeprowadzono do wiadczenie, w którym odci te li cie pewnej ro liny umieszczono

w roztworze cytokininy. Stwierdzono, e przez d u szy czas zachowuj one wie o

i zielon barw , podczas gdy takie same li cie umieszczone w czystej wodzie ó kn po

up ywie krótkiego czasu.

Na podstawie wyników powy szego do wiadczenia okre l rol cytokinin w rozwoju ro lin oraz wyja nij sposób dzia ania tych zwi zków. .......................................................................................................................................................


11

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 48. (1 pkt)

Schemat przedstawia rodowód genetyczny pewnej rodziny. Kó ko oznacza kobiet , kwadrat

oznacza m czyzn .

Które z poni szych okre le charakteryzuje dziedziczon cech ? A. Sprz ona z p ci i recesywna.

B. Sprz ona z p ci i dominuj ca.

C. Autosomalna recesywna.

D. Autosomalna dominuj ca

....................................................................................................................................................... Zadanie 49. (1 pkt)

Na wykresie przedstawiono cz sto wyst powania zespo u Downa i zespo u dodatkowego

chromosomu X u dzieci urodzonych przez matki w ró nym wieku.

Odczytaj informacje przedstawione na wykresie i okre l wiek matki, w którym cz stotliwo urodze dzieci z zespo em Downa i dodatkowym chromosomem X jest najwi ksza. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

0

5

10

15

20

25

30

35

15 20 25 30 40 45 50

Wiek matki (lata)

Cz

sto

wyst

po

wan

ia w

%

Zespó Downa

XXY i XXX


12

Zadanie 50. (4 pkt)

Dystrofia mi niowa Duchenne´a jest cech sprz on z p ci . W pewnej rodzinie, w której

rodzice nie wykazywali tego schorzenia, urodzi o si dwoje dzieci. Okaza o si , e jedno

z nich ma dystrofi mi niow . Wiadomo, e w rodzinie matki, brat by chory na dystrofi ,

drugi brat i siostra byli zdrowi. Rodzice matki nie mieli dystrofii.

Narysuj rodowód rodziny ilustruj cy dziedziczenie genu warunkuj cego dystrofi . Okre l, które z rodziców by o nosicielem allelu dystrofii, jakiej p ci by o ich dziecko chore na dystrofi oraz jakie b dzie prawdopodobie stwo, e nast pne dziecko te b dzie chore.


13

Zadanie 51. (2 pkt)

W ochacz nabrzozak (Biston betularia), motyl nocny, forma o jasnym ubarwieniu, wyst puje

na terenie Polski. Motyle te cz sto siadaj na pniach drzew i s zjadane przez ptaki.

W populacji motyla wyst powa y czasem mutacje, w wyniku których pojawia y si formy

ciemne motyla. W poni szej tabeli przedstawiono wyniki bada liczebno ci jasnej i ciemnej

formy motyla w wybranych regionach Polski.

Nazwij i opisz mechanizm ewolucji, który doprowadzi do utrwalenia si barwy ciemnej w populacji w ochacza nabrzozaka. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadnie 52. (2 pkt)

Diagram przedstawia zawarto DNA w j drze oraz liczb genów w genomie u ró nych

gatunków.

Porównaj przedstawione dane i okre l, czy na podstawie diagramu mo na wnioskowa o pozycji cz owieka w systemie filogenetycznym. Odpowied uzasadnij.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

LICZEBNO POPULACJI 1892 rok 1970 rok REGION

forma

jasna

forma

ciemna

forma

jasna

forma

ciemna

Górny l sk 321 1 20 336

Dolny l sk 342 0 98 223


14

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

ROK

EE

/Ma [

kW

h/M

a]

Polska

OECD

Zadanie 53. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono zu ycie energii elektrycznej na jednego mieszka ca w krajach

b d cych cz onkami OECD (Organizacja ds. Ekonomicznej Wspó pracy i Rozwoju)

i w Polsce. Polska jest cz onkiem OECD dopiero od 22 listopada 1996 r.

Odczytaj, jakie by o zu ycie energii w Polsce w 1975 r. i porównaj je ze zu yciem energii w krajach OECD. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 54. (2 pkt)

Schemat ukazuje sposoby zagospodarowania odpadów.

Oce , który z nich stanowi najkorzystniejsz dla rodowiska metod zagospodarowania odpadów, a który najmniej korzystn . Uzasadnij swój wybór jednym argumentem. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


15

Zadanie 55. (1 pkt)

Poni ej przedstawiono schemat pewnego eksperymentu.

Sformu uj wniosek wynikaj cy z tego eksperymentu.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII · do krajów posiadaj cych bogate zasoby wód geotermalnych o...

Documents

Transcript of PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII · do krajów posiadaj cych bogate zasoby wód geotermalnych o...