Prawa Człowieka i systemy ich ochrony · naturalnych, niezbywalnych i świętych praw...

Prawa Człowieka i systemy ich ochrony

Niestacjonarne Studia Administracji

2016/2017 semestr zimowy

Prawa człowieka- geneza, podział, funkcje

Dominika Kuźnicka, Katedra Prawa Konstytucyjnego

1. Prawo a wolność2. Definicja pojęcia praw człowieka3. Cechy szczególne praw człowieka4. Funkcje praw człowieka5. Obowiązywanie praw człowieka6. Podział praw człowieka7. Geneza8. Wpływ filozofii na rozwój praw człowieka9. Źródła praw człowieka

Prawo

Karta Praw Wirginii – 12 czerwca 1776 r.Article I

That all men are by nature equally free and independent, and have certain inherentrights, of which, when they enter into a state of society, they cannot, by any compact,deprive or divest their posterity; namely, the enjoyment of life and liberty, with the meansof acquiring and possessing property, and pursuing and obtaining happiness and safety.

Artykuł IWszyscy ludzie są z natury jednakowo wolni i niezależni oraz posiadają pewneprzyrodzone prawa. Z chwilą powstania społeczeństwa niemożliwe jest odebranie tychpraw przyszłym pokoleniom na podstawie jakiejkolwiek konwencji. Prawa te obejmująprawo do życia i wolności osobistej, do środków zdobywania i posiadania własności, orazdo dążenia i osiągania szczęścia i bezpieczeństwa.



Wolność

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (26 sierpnia 1789 r.)Artykuł IV

Wolność polega na możności czynienia wszystkiego, co nie szkodzi drugiemu; wten sposób wykonywanie praw naturalnych każdego człowieka nie ma innychgranic niż te, które zapewniają korzystanie z takich samych praw innymczłonkom społeczeństwa. Granice te może określać tylko ustawa.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1948 r.)Artykuł 29 ust. 2

W korzystaniu ze swych praw i wolności każdy człowiek podlega jedynie takimograniczeniom, które są ustalone przez prawo wyłącznie w celu zapewnieniaodpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolności innych i w celuuczynienia zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego ipowszechnego dobrobytu demokratycznego społeczeństwa.

Prawo a wolność



Prawa człowieka

„Prawa człowieka to powszechne prawa moralne o charakterzepodstawowym, przynależne każdej jednostce w jej kontaktach zpaństwem”

W. Osiatyński

„Wolności, środki ochrony oraz świadczenia, których respektowaniawłaśnie jako praw, zgodnie ze współcześnie respektowanymiwolnościami, wszyscy ludzie powinni się móc domagać odspołeczeństwa, w którym żyją”

Encyclopedia of Public International Law


„doniosłe prawa, które służą jednostce według jakiejś koncepcjifilozoficznej odnoszącej się do jej pozycji w państwie (płaszczyznafilozoficzna), czy też służą jej w świetle norm prawamiędzynarodowego, wewnątrzkrajowego lub ponadnarodowego(płaszczyzna prawna)”

Z. Hołda

Prawa człowieka


Prawa człowieka

Prawa człowieka opierają się na następujących tezach:

1. Każda władza jest ograniczona2. Każda jednostka posiada sferę autonomii, do której nie ma

dostępu żadna władza3. Każda jednostka może domagać się od państwa ochrony jej praw


Prawa Człowieka

powszechne niepodzielne pierwotne przyrodzone niezbywalne

Prawa człowieka chronią najwyższe wartości, do których możemy zaliczyć między innymi: wolność, równość, godność


Prawa człowieka- funkcje

1. Ochrona wolności jednostki przed jej naruszeniem przez państwo2. Konieczność stworzenia przez państwo możliwości realizacji praw

jednostki3. Ochrona przez państwo praw i wolności jednostki przed ich

naruszeniem ze strony innych jednostek


Prawa człowieka- płaszczyzna obowiązywania

Wertykalne Horyzontalne


Prawa człowieka

Materialne

Zalicza się do nich wolności i prawa przysługujące człowiekowi, takie jak np. prawo do życia, nauki, wolność słowa,

wyznania,

Proceduralne

Pozwalają jednostce wyegzekwować przestrzeganie jej praw i wolności np.

prawo do sprawiedliwego procesu, prawo do rozpatrzenia sprawy bez

zbędnej zwłoki, zakaz tortur

Prawa człowieka - podział


Gen

erac

je p

raw

czł

ow

ieka

I generacja

II generacja

III generacja

Prawa człowieka - podział


I generacja – prawa obywatelskie i polityczne

• Określa się je również jako prawa wolnościowe• Wywodzą się już z Oświecenia• Zalicza się do nich między innymi: prawo do życia, wolności i

bezpieczeństwa osobistego; zakaz dyskryminacji; zakaz niewolnictwa,poddaństwa oraz tortur; prawo do sądu; zakaz arbitralnegozatrzymania, aresztowania lub wygnania; ochronę życia prywatnego irodzinnego; wolność poruszania się; prawo azylu; prawo doobywatelstwa; prawo do zawierania związku małżeńskiego izakładania rodziny; prawo własności; prawo do wolności poglądów iwypowiedzi; prawa wyborcze; wolność stowarzyszania się izgromadzeń, prawo dostępu do urzędów publicznych


II generacja – prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne

• Po raz pierwszy pojawiły się w ustawodawstwie państw EuropyZachodniej w XIX wieku

• Katalog praw drugiej generacji obejmuje m.in.: prawo dozabezpieczenia społecznego, do pracy i swobodnego wyboruzatrudnienia; prawo do korzystania ze słusznych i korzystnychwarunków pracy, prawo do równej płacy za pracę jednakowejwartości; prawo do tworzenia związków zawodowych iprzystępowania do nich; prawo do strajku, prawo do nauki,prawo do dostatecznego poziomu życia oraz prawo doswobodnego uczestnictwa w życiu kulturalnym wspólnoty,korzystania z osiągnięć postępu naukowego, prawo do ochronytwórczości naukowej, artystycznej i literackiej, wolnośćprowadzenia badań naukowych i działalności twórczej, a takżerozwijania kontaktów i współpracy międzynarodowej wdziedzinie nauki i kultury.

III generacja – prawa kolektywne (solidarnościowe)

• Najmłodsza generacja praw• Wielu badaczy poddaje w wątpliwość ich wyróżnienie• Zaliczamy do nich: prawo narodów do samostanowienia, prawo

do pokoju, prawo do rozwoju, prawo do czystego środowiska naturalnego, prawo do komunikowania się, prawo do korzystania z dziedzictwa kulturowego.



Rozwój praw człowieka

Realizacja

Internacjonalizacja

Konstytucjonalizacja

Normatywizacja

Konceptualizacja

Idealizacja


Geneza praw człowieka

• Starożytna Grecja- szczególna rola stoików i sofistów, wyróżnienie praw naturalnych i stanowionych

• Średniowieczna filozofia chrześcijańska• Magna Charta Libertatum• Odrodzenie- szczególny rozwój w Anglii (Bill of rights, Habeas Corpus

Act)• Oświecenie- umowa społeczna jako podstawa równości i wolności• 1776 – Deklaracja Niepodległości – uznanie praw naturalnych za

niezbywalne, uzasadnienie prawa do oporu, • Poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych- pierwszy

rozbudowany katalog praw człowiela


Geneza praw człowieka

• 1789- Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela„nieznajomość i lekceważenie praw człowieka są przyczynami nieszczęść i korupcji rządów, co zrodziło konieczność wyrażenia w uroczystej deklaracji naturalnych, niezbywalnych i świętych praw człowieka”• XIX wiek – odwrót od idei praw człowieka na rzecz utylitaryzmu i

idealizmu• Rozwój ustawodawstwa socjalnego na przełomie wieków• Upadek praw człowieka w trakcie I i II wojny światowej• Rozwój idei praw człowieka po 1945 r. • 1948- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka• „druga rewolucja praw człowieka” – lata ’60 i ’70


Wpływ filozofii na rozwój praw człowieka

• Stoicy i sofiścipotrzeba odróżnienia naturalnych praw natury od praw stanowionych przez władzęrówność obywateli oraz prawo do posiadania przez nich własnych poglądówczłowiek jest istotą niezależną od państwa, człowiek nie może być właścicielem drugiego człowieka,wolność to władza do decydowania o sobie samym• Filozofia chrześcijańska„Wtem nadszedł ktoś i oznajmił im: «Ci ludzie, których wtrąciliście do więzienia, znajdują się w świątyni i nauczają lud». Wtedy dowódca straży poszedł ze sługami i przyprowadził ich (…). Przyprowadziwszy ich stawili przed Sanhedrynem, a arcykapłan zapytał: «Zakazaliśmy wam surowo, abyście nie nauczali w to imię, a oto napełniliście Jerozolimę waszą nauką i chcecie ściągnąć na nas krew tego Człowieka?» «Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi» odpowiedział Piotr i Apostołowie.” (Dz 5, 25-29)



• Liberałowie angielscy – J. Locke, T. Hobbes, J. Miltonwładza państwowa zostaje powołana przez jednostki i wywodzi sięz umowy zawartej między równymi i wolnymi ludźmi, gotowymi zrzec się części swej naturalnej wolności w zamian za gwarancje wygody, bezpieczeństwa, pokojowego współżycia, ochrony własnościprawa naturalne są nieodłącznie związane z istotą człowieczeństwa, a celem umowy społecznej jest ich wzmocnienie• J. J. Rousseau - celem umowy społecznej jest tworzenie prawa

pozytywnego oraz gwarantowanie wolności i innych praw• I. Kant – pierwotność i nadrzędność prawa naturalnego nad

prawem legalnym



Formuła Radbrucha

„Konflikt między sprawiedliwością i bezpieczeństwem prawnymnależałoby rozwiązać w ten sposób, ażeby prawo pozytywnezagwarantowane przez ustawodawstwo i władzę państwową miałopierwszeństwo również wtedy, gdy treściowo jest niesprawiedliwei niecelowe, chyba że sprzeczność z ustawy pozytywnejze sprawiedliwością osiąga taki stopień, że ustawa jako prawoniesprawiedliwe powinna ustąpić sprawiedliwości.”

(G. Radbruch, Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, przekład: J. Stelmach, [w:] K. Płeszka, J. Sarkowicz, J. Stelmach (oprac.), Współczesna teoria i filozofia prawa na Zachodzie Europy, Kraków 1985)


Źródła praw człowieka

1. Umowy międzynarodowea) WielostronneMiędzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i PolitycznychKonwencja o Prawach Dziecka b) DwustronneUmowy bilateralne np. o wzajemnej pomocy prawnej, uznawaniu dyplomów itd.

a) UniwersalneSystem ONZb) RegionalneSystem Rady EuropyUnia EuropejskaUnia Afrykańska


Źródła praw człowieka

2) Konstytucje państw

Art. 31. Konstytucji RP1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych.

Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3) UstawyUstawa o dostępie do informacji publicznej

Prawa Człowieka i systemy ich ochrony · naturalnych, niezbywalnych i świętych praw...

Documents

Transcript of Prawa Człowieka i systemy ich ochrony · naturalnych, niezbywalnych i świętych praw...