Pravilo Letenja u Armiji R BiH

R ATNO VAZDUHOPLOVSTVO I PROTIVVA Z D U S N A O D B R A N A

PRAVILO LETENJA U ARMIJI R BiH

- 1996 -

Sadraj- Glava I OP[TE ODREDBE1.VAZDU[NI PROSTOR...................................................... 5 1) Pojam i podjela vazdusnog prostora 2) Zabrane i ogranicenja letenja u vazdusnom prostoru 3) Povreda bosanskohercegovackog vazdusnog prostora 2.Vazduhoplov..................................................................... 7 3.Aerodrom...................................................................... 9 1) Posebne kategorije aerodroma 2) Rejon aerodroma i aerodromska zona 3) Poligoni i rejoni za skakanje padobranom i izbacivanje tereta 4.Podijela letova............................................................... 14 5.Meteoroloski uslovi za letenje........................................ 15 6.Letacka sluzba.............................................................. 17 1) Letacko zvanje 2) Posada vazduhoplova 3) Poznavanje, provjeravanje i ocjenjivanje vojnih letaca 4) Odobravanje za samostalno letenje i naprezanje 7.Sluzba kontrole letenja.................................................. 20

2) Sadrzaj zadataka 4. PRIPREMA LETENJA.................................................... 35 1) Priprema vazduhoplova 2) Priprema posade 3) Priprema osoblja i sradstava za kontrolu letenja i vodjenja vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja 5.OBEZBJE\ENJE LETENJA........................................... 39 6.KONTROLA LETENJA I VO\ENJE VAZDUHOPLOVA.......... 41 1) Primopredaja kontrole letenja i vodjenja vaduhoplova 7.IZVJE[TAVANJE.......................................................... 44 8.ANALIZA LETENJA....................................................... 44 9.BEZBJEDNOST LETENJA.............................................. 45 1) Kretanje i vozenje po manevarskim povrsinama aerodroma 2) Prvenstvo puta - Prvenstvo puta na manevarskim povrsinama aerodroma - Prvenstvo puta na manevarskim povrsinama hidrodroma - Prvenstvo puta u vazdusnom prostoru - Pravo prvenstva pri polijetanju i slijetanju 3) Minimalne visine leta 4) Razdvajanje vazduhoplova i podesavanje visinomjera - Razdvajanje vazduhoplova - Podesavanje visinomjera 5) Zabrane i ogranicenja u letu - Zabrana polijetanja i slijetanja - Ogranicenje za ljudski organizam i vazduhoplov

- Glava II RUKOVODJENJE LETENJA1.SASTAV I DU@NOSTI DE@URNE SMJENE ZA KONTROLU LETENJA I VO\ENJA VAZDUHOPLOVA I OBEZBJE\ENJA LETENJA............................................................................ 22 1) Dezurna ekipa avijacijske jedinice 2) Dezurna ekipa AKL 3) Dezurna ekipa za obezbjedjenje letenja 4) Kontrola letenja i vodjenje vazduhoplova u zoni TKL i podrucju OBKL 2.PLANIRANJE I ORGANIZOVANJE LETENJA..................... 31 1) Planiranje letenja 2) Organizovanje letenja 3.Izdavanje zadataka za letenje........................................ 34 1) Nadleznost za izdavanje zadataka za letenje

- Glava III LETENJE U VAZDUSNOM PROSTORU1.VIZUELNO LETENJE..................................................... 54 2. INSTRUMENTALNO LETENJE....................................... 55 3.NO}NO LETENJE ............................................................ 57 4. AERODROMSKO LETENJE........................................... 58 1) Letenje po aerodromskom (skolskom) krugu 2) Letenje u pilotaznoj zoni 5.VANAERODROMSKI LETOVI I PRELETI........................... 59 6.GRUPNO LETENJE......................................................... 60 7.AKROBATSKO LETENJE............................................... 62 8.BRI[U]E LETENJE...................................................... 63 9.Letenje na velikim i vrlo velikim visinama i nadzvucnim brzinama............................................................................. 63

10.SPECIFI^NOSTI LETENJA NA HELIKOPTERU................. 64 11.SPECIFI^NOST LETENJA NA HIDROAVIONIMA.............. 66 12.POSEBNI PILOTI........................................................... 67 1) Izvidjanje vremena 2) Posebni letovi 3) Vucenje mete 13.LETOVI U POSEBNIM USLOVIMA.................................. 70 1) Letenje u zoni oluje 2) Letenje u uslovima zaledjivanja 3) Letenje iznad planinskog zemljista 4) Letenje iznad zemljista pokrivenog snijegom 5) Letenje iznad mora

Glava I

OPSTE ODREDBE

- Glava IV VANREDNI DOGADJAJI U LETU1.OP[TE ODREDBE......................................................... 73 2.VRSTE VANREDNIH DOGA\AJA U LETU......................... 74 1) Nepravilan rad motora i kvar uredjaja na vazduhoplovu 2) Pozar na vazduhoplovu 3) Sudar vazduhoplova 4) Naglo pogorsanje zdravlja ili ranjavanje clana posade (putnika) 5) Gubitak orijentacije 6) Pad vazduhoplova u nepravilnom polozaju 7) Iznenadni ulazak vazduhoplova u zonu nepovoljnih meteoroloskih uslova za letenje 8) Prekid radio-veze 9) Prinudno slijetenje vazduhoplova 10) Prinudno napustanje vazduhoplova

1.- VAZDUSNI PROSTOR1.1. POJAM I PODJELA VAZDU[NOG PROSTORA 1. - Bosanskohercegovacki vazdusni prostor je vazdusni prostor iznad kopna i obalnog mora Republike BiH. 2. - Radi bezbjednijeg i organizovanijeg letenja (vazdusne plovidbe), kao i lakseg kontrolisanja letenja i vodjenja vazduhoplova u bosanskohercegovackom vazdusnom prostoru, propisom se utvrdjuju: sloj slobodnog letenja, aerodromske i terminalne zone, podrucja oblasne kontrole letenja, aerodromske i terminalne zone, podrucja oblasne kontrole letenja (OBKL), vazdusni putevi, granicni koridori, zabranjene, uslovno zabranjene i opasne zone. 3. - Sloj slobodnog letenja je vazdusni prostor iznad kopna i mora RBiH, van aerodromskih zona, do visine 300 m. 4. - Aerodromska zona je dio vazdusnog prostora oko aerodroma koji se prostire od povrsine zemlje ili vode do visine propisane za tu zonu. 5. - Terminalna zona je dio vazdusnog prostora oko jednog ili vise aerodroma, koji se prostire od gornje

- Glava V SPRIJECAVANJE I ISPITIVANJE UDESA VAZDUHOPLOVA1.POJAM I KLASIFIKACIJA UDESA..................................... 81 2.ISPITIVANJE UDESA......................................................... 82 3.UTVR\IVANJE, PROCJENA I NAKNADA [TETE............... 84

granice aerodromske zone i sloja slobodnog letenja do visine propisane za tu zonu. 6. - Podrucje OBKL je dio vazdusnog prostora iznad sloja slobodnog letenja i iznad gornje granice aerodromskih i terminalnih zona neograniceno po visini. 7. - Vazdusni put je dio vazdusnog prostora, utvrdjene sirine, visine i pravca, odredjen za letenje i oznacen zemaljskim navigacijskim sredstvima (ZNS). 8. - Granicni koridor je dio vazdusnog prostora na vazdusnom putu iznad odredjenog mjesta na drzavnoj granici, odredjen za ulazak vazduhoplova u bosanskohercegovacki vazdusni prostor i izlazak iz njega. 9. - Zabranjena zona je dio bosanskohercegovackog vazdusnog prostora iznad odredjene teritorije u kome se zabranjuje letenje. 10. - Uslovno zabranjena zona je dio bosanskohercegovackog vazdusnog prostora u kome se letenje moze vrsiti u odredjeno vrijeme i pod odredjenim uslovima. 11. - Opasna zona je dio vazdusnog prostora u kome se u odredjenom vemenskom periodu odvija aktivnost opasna za letenje. 12. - Aerodromske i terminalne zone, podrucja OBKL, vazdusne puteve i granicne koridore propisuje i utvrdjuje Republicka uprava za kontrolu letenja u saglasnosti sa Ministarstvom odbrane. Zabranjene, uslovno zabranjene i opasne zone propisuje i utvrdjuje Ministarstvo odbrane i, u slucaju potrebe, izdaje odobrenje za letenje u tim zonama. 13. - Odobrenje za letenje u zabranjenim i uslovno zabranjenim zonama bez ogranicenja moze da trazi komandant vazduhoplovne baze, s tim sto je duzan

da zahtjev dostavi pretpostavljenoj komandi najkasnije 48 sati prije nego sto odobrenje treba da stupi na snagu. 1.2. ZABRANE I OGRANI^ENJA LETENJA U VAZDU[NOM PROSTORU 14. - Iznad podrucja koja su proglasena za zabranjene, uslovno zabranjene ili opasne zone, letenje se moze zabraniti stalno ili privremeno. Iznad ostalih podrucja letenje se moze ograniciti vremenski ili odredjivanjem visine ispod ili iznad koje se ono ne smije vriti. 15. - Zabranu ili ogranicenje letenja iznad odredjenog podrucja moze da zahtjeva komandant vazduhoplovne baze, s tim sto je duzan da pretpostavljenoj komandi podnese zahtjev najkasnije 48 sati prije nego sto zabrana ili ogranicenje treba da stupe na snagu. Zahtjev za zabranu letenja iznad odredjenog podrucja komande jedinica KoV dostavljaju Komandi ratnog vazduhoplovstva i protivvazdusne odbrane (KRV i PVO) najkasnije 48 sati prije nego sto zabrana treba da stupi na snagu. Zahtjev odobrava i zabranu objavljuje KRV i PVO na propisani nacin, najkasnije 30 sati prije nego sto ce ta zabrana ili ogranicenje stupiti na snagu. 16. - Zabranu ili ogranicenje letenja iznad odredjenog podrucja kada je izvrsena povreda bosanskohercegovackog vazdusnog prostora, moze da zahtijeva ovlasceni organ RV i PVO. U ovom slucaju, zabrana ili ogranicenje stupaju na snagu odmah, a nadlezna sluzba kontrole letenja (KL) duzna je da o zabrani obavjesti radio-putem i telefonom sve ucesnike u letenju.

17. - Pilot (kapetan) vazduhoplova kojem je odobreno nadlijetanje zabranjene, uslovno zabranjene ili opasne zone, duzan je da prije nadlijetanja obavjesti ovlasceni organ RV i PVO. Pilot (kapetan) vazduhoplova koji iz bilo kojih razloga bez odobrenja nadleti zabranjenu, uslovno zabranjenu ili opasnu zonu, duzan je da o tome obavjesti ovlasceni organ RV i PVO. 18. - Kada se vazduhoplov priblizava i nadlijece zabranjenu ili uslovno zabranjenu zonu, ovlasceni organ RV i PVO duzan je da preduzme propisane mjere za vracanje vazduhoplova na liniju puta, pod uslovom da raspolaze pouzdanim podatkom o poziciji vazduhoplova. Ako pilot (kapetan) vazduhoplova ne postupi po naredjenju ovlascenog organa RV i PVO, organ preduzima propisane mjere za prisilno slijetanje vazduhoplova. 19. - Vazduhoplov moze izaci, odnosno uci u bosanskohercegovacki vazdusni prostor samo na granicnom koridoru. Izuzetno, u slucaju opasnosti ili nepovoljnih meteoroloskih uslova, nadlezna sluzba KL moze odobriti ulazak, odnosno izlazak vazduhoplova i van granicnog koridora, s tim da o izdatom odobrenju odmah obavijesti nadlezni organ protivvazdusne odbrane (PVO). 3. Povreda bosanskohercegovackog vazdusnog prostora 20. - Bosanskohercegovacki vazdusni prostor je nepovrediv. Povreda bosanskohercegovackog vazdusnog prostora je kad strani vazduhoplov: - udje u bosanskohercegovacki vazdusni prostor ili izadje iz njega bez odobrenja nadleznog organa; - udje u bosanskohercegovacki vazdusni prostor ili izadje iz

njega sa odobrenjem, ali van odredjenog granicnog koridora; - leti bez odobrenja; - leti van odredjenog vazdusnog puta bez odobrenja; - leti nad zabranjenom, uslovno zabranjenom, odnosno opasnom zonom ili leti protivno uslovima navedenim u odobrenju. Kao povreda bosanskohercegovackog vazdusnog prostora smatra se i letenje stranih dirigovanih i nedirigovanih letecih objekata bez odobrenja. 21. - Kada strani vazduhoplov povredi bosanskohercegovacki vazdusni prostor, nadlezna sluzba KL duzna je da postupi u skladu sa tackom 18 ovog pravila i obavjesti ovlasceni organ RV i PVO. 22. - Pilot (kapetan) vazduhoplova koji je izvrsio povredu u bosanskohercegovackom vazdusnom prostoru duzan je da izvrsava naredjenja sluzbe KL (odgovarajuci organ RV i PVO) i da je neprekidno izvjestava o svojim postupcima. 2. - VAZDUHOPLOV 24. - Postojece slijedece vrste vazduhoplova: avion, hidroavion, amfibija, jedrilica, vazduhoplov sa rotirajucim uzgonskim povrsinama (helikopter, zirodin, ziroplan), vazduhoplov laksi od vazduha (dirizabl, slobodni balon), zmaj i raketa. 25. - Prema pripadnosti vazduhoplovi se dijele na drzavne i civilne. Drzavni vazduhoplovi su vojni vazduhoplovi, vazduhoplovi organa unutrasnjih poslova i vazduhoplovni carinskih organa. Svi ostali vazduhoplovi su civilni. Drzavni vazduhoplovi, prema dobijenom zadatku za let, mogu da lete u cijelom vazdusnom prostoru R BiH.

26. - Vojni vazduhoplovi su vazduhoplovi koji pripadaju oruzanim snagama RBiH. Vojni vazduhoplovi se razvrstavaju u kategorije i tipove. 27. - Vojni vazduhoplov mora da bude oznacen drzavnim, vojnim i evidenticnim oznakama za raspoznavanje, koje su propisane vazduhoplovnotehnickim uputstvom za svaku kategoriju posebno. 28. - Letenje se dozvoljava samo na onom vojnom vazduhoplovu koji je ispravan u granicama vazduhoplovnotehnickih normi. 29. - U pogledu opremljenosti na bezbjedno letenje, svaki vojni vazduhoplov mora kao minimum da ima: - sigurnosne veze preko pojasa na svakom sjedistu, a na pilotskim sjedistima i preko ramena; - padobran i opremu za spasavanje na vodi propisanu vazduhoplovnotehnickim uputstvom (VTUP) za upravljanje doticnim tipom vazduhoploa; - kiseonicki uredjaj za svako lice u vazuhoplovu ako se predvidja letenje na visinama iznad 3.000 m; - uredjaj za odrzavanje pritiska u kabini pilota ako se predvidja letenje na visini iznad 8.000 m, a u putnickim kabinama bez kiseonickih maski iznad 3.000 m; - uredjaj za odrzavanje temperature u kabini pilota i putnika iznad 3.000 m; - uredjaj za izbacivanje sjedista na borbenim avionima koji u horizontalnom letu postizu brzinu preko 500 km/h. 30. - U pogledu opremljenosti instrumentima i opremom za letenje, vojni vazduhoplov kao minimum mora da ima: a) Vazduhoplov namjenjen za dnevno vizuelno letenje:

- brzinomjer, - visinomjer, - variometar, - vjestacki horizont, - magnetski kompas, - pokazivac skretanja i klizanja, - ziromagnetski kompas ili zirodirekcional, - obrtomjer, pritiskomjer ulja i goriva i termometar za svaki motor, - kolicinomjer goriva, - casovnik, pokazivac polozaja stajnih organa (ako su uvlaceceg tipa), - pokazivac polozaja zakrilaca, - primopredajnu radio-stanicu, - rakete za odredjivanje pravca i brzine vjetra (na helikopterima). b) Vazduhoplov namjenjen za i n s t r u m e n t a l n o i n o c n o letenje : - opremu i instrumente kao pod a) - pozicijska svjetlal, - svjetla za sidrenje (samo na hidroavionu) svjetla za vozenje, - reflektor za slijetanje nocu, svjetla za osvjetljavanje instrumenata, kabine pilota i putnika, - grejac pito-cevi, - radio-kompas. Brojke i kazaljke svih instrumenata moraju biti premazane fluorescentnom masom koja odgovara unutrasnjem osvjetljenju kabine pilota. Za pojedine tipove vazduhoplova Komanda RV i PVO moze da propise obaveznom i drugu opremu i instrumente. 3. - AERODROM 31. - Aerodrom je odredjena povrsina sa poletnoslijetnim i drugim stazama, povrsinama, objektima, uredjajima i postrojenjima namjenjenim za bezbjedno baziranje, vozenje, polijetanje i slijetanje vazduhoplova. 32. - Aerodromi mogu biti vojni, vojno-civilni (mjesoviti) i civilni. 33. - Prema namjeni i uredjenju vojni aerodromi se dijele na kategorije. Kategorije i uslove kojima treba da odgovara pojedina kategorija aerodroma, zavisno

od njegove namjene, propisuje Ministarstvo odbrane R BiH. 34. - Aerodrom se sastoji iz: - manevarskih povrsina, - prelaznih i bocnih pojaseva sigurnosti, pretpolja i prilaznih pojaseva sigurnosti, - prilaznih (odlaznih) sektora, - mjesta za smjestaj vazduhoplova, - objekata, uredjaja i opreme za rukovodjenje letenjem. - mjesta i objekata za specijalne potrebe. 35. - Manevarska povrsina je dio aerodroma odredjen za polijetanje i slijetanje, vozenje vazduhoplova na zemlji, iskljucujuci hangarsku platformu i dio aerodromske povrsine namjenjene za tehnicko odrzavanje vazduhoplova (stajanka). 36. - Poletno-slijetna staza (PSS) je pravougaona povrsina na zemlji ili vodi namjenjena za polijetanje i slijetanje vazduhoplova. Najmanja duzina PSS u uslovima medjunarodne standardne atmosfere (MSA) i pri mirnom vazduhu mora da bude: a) za skolske letove i letove za preobuku - 175 odsto duzine zaleta ili pretrcavanja prema VTUP za upravljanje doticnim tipom aviona; b) za sve ostale letove - 150 odsto duzine zaleta ili protrcavanja; c) za letove u slucaju neophodne potrebe - 125 odsto duzine zaleta. 37. - Staza za vozenje (SV) je uredjena povrsina za vozenje vazduhoplova koja povezuje PSS sa razvodnim sazama i mjestima za smjestaj vazduhoplova. U izuzetnim slucajevima, SV moze da se koristi za polijetanje i slijetanje ako je propisane uzine i sira od 12m i ako brzina vjetra pri polijetanju i slijetanju odgovara ogranicenjima datim u VTUP za upravljanje doticnim tipom vazduhoplova, o cemu odlucuje komandir eskadrile i visi.

38. - Prelazni pojas sigurnosti je poravnato i ojacano zemljiste duz obe strane PSS sirine 5-7 metara. Bocni pojas sigurnosti je poravnato i stabilizovano zemljiste duz spoljnih strana prelaznog pojasa sigurnosti, sirine 50-70 m. 39. - Pretpolje je poravnato i stabilizovano zemliste u produzetku oba kraja PSS, duzine 25 m i sirine do bocnih pojaseva sigurnosti. Prilazni pojas sigurnosti je poravnato i stabilizovano zemljiste koje se proteze 100 do 500 m u spoljnu stranu pretpolja. 40. - Prilazni (odlazni) sektor je dio vazdusnog prostora sa oba kraja PSS pocev od prilaznog pojasa sigurnosti, duz produzene ose PSS, u kome vazduhoplov planira radi slijetanja na PSS, odnosno u kome je vazduhoplov u fazi poleta. Prilazni (odlazni) sektor je odozdo ogranicen zamisljenom kosom ravni iznad koje se ne smije nalaziti nikakva prirodna ili vjestacka prepreka. Nagib prilazne kose ravni je ugao koji prilazna kosa ravan zaklapa sa zamisljenom horizontalnom produzenom ravni PSS. Izrazava se u vidu odnosa visine i udaljenosti od praga PSS i za vizuelno letenje mora da bude najvise 1:20, a za instrumentalno 1:50. 41. - Mjesto za smjestaj vazduhoplova je dio aerodroma odredjen za smjestaj, tehnicku opremu, prihvat i otpremu vazduhoplova. 42. - Objekti, uredjaj i oprema za rukovodjenje letenjem razmjestaju se na aerodromu na nacin koji obezbjedjuje organizovano i bezbjedno letenje i rukovodjenje letenjem. 43. - Mjesta i objekti za specijalne potrebe su: mjesto za izvodjenje padobranskih skokova; - mjesto

za odbacivanje vucne mete; - mjesto za prinudno slijetanje vazduhoplova; - mjesto za podizanje i spustanje spoljenjeg tereta; - mjesto (krug) za kompenzaciju magnetskog i radio-kompasa; grudobran za unisavanje streljackog i raketnog naoruzanja. 1) Posebne kategorije aerodroma 44. - Posebne kategorije aerodroma su letjelista, hidrodromi i helidromi, 45. - Letiliste je odredjena kopnena povrsina koja ispunjava propisane uslove za bezbjedno polijetanje i slijetanje vazduhoplova. Po pravilu, koriste ga avioni lake avijacije visestruke namjene. Stepen uredjenosti i opremljenosti letjelista, zavisno od njegove namjene, propisuje Ministarstvo odbrane RBiH. 46. - Hidrodrom je dio vodene povrsine sa uredjajima i opremom na vodi i kopnu, namjenjen za vozenje, polijetanje, slijetanje, pristajanje, sidrenje, spustanje i izvlacenje hidroaviona iz vode i sastoji se iz PSS, staza za vozenje i sidrista. 47. - Najmanja duzina PSS za polijetanje i slijetanje hidroaviona u uslovima MSA i pri mirnom vazduhu mora biti: a) za skolske letove - 300 odsto duzine zaleta hidroaviona, prema VTUP za upravljanje doticnim tipom hidroaviona; b) za sve ostale letove - 250 odsto duzine zaleta; c) za letove u slucaju neophodne potrebe - 150 odsto duzine zaleta. Dubina vode ne smije da bude manja od tri dubine gaza hidroaviona pri niskom vodostaju. 48. - Helidrom je odredjena kopnena povrsina

namjenjena za bezbjedno baziranje, vozenje, polijetanje i slijetanje helikoptera. Helidrom se sastoji iz istih elemenata kao aerodrom, s tom razlikom sto se, pored PSS, posebno odredjuju i sletista. Poletno-slijetna staza koristi se za polijetanje sa zaletom i slijetanje sa protrcavanjem, a sletiste za vertikalno letenje i slijetanje, uvjezbavanje lebdenja sa nosenjem i bez nosenja spoljnjeg tereta. Sletiste je odredjena povrsina na zemlji dimenzija dva precnika glavnog rotora helikoptera. U centru slijetista uredjuje se platforma velicine 10x15m na koju helikopter pristaje. Udaljenost izmedju sletista mora da bude najmanje 50 m. 49. - Kad helikopteri baziraju na aerodromu, oni koriste sve elemente aerodroma s tim sto se za njih odredjuju slijetista, a ako je potrebno, i posebna PSS, koja mora da bude paralelna sa PSS aerodroma. Na svakom aerodromu i drugim mjestima koje odredi Ministarstvo odbrane RBiH uredjuje se sletiste kruznog oblika sa znakom H u sredini. 50. - Pri izvrsenju ovih zadataka ili radi obuke, helikopteri i hidroavioni mogu da slijecu i polijecu van helidroma, odnosno hidrodroma. Prihvat na ovim mjestima organizuje avijacijska jedinica koja organizuje letenje ili korisnik vazduhoplova. 51. - Razmjestaj elemenata aerodroma (letilista, heliodroma, hidrodroma) i nacin njihovog koriscenja propisuje se instrukcijom za koriscenje aerodroma. 52. - Nacini predstavljanja i obiljezavanja starta na aerodromu, helidromu i hidrodromu, danju i nocu, dati su u prilogu 2 ovog pravila. 2) Rejon aerodroma i aerodromska zona

53. - U cilju bezbjednijeg izvodjenja letenja, za svaki aerodrom odredjuje se rejon aerodroma. Rejon aerodroma u smislu ovog pravila obuhvata: aerodromsku zonu, pilotazne zone, zone brisuceg letenja, zone grupnog i instrumentalnog letenja, zone letenja nadzvucnim brzinama, zone za uvjezbavanje manevra pri gadjanju ciljeva u vazduhu, a po potrebi, i druge zone i poligone. Granice rejona aerodroma, aerodromske zone, raspored i granice pojedinih zona i poligona, propusuju se instrukcijom za koriscenje aerodroma. 54. - U vazdusnom prostoru aerodromske zone odredjuje se: aerodromski (skolski) krug, sektor instrumentalnog odlazenja poslije polijetanja i prilazenja za slijetanje, ulazna i izlazna vrata, kao i zona i krug cekanja. U zavisnosti od velicine aerodromske zone i drugih uslova u njoj mogu da se odrede neke od zona rejona aerodroma. 55. - Aerodromski (skolski) krug je dio vazdusnog prostora aerodromske zone u kome vazduhoplovi lete prema utvrdjenoj semi i pravilima za vizuelno letenje radi polijetanja i slijetanja. 56. - Sektor instrumentalnog odlazenja poslije polijetanja je dio vazdusnog prostora aerodromske zone u kome se let od uzleta do nadlijetanja odredjenog navigacijskog radio-fara (NRFR) vrsi prema utvrdjenoj semi i pravilima za instrumentalno letenje. 57. - Sektor instrumentalnog prilazenja za slijetanje je dio vazdusnog prostora aerodromske zone u kome se let od odredjenog NRFR do pristajanja vrsi prema utvrdjenoj semi i pravilima instrumentalno letenje. 58. - Ulazna i izlazna vrata su dijelovi vazdusnog

prostora iznad odredjenih mjesta u aerodromskoj zoni gdje se na odredjenoj visini vrsi odlet sa aerodroma i dolet na aerodrom, prema pravilima za vizuelno letenje. 59. - Zona cekanja je dio vazdusnog prostora u kome vazduhoplov leti na odredjenoj visini, prema pravilima za vizuelno letenje, i ceka naredjenje, uputstvo ili odobrenje na postavljeni zahtjev. 60. - Krug cekanja je dio vazdusnog prostora, oznacen najmanje jednim ZNS, u kome vazduhoplov leti na odredjenoj visini, prema utvrdjenoj semi i pravilima za instrumentalno letenje, i ceka odobrenje za instrumentalno prilazenje a slijetanje ili drugo naredjenje ili uputstvo. Minimalna visina leta u krugu cekanja mora biti 600 m iznad najvise prirodne ili vjestacke prepreke u aerodromskoj zoni. 61. - Pilotazna zona je dio vazdusnog prostora u kome se, prema pravilima za vizuelno letenje, uvjezbava upravljanje vazduhoplovom. 62. - Zona brisuceg letenja je dio vazdusnog prostora u kome se letenje izvodi, prema pravilima za vizuelno letenje, na stvarnoj visini do 100m. Zona brisuceg letenja mora biti iznad ravnicastog zemljista bez vjestackih prepreka i van naseljenih mjesta. 63. - Zona instrumentalnog letenja je dio vazdusnog prostora oznacen sa ZNS, u kome se letenje vrsi prema pravilima instrumentalno letenje. 64. - Zona grupnog letenja je dio vazdusnog prostora u kome se uvjezbava letenje u grupi prema pravilima za vizuelno letenje. 65. - Zona za uvjezbavanje manevra za GCV je dio vazdusnog prostora u kome se, prema pravilima za vizuelno ili instrumentalno letenje, uvjezbava

manevar za GCV. 66. - Zona letenja nadzvucnim brzinama je dio vazdusnog prostora, oznacen sa ZNS, u kome se, prema pravilima za vizuelno ili instrumentalno letenje, uvjezbava upravljanje vazduhoplovom pri brzinama vecim od 0,95 Ma. Najmanja visina leta u zoni mora da bude 11.000 m. 67. - Raspored, dimenzije, oznacavanje i nacin koriscenja zona propisuje se instrukcijom za koriscenje aerodroma. 3. Poligoni i rejoni za skakanje padobranom i izbacivanje tereta 68. - Prema namjeni poligoni mogu biti: - poligoni za gadjanje, raketiranje i bombardovanje (GRB) objekta na kopnu (vodi); poligoni za gadjanje ciljeva u vazduhu. 69. - Poligoni za GRB objekata na zemlji mogu biti skolski i takticki, a poligoni za GCV - za gadjanje iz vazduhoplova ili sa zemlje. 70. - Skolski poligon za GRB objekata na zemlji je dio povrsine na kopnu ili vodi u aerodromskoj zoni ili njenoj neposrednoj blizini namjenjen za obuku u GRB objekata na zemlji skolskim sredstvima. 71. - Takticki poligon za GRB objekata na zemlji ili vodi je stalno ili privremeno uredjen dio povrsine na kopnu ili vodi namjenjen za obuku i dejstva u uslovima odredjene takticke situacije. Mete na poligonu mogu biti stvarna borbena sredstva ili njihove makete u prirodnoj velicini i u odgovarajucem rasporedu. 72. - Poligon za GCV je dio vazdusnog prostora iznad oddredjene teritorije (akvatorije) namjenjen za gadjanje vucnih, letecih ili raketnih meta iz vazduhoplova ili sa zemlje.

73. - Rejon za skakanje padobranom i izbacivanje tereta je povrsina na kopnu ili vodi pogodna i pripremljena za spustanje padobranaca ili tereta. 74. - Za vrijeme dejstva na poligonu ili skakanja padobranom i izbacivanja tereta, poligoni i rejoni za skakanje i izbacivanje, kao i vazdusni prostor iznad njih, proglasavaju se opasnim zonama. 75. Mjesto poligona, dimenzije, uredjenje, rukovodjenje letenjem i dejstvima, kao i mjer bezbjednosti za vrijemedejstava, propisuju se instrukcijom za koriscenje poligona, a za rejone za skakanje padobranom i izbacivanje tereta - Pravilom skakanja padobranom i uputstvima za izbacivanje tereta. 4. - PODJELA LETOVA 76. - Letovi se dijele prema namjeni, dobu dana, nacinu upravljanja, vazduhoplovom , visini, rejonu u kome se izvode i aerodromu slijetanja, kao i broju vazduhoplova koji istovremeno izvrsavaju zajednicki zadatak. 77. - Prema namjeni, letovi mogu da budu: za obuu, borbeni i posebni. Letovi za obuku su oni koji se vrse u cilju strucno-letacke, borbene i takticke obuke letaca, a izvode se prema programu letacke obuke (PLO). Borbeni letovi su svi ostali letovi koji ne spadaju u letove za obuku i borbene letove. 78. - Prema dobu dana, letovi mogu da budu dnevni i nocni. Dnevni letovi su oni koji se izvrsavaju pola sata prije izlaska do pola sata poslije zalaska sunca. 79. - Prema nacinu upravljanja vazduhoplovom, letovi mogu biti vizuelni i instrumentalni. Vizuelni let je let koji se od polijetanja do slijetanja vrsi u uslovima

vidljivosti prirodnog horizonta i orijenta na zemlji, koji omogucavaju odredjivanje prostornog polozaja vazduhoplova i vodjenje vizuelne orijentacije. 80. - Prema visini na kojoj se izvrsavaju, letovi mogu da budu: - brisuci letovi - na stvarnoj visini do 100 m; - letovi na malim visinama - na stvarnoj visini od 100 do 1.000 m; - letovi na srednjim visinama na visini od 1.000 do 5.000 m; - letovi na velikim visinama - na visini od 5.000 do 12.000 m. - letovi na vrlo velikim visinama - na visini iznad 12.000 m. 81. - Prema rejonu u kome se izvode i aerodromu slijetanja, letovi mogu da budu ja aerodromski, vanaerodromski i preleti. 82. - Aerodromski letovi su oni koji se izvrsavaju u aerodromskoj zoni i koje kontrolise i vodi AKL. 83. - Vanraerodromski letovi su oni koji se izvrsavaju van aerodromske zone, a slijetanje se vrsi na aerodrom polijetanja, a za helikoptere svi letovi van aerodromske zone, sa slijetanjem van heliodroma. 84. - Preleti su letovi u kojima se polijetanje vrsi sa jednog, a slijetanje na drugi aerodrom. 85. - Prema broju vazduhoplova koji izvrsavaju zadatak, letovi mogu da budu pojedinacni ili grupni. Pojedinacni letovi su oni kada se zadatak izvrsava pojedinacnim vazduhoplovom. Grupni let je let dva ili vise vazduhoplova koji lete u odredjenom poretku, u medjusobnoj vizuelnoj ili radarskoj vezi, pod komandom jednog starjesine, radi izvrsenja zajednickog zadatka. 86. - Trajanje leta racuna se od pocetka zaleta (za helikoptere koji polijecu bez zaleta od momenta pocetka uzleta) do izvrsetka protrcavanja (za helikoptere koji slijecu vertikalno do momenta

pristajanja). 5. METEOROLOSKI USLOVI ZA LETENJEH 87. - Prema stepenu uticaja na izvrsenje leta, meteoroloski uslovi se dijele na povoljne meteoroloske uslove (PMU -VMC), slozene meteoroloske uslove (SMU - IMC) i nepovoljne meteoroloske uslove. 88. - Povoljni meteoroloski uslovi za letenje su oni pri kojima vidljivost, vrsta, kolicina i visina oblaka omogucavaju vizuelno letenje na bezbjednoj visini. 89. - Slozeni meteoroloski uslovi za letenje su oni pri kojima su meteoloski elementi i pojave ispod minimuma za vizuelno letenje, pa je moguce samo letenje po instrumentima. Tu spadaju letovi: - u oblacima, - izmedju ili iznad oblaka, bez vidljivosti ili sa povremenom vidljivoscu zemlje (oblacnost pet osmina ili vise), - iznad mora i terena bez orijentira, kada se ne vidi obala ili prirodni horizont, - u stratosferi, na visinama iznad 15.000 m, - pri intenzivnim padavinama i sipecoj kisi, - ispod niskih oblaka i pri ogranicenoj vidljivosti, u dozvoljenim granicama do meteoroloskog minimuma za pilota, vazduhoplov i aerodrom. 90. - Nepovoljni meteoroloski uslovi za letenje su meteoroloski elementi i pojave opasni za letenje. 91. - Nepovoljni meteoroloski uslovi a polijetanje i slijetanje su: - oluja pracena jakim vjetrom, gradom ili ledenom kisom, - magla, sumaglica i padvine pri kojima je vidljivost ispod propisanog meteoroloskog minimuma za aerodrom ili vazduhoplov, - prizemni vjetar cija je brzina veca od propisane za doticni tip vazduhoplova, - posljedica ili snjezni pokrivac na PSS i SV cija je visina iznad dozvoljene za doticni tip vazduhoplova. 92. - Nepovoljni meteoroloski uslovi za let na

mars-ruti su: - olujna zona koja se ne moze obici, intenzivno zaledjivanje vazduhoplova koje se ne moze odstraniti pomoc uredjaja za razledjivanje na vazduhoplovu, - zaledjivanjevazduhoplova koji nije opremljen uredjajem za razledjivanje, - jako vertikalno strujanje (turbulencija) vazduha koje ugrozava bezbjednost letenja. 93. - Zabranjuje se letenje u nepovoljnim meteoroloskim uslovima, sem u izuzetnim slucajevima o cemu odluku donosi komandir samostalne avijacijske eskadrile i visi. 94. - Radi povecavanja bezbjednosti letenja u slozenim meteoroloskim uslovima, propisuje se meteoroloski minimum za pilota, vazduhoplov i aerodrom. 95. - Meteoroloski minimum za pilota predstavlja minimalne vrijednosti visine oblaka i vidljivosti orijentira pri kojima se pilotu dozvoljava polijetanje i slijetanje. Ovaj minimum zavisi od stepena osposobljenosti pilota. Odredjuje ga komandir avijacijske eskadrile za svakog pilota posebno. 96. - Meteoroloski minimum za vazduhoplov predstavljaju minimalna vrijednost visine oblaka, vidljivosti orijentira i maksimalna brzina vjetra (za hidroavion i stanje vodene povrsine), pri kojima letacko-tehnicke osobine vazduhoplova i njegova oprema, u sprezi sa odgovarajucom opremom na aerodromu, omogucuju bezbjedno polijetanje i slijetanje. Ovaj minimum propisuje se VTUP za upravljanje doticnim tipom vazduhoplova. 97. - Meteoroloski minimum za aerodrom predstavlja minimalna vrijednost visine oblaka i vidljivosti orijentira pri kojima je zavisno od reljea zejmljista, vjestackih prepreka i odgovarajuce opreme

aerodroma, mogucno bezbjedno polijetanje i slijetanje. Ovaj minimum propisuje se instrukcijom za koriscenje aerodroma. 98. - Pilot vazduhoplova moze da zapocne let samo ako su na aerodromu polijetanja uslovi jednaki ili iznad meteoroloskog minimuma propisanog za polijetanje, i da su na aerodromu slijetanja, prema prognozi 30 min pre i 30 min poslije predvidjenog vremena slijetanja, jednaki ili iznad meteoroloskog minimuma propisanog za slijetanje. 6. - LETACKA SLUZBA 1) Letacko zvanje 99. - Pod letackom sluzbom u A R BiH podrazumijeva se vrsenje duznosti na vojnim vazduhoplovima. Obavljaju je lica iz sastava A R BiH koja imaju odgovarajuce letacko zvanje. 100. - Vrste vojnih letackih zvanja, nacin njihovog sticanja, njihovo odrzavanje i prestanak propisuje se Pravilnikom o vojnim letacima i letackoj sluzbi. 101. - Da upravlja vojnim vazduhoplovom u svojstvu pilota, odnosno da leti u svojstvu clana posade vazduhoplova, ima pravo vojno lice koje ispunjava slijedece uslove: - da ima odgovarajuce letacko zvanje prema Pravilniku o vojnim letacima i letackoj sluzbi; - da je zdravstveno sposobno za obavljanje letacke duznosti na kategoriji vazduhoplova na kome izvrsava program letacke obuke; - da je teoretski i prakticno osposobljeno za izvrsenje zadatka na doticnom tipu vazduhoplova; - da mu je nadlezni starjesina izdao i odobrio zadatak za let; - da je prije leta provjerena i utvrdjena njegova osposobljenost, zdravstvena sposobnost i spremnost za izvrsenje zadatka.

102. Da bi mogao bezbjedno i uspjesno da izvrsava zadatke vojni letac mora da ima: - visoke moralne i karakterne osobine i volju da uporno, samopregorno i disciplinovano izvrsava postavljene zadatke; - solidnu teoretsku i prakticnu strucnu spremu, tehnicku obrazovanost i stalnu trenazu iz elemenata letacke obuke u granicama svoje osposobljenosti; - odlicnu psihofizicku kondiciju da moze bez teskoca da podnesi i najveca naprezanja u letenju. 2) Posada vazduhoplova 103. - Posadu vazduhoplova sacinjavaju letacko osoblje i pomocno osoblje u vazduhoplovu. Letacko osoblje (pilot, navigator, specijalistaletac, ucenik-letac) upravlja vazduhoplovom i vrsi druge poslove u vezi sa upravljanjem vazduhoplovom. Pomocno osoblje (domacin vazduhoplova i sl.) vrsi druge poslove u vazduhoplovu u letu tj.poslove koji nisu neposredno vezani za upravljanje vazduhoplovom. 104. - Zabranjuje se letenje vazduhoplovom bez potpune posade, ciji sastav propisuje Ministarstvo odbrane R BiH, posebno za svaki tip vazduhoplova. 105. - Clanove posade vazduhoplova za svaki let odredjuje komandir eskadrile ili visi starjesina. Radi kvalitetnijeg i bezbjednijeg izvrsenja zadataka, clanove posade vazduhoplova ne treba mijenjati sem kada je to neophodno. 106. - U vazduhoplovu u kome se prevozi do 30 putnika odredjuje se jedan domacin, a ako se prevozi vise od 30 putnika tada se odredjuje po jedan domacin za svai prinudni izlaz vazduhoplova. Izuzetno, duznost domacina vazduhoplova moze da obavlja i specijalista -letac iz sastava posade vazduhoplova.

107. - Svaki clan posade odgovoran je vodji vazduhoplova za licnu pripremljenost za let i vrsenje propisanih duznosti u toku leta i poslije slijetanja, zakljucno sa analizom leta. 108. - Lica koja se prevoze vazduhoplovom (putnici), bez obzira na cin i polozaj, duzna su da izvrsavaju naredjenja vodje vazduhoplova koja se odnose na red u vazduhoplovu i postupke u vanrednim slucajevima u letu. 109. - Kapetan vazduhoplova je pilot, a na visesedom vazduhoplovu, prvi pilot ili starjesina koji obucava ili provjerava pilota u letu. Izuzetno, pri izvrsenju posebnih zadataka, vodja vazduhoplova moze biti letac koga je odredio starjesina koji je izdao zadatak. 110. - Kapetan vazduhoplova je pretpostavljeni starjesina posadi vazduhoplova i rukovodi svim poslovima. On je odgovoran za pripremu letenja, red i disciplinu u vazduhoplovu za vrijeme leta, izvrsenje zadatka, bezbjednost letenja, odrzavanje i obezbjedjenje vazduhoplova na zemlji, van aerodroma baziranja. 3. Poznavanje, provjeravanje i ocjenjivanje vojnih letaca 111. - Letacke starjesine moraju dobro da poznaju strucnu i borbenu osposobljenost svojih letaca i to: - komandir odjeljenja, komandir eskadrile i komandant vazduhoplovne baze - osposobljenost svih letaca u potcinjenoj jedinici; - komandant RV i PVO - osposobljenost potcinjenih komandanata i komandira u prvom i drugom stepenu i svojih referenata letaca. 112. - Poznavanje letacke osposobljenosti potcinjenih letaca je osnova za pravilno planiranje

njihove obuke, izdavanja zadataka i pripremu leta, a postize se: - neprekidnim pracenjem toka rezultata letacke obuke, izdavanja zadataka i pripremu leta, a postize se - neprekidnim pracenjem toka, rezultata letacke obuke i uvjezbanosti svakog pojedinca; povremenom kontrolom, ispitivanjem i provjeravanjem letaca na zemlji i u letu. 113. - Nadleznost, rokove, nacin kontrole, ispitivanja i provjeravnja letaca, ocjenjivanje njihove strucne osposobljenosti, kao i evidentiranje, propisuje Uputstvo za rukovodjenje letackom obukom. 114. - Pracenje i provjeravanje zdravstvenog stanja, ocjenjivanje zdravstvene sposobnosti za vrsenje letacke sluzbe i orzavanje psihofizicke kondicije lettaca mora biti stalna briga i zadatak svakog letaca, sanitetskih organa RV i PVO, starjesina i komandi avijacijskih jedinica. U tom cilju svaki letac podlijeze: - zdravstvenoj kontroli prije leta, koju vrsi ljekar prema Uputstvu za medicinsko obezbjedjenje letenja prema Uputstvu za medicinsko obezbjedjenje letenja i skokova padobranom u RV i PVO; - redovnom ocjenjivanju zdravstvene sposobnosti prema Pravilniku o vojnoljekarskim komisijama za letace i padobrance; - vanrednom ocjenjivanju zdravstvene sposobnosti prema Pravilniku o radu VLJKL. Prekoracenje propisanih rokova za redovno ocjenjivanje zdravstvene sposobnosti povlaci za sobom zabranu vrsenja letacke sluzbe do izvrsenja pregleda. 115. - Stepen osposobljenosti pilota u upravljanju vazduhoplovom odredjuje se za vizuelno dnevno letenje, instrumentalno dnevno letenje i nocno letenje.

4) Odobravanje za samostalno letenje i naprezanje 116. - Odobrenje za samostalno letenje danju i nocu, u povoljnim i slozenim meteoroloskim uslovima, daje: - komandir avijacijske eskadrile - svim pitomcima, slusaocima i pilotima eskadrile; komandant vazduhoplovne baze - svim neposredno potcinjenim komandirima avijacijskih jedinica; organi za letacke poslove avijacijskih jedinica i Komande RV i PVO, u pogledu davanja odobrenja za samostalno letenje, imaju pravo komandira (komandanta) u odnosu na pilote koje su oni licno obucavali ili provjeravali. 117. - Starjesina koji odobrava pilotu samostalno letenje duzan je da ocjenu i odobrenje upise u propisan letacki dokumenat i odgovoran je za osposobljenost pilota za letenje u datim uslovima. 118. - Trajanje prekida u letenju poslije koga se pilotu ne dozvoljava samostalno letenje odredjuje komandir avijacijske eskadrile, zavisno od stepena osposobljenosti pilota u granicama normi koje propisuje Komanda RV i PVO. 119. - Naprezanje pilota (posade) u toku dana (noci) izrazeno u broju letova ili sati letenja, odredjuje komandir avijacijske eskadrile zavisno od psihofizicke kondicije letaca, a na osnovu normi propisanih programom letacke obuke. 120. - Za vrijeme izvrsavanja posebnih zadataka naprezanje propisuje starjesina koji izdaje posebni zadatak. 7. - SLUZBA KONTROLE LETENJA 121. - Sluzba kontrole letenja je zajednicki naziv za podrucne organizacijske jedinice KL: oblasnu kontrolu letenja, terminalnu kontrolu letenja (TKL) i aerodromsku kontrolu letenja (AKL) koju sacinjavaju

prilazna kontrola letenja i toranj. 122. - Sluzba kontrole letenja namjenjena je za kontrolu letenja i vodjenje svih vazduhoplova u BiH vazdusnom prostoru prema jedinstvenom sistemu, pruzanje podataka za identifikaciju objekata u vazduhu i kontrolu BiH vazdusnog prostora i postavljanje i odrzavanje tehnickih sredstava i uredjaja za vodjenje vazduhoplova. 123. - Podrucne organizacijske jedinice KL (OBKL, TKL i AKL) vrse slijedece poslove: - kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova u vazdusnom prostoru svoje nadleznosti; - propisano razdvajanje vazduhoplova i sprecavanje sudara vazduhoplova u letu; - sprecavanje sudara vazduhoplova s preprekama na manevarskim povrsinama aerodroma i pruzanje pomoci u sprecavanju sudara vazduhoplova na manevarskim povrsinama koje su u videokrugu: - prikupljanje i obradu podataka o planiranim i odobrenim letovima vazduhoplova koje kontrolise i vodi, kao i podatke o stvarnom polozaju i kretanju tih vazduhoplova; - ucesce, s nadleznim organima RV i PVO, u identifikaciji vazduhoplova, utvrdjivanju prisustva objekata u vazdusnom prostoru i obezbjedjivanju nepovredivosti vazdusnog prostora; - saradnja sa organima VOJIN koji vrse navodjenje ili vodjenje vazduhoplova; - pruzanje pomoci vazduhoplovu koji je u opasnosti i obavjestavanje nadleznih organa o tome; upoznavanje pilota o opasnim vremenskim pojavama kada takvim podacima raspolazu; - prijem podataka od posada iz vazduha o stanju vremena; - pokretanje akcije za traganje i spasavanje vazduhoplova i preduzimanje propisanih mjera.

124. - Oblasna kontrola letenja je podrucna organizacijska jedinica KL koja vrsi kontrolu letenja i vodjenja vazduhoplova u vazdusnom prostoru podrucja OBKL. Oblasna kontrola letenja, sem poslova navedenih u tac. 123. ovog pravila, vrsi i slijedece poslove: - koordinira rad sa oblasnim, terminalnim i aerodromskim KL; - daje saglasnost za lansiranje raketa protiv gradonosnih oblaka i lansiranje drugih letecih objekata u naucne, sportske i slicne svrhe u vazdusnom prostoru van terminala i pravovremeno obavjestava nadlezni OC RV i PVO, AKL i TKL o rejonima u kojima ce se vrsiti lansiranje. 125. - Terminalna kontrola letenja je podrucna organizacijska jedinica RUKL koja vrsi kontrolu letenja i vodjenja vazduhoplova u vazdusnom prostoru terminalne zone. Terminalna kontrola letenja sem poslova navedenih u tac. 123 ovog pravila vrsi i slijedece poslove: - koordinira rad sa oblasnim i aerodromskim kontrolama letenja; - daje saglasnost za lansiranje raketa protiv gradonosnih oblaka i lansiranje drugih letecih objekata u naucne, sportske i slicne svrhe u vazdusnom prostoru terminala i pravovremeno obavjestava nadlezni OC RV i PVO, OBKL i AKL o rejonima u kojima ce se vrsiti lansiranje. 126. - Aerodromska kontrola letenja je podrucna organizacijska jedinica RUKL koja vrsi kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova u vazdusnom prostoru aerodromske zone i na manevarskim povrsinama aerodroma. Aerodromska kontrola letenja, sem poslova navedenih u tac.123. ovog pravila, vrsi i slijedece poslove: - izradjuje centralizovani plan letenja za sve avijacijske jedinice koje istovremeno izvode letenje; obezbjedjuje letenje na aerodromu; - koordinira rad

sa oblasnim, terminalnim i aerodromskim kontrolama letenja. Glava II RUKOVODJENJE LETENJEM 127. - Rukovodjenje letenjem je skup djelatnosti, postupaka i mjera koje se preduzimaju s ciljem da se letenje izvrsi bezbjedno, organizovano i potpuno po obimu, sadrzaju i kvalitetu, da se analiziraju uspjesi, utvrde nedostaci i preduzmu mjere zanjihovo otklanjanje. 128. - Rukovodjenje letenjem obuhvata: planiranje i organizovanje letenja, - izdavanje zadataka za letenje, - pripremu letenja, - obezbjedjenje letenja, - kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova, izvjestavanje o letenju, - analizu letenja. 129. - Komandiri (komandanti), njihovi zamjenici i pomocnici, kao i ostale starjesine komandi avijacijskih jedinica moraju se u potpunosti angazovati u pripremi, organizovanju i izvodjenju letenja svojih jedinica. 1. - SASTAV I DUZNOSTI DEZURNE SMJENE ZA KONTROLU LETENJA I VODJENJE VAZDUHOPLOVA I OBEZBJEDJENJE LETENJA 130. - Kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i obezbjedjenje letenja vrsi dezurna smjena koju cine: - dezurna ekipa avijacijske jedinice, - dezurna ekipa AKL i - dezurna ekipa za obezbjedjenje letenja. 1) Dezurna ekipa avijacijske jedinice 131. - Dezurnu ekipu avijacijske jedinice za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplovu i obezbjedjenje letenja cine: - rukovodilac letenja (RL); - pomocnik rukovodioca letenja (po potrebi); - dezurni letenja (DL); - rukovodilac dejsava na poligonu (po potrebi); - rukovodilac ekipe za obiljezavanje,

navodjenje i obezbjenje u rejonu za skakanje padobranom (po potrebi); - dezurna posada za traganje i spasavanje . 132. - Na duznost rukovodioca letenja odredjuje se: - pri letenju samostalnog odjeljenja komandir odjeljenja ili iskusan pilot (vodja para); - pri letenju jedne eskadrile - komandir eskadrile, njegov zamjenik ili pomocnik za GRB ili navigaciju; - pri letenju dve i vise eskadrila jedne bigade ili dve i vise eskadrila iz razlicitih avijacijskih jedinica - komandant brigade, njegov zamjenik, pomocnik za letacke poslove ili referenti za GRB i navigaciju. 133. - Rukovodilac letenja je pretpostavljeni starjesina osoblju dezurne ekipe avijacijske jedinice, starjesini dezurne ekipe AKL, starjesini dezurne ekipe vb za obezbjedjenje letenja kao i letackom osoblju koje ucestvuje u letenju. 134. - Odluke i naredjenja starjesina avijacijskih jedinica u vezi s letenjem sprovode se samo preko rukovodioca letenja. 135. - Rukovodilac letenja odgovoran je da se letenje izvodi bezbjedno, organizovano, disciplinovano u duhu odredbi ovog pravila i drugih propisa kojima je regulisano organizovanije, izvodjenje i obezbjedjenje letenja. 136. - Zabranjuje se zamjena rukovodioca letenja za vrijeme dezurstva, izuzev kada on iz bilo kog razloga nije u stanju da vrsi duznost. U tom slucaju, duznost RL, preuzima njegov pomocnik ili starjesina dezurne ekipe AKL, izvjestava starjesinu koji je odredio rukovodioca letenja, a ovaj odredjuje drugog rukovodioca letenja. 137. - Za vrijeme vrsenja duznosti RL se nalazi na tornju AKL.

Njegove duznosti su: a) Za vrijeme prethodne pripreme: - da se prouci plan letenja; - da se upozna sa prognozom vremena; - da se upozna sa ornitoloskim uslovima; - da se upozna sa stanjem sredstava za vezu i ZNS na aerodromu baziranja i alternativnim aerodromima; da izvrsi prethodnu pripremu sa dezurnom ekipom avijacijske jedinice; - da izvrsi kontrolu kvaliteta prethodne pripreme dezurne ekipe AKL i po potrebi, izda dopunska naredjenja i uputstva; - da izvjesti starjesinu koji ga je odredio na duznost o mjerama koje su preduzete za obezbjedjenje letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja. b) Za vrijeme i z v r s n e p r i p r e m e : - da starjesini koji ga je odredio na duznost podnese na uvid centralizovani plan letenja; - da se upozna sa stanjem manevarskih povrsina aerodroma, sredstava za vezu i ZNS; - da provjeri spremnost alternativnih aerodroma, poligona i rejona za skakanje padobranom i izbacivanje tereta; - da se upozna sa stvarnim stanjem i prognozom vremena; - da se upozna sa planiranim letenjem avijacijskih jedinica sa drugim aerodroma, saobracajem civilne avijacije sa drugih aerodroma, saobracajem civilne avijacije u djelu vazdusnog prostora izvrsavanja zadataka, kao i zabranama i ogranicenjima u letenju; - da se upozna sa ornitoloskim uslovima u aerodromskoj zoni; - da provjeri spremnost osoblja dezurne smjene za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i obezbjedjenje letenja i, po potrebi, izda dopunska naredjenja i uputstva; da izvjesti starjesinu koji ga je odredio na duznost o spremnosti aerodroma, poligona, rejona za skakanje padobranom i izbacivanje tereta i dezurne smjene. c) Za vrijeme l e t e nj a :

- odlucuje o zabrani polijetanja - slijetanja zbog tehnicke neispravnosti aerodroma (tehnicki QGO), nepovoljnih meteoroloskih uslova (meteoroloski QGO) i drugih okolnosti; - odlucuje, s obzirom na meteoroloske uslove, o promjeni pravila za vizuelno ili instrumentalno letenje u aerodromskoj zoni; zabranjuje letenje pilotu vazduhoplova koji je ucinio prekrsaj discipline letenja ili grubu gresku u upravljanju vazduhoplovom i preduzima druge mjere bezbjednosti letenja; - prema potrebi, naredjuje dopunsko izvidjanje vremena, ornitoloskih uslova i kontrolu ispravnosti ZNS; - naredjuje pokretanje akcije traganja i spasavanja vazduhoplova i pruzanje pomoci posadi i putnicima vazduhoplova prilikom udesa u aerodromskoj zoni; - upozorava starjesine dezurne ekipe AKL na nepravilno vrsenje duznosti pojedinih lica iz ekipe i zahtjeva preduzimanje ogovarajucih mjera. 138. - Po zavrsenom letenju RL podnosi izvjestaj najstarijem starjesini avijacijske jedinice koja je planirala letenje i svom pretpostavljenom starjesini. 139. - Na duznost pomocnika rukovodioca letenja odredjuje se iskusan pilot, komandir odjeljenja i visi. Radno mjesto pomocnika rukovodioca letenje je na tornju AKL ili gdje mu RL odredi. 140. - Duznosti pomocnika rukovodioca letenja su: a) Za vrijeme p r e t h o d n e i i z v r s n e p r i p r e m e letenja: - da se upozna sa planom letenja; - da se upozna sa meteoroloskim i ornitoloskim uslovima na aerodromskoj zoni; - da prouci nacine pruzanja pomoci vazduhoplovima koji su u opasnosti; - da prouci postupke pilota vazduhoplova u vanrednim slucajevima u letu.

b) Za vrijeme l e t e nj a : - da vazduhoplovu koji je u opasnosti naredjenja i uputstva u skladu sa propisanim postupcima za doticni tip vazduhoplova u vanrednim slucajevima. 141. - Kada se na aerodromu planira letenje vise tipova vazduhoplova, rukovodiocu letenja moze da se odredi jedan ili vise pomocnika, zavisno od njihove osposobljenosti. 142. - Na duznost dezurnog letenja odredjuje se komandir odjeljenja ili iskusan pilot avijacijske jedinice koja je planirala letenje. Kada letenje istovremeno izvodi vise tipova vazduhoplova, moze da se odredi jedan ili vise dezurnih letenja, zavisno od njihove osposobljenosti. 143. - Radno mjesto dezurnog letenja nalazi se lijevo od PSS, u visini slova T, na mjestu koje omogucava neprekidno osmatranje manevarskih povrsina koje vazduhoplovi koriste za ulazak na PSS, zalet i pristajanje, kao i vazdusnog prostora u kome let i pristajanje, kao i vazdusnog prostora u kome vazduhoplovi vrse prilazenje za slijetanje. Na raspolaganju ima radio-stanicu, signalna i pirotehnicka sredstva. U vrsenju duznosti pomaze mu dezurni signalista. 144. - Kada se na aerodromu koristi vise PSS, dezurni letenja se odredjuje za svaku PSS, a izuzetno tu duznost na manje opterecenim PSS moze da obavlja dezurni signalista. 145. - Izdavanje naredjenja, uputstava i obavjestenja pilotu od strane dezurnog letenja mora biti iskljucivo radi sprecavanja udesa vazduhoplova u vozenju, polijetanju i slijetanju. Kada dezurni letenja preuzme kontrolu nad odredjenim vazduhoplovom, on je preuzeo i odgovornost za kontrolu leta nad tim vazduhoplovom, a rukovodilac

letenja i kontrolor letenja na tornju AKL prestaju da izdaju naredjenja, uputstva ili obavjestenja pilotu tog vazduhoplova. 146. - Duznosti dezurnog letenja su da: zaustavi vozenje i zabrani izlazak na PSS i polijetanje vazduhoplova ako postoji opasnost od sudara sa drugim vazduhoplovom ili preprekom, ili ako na vazduhoplovu primjeti neispravnost; - zabrani slijetanje vazduhoplova sa neizvucenim stajnim organima ili ako na PSS ima prepreka; - preuzme kontrolu i vodjenje vazduhoplova sa neizvucenim stajnim organima ili ako na PSS ima prepreka; preuzme kontrolu i vodjenje vazduhoplova kada mu to naredi rukovodilac letenja ili kontorolor letenja na tornju AKL; - u slucaju ociglednog ugrozavanja bezbejednosti letenja zbog grube greske pilota, intervenise davanjem uputstva preko radio-stanice radi sprecavanja udesa; - evidentira grube greske pilota u upravljanju vazduhoplovom pri polijetanju slijetanju i prekrsaje discipline letenja; - zabrani kretanja vozila i ljudi u vidno dijelu manevarskih povrsina koji ugrozavaju bezbjednost letenja. 147. - Na duznost rukovodioca dejstava na poligonu za GRB ciljeva na zemlji i GCV odredjuju se komandiri i komandanti avijacijskih jedinica, njihovi zamjenici i pomocnici, odnosno referenti za GRB, kao i referenti za GRB u komandama visih vazduhoplovnih baza. 148. - Rukovodila dejstava na poligonu potcinjen je starjesini koji ga je odredio na duznost, a kada se poligon nalazi u aerodromskoj zoni, potcinjen je i rukovodiocu letenja. Duznost rukovodioca dejstava na poligonu propisane su instrukcijom za koriscenje poligona.

149. - Na duznost rukovodioca ekipe za obiljezavanje, navodjenje i obezbjedjenje u rejonu za skakanje padobranom odredjuje se padobranski instruktor. Potcinjen je rukovodiocu skakanja, a ako se rejon za skakanje nalazi u aerodromskoj zoni - i rukovodiocu letenja. Duznost rukovodioca ekipe propisane su Pravilom skakanja padobranom. 150. - Obezbjedjenje i rukovodjenje izbacivanjem tereta iz vazduhoplova vrsi se prema VTUP za upravljanje doticnim tipom vazduhoplova i uputstvu Desantiranje iz turboelisnih aviona. 151. - Sastav dezurne posade vazduhoplova za traganje i spasavanje propisuje se Uputstvom za traganje i spasavanje. Za traganje i spasavanje odredjuje se helikopter ili laki avion visestruke namjene. Kada je to neophodno, rukovodilac letenja odredjuje i druge vazduhoplove i sredstva (vozila), kao i pjesacke ekipe za traganje i spasavanje. Dezurna posada vazduhoplova za traganje i spasavanje, kao i posada drugog vazduhoplova koji vrsi traganje i spasavanje, mora biti osposobljena za letenje u SMU. 2) Dezurna ekipa AKL 152. - Dezurna ekipa AKL za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i obezbjedjenje letenja, cine: starjesina (sef) dezurne ekipe - kontrolor letenja; pomocnik starjesine dezurne ekipe - kontrolor letenja; - pomocnik starjesine dezurne ekipe AKL - kontrolor letenja (po potrebi); - pomocnik kontrola letenja na tornju - avio-dispecer (po potrebi); - kontorolor letenja u prilaznoj kontroli letenja (po potrebi); - dezurni u prijavnici AKL; - pomocnik kontrolora letenja (aviodispecer za najavu i obezbjedjenje letenja); - dezurna tehnicka ekipa. 153. - Na duznost starjesine dezurne ekipe AKL

odredjuje se kontrolor letenja sa vazecom dozvolom za vrsenje poslova kontrole letenja i vodjenje vazduhoplova. Starjesina dezurne ekipe AKL potcinjen je nacelniku AKL, a za vrijeme letenja avijacijske jedinice - operativno je potcinjen rukovodiocu letenja. 154. - Duznosti starjesine dezurne ekipe AKL su: a) Za vrijeme p r e t h o d n e p r i p r e m e: - da centralizovani plan letenja podnese uvid rukovodiocu letenja i nacelniku AKL; - da se upozna sa stanjemi promjenama u radu ZNS i sredstava za vezu KL, kao i rezimom letenja u vazdusnom prostoru zone aerodroma baziranja i alternativnih aerodroma; - da se upozna sa prognozom vremena i ornih letova; - da izvrsi pripremu osoblja dezurne ekipe AKL, osoblja koje vrsi navigacijsko obezbjedjenje leenja i da izvjesti nacelnika AKL i RL o sadrzaju i kvalitetu pripreme. b) Za vrijeme i z v r s n e p r i p r e m e: - da provjeri da li su najavljeni letovi odobreni; - da provjeri spremnost alternativnih aerodroma za prihvat vazduhoplova; - da provjeri ispravnost manevarskih povrsina, sredstava za vezu KL i ZNS na aerodromu i da starjesini dezurne ekipe vb postavi zahtjev za obiljezavanje opasnih mjesta na manevarskim povrsinama; - da se upozna sa stvarnim stanjem vremena i sa prognozom vremena; - da se upozna sa ornitoloskim uslovima u aerodromskoj zoni; - da provjeri spremnost dezurne ekipe AKL i osoblja koje vrsi navigacijsko obezbjedjenje letenja; c) Za vrijeme l e t e nj a : - da kontrolise rad osoblja dezurne ekipe AKL i po potrebi, daje neophodna uputstva; - da je u stalnoj vezi sa rukovodiocem letenja i da ga izvjestava o svim promjenama koje uticu na kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova. Starjesina dezurne ekipe AKL obavlja

i duznosti kontrolora na tornju ili u prilaznoj KL. 155. - Duznosti kontrolora letenja na tornju su da: - vrsi kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova na manevarskim povrsinama aerodroma i u vazdusnom prostoru aerodromske zone; - obavjestava pilote vazduhoplova o promjenama rezima letenja u vazdusnom prostoru aerodromske zone, nailasku opasnih vremenskih pojava i daje druga obavjestenja koja mogu da uticu na bezbjednost letenja; - prima izvjestaje od posada iz vazduha o stanju vremena i dostavlja ih AMSt; - izvjestava RL o vazduhoplovu koji se nije javio do odredjenog vremena i postupa na nacin propisan ovim pravilom; - vazduhoplovu koji je u opasnosti, zavisno od vrste i stepena opasnosti, pruza pomoc ili predaje kontrolu nad njim RL ili pomocniku rukovodioca letenja, kontroloru u prilaznoj KL, dezurnom letenja ili drugom ovlascenom organu RV i PVO koji mu moze pruziti efikasniju pomoc; izdaje naredjenja dezurnoj sanitetskoj, protivpozarnoj i deponaznoj eipi za intervenciju pri udesu vazduhoplova na aerodromu i u blizoj okolini; obavjestava starjesinu dezurne avijacijske ekipe o broju, tipu i vremenu dolijetanja vazduhoplova sa drugih aerodroma koje treba prihvatiti; - koordinira kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova sa TKL i OBKL i obavjestava ih kada nastupi meteoroloski ili tehnicki QGO aerodroma; - kontrolise ispravnost sredstava za vezu kontrole letenja i ZNS; - evidentira prekrsaje discipline letenja, radio-saobracaja i kretanja ljudi i vozila na manevarskim povrsinama aerodroma, preduzima propisane mjere i o tome izvjestava rukovodioca letenja i nacelnika AKL. 156. - Na duznost pomocnika starjesine dezurne ekipe AKL odredjuje se kontrolor letenja sa vazecom

dozvolom za vrsenje poslova kontrole letenja i vodjenje vazduhoplova. 157. - Za vrijeme prethodne i izvrsne pripreme, pomocnik starjesine dezurne ekipe AKL radi zajedno sa starjesinom dezurne ekipe AKL ili samostalno obavlja poslove iz njegove nadleznosti. Za vrijeme letenja vrsi poslove koje mu odredi starjesina dezurne ekipe AKL. 158. - Na duznost pomocnika kontrolora letenja na tornju (avio-dispecera) odredjuje se lice iz AKL. Duznost mu je da avio-dispeceru za najavu i obezbjedjenje letenja dostavlja podatke o vremenu polijetanja i slijetanja vazduhoplova i obavlja druge poslove po nalogu kontrolora letenja na tornju. 159. - Na duznost kontrolora letenja u prilaznoj KL odredjuje se kontrolor letenja sa vazecom dozvolom za vrsenje poslova kontrole letenja i vodjenje vazduhoplova u prilaznoj KL. 160. - Duznost kontrolora u prilaznoj KL su: da se prije pocetka letenja upozna sa planom letenja i stavarnim stanjem i prognozom vremena; - da provjeri ispravnost ZNS na aerodromu, posebno slijetno radara; - da, vrsi radarsku kontrolu leta vazduhoplova za sve vrijeme letenja, bez obzira na doba dana i meteoroloske uslove, u skladu sa tehnickim mogucnostima slijetnog radara; - da da obavjestenje o smjeru i udaljenosti vazduhoplova u odnosu na aerodrom kada to zahtjeva pilot vazduhoplova ili kontrolor na tornju AKL; - da vrsi radarsko osmatranje meteoroloskih uslova na zahtjev starjesine dezurne ekipe AKL i u skladu sa tehnickim mogucnostima slijetnog radara. 161. Kontrolor u prilaznoj KL duzan je a pilotu vazduhoplova naredi prekid prilazenja u slijedecim

slucajevima: - kada velicina odstupanja vazduhoplova od prilazne ravni za slijetanje predje dozvoljene vrijednosti; - kada je prekinut radarski kontakt sa vazduhoplovom; - kada kontrolor na tornju AKL nije odobrio slijetanje vazduhoplovu; - kada drugi vazduhoplov ugrozava bezbjednost letenja vazduhoplovu koji vrsi prilazenje za slijetanje. 162. - Na duznost dezurnog u prijavnici AKL odredjuje se kontrolor letenja ili avio-dispecer. Odredjuje ga nacelnik AKL, a za vrijeme dezurstva potcinjen je starjesini dezurne ekipe AKL. Njegove duznosti su: - da provjeri da li su kontrole letenja aerodroma opredjeljenja i alternativnih aerodroma potvrdile spremnost za prihvat vaduhoplova; - da pilotu vazduhoplova pruzi potrebne podatke za navigacijsko obezbjedjenje letenja; - da podatke iz plana leta dostavi OBKL i kontrolu na tornju AKL najkasnije 15 min prije planiranog polijetanja vazduhoplova; - da vrsi i druge poslove u vezi sa navigacijskim obezbjedjenjem letenja koje mu naredi starjesina dezurne ekipe AKL. 163. - Na duznost pomocnika kontrolora letenja (avio-dispecera za najavu i obezbjedjenje letenja) odredjuje se lice iz AKL. Odredjuje ga nacelnik AL i za vrijeme dezurstva potcinjen je starjesini dezurne ekipe AKL. Njegove duznosti su: - prima planove letenja avijacijskih jedinica i sacinjava centralizovani plan letenja ukoliko dvije i vise jedinica koje baziraju na aerodromu lete u istom sartnom vremenu i dostavlja ga na uvid starjesini dezurne ekipe AKL; - vrsi najavu planiranog letenja nadleznom OC i OBKL; - prima podatke o polijetanju i slijetanju vazduhoplova i prenosi ih nadleznom OC i OBKL; - izvjestava

nadlezni OC i OBKL o razlozima neizvrsenja vanaaerodromskih letova i preleta najkasnije jedan cas po isteku planiranog vremena; - dostavlja izvjestaj o izvrsenom letenju OC i OBKL. 164. - Dezurnu tehnicku ekipu cini ljudstvo iz RUKL opremljeno alatom i rezervnim dijelovima za odrzavanje i opravku sredstava za vezu KL i ZNS. Odredjuje je nacelnik AKL i za vrijeme dezurstva potcinjena je starjesini dezurne ekipe AKL. 3. Dezurna ekipa za obezbjedjenje letenja 165. - Dezurnu ekipu za obezbjedjenje letenja i cine: - starjesina dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja, - dezurni meteorolog, - dezurna sanitetska ekipa, - dezurna protivpozarna ekipa, - dezurna deponazna ekipa, - dezurna ekipa za prihvat i otpremu vazduhoplova, - dezurna ekipa sa svjetlosnosignalim sredstvima. 166. - Na duznost starjesine dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja odredjuje se oficir vazduhoplovnotehnicke sluzbe iz vazduhoplovne baze. Njegove duznosti su: - da prisustvuje koordinaciji u procesu planiranja letenja; - da se upozna sa planovima letenja avijacijskih jedinica i njihovim zahtjevima za obezbjedjenje letenja ; - da komandantu vazduhoplovne baze predlozi jacinu i sastav dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja saglasno potrebama planiranog razvoja letenja; - da provjeri sadrzaj i kvalitet pripreme dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja; - da najkasnije pola sata prije pocetka letenja izvjesti komandanta vazduhoplovne baze, RL i starjesinu dezurne ekipe AKL o spremnosti dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja; - da u toku letenja prati obezbjedjenje letenja i preduzima potrebne mjere; - da obavjesti ekipu za prihvat, opsluzivanje i otpremanje vazduhoplova sa drugih

aerodroma o dolasku vazduhoplova. 167. - Duznosti dezurnog meteorologa su: - da ucesnike u organizovanju i izvrsenju letenja upozna sa stvarnim stanjem i prognozom vremena za period letenja; - da ucestvuje u izdavanju zadataka i pripremi posade za izvidjanje vremena; - da posadi vazduhoplova koja vrsi prelet izda meteoroloski bilten; - da prati razvoj vremena u rejonima letenja i na alternativnim aerodromima i izvjestava RL i starjesinu dezurne ekipe AKL o promjeni meteoroloskih uslova; - da pravovremeno upozori RL i starjesinu dezurne ekipe AKL o nailasku opasnih vremenskih pojava; da izvjesti RL i starjesinu dezurne ekipe AKL da nastupaju meteoroloski uslovi propisani za meteoroloski QGO aerodroma; - da od pilota vazduhoplova, posebno onih koji su vrsili izvidjanje vremena, prikuplja podatke o stanju vremena i dostavlja ih AMSt. 168. - Dezurnu sanitetsku ekipu cini ljekar ili medicinski tehnicar sa bolnicarom, sanitetskim vozilom i sanitetskim kompletom. Ljekar ili medicinski tehnicar se nalaze u ambulanti na aerodromu u stanju pripravnosti za sve vrijeme letenja, dok se bolnicar sa vozilom i sanitetskim kompletom nalazi pored tornja AKL ili na mjestu koje odredi rukovodilac letenja. Duznost sanitetske ekipe je da pruzi hitnu medicinsku pomoc posadi i putnicima u slucaju nezgode ili udesa vazduhoplova na aerodromu i blizoj okolini. 169. - Protivpozarnu ekipu cini potreban broj pozaraca sa protivpozarnim vozilom i namjenjena je za gasenje pozaa na aerodrom. Za vrijeme dezurstva, ekipa se nalazi na mjestu koje joj odredi rukovodilac letenja. Zavisno od kategorije aerodroma i drugih

uslova, odredjuje se 1-3 protivpozarne ekipe. 170. - Dezurnu deponaznu ekipu cini ljudstvo vazduhoplovno-tehnicke jedinice vazduhoplovne baze sa potrebnim alatom i sredstvima. Namjenjena je za sklanjanje vazduhoplova koji su pretrpjeli udes na aerodromu i blizoj okolini. 171. - Dezurnu ekipu za prihvat, opsluzivanje i otpremu vazduhoplova koji dolijecu sa drugih aerodroma cini ljudstvo iz vazduhoplovne baze. Osoblje dezurne ekipe za prihvat vazduhoplova za vrijeme dezurstva u radnom vremenu radi na svojim radnim mjestima, i posto primi obavjestenja starjesine dezurne ekipe logisticke jedinice za obezbjedjenje letenja o dolijetanju vazduhoplova sa drugih aerodroma izvrsava propisane duznosti. Kada je najavljen prihvat ili otprema vazduhoplova sa drugog aerodroma u vanradno vrijeme, komandant logisticke jedinice moze da naredi ekipi da produzi dezurstvo dok se vazduhoplov ne prihvati (otpremi). 172. - Dezurnu ekipu sa svjetlosno-signalim sredstvima cini potreban broj ljudi iz jedinice veze logisticke jedinice, kao i stalna i pokretna svjetlosnosignalna sredstva. 173. - Stalna i pokretna svjetlosno-signalna sredstva su namjenjena za obiljezavanje manevarskih povrsina aerodroma, prepreka i opasnih mjera na njima i u njihovoj neposrednoj blizini, kao i za signaliziranje koje vrsi dezurni signalista. Ljudstvo dezurne ekipe sa svjetlosno-signalnim sredstvima duzno je da prije pocetka letenja provjeri ispravnost rada stalnih svjetlosno-signalnih sredstava, a pokretna sredstva postavi na manevarske povrsine i obiljezi opasna mjesta na njima prema zahtjevu

starjesine dezurne ekipe AKL i najkasnije 30 min prije pocetka letenja izvjestiti o tome starjesinu dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja. Svjetlosno signalna sredstva za obiljezavanje manevarskih povrsina aerodroma data su u prilogu. 174. - Na duznost dezurnog signaliste odredjuje se vojnik iz ekipe sa svjetlosno-signalim sredstvima koji je osposobljen za tu duznost. Za vrijeme dezurstva on se nalazi lijevo od PSS, u visini slova T. Kada samostalno vrsi duznost, ima telefonsku vezu sa kontrolom letenja na tornju AKL i dezurnim letenja i izvrsava njihova naredjenja. Za signaliziranje ima na raspolaganju signalna platna, barjacice i signalni pistolj sa raketama u boji. 175. - Duznosti dezurnog signaliste kada samostalno vrsi duznost su da: - odobrava izlazak na PSS, polijetanje i slijetanje vazduhoplovu koji nema radio-stanicu; - zaustavlja vozenje, zabranjuje izlazak na PSS, polijetanje i slijetanje vazduhoplovu ako postoji opasnost od sudara sa drugim vazduhoplovom ili preprekom na manevarskim povrsinama; zabranjuje polijetanje vazduhoplovu na kome primjeti neispravnost i slijetanje vazduhoplovu na ne izvucenim stajnim organima; - zabrani kretanje vozila i ljudi koji neposredno ugrozavaju bezbjednost letenja. Ugovoreni signali za vezu izmedju dezurnog signaliste i pilotu danju dati su u prilogu ovog pravila. 4) Kontrola letenja i vodjenje vazduhoplova u zoni TKL i podrucju OBKL 176. - Kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova u zoni TKL i podrucju OBKL vrsi dezurna smjena TKL, odnosno OBKL. Sastav dezurne smjene, vrijeme i nacin rada propisani su Pravilnikom o radu sluzbe KL.

177. - Za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova u zoni TKL i podrucju OBKL odgovoran je starjesin (sef) dezurne smjene TKL, odnosno OBKL, a za bezbjednost vazduhoplova u sektoru OBKL starjesina sektora. 2. - PLANIRANJE I ORGANIZOVANJE LETENJA 1) Planiranje letenja 178. - Letenje planiraju: - komandiri avijacijskih eskadrila (samostalnih avijacijskih odjeljenja) i komandanti avijacijskih brigada, na osnovu mjesecnog (periodicnog) plana letacke obuke i naredjenja pretpostavljenog starjesine; 179. - Planiranje letenja obuhvata: - procjenu uslova i elemenata koji uticu na odluku o letenju; koordinaciju u procesu planiranja; - izradu plana letenja. 180. - Uslovi i elementi koje treba cijeniti pri donosenju odluke o letenju su: - tok izvrsenja zadataka iz mjesecnog (periodicnog) plana letacke obuke i zadaci koje treba planirati; - stvarni stepen osposobljenosti letaca; - mogucnosti sopstvene vazduhoplovnotehnicke jedinice za priremu i opsluzivanje vazduhoplova; - mogucnosti logistickog bataljona i jedinice VTSl za snabdijevanje, opsluzivanje i obezbjedjenje letenja; - mogucnosti sluzbi KL, jedinica VOJIN i dr. za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i obezbjedjenje letenje; - stanje aerodroma baziranja, ZNS, alternativnih aerodroma (letilista, heliodroma, hidrodroma); - meteoroloski uslovi i prognoza vremena; - ornitoloski uslovi u aerodromskoj zoni; - uslovi i rezimi letenja u vazdusnom prostoru, zoni aerodroma baziranja, susjednih i alternativnih aerodroma; - raspolozivo

vrijeme za pripremu letenja i drugi uslovi i elementi koji mogu da uticu na odluku o letenju. Planiranje letenja vrsiti prije svega u rejonima aerodroma baziranja. 181. - Koordinacija u procesu planiranja letenja vrsi se izmedju komandira (komandanata) avijacijskih jedinica koje baziraju na istom aerodromu, nacelnika AKL ili njihovih predstavnika. Koordinacija u procesu planiranja avijacijskih jedinica koje baziraju na podrucju OBKL vrsi se na osnovu sedmicnih (periodicnih) planova letenja jedinica. Koordinacijom se usaglasava i odredjuje: startno vrijeme i njegova podjela na smjene i izlaze; nacin koriscenja ociglednih sredstava za pripremu letenja; - nacin koriscenja ZNS, zona, letilista i heliodroma; - nacin koriscenja sredstva za kontrolu izvrsenja zadataka; - vrijeme, posada i nacin izvidjanja vremena; - jacina, sastav i vrijeme rada dezurne smjene za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja; - nacin snabdijevanja, opsluzivanja i obezbjedjenja avijacijskih jedinica; - nacin koriscenja vazdusnog prostora u rejonima planiranog letenja sa jedinicama koje istovremeno koriste taj vazdusni prostor. 182. - Plan letenja predstavlja odluku starjesine avijacijske jedinice za predstojece letenje. Zavisno od doba dana za koje se letenje planira, plan letenja moze da bude dnevni ili nocni, a zavisno od osposobljenosti pilota, meteoroloskih uslova i vrste letova, plan letenja se , po pravilu izradjuje u dvije varijante: glavni i rezervni. Glavni plan izradjuje se za letenje po primarnim zadacima iz plana letacke obuke. Rezervni plan

izradjuje se za letenje u slucaju kad glavni plan ne moze da se realizuje zbog promjene nekog od bitnih uslova koji obezbjedjuju njegovo izvrsenje. Za letenje jednog aviona sa jednim avio-polijetanjem (a/p) plan letenja se ne izradjuje vec se vrsi samo najava leta nadleznoj sluzbi KL. 183. - Plan letenja mora da sadrzi: a) Za aerodromske letove: - jedinicu i vrijeme izvodjenja letenja - broj i tip vazduhoplova, cin, prezime i ime pilota, broj vjezbe po PLO i broj letova za svaku vjezbu; - vrijeme polijetanja i slijetanja svakog vazduhoplova (grupe); - pozivne znake jedinice i indekse pilota; - potrebna ZNS i druga sredstva. b) Za vanaerodromske letove: Isto kao pod a), a sem toga i: - visinu i mars-rutu leta, alternativne aerodrome i vrijeme njihove spremnosti. c) Za prelete: - Isto kao pod b), a sem toga, i aerodrom slijetanja i vrijeme njegove spremnosti. 184. - Pri izvrsavanju vanrednih zadataka na terenu duze od jednog dana, komandir (vodja vazduhoplova) vrsi najavu letenja dostavljanjem najblizoj sluzbi KL podataka o rejonu, visini, vremenu rada i zadatku, po danima izvrsenja. 185. - Planletenja avijacijska jedinica dostavlja dostavlja AKL u roku koji je propisan Pravilnikom o radu sluzbe KL. Pretpostavljeni starjesina kome je plan letenja dostavljen na uvid ima pravo da ga izmjeni ili zabrani. 2) Organizovanje letenja 186. - Organizovanje letenja je skup djelatnosti, postupaka i mjera koje se preduzimaju u avijacijskoj jedinici i AKL radi ostvarivanja sto povoljnijih uslova za pripremu i izvodjenje letenja. 187. - Organizovanje u avijacijskoj jedinici

obuhvata: - postavljanje zahtjeva za snabdijevanje, opsluzivanje i obezbjedjenje letenja; - postavljanje zahtjeva AKL za navigacijsko obezbjedjenje letenja; postavljanje zahtjeva pretpostavljenoj komandi za ogranicenje ili zabranu letenja iznad odredjenog podrucja u vazdusnom prostoru; - trazenje odobrenja od nadlezne komande za letenje u zabranjenim ili uslovno zabranjenim zonama bez ogranicenja; izdavanje naredjenja rukovodiocu sopstvene vazduhoplovnotehnicke jedinice za pripremu vazduhoplova; - odredjivanje sadrzaja, vremena trajanja i mjesta izvodjenja prethodne i izvrsne pripremen letenja: - odredjivanje starjesina koje ce izvrsiti kontrolu prethodne i izvrsne pripreme. odredjivanje jacine i sastava dezurnih ekipa za obezbjedjenje letenja, sadrzaja i mjesta njihove prethodne i izvrsne pripreme; - prilagodjavanje organizacije obezbjedjenja letenja zahtjevima avijacijskih jedinica; - prilagodjavanje organizacije rada aerodromske meteoroloske stanice (AMSt) zahtjevima avijacijskih jedinica. 188. - Organizovanje u AKL obuhvata: odredjivanje jacine i sastava dezurne ekipe AKL za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i osoblja koje ucestvuje u obezbjedjenju letenja, sadrzaja i mjesta njihove prethodne i izvrsne pripreme; - prilagodjavanje organizacije navigacijskog obezbjedjenja i veza AKL u aerodromskoj zoni zahtjevima avijacijskih jedinica; - koordiniranje rada sa OBKL, nadleznim OC i elementima VOJIN u vezi sa zahtjevima avijacijskih jedinica. 3. - IZDAVANJE ZADATAKA ZA LETENJEH 1) Nadleznost za izdavanje zadataka za letenje 189. - Komandir avijacijske eskadrile - svim

letacima eskadrile (odjeljenja): - za letove prema programu letacke obuke; - za probne letove nakon radova izvrsenih na vazduhoplovu u radionici ili u sopstvenoj jedinici - probnim pilotima; - za polijetanje vazduhoplova sa mjesta prinudnog slijetanja poslije otklonjenog kvara i oobrenja pretpostavljene komande; - za letove u vezi sa organizacijom, obezbjedjenjem i kontrolom izvrsenja zadataka sopstvene jedinice. 190. - Komandant vazduhoplovne baze - sem nadleznosti komandira avijacijske eskadrile, izdaje zadatke i za: - prelete i prebaziranja potcinjenih avijacijskih jedinica; - letove za vanredne zadatke; letove radi izbacivanja padobranaca i tereta. 195. - Pri prevozenju ljudi i materijalnih sredstava putnickim (transportnim) vazduhoplovom, zadatak za let izdaje komandant avijacijske jedinice na osnovu odobrenja ovlascenog organa KRV i PVO. 196. - Kada se vazduhoplov za odredjeno vrijeme stavlja na raspolaganje starjesini ARBiH ili drugom licu koje nema letacko zvanje pilota, to lice moze da izda zadatak i neposredno pilotu, s tim sto treba da prihvati njegovo strucno misljenje u vezi sa zadatkom za let. 197. - Zadatak avijacijskoj jedinici za let vojnog vazduhoplova van BiH vazdusnog prostora izdaje KRV i PVO na osnovu odobrenja GS ARBiH. 198. - Zadatak za let se izdaje u saglasnosti sa: - odredbama ovog pravila i propisa na osnovu ovog pravila koji regulisu letacku sluzbu, obuku i letenje u A R BiH; - letnim osobinama i takticko-tehnickim mogucnostima vazduhoplova, aerodromskim, meteoroloskim i drugim uslovima koji uticu na mogucnost bezbjednog, potpunog i pravovremenog

izvrsenja zadataka; - stepenom osposobljenosti, zdravstvenim stanjem i trenazom pilota za odredjen zadatak. 199. - Ni jedan let ne smije da se otpocne bez postavljenog zadatka za let, izvrsne pripreme i kontrole strucne pripremljenosti i zdravstvene sposobnosti posade vazduhoplova. 2) Sadrzaj zadatka 200. - Zadatak za letenje sadrzi: - datum, vrijeme i cilj letenja; - sastav ekipe avijacijske jedinice za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova; intenzitet i rezim letenja na aerodromu baziranja, susjednim i alternativnim aerodromima i u rejonu planiranog letenja; - meteoroloske uslove i prognozu vremena; - ornitoloske uslove u aerodromskoj zoni i na aerodromu slijetanja; - alternativne aerodrome, sredstva za vezu, ZNS i nacin njihovog koriscenja; mjere bezbjednosti letenja; - nacin kontrole izvrsenja zadataka; - vrijeme, mjesto i nacin pripreme za letenje i nacin koriscenja trenazera i drugih ociglednih sredstava; - vrijeme i mjesto kontrole spremnosti posada za let; - potrebne elemente za pripremu vazduhoplova (potreban broj vazduhoplova, ubojna sredstva i sl); - druga uputstva i obavjestenja u vezi sa zadatkom za letenje. Zadatak za letenje izdaje se poslije zavrsenog planiranja letenja, a prije pocetka prethodne pripreme za letenje. 201. - Zadatak posadi za let sadrzi: - broj vjezbe prema PLO i njen cilj; - vrijeme i nacin polijetanja, dejstva i slijetanja; - nacin zbora poslije polijetanja, borbeni poredak, mars-rutu i profil leta i manevar u rejonu objekta dejstva (izvidjanja); - tip vazduhoplova i sastav grupe; - meteoroloski minimum pri kome se

pilotu (grupi) vazduhoplova dozvoljava letenje i ogranicenje u letu; - opremanje vazduhoplova (kolicina goriva, ubojna sredstva, oprema za izvidjanje i druga oprema); - koriscenje alternativnih ili drugih aerodroma, ZNS, radarskih sredstava jedinica VOJIN, sredstava za vezu i dr.; - nacin i vrijeme izvjestavanja; - vrijeme, mjesto i obim analize i dr. 4. - PRIPREMA LETENJAH 202. - Cilj pripreme letenja je da obezbjedi kvalitetno i bezbjedno izvrsenje letenja. Priprema letenja obuhvata: - pripremu vazduhoplova, pripremu posade, - pripremu osoblja i sredstava za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje i letenja. 203. - Prema sadrzaju i vremenu izvodjenja, priprema letenja se dijeli na opstu, prethodnu i izvrsnu. 204. - Opsta priprema letenja obuhvata sve mjere, postupke i radove koji nisu vezani za izvrsenje konkretnog letackog zadatka, ali doprinose opstoj pripremljenosti i spremnosti posade vazduhoplova i ostalog osoblja koje ucestvuje u organizovanju, obezbjedjenju i izvodjenju letenja, kao i vazduhoplovnog materijala i ostalih sredstava za letenje. Izvodi se neprekidno prije dobijanja zadatka za let. 205. - Prethodna priprema letenja obuhvata sve one radove koji obezbjedjuju tacno, potpuno i sigurno izvrsenje zadataka u letu, osim onih koji ce se izvrsiti neposredno prije leta. Obim i karakter radova u prethodnoj pripremi zavise od kvaliteta opste pripreme leta. Prethodna priprema letenja pocinje, nacelno, odmah poslije izdavanja zadatka za let. Ako borbeni uslovi zahtjevaju, pojedini elementi prethodne

pripreme mogu da se vrse po naredenjima i prije konacnog izdavanja zadatka za let. Za prethodnu pripremu treba predvidjeti dovoljno vremena da bi se svi radovi mogli obaviti savjesno i bez zurbe. Kad god postoji mogucnost, izmedju prethodne i izvrsne pripreme treba ostaviti dovoljno vremena za odmor ljudstva. 206. - Izvrsna priprema letenja vrse se neposredno pred polijetanje ili prelazak u pripravnost za borbena dejstva. U njoj se vrse oni radovi koji se zbog tehnickih, organizacijskih ili meteoroloskih uslova ne mogu zavrsiti ranije. Izvrsna priprema treba da je sto kraca, ali bez pretjerane zurbe koja bi mogla dovesti do gresaka i propusta. U sklopu izvrsne pripreme letenja vrsi se neposredno izvidjanje vremena. 1) Priprema vazduhoplova 207. - Opsta, prethodna i izvrsna priprema vazduhoplova vrsi se prema odredbama PVTS i VTUP, a nadjeno stanje se unosi u liste pregleda i knjizicu odrzavanja vazduhoplova. 2) Priprema posade 208. - Posada vazduhoplova snosi punu odgovornost za pravilnost i potpunost svoje pripreme za let. Duznost je pretpostavljenih starjesina da posadi obezbjede potrebno vrijeme, pruze sve podatke i pomoc, kao i da izvrse kontrolu njene pripreme. 209. - Opsta priprema posade obuhvata: prosirivanje i produbljivanje teorno-strucnih znanja u skladu sa planom i programom letacke obuke; proucavanje pravila i uputstava kojima je propisano letenje i letacka obuka u A R BiH; - analizu iskustava iz prethodnih letova; - pripremu karata i proucavanje rejona predstojeceg letenja; - odrzavanje psihofizicke

kondicije; - izvrsenje propisanih provjera i ispita. 210. - Prethodna priprema posade vrsi se poslije dobijanja zadatka za let i sastoji se iz individualne i kolektivne pripreme. 211. - Individualna priprema obuhvata: proucavanje i shvatanje zadataka za let; proucavanje uslova i okolnosti pod kojima ce se zadatak izvrsavati; - razradu i usvajanje varijanti izvrsenja zadataka i postupaka od polijetanja do slijetanja; - planiranje i proracun upotrebe naoruzanja i druge opreme u vezi sa zadatkom za let; navigacijsku pripremu leta (ucrtavanje, proracun i proucavanje mars-rute i profila leta, izradu navigacijskog plana leta i drugih proracuna); proucavanje postupaka u vanrednim slucajevima u letu; - uvjezbavanje radnji i postupaka u toku leta na trenazerima i drugim ociglednim sredstvima. 212. - Kolektivna priprema predstavlja dopunu individualne pripreme i ima za cilj da se razjasne i zauzmu jedinstveni stavovi u vezi sa pitanjima bitnim za kolektivno i bezbjedno izvrsenje zadataka i kontrolu pripreme za let. 213. - Kontrolu priprme clanova posade na visesedom vazduhoplovu vrsi vodja vazduhoplova, a kontrolu pripreme pratilaca pri grupnom letu vodja grupe. Kontrolu pripreme pilota ili vodja vazduholova avijacijskog odjeljenja vrsi komandir odjeljenja. Kontrolu pripreme vodja grupa, komandira avijacijskih odjeljanja, pomocnika i zamjenika, a po potrebi i pojedinih pilota eskadrile, vrsi komandir eskadrile. 214. - Izvrsna priprema posada vrsi se neposredno prije pocetka letenja i obuhvata: zdravstvenu kontrolu; - pripremu i podesavanje licne

letacke opreme; - upoznavanje sa stvarnim stanjem i prognozom vremena za period planiranog letenja, stanjem manevarskih povrsina, ZNS, intenzitetom letenja i alternativnim aerodromima; - navigacijsku pripremu (izradu dopunskih proracuna, sravnjivanje csovnika i provjeru radnih podataka ZNS); - prijem i prtpoletni pregled vazduhoplova; - pripremu putnika (nacin koriscenja sjedisnih veza, padobrana, licne kiseonicke opreme i pomocnih izlaza); - pripremu kabine i provjeru uredjaja prije i poslije pokretanja motora. Ostali clanovi posade visesjeda duzni su da za vrijeme pretpoletnog pregleda vazduhoplova pregleda vazduhoplova pregledaju opremu i uredjaje kojima rukuju i svoja radna mjesta. 215. - Najstariji starjesina avijacijske jedinice koja je planirala letenje duzan je da prije pocetka izvrsne pripreme pregleda centralizovani plan letenja i primi izvjestaj rukovodioca letenja o spremnosti aerodroma, heliodroma, kao i dezurne smjene. 216. - Kada se zbog promjenjenih meteoroloskih ili drugih uslova zadatak mora bitno izmjeniti, komandir (komandant) avijacijske jedinice naredjuje da se izvrsi dopunska priprema. 217. - Odluku o pocetku i varijanti plana po kome ce se izvoditi letenje, donosi komandir (komandant) avijacijske jedinice na osnovu podataka neposrednog izvidjanja vremena i ostalih uslova. 3) Priprema osoblja i sredstava za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja 218. - Opsta priprema osoblja i sredstava za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja vrsi se u sklopu opste pripreme avijacijskih jedinica i AKL, sa tezistem na

proucavanju pravila, propisa i naredjenja koja regulisu kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova, kao i obezbjedjenje letenja. 219. - Prethodna priprema dezurne smjene za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenja obuhvata: a) Dezurne ekipe avijacijske jedinice: upoznavanje sa planom letenja avijacijskih jedinica; - upoznavanje sa ornitoloskim uslovima; individualnu pripremu osoblja dezurne ekipe za duznosti koje ce obavljati. Prethodnom pripremom rukovodi rukovodilac letenja i poslije zavrsne individualne pripreme vrsi provjeru poznavanja duznosti. b) Dezurne ekipe AKL: - proucavanje planova letenja avijacijskih jedinica; - upoznavanje sa prognozom vremena, ornitoloskim uslovima i uslovima letenja u zoni aerodroma baziranja, alternativnih aerodroma i podrucja OBKL; - pripremu i upoznavaje sa promjenama u radu sredstava za vezu KL i ZNS; individualnu pripremu osoblja dezurne ekipe za duznosti koje ce obavljati, kao i upoznavanje sa najnovijim obavjestenjima koja se odnose na kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova. Prethodnom pripremom rukovodi starjesina dezurne ekipe AKL. Poslije zavrsne individualne pripreme vrsi provjeru poznavanja duznosti. c) Dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja: upoznavanje sa planom letenja i planom obezbjedjenja letenja avijacijskih jedinica; - pripremu odredjenih sredstava za vezu van nadleznosti AKL; pripremu protivpozarne, sanitetske i deponazne ekipe i ekipe za prihvat vazduhoplova;

- provjeru ispravnosti sredstava za obezbjedjenje letenja; - proucavanje ornitoloskih uslova u aerodromskoj zoni i pripremu sredstava za ornitolosko obezbjedjenje letenja; - analizu meteoroloskih uslova i pripremu prognoze vremena. Prethodnom pripremom rukovode starjesine dezurnih ekipa za obezbjedjenje letenja, a po zavrsnoj pripremi vrsi kontrolu. 220. - Izvrsna priprema dezurne smjene za kontrolu letenja i vodjenje vazduhoplova i za obezbjedjenje letenje obuhvata; a) Dezurne ekipe avijacijske jedinice: - upoznavanje sa izmjenama u planu letenja; - upoznavanje sa stvarnim stanjem vremena i prognozom vremena; - upoznavanje sa ornitoloskim uslovima; - provjeru sredstava za vezu i svjetlosno signalnih sredstava. b) Dezurne ekipe AKL; - upoznavanje sa izmjenama u planu letenja; - upoznavanje sa stvarnim stanjem vremena i prognozom vremena; upoznavanje sa ornitoloskim uslovima; - provjeru ispravnosti manevarskih povrsina i podnosenje zahtjeva vb za obiljezavanje opasnih mjesta na njima; - provjeru ispravnosti sredstava za vezu KL, svjetlosno signalnih sredstava i ZNS. c) Dezurne ekipe za obezbjedjenje letenja: upoznavanje sa izmjenama u planu obezbjedjenja letenja; - obiljezavanje opasnih mjeta na manevarskim povrsinama aerodroma; - provjeru odredjenih sredstava za vezu van nadleznosti AKL; provjeru spremnosti svih ekipa za obezbjedjenje letenja. 221. - Sve ekipe i sredstava za obezbjedjenje letenja moraju biti spremne za obezbjedjenje letenja najkasnije pola sata prije planiranog pocetka letenja,

a ekipa za ornitolosko obezbjedjenje do tog vremena treba da rastjera ptice na aerodromu. 222. - Duznost dezurnih ekipa za obezbjedjenje letenja je da najkasnije pola sata prije planiranog pocetka letenja izvjesti rukovodioca letenja i starjesinu dezurne ekipe AKL spremnosti ekipe za obezbjedjenje letenja. 5. OBEZBJEDJENJE LETENJAH 223. - Obezbjedjenje letenja je skup mjera i postupaka koji se preduzimaju radi blagovremenog i potpunog obezbjedjenja uslova za kvalitetno i bezbjedno izvrsenje letackih zadataka. 224. - Obezbjedjenje letenja na aerodromu organizuje i vrse avijacijska jedinica i AKL prema odredbama ovog pravila, kao i drugih pravila i uputstava kojima je propisan naicin obezbjedjenja letenja i odgovoran je za pravilnu organizaciju i efikasnost obezbjedjenja letenja. 225. - Obezbjedjenje letenja obuhvata: Obezbjedjenje ispravnosti manevarskih povrsina aerodroma i obiljezavanje opasnih mjesta na njima; - navigacijsko obezbjedjenje letenja; - meteorolosko obezbjedjenje letenja; - ornitolosko obezbjedjenje letenja; - sanitetsko obezbjedjenje letenja; protivpozarno obezbjedjenje letenja; - vazduhoplovnotehnicko obezbjedjenje prihvata, letenja i otpremanja vazduhoplova sa drugih aerodroma; - sklanjanje vazduhoplova koji je pretrpeo udes na manevarskim povrsinama; - traganje i spasavanje vazduhoplova. 226. - Pregled ispravnosti manevarskih povrsina aerodroma prije letenja vrsi starjesina dezurne ekipe AKL, a obiljezavanje opasnih mjesta na njima vrsi ekipa sa svjetlosno-signalnim sredstvima na zahtjev starjesine dezurne ekipe AKL.

227. - Navigacijsko obezbjedjenje letenja obuhvata: - obezbjedjenje sigurnog rada i kontrolu ispravnosti ZNS i sredstva za vezu KL; - najavu i prijavu planiranih letova; - pruzanje navigacijske pomoci pilotu vazduhoplova u letu; - obavjestavanje o tacnom vremenu. 228. - Odrzavanje sredstava za vezu KL i ZNS vrsi tehnicka ekipa aerodromske kontrole letenja. Kontrolu ispravnosti tih sredstava vrsi starjesina ekipe AKL najkasnije pola sata prije pocetka letenja, a u toku letenja po potrebi. 229. - Najavu letova vrsi AKL dostavljanjem podataka nadleznom OC i OBKL na nacin propisan Pravilnikom o radu sluzbe KL. 230. - Prijavu polijetanja vrsi AKL najkasnije 1 min poslije polijetanja, a za ulazak vazduhoplova u BiH vazdusni prostor prijavu vrsi OBKL najkasnije 1 min prije njegovog ulaska. Prijava za vanaerodromsko letenje (VAL) i prelete (PRL) vrsi se za svaki let posebno, a za aerodromsko letenje (AL) prijavljuje se samo pocetak i zavrsetak letenja. 231. - Pruzanje navigacijske pomoci pilotu vazduhoplova vrse: organi sluzbe kontrole letenja (AKL, TKL, OBKL), organi VOJIN (OZN) organi za sadejstvo RV i PVO sa KoV (VON, VOV) i drugi ovlasceni organi RV i PVO. 232. - Pruzanje navigacijske pomoci vazduhoplovu u letu ostvaruje se: - odredjivanjem pozicije vazduhoplova pomocu zemaljskih radiogoniometara i radara: - vodjenjem vazduhoplova pomocu radio-goniometara ili radara; - ukljucivanjem svjetlosno-signalnog sredstva radi pokazivanja njegove pozicije.

233. - Obavjestenje o tacnom vremenu organizuju OBKL, koje svoje casovnike sravnjuju prema Radio BiH , svakodnevno u 06.00, 12.00, 18.00 i 24.00 casova. Ostali organi KL sravnjuju svoje casovnike prema casovniku nadlezne OBKL. Starjesine avijacijskih jedinica i rukovodioci letenja sravnjuju svoje casovnike prema casovniku AKL. Na izvrsnoj pripremi za letenjem vojnim vazduhoplovima primjenjuje se srednjeevropsko vrijeme. 234. - Meteorolosko obezbjedjenje vrsi se radi obezbjedjenja uvida u meteoroloske uslove, prognoze vremena i pravovremenog upozorenja o opasnim vremenskim pojavama i obuhvata; - obezbjedjenje meteoroloskih podataka potrebnih komandiru (komandantu) avijacijske jedinice za donosenje odluke o letenju; - upoznavanje pilota sa stvarnim stanjem i prognozom vremena u aerodromskoj zoni, na marsruti i u rejonu izvrsenja zadatka, kao i na alternativnim aerodromima; - izradu dokumentacije za meteorolosko obezbjedjenje letenja; - Upozoravanje pilota o nailasku opasnih vremenskih pojava i izdavanje uputstva za njihovo izbjegavanje; organizaciju izvidjanja vremena i prikupljanja meteoroloskih podataka od pilota i radara koji osmatraju vrijeme. 235. - Ornitolosko obezbjedjenje letenja vrsi se radi sprecavanja sudara vazduhoplova sa pticama, i obuhvata; - otkrivanje mjesta prikupljanja ptica u aerodromskoj zoni; - rastjerivanje i unistavanje ptica na aerodromu; - obavjestavanje posada vazduhoplova u ornitoloskim uslovima u aerodromskoj zoni. 236. - Otkrivanje mjesta prikupljanja ptica i pravca njihovog leta u aer

Pravilo Letenja u Armiji R BiH

Documents

Transcript of Pravilo Letenja u Armiji R BiH